\id MAT MAT- Holiya \ide UTF-8 \h मत्ती \toc3 मत्ती \toc2 मत्ती \toc1 मत्ती अन्द लिख्सद यीशु मसीह अन बारा दा खुशखबरी \mt2 मत्ती रचित यीशु मसीह का सुसमाचार \mt1 मत्ती इन द्वारा लिख्सद यीशु मसीह अन्द खुशखबरी \imt परिचय \ip मत्ती इन अनुसार खुशखबरी व्हाशोद नियम दा नाक किताबगोळ दा टु ऊंद हुन जो यीशु मसीह अन्द जीवन इन बारा दा हेळतद. अदुर दा टु हर ऊंद किताब इक “खुशखबरी अनकु आगतद, यदुर्द मतलब खुशखबरी.” अवरी मत्ती, मरकुस, लूका अदिक यूहन्ना द्वारा यीशु उन सोत्‍तुर बाद्दा लिख्सकु आग्याद. याग मत्ती इन अनुसार खुशखबरी लिख्सकु आगीत, रा ग्यानी लॉकुरी सही तारीख मालूम हैलेच, लेकीन आग सकतद ईद यीशु मसीह इन जनम इन लगभग ६० साल इन बाद्दा आगीत. इदुर अलावा, अद जागा येल आद ईद लिख्सकु आगीत, मालूम हैलेच, लेकीन हापाळ सा लॉकुर अनुमान हचतार कि ईद फिलिस्तीन दा लिख्सकु आग्याद अदिक शायद आग सकतद कि यरूशलेम नगर दा भी लिख्सकु आग्याद. \ip लेखक मत्ती हुन, जो यीशु से पयले ऊंद कर ताकोमावाळा ईरोन, आव आंदरी तान चेला बनसोर साटी अंदुन. आंदरी लेवी हेसुर देल भी अरोर. मत्ती हन्नेळ प्रेरितगोळ दा टु ऊंद ईरोन अदिक आव यहूदी लॉकुर साटी लिखसीदुन. ईद हाळोद नियम इन शास्त्रगोळ्द ६० से यक्कुल संदर्भगोळ देल साफ रूप देल नोळकु आग सकतद. आव ईद तोरसोद इरादा माळदुन कि यीशु मसीह ईरोन, परमेश्वर उन निवळुस्त उद्धारकर्ता, यार बारा दा भविष्यवाणी माळकु आगीत. मत्ती भी परमेश्वर उन राज्य अन्द बारा दा हापाळ येनारा लिखस्यान. यहूदीगोळ इक उम्मीद ईरोद कि मसीह ऊंद राजनीतिक राज्य अन्द राजा बनस्यान. मत्ती परमेश्वर उन आध्यात्मिक साम्राज्य अन्द वर्णन माळकु आ विश्वास इक चुनौती कोळोर साटी हापाळ सावधानी बरतुसतान. \ip मत्ती इन अनुसार खुशखबरी व्हाशोद नियम इक शुरू माळोर साटी ऊंद वळ्लीद किताब आद, यतिकी हाळोद नियम इन सप्‍पा संदर्भगोळ्द कारण. ईव येढ्ढ नियमगोळ इक जोळ्सताव. ग्यानी लॉकुर ईद भी सुझाव कोट्टुर कि मत्ती मूसा अन्द किताबगोळ्द रूप इन नकल माळोद कोशिश माळतीदार, जो हाळोद नियम इन पयला अईद किताबगोळ हु. पहाळी मा यीशु उन उपदेश \xt ५–७\xt* इन तुलना परमेश्वर उक मूसा अन नियम कोळोर सांगुळ आग सकतद. \xt व्यवस्थाविवरण १९:३–२३:२५\xt*. \iot रूप रेखा \io1 1. मत्ती खुशखबरी इक यीशु मसीह अन्द जनम अदिक आंदुर मंत्रालय इन सुरूवात इन बारा दा हेळकु सुरू माळतान. \ior १–४\ior* \io1 2. इदुर बाद्दा मत्ती यीशु उन बारा दा अदिक आंदुर हापाळ सा उपदेशगोळ्द वर्णन माळ्यान \ior ५–२५\ior* \io1 3. मत्ती अन्द आखरी खंड आंदुर्द सायोद अदिक पुनरूत्थान दा यीशु मसीह अन्द मंत्रालय इन शिखर इन बारा दा आद \ior २६–२८\ior* \c 1 \s यीशु उन लिख्सद वंशावली \r (लूका ३:२३-३८) \p \v 1 अब्राहम उन पार, दाऊद उन पार, यीशु मसीह अन्द वंशावली ई प्रकार देल आद. \p \v 2 अब्राहम देल इसहाक पैदा आदुन, इसहाक देल याकूब, याकूब देल यहूदा अदिक आऊन वार्टुर पैदा आदुर. \v 3 यहूदा अदिक तामार देल फिरिस अदिक जोरह पैदा आदुर, फिरिस देल हिस्त्रोन, अदिक हिस्त्रोन देल एराम पैदा आदुन. \v 4 एराम देल अम्मीनादाब पैदा आदुन, अम्मीनादाब देल नहशोन, अदिक नहशोन देल सलमोन पैदा आदुन. \v 5 सलमोन अदिक राहाब देल बोअज पैदा आदुन, बोअज अदिक रूत देल ओबेद, अदिक ओबेद देल यिशै पैदा आदुन. \p \v 6 \x + \xo १:६ \xo*\xt २ शमूएल १२:२४\xt*\x*अदिक यिशै देल दाऊद राजा पैदा आदुन. अदिक दाऊद देल सुलैमान, आ आर्त इन व्हाट्या टु पैदा आदुन जो पयले उरिय्याह अन्द हिंग्स ईरोर. \v 7 सुलैमान देल रहबाम पैदा आदुन, रहबाम देल अबिय्याह, अदिक अबिय्याह देल आसाफ पैदा आदुन. \v 8 आसाफ देल यहोशाफात पैदा आदुन, यहोशाफात देल योराम, अदिक योराम देल उज्जियाह पैदा आदुन. \v 9 उज्जियाह देल योताम पैदा आदुन, योताम देल आहाज, अदिक आहाज देल हिजकिय्याह पैदा आदुन. \v 10 हिजकिय्याह देल मनश्शिह पैदा आदुन, मनश्शिह देल आमोन, अदिक आमोन देल योशिय्याह पैदा आदुन. \v 11 अदिक बाक इस्त्राएल इन लॉकुरी बंदी माळकु बेबीलोन ओया होती योशिय्याह देल यकुन्याह, अदिक आऊन वार्टुर पैदा आदुर. \p \v 12 बंदी आगकु बेबीलोन पोहचुसदुर बाद्दा यकुन्याह देल शालतिएल पैदा आदुन, अदिक शालतिएल देल जरूब्बाबिल पैदा आदुन. \v 13 जरूब्बाबिल देल अबीहूद पैदा आदुन, अबीहूद देल इल्याकीम, अदिक इल्याकीम देल अजोर पैदा आदुन. \v 14 अजोर देल सदोक पैदा आदुन, सदोक देल अखीम, अदिक अखीम देल इलीहूद पैदा आदुन, \v 15 इलीहूद देल इलियाजार पैदा आदुन, इलियाजार देल मत्‍तान, अदिक मत्‍तान देल याकूब पैदा आदुन. \v 16 याकूब देल यूसुफ पैदा आदुन, जो मरियम इनव गांड्ड ईरोन, अदिक मरियम देल यीशु जो मसीह कहलुस्तान, पैदा आदुन. \p \v 17 ईद प्रकार अब्राहम टु हुळकु दाऊद ताका चौदा पीढ़ी आदव, अदिक दाऊद टु बेबीलोन इक बंदी आगकु पोहचुस्कु आगासताका चौदा पीढ़ी, अदिक बंदी आगकु बेबीलोन इक पोहचुस्कु आगा समय टु मसीह ताका चौदा पीढ़ी आदव. \s यीशु उन जनम \r (लूका १:२६-३८; २:१-७) \p \v 18 \x + \xo १:१८ \xo*\xt लूका १:२७\xt*\x*यीशु मसीह अन्द जनम इत्‍ता प्रकार देल आत, कि याग आऊन मोय मरियम इन सगाई यूसुफ उन सांगुळ आगेत, रा आंदुर्द मिलन आगोर से पयले अच आक पवित्र आत्मा दी टु व्हाट्या दी ईरोर. \v 19 इदुरसाटी आकिन गांड्ड यूसुफ जो न्यायी मंळसा ईरोन अदिक आकी बदनाम माळोद ईला चाहासोन, आकी चुपचाप बिट्ट बुळोद विचार माळदुन. \v 20 याग आव ईव मातगोळ्द सोच दा का ईरोन रा प्रभु उन स्वर्गदूत आऊक कान्सा दा कांळ्सकु अनली कुरतुन, “हे यूसुफ! दाऊद उन पार, नी मरियम उक हिंग्स माळली अंजबाळ, यतिकी जो आकिन गर्भ दा आद, अद पवित्र आत्मा दी टु आद. \v 21 \x + \xo १:२१ \xo*\xt लूका १:३१\xt*\x*आक पार उक हाळदार अदिक नी आऊन हेसुर यीशु ईटेत, यतिकी आव तान लॉकुरी आंदुर पापगोळ देल बिळस्यान.” \p \v 22 \x + \xo १:२२ \xo*\xt यशायाह ७:१४\xt*\x*ईद सब इदुरसाटी आत कि जो वचन प्रभु भविष्यवक्ता अन्द द्वारा अंदिदुन, अद पुरा आगुल: \v 23 “ऊंद कुवारा पोर व्हाट्या दी ईत्‍तार अदिक ऊंद पार उक हाळदार, अदिक आऊन हेसुर इम्मानुएल ईटकु आदीत,” यदुर्द मतलब आद, “परमेश्वर नाम सांगुळ.” \p \v 24 आग यूसुफ जप दा टु यदकु प्रभु अन्द स्वर्गदूत उन आग्या अन्द अनुसार मरियम उक हिंग्स माळकु मान्या तंदुन; \v 25 \x + \xo १:२५ \xo*\xt लूका २:२१\xt*\x*अदिक यागासताका आक पार हाळदिदील आगासताका यूसुफ आकिन हात्‍ती होगीदिल: अदिक आव आ पार उन हेसुर यीशु ईटदुन. \c 2 \s पूर्व दिशा नोर पाऊनागोळ्द यीशु से मुलाकात \p \v 1 हेरोदेस राजा अन्द दिनगोळ दा याग यहूदिया प्रदेश इन बैतलहम ऊरा यीशु उन जनम आत, रा नोळी, पूर्व दिशा टु हापाळ सा जानकार लॉकुर यरूशलेम दा बंदकु केळली कुरतुर, \v 2 “यहूदीगोळव राजा यार्द जनम आग्याद, यल आन? यतिकी नाव पूर्व दा आऊन तारा नोळेव, अदिक नाव आऊक प्रणाम माळली बंदेव.” \p \v 3 ईद केळकु हेरोदेस राजा अदिक आऊन सांगुळ पुरा यरूशलेम घबरूसेत. \v 4 आग आव यहूदी समाज इन सप्पा प्रधान याजकगोळी अदिक शास्त्रीगोळी जमा माळकु आंदुर से केळदुन, “कि मसीह अन्द जनम यल आग पायजे.” \v 5 आंदुर आऊन से अंदुर, “यहूदिया अन्द बैतलहम दा, यतिकी परमेश्वर उन भविष्यवक्ता अन्द द्वारा ईद लिख्सकु आग्याद: \v 6 ‘हे बैतलहम, नी जो यहूदा अन्द प्रदेश दा आय, नी यातोदारा भी रीति देल यहूदा अन्द अधिकारीगोळ दा सब से स्याणेव हैलेच; यतिकी नीन दा टु ऊंद अधिपती होट्टान, जो नान प्रजा इस्त्राएल इन रखवाली माळ्यान.’” \p \v 7 आग हेरोदेस जानकारगोळी चुपचाप कारूकु आंदुर से केळदुन कि तारा ठीक याता समय दा कांळ्सीत, \v 8 इदुरसाटी आव ईद अनकु आंदरी बैतलहम कळुदुन, “होगी, आ पार उन बारा दा बेस-बेस मालूम माळी, अदिक याग आव सिक्‍केदान रा नानी बातणी कोळी ताकी ना भी बंदकु आऊक प्रणाम माळाईन.” \p \v 9 आंदुर राजा अन्द मात केळकु होटोदुर, अदिक जो तारा आंदुर पूर्व दी नोळीदुर अदा तारा आंदुर मुंद-मुंद नळोद; अदिक यल चिग्द ईरोद, आ जागा अन्द म्याकुच पोहचुस्कु रूकसेत. \v 10 आ तारा अक नोळकु आंदुर हापाळ खुश आदुर. \v 11 आंदुर आ मान्ना दा पोहचुस्कु आ पार उक आऊन मोय मरियम इन सांगुळ नोळदुर, अदिक बांगकु आ पार उक प्रणाम माळदुर, अदिक तान-तान झ्वारा खोल्सकु आऊक व्हान्ना, लुबान, अदिक गन्धरस इन भेंट येर्सदुर. \fig लुबान, गन्धरस अदिक हवन कुंड |alt="Frankincense branch, censer and incense altar" src="bk00116c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="२:११"\fig* \p \v 12 आग परमेश्वर कान्सा दा आंदरी चेतावनी कोटकु ईद अंदुन कि हेरोदेस उन हात्‍ती मात्‍त होगबाळेतीर, आंदुर दुसरा हादी देल तान द्याश दा होटोदुर. \s मिस्त्र द्याश इक होगोद \p \v 13 आंदुर होगदुर बाद्दा प्रभु उन ऊंद स्वर्गदूत कान्सा दा यूसुफ उक कांळ्सकु अंदुन, “येळ, आ पार उक अदिक आऊन मोय इक हुळकु मिस्त्र द्याश इक ओळेग; अदिक यागासताका ना नीन से अनालीन, आगासताका अल्या ईरेत; यतिकी हेरोदेस ई पार उक ढुंढ़सेत्यान कि आऊक कोन्सुस बुळुल.” \p \v 14 आग आव ईळ्लकी इच यदकु पार अदिक आऊन मोय इक हुळकु मिस्त्र द्याश इक ओळेदुन, \v 15 \x + \xo २:१५ \xo*\xt होशे ११:१ \xt*\x*अदिक हेरोदेस उन सायास्ताका अल्या ईत्‍तुन. इदुरसाटी कि अद वचन जो प्रभु भविष्यवक्ता अन्द द्वारा अंदिदुन अद पुरा आगुल: “ना तान पार उक मिस्त्र द्याश टु कार्सदिन.” \s चिकोरी कोन्नोद \p \v 16 याग हेरोदेस ईद नोळदुन, कि तारागोळ्द बारा दा जानकारी ताकोमावाळेर जानकार लॉकुर आऊन सांगुळ ध्वाका माळदुर, आग आव सिट्ट देल बेक्‍की घाई आगेदुन, अदिक लॉकुरी कळुकु जानकार लॉकुर द्वारा तारा नोळोद समय इन अनुसार बैतलहम अदिक अदुर आसपास इन जागा अन्द सप्पा चिकोरी जो येढ्ढ वर्ष इनोर या आंदुर से स्याणेर ईरोर, कोन्सुस बुटुन. \v 17 आग अद वचन जो यिर्मयाह भविष्यवक्ता अन्द द्वारा अंदकु आगीत, अद पुरा आत: \v 18 “रामाह ऊर दा दुख भरा ऊंद आवाज केळ बत्‍त, वोरलोद अदिक हापाळ गयरा विलाप इन ईरोद; राहेल तान चिकोर साटी वोरलोर, अदिक शांत आगोद ईला चाहासोर, यतिकी ईग आ चिकोर सोतोगीदुर.”\x + \xo २:१८ \xo*\xt यिर्मयाह ३१:१५\xt*\x* \s मिस्त्र द्याश टु वापस बरोद \p \v 19 हेरोदेस उन सोत्‍तुर बाद्दा, प्रभु उन स्वर्गदूत मिस्त्र दा यूसुफ उक कान्सा दा कांळ्सकु अंदुन. \v 20 “येळ, पार उक अदिक आऊन मोय इक हुळकु इस्त्राएल इन द्याश दा होटोग, यतिकी जो पार उन जीव ताकोमोद चाहासोर, आंदुर सोतोग्यार.” \p \v 21 यूसुफ येद्दुन, अदिक पार उक अदिक आऊन मोय इक सांगुळ हुळकु इस्त्राएल इन द्याश दा बंदुन. \v 22 लेकीन ईद केळकु कि अरखिलाउस तान आप्प हेरोदेस उन जागा दा यहूदिया मा राज्य माळेत्यान, अल होगोर से अंजदुन. बाक कान्सा दा परमेश्वर उन दी टु बातणी ताकोमकु गलील प्रदेश दा होटोदुन. \v 23 \x + \xo २:२३ \xo*\xt मरकुस १:२४; लूका २:३९; यूहन्ना १:४५\xt*\x*आव अल नासरत हेसुर इन नगर दा होगकु कुरतुन, ताकी अद वचन पुरा आगुल, जो भविष्यवक्तागोळ द्वारा अंदकु आगीत: “आव नासरी कहलुस्यान.”\x + \xo २:२३ \xo*\xt लूका ८:१७ \xt*\x* \c 3 \s बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना अन्द उपदेश \r (मरकुस १:१-८; लूका ३:१-१८; यूहन्ना १:१९-२८) \p \v 1 आ दिनगोळ दा बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना बंदकु यहूदिया अन्द आळी दा ईद प्रचार माळली कुरतुन: \v 2 \x + \xo ३:२ \xo*\xt मत्ती ४:१७; मरकुस १:१५\xt*\x*“पापगोळ देल मन तिर्गुसी, यतिकी स्वर्ग इन राज्य हात्‍ती होट बंदाद.” \v 3 इव आवा हुन यार्द मातकात यशायाह भविष्यवक्ता अन्द द्वारा माळकु आग्याद: \q1 “आळी दा ऊंद कारावाळा अन्द आवाज केळ बरेत्याद, \q2 कि प्रभु उन हादी तयार माळी, \q2 आऊन सळकगोळी सरका माळी.”\x + \xo ३:३ \xo*\xt यशायाह ४०:३\xt*\x* \p \v 4 \x + \xo ३:४ \xo*\xt २ राजा १:८ \xt*\x*ईव यूहन्ना ऊँट इन चुट्टीगोळ्द फळक्या हाक्‍कु अदिक नेळु मा तोगुल इन पट्टा कटकु ईरतोगोन. फाफा\f + \fr ३:४ \fr*\ft फाफा-मतलब टिड्डियाँ\ft*\f* अदिक आळी दाकळोद शयद तिनतोगोन. \v 5 आग यरूशलेम अदिक पुरा यहूदिया प्रदेश, अदिक यरदन गांगा अन्द आस-पास इन सप्पा क्षेत्र अन ईरावाळेर लॉकुर आऊंद हात्‍ती बंदकु जमा आदुर. \v 6 आंदुर तान-तान पापगोळी मान्सकु यरदन गांगा दा आऊन से बपतिस्मा ताकोंडुर. \p \v 7 \x + \xo ३:७ \xo*\xt मत्ती १२:३४; २३:३३\xt*\x*याग आव हापाळ सा फरीसी अदिक सदूकीगोळी बपतिस्मा ताकोमोर साटी तान हात्‍ती बर्त नोळदुन, रा यूहन्ना अंदुन, “हे हाव इन चिकोरा, याव नीमी चतरा माळ बुटुन कि परमेश्वर उन बरावाळा प्रकोप देल ओळी? \v 8 इदुरसाटी हिंग मातगोळ माळी जो नीम पश्चाताप इक तोर्सतद, \v 9 \x + \xo ३:९ \xo*\xt यूहन्ना ८:३३\xt*\x*अदिक तान-तान मन दा ईद विचार माळबाळी कि नाम आप्प अब्राहम हुन; यतिकी ना नीम से अनतीन कि परमेश्वर ई कल्लगोळ देल भी अब्राहम उन साटी औलाद पैदा माळ सकतान. \v 10 \x + \xo ३:१० \xo*\xt मत्ती ७:१९\xt*\x*ईग कोळ्ली मार्रगोळ्द जळी मा ईटकु आद, इदुरसाटी जो-जो मार्र वळ्लीद काय तराल, अदरी कळकु अदिक बेक्‍की दा हाक्‍कु आदीत. \v 11 ना रा नीर देल नीमी मन तिर्गुसोद बपतिस्मा कोळतीन, लेकीन जो नान बाद्दा बरावाळा आन, आव नान से ताकतवर आन; ना रा आऊन केरू तेगा लायक भी हैलेच. आव नीमी पवित्र आत्मा अदिक बेक्‍की देल बपतिस्मा कोट्टान. \v 12 आऊन मार्र आऊन कय दा आद, अदिक आव तान केई वळ्लीद तरीका देल साफ माळ्यान, अदिक तान गोदीगोळी रा ढ्वाला दा जमा माळ्यान, लेकीन भूसा अन्द गवान्डा अक आ बेक्‍की दा होताक्यान जो यागलु नुनाल्द.” \s यीशु उन बपतिस्मा \r (मरकुस १:९-११; लूका ३:२१,२२; यूहन्ना १:३१-३४) \p \v 13 आ समय यीशु गलील टु यरदन गांगा अन्द किनारा मा बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना अन्द हात्‍ती आऊन से बपतिस्मा ताकोमली बंदुन. \v 14 लेकीन यूहन्ना ईद अनकु आऊक रोक्सली कुरतुन, “नानी रा नींद कय देल बपतिस्मा ताकोमोद जरवत आद, अदिक नी नान हात्‍ती बंद्या?” \v 15 यीशु आऊक ईद उत्‍तर कोट्टुन, “ईग रा हिंग अच आगगोळ, यतिकी नामी ईदा रीति देल सप्पा न्यायीपन इन क्याल्सागोळी पुरा माळोद उचित आद.” आग यूहन्ना आऊन मात मान्स कोंडुन. \p \v 16 अदिक यीशु बपतिस्मा ताकोमकु तुरन्त नीर दा टु म्याकुच बंदुन, अदिक अदा समय आऊन साटी स्वर्ग खुल्सेत, अदिक आव परमेश्वर उन आत्मा अक कबूतर इन घाई ईळुतेला अदिक तान म्याकुच बरतेला नोळदुन. \v 17 \x + \xo ३:१७ \xo*\xt मत्ती १२:१८; १७:५; मरकुस १:११; लूका ९:३५\xt*\x*अदिक स्वर्ग टु ईद आकाशवाणी आत “ईव नान प्रिय पार हुन, ईऊन से ना हापाळ खुश आईन.” \c 4 \s यीशु उन परीक्षा \r (मरकुस १:१२-१३; लूका ४:१-१३) \p \v 1 \x + \xo ४:१ \xo*\xt इब्रानिगोळ २:१८; ४:१५\xt*\x*आग पवित्र आत्मा यीशु उक सुनसान जागा दा ओईत ताकी शैतान उन द्वारा आऊन परीक्षा आगुल. \v 2 आव चालीस दिन, अदिक चालीस ईळ्लक, उपास माळ कोंडुन, आग आऊक हशु हत्‍त. \v 3 आग परखुसावाळा शैतान हात्‍ती बंदकु आऊन से अंदुन, “अगर नी परमेश्वर उन पार हुय, रा अंदकोम, कि ई कल्ल रोट्टगोळ बंसेगुल.” \p \v 4 यीशु उत्‍तर कोट्टुन: “शास्त्र दा लिख्सकु आद, ‘मंळसा सिर्फ रोट्टी देल अच जित्‍ता ईरतीदील, लेकीन हर ऊंद वचन देल जो परमेश्वर उन बाय देल होळतद.’” \p \v 5 आग शैतान यीशु उक यरूशलेम इन पवित्र नगर दा ओईत अदिक मंदिर इन स्यांडा मा नीदरूस्त, \v 6 \x + \xo ४:६ \xo*\xt भजन संहिता ९१:११-१२\xt*\x*अदिक आऊन से अंत, “अगर नी परमेश्वर उन पार हुय, रा तान तान इक ल्यालमा केळ्दबुळ; यतिकी शास्त्र दा लिख्सकु आद: ‘आव नीन बारा दा तान स्वर्गदूतगोळी आग्या कोट्टान, अदिक आंदुर नीनी कयगोळ दा नेगु कोंडार; ईलारा हिंग आगबाळुल कि नीन कालगोळी कल्ल देल ठेस हत्‍तुल.’” \p \v 7 \x + \xo ४:७ \xo*\xt व्यवस्थाविवरण ६:१६\xt*\x*यीशु आऊन से अंदुन, शास्त्र दा ईद भी लिख्सकु आद: “नी प्रभु तान परमेश्वर उन परीक्षा माळबाळ.” \p \v 8 बाक शैतान यीशु उक ऊंद हापाळ ऊँचा पहाळी मा ओईत अदिक पुरा दुनिया अन्द राज्य अदिक अदुर्द वैभव तोर्सकु, \v 9 आग शैतान यीशु से अंत, “अगर नी बांगकु नानी प्रणाम माळ्या, रा ना ईद सब कुछ नीनी कोट बुळाईन.” \p \v 10 \x + \xo ४:१० \xo*\xt व्यवस्थाविवरण ६:१३\xt*\x* आग यीशु आ शैतान उक उत्‍तर कोट्टुन, “हे शैतान दुर आगेग, यतिकी शास्त्र दा लिख्सकु आद: नी तान प्रभु परमेश्वर उन भक्ति माळ, अदिक सिर्फ आऊंदा उपासना माळ.” \p \v 11 अदिक नोळी शैतान आऊन हात्‍ती टु होटोत, अदिक स्वर्गदूत बंदकु आऊन स्यावा माळली कुरतुर. \s यीशु उन स्यावा-कार्य अन्द सुरूवात \r (मरकुस १:१४,१५; लूका ४:१४; १५) \p \v 12 \x + \xo ४:१२ \xo*\xt मत्ती १४:३; मरकुस ६:१७; लूका ३:१९,२०\xt*\x*याग यीशु ईद केळदुन कि बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना बंदी माळकु आगेग्यान, रा आव गलील इक होटोदुन. \v 13 \x + \xo ४:१३ \xo*\xt यूहन्ना २:१२\xt*\x*अदिक आव नासरत इक बिटकु कफरनहूम नगर दा बंदुन, जो झील इन किनारा जबूलून अदिक नप्ताली इन द्याश दा आद, होगकु ईरली कुरतुन; \v 14 ताकी जो यशायाह भविष्यवक्ता अन्द द्वारा अंदकु आगीत, अद पुरा आगुल: \q1 \v 15 “जबूलून अदिक नप्ताली इन द्याश, \q2 झील इन हादी देल यरदन इन आप्पाटी, \q2 गैरयहूदीगोळ द्याश गलील दा! \q1 \v 16 जो लॉकुर अंधार जिंदगी माळोर, \q2 आंदुर ऊंद धोळ्द महान ज्योति नोळदुर; \q1 अदिक जो मृत्यु उन द्याश अदिक सावली दा कुर्तकु ईरोर, \q2 आंदुर मा ज्योति चमकुस्त.” \p \v 17 \x + \xo ४:१७ \xo*\xt मत्ती ३:२\xt*\x*आ समय टु यीशु प्रचार माळोद अदिक ईद अनोद सुरूवात माळदुन, “तान पापगोळ देल मन तिर्गुसी यतिकी स्वर्ग इन राज्य हात्‍ती होट बंदाद.” \s नाक मेन हुडावाळेरी कारोद \r (मरकुस १:१६-२०; लूका ५:१-११; यूहन्ना १:३५-४२) \p \v 18 गलील इन झील इन किनारा वयाळतेला यीशु येढ्ढ वार्टुरी मतलब शमौन उक जो पतरस कहलुस्तान, अदिक आऊन वार्ट अन्द्रियास उक झील दा जार हाक्त नोळदुन; यतिकी आंदुर मेन हुडावाळेर ईरोर. \v 19 यीशु आंदुर से अंदुन, “नान हिंद बरी, रा ना नीमी मंळसागोळी ह्यांग परमेश्वर उन राज्य दा तरतार अद कलसाईन.” \v 20 आंदुर तुरन्त जारगोळी बिटकु आऊन हिंद होटोदुर. \p \v 21 अल टु मुंद वाळुसकु, यीशु मात्‍त येढ्ढ वार्टुरी मतलब जब्दी इन पार याकूब अदिक आऊन वार्ट यूहन्ना अक नोळदुन. आंदुर तान आप्प जब्दी इन सांगुळ ड्वांगा मा तान जारगोळी सुधारसोर. आव आंदरी भी कारदुन. \v 22 आंदुर तुरन्त ड्वांगा अदिक तान आप्प उक बिटकु आऊन हिंद होटोदुर. \s यीशु उन सिख, उपदेश अदिक चंगाई \r (लूका ६:१७-१९) \p \v 23 \x + \xo ४:२३ \xo*\xt मत्ती ९:३५; मरकुस १:३९\xt*\x*यीशु पुरा गलील दा वयाळतेला आंदुर्द सभागृहगोळ दा उपदेश कोळोन, अदिक राज्य अन्द खुशखबरी प्रचार माळोन, अदिक लॉकुर्द हर प्रकार इन बिमारगोळी चंगा माळदुन अदिक कमजोरी इक दुर माळतेला ईत्‍तुन. \v 24 अदिक पुरा सीरिया द्याश दा आऊन यश फैलुसेत; अदिक लॉकुर सब बिमारगोळी जो नाना प्रकार इन बिमारगोळ अदिक दुखगोळ दा जकळुसकु ईरोर, अदिक यारदा दुष्टआत्मागोळ ईरव, अदिक मिर्गीवाळेर अदिक लकवा नोर रोगीगोळी, आऊन हात्‍ती तंदुर अदिक आव आंदरी चंगा माळदुन. \v 25 गलील अदिक दिकापुलिस\f + \fr ४:२५ \fr*\ft दिकापुलिस इन मतलब हत्‍त नगरगोळ्द शयर\ft*\f*, यरूशलेम, यहूदीया अदिक यरदन गांगा अन्द आप्पाटी टु भीळ इन भीळ आऊन हिंद आगेत. \c 5 \s यीशु उन पहाळी उपदेश \p \v 1 यीशु भीळ इक नोळकु पहाळी मा येरेदुन, अदिक याग कुरतोदुन रा आऊन चेलागोळ आऊन हात्‍ती बंदुर. \v 2 अदिक आव आंदरी ईद उपदेश कोळली कुरतुन: \s धन्य वचन \r (लूका ६:२०-२३) \q1 \v 3 धन्य आर आंदुर, जो मन देल गरीब आर, \q2 यतिकी स्वर्ग इन राज्य आंदुर दा आद. \q1 \v 4 “धन्य आर आंदुर, जो शोक माळतार, \q2 यतिकी आंदरी दिलासा सिक्‍कीत. \q1 \v 5 धन्य आर आंदुर, जो नम्र आर, \q2 यतिकी आंदुर धरती इन वारीसदार आदार.” \q1 \v 6 “धन्य आर आंदुर, जो न्यायीपन इन हस्तकु अदिक निरळ्ककु आर, \q2 यतिकी आंदुर संतुष्ट माळकु आदार.” \q1 \v 7 “धन्य आर आंदुर, जो दयालु आर, \q2 यतिकी आंदुर मा दया माळकु आदीत.” \q1 \v 8 धन्य आर आंदुर, यार्द मन शुद्ध आव, \q2 यतिकी आंदुर परमेश्वर उक नोळ्यार. \q1 \v 9 धन्य आर आंदुर, जो मेल माळावाळेर आर, \q2 यतिकी आंदुर परमेश्वर उन चिकोर कहलुस्यार. \q1 \v 10 \x + \xo ५:१० \xo*\xt १ पतरस ३:१४\xt*\x*धन्य आर आंदुर, जो न्यायीपन इन कारण सतुस्कु आगतार, \q2 यतिकी स्वर्ग इन राज्य आंदुर्द अच हुन. \p \v 11 \x + \xo ५:११ \xo*\xt १ पतरस ४:१४\xt*\x*धन्य आईर नीव, याग मंळसा नान कारण नीम्द अपमान माळ्यान, अदिक सतुस्यान अदिक ख्वाटा माताळ माताळकु नीम्द विरोध दा सब प्रकार इन बुरा मात अंदान. \v 12 \x + \xo ५:१२ \xo*\xt प्रेरितगोळ ७:५२\xt*\x*आग खुश अदिक मगन ईरेतीर, यतिकी नीम साटी स्वर्ग दा धोळ्द प्रतिफल आद. यतिकी आंदुर आ भविष्यवक्तागोळी भी जो नीम से पयले ईरोर ईदा रीति देल सतुसीदुर. \s ऊप्प अदिक ज्योति \r (मरकुस ९:५०; लूका १४:३४,३५) \p \v 13 \x + \xo ५:१३ \xo*\xt मरकुस ९:५०; लूका १४:३४,३५\xt*\x*“नीव पृथ्वी इन ऊप्प हुईर, लेकीन अगर ऊप्प इन स्वाद बिगळुसेदित, रा अद बाक याता चिज देल नमकीन माळकु आदीत? बाक अद यातोदु क्याल्सा अन्द हैलेच, सिर्फ इदुर्द कि व्हार्या भिटकु आगुल अदिक मंळसागोळ्द काल देल मेटकु आगुल.” \p \v 14 \x + \xo ५:१४ \xo*\xt यूहन्ना ८:१२; ९:५\xt*\x*नीव दुनिया अन्द ज्योति हुईर. जो नगर पहाळी मा बसुस्कु आद अद होचकु ईरसकाल. \v 15 \x + \xo ५:१५ \xo*\xt मरकुस ४:२१; लूका ८:१६; ११:३३\xt*\x*अदिक लॉकुर दिंग्या होत्‍ताकु बर्तन इन ल्यालमा ईटालुर लेकीन दीवट\f + \fr ५:१५ \fr*\ft दीवट: मतलब-दिंग्या ईटोद जागा\ft*\f* मा ईटतार, आग अदुर देल मान्ना अन्द सप्पा लॉकुरी ऊजुळ सिकतद. \v 16 \x + \xo ५:१६ \xo*\xt १ पतरस २:१२\xt*\x*अदा प्रकार नीम ऊजुळ मंळसागोळ्द मुंद चमकुसुल कि आंदुर नीम वळ्लीद क्याल्सागोळी नोळकु नीम आप्प उन, जो स्वर्ग दा आन, बळाई माळुल. \s व्यवस्था अन्द बारा दा शिक्षा \p \v 17 “ईद सम्सबाळी, कि ना व्यवस्था या भविष्यवक्तागोळ किताबगोळी नाश माळली बंदीन, नाश माळली ईला, लेकीन पुरा माळली बंदीन. \v 18 \x + \xo ५:१८ \xo*\xt लूका १६:१७\xt*\x*\f + \fr ५:१८ \fr*\ft सप्पा चिजगोळ अंत; या इदुरव सप्पा उपदेश खरा आव.\ft*\f*यतिकी ना नीम से खरा माताळतीन, कि यागासताका आकाश अदिक पृथ्वी टलुसेगाल, आगासताका व्यवस्था ऊंद ऊंद मात भी बिना पुरा आग्द टलुसतीदिल.” \v 19 इदुरसाटी जो यावारा इव स्यांळ्द से स्यांळ्द आग्यागोळ दा टु यातोदारा ऊंद आग्या अक मुरूल, अदिक हांग अच लॉकुरी कल्सुल, आव स्वर्ग इन राज्य दा सप्पा मुंदुर से स्याणेव कहलुस्यान; लेकीन जो यावारा आ आग्यागोळ्द पालन माळ्यान अदिक अवरी कलस्यान, आवा स्वर्ग इन राज्य दा महान कहलुस्यान. \v 20 यतिकी ना नीम से अनतीन, कि अगर नीम न्यायीपन शास्त्रीगोळ अदिक फरीसीगोळ्द न्यायीपन देल धोळ्द ईरतीदील, रा नीव स्वर्ग इन राज्य दा यागलु प्रवेश माळ सकतीदिल. \s सिट्ट अदिक कोन्नोद \p \v 21 “नीव केळ कोंडीर, कि पूर्वकाल इन लॉकुर से अंदकु आगीत, कि ‘कोन्न बाळी’ अदिक ‘जो यावारा कोनतान आव कचेरी दा सजा अन्द लायक ईत्‍तान.’ \v 22 \f + \fr ५:२२ \fr*\ft जो यावारा सिट्ट माळतान; येनारा वचनगोळ दा जो यावारा बिना कारण देल सिट्ट माळतान लिख्सकु आद.\ft*\f*लेकीन ना नीम से ईद अनतीन, कि जो यावारा तान वार्ट उन सिट्ट माळ्यान, आव कचेरी दा सजा अन्द लायक ईत्‍तान, अदिक जो यावारा तांद वार्ट उक निकम्मा अंदान आव महासभा दा सजा अन्द लायक ईत्‍तान; अदिक जो यावारा अंदान ‘ये मूर्ख’ आव नरक इन बेक्‍की दा सजा अन्द लायक ईत्‍तान. \v 23 इदुरसाटी अगर नी तान भेंट वेदी मा तंद्या, अदिक अल नी याद माळ्या, कि नीन वार्ट उन मन दा नीन साटी येनारा विरोध आद, \v 24 रा तान भेंट अल्या वेदी इन मुंद बिट बुळ, अदिक होगकु पयले तान वार्ट उन से मेल मिलाप माळ अदिक राजी आगकु बर अदिक तान भेंट येर्स.” \p \v 25 यागासताका नी तान आरोप हचावाळा अन सांगुळ हादी मा का आय, आऊन से झटपट मेल मिलाप माळकोम ईदारा हिंग आगबाळुल कि आरोप हचावाळा नीनी न्यायाधीश उक सोप्सुल, अदिक न्यायाधीश नीनी कत्‍तीहुडावाळा अक सोप्स बुळुल, अदिक नीनी जयल दा हाक्‍कु आगुल. \v 26 ना नीन से खरा माताळतीन कि यागासताका नी कवळी-कवळी तुम कोळाल आगासताका अल टु बिळ सकतीदिल. \s व्यभिचार इन बारा दा शिक्षा \p \v 27 “नीव केळ कोंडीर कि अंदकु आगीत, ‘व्यभिचार माळबाळेतीर.’ \v 28 लेकीन ना नीम से ईद अनतीन, कि जो यावारा यातारा आर्त इक बुरा नजर देल नोळतान आव तान मन दा आकिन से व्यभिचार माळ कोंडुन. \v 29 \x + \xo ५:२९ \xo*\xt मत्ती १८:९; मरकुस ९:४७\xt*\x*अगर नीन ऊम्मा कण्ण नीनी ठोकर तिनसुल, रा अदरी तेगुकु भीट बुळ; यतिकी नीन साटी ईदा वळ्लीद आद कि नीन शरीर दा टु ऊंद अंग नाश आगेगुल अदिक नीन पुरा शरीर नरक दा हाक्‍कु आगबाळुल. \v 30 \x + \xo ५:३० \xo*\xt मत्ती १८:८; मरकुस ९:४३\xt*\x*अगर नीन ऊमा कय नीनी ठोकर तिन्सतद, रा अदरी कळकु भीट बुळ; यतिकी नीन साटी ईदा वळ्लीद आद कि नीन मय दा टु ऊंद नाश आगुल अदिक नींद पुरा शरीर नरक दा हाक्‍कु आगबाळुल.” \s छोळचिट्टी अन्द बारा दा शिक्षा \r (मत्ती १९:९; मरकुस १०:११; लूका १६:१८) \p \v 31 \x + \xo ५:३१ \xo*\xt मत्ती १९:७; मरकुस १०:४\xt*\x*\x + \xo ५:३१ \xo*\xt व्यवस्थाविवरण २४:१-१४\xt*\x*“ईद भी अंदकु आगीत, ‘जो यावारा तान हिंग्स उक बिळोद चाहास्यान, रा आकी छोळचिट्टी कोळुल.’ \v 32 \x + \xo ५:३२ \xo*\xt मत्ती १९:९; मरकुस १०:११,१२; लूका १६:१८; १ कुरिन्थि ७:१०,११\xt*\x*लेकीन ना नीम से ईद अनतीन की जो यावारा तान हिंग्स उक व्यभिचार इन शिवाय अदिक दुसरा कारण देल बिट्ट बुळतान, रा आव आकिन से व्यभिचार माळसुसतान; अदिक जो यावारा आ आर्त इन से जो गांड्ड उक बिटकु आर मदा माळतान, रा आव भी व्यभिचार माळतान.” \s किर्‍या अन्द बारा दा शिक्षा \p \v 33 “बाक नीव केळ कोंडीर कि पूर्वकाल इन लॉकुर से अंदकु आगीत, ‘ख्वाटा किर्‍या तिनबाळेतीर, लेकीन प्रभु उन साटी तान किर्‍या अक पुरा माळेतीर.’ \v 34 \x + \xo ५:३४ \xo*\xt याकूब ५:१२; \xt*\xt मत्ती २३:२२\xt*\x*लेकीन ना नीम से ईद अनतीन कि यागलु किर्‍या तिनबाळेतीर; ना रा स्वर्ग इन, यतिकी अद परमेश्वर उन सिंहासन हुन; \v 35 ना धरती अन्द, यतिकी अद आऊन कालगोळ्द पायदान हुन; ना यरूशलेम इन, यतिकी अद महान राजा अन्द नगर हुन. \v 36 तान ताल्ला अन्द भी किर्‍या तिनबाळेतीर यतिकी नीव ऊंद चुट्टी इक भी ना बिळीद, ना करीद माळ सकतीर. \v 37 लेकीन नीम्द मात ‘हव’ इन ‘हव,’ या ‘ईला’ अन्द ‘ईला’ आगुल; यतिकी जो येनारा इदुर से यक्कुल आगतद अद बुराई देल आगतद.” \s बदला ताकोमोद बारा दा शिक्षा \r (लूका ६:२९,३०) \p \v 38 “नीव केळ कोंडीर कि अंदकु आगीत, ‘कण्ण इन बदला कण्ण, अदिक हल्ल इन बदला हल्ल.’ \v 39 लेकीन ना नीम से ईद अनतीन कि जो नीम से बुरा व्यवहार माळतान आऊन सामना माळबाळेतीर; लेकीन जो यावारा नीम्द ऊम्मा गाल्ला मा क्याबरा बळदान, रा आऊन दी दुसरा गाल्ला भी तिर्गुस बुळी. \v 40 अगर यावारा नीम मा जबरदस्ती माळकु नीम्द कुळता बेळोद चाहास्यान, रा आऊक कोट भी कोट्ट बुळी. \v 41 जो यावारा नीमी कोस तिम जागा दा वोतान, रा आऊन सांगुळ येढ्ढ कोस होटोग. \v 42 जो यावारा नीम से बेळ्यान, आऊक कोळी; अदिक जो नीम से उदार बेळोद चाहासतान, आऊन से बाय तिर्गुसबाळी.” \s दुश्मनगोळ से प्यार \r (लूका ६:२७,२८,३२-३६) \p \v 43 “नीव केळ कोंडीर कि अंदकु आगीत, ‘तान मान्ना हातळोर से प्यार ईटेतीर, अदिक दुश्मनगोळ से दुश्मनी.’ \v 44 लेकीन ना नीम से ईद अनतीन कि तान दुश्मनगोळ से प्यार ईटी अदिक जो नीमी सतुस्तार आंदुर साटी प्रार्थना माळी, \v 45 यदुर देल नीव तान स्वर्गीय आप्प उन औलाद ठहरूसीर यतिकी आव तान सुर्य वळ्लीद अदिक बुरा येढ्ढु मा उदय माळतान, न्यायी अदिक अन्यायी येढ्ढु मा नीर बरसुस्तान. \v 46 यतिकी अगर नीव तान प्यार इट्टावाळेर से अच प्यार ईट्टीर, रा नीम साटी येन फल आदीत? येन कर ताकोमावाळेर भी हिंगा माळालुर?” \v 47 “अगर नीव सिर्फ तान वार्टुर्द अच भलाई माळीर, रा यातोद धोळ्द क्याल्सा माळतीर? येन गैरयहूदी लॉकुर भी हिंगा माळालुर? \v 48 इदुरसाटी नीव सिद्ध आगी, ह्यांग नीमव स्वर्गीय आप्प सिद्ध आन.” \c 6 \s गुप्त दान इन शिक्षा \p \v 1 \x + \xo ६:१ \xo*\xt मत्ती २३:५\xt*\x*“सावधान ईरी! नीव मंळसागोळी तोरसोर साटी तान न्याय इन क्याल्सा माळबाळेतीर, ईलारा नीव तान स्वर्गीय आप्प उन से येनु उच प्रतिफल ताकोम सकतीदिल.” \p \v 2 “इदुरसाटी याग नीव दान माळी, रा तान मुंद सैनाई मुर्सुसबाळी, ह्यांग कपटी लॉकुर, सभागोळ अदिक गलीगोळ दा माळतार, ताकी लॉकुर आंदुर बळाई माळुल. ना नीम से खरा माताळतीन कि आंदुर तान प्रतिफल ताकोम कोंडार. \v 3 लेकीन याग नीव दान माळी, रा जो नीम ऊम्मा कय माळतद, अद नीव तान डाक्या कय इक मालूम नळुगोळ बाळेतीर. \v 4 कि नीम दान होचकु ईरूल, अदिक आग नीम आप्प जो होचकु नोळतान, नीमी प्रतिफल कोट्टान.” \s प्रार्थना अन्द शिक्षा \r (लूका ११:२-४) \p \v 5 \x + \xo ६:५ \xo*\xt लूका १८:१०-१४\xt*\x*“याग नीव प्रार्थना माळीर, रा कपटीगोळ घाई आगबाळी, यतिकी लॉकुरी तोरसोर साटी सभागृह दा अदिक सळक इन मोळ मा निदुरकु प्रार्थना माळोद आंदरी वळ्लीद हततद. ना नीम से खरा माताळतीन कि आंदुर तान प्रतिफल ताकोम कोंडार. \v 6 लेकीन याग नीव प्रार्थना माळी, रा तान कमरा दा होगी; अदिक कवाळ बंद माळकु तान आप्प उन से गुप्त दा प्रार्थना माळीर. आग नीम आप्प जो होचकु नोळतान नीमी प्रतिफल कोट्टान.” \p \v 7 प्रार्थना माळाहोती गैरयहूदीगोळ घाई घळी-घळी माताळ बाळेतीर, यतिकी आंदुर सोचतार कि आंदुर्द हापाळ माताळदुर देल आंदुर्द केळकु आदीत. \v 8 इदुरसाटी नीव आंदुर्द घाई आगबाळी, यतिकी नीम आप्प नीम बेळा से पयला अच जान्सतान कि नीम येन येन जरवतगोळ आव. \v 9 इदुरसाटी नीव ईत्‍ता रीति देल प्रार्थना माळतोगी: \q1 “हे नाम आप्प, नी जो स्वर्ग दा आय; \q2 नीन हेसुर पवित्र मान्सकु आगुल. \q2 \v 10 दुनिया दा नीन राज्य बरूल. \q2 नीन इच्छा ह्यांग स्वर्ग दा पुरा आगताव, हांग अच पृथ्वी मा भी आगुल. \q2 \v 11 \f + \fr ६:११ \fr*\ft तानीक जरवत आद; या ईंद इन साटी, या नाळ इन साटी.\ft*\f* नाम हागुल तिर्मुद रोट्टी ईंद नामी कोळ. \q2 \v 12 अदिक यात्‍ता प्रकार देल नाव तान अपराधीगोळ माफ माळेव, \q2 हांग अच नी भी नाम पापगोळी माफ माळ. \q2 \v 13 \f + \fr ६:१३ \fr*\ft येनारा वचनगोळ दा कारण राज्य, सामर्थ्य अदिक गौरव सदा अन साटी नीमव आव. आमीन.\ft*\f* अदिक नामी परीक्षा दा तरबाळ, \q2 लेकीन बुराई देल ऊळ्स.” \p \v 14 \x + \xo ६:१४ \xo*\xt मरकुस ११:२५,२६\xt*\x*“इदुरसाटी अगर नीव मंळसागोळ्द अपराध माफ माळीर, रा नीम स्वर्गीय आप्प भी नीमी माफ माळ्यान. \v 15 अदिक अगर नीव मंळसागोळ्द अपराध माफ माळतीदील, रा नीम स्वर्गीय आप्प भी नीमव अपराध माफ माळतीदील.” \s उपास इन शिक्षा \p \v 16 “याग नीव उपास माळीर, रा कपटीगोळ घाई नीम मार्रा मा उदासी ईरबाळुल, यतिकी आंदुर तान मार्रा हांग अच माळकु ईटतार, यतिकी लॉकुर आंदरी उपासी समसुल. ना नीम से खरा माताळतीन कि आंदुर तान प्रतिफल ताकोम कोंडार. \v 17 लेकीन याग नीव उपास माळीर रा तान ताल्ला मा याण्णा ऊदी अदिक मार्रा तोळी, \v 18 ताकी लॉकुर ईला लेकीन नीन आप्प जो गुप्त आन, नीनी उपासी जान्सुल ई दशा दा नीन आप्प जो गुप्त कर्मगोळी नोळकु, नीनी अऊर्द प्रतिफल कोट्टान.” \s स्वर्गीय धन \r (लूका १२:३३,३४) \p \v 19 \x + \xo ६:१९ \xo*\xt याकूब ५:२,३\xt*\x*“तान साटी पृथ्वी मा धन जमा माळबाळेतीर, यल किळा अदिक जंग नाश माळताव, अदिक यल काळ्लुर तिजोरी वडुतार अदिक काळ्लपनी माळतार. \v 20 लेकीन तान साटी स्वर्ग दा धन जमा माळी, यल न रा किळा, अदिक जंग नाश माळीत, अदिक यल काळ्लुर ना तिजोरी वळदार अदिक ना चोरी माळ्यार. \v 21 यतिकी यल नीम धन आद अल नीम मन भी हतकु ईत्‍तीत.” \s मय इन ज्योति \r (लूका ११:३४-३६) \p \v 22 “नीन मय इन दिंग्या कण्ण हुन: इदुरसाटी अगर नीन कण्ण निर्मल आव रा नीन सप्पा मय भी ऊजुळ इन घाई आदीत. \v 23 लेकीन अगर नीन कण्ण बुरा ईरूल, रा नीन पुरा मय भी अंधकारमय आदीत; ईद कारण अद ऊजुळ जो नीन दा आद अगर अंधकारमय आद रा अद अंधार याट खोल आदीत!” \s परमेश्वर अदिक धन \r (लूका १६:१३; १२:२२-३१) \p \v 24 “यावारा मंळसा येढ्ढ स्वामीगोळ्द स्यावा माळ सकालुन, यतिकी आव ऊंद मंळसा से दुश्मनी अदिक दुसरा मंळसा से प्यार ईट्यान, या ऊंद से मेल मिलाप माळ्यान अदिक दुसरा मंळसा अक नीच जानस्यान. नीव परमेश्वर अदिक धन येढ्ढु स्यावा सांगुळल्या माळ सकालीर.” \p \v 25 “इदुरसाटी ना नीम से अनतीन कि तान जीवा अन्द साटी ईद चिन्ता माळबाळी कि नाव येन तिनदेव अदिक येन कुळदेव; अदिक तान मय इन साटी फळक्यागोळ्द चिन्ता माळबाळी. येन जीव भोजन देल, अदिक मय फळक्यागोळ देल अनमोल हैलेच? \v 26 आकाश ईनव पक्षीगोळी नोळी! अव ना बींजा हचताव, ना कोयताव, अदिक ना तान तिना जागा दा संगरूस्कु ईटताव: तरी भी नीम स्वर्गीय आप्प अवरी पाल्सतान. येन नीम किमत अऊर से यक्कुल हैलेच? \v 27 \f + \fr ६:२७ \fr*\ft अदिक थ्वाळासा जीऊसी; या अदिक थ्वाळासा ऊँचा वाळुसी.\ft*\f*नीम दा टु हिंग याव आन, जो चिन्ता माळकु तान जिंदगी दा ऊंद घळी भी वाळुस सकतान?” \p \v 28 “अदिक फळक्यागोळ साटी येती चिन्ता माळतीर? आळी दाकळव फूलगोळ मा ध्यान माळी कि अव ह्यांग वाळुसताव; अव ना रा मयनत माळताव, ना तान साटी फळक्यागोळ माळताव. \v 29 तरी भी ना नीम से अनतीन कि सुलैमान राजा भी, तान पुरा जीवन दा अऊर दा टु यारदु घाई कपळागोळ हाक्‍कु ईला ईरोन. \v 30 इदुरसाटी याग परमेश्वर मैदान इन काड्डा अक, जो ईंद आद अदिक नाळ बेक्‍की दा झोक्सकु आदीत, हिंग कपळा हाकसुसतान, रा हे अल्पविश्वासीगोळा, आव नीमी ईऊर से वळ्लीद येती हाकसुसतिदिल? \p \v 31 “इदुरसाटी नीव विचार माळकु ईद अनबाळी कि नाव येन तिनदेव, या येन कुळदेव, या येन हाक्केव. \v 32 यतिकी गैरयहूदी ई सप्पा वस्तुगोळ्द खोज दा ईरतार, पर नीम स्वर्गीय आप्प जान्सतान कि नीमी ई सप्पा वस्तुगोळ्द जरवत आद. \v 33 इदुरसाटी पयले नीव परमेश्वर उन राज्य अदिक आऊन न्याय इन खोज माळी रा ई सप्पा वस्तुगोळ भी नीमी सिक्‍केदव. \v 34 इदुरसाटी नाळ इन चिन्ता माळबाळी, यतिकी नाळ इन दिन तान चिन्ता खुद माळ कोंडीत; ईंद इन साटी ईंद इन दा दुख काफी आद. \c 7 \s दुसरा मा दोष हचोदाल \r (लूका ६:३७,३८,४१,४२) \p \v 1 “दोष हचबाळी कि नीम मा भी दोष हचकु आगुल. \v 2 \x + \xo ७:२ \xo*\xt मरकुस ४:२४\xt*\x*यतिकी या प्रकार देल नीव दोष हचतीर, अदा प्रकार देल नीम मा भी दोष हचकु आदीत; अदिक याता नाप देल नीव आळुतीर, अदा प्रकार देल नीम साटी भी आळुकु आदीत.” \v 3 “नी येती तान वार्ट उन कण्ण इन तिनका अक नोळत्या, अदिक तान कण्ण इन लठ्टा नीनी ऊमसाल? \v 4 याग नींद अच कण्ण दा लठ्टा आद, रा नी तान वार्ट उन से ह्यांग अन सकत्या, ‘ता ना नीन कण्ण दा टु तिनका तेगु कोळतीन?’ \v 5 हे कपटी, पयले नी तान कण्ण दा टु लठ्टा तेगु कोम, आग नी तान वार्ट उन कण्ण दा टु तिनका वळ्लीसा नोळकु तेगु सकत्या. \v 6 पवित्र वस्तु नायगोळी कोळबाळी, अदिक तान मोती हंदीगोळ मुंद हाक्‍कबाळी; हिंग आगबाळुल कि अव अवरी कालगोळ ल्यालमा मेटबुळुल अदिक तिर्गकु नीमी हर्द बुळुल.” \s प्रार्थना अन महत्व \r (लूका ११:९-१३) \p \v 7 “बेळीर, रा नीमी कोटकु आदीत; ढुंढ़सीर रा नीमी सिक्‍कीत; ठोकसीर, रा नीम साटी तेरूकु आदीत. \v 8 यतिकी जो यावारा बेळ्यान, आऊक कोटकु आदीत; अदिक जो ढुंढ़स्यान, आऊक सिक्‍कीत; अदिक जो ठोकस्यान आऊन साटी तेरूकु आदीत.” \p \v 9 “नीम दा टु हिंग याता मंळसा आन, कि अगर आऊन पार आऊक रोट्टी बेळुल, रा आव आऊक कल्ल कोट्टान? \v 10 या मेन बेळुल, रा आव आऊक हाव कोट्टान? \v 11 इदुरसाटी याग नीव बुरा ईतकु, तान चिकोरी वळ्लीद वस्तु कोळोद जान्सतीर, रा नीम स्वर्गीय आप्प तान बेळावाळेरी वळ्लीद वस्तु यती कोळतीदील! \v 12 \x + \xo ७:१२ \xo*\xt लूका ६:३१\xt*\x*ईद कारण जो येनारा नीव चाहासतीर कि लॉकुर नीम सांगुळ बरताव माळुल, नीव भी आंदुर सांगुळ हांग अच बरताव माळी; यतिकी मूसा अन व्यवस्था अदिक भविष्यवक्ता अन्द शिक्षा ईदा हुन.” \s स्यांळ्द अदिक चौळा हादी \r (लूका १३:२४) \p \v 13 “स्यांळ्द हादी टु होगोद-बरोद माळी, यतिकी चौळा आद अद फाटक अदिक आसान आद अद हादी जो विनाश दी ओयतद; अदिक हापाळ सा आर जो अल टु होगोद-बरोद माळतार. \v 14 यतिकी स्यांळ्द आद अद फाटक कठिन आद अद हादी जो जीवन दी ओयतद; अदिक थ्वाळासा अच लॉकुर आर जो आ हादी इक हासिल माळतार. \s ह्यांग मार्र हांग काय \r (लूका ६:४३,४४; १३:२५-२७) \p \v 15 “ख्वाटा भविष्यवक्तागोळ से सावधान ईरी, जो म्यांड्डागोळ्द भेष दा नीम हात्‍ती बरतार, लेकीन आंदुर बुळ्क टु हरूकु तिनावाळेर म्यांडागोळ उर. \v 16 आंदुर करनी देल नीव आंदरी अरू कोंडीर. येन लॉकुर झाळीगोळ दा टु अंगुर, मुळ्लगोळ दा टु अंजीर कोयतार? \v 17 ईदा प्रकार देल हर ऊंद वळ्लीद मार्र वळ्लीद काय तरतद अदिक बेकार मार्र बेकार काय तरतद. \v 18 वळ्लीद मार्र बेकार काय तर सकाल, अदिक ना बेकार मार्र वळ्लीद काय तर सकतद. \v 19 \x + \xo ७:१९ \xo*\xt मत्ती ३:१०; लूका ३:९\xt*\x*जो जो मार्र वळ्लीद काय तरतिदील, अद कळकु अदिक बेक्‍की दा हाक्‍कु आदीत. \v 20 \x + \xo ७:२० \xo*\xt मत्ती १२:३३\xt*\x*ईद प्रकार देल नीव आंदुर क्याल्सागोळ्द कर्मगोळ देल ख्वाटा भविष्यवक्तागोळी अर्त कोंडीर. \s ना नीमी यागलु अरालीन \r (लूका १३:२५-२७) \p \v 21 “जो नान से, ‘हे प्रभु! हे प्रभु!’ अनतान, आंदुर दा टु हर ऊंद स्वर्ग इन राज्य दा प्रवेश माळतीदील, लेकीन आवा जो नान स्वर्गीय आप्प उन इच्छा मा नळुतान. \v 22 न्याय इन दिन हापाळ सा लॉकुर नान से अंदार, ‘हे प्रभु! हे प्रभु! येन नाव नीन हेसुर देल भविष्यवाणी माळीदील, अदिक नीन हेसुर देल दुष्टआत्मागोळी तेगदिदील, अदिक नीन हेसुर देल हापाळ सा आश्चर्य चकित क्याल्सा माळीदील?’ \v 23 आग ना आंदुर से खुला शब्द दा अंद बुळाईन, ‘ना नीमी यागलु अरतीदिल. हे कुकर्म माळावाळेरा, नान हात्‍ती टु होटोगी.’ \s मान्ना कटावाळेर येढ्ढ मंळसा: बुद्धिमान अदिक मूर्ख \r (लूका ६:४७-४९) \p \v 24 “इदुरसाटी जो यावारा नान ई मातगोळी केळकु अवरी माळतान, आव आ बुद्धिमान मंळसा अन्द घाई ठहरूस्यान याव तान मान्ना चट्टान मा कटदुन. \v 25 अदिक माळ बत्‍त, अदिक बाळ बत्‍त, अदिक आँधी तुफान नळुत, अदिक आ मान्ना से टकरूस्त, फिर भी अद बिदिदील, यतिकी अदुर्द पायवा चट्टान मा अगुळकु आगीत. \v 26 लेकीन जो यावारा नान ई मातगोळी केळतान अदिक अऊर मा नळालुन, आव आ मूर्ख मंळसा अन्द घाई ठहरूस्यान याव तान मान्ना धुळा मा कटदुन. \v 27 अदिक माळ बत्‍त, अदिक बाळ बत्‍त, अदिक आँधी तुफान नळुत, अदिक आ मान्ना से टकरूस्त अदिक अद जोर देल बिदकु सत्यानाश आगेत.” \s यीशु उन अधिकार \p \v 28 \x + \xo ७:२८ \xo*\xt मरकुस १:२२; लूका ४:३२\xt*\x*याग यीशु ई मातगोळी माताळ कोंडुन, रा हिंग आत कि भीळ आऊन उपदेश देल सट्ट आत, \v 29 यतिकी आव आंदुर शास्त्रीगोळ घाई ईला लेकीन अधिकारीगोळ घाई उपदेश कोळतोगोन. \c 8 \s कोढ़ इन रोगी इक चंगा माळोद \r (मरकुस १:४०-४५; लूका ५:१२-१६) \p \v 1 याग यीशु आ पहाळी मा टु ल्यालमा ईळदुन, रा ऊंद धोळ्द भीळ आऊन हिंद आगेत. \v 2 अदिक नोळी, ऊंद कोढ़ इन रोगी मंळसा हात्‍ती बंदकु आऊक प्रणाम माळदुन अदिक अंदुन\f + \fr ८:२ \fr*\ft नानी साफ माळ; हिंग मानसोर कि ईद बिमारी मंळसा अक न्यायविधी इन प्रती मैला माळोद.\ft*\f*, “हे प्रभु, अगर नी चाहास्या, रा नानी शुद्ध माळ सकत्या.” \p \v 3 यीशु कय मुंद माळकु आऊक मुटदुन, अदिक अंदुन, “ना चाहसतीन, नी शुद्ध आगेग.” अदिक आव तुरन्त कोढ़ इन रोग देल शुद्ध आगेदुन. \v 4 बाक यीशु आऊन से अंदुन, “नोळ, यारीकु हेळबाळेत, लेकीन होगकु तान तान इक याजक उक तोर्स अदिक मूसा अन आदेश इन अनुसार भेंट येर्स, ताकी लॉकुर साटी गवाही आगुल.” \s रोमी सूबेदार उन दास उक चंगा माळोद \r (लूका ७:१-१०) \p \v 5 याग यीशु कफरनहूम नगर दा बंदुन रा ऊंद रोमी सिपाहीगोळ्द सुबेदार आऊन हात्‍ती बंदकु आऊन से विनती माळदुन, \v 6 “हे प्रभु, नान दास उक लकवा होळ्द बुटाद अदिक आव हापाळ दुख दा आन.” \p \v 7 आग यीशु सुबेदार से अंदुन, “ना बंदकु आऊक चंगा माळाईन.” \p \v 8 सुबेदार उत्‍तर कोट्टुन, “हे प्रभु, ना ई लायक हैलेच कि नी नांद मान्ना ताका बंद्या, लेकीन सिर्फ आग्या कोटबुळ रा नान सेवक चंगा आगेदान. \v 9 यतिकी ना भी जिम्मेदार मंळसा हुईन, अदिक सिपाही नान हात्‍ती आर. याग ना ऊंद से अनतीन, ‘होग!’ रा आव होगतान; अदिक दुसरा से अनतीन, ‘बर!’ रा आव बरतान; अदिक याग तान दास से अनतीन, ‘ईद माळ!’ रा आव माळतान.” \p \v 10 ईद केळकु यीशु उक अचम्भा आत, अदिक जो आऊन हिंद बरोर आंदुर से अंदुन, “ना नीम से खरा माताळतीन कि ना इस्त्राएल दा भी हिंग मजबुत विश्वास नोळीदील. \v 11 \x + \xo ८:११ \xo*\xt लूका १३:२९\xt*\x*अदिक ना नीम से अनतीन कि पूर्व अदिक पश्चिम टु हापाळ सा लॉकुर बंदार अदिक आंदुर भोज दा अब्राहम, इसहाक अदिक याकूब उन सांगुळ स्वर्ग इन राज्य दा कुरतार. \v 12 \x + \xo ८:१२ \xo*\xt मत्ती २२:१३; २५:३०; लूका १३:२८\xt*\x*लेकीन राज्य अन्द औलाद व्हार्या अंधार दा हाक्‍कु आदार: अल वोरलोद अदिक हल्लगोळ्द कच्चोद आदीत.” \v 13 आग यीशु सुबेदार से अंदुन, “होग, ह्यांग नीन विश्वास आद, हांग अच नीन साटी आगुल.” अदिक आऊन दास अदा घळी दा चंगा आगेदुन. \s यीशु हापाळ रोगीगोळी चंगा माळतान \r (मरकुस १:२९-३४; लूका ४:३८-४१) \p \v 14 यीशु याग पतरस उन मान्या बंदुन, रा आव आऊन आत्‍ता अक तेज मय देल बिदकु नोळदुन. \v 15 यीशु आकिन कय मुटदुन अदिक आकिन मय ईळदोदव, अदिक आक यदकु आऊन स्यावा माळली कुरतुर. \p \v 16 याग द्याव आत आग आंदुर आऊन हात्‍ती हापाळ सा लॉकुरी तंदुर यारदा दुष्टआत्मागोळ ईरव अदिक यीशु आ दुष्टआत्मागोळी तान वचन देल तेग्द बुट्टुन; अदिक सप्पा रोगीगोळी चंगा माळदुन. \v 17 \x + \xo ८:१७ \xo*\xt यशायाह ५३:४\xt*\x*यतिकी जो वचन यशायाह भविष्यवक्तागोळ द्वारा अंदकु आगीत अद पुरा आगुल: “यीशु खुद नाम कमजोरीगोळी हुळदुन अदिक नाम बिमारगोळी नेगुकु दुर माळदुन.” \s यीशु उन चेला बनसोद किमत \r (लूका ९:५७-६२) \p \v 18 यीशु याग तान नाकु दी ऊंद धोळ्द भीळ नोळदुन रा चेलागोळी झील इन आप्पाटी होगोद आग्या कोट्टुन. \v 19 आग ऊंद शास्त्री हात्‍ती बंदकु आऊन से अंदुन, “हे गुरु, नी यल होद्या, ना नीन हिंद होट्ट बराईन.” \p \v 20 यीशु आऊन से अंदुन, “कोल्यागोळ गुफा अदिक आकाश इन पक्षीगोळ ग्वादा ईरताव; लेकीन मंळसा अन पार उन साटी ताल्ला होचकोमोद भी जागा हैलेच.” \p \v 21 मात्‍त ऊंद चेला आऊन से अंदुन, “हे प्रभु, नानी पयले होगगोळ कि ना तान आप्प उक नळसाईन.” \p \v 22 यीशु आऊन से अंदुन, “नी नान हिंद आगेग, अदिक सोद्द मंळसागोळी तान मुर्दा नळ्सगोळ.” \s तुफान इक शांत माळोद \r (मरकुस ४:३५-४१; लूका ८:२२-२५) \p \v 23 याग यीशु ड्वांगा मा येरदुन, रा आऊन चेलागोळ आऊन हिंद आगेदुर. \v 24 अदिक नोळी, अचानक झील दा ऊंद हिंग धोळ्द तुफान येळ्त कि ड्वांगा लयरगोळ से मुचली हत, लेकीन यीशु मिंगोन. \v 25 आग चेलागोळ हात्‍ती बंदकु आऊक येब्सदुर अदिक अंदुर, “हे प्रभु, नामी ऊळ्स, नाव मुळ्केतेव.” \p \v 26 यीशु आंदुर से अंदुन, “हे अविश्वासीगोळा, यती अंजेतीर?” आग आव यदकु आँधी अदिक नीर इक डटकार्सदुन, अदिक सप्पा शांत आगेत. \v 27 अदिक आंदुर अचम्भा माळकु अनली कुरतुर, “ईव ह्यांग मंळसा हुन कि आँधी अदिक नीर भी ईऊन आग्या मान्सताव.” \s दुष्टआत्मा-ग्रस्त मंळसागोळी चंगा माळोद \r (मरकुस ५:१-२०; लूका ८:२६-३९) \p \v 28 याग यीशु आप्पाटी गदरेनियों अन प्रदेश दा पोहचुसदुन, रा येढ्ढ मंळसागोळ यारदा दुष्टआत्मागोळ ईरव कब्रगोळ दा टु होटकु आऊक सिकदुर. आंदुर ईट भयानक ईरोर कि याऊ आ हादी देल होग ईला सकोन. \v 29 आंदुर चिल्ळास्कु अंदुर, “हे परमेश्वर उन पारा, नाम्द नीन से येन क्याल्सा? येन नी समय से पयले नामी दुख कोळली इल बंद्या?” \p \v 30 आंदुर से थ्वाळासा दुर मा हापाळ सा हंदीगोळ्द ऊंद झुण्ड आळोद. \v 31 दुष्टआत्मागोळ आऊन से ईद अंदकु विनती माळदव, “अगर नीनी नामी तेगोद अच आद, रा आ हंदीगोळ्द झुण्ड दा कळुबुळ.” \p \v 32 आव आ दुष्टआत्मागोळ से अंदुन, “होगी!” अदिक आ दुष्टआत्मागोळ होटकु हंदीगोळ दा होक्केदव अदिक नोळी, पुरा झुण्ड ऊतार मा टु झील इन नीर दा होगकु बित्‍त अदिक मुळ्ककु सोतोत. \p \v 33 आ हंदीगोळी आळसावाळेर अल टु ओळदुर, अदिक नगर दा होगकु ई सप्पा मातगोळी अदिक यारदा दुष्टआत्मागोळ ईरव आंदुर्द सप्पा हाल केळ्सदुर. \v 34 आग पुरा नगर इन लॉकुर यीशु से भेंट माळोर साटी होटकु बंदुर, अदिक आऊक नोळकु विनती माळदुर कि नाम क्षेत्र दा टु व्हार्या होटोग. \c 9 \s लकवा अन्द रोगी इक चंगा माळोद \r (मरकुस २:१-१२; लूका ५:१७-२६) \p \v 1 बाक यीशु ड्वांगा मा कुर्तकु समुद्र अन आप्पाटी होदुन, अदिक तान नगर\f + \fr ९:१ \fr*\ft आऊंद खुद इन ऊर; कफरनहूम \ft*\f* दा बंदुन. \v 2 अदिक नोळी, हापाळ लॉकुर ऊंद लकवा अन्द रोगी इक व्हर्स मा मिंग्सकु आऊन हात्‍ती तंदुर. यीशु आंदुर विश्वास नोळकु, आ लकवा अन्द रोगी से अंदुन, “हे पारा, हिम्मत ईट; नीन पाप माफ आदव.” \p \v 3 इदुर मा हापाळ शास्त्रीगोळ माताळली कुरतुर, “इव रा परमेश्वर उन अपमान माळतान.” \p \v 4 यीशु आंदुर्द मन इन मातगोळी अरूकु अंदुन, “नीव लॉकुर तान-तान मन दा बुरा विचार येती माळेतीर? \v 5 आसान येन आद? ईद अनोद, ‘नीन पाप माफ आदव,’ या ईद अनोद कि, ‘येळ नळु अदिक टेट.’ \v 6 लेकीन इदुरसाटी कि नीव जान्स कोमी कि मंळसा अन्द पार उक पृथ्वी मा पाप माफ माळोद अधिकार आद.” इदुरसाटी यीशु लकवा अन्द रोगी से अंदुन, “येळ, तान व्हर्स नेगु, अदिक तान मान्नी होटोग.” \p \v 7 आग लकवा अन रोगी यदकु तान मान्नी होटोदुन. \v 8 लॉकुर ईद नोळकु अंजेदुर अदिक परमेश्वर उन बळाई माळली कुरतुर याव मंळसा अक हिंग अधिकार कोटान. \s यीशु मत्ती इक कारूतान \r (मरकुस २:१३-१७; लूका ५:२७-३२) \p \v 9 अल टु मुंद होगकु यीशु मत्ती हेसुर इन ऊंद मंळसा अक कर ताकोमोद चौकी मा कुर्तकु नोळदुन, अदिक आऊन से अंदुन, “नान हिंद आगेग.” \p आव यदकु आऊंद हिंद आगेदुन. \p \v 10 \x + \xo ९:१० \xo*\xt लूका १५:१,२\xt*\x*\f + \fr ९:१० \fr*\ft मत्ती इन मान्या; या आऊन मतलब यीशु उन मान्या\ft*\f*याग यीशु मत्ती इन मान्या ऊमोर साटी कुरतुन रा कर ताकोमावाळेर अदिक पापी बंदकु यीशु अदिक आऊन चेलागोळ सांगुळ ऊमली कुरतुर. \v 11 ईद नोळकु फरीसीगोळ आऊन चेलागोळ से अंदुर, “नीम गुरु कर ताकोमावाळेर अदिक पापीगोळ्द सांगुळ येती तिनतान?” \p \v 12 ईद केळकु यीशु आंदुर से अंदुन, वैद्य भला चंगागोळ साटी ईला लेकीन बिमारगोळ साटी जरूरी आन. \v 13 \x + \xo ९:१३ \xo*\xt मत्ती १२:७\xt*\x*“इदुरसाटी नीव होगकु इदुर्द अर्थ कल्त कोमी: ‘ना बलिदान ईला लेकीन दया चाहासतीन.’ यतिकी ना न्यायी लॉकुरी ईला, लेकीन पापीगोळी कारूली बंदीन.” \s उपास इन प्रश्न \r (मरकुस २:१८-२२; लूका ५:३३-३९) \p \v 14 आग बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना अन्द चेलागोळ आऊन हात्‍ती बंदकु अंदुर, “येन कारण आद कि नाव अदिक फरीसी ईट उपास ईटतेव, पर नीन चेलागोळ उपास ईटालुर?” \p \v 15 यीशु आंदुर से अंदुन, “येन वराती, यागासताका मंळगार आंदुर सांगुळ आन, शोक माळ सकतार? पर अव दिन बंदव याग मंळगार आंदुर से ब्यार्र माळकु आदान, आ समय आंदुर उपास माळ्यार.” \p \v 16 “क्वारा कपळा अन्द थिगर हाळोद कपळा मा याऊ हचालुन, यतिकी अद थिगर आ कपळा से येनारा मात्‍त जेडु कोमतद, अदिक बाक अद यक्कुल हर्दोगतद. \v 17 अदिक लॉकुर व्हाशोद अंगुर इन रास्सा हाळोद तोगुल इन चिला दा तुमालुर, यतिकी हिंग माळदुर देल तोगुल इन चिला हर्दोगताव अदिक अंगुर इन रास्सा चेल्लेगतद अदिक तोगुल इन चिला नाश आगेगताव; लेकीन व्हाशोद अंगुर इन रास्सा व्हाशोद तोगुल इन चिला दा तुमतार अदिक अव येढ्ढु उळ्दकु ईरताव.” \s सोतकु पोर अदिक बिमार आर्त \r (मरकुस ५:२१-४३; लूका ८:४०-५६) \p \v 18 यीशु आंदुर से इव मातगोळ अनतेला अच ईरोन, कि नोळी यहूदी सभागृह अन ऊंद सरदार बंदकु आऊक प्रणाम माळदुन अदिक अंदुन, “नान पोर ईगल्या सोतार, लेकीन नळुकु तान कय आकिन मा ईट, रा आक जित्‍ता आगेदार.” \p \v 19 यीशु यदकु तान चेलागोळ सांगुळ आऊन सांगुळ होटोदुन. \p \v 20 अदिक नोळी, ऊंद आर्त ईरोर आक इक हन्नेळ वर्ष टु खुन होगोद रोग ईरोद, हिंदु टु बंदकु आऊन कपळा अन्द किनारा अक मुटदुर. \v 21 यतिकी आक तान मन दा अनतोगोर, “अगर ना आऊन कपळा का मुट बुळाईन रा चंगा आगेगाईन.” \p \v 22 यीशु तिर्गकु आकी नोळदुन अदिक अंदुन, “पोरी धीरज ईट; नीन विश्वास नीनी वळ्लीद माळ्याद. इदुरसाटी आक आर्त आटोटीका चंगा आगेदुर.” \p \v 23 याग यीशु आ सरदार उन मान्या पोहचुसदुन अदिक कोळ्ल ऊयावाळेर इक अदिक भीळ इक सोरसराबा मचुस्त नोळदुन, \v 24 आग आव लॉकुर से अंदुन, “सरकुसेगी, पोर सायली आर, लेकीन मिंगेत्यार.” इदुर मा आंदुर आऊन मज्याक हार्सली कुरतुर. \v 25 लेकीन याग भीळ इक व्हार्या तेगुकु आत, रा आव बुळ्क होगकु पोर इन कय हुळदुन, अदिक पोर यदकु कुर्तोदुर. \v 26 अदिक ई मात इन चर्चा द्याश इन सप्पा प्रदेश दा फैलुसेत. \s येढ्ढ कुढ्ढगोळी दृष्टीदान \p \v 27 याग यीशु अल टु मुंद वाळुसदुन, रा येढ्ढ कुढ्ढ मंळसागोळ आऊन हिंद ईद कारूतेला नळदुर, “हे दाऊद उन औलाद, नाम मा दया माळ!” \p \v 28 याग आव मान्या बुळ्क पोहचुसदुन, रा आ कुढ्ढगोळ आऊन हात्‍ती बंदुर, अदिक यीशु आंदुर से अंदुन, “येन नीमी विश्वास आद कि ना चंगा माळ सकतीन?” आंदुर आऊन से अंदुर, “हव, प्रभु!” \v 29 आग आव आंदुर्द कण्णगोळी कय हचकु अंदुन, नीम विश्वास इन अनुसार नीम साटी हांगा आगुल “ह्यांग नीव चाहासतीर.” \v 30 अदिक आंदुर्द कण्णगोळ देल कांळ्सली हत्त. यीशु आंदरी चेतावनी कोटकु अंदुन, “सावधान, ईदुर बारा दा यारीकु मालूम ईला नळु पायजे.” \p \v 31 लेकीन आंदुर अल टु होटकु पुरा द्याश दा आ समाचार इक फैलुस बुटुर. \s ऊंद मुक्‍का अक चंगा माळोद \p \v 32 याग आंदुर व्हार्या होगोर, रा नोळी, लॉकुर ऊंद मुक्‍का अक यारदा दुष्टआत्मा ईरोद, आऊन हात्‍ती तंदुर; \v 33 अदिक याग दुष्टआत्मा तेग्द बुट्टुन, रा मुक्‍का मंळसा माताळली हत्‍तेदुन. इदुर मा भीळ अचम्भा माळकु अंत, “इस्त्राएल दा हिंग यागलु नोळकु आगीदील.” \p \v 34 \x + \xo ९:३४ \xo*\xt मत्ती १०:२५; १२:२४; मरकुस ३:२२; लूका ११:१५\xt*\x*लेकीन फरीसीगोळ अंदुर, “इव रा दुष्टआत्मागोळ्द सरदार उन मदत देल दुष्टआत्मागोळी तेगुतान.” \s यीशु उन दया \p \v 35 \x + \xo ९:३५ \xo*\xt मत्ती ४:२३; मरकुस १:३९; लूका ४:४४\xt*\x*यीशु सप्पा नगरगोळ अदिक ऊरगोळ दा वयाळतोगोन, अदिक राज्य अन्द खुशखबरी प्रचार माळतोगोन, अदिक हर प्रकार इन बिमारी अदिक कमजोरी इक दुर माळतेला ईत्‍तुन. \v 36 \x + \xo ९:३६ \xo*\xt मरकुस ६:३४\xt*\x*याग आव भीळ इक नोळदुन रा आऊक लॉकुर मा दया बत्‍त, यतिकी आंदुर आ म्यांडागोळ घाई ईरोर यार्द याऊ रखवाला ईला ईरोन, आंदुर व्याकुल अदिक भटकुसकु ईरोर. \v 37 \x + \xo ९:३७ \xo*\xt लूका १०:२\xt*\x*आग आव तान चेलागोळ से अंदुन, “हण्ण केई रा हापाळ आव पर क्याल्सा माळावाळेर मजदुर गोर्त आर. \v 38 इदुरसाटी फसल इन स्वामी से विनती माळी कि आव केई इन फसल कडोर साटी मजदूर कळु बुळुल.” \c 10 \s यीशु उन हन्नेळ चेलागोळ \r (मरकुस ३:१३-१९; लूका ६:१२-१६) \p \v 1 बाक यीशु तान हन्नेळ चेलागोळी तान हात्‍ती कारदुन, आंदरी दुष्टआत्मागोळ मा अधिकार कोट्टुन कि अवरी तेगुल अदिक सप्पा प्रकार ईनव बिमारगोळ अदिक सप्पा प्रकार ईनव कमजोरीगोळी अक दुर माळुल. \v 2 इंदुर हन्नेळ प्रेरितगोळ्द हेसुर हिंग आव: पयला शमौन, आऊक पतरस भी अनतान, अदिक आऊन वार्ट अन्द्रियास; जब्दी इन पार याकूब, अदिक आऊन वार्ट यूहन्ना; \v 3 फिलिप्पुस, अदिक बरतुल्‍मै, थोमा, अदिक कर ताकोमावाळा मत्ती, हलफई नव पार याकूब, अदिक तद्दै, \v 4 शमौन कनानी, अदिक यहूदा इस्करियोती याव यीशु उक ध्वाका देल हुळसुस बुटीदुन. \s हन्नेळ प्रेरितगोळ्द स्यावा-कार्य \r (मरकुस ६:७-१३; लूका ९:१-६; १०:४-१२) \p \v 5 ई हन्नेळ प्रेरितगोळी यीशु आग्या कोटकु कळुदुन: “गैरयहूदीगोळ दी होगबाळेतीर, अदिक सामरीगोळ्द यात्‍तोदु नगर दा प्रवेश माळबाळेतीर. \v 6 लेकीन इस्त्राएल इन घराना अन्द अच काळ्द म्यांडागोळ्द हात्‍ती होगेतीर. \v 7 अदिक नळुत-नळुत ईद प्रचार माळी: कि ‘स्वर्ग अन राज्य हात्‍ती होट बंदाद.’ \v 8 बिमारगोळी चंगा माळी, सोद्द मंळसागोळी जित्‍ता माळी, कोढ़ी मंळसा अक शुद्ध माळी, दुष्टआत्मागोळी तेगी. नीमी फुकट दा सिक्याद, नीव भी फुकट दा वाटसी. \v 9 तान खिसा दा ना रा व्हान्ना, अदिक ना बेळ्ली, अदिक ना तांबा ईटेतीर; \v 10 \x + \xo १०:१० \xo*\xt १ कुरिन्थि ९:१४; १ तीमुथियुस ५:१८\xt*\x*हादी इन साटी ना झ्वारा, ना दुसरा कुळता, ना जुता अदिक ना कोल हुडी, यतिकी क्याल्सा माळावाळा मजदूर उक आऊन मजदूरी सिक पायजे. \p \v 11 “येल्यारा यातोदारा नगर या ऊरा दा होगी, रा पता हची कि अल याव लायक आन. अदिक यागासताका अल टु होळालीर, अदा मान्या ईरेतीर. \v 12 मान्या प्रवेश माळाहोती आऊक आशीष कोळेतीर. \v 13 अगर आ मान्या नोर लॉकुर योग्य ईतीदार रा नीम आशिर्वाद आंदुर ताका पोहचुसीत, लेकीन अगर आंदुर योग्य ईला इतीदार रा नीम आशिर्वाद नीम हात्‍ती वापस होट बंदीत. \v 14 \x + \xo १०:१४ \xo*\xt प्रेरितगोळ १३:५१\xt*\x*जो यावारा नीमी ग्रहण माळतीदील अदिक नीम मात केळतीदिल, आ मान्ना या आ नगर टु होळावती तान काल इन धुळा झाळ्स बुळी. \v 15 \x + \xo १०:१५ \xo*\xt मत्ती ११:२४\xt*\x*\x + \xo १०:१५ \xo*\xt लूका १०:४-१२\xt*\x*ना नीम से खरा माताळतीन कि न्याय इन दिन आ नगर इन दशा से सदोम अदिक गमोरा अन्द द्याश इन दशा यक्कुल सहन माळा लायक ईत्‍तीत. \s बरावाळा संकट \r (मरकुस १३:९-१३; लूका २१:१२-१७) \p \v 16 \x + \xo १०:१६ \xo*\xt लूका १०:३\xt*\x*“नोळी, ना नीमी म्यांडागोळ घाई लांडग्यागोळ न्याड्या कळुतीन, इदुरसाटी हावगोळ घाई बुद्धिमान अदिक कबूतरगोळ घाई भोला बन्सी. \v 17 \x + \xo १०:१७ \xo*\xt मरकुस १३:९-११; लूका १२:११,१२; २१:१२-१५\xt*\x*लेकीन लॉकुर से सावधान ईरी, यतिकी आंदुर नीमी महासभागोळ दा सोपस्यार, अदिक तान पंचायतगोळ दा नीमी क्वाळा देल बळदार. \v 18 नीव नान साटी हाकिमगोळ अदिक राजागोळ मुंद आंदुर मा, अदिक गैरयहूदीगोळ मा गवाह आगोर साटी पोहचुस्कु आदीर. \v 19 याग आंदुर नीमी हुळसुस्यार रा ईद चिन्ता माळबाळेतीर कि नाव याता रीति देल या येन अंदेव, यतिकी जो येनारा नीमी अनोद ईत्‍तीत, अद अदा घळी नीमी हेळकु आदीत. \v 20 यतिकी माताळावाळेर नीव आल्लच, लेकीन नीम स्वर्गीय आप्प उन आत्मा नीम दा माताळतद. \p \v 21 \x + \xo १०:२१ \xo*\xt मरकुस १३:१२; लूका २१:१६\xt*\x*“वार्ट, वार्ट उक अदिक आप्प पार उक, कोन्नोर साटी सोपस्यार, अदिक चिकोर मोय-आप्पुर विरोध दा यदकु आंदरी कोन्सुस बुट्टार. \v 22 \x + \xo १०:२२ \xo*\xt मत्ती २४:९; मरकुस १३:१३; लूका २१:१७; \xt*\xt मत्ती २४:१३; मरकुस १३:१३\xt*\x*नान हेसुर इन कारण सप्पा लॉकुर नीम से दुश्मनी माळ्यार, लेकीन जो आखरी ताका धीरज हुडुकु ईत्‍तान आऊंदा उद्धार आदीत. \v 23 याग आंदुर नीमी ऊंद नगर दा सतुस्यार, रा नीव दुसरा दी ओळेगेतीर. ना नीम से खरा माताळतीन, नीव इस्त्राएल इन सप्पा नगरगोळ दा होगा से पयले अच मंळसा अन्द पार होट बंदान. \p \v 24 \x + \xo १०:२४ \xo*\xt लूका ६:४०; \xt*\xt यूहन्ना १३:१६; १५:२०\xt*\x*“चेला तान गुरु से धोड्डेव ईरालुन; अदिक न दास तान स्वामी से. \v 25 \x + \xo १०:२५ \xo*\xt मत्ती ९:३४; १२:२४; मरकुस ३:२२; लूका ११:१५\xt*\x*चेला तान गुरु अक अदिक दास तान स्वामी इन बराबर आगोद अच काफी आद. याग आंदुर मान्ना अन स्वामी इक शैतान अंदुर रा आऊन मान्नावाळेर इक येन येनारा अनतीदिल! \s यार देल अंजेव \r (लूका १२:२-७) \p \v 26 \x + \xo १०:२६ \xo*\xt मरकुस ४:२२; लूका ८:१७\xt*\x*“इदुरसाटी मंळसागोळ से अंजबाळी; यतिकी येनारा होचकु हैलेच जो तेर्दकु आगतीदील, अदिक न येनारा रहस्यमय आद जो प्रगट आगतीदील. \v 27 जो ना नीम से अंधार दा अनतीन, अद नीव ऊजुळ दा अनी; अदिक जो ना नीम किव दा अंदीन, अदरी नीव आळा मा टु प्रचार माळी. \v 28 आंदुर से अंजबाळी जो मय इक नुकसान माळतार, लेकीन आत्मा अक नुकसान माळ सकालुर; लेकीन परमेश्वर से अच अंजी, जो आत्मा अदिक शरीर येढ्ढु नरक दा नष्ट माळ सकतान. \v 29 येन ऊंद पैस्या दा येढ्ढ चिमणी पक्षी मारालव? तरी भी नीम आप्प उन इच्छा अन्द अलावा अऊर दा टु ऊंद भी धरती मा बिळसकाल. \v 30 नीम ताल्ला अन चुट्टी भी सप्पा आळुकु आव. \v 31 इदुरसाटी अंजबाळी; नीव हापाळ चिमणीगोळ से भी बार्र आईर. \fig सरका आळा, हाळोद समय इन इस्त्राएल दा मान्ना|alt="Flat-roofed, olden house in Israel" src="lb00234c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="१०:२७"\fig* \s यीशु उक स्वीकार या अस्वीकार माळोद \r (लूका १२:८; ९) \p \v 32 “जो यावारा मंळसागोळ मुंद नानी मान्स कोंडान, आऊक ना भी तान स्वर्गीय आप्प उन मुंद मान्स कोमाईन. \v 33 \x + \xo १०:३३ \xo*\xt २ तीमुथियुस २:१२\xt*\x*लेकीन जो यावारा मंळसागोळ मुंद नान इनकार माळ्यान, आऊक ना भी तान स्वर्गीय आप्प उन मुंद इनकार माळाईन. \s यीशु उन बरोद परिणाम \r (लूका १२:५१-५३; १४:२६,२७) \p \v 34 “ईद सम्सबाळी कि ना धरती मा शांती तरली बंदीन; ना शांती तरली ईला, पर तलवार नळसोर साटी बंदीन. \v 35 ना रा बंदीन कि: ‘पार उक आऊन आप्प उन से, अदिक पोर इक आकिन मोय इन से, अदिक सास्सा अक आकिन आत्‍ता से ब्यार्र माळ कोमाईन; \v 36 \x + \xo १०:३६ \xo*\xt मीका ७:६\xt*\x*मंळसा अन्द दुश्मन आऊन मान्या अन लॉकुर अच ईत्‍तार.’ \p \v 37 “जो तान मोय या आप्प उक नान से यक्कुल प्रिय जान्सतान, आव नान लायक हैलेच; अदिक जो तान पार या पोर इक नान से यक्कुल प्रिय जान्सतान, आव नान लायक हैलेच; \v 38 \x + \xo १०:३८ \xo*\xt मत्ती १६:२४; मरकुस ८:३४; लूका ९:२३\xt*\x*अदिक जो तान क्रूस नेगुकु नान हिंद नळालुर आंदुर नान लायक हैलेच. \v 39 \x + \xo १०:३९ \xo*\xt मत्ती १६:२५; मरकुस ८:३५; लूका ९:२४; १७:३३; यूहन्ना १२:२५\xt*\x*जो तान जीव ऊळसोद चाहास्यान, आव अदरी खोऊस्यान; अदिक जो नान कारण तान जीव खोऊस्यान, आव अदरी हासिल माळ्यान. \s प्रतिफल \r (मरकुस ९:४१) \p \v 40 \x + \xo १०:४० \xo*\xt लूका १०:१६; यूहन्ना १३:२०; \xt*\xt मरकुस ९:३७; लूका ९:४८\xt*\x*“जो नीमी ग्रहण माळतान, आव नानी ग्रहण माळतान; अदिक जो नानी ग्रहण माळतान, आव नानी कळावाळा अक ग्रहण माळतान. \v 41 जो भविष्यवक्ता अक भविष्यवक्ता जान्सकु ग्रहण माळुल, आव भविष्यवक्ता अन प्रतिफल हासिल माळ्यान; अदिक जो न्यायी इक न्यायी जान्सकु ग्रहण माळुल, आव न्यायी इन प्रतिफल हासिल माळ्यान. \v 42 जो यावारा ई स्याणेर दा टु ऊंद मंळसा अक नान चेला जान्सकु सिर्फ ऊंद वाटी नीर कुळस्यान, ना नीम से खरा माताळतीन, आव यातोदु रीति देल तान प्रतिफल खोऊसतिदिल.” \c 11 \s बपतिस्मा कोळवाळा यूहन्ना दी टु बातणी कोळावाळेर \r (लूका ७:१८-३५) \p \v 1 याग यीशु तान हन्नेळ चेलागोळी निर्देश कोट बुटुन, रा आव आंदुर्द नगरगोळ दा उपदेश अदिक प्रचार माळली अल टु होटोदुन. \p \v 2 बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना याग बंदीगृह दा मसीह अन क्याल्सागोळ्द समाचार केळदुन अदिक तान चेलागोळी आऊन से ईद केळली कळुदुन, \v 3 “येन बरावाळा नीना हुय, या नाव यावारा दुसरा अन्द हादी कादेव?” \p \v 4 यीशु उत्‍तर कोट्टुन, “जो येनारा नीव केळतीर अदिक नोळतीर, अद सप्पा होगकु बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना अक हेळबुळी, \v 5 कि कुढ्ढगोळ नोळतार अदिक लंगळागोळ नळुतार वयाळतार, कोढ़ी शुद्ध माळकु आगतार अदिक बयरागोळ केळतार, मुर्दागोळ जित्‍ता माळकु आगताव, अदिक कंगालगोळी खुशखबरी केळ्सकु आगतद. \v 6 अदिक धन्य आर आंदुर, जो नान कारण ठोकर तिनालुर.” \p \v 7 याग बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना अन चेलागोळ अल टु होदुर, रा यीशु यूहन्ना अन्द बारा दा लॉकुर से अनली कुरतुन, “नीव आळी दा येन नोळली होगीदिर? येन हवा देल हालुसतेला सरकण्डा अक? \v 8 बाक नीव येन नोळली होगीदिर? येन मुलायम कपळा हाग्द मंळसा अक? नोळी जो मुलायम कपळा हाकतार, आंदुर राजभवनगोळ दा ईरतार. \v 9 रा बाक येती येन नोळली होगीदिर? येन यावारा भविष्यवक्ता अक? हव, ना नीम से खरा अनतीन कि भविष्यवक्ता से भी धोड्डेव उक. \v 10 ईव आवा हुन यार्द बारा दा लिख्सकु आद: ‘नोळ, ना तान दूत उक नीन मुंद कळुतीन, जो नीन मुंद नीन हादी तयार माळ्यान.’\x + \xo ११:१० \xo*\xt मलाकी ३:१\xt*\x* \v 11 ना नीम से खरा माताळतीन कि जो आर्तेर से पैदा आग्यार, आंदुर्दा टु यूहन्ना बपतिस्मा कोळावाळा से याऊ धोड्डेव आगीदील; पर जो स्वर्ग इन राज्य दा स्याणेव से स्याणेव आन आव यूहन्ना से धोड्डेव आन. \v 12 \x + \xo ११:१२ \xo*\xt लूका १६:१६\xt*\x*यूहन्ना बपतिस्मा कोळावाळा अन्द दिनगोळ टु ईगासताका स्वर्ग इन राज्य दा बलपूर्वक प्रवेश आगतेला ईताद, अदिक बलवान अदरी कसुकोमतार. \v 13 यूहन्ना अन बरासताका सप्पा भविष्यवक्तागोळ अदिक मूसा अन व्यवस्था भविष्यवाणी माळीत. \v 14 \x + \xo ११:१४ \xo*\xt मत्ती १७:१०-१३; मरकुस ९:११-१३\xt*\x*अदिक मानसोद चाहासतीर रा मान्सी कि एलिय्याह जो बरावाळा ईरोन, आव यूहन्ना अच हुन. \v 15 यार किव आव, आव केळ कोमुल.” \p \v 16 “ना ई पीढ़ी इन लॉकुर्द तुलना यार देल माळाईन? आंदुर आ चिकोरगोळ घाई आर, जो सात्‍तागोळ दा कुर्तकु आबुर दाबुर से कारूकु अनतार.” \q1 \v 17 “नाव नीम साठी कोळ्ल मुर्सदेव, \q2 अदिक नीव कुणदीदिल; नाव विलाप माळदेव, \q2 अदिक नीव दुखी आगीदील.” \p \v 18 “यतिकी यूहन्ना बपतिस्मा कोळावाळा ना रा रोट्टी तिंत बंदुन अदिक ना अंगुर इन रास्सा कुडुत बंदुन, लेकीन लॉकुर अनतार, ‘आऊन दा दुष्टआत्मा आद.’ \v 19 मंळसा अन्द पार तिंत कुडुत बंदुन, अदिक लॉकुर अनतार ‘नोळी, व्हाट्टा तुम्मावाळा अदिक सारा कुडावाळा मंळसा, कर ताकोमावाळेर अदिक पापीगोळव संगी!’ लेकीन परमेश्वर उन ग्यान तान क्याल्सा देल सही ठहरूसकु आग्याद.” \s अविश्वासी नगरगोळ \r (लूका १०:१३-१५) \p \v 20 आग यीशु आ नगरगोळी धिक्‍कार्सली कुरतुन, यऊर्दा यीशु हापाळ सा सामर्थ्य ईनव क्याल्सा माळीदुन, यतिकी आंदुर तान मन ईला तिर्गुसीदुर. \v 21 “हे खुराजीन! नीन मा हाय! हे बैतसैदा! नीन मा हाय! यतिकी जो सामर्थ्य ईनव क्याल्सा नीम दा माळकु आदव, अगर अव सूर अदिक सैदा दा माळकु आगायदव रा अव हापाळ पयले बॉरा\f + \fr ११:२१ \fr*\ft टाट-चद्दर, दुख इन हासक्या या कतळी \ft*\f* होदुकु अदिक राख मा कुर्तकु तान पापगोळ देल तिर्गेगायदव. \v 22 लेकीन ना नीम से अनतीन कि न्याय इन दिशी नीम दशा से सूर अदिक सैदा अन्द दशा यक्कुल सहन माळा लायक ईत्‍तीत. \v 23 अदिक हे कफरनहूम, येन नी स्वर्ग ताका म्याकुच नेगुकु आद्या? नी पाताल लोक ताका ल्यालमा होद्या! यतिकी जो सामर्थ्य ईनव क्याल्सा नीन दा माळकु आदव, अगर अव सदोम दा माळकु आगायदव, रा अद नगर ईगासताका बनस्कु ईराईत. \v 24 \x + \xo ११:२४ \xo*\xt मत्ती १०:१५; लूका १०:१२\xt*\x*लेकीन ना नीम से अनतीन कि न्याय इन दिशी नीम द्याश से सूर अदिक सैदा अन्द दशा यक्कुल सहन माळा लायक ईत्‍तीत.” \s नान हात्‍ती बरी अदिक आराम माळी \r (लूका १०:२१,२२) \p \v 25 आटा होती यीशु अंदुन, “हे आप्पा, स्वर्ग अदिक पृथ्वी नव प्रभु, ना नीन धन्यवाद माळतीन कि नी ई मातगोळी आंदुर से जो ग्यानी आर अदिक कल्त माळकु लॉकुर से होचकोमकु ईट्द, अदिक चिकोरगोळ मा प्रगट माळ्द. \v 26 हव, हे आप्पा, यतिकी नीनी ईदा वळ्लीद हत्‍त.” \p \v 27 \x + \xo ११:२७ \xo*\xt यूहन्ना ३:३५; \xt*\xt यूहन्ना १:१८; १०:१५\xt*\x*“नान आप्प नानी सप्पा येनारा सोप्स बुटान; आप्प उन अलावा पार उक याऊ अरालुन, सिर्फ आप्प; अदिक न पार उन अलावा आप्प उक यावारा अरूतान, सिर्फ पार; या आवा यार साटी पार आऊक प्रगट माळतान.” \p \v 28 “हे सप्पा मयनत माळावाळेर अदिक कर्ज देल मुळ्ककु लॉकुरा, नान हात्‍ती बरी; ना नीमी आराम कोळाईन. \v 29 नान भार तान म्याकुच नेगु कोमी, अदिक नान से कली; यतिकी ना नम्र अदिक मुलायम आईन: अदिक तान मन दा विश्राम नोळीर. \v 30 यतिकी नान भार आसान अदिक नान ओझा हल्‍का आद.” \c 12 \s आराम इन दिन इन बारा दा प्रश्न \r (मरकुस २:२३-२८; लूका ६:१-५) \p \v 1 आ समय यीशु आराम इन दिशी केईगोळ दा टु आगतेला होगोन, अदिक आऊन चेलागोळी हसु हत्‍त रा आंदुर गोदी नव लॉम्बा मुरू मुरूकु तिनली कुरतुर. \v 2 फरीसीगोळ ईद नोळकु आऊन से अंदुर, “नोळ, नीन चेलागोळ अद क्याल्सा माळीत्यार, जो आराम इन दिशी माळोद मूसा अन व्यवस्था अन अनुसार उचित हैलेच.” \p \v 3 यीशु आंदुर से अंदुन, “येन नीव वाचुसीदील, कि दाऊद, याग आऊक अदिक आऊन संगीगोळी हसु हत रा येन माळदुर? \v 4 आव ह्यांग परमेश्वर उन भवन दा होदुन, अदिक भेंट येर्सद रोट्टीगोळी तिंदुन, यवरी तिनोद दाऊद उक अदिक आऊन संगीगोळी उचित ईला ईरोद लेकीन सिर्फ याजकगोळी उचित ईरोद? \v 5 येन नीव मूसा अन व्यवस्था दा वाचुसीदील कि याजक आराम इन दिशी सभागृह दा आराम इन दिन इन विधी इक मुरदुर मा भी निर्दोष ठहरूसतार?” \v 6 पर ना नीम से अनतीन कि ईल आव आन जो सभागृह से भी धोड्डेव आन. \v 7 \x + \xo १२:७ \xo*\xt मत्ती ९:१३\xt*\x*अगर नीव शास्त्रगोळ दा लिखस्द मातगोळ्द मतलब जान्सायदीर, “ना दया देल संतुष्ट आगतीन, बलिदान देल ईला, रा नीव निर्दोष उक दोषी ईला ठहरूसायदीर. \v 8 मंळसा अन पार रा आराम इन दिन ईनव भी स्वामी हुन.” \s लकवा ग्रस्त मंळसा अन चंगाई \r (मरकुस ३:१-६; लूका ६:६-११) \p \v 9 अल टु नळुकु यीशु आंदुर्द यहूदी लॉकुर्द सभागृह दा बंदुन. \v 10 अल ऊंद मंळसा ईरोन, यार कय वंळ्गकु ईरोद. फरीसीगोळ यीशु मा दोष हचोर साटी आऊन से केळदुर, “येन आराम इन दिशी चंगा माळोद मूसा अन व्यवस्था अन अनुसार उचित आद?” \p \v 11 \x + \xo १२:११ \xo*\xt लूका १४:५\xt*\x*यीशु आंदुर से अंदुन, “नीम दा हिंग याव आन यार्द ऊंद अच म्यांडा ईरूल, अदिक अद आराम इन दिशी ख्वॉद्रा दा बिदोगुल, रा आव अदरी हुळकु व्हार्या तेगुतिदील? \v 12 भला मंळसा अन्द किमत म्यांडा से याट यक्कुल आद! इदुरसाटी आराम इन दिशी भलाई माळोद उचित आद.” \v 13 आग आव आ मंळसा से अंदुन, “तान कय मुंद माळ.” \p आव मुंद माळदुन, अदिक आ कय बाक दुसरा कय इन घाई वळ्लीद आगेत. \v 14 आग फरीसीगोळ व्हार्या होगकु आऊन विरोध दा योजना माळदुर कि आऊक याता प्रकार देल कोंदेव. \s परमेश्वर उन निवळुस्द सेवक \p \v 15 ईद जान्सकु यीशु अल टु होटोदुन. अदिक हापाळ लॉकुर आऊन हिंद आगेदुर, अदिक आव सप्पा मुंदुरी चंगा माळदुन, \v 16 अदिक आंदरी चेतावनी कोट्टुन कि नानी प्रगट माळबाळेतीर, \v 17 ताकी जो वचन यशायाह भविष्यवक्ता अन्द द्वारा अंदकु आगीत, अद पुरा आगुल:\x + \xo १२:१७ \xo*\xt यशायाह ४२:४\xt*\x* \q1 \v 18 “नोळी, ईव नान सेवक हुन, यारी ना निवळुसीन; \q2 नान प्रिय, यार देल नान मन संतुष्ट आद: \q1 ना तान आत्मा आऊन मा हाकाईन, \q2 अदिक आव गैरयहूदीगोळी न्याय इन खुशखबरी कोट्टान. \q1 \v 19 आव ना रा झगळा माळ्यान, अदिक ना धूम मचुस्यान, \q2 अदिक ना रा सात्यागोळ दा यावारा आऊन आवाज केळ्यान. \q1 \v 20 आव मेड्द सरकण्डागोळी मुरूतिदिल, \q2 अदिक धुंगा कोळ्द बत्‍ती इक भी नुनाकतिदिल, \q1 यागासताका आव न्याय इक विजय माळ कोमालुन. \q2 \v 21 अदिक गैरयहूदी लॉकुर आऊन हेसुर मा आशा ईट्यार.” \s यीशु अदिक बालज़बूल \p \v 22 आग लॉकुर ऊंद कुढ्ढ अदिक मुक्‍का अक यारदा दुष्टआत्मा ईरोद, यीशु उन हात्‍ती तंदुर; अदिक आव आऊक चंगा माळदुन, अदिक आव माताळली अदिक नोळली कुरतुन. \v 23 ईदुर मा सप्पा लॉकुर चकित आगकु अनली कुरतुर, “ईव येन दाऊद उन औलाद हुन?” \p \v 24 \x + \xo १२:२४ \xo*\xt मत्ती ९:३४; १०:२५\xt*\x*लेकीन फरीसीगोळ ईद केळकु अंदुर, “ईव रा दुष्टआत्मागोळव सरदार बालज़बूल उन मदत देल दुष्टआत्मागोळी तेगुतान.” \p \v 25 आव आंदुर्द मन इन मात अरूकु आंदुर से अंदुन, “अगर यातोदारा राज्य दा फूट बिळतद, अद ऊजाळसेगतद; अदिक यातोदारा नगर या घराना दा फूट बिळतद, अद टीकुसकु ईरतीदील. \v 26 अदिक अगर शैतान अच शैतान उक तेगदीत, रा अद खुद इन दा विरोधी आगेग्याद; बाक अदुर्द राज्य ह्यांग टीकुसकु ईत्‍तीत? \v 27 भला, अगर ना शैतान उन सरदार उन सहायता देल दुष्टआत्मागोळी तेगुतीन, रा नीम अनुयायीगोळ यार सहायता देल तेगुतार? इदुरसाटी आंदुर अच नीम न्याय माळ्यार. \v 28 पर अगर ना परमेश्वर उन आत्मा अन्द सहायता देल दुष्टआत्मागोळी तेगुतीन, रा परमेश्वर उन राज्य नीम हात्‍ती होट बंदाद.” \p \v 29 या ह्यांग यावारा मंळसा यातोवारा ताकतवर मंळसा अन्द मान्या होक्‍कु आऊन माल कदू सकतान यागासताका कि पयले आव आ ताकतवर मंळसा अक कट कोमालुन? आगासताका आव आऊन मान्या होक्‍कु माल कदू सकालुन. \p \v 30 \x + \xo १२:३० \xo*\xt मरकुस ९:४०\xt*\x*जो नान सांगुळ हैलेच आव नान विरोध दा आन, अदिक जो नान सांगुळ जमा माळालुन आव बगरूस्तान. \v 31 इदुरसाटी ना नीम से अनतीन कि मंळसा अन्द सब प्रकार इन पाप अदिक अपमान माफ माळकु आदीत, लेकीन जो यावारा पवित्र आत्मा अन अपमान माळतान आऊक माफ माळकु आगतीदील. \v 32 \x + \xo १२:३२ \xo*\xt लूका १२:१०\xt*\x*जो यावारा मंळसा अन्द पार उन विरोध दा येनारा मात अंदान, आऊन ईद अपराध माफ माळकु आदीत, लेकीन जो यावारा पवित्र आत्मा अन्द विरोध दा येनारा अंदान, आऊन अपराध न रा ई युग दा अदिक न बरावाळा युग दा माफ माळकु आगतीदील. \s मार्र अदिक अदुर्द काय \r (लूका ६:४३-४५) \p \v 33 \x + \xo १२:३३ \xo*\xt मत्ती ७:२०; लूका ६:४४\xt*\x*“अगर मार्र वळ्लीद आद, रा अदुर्द काय भी वळ्लीद ईत्‍तीत, या मार्र निकम्मा आद, रा अदुर्द काय भी निकम्मा ईत्‍तीत; यतिकी मार्र तान काय देल अच अर्तकु आगतद. \v 34 \x + \xo १२:३४ \xo*\xt मत्ती ३:७; २३:३३; लूका ३:७; \xt*\xt मत्ती १५:१८; लूका ६:४५\xt*\x*हे हाव ईनव चिकोरा, नीव बुरा आगकु ह्यांग वळ्लीद मातगोळी अन सकतीर? यतिकी जो मन दा तुमकु आद, अदा बाय दा बरतद. \v 35 वळ्लेव मंळसा तान मन इन वळ्लीद भंडार दा टु वळ्लीद मातगोळी तेगुतान, अदिक बेकार मंळसा बेकार भंडार दा टु बेकार मातगोळी तेगुतान.” \p \v 36 “अदिक ना नीम से अनतीन कि जो जो निकम्मा मातगोळी मंळसागोळ अंदार, न्याय इन दिशी आंदुर हर ऊंद आ मात इन लेखा कोट्टार. \v 37 यतिकी नी तान मातगोळ कारण निर्दोष, अदिक तान मातगोळ दा कारण दोषी ठहरूस्कु आद्या.” \s स्वर्गीय चिन्ह अन्द मांग \r (मरकुस ८:११-१२; लूका ११:२९-३२) \p \v 38 \x + \xo १२:३८ \xo*\xt मत्ती १६:१; मरकुस ८:११; लूका ११:१६\xt*\x*ईदुर मा थ्वाळासा शास्त्रीगोळ अदिक फरीसीगोळ यीशु से अंदुर, “हे गुरु, नाव नीन कय देल ऊंद चमत्कार नोळोद चाहासतेव.” \p \v 39 \x + \xo १२:३९ \xo*\xt मत्ती १६:४; मरकुस ८:१२\xt*\x*आव आंदरी उत्‍तर कोट्टुन, “ई दुनिया अन्द बेकार अदिक व्यभिचारी लॉकुर योना अन्द चमत्कार ढुंढ्सतार, लेकीन योना भविष्यवक्ता अन्द चमत्कार इक बिटकु यातोदु दुसरा चमत्कार आंदरी कोटकु आगतीदील. \v 40 योना मुर दिन अदिक मुर ईळ्लक आ समुद्र अन धोळ मेन इन व्हाट्या ईत्‍तुन, हांग अच मंळसा अन्द पार मुर दिन अदिक मुर ईळ्लक धरती इन बुळ्क ईत्‍तान. \v 41 नीनवे नगर इन लॉकुर न्याय इन दिशी ई दुनिया अन्द लॉकुर सांगुळ यदकु आंदरी दोषी ठहरूस्यार, यतिकी आंदुर योना अन्द प्रचार केळकु मन तिर्गुसीदुर; अदिक नोळी, ईल आव आन जो योना से भी धोड्डेव आन. \v 42 दक्षिण इन रानी न्याय इन दिशी ई दुनिया अन्द लॉकुर सांगुळ यदकु आंदरी दोषी ठहरूस्यार, यतिकी आक सुलैमान उन ग्यान केळोर साटी धरती इन क्वाना टु बंदुर; अदिक नोळी, ईल आव आन जो सुलैमान से भी धोड्डेव आन. \s दुष्टआत्मा अन वापसी \r (लूका ११:२४-२६) \p \v 43 “याग दुष्टआत्मा मंळसा दा टु होट बुळतद, रा वंळगींद जागागोळ दा आराम ढुंढ्सली वयाळतद, अदिक अदरी सिकाल. \v 44 आग अनतद, ‘ना तान अदा मान्ना दा यल टु होटोदीन, होटोगाईन.’ अदिक होटकु अदरी सूना, झाळ-झुळ्सकु अदिक सजुसकु नोळतद. \v 45 आग अद होगकु तान से मात्‍त बेकार येळ आत्मागोळी तान सांगुळ तरतद, अदिक अव आ मान्या समुस्कु अल ईरताव, अदिक आ मंळसा अन्द दशा पयला टु भी बेकार आगेगतद. ई दुनिया अन बुरा लॉकुर्द दशा भी हिंग अच आदीत.” \s यीशु उन मोय अदिक वार्टुर \r (मरकुस ३:३१-३५; लूका ८:१९-२१) \p \v 46 याग यीशु भीळ से मातगोळी हेळ्त अच ईरोन, आग आऊन मोय अदिक वार्टुर व्हार्या निदुरकु ईरोर अदिक आऊन से मात हेळोद चाहासोर. \v 47 \f + \fr १२:४७ \fr*\ft हाळोद नियम दा ईद वचन लिख्सकु हैलेच\ft*\f*यावारा आऊन से अंदुन, “नोळ, नीन मोय अदिक नीन वार्टुर व्हार्या निदुरकु आर, अदिक नीन से मात हेळोद चाहासतार.” \p \v 48 ईद केळकु आव अनावाळेर इक उत्‍तर कोट्टुन, “याक हुळ नान मोय? अदिक यार उर नान वार्टुर?” \v 49 अदिक तान चेलागोळ दी तान कय वाळुसकु अंदुन, “नोळी, नान मोय अदिक नान वार्टुर इंदुरा उर. \v 50 यतिकी जो यावारा नान स्वर्गीय आप्प उन इच्छा मा नळदान, आवा नान वार्ट, अदिक नान आकतींग, अदिक नान मोय हुळ.” \c 13 \s बींजा बोऊसावाळा अन्द उदाहरण \r (मरकुस ४:१-९; लूका ८:४-८) \p \v 1 अदा दिशी यीशु मान्या टु होटकु झील इन किनारा मा होगकु कुरतुन. \v 2 \x + \xo १३:२ \xo*\xt लूका ५:१-३\xt*\x*अदिक आऊन हात्‍ती हिंग धोळ्द भीळ जमा आत कि आव ड्वांगा मा येरेदुन, अदिक सप्पा भीळ किनारा मा निदुरकु ईत्‍त. \v 3 अदिक आव आंदुर से उदाहरणगोळ दा हापाळ सा मातगोळी अंदुन: \p “ऊंद बोऊसावाळा बींजा बोऊसली होट्टुन. \v 4 बोऊसा होती थ्वाळासा बींजा हादी इन किनारा मा बिद्दव अदिक पक्षीगोळ बंदकु अवरी तिनली कुरतव. \v 5 येनारा बींजा कल्ल इन जागा मा बिद्दव, यल अवरी यक्कुल मुण्ण सिकिदील अदिक गहरा मुण्ण ईला सिकदुर कारण अव जल्दी बेळदोदव. \v 6 पर सुर्य होळदुर मा अव होत्‍तेदव, अदिक जळ ईला हुळदुर देल वंळ्गेदव. \v 7 थ्वाळासा बींजा मार्र दा बिद्दव अदिक मार्रगोळ वाळुसकु अवरी वत्‍त बुट्टव. \v 8 पर थ्वाळासा बींजा वळ्लीद जागा मा बिद्दव, अदिक काय तनदव, यातारा सौ गुणा, यातारा साठ गुणा, अदिक यातारा तीस गुणा.” \fig समुद्र दा ड्वांगा मा येरकु यीशु लॉकुर भीळ इक उपदेश कोळतेला|alt="Jesus teaching the crowd by the sea" src="lb00299c.tif" size="span" copy="Horace Knowles ©" ref="१३:२"\fig* \p \v 9 यार किव आव आव केळ कोमुल. \s उदाहरणगोळ्द उद्देश \r (मरकुस ४:१०-१२; लूका ८:९,१०) \p \v 10 चेलागोळ हात्‍ती बंदकु यीशु से अंदुर, “नी लॉकुर से उदाहरण दा येती मातगोळ माळत्या?” \p \v 11 यीशु उत्‍तर कोट्टुन, “नीमी परमेश्वर उन राज्य अन्द भेदगोळ्द समझ कोटकु आग्याद, पर आंदरी ईला. \v 12 \x + \xo १३:१२ \xo*\xt मत्ती २५:२९; मरकुस ४:२५; लूका ८:१८; १९:२६\xt*\x*यतिकी यार हात्‍ती आद, आऊक मात्‍त कोटकु आदीत, अदिक आऊन हात्‍ती यक्कुल आगेदीत; पर यार्द हात्‍ती येनु हैलेच, अदुर से जो येनारा आऊन हात्‍ती आद, अद भी ताकोमकु आगेदीत. \v 13 ना आंदुर से उदाहरणगोळ दा इदुरसाटी मातगोळी माळतीन कि आंदुर नोळकु भी नोळालुर अदिक केळकु भी केळालुर, अदिक समसालुर.” \v 14 आंदुर बारा दा यशायाह अन्द ईद भविष्यवाणी पुरा आगतद: \q1 “नीव किवगोळ देल रा केळतीर, पर सम्सालीर; \q2 अदिक कण्णगोळ देल रा नोळतीर, पर नीमी कांळ्साल.”\x + \xo १३:१४ \xo*\xt यशायाह ६:९-१०\xt*\x* \q1 \v 15 “यतिकी ई लॉकुर्द मन कट्टर आगेग्याद, \q2 अदिक आंदुर केळकु भी अनसुना माळतार \q2 अदिक आंदुर तान कण्णगोळी मुच्च बुळतार; \q1 ईलारा हिंग आगबाळुल कि आंदुर कण्णगोळ देल नोळुल, \q2 अदिक किवगोळ देल केळुल \q2 अदिक मन देल समसुल, \q1 अदिक आंदुर तिर्गकु बरूल, \q2 अदिक ना आंदरी चंगा माळाईन.” \p \v 16 \x + \xo १३:१६ \xo*\xt लूका १०:२३,२४\xt*\x*पर धन्य आव नीमव कण्णगोळ, कि अव नोळताव; अदिक नीमव किव अद केळताव. \v 17 यतिकी ना नीम से खरा माताळतीन कि हापाळ सा भविष्यवक्तागोळ अदिक न्यायीगोळ याता मातगोळी नोळोद चाहासोर अवरी नीव नोळेतीर. लेकीन आंदुर अवरी नोळ सकिदील, अदिक याता मातगोळी आंदुर केळोद चाहासोर, अवरी नीव केळेतीर. लेकीन आंदुर अवरी केळ सकिदील. \s बींजा बोऊसावाळा उदाहरण इन व्याख्या \r (मरकुस ४:१३-२०; लूका ८:११-१५) \p \v 18 “इग नीव बींजा बोऊसावाळा अन्द उदाहरण इन अर्थ केळी. \v 19 जो यावारा राज्य अन्द वचन केळकु समसालुन, आऊन मन दा जो येनारा बोऊस्कु आगीत, अदरी आ दुष्ट बंदकु कसुकु वोयतान. ईद अदा हुन, जो हादी इन किनारा मा बोऊस्कु आगीत. \v 20 अदिक जो कल्ल इन जागा मा बोऊस्कु आत, ईद अद हुन, जो वचन केळकु तुरन्त खुशी इन सांगुळ मान्स कोमतान. \v 21 पर तांदुर दा जळ ईला ईटदुर कारण आंदुर थ्वाळासा अच दिनी नोर आर, अदिक याग वचन इन कारण क्लेश या उपद्रव आगतद, रा आंदुर तुरन्त ठोकर तिनतार. \v 22 जो झाळीगोळ दा बोऊस्कु आत, ईद अद हुन, जो वचन इक केळतार, पर ईद दुनिया अन चिन्ता अदिक धन इन ध्वाका वचन इक वत्‍त बुळतद, अदिक आंदुर काय तरसकालुर. \v 23 जो वळ्लीद जागा दा बोऊस्कु आत, ईद अद हुन, जो वचन इक केळकु सम्सतार, अदिक काय तरतार; यारारा सौ गुणा, यारारा साठ गुणा, अदिक यारारा तीस गुणा.” \s आळी दाकळोद बींजा अन उदाहरण \p \v 24 यीशु आंदरी मात्‍त ऊंद उदाहरण कोट्टुन: “स्वर्ग इन राज्य आ मंळसा अन्द घाई आद याव तान केई दा वळ्लीद बींजा बोऊस्दुन. \v 25 पर याग लॉकुर मिंगोर रा आऊन दुश्मन बंदकु गोदी इन न्याड्या आळी दाकळोद बींजा बोऊस्कु होटोदुन. \v 26 याग कोम होट्टव अदिक लॉम्बागोळ हतदव, रा आळी दाकळोद बींजागोळ्द मार्रगोळ भी कांळ्सदव. \v 27 ईदुर मा मान्ना अन्द दासगोळ बंदकु आऊन से अंदुर, ‘हे स्वामी, येन नी तान केई दा वळ्लीद बींजा बोऊसीदिल? बाक आळी दाकळोद बींजा अन्द मार्रगोळ अदुर्दा यल टु बंदव?’ \v 28 आव आंदुर से अंदुन, ‘ईद यावारा दुश्मन उन क्याल्सा हुन.’ दासगोळ आऊन से अंदुर, ‘येन नीन इच्छा आद, कि नाव होगकु अवरी कित बुटेव?’ \v 29 आव अंदुन, ‘ईला, हिंग आगबाळुल कि आळी दाकळोद बींजा अन्द मार्रगोळ किता होती नीव अऊर सांगुळ गोदी भी कित कोमी. \v 30 कटाई ताका येढ्ढु उक ऊंद सांगुळ वाळुसगोळी, अदिक कटनी इन समय दा ना कडावाळेर से अनाईन कि पयले आळी दाकळोद बींजा अन्द मार्रगोळी जमा माळकु होताकोर साटी अऊर गट्टा कट कोमी, अदिक गोदी इक नान केई दा जमा माळी.’” \s राई इन बींजा अन्द उदाहरण \r (मरकुस ४:३०-३२; लूका १३:१८,१९) \p \v 31 यीशु आंदरी मात्‍त ऊंद उदाहरण कोट्टुन: “स्वर्ग इन राज्य राई इन ऊंद बींजा अन घाई आद, यदरी यातोवारा मंळसा हुडुकु तान केई दा बोऊस कोंडुन. \v 32 अद सप्पा बींजागोळ से स्यांळ्द रा ईरतद लेकीन याग धोळ्द आगेगतद आग सप्पा काण्णा-कस से धोळ्द आगेगतद; अदिक हिंग मार्र आगेगतद कि आकाश ईनव पक्षी बंदकु अदुर डगालगोळ मा ग्वादा माळ कोमताव.” \s खमीर इन उदाहरण \r (लूका १३:२०,२१) \p \v 33 यीशु आंदरी मात्‍त ऊंद उदाहरण केळ्सदुन: “स्वर्ग इन राज्य खमीर इन घाई आद यदरी यातोदारा आर्त हुडुकु हन्नेळ किलो हीट्ट दा मीलुस बुटुर अदिक आग्त-आग्त अद सप्पा हीट खमीर आगेत.” \s यीशु उन द्वारा उदाहरणगोळ्द प्रयोग \r (मरकुस ४:३३,३४) \p \v 34 ईव सप्पा मातगोळ यीशु उदाहरणगोळ दा लॉकुर से अंदुन, अदिक बिना उदाहरण देल आव आंदुर से येनु ईला अनतोगोन, \v 35 कि जो वचन भविष्यवक्ता अन्द द्वारा अंदकु आगीत, अद पुरा आगुल: \q1 “ना उदाहरण अनली तान बाय खोलसाईन: \q2 ना आ मातगोळी जो दुनिया अन्द उत्पत्ति टु होचकु ईताव प्रगट माळाईन.” \x + \xo १३:३५ \xo*\xt निर्गमन; भजन संहिता ७८:२ \xt*\x* \s आळी दाकळोद बींजा अन्द उदाहरण इन व्याख्या \p \v 36 आग यीशु भीळ इक बिटकु मान्नी बंदुन, अदिक यीशु उन चेलागोळ आऊन हात्‍ती बंदकु अंदुर, “केई इन आळी दाकळोद बींजा अन्द उदाहरण नामी समझुसबुळ.” \p \v 37 यीशु आंदरी उत्‍तर कोट्टुन, “याव वळ्लीद बींजा अक बोऊसीदुन आव मंळसा अन्द पार हुन. \v 38 केई दुनिया हुन, वळ्लीद बींजा राज्य अन्द औलाद हुन, अदिक आळी दाकळोद बींजा दुष्ट इन औलाद हुन. \v 39 या दुश्मन अवरी बोऊस्यान आव शैतान हुन; कटनी दुनिया अन्द अन्त हुन, अदिक कडावाळेर स्वर्गदूत उर. \v 40 इदुरसाटी ह्यांग आळी दाकळोद कचरा जमा माळकु होताक्‍कु आगताव हांग अच दुनिया अन्द आखरी दा आदीत. \v 41 मंळसा अन्द पार तान स्वर्गदूतगोळ इक कळ्यान, अदिक आंदुर आऊन राज्य दा टु सप्पा ठोकर इन कारणगोळी अदिक कुकर्म माळावाळेरी इक जमा माळ्यार, \v 42 अदिक आंदरी बेक्‍की इन कुण्ड दा हाक्यार, यल आंदुर वरल्यार अदिक हल्ल कच्यार. \v 43 आ समय न्यायी तान आप्प उन राज्य दा सुर्य अन्द घाई चमकुस्यार. यार किव आव आव केळ कोमुल.” \s होचकु खजाना अन्द उदाहरण \p \v 44 “स्वर्ग इन राज्य केई दा होचकु धन इन घाई आद, या यावारा मंळसा अक सिक्त अदिक आव अदरी मात होचकु ईटदुन, अदिक हापाळ खुश आदुन अदिक होगकु तान सब येनारा मार बुट्टुन अदिक आ केई इक कोंड कोंडुन.” \s अनमोल मोती अन्द उदाहरण \p \v 45 “बाक स्वर्ग इन राज्य ऊंद व्यापारी इन घाई आद जो वळ्लीद मोतीगोळ्द खोज दा ईरोन. \v 46 याग आऊक ऊंद बहूमुल्य मोती सिक्त रा आव होगकु तान सब कुछ मार बुट्टुन अदिक अदरी कोंड कोंडुन.” \s जार इन उदाहरण \p \v 47 “बाक स्वर्ग इन राज्य आ धोळ्द जार इन घाई आद जो समुद्र दा हाक्‍कु आत, अदिक हर प्रकार इन जीवगोळी जमा माळकु तर्त. \v 48 अदिक याग जार मेनगोळ देल तुम्मेत, रा मेन हुडावाळेर अदरी किनारा मा जेडुकु तंदुर, अदिक कुर्तकु वळ्लेव-वळ्लेव बर्तनगोळ दा जमा माळदुर अदिक बेकार-बेकार मेनगोळी भीट बुटुर. \v 49 दुनिया अन्द आखरी दा हिंग अच आदीत. स्वर्गदूत बंदकु पापीगोळी न्यायी लॉकुर से अलग माळ्यार, \v 50 अदिक आंदरी बेक्‍की इन कुण्ड दा हाक्यार. यल आंदुर वरल्यार अदिक हल्ल कच्यार.” \s हाळोद अदिक व्हाशोद शिक्षा अन्द महत्व \p \v 51 यीशु तान चेलागोळ से केळदुन, “येन नीव ई सप्पा मातगोळ सम्सदीर?” \p चेलागोळ उत्‍तर कोट्टुर, “हव.” \p \v 52 यीशु आंदुर से अंदुन, “इदुरसाटी हर ऊंद शास्त्री जो स्वर्ग इन राज्य अन्द चेला बनस्यान, आव आ मान्नावाळा अन्द घाई आन जो ताम भंडार दा टु व्हाशोद अदिक हाळोद वस्तुगोळी तेगुतान.” \s नासरत दा यीशु उन अनादर \r (मरकुस ६:१-६; लूका ४:१६-३०) \p \v 53 याग यीशु ई सप्पा उदाहरण अंद कोंडुन, रा अल टु होटोदुन. \v 54 अदिक तान नगर दा बंदकु आंदुर्द यहूदी लॉकुर्द सभागृह दा आंदरी हिंग उपदेश कोळली कुरतुन कि आंदुर चकित आगकु अनली कुरतुर, “ईऊक ईद ग्यान अदिक सामर्थ्य अन्द क्याल्सा यल टु सिकदव? \v 55 येन ईव व्हर्स हुळ्ली माळावाळा अन पार आलच? अदिक येन ईऊन मोय इन हेसुर मरियम अदिक ईऊन वार्टुर्द हेसुर याकूब, यूसुफ, शमौन अदिक यहूदा हैलेच? \v 56 अदिक येन ईऊन सप्पा आकतींगेर नाम न्याड्या दा ईरालुर? बाक ईऊक ईद सप्पा ग्यान यल टु सिक्त?” \v 57 \x + \xo १३:५७ \xo*\xt यूहन्ना ४:४४\xt*\x*ईद प्रकार आंदुर आऊन कारण ठोकर तिंदुर, \p यीशु आंदुर से अंदुन, “भविष्यवक्ता अन्द तान द्याश अदिक तान मान्ना अक बिटकु अदिक यल उच अपमान आगाल.”\x + \xo १३:५७ \xo*\xt यूहन्ना ४:४४\xt*\x* \v 58 अदिक आव अल आंदुर्द अविश्वास इन कारण हापाळ सा सामर्थ्य इन क्याल्सा माळीदील. \c 14 \s यूहन्ना बपतिस्मा कोळावाळा अक कोनसुसोद \r (मरकुस ६:१४-२९; लूका ९:७-९) \p \v 1 आ समय दा चौथाई द्याश इन राजा हेरोदेस यीशु उन बारा दा चर्चा केळदुन, \v 2 अदिक तान सेवकगोळ से अंदुन, “ईव यूहन्ना बपतिस्मा कोळावाळा हुन! आव सोत्‍तुर दा टु जित्‍ता आग्यान, इदुरसाटी आऊन से सामर्थ्य नव क्याल्सा प्रगट आगताव.” \p \v 3 \x + \xo १४:३ \xo*\xt लूका ३:१९,२०\xt*\x*यतिकी हेरोदेस राजा तान वार्ट फिलिप्पुस उन हिंग्स हेरोदियास इन कारण, बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना अक हुडुकु कटसुसदुन अदिक जयलखाना दा हाक्‍क बुट्टुन. \v 4 यतिकी यूहन्ना आऊन से अंदिदुन कि तान स्यांळ्द वार्ट उन हिंग्स उक ईटोद नीन साठी उचित हैलेच. \v 5 इदुरसाटी आव आऊक कोंद बुळोद चाहासोन, पर लॉकुर से अंजतोगोन यतिकी आंदुर बपतिस्मा कोळावाळा यूहन्ना अक भविष्यवक्ता मान्सतोगोर. \p \v 6 लेकीन याग हेरोदेस उन जनम दिन बत्‍त, रा हेरोदियास इनोर पोर हाब्ब दा तान नाच तोर्सकु हेरोदेस उक खुश माळदुर. \v 7 ईदुर मा आव किर्‍या तिनकु वचन कोट्टुन, “जो येनारा नी नानी बेळ्या, ना नीनी कोळाईन.” \p \v 8 आक तान मोय इन भळकुसदुर देल ईद अंदुर, “यूहन्ना बपतिस्मा कोळावाळा अन्द ताल्ला टाटी दा ईटकु ईगल्या नानी ईल तंदकोळ.” \p \v 9 राजा दुखी आदुन, लेकीन तान किर्‍या अन, अदिक सांगुळ कुरावाळेर कारण, आग्या कोट्टुन कि जो ई पोर अंदुर अद कोटकु आगुल. \v 10 अदिक आव जयलखाना दा लॉकुरी कळुकु यूहन्ना अन्द ताल्ला कळसुस बुट्टुन; \v 11 अदिक आऊन ताल्ला टाटी दा तनकु आत अदिक पोर इक कोटकु आत, अदरी आक तान मोय इन हात्‍ती ओतुर. \v 12 आग यूहन्ना नोर चेलागोळ बंदुर अदिक आऊन लाश इक ओतकु नळ्सदुर, अदिक होगकु यीशु उक ईद समाचार कोट्टुर. \s अईद हजार मंळसागोळी तिनसोद \r (मरकुस ६:३०-४४; लूका ९:१०-१७; यूहन्ना ६:१-१४) \p \v 13 याग यीशु यूहन्ना अन बारा दा केळदुन, रा आव ड्वांगा मा येरकु अल टु यातोदारा सुनसान जागा अक, आबना दा होटोदुन. लॉकुर ईद केळकु नगर-नगर टु पैदल अच आऊन हिंद आगेदुर. \v 14 यीशु होटकु ऊंद धोळ्द भीळ नोळदुन अदिक आंदुर मा तरस तिंदुन, अदिक आंदुर्द बिमार मंळसागोळी चंगा माळदुन. \p \v 15 याग द्याव आत रा आऊन चेलागोळ आऊन हात्‍ती बंदकु अंदुर, “ईद सुनसान जागा आद अदिक समय आगेग्याद; लॉकुरी विदा माळकु अन कि आंदुर मोहल्लागोळ दा होगकु तान साठी ऊमोद कोमुल.” \p \v 16 पर यीशु आंदुर से अंदुन, “आंदुर्द होगोद जरूरी हैलेच! नीव अच इंदरी तिनली कोळी.” \p \v 17 आंदुर आऊन से अंदुर, “ईल नाम हात्‍ती अईद रोट्टी अदिक येढ्ढ मेनगोळी बिटकु मात्‍त येनु हैलेच.” \p \v 18 यीशु अंदुन, “अवरी नान हात्‍ती ईल तरी.” \v 19 आग यीशु लॉकुरी काड्डा मा कुरली हेळदुन, अदिक आ अईद रोट्टीगोळी अदिक येढ्ढ मेनगोळी हुळदुन; अदिक स्वर्ग दी नोळकु धन्यवाद माळदुन अदिक रोट्टीगोळी मुरू मुरूकु चेलागोळी कोट्टुन, अदिक चेलागोळ लॉकुरी कोट्टुर. \v 20 याग सप्पा लॉकुर तिनकु संतुष्ट आगेदुर, रा चेलागोळ मिक्‍कु तुकळागोळ दा टु तुमकु हन्नेळ फुट्टीगोळी नेगदुर. \v 21 अदिक तिनावाळेर आर्तेर अदिक चिकोरगोळी बिटकु, अईद हजार मंळसागोळ हात्‍तीपास ईरोर. \s यीशु उन नीर मा नळोद \r (मरकुस ६:४५-५२; यूहन्ना ६:१५-२१) \p \v 22 आग आव तुरन्त तान चेलागोळी ड्वांगा मा येरोरसाटी मजबुर माळदुन कि आंदुर आऊन से पयला आप्पाटी होटोगुल, आगासताका आव लॉकुरी सार माळ्यान. \v 23 यीशु लॉकुरी सार माळकु, प्रार्थना माळली अलग पहाळ मा होटोदुन; अदिक द्यावगा आव अल आबना ईरोन. \v 24 आ समय ड्वांगा किनारा टु दुर ईरोद अदिक झील इन न्याड्या दा नीर इन लयर देल लयरगोळ देल ईत्‍त आत्‍त आलगाळोद, यतिकी आँधी ड्वांगा अन्द ऊलट ईरोद. \p \v 25 अदिक यीशु हुंजकुका अन मुर टु आर मुरा अन दरम्यान झील मा नळुतेला आंदुर हात्‍ती बंदुन. \v 26 चेला आऊक झील मा नळुतेला नोळकु घबरूसेदुर. अदिक अनली कुरतुर, “ईव भूत हुन!” अदिक अंज्क इन मारा देल चिल्ळास कुरतुर. \p \v 27 आग यीशु तुरन्त आंदुर से मातगोळी माळदुन अदिक अंदुन, “हिम्मत ईटी! ना हुईन, अंजबाळी!” \p \v 28 पतरस आऊक उत्‍तर कोट्टुन, “हे प्रभु, अगर नीच हुय, रा नानी तान हात्‍ती नीर मा नळुकु बरोद आग्या कोळ.” \p \v 29 आव अंदुन, “बा!” आग पतरस ड्वांगा मा टु ईळुकु यीशु उन हात्‍ती होगली नीर मा नळुली कुरतुन. \v 30 पर हवा अक नोळकु अंजेदुन, अदिक याग मुळ्कली कुरतुन रा चिळ्लासकु अंदुन, “हे प्रभु, नानी ऊळ्स!” \p \v 31 यीशु तुरन्त कय वाढ़ुस्कु आऊक हुडुकोंडुन अदिक आऊन से अंदुन, “हे अल्पविश्वासी, नी येती शंका माळ्द?” \p \v 32 याग आंदुर ड्वांगा मा येरदुर, रा हवा रूकसेत. \v 33 ईदुर मा आंदुर जो ड्वांगा मा ईरोर, आऊक दण्डवत माळकु अंदुर, “खराखुरा, नी परमेश्वर उन पार हुय.” \s गन्नेसरत दा रोगीगोळी चंगा माळोद \r (मरकुस ६:५३-५६) \p \v 34 आंदुर आप्पाटी ईळुकु गन्नेसरत इन भूमी मा पोहचुसदुर. \v 35 अलेर लॉकुर आऊक अर्त कोंडुर अदिक आस-पास इन पुरा प्रदेश दा समाचार कळुदुर, अदिक सब बिमार मंळसागोळी आऊन हात्‍ती तंदुर, \v 36 अदिक आऊन से विनती माळली कुरतुर कि आव आंदरी तान कपळा अन्द पल्लाक अच मुट गोळुल; अदिक यास मुंदुर आऊक मुटदुर, आंदुर चंगा आगेदुर. \c 15 \s पुर्वजगोळ्द शिक्षा \r (मरकुस ७:१-१३) \p \v 1 आग यरूशलेम टु थ्वाळासा फरीसी अदिक शास्त्री यीशु उन हात्‍ती बंदकु अनली कुरतुर, \v 2 “नीन चेलागोळ पुर्वजगोळ्द परंपरागोळी येती टाल्सतार, कि बिना कय तोळुकु रोट्टी तिनतार?” \fig यहूदीगोळ्द कय तोळोद परंपरा|alt="Ceremonial washing" src="lb00280c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="१५:२"\fig* \p \v 3 यीशु आंदरी उत्‍तर कोट्टुन, “नीव भी तान परंपरागोळ कारण येती परमेश्वर उन आग्या टाल्सतीर? \v 4 यतिकी परमेश्वर अंदान, ‘तान आप्प अदिक तान मोय इन आदर माळेत,’ अदिक ‘जो यावारा आप्प या मोय इक बुरा भला अंदान, आऊक कोंदकु आदीत.’ \v 5 लेकीन नीव अनतीर कि अगर यावारा तान आप्प या मोय से अनुल, ‘जो येनारा नीनी नान से लाभ पोहचुस सकोद, अद परमेश्वर उक भेंट येर्सकु आगेग्याद,’ \v 6 रा आव तान आप्प उन आदर माळालुन, ईद प्रकार नीव तान परंपरा अन्द कारण परमेश्वर उन वचन टाल्स बुट्टीर. \v 7 हे कपटीगोळा, यशायाह नीम बारा दा ईद भविष्यवाणी खरा अच माळ्यान.” \q1 \v 8 “ई लॉकुर टुटगोळ देल रा नान आदर माळतार, \q2 लेकीन इंदुर मन नान से दुर ईरतद. \q1 \v 9 अदिक आंदुर बेकार नान उपासना माळतार, \q2 यतिकी मंळसागोळ विधीगोळी नियम शास्त्र बन्सकु कल्सतार.” \s अशुध्द माळावाळा मातगोळ \r (मरकुस ७:१४-२३) \p \v 10 आग यीशु लॉकुरी तान हात्‍ती कारूकु आंदुर से अंदुन, “केळी, अदिक समसी: \v 11 जो बाय दा होगतद, अद मंळसा अक अशुध्द माळाल, पर जो बाय टु होळतद, अदा मंळसा अक अशुध्द माळतद.” \p \v 12 आग चेलागोळ बंदकु आऊन से अंदुर, “येन नी जान्सत्या कि ईद वचन केळकु फरीसीगोळ्द भावनागोळी ठेस पोहचुस्त?” \p \v 13 यीशु उत्‍तर कोट्टुन, “हर मार्र जो नान स्वर्गीय आप्प हचीदिल, कितकु आदीत. \v 14 \x + \xo १५:१४ \xo*\xt लूका ६:३९\xt*\x*आंदरी होगगोळी; आंदुर कुढ्ढ मार्गदर्शक आर अदिक कुढ्ढ अगर कुढ्ढ मंळसा अक हादी तोरसुल, रा येढ्ढु मुंदुर खॉदरा दा बिदोदार.” \p \v 15 ईद केळकु पतरस आऊन से अंदुन, “ईद उदाहरण नामी समजुस बुळ.” \p \v 16 यीशु अंदुन, “येन नीव भी ईगासताका ना समझ आईर? \v 17 येन नीव जान्सालीर कि जो येनारा बाय दा होगतद अद व्हाट्टा दा होगतद, अदिक शरीर टु होट्ट बुळतद? \v 18 \x + \xo १५:१८ \xo*\xt मत्ती १२:३४\xt*\x*पर जो येनारा बाय दा टु होळतद, अद मन देल होळतद, अदिक अदा मंळसा अक अशुध्द माळतद. \v 19 यतिकी बुरा विचार, कोन्नोद, परस्त्रीगमन, व्यभिचार, काळ्लपनी, ख्वाटा गवाही अदिक अपमान मन देल अच होळतद. \v 20 ईवा हुव जो मंळसा अक अशुध्द माळताव, लेकीन बिना कय तोळ्द ऊमली कुरोद मंळसा अक अशुध्द माळाल.” \s आर्त इन विश्वास \r (मरकुस ७:२४-३०) \p \v 21 यीशु अल टु होटकु, सूर अदिक सैदा अन्द प्रदेश दी होटोदुन. \v 22 आ प्रदेश टु ऊंद कनानी आर्त होट्टुर, अदिक चिळ्लासकु अनली कुरतुर, “हे प्रभु! दाऊद उन पारा, नान मा दया माळ! नान पोर इक दुष्टआत्मा हापाळ सतुसीत्याद.” \p \v 23 पर यीशु आकी येनु उत्‍तर कोटीदील. आग आऊन चेलागोळ बंदकु आऊन से विनती माळदुर, “ईकी सार माळ, यतिकी आक नाम हिंद चिल्ळासतेला बरेत्यार.” \p \v 24 आव उत्‍तर कोट्टुन, “इस्त्राएल इन घराना अन्द काळ्द म्यांडागोळी बिटकु ना यारदु हात्‍ती कळुकु आगीदील.” \p \v 25 लेकीन आक बंदुर, अदिक यीशु उक प्रणाम माळकु अनली कुरतुर, “हे प्रभु, नान मदत माळ.” \p \v 26 आव उत्‍तर कोट्टुन, “चिकोरगोळ्द रोट्टी हुळकु नायगोळ्द मुंद हाक्‍कोद उचित हैलेच.” \p \v 27 आक अंदुर, “खरा आद प्रभु, पर नायगोळ भी अद चुराचारा तिनताव, जो अऊर्द स्वामीगोळ मेज मा टु बिळतद.” \p \v 28 ईदुर मा यीशु आकी उत्‍तर कोट्टुन, “हे आर्त, नीन विश्वास धोळ्द आद. ह्यांग नी चाहसत्या, नीन साठी हांगा आगुल.” अदिक आकिन पोर अदा घळी चंगा आगेदुर. \s अनेक रोगीगोळी चंगा माळोद \p \v 29 यीशु अल टु गलील इन समुद्र अन्द हात्‍ती बंदुन अदिक पहाळी मा येरकु कुर्तोदुन. \v 30 आग भीळ इन भीळ आऊंद हात्‍ती बत्‍त. आंदुर तान सांगुळ लंगळागोळी, कुढ्ढगोळी, मुक्‍कागोळी, डुण्डागोळी अदिक मात्‍त हापाळ सा मुंदरी आऊन हात्‍ती तंदुर, अदिक आंदरी आऊन कालगोळ मा हाक्‍क बुटुर, अदिक आव आंदरी चंगा माळदुन. \v 31 याग लॉकुर नोळदुर कि मुक्‍कागोळ माताळतार, अदिक डुण्डागोळ चंगा आगतार, अदिक लंगळागोळ नळुतार, अदिक कुढ्ढ नोळतार रा लॉकुर अचम्भा माळदुर अदिक इस्त्राएल इन परमेश्वर उन बळाई माळदुर. \s नाक हजार लॉकुरी तिनसोद \r (मरकुस ८:१-१०) \p \v 32 यीशु तान चेलागोळी हात्‍ती कारूकु आंदुर से अंदुन, “नानी ई भीळ मा हापाळ दया बरेत्याद, यतिकी आंदुर मुर दिन टु नान सांगुळ आर अदिक आंदुर हात्‍ती येनु तिनली हैलेच. ना आंदरी उपासा सार माळोद चाहसालीन, ईलारा हिंग आगबाळुल कि आंदुर हादी मा थक्सकु ईतोगुल.” \p \v 33 चेलागोळ आऊन से अंदुर, “नामी ई आळी दा यल टु ईस रोट्टीगोळ सिक्याव कि नाव ईट धोळ्द भीळ इक संतुष्ट माळेव?” \p \v 34 यीशु आंदुर से केळदुन, “नीम हात्‍ती यास रोट्टीगोळ आव?” आंदुर अंदुर, \p “येळ, अदिक थ्वाळासा स्याणेव मेनगोळ.” \p \v 35 आग यीशु लॉकुरी ल्याल्‍मा कुरोद आग्या कोट्टुन. \v 36 अदिक आ येळ रोट्टीगोळी अदिक मेनगोळी हुळदुन, धन्यवाद माळकु मुरदुन, अदिक तान चेलागोळी कोळतोदुन, अदिक चेलागोळ लॉकुरी. \v 37 ईद प्रकार देल सप्पा तिनकु संतुष्ट आगेदुर अदिक चेलागोळ मिग्द तुकळागोळ दा टु येळ फुट्टी नेगदुर. \v 38 तिनावाळेर आर्तेर अदिक चिकोरी बिटकु नाक हजार मंळसा ईरोर. \p \v 39 याग आव भीळ इक सार माळकु ड्वांगा मा येरेदुन, अदिक मगदन प्रदेश दा बंदुन. \c 16 \s स्वर्गीय चिन्ह अन्द मांग \r (मरकुस ८:११-१३; लूका १२:५४-५६) \p \v 1 \x + \xo १६:१ \xo*\xt मत्ती १२:३८; लूका ११:१६\xt*\x*फरीसीगोळ अदिक सदूकीगोळ हात्‍ती बंदकु यीशु उक परखुसोर साटी आऊन से अंदुर, “नामी स्वर्ग इन येनारा तरी चमत्कार इन चिन्ह तोर्स.” \p \v 2 यीशु आंदरी उत्‍तर कोट्टुन, “द्यावमुळका अक नीव अनतीर, ‘मौसम वळ्लीद ईत्‍तीत, यतिकी आकाश क्याचांद आद,’ \v 3 अदिक व्हातर्या अक अंतीर, ‘ईंद आंधी बंदीत, यतिकी आकाश क्याचांद अदिक करीद आद.’ नीव आकाश इन लक्षण नोळकु हवामान इन अंदाजा हच सकतीर, पर समय इन चिन्ह अन अंदाज येती हच सकालीर? \v 4 \x + \xo १६:४ \xo*\xt मत्ती १२:३९; लूका ११:२९\xt*\x*ई युग इन बेकार मंळसा अदिक व्यभिचारी लॉकुर चिन्ह ढुंढ्सतार, पर योना अन्द चमत्कार इन चिन्ह अक बिटकु आंदरी मात्‍त यातोदु चिन्ह कोटकु आगतीदील.” अदिक यीशु आंदरी बिटकु होटोदुन. \s फरीसीगोळ अदिक सदूकीगोळ्द शिक्षा अन्द खमीर \r (मरकुस ८:१४-२१) \p \v 5 चेलागोळ झील इन आप्पाटी पोहचुसदुर, पर आंदुर रोट्टी हुडोद मारतोगीदुर. \v 6 \x + \xo १६:६ \xo*\xt लूका १२:१\xt*\x*यीशु आंदुर से अंदुन, “नोळी, फरीसीगोळ अदिक सदूकीगोळ्द खमीर देल सावधान ईरेतीर.” \p \v 7 आंदुर आपस दा मातचीत माळली कुरतुर, “नाव रोट्टी तंदिदील अनकु आव हिंग अनेत्यान.” \p \v 8 ईद जान्सकु, यीशु आंदुर से अंदुन, “हे अल्पविश्वासीगोळा, नीव आपस दा यती विचार माळतीर कि नाम हात्‍ती रोट्टी हैलेच? \v 9 \x + \xo १६:९ \xo*\xt मत्ती १४:१७-२१\xt*\x*येन नीव ईगासताका समसीदील? येन नीमी आ अईद हजार इन अईद रोट्टीगोळ याद हैलेच, अदिक ना ईद कि नीव यास फुट्टीगोळ नेगदिदीर? \v 10 \x + \xo १६:१० \xo*\xt मत्ती १५:३४-३८\xt*\x*अदिक ना आ नाक हजार लॉकुर साटी येळ रोट्टीगोळ, अदिक ना ईद कि नीव यास फुट्टीगोळ नेगदिदीर? \v 11 नीव यती समसालीर कि ना नीम से रोट्टीगोळ बारा दा अंदिदील, लेकीन ईद कि नीव फरीसीगोळ अदिक सदूकीगोळ खमीर देल सावधान ईरेतीर.” \p \v 12 आग आंदुर समझ दा बत्‍त कि आव रोट्टी इन खमीर देल ईला, पर फरीसीगोळ अदिक सदूकीगोळ्द शिक्षा देल सावधान ईरली हेळीदुन. \s पतरस उन यीशु उक मसीह स्वीकार माळोद \r (मरकुस ८:२७-३०; लूका ९:१८-२१) \p \v 13 यीशु कैसरिया फिलिप्पी इन प्रदेश दा बंदुन, अदिक तान चेलागोळ से केळली कुरतुन, “लॉकुर मंळसा अन पार उन बारा दा येन अनतार?” \p \v 14 \x + \xo १६:१४ \xo*\xt मत्ती १४:१,२; मरकुस ६:१४,१५; लूका ९:७,८\xt*\x*आंदुर अंदुर, “यारारा यूहन्ना बपतिस्मा कोळावाळा अंतार, अदिक यारारा एलिय्याह, अदिक यारारा यिर्मयाह या भविष्यवक्तागोळ दा टु ऊंद यावारा अंतार.” \p \v 15 यीशु आंदुर से अंदुन, “लेकीन नीव नानी येन अंतीर?” \p \v 16 \x + \xo १६:१६ \xo*\xt यूहन्ना ६:६८,६९\xt*\x*शमौन पतरस उत्‍तर कोट्टुन, “नी जित्‍ता परमेश्वर उन पार मसीह हुय.” \p \v 17 यीशु आऊक उत्‍तर कोट्टुन, “हे शमौन, योना अन्द पारा, नी धन्य आय; यतिकी मास अदिक खुन देल ईला, लेकीन नान आप्प जो स्वर्ग दा आन, ईद मात नीन मा प्रगट माळ्यान. \v 18 अदिक ना भी नीन से अनतीन कि नी पतरस हुय, अदिक ना ईद कल्ल मा तान मंडली माळाईन, अदिक अधोलोक इन फाटक अदुर मा प्रबल आगतीदील. \v 19 \x + \xo १६:१९ \xo*\xt मत्ती १८:१८; यूहन्ना २०:२३\xt*\x*ना नीनी स्वर्ग इन राज्य इन चाबीगोळ कोळाईन: अदिक जो येनारा नी धरती मा कट्टया, अद स्वर्ग दा कट्टीत; अदिक जो येनारा नी पृथ्वी मा खोल्सया, अद स्वर्ग दा खुलसीत.” \p \v 20 आग यीशु चेलागोळी चेतावनी कोट्टुन कि यारदु से अनबाळेतीर कि ना मसीह हुईन. \s तान सायोद बारा दा यीशु उन भविष्यवाणी \r (मरकुस ८:३१-३३; लूका ९:२२) \p \v 21 आ समय टु यीशु तान चेलागोळी हेळली कुरतुन, “जरूरी आद कि ना यरूशलेम इक होगाईन अदिक पुरनियों, अदिक प्रधान याजकगोळ, अदिक शास्त्रीगोळ कय देल हापाळ दुख नेगाईन; अदिक कोंदकु आगाईन; अदिक मुर दिन इन बाद्दा जित्‍ता आगाईन.” \p \v 22 इदुर मा पतरस यीशु उक अलग दनकुसकु अंदुन, “हे प्रभु, परमेश्वर माळबाळुल! नीन सांगुळ हिंग यागलु आगतीदील.” \p \v 23 यीशु तिर्गकु पतरस से अंदुन, “हे शैतान, नान मुंद टु दुर आग! नी नान साटी ठोकर इन कारण आय; यतिकी नी परमेश्वर उन मातगोळ मा ईला, लेकीन मंळसा अन मातगोळ मा मन हचत्या.” \s यीशु उन हिंद नळोद मतलब \r (मरकुस ८:३४–९:१; लूका ९:२३-२७) \p \v 24 \x + \xo १६:२४ \xo*\xt मत्ती १०:३८; लूका १४:२७\xt*\x*आग यीशु तान चेलागोळ से अंदुन, “अगर यावारा नान हिंद बरोद चाहासतान, रा तान तान इन इनकार माळुल अदिक तान क्रूस नेगुल, अदिक नान हिंद आगेगुल. \v 25 \x + \xo १६:२५ \xo*\xt मत्ती १०:३९; लूका १७:३३; यूहन्ना १२:२५\xt*\x*यतिकी जो यावारा तान जीव ऊळसोद चाहास्यान, आव अदरी खोऊस्यान; अदिक जो यावारा नान साटी तान जीव खोऊस्यान, आव अदरी हासिल माळ्यान. \v 26 अगर मंळसा पुरा दुनिया अक हासिल माळ्यान, अदिक तान जीव इन हानि नेगदान, रा आऊक येन लाभ आदीत? या मंळसा तान जीव इन बदला येन कोट्टान? \v 27 \x + \xo १६:२७ \xo*\xt मत्ती २५:३१; \xt*\xt रोमियों २:६\xt*\x*मंळसा अन पार तान स्वर्गदूतगोळ सांगुळ तान आप्प उन महिमा दा बंदान, अदिक आ समय ‘आ हर ऊंद मंळसा अक आऊन क्याल्सा अन्द अनुसार प्रतिफल कोट्टान.’ \v 28 ना नीम से खरा माताळतीन कि जो इल निदुरकु आर, आंदुर दा टु यारारा हिंग आर कि आंदुर यागासताका मंळसा अन पार उक आऊन राज्य दा बर्त नोळतीदिल, आगासताका मृत्यु उन स्वाद यागलु नेकतीदिल.” \c 17 \s यीशु उन रूप बदलुसोद \r (मरकुस ९:२-१३; लूका ९:२८-३६) \p \v 1 आर दिन इन बाद्दा यीशु पतरस अदिक याकूब अदिक आऊन वार्ट यूहन्ना अक सांगुळ हुळदुन, अदिक आंदरी आबना दा यातोदारा ऊँचा पहाळ मा ओतुन. अदिक आंदुर अलावा अल याऊ ईला ईरोन. \v 2 अल आंदुर्द मुंद यीशु उन रूप बदलुसेत, अदिक आऊन बाय सुर्य अन्द घाई चमकुस्त अदिक आऊन कपळा ज्योत इन घाई उजुळ आगेदव. \v 3 अदिक मूसा अदिक एलिय्याह आऊन सांगुळ मातगोळ हेळतेला आंदरी कांळ्सदुर. \v 4 इदुर मा पतरस यीशु से अंदुन, “हे प्रभु, नाम ईल ईरोद ठीक आद. अगर नीन इच्छा आद रा ना इल मुर हांद्रा माळाईन; ऊंद नीन साटी, ऊंद मूसा अन साटी, अदिक ऊंद एलिय्याह अन साटी.” \p \v 5 \x + \xo १७:५ \xo*\xt मत्ती ३:१७; १२:१८; मरकुस १:११; लूका ३:२२\xt*\x*\x + \xo १७:५ \xo*\xt २ पतरस १:१७,१८\xt*\x*यीशु माताळतेला अच ईरोन कि ऊंद उजला बादल आंदरी झाक्स बुळ्त, अदिक आ बादल दा टु ईद शब्द होळ्त: “ईव नान प्रिय पार हुन, ईऊन से ना खुश आईन: ईऊन केळी.” \p \v 6 चेलागोळ ईद केळकु बाय इन भार देल बिदोदुर अदिक हापाळ अंजेदुर. \v 7 यीशु हात्‍ती बंदकु आंदरी मुटदुन, अदिक अंदुन, “येळी, अंजबाळी.” \v 8 आग आंदुर तान कण्णगोळ नेगदुर अदिक यीशु उक बिटकु अदिक यारीकु नोळीदील. \p \v 9 याग आंदुर पहाळी मा टु ईळा होती यीशु आंदरी ईद आग्या कोट्टुन, “यागासताका मंळसा अन्द पार सोत्‍तुर दा टु जित्‍ता आगालुन, आगासताका जो येनारा नीव नोळीर यारीकु हेळबाळेतीर.” \p \v 10 इदुर मा यीशु उन चेलागोळ आऊन से केळदुर, “बाक शास्त्री यती अनतार कि एलिय्याह अन्द पयले बरोद जरूरी आद?” \p \v 11 यीशु उत्‍तर कोट्टुन, “एलिय्याह जरूर बंदान, अदिक सप्पा येनारा सुधरूस्यान. \v 12 \x + \xo १७:१२ \xo*\xt मत्ती ११:१४\xt*\x*लेकीन ना नीम से अनतीन कि एलिय्याह होटबंदुन, अदिक लॉकुर आऊक अरतीदिल; लेकीन ह्यांग चाहासदुर हांग अच आऊन सांगुळ माळदुर. ईदा रीति देल मंळसा अन्द पार भी आंदुर्द कय देल दुख नेगदान.” \p \v 13 आग चेलागोळ सम्सदुर कि यीशु नाम से यूहन्ना बपतिस्मा कोळावाळा अन्द बारा दा अंदुन. \s दुष्टआत्माग्रस्त पार उक चंगा माळोद \r (मरकुस ९:१४-२९; लूका ९:३७-४३) \p \v 14 याग आंदुर भीळ इन हात्‍ती पोहचुसदुर, रा ऊंद मंळसा यीशु उन हात्‍ती बंदुन, अदिक ट्वांगरा टेक्सकु अनली कुरतुन, \v 15 “हे प्रभु, नान पार उन मा दया माळ! यतिकी आऊक मिर्गी बरतद, अदिक आव हापाळ दुख नेगुतान; अदिक घळी-घळी बेक्‍की दा अदिक घळी-घळी नीर दा बीळतोगतान. \v 16 ना तान पार उक नीन चेलागोळ हात्‍ती तंदिदीन, पर आंदुर आऊक चंगा माळ सकिदील.” \p \v 17 यीशु अंदुन, “हे अविश्वासी अदिक हठीला लॉकुरगोळा, ना यागासताका नीम सांगुळ ईराइन? यागासताका नीम्द सहन माळाईन? आ पार उक ईल नान हात्‍ती तरी.” \v 18 आग यीशु दुष्टआत्मा अक आग्या कोट्टुन, अदिक अद आऊन दा टु होट बुळ्त; अदिक पार अदा घळी चंगा आगेदुन. \p \v 19 आग चेलागोळ आबना दा यीशु उन हात्‍ती बंदकु अंदुर, “नाव आ दुष्टआत्मा अक यती तेगु सकिदील?” \p \v 20 \x + \xo १७:२० \xo*\xt मत्ती २१:२१; मरकुस ११:२३; १ कुरिन्थि १३:२\xt*\x*यीशु आंदुर से अंदुन, “तान विश्वास इन कमी इन कारण, यतिकी ना नीम से खरा अनतीन, अगर नीम्द विश्वास राई इन दाना अन बराबर भी आद, रा ईद पहाळी से अन सक्‍कीर, ‘ईल टु सरकुसकु अल होटोग,’ रा अद होटोदीत; अदिक यातोदु मात नीम साटी असंभव ईरतीदील. \v 21 लेकीन ईव दुष्टआत्मागोळ प्रार्थना अदिक उपास इन अलावा यातोदु उपाय देल होळालव.”\f + \fr १७:२१ \fr*\ft ईद वचन दस्तावेज दा सिकाल \ft*\f* \s तान सायोद बारा दा यीशु उन मात्‍त: भविष्यवाणी \r (मरकुस ९:३०-३२; लूका ९:४३-४५) \p \v 22 याग आंदुर गलील क्षेत्र दा ईरोर, रा यीशु आंदुर से अंदुन, “ना मंळसा अन पार मंळसागोळ्द कय देल हुळसुस्कु आगाईन अदिक सौप्सकु आगाईन; \v 23 अदिक आंदुर आऊक कोंद बुट्टार, अदिक आव तीसरा दिशी जित्‍ता आदान.” ई मात मा चेलागोळ हापाळ उदास आदुर. \s सभागृह अन कर \p \v 24 याग यीशु अदिक आऊन चेलागोळ कफरनहूम दा पोहचुसदुर, रा सभागृह अन कर ताकोमावाळेर पतरस उन हात्‍ती बंदकु केळली कुरतुर, “येन नीम गुरु सभागृह अन कर कोळालुन?” \p \v 25 पतरस अंदुन, “हव, कोळतान.” \p याग आव मान्या बंदुन, रा यीशु आऊन केळा पयले अच आऊन से अंदुन, “हे शमौन, नी येन सोचत्या? पृथ्वी इन राजा महसूल या कर यार से ताकोमतार? तान चिकोर से या परायागोळ से?” \p \v 26 पतरस आऊन से अंदुन, “परायागोळ से.” यीशु आऊन से अंदुन, “आग अच रा चिकोर कर कोळदुर देल ऊळ्दोदुर. \v 27 तरी भी इदुरसाटी कि नाव आंदरी ठोकर तिन्सतीदील, नी समुद्र अन्द किनारा मा होगकु गरी हाक, अदिक जो मेन पयले होट्टीत, अदरी हुडु; अदुर्द बाय तेरदुर मा नीनी ऊंद सिक्‍का सिक्‍कीत, अदरी का हुडुकु नान अदिक तान कर आंदरी कोटबुळेत.” \c 18 \s स्वर्ग इन राज्य दा धोड्डेव याव? \r (मरकुस ९:३३-३७; लूका ९:४६-४८) \p \v 1 \x + \xo १८:१ \xo*\xt लूका २२:२४\xt*\x*अदा घळी चेलागोळ यीशु उन हात्‍ती बंदकु केळली कुरतुर, “स्वर्ग इन राज्य दा धोड्डेव याव आन?” \p \v 2 इदुर मा यीशु ऊंद पार उक हात्‍ती कारूकु आंदुर्द न्याड्या दा नीदरूसदुन, \v 3 \x + \xo १८:३ \xo*\xt मरकुस १०:१५; लूका १८:१७\xt*\x*अदिक अंदुन, “ना नीम से खरा अनतीन कि यागासताका नीव बदलुसालीर अदिक चिकोर घाई बनसालीर, नीव स्वर्ग इन राज्य दा प्रवेश माळ सकालीर. \v 4 जो यावारा तान तान इक ई पार उन घाई स्याणेव माळ्यान, आव स्वर्ग इन राज्य दा धोड्डेव आदान. \v 5 अदिक जो यावारा नान हेसुर देल ऊंद हिंग पार उक ग्रहण माळतान आव नानी ग्रहण माळतान. \s पाप माळोद परीक्षा \r (मरकुस ९:४२-४८; लूका १७:१,२) \p \v 6 “पर जो यारारा ई स्याणेर दा टु जो नान मा विश्वास माळतार ऊंद मंळसा अक ठोकर तिनस्यार, आऊन साटी भला आगाईत कि धोळ्द चक्‍की इन पट्टा आऊन कुतक्या दा लटकुसकु आगाईत, अदिक आऊक खोल समुद्र दा मुळ्कुस्कु आगाईत. \v 7 ठोकरगोळ्द कारण दुनिया मा हाय! ठोकरगोळ्द हत्‍तोद जरूरी आद; पर हाय आ मंळसा मा यार्द कारण ठोकर हततद. \p \v 8 \x + \xo १८:८ \xo*\xt मत्ती ५:३०\xt*\x*“अगर नीन कय या नीन काल नीनी ठोकर तिनस्याव, रा अवरी कळकु भिटबुळ; डुण्डा या लंगळा आगकु जीवन दा प्रवेश माळोद नीन साटी इदुर से वळ्लीद आद कि येढ्ढ कय या येढ्ढ काल ईतकु नी अनन्त बेक्‍की दा हाक्‍कु आगाईद. \v 9 \x + \xo १८:९ \xo*\xt मत्ती ५:२९\xt*\x*अगर नीनव कण्णगोळ नीनी ठोकर तिनस्याव, रा अवरी तेगुकु भिटबुळ; कुढ्ढ आगकु जीवन दा प्रवेश माळोद नीन साटी इदुर से वळ्लीद आद कि येढ्ढ कण्ण ईतकु नी नरक इन बेक्‍की दा हाक्‍कु आगाईद. \s काळ्द म्यांडागोळ्द उदाहरण \r (लूका १५:३-७) \p \v 10 \x + \xo १८:१० \xo*\xt लूका १९:१०\xt*\x*“नीव ई स्याणेर दा टु यारीकु तुच्छ जान्सबाळेतीर; यतिकी ना नीम से अनतीन कि स्वर्ग दा आंदुर स्वर्गदूत नान स्वर्गीय आप्प उन मार्रा हमेशा नोळतार. \v 11 यतिकी मंळसा अन्द पार काळ्द मंळसागोळी उळ्सली बंदान. \p \v 12 “नीव येन सोचतीर? अगर यावारा मंळसा अन्द सौ म्यांडागोळ आव, अदिक अदुर्दा टु ऊंद भटकुसेगुल, रा येन आव निन्यानबे अक बिटकु, अदिक पहाळीगोळ मा होगकु, आ भटकुस्द म्यांडा अक ढुँढ्सतीदिल? \v 13 अदिक अगर हिंग आत कि अद आऊक सिक्त, रा ना नीम से खरा माताळतीन कि आव आ निन्यानबे म्यांडागोळ साटी जो भटकुसकु ईला ईरव, आट खुश आगतीदील याट कि ई म्यांडा अन्द साटी आदान. \v 14 हिंग अच नीम आप्प उन जो स्वर्ग दा आन ईद इच्छा हैलेच कि ई स्याणेर दा टु ऊंद भी नाश आगुल. \s वार्टुर अदिक आकतिंगेर्द पाप \p \v 15 \x + \xo १८:१५ \xo*\xt लूका १७:३\xt*\x*“अगर नीन वार्ट नीन खिलाप अपराध माळुल, रा होग अदिक आबना दा मातचीत हेळकु आऊक समजुस; अगर आव नींद केळ्यान रा नी तान वार्ट उक हासिल माळ कोंड. \v 16 अगर आव केळालुन, रा ऊंद या येढ्ढ मुंदरी तान सांगुळ मात्‍त वोय, कि ‘हर ऊंद मात येढ्ढ या मुर गवाहगोळ्द बाय देल निश्चित माळोद आगुल.’ \v 17 अगर आव आंदुर्द भी केळालुन, रा मंडली से अंदकोम, लेकीन अगर आव मंडली अन भी केळालुन रा नी आऊक गैरयहूदी अदिक कर ताकोमावाळेर घाई मान्स कोम. \s रोकसोद अदिक मौका कोळोद \p \v 18 \x + \xo १८:१८ \xo*\xt मत्ती १६:१९; यूहन्ना २०:२३\xt*\x*“ना नीम से खरा माताळतीन, जो येनारा नीव पृथ्वी मा कट्टीर, अद स्वर्ग दा कट्टीत अदिक जो येनारा नीव धरती मा कट्टया, अद स्वर्ग दा खुलसीत. \v 19 बाक ना नीम से अनतीन, अगर नीम दा टु येढ्ढ मुंदुर पृथ्वी मा यातोदारा मात इन साटी ऊंद मन आगकु अदरी बेळीर, रा अद नान आप्प उन दी टु जो स्वर्ग दा आन, आंदुर्द साटी आगेदीत. \v 20 यतिकी येल येढ्ढ या मुर मुंदुर नान हेसुर मा जमा आगतार, अल ना आंदुर न्याड्या दा ईरतीन.” \s निर्दयी सेवक उन उदाहरण \p \v 21 \x + \xo १८:२१ \xo*\xt लूका १७:३,४\xt*\x*आग पतरस हात्‍ती बंदकु यीशु से अंदुन, “हे प्रभु, अगर नान वार्ट अपराध माळतेला ईत्‍तान, रा ना यास अनली आऊक माफ माळाईन? येन येळ घन ताका?” \p \v 22 यीशु आऊन से अंदुन, “ना नीन से ईद अनालीन कि येळ घन ताका लेकीन येळ घन इन सत्‍तर गुणा ताका.” \p \v 23 “इदुरसाटी स्वर्ग इन राज्य आ राजा अन्द घाई आद, याव तान दासगोळ से हिसाब ताकोमोद चाहासदुन. \v 24 याग आव हिसाब ताकोमली कुरतुन, रा ऊंद मंळसा आऊन मुंद तनकु आदुन जो करोळो नव कर्जदार ईरोन. \v 25 याग आऊन हात्‍ती पैस्या खण्ळ्सली येनु ईला ईरोद, रा आऊन स्वामी अंदुन, ‘ईव अदिक ईऊन हिंग्स अदिक चिकोर चिण्ग अदिक जो येनारा ईऊन आद सप्पा मारकु आगुल, अदिक कर्ज तुमकु आगुल.’ \v 26 इदुर मा आ दास बिदकु आ स्वामी इक प्रणाम माळदुन, अदिक अंदुन, ‘हे स्वामी धीरज हुडु, ना सब कुछ तुम बुळाईन.’ \v 27 आग आ दास उन स्वामी तरस तिनकु आऊक बिट बुट्टुन, अदिक आऊन कर्जा भी माफ माळ बुट्टुन. \p \v 28 “लेकीन याग आव दास व्हार्या होट्टुन, रा आऊन संगी दासगोळ दा टु ऊंद आऊक सिकदुन जो आऊन सौ दीनार इन कर्जदार ईरोन; आव आऊक हुडुकु आऊन कुतक्या ओतदुन अदिक अंदुन, ‘जो येनारा नीन मा कर्ज आद तुमकोम.’ \v 29 इदुर मा आऊन संगी दास बिदकु आऊन से विनती माळली कुरतुन, ‘धीरज हुडु, ना सब तुम बुळाईन.’ \v 30 आव मानसिदिल, लेकीन होगकु आऊक बंदीगृह दा हाक बुट्टुन कि यागासताका कर्ज तुम कोमालुन, आगासताका अल्या ईरूल. \v 31 आऊन संगी दास ईद जो आगीत नोळकु हापाळ उदास आदुर, अदिक होगकु तान स्वामी इक पुरा हाल हेळ बुटुर. \v 32 आग आऊन स्वामी आऊक कारूकु आऊन से अंदुन, ‘हे दुष्ट दास, नी जो नान से विनती माळ्द, रा ना नींद अद पुरा कर्ज माफ माळदीन. \v 33 इदुरसाटी ह्यांग ना नीन मा दया माळदीन, हांग अच नीनी भी तान संगी दास मा दया ईला माळोद हुन?’ \v 34 अदिक आऊन स्वामी गुस्सा दा बंदकु आऊक सजा कोळावाळेर्द कय दा सौप्स बुट्टुन, कि यागासताका आव पुरा कर्ज तुम कोमालुन, आगासताका आंदुर्दा कय दा ईरूल. \p \v 35 “ईदा प्रकार अगर नीम दा टु हर ऊंद तान वार्ट उक मन देल माफ माळ्यान, रा नान आप्प जो स्वर्ग दा आन, नीम से भी हांग अच माळ्यान.” \c 19 \s छोळचिट्टी इन बारा दा यीशु उन शिक्षा \r (मरकुस १०:१-१२) \p \v 1 याग यीशु ईव मातगोळ अंद कोंडुन, रा गलील टु होटोदुन; अदिक यरदन गांगा अन्द आप्पाटी यहूदिया अन्द प्रदेश दा बंदुन. \v 2 आग धोळ्द भीळ यीशु उन हिंद आगेत, अदिक आव अल आंदरी चंगा माळदुन. \p \v 3 आग फरीसी आऊन परीक्षा माळोर साटी हात्‍ती बंदकु अनली कुरतुर, “येन यातोदारा भी कारण देल तान हिंग्स उक छोळ चिट्ठी कोळोद उचित आद?” \p \v 4 यीशु आंदरी उत्‍तर कोट्टुन, “येन नीव शास्त्र दा वाचुसीदील कि याव आंदरी माळ्यान, आव सुरूवात टु गंळ्स अदिक आर्त इन रूप दा माळदुन, \v 5 अदिक अंदुन, ‘इदुरसाटी मंळसा तान मोय-आप्प उक बिटकु तान हिंग्स उन सांगुळ ईत्‍तान अदिक आंदुर येढ्ढु मुंदुर ऊंद तन आदार.’\x + \xo १९:५ \xo*\xt उत्पत्ति २:२४\xt*\x* \v 6 इदुरसाटी आंदुर ईग येढ्ढ ईला, लेकीन ऊंद तन आर. इदुरसाटी यारीक परमेश्वर जोळस्यान, अदरी यावारा भी मंळसा अलग माळबाळुल.” \p \v 7 \x + \xo १९:७ \xo*\xt मत्ती ५:३१\xt*\x*आंदुर यीशु से अंदुर, “बाक मूसा ईद यती ठहरूसदुन कि छोळचिट्टी कोटकु तान हिंग्स उक बिट बुळी?” \p \v 8 यीशु आंदुर से अंदुन, “मूसा नीम मन इन कठोरता अन्द कारण नीमी तान-तान हिंग्स उक बिट बुळोद आग्या कोटीदुन, लेकीन सुरूवात टु हिंग ईला ईरोद. \v 9 \x + \xo १९:९ \xo*\xt मत्ती ५:३२; १ कुरिन्थि ७:१०,११\xt*\x*अदिक ना नीम से अनतीन, कि जो यावारा व्यभिचार इक बिटकु अदिक याता कारण देल तान हिंग्स उक त्यागस्कु दुसरा अन सांगुळ मदा माळुल, रा आव व्यभिचार माळतान; अदिक जो आ बिटकु आर्त से मदा माळुल, रा आव भी व्यभिचार माळतान.” \p \v 10 चेलागोळ यीशु से अंदुर, “अगर गंळ्स उन आर्त इन सांगुळ हिंग संबंध आव, रा मदा माळोद वळ्लीद हैलेच.” \p \v 11 यीशु आंदुर से अंदुन, “सब मदा अन बिना ईर सकालुर, सिर्फ आंदुर यारीक ईद दान कोटकु आग्याद. \v 12 यतिकी यारारा नपुंसक हिंग आर, जो मोय इन व्हाट्या टु उच हिंग पैदा आग्यार; अदिक यारारा नपुंसक हिंग आर, यारी लॉकुर नपुंसक माळ्यार; अदिक यारारा हिंग आर, यार स्वर्ग इन राज्य अन्द साटी तान तान इक नपुंसक माळ्यार. जो इदरी ग्रहण माळ सकतान, आव ग्रहण माळुल.” \s चिकोरगोळी आशिर्वाद \r (मरकुस १०:१३-१६; लूका १८:१५-१७) \p \v 13 आग लॉकुर चिकोर इक यीशु उन हात्‍ती तंदुर कि आव आंदुर मा कय ईटुल अदिक प्रार्थना माळुल, पर चेलागोळ लॉकुरी दनकुसदुर. \v 14 यीशु अंदुन, “चिकोरी नान हात्‍ती बरगोळी, अदिक आंदरी मना माळबाळी, यतिकी स्वर्ग इन राज्य हिंग अच चिकोर्द हुन.” \p \v 15 अदिक यीशु आंदुर ताल्ला मा कय ईटकु आंदरी आशिषीत माळदुन अदिक अल टु होटोदुन. \s धनी मंळसा \r (मरकुस १०:१७-३१; लूका १८:१८-३०) \p \v 16 ऊंद धनी मंळसा यीशु उन हात्‍ती बंदुन अदिक आऊन से अंदुन, “हे गुरु, ना यातोद वळ्लीद क्याल्सा माळाईन कि नानी अनन्त जीवन सिकुल?” \p \v 17 यीशु आऊन से अंदुन, “नी नान से भलाई इन बारा दा यती केळत्या? भला रा ऊन्दा आद, पर अगर नी जीवन दा प्रवेश माळोद चाहासत्या, रा आग्यागोळी मान्सतोग.” \p \v 18 आव यीशु से अंदुन, “यातव आग्यागोळ?” \p यीशु अंदुन, “ईद कि यारीकारा कोन्न बाळी, व्यभिचार माळबाळी, काळ्लपनी माळबाळी, ख्वाटा गवाही कोळबाळी, \v 19 तान आप्प अदिक तान मोय इन आदर माळी, अदिक तान मान्ना हातळोर से तान घाई प्यार ईटी.” \p \v 20 आ हारोदव मंळसा आऊन से अंदुन, “ई सब रा ना मानसीन; ईग नान दा याता मात इन कमी आद?” \p \v 21 यीशु आऊन से अंदुन, “अगर नी सिद्ध आगोद चाहसत्या रा होग, तान माल मारकु कंगालगोळी कोळ, अदिक नीनी स्वर्ग दा धन सिक्‍कीत; अदिक बंदकु नान हिंद आगेग.” \p \v 22 लेकीन आव हारोदव मंळसा ईद मात केळकु उदास आगकु होटोदुन, यतिकी आव हापाळ धनी ईरोन. \p \v 23 आग यीशु तान चेलागोळ से अंदुन, “ना नीम से खरा अनतीन कि धनवान मंळसा अन स्वर्ग इन राज्य दा प्रवेश माळोद मुश्किल आद. \v 24 नीन से मात्‍त अनतीन कि परमेश्वर उन राज्य दा धनवान उन प्रवेश माळदुर देल ऊँट इन मुग्ग इन खॉदरा दा टु चुजी होटबुळोद आसान आद.” \p \v 25 ईद केळकु चेलागोळ हापाळ चकित आगकु अंदुर, “बाक यार्द उद्धार आग सकतद?” \p \v 26 यीशु आंदुर दी नोळकु अंदुन, “मंळसागोळ से रा ईद आगसकाल, लेकीन परमेश्वर से सब कुछ आग सकतद.” \p \v 27 इदुर मा पतरस आऊन से अंदुन, “नोळ, नाव रा सप्पा येनारा बिटकु नीन हिंद आगीदेव: रा नामी येन सिक्‍कीत?” \p \v 28 \x + \xo १९:२८ \xo*\xt मत्ती २५:३१; \xt*\xt लूका २२:३०\xt*\x*यीशु आंदुर से अंदुन, ना नीम से खरा अनतीन कि व्हाशोद सृष्टी दा याग मंळसा अन्द पार तान महिमा अन्द सिंहासन मा कुरतान, रा नीव भी जो नान हिंद आगेगीर, हन्नेळ सिंहासनगोळ मा कुर्तकु इस्त्राएल इन हन्नेळ वंशगोळ्द न्याय माळीर. \v 29 अदिक जो यावारा नान साटी तान मान्नगोळ, या वार्टुर, या आकतींगेर, या आप्प, या मोय, या चिकोर-चिण्गेर, या केईगोळी नान हेसुर साटी बिट बुटान, आऊक सौ गुणा सिक्‍कीत, अदिक आव अनन्त जीवन इन अधिकारी आदान. \v 30 \x + \xo १९:३० \xo*\xt मत्ती २०:१६; लूका १३:३०\xt*\x*लेकीन हापाळ मुंदुर जो पयला आर, हिंदळोर आदार; अदिक जो हिंदळोर आर, आंदुर पयला आदार. \c 20 \s अंगुर इन बेली इन क्याल्सा माळावाळेर्द उदाहरण \p \v 1 “स्वर्ग इन राज्य यातोवारा मान्नावाळा अन घाई आद, जो व्हातर्या होट्टुन कि तांद अंगुर इन बेली दा मजदूरगोळी क्याल्सा मा हचुल. \v 2 आव मजदूरगोळी प्रती ऊंद मंळसा अक ऊंद दीनार रोजी मा ईटदुन अदिक आंदरी तान अंगुर इन बेली दा कळुदुन. \v 3 व्हातर्या अक लगभग ऊंम्बत मुरा आव व्हार्या होट्टुन रा दुसरा लॉकुरी सात्‍ता दा बेकार निदुर्त नोळकु, \v 4 अदिक आव आंदुर से अंदुन, ‘नीव भी अंगुर इन बेली दा होगी, अदिक जो येनारा वळ्लीद आद, नीमी कोळाईन.’ अदिक आंदुर भी होटोदुर. \v 5 आग आ लॉकुर भी होटोदुर बाक हन्नेळ मुरा अदिक मुर मुरा अन हात्‍तीपास आव व्हार्या होटकु हांग अच माळदुन. \v 6 अईद मुरा आव मात्‍त व्हार्या होटकु दुसरा अक निदुरकु नोळदुन, अदिक आंदुर से अंदुन, ‘नीव यती हागुल तीम बेकार निदुरकु ईरतीर?’ \v 7 आंदुर आऊन से अंदुर, ‘इदुरसाटी कि याऊ नामी क्याल्सा मा हचीदिल.’ आव आंदुर से अंदुन, ‘नीव भी नान अंगुर इन बेली दा होगी.’” \p \v 8 “द्यावमुळका अंगुर इन बेली इन स्वामी तान मुनीम से अंदुन, ‘क्याल्सा माळावाळेर इक कारूकु आखरी मजदूर हात्‍ती टु पयला मजदूर ताका आंदरी मजदूरी कोटबुळ.’ \v 9 कम से कम अईद मुरा जो क्याल्सा मा हचकु आगीदुर रा आंदरी ऊंद ऊंद दीनार सिक्त. \v 10 जो पयले बंदीदुर आंदुर ईद सम्सदुर कि नामी यक्कुल सिक्‍कीत, लेकीन आंदरी भी ऊंद ऊंद दीनार अच सिक्त. \v 11 याग आंदरी ऊंद दीनार सिक्त रा ईद अनकु केईवाळा मा बळबुळ्सकु अनली कुरतुर, \v 12 ‘ई जो बाद्दा बंदार ईंदुर रा ऊंद घंटा अच क्याल्सा माळदुर, अदिक नी आंदरी भी नाम बराबर रोजी कोट, यार हागुल तीम ओझा नेगदुर अदिक बिसुल झेल्सदुर.’” \p \v 13 आव आंदुर दा टु ऊंद मंळसा अक उत्‍तर कोट्टुन, “हे संगी, ना नीन सांगुळ येनु अन्याय माळालीन. येन नी नान सांगुळ ऊंद दीनार इन मजदूरी पक्‍का ईला माळीद? \v 14 जो नींद आद, नेगु कोम अदिक होटोग; नान इच्छा ईद आद कि याट नीनी कोटीन आट अच ई हिंदळावाळा अक भी कोळाईन. \v 15 येन ईद उचित हैलेच कि ना तान माल से जो चाहसाईन अद माळाईन? येन नान भला ईरोद नीन कण्णगोळी नळतद? \v 16 \x + \xo २०:१६ \xo*\xt मत्ती १९:३०; मरकुस १०:३१; लूका १३:३०\xt*\x*ई प्रकार देल जो हिंदळोर आर, आंदुर पयले आदार; अदिक जो पयले आर, आंदुर हिंदळोर आदार.” \s तान सायोद बारा दा यीशु उन तीसरा भविष्यवाणी \r (मरकुस १०:३२-३४; लूका १८:३१-३४) \p \v 17 यीशु यरूशलेम इक होगाहोती हन्नेळ चेलागोळी आबना दा ओतुन, अदिक हादी मा आंदुर से अनली कुरतुन, \v 18 “नोळी, नाव यरूशलेम इक होगीतेव; अदिक मंळसा अन पार प्रधान याजकगोळ अदिक शास्त्रीगोळ्द कय दा हुळसुस्कु आदान, अदिक आंदुर आऊक मृत्यु इन लायक ठहरूस्यार. \v 19 अदिक आंदुर आऊक गैरयहूदीगोळ कय दा सोपस्यार कि आंदुर आऊन मज्याक हारसुल, अदिक क्वाळा बडुल, अदिक क्रूस मा येरसुल, अदिक आव तिसरा दिन जित्‍ता आदान.” \s ऊंद मोय इन विनती \r (मरकुस १०:३५-४५) \p \v 20 आग जब्दी इन पारगोळ्द मोय, तान पारगोळ सांगुळ यीशु उन हात्‍ती बंदकु प्रणाम माळदुर, अदिक आऊन से येनारा तरी बेळली कुरतुर. \p \v 21 यीशु आकिन से अंदुन, “नी येन चाहासत्या?” \p आक आऊन से माताळदुर, “ईद वचन कोळ कि नानोर ई येढ्ढ चिकोर नीन राज्य दा ऊंद नीन ऊमा कय अदिक ऊंद नीन डाक्या कय दी कुरतार.” \p \v 22 यीशु उत्‍तर कोट्टुन, “नीव जान्सालीर कि येन बेळेतीर. येन नीव अद प्याला कुडू सकतीर यदरी ना कुडोर मा आईन?” \p आंदुर आऊन से अंदुर, “कुडू सकतेव.” \p \v 23 आव आंदुर से अंदुन, “नीव नान प्याला रा कुळदीर, पर तान ऊमा कय अदिक डाक्या कय दी यारीकारा कुरसोद नान क्याल्सा आलच, लेकीन यार्द साटी नान आप्प उन दी टु तयार माळकु आग्याद, आंदुर दा साटी हुन.” \p \v 24 ईद केळकु हत्‍त चेलागोळ आ येढ्ढु वार्टुर मा नाराज आदुर. \v 25 \x + \xo २०:२५ \xo*\xt लूका २२:२५,२६\xt*\x*यीशु आंदरी हात्‍ती कारूकु अंदुन, “नीव जान्सतीर कि गैरयहूदीगोळ हाकिम आंदुर मा विश्वास माळतार; अदिक जो धोड्डेर आर, आ लॉकुर आंदुर मा अधिकार जतुसतार. \v 26 \x + \xo २०:२६ \xo*\xt मत्ती २३:११; मरकुस ९:३५; लूका २२:२६\xt*\x*लेकीन नीम दा हिंग आगतीदील; लेकीन जो यावारा नीम दा धोड्डेव आगोद चाहास्यान, आव नीम सेवक आगुल; \v 27 अदिक जो नीम दा प्रधान आगोद चाहासतान, आव नीम दास आगुल; \v 28 ह्यांग कि मंळसा अन पार; ना इदुरसाटी बंदिदील कि आऊन स्यावा माळकु आगुल, लेकीन इदुरसाटी बंदान कि खुद स्यावा टहल माळ सकुल, अदिक हापाळ लॉकुर्द छुटकारा साटी तान जीव कोळ सकुल.” \s येढ्ढ कुढ्ढगोळी दृष्टीदान \r (मरकुस १०:४६-५२; लूका १८:३५-४३) \p \v 29 याग यीशु अदिक आऊन चेलागोळ यरीहो नगर टु होळोर, रा ऊंद धोळ्द भीळ आऊन हिंद आगेत. \v 30 अदिक येढ्ढ कुढ्ढगोळ, जो हादी इन किनारा मा कुर्तकु ईरोर, ईद केळकु कि यीशु होगेत्यान, हेसुर ताकोमकु अनली कुरतुर, “हे प्रभु, दाऊद उन औलाद, नाम मा दया माळ.” \p \v 31 लॉकुर आंदरी दनकुसदुर कि सुंगा ईरूल; पर आंदुर मात्‍त जोर देल चिळ्लासकु अंदुर, “हे प्रभु, दाऊद उन औलाद, नाम मा दया माळ.” \p \v 32 आग यीशु निदुरकु, आंदरी कारदुन अदिक अंदुन, “नीव येन चाहासतीर कि ना नीम साटी माळाईन?” \p \v 33 आंदुर यीशु उक अंदुर, “हे प्रभु, ईद कि नाव कण्णगोळ देल नोळ सक्‍केव.” \p \v 34 यीशु दया माळकु आंदुर कण्णगोळी मुटदुन, अदिक आंदुर तुरन्त नोळली कुरतुर, अदिक आऊन हिंद आगेदुर. \c 21 \s यरूशलेम दा विजय प्रवेश \r (मरकुस ११:१-११; लूका १९:२८-४०; यूहन्ना १२:१२-१९) \p \v 1 याग आंदुर यरूशलेम इन हात्‍ती पोहचुसदुर अदिक जैतून पहाळ मा बैतफगे नगर इन हात्‍ती बंदुर, रा यीशु येढ्ढ चेलागोळी ईद अनकु कळुदुन, \v 2 “मुंदळोद ऊर दा होगी. अल होगतेला ऊंद गधा कटकु, अदिक अदुर सांगुळ पाड्डा नीमी सिक्‍कीत. अवरी खोल्सकु नान हात्‍ती तरी. \v 3 अगर नीम से यावारा येनारा अनुल, रा अनेतीर कि प्रभु अक ईऊर्द जरवत आद, आग आव तुरन्त अवरी कळु बुट्टान.” \v 4 ईद इदुरसाटी आत कि जो वचन भविष्यवक्ता अन्द द्वारा अनकु आगीत, अद पुरा आगुल: \q1 \v 5 “सिय्योन इन पोर इन से अनी, \q2 ‘नोळ, नीन राजा नीन हात्‍ती बरेत्यान; \q1 आव नम्र आन, अदिक गधा मा कुर्तकु आन; \q2 मतलब गधा इन पाड्डा मा.’”\x + \xo २१:५ \xo*\xt जकर्याह ९:९ \xt*\x* \p \v 6 चेलागोळ होगकु, ह्यांग यीशु आंदरी अंदिदुन, हांग अच माळदुर. \v 7 अदिक गधा अदिक अदुर्द पाड्डा अक तनकु, अऊर मा तान कपळा हाकदुर, अदिक आव आ पाड्डा मा कुरतुन. \v 8 आग हापाळ सा लॉकुर तान कपळा हादी मा हासदुर, अदिक दुसरा लॉकुर मार्रगोळ्द डगाली कडुकु हादी मा हासदुर. \v 9 जो भीळ मुंद-मुंद होगतोगोद अदिक हिंद-हिंद बरतोगोद, कारू-कारूकु अनतोगोर, “दाऊद उन औलाद उक स्तुति, धन्य आन आव जो प्रभु उन हेसुर देल बरतान, दाऊद उन औलाद उन स्तुति आगुल.” \p \v 10 याग यीशु यरूशलेम दा प्रवेश माळदुन, रा पुरा नगर दा हलचल मचुसेत, अदिक लॉकुर अनली कुरतुर, “ईव याव हुन?” \p \v 11 लॉकुर अंदुर, “ईव गलील इन नासरत उन भविष्यवक्ता यीशु हुन.” \s मंदिर इन शुद्धीकरण \r (मरकुस ११:१५-१९; लूका १९:४५-४८; यूहन्ना २:१३-२२) \p \v 12 यीशु परमेश्वर उन मंदिर दा होगकु आ सप्पा मुंदरी, जो मंदिर दा लेन-देन माळोर, तेग्द बुट्टुन, अदिक सर्राफागोळ्द पांळ्सीगोळ अदिक कबूतर मारावाळेर्द चौकिगोळ उलटुस बुट्टुन; \v 13 अदिक आंदुर से अंदुन, “शास्त्र दा लिख्सकु आद, ‘नान मान्ना प्रार्थना अन्द मान्ना कहलुसीत,’ लेकीन नीव अदरी डाकूगोळ्द हड्डा माळतीर.”\x + \xo २१:१३ \xo*\xt यशायाह ५६:७; यिर्मयाह ७:११ \xt*\x* \p \v 14 आग कुढ्ढ अदिक लंगळागोळ, मंदिर दा आऊन हात्‍ती बंदुर, अदिक आव आंदरी चंगा माळदुन. \v 15 लेकीन याग प्रधान याजकगोळ अदिक शास्त्रीगोळ ई अदभुत क्याल्सागोळी, जो आव माळदुन, अदिक चिकोर इक मंदिर दा “दाऊद उन औलाद उक स्तुति” अनतेला नोळदुर, रा आंदुर गुस्सा आदुर, \v 16 अदिक आऊन से अनली कुरतुर, “सयेन नी केळत्या कि इंदुर येन अंतार?” \p यीशु आंदुर से अंदुन, “हव; येन नीव ईद यागलु वाचुसीदील: चिकोर अदिक हाल कुडुत चिग्द उर बाय देल अपार स्तुति माळसुस्द?” \p \v 17 आग यीशु आंदरी बिटकु नगर इन व्हार्या बैतनिय्याह अक होदुन अदिक अल आव ईळ्लक बितुसदुन. \s यीशु द्वारा श्रापित अंजीर इन मार्र \r (मरकुस ११:१२-१४; ११:२०-२४) \p \v 18 व्हातर्या का याग यीशु नगर इक वापस बरोन रा आऊक हसु हत्‍त. \v 19 हादी इन किनारा अंजीर इन ऊंद मार्र नोळकु यीशु अदुर हात्‍ती होदुन, अदिक याल्ला अक बिटकु अद मार्र मा मात्‍त येनु ईला ईरोद आव आ मार्र इक अंदुन, “ईग टु नीन दा बाक यागलु काय हततिदील.” अदिक अंजीर इन मार्र तुरन्त वंळगेत. \p \v 20 ईद नोळकु चेलागोळी अचम्भा आत अदिक आंदुर अंदुर, “ईद अंजीर इन मार्र तुरन्त ह्यांग वंळगेत?” \p \v 21 \x + \xo २१:२१ \xo*\xt मत्ती १७:२०; १ कुरिन्थि १३:२\xt*\x*यीशु आंदरी उत्‍तर कोट्टुन, “ना नीम से खरा अंतीन, अगर नीव विश्वास ईटी अदिक संदेह माळबाळी, रा न सिर्फ ईद माळेतीर जो ईद पहाळी इक भी अंदीर, ‘कित्‍तेग, अदिक समुद्र दा होगकु बिळ,’ रा ईद आगेदीत. \v 22 अदिक जो येनारा नीव प्रार्थना दा विश्वास देल बेळतीर अद सब नीमी सिक्‍कीत.” \s यीशु उन अधिकार मा प्रश्न \r (मरकुस ११:२७-३३; लूका २०:१-८) \p \v 23 यीशु मंदिर दा मात्‍त होगकु उपदेश कोळली कुरतुन, रा प्रधान याजकगोळ अदिक लॉकुर्द पुरनियागोळ आऊन हात्‍ती बंदकु केळदुर, “नी ईद क्याल्सा यार्द अधिकार देल माळत्या? अदिक नीनी ईद अधिकार याव कोटान?” \p \v 24 यीशु आंदरी उत्‍तर कोट्टुन, “ना भी नीम से ऊंद मात केळतीन; अगर अद नानी हेळेतीर, रा ना भी नीमी हेळाईन कि ईव क्याल्सा यातोद अधिकार देल माळतीन. \v 25 यूहन्ना अन्द बपतिस्मा यल टु ईरोद? स्वर्ग दी टु या मंळसागोळ दी टु?” \p आग आंदुर आपस दा मातगोळ माळली कुरतुर, “अगर नाव अंदेव ‘स्वर्ग दी टु,’ रा आव नाम से अंदान, ‘बाक नीव आऊन विश्वास यती माळीदिल?’ \v 26 अदिक अगर अंदेव ‘मंळसागोळ दी टु,’ रा नामी भीळ इन अंज्क आद, यतिकी आंदुर सप्पा यूहन्ना अक भविष्यवक्ता मान्सतार.” \v 27 इदुरसाटी आंदुर यीशु उक उत्‍तर कोट्टुर, “नाव अरालेव.” \p आव भी आंदुर से अंदुन, “रा ना भी नीमी हेळालीन कि ई क्याल्सा ना याता अधिकार देल माळतीन. \s येढ्ढ पारगोळ्द उदाहरण \p \v 28 “नीव येन सोचेतीर? यावारा मंळसा अन येढ्ढ पारगोळ ईरोर; आव पयला पार उन हात्‍ती होगकु अंदुन, ‘हे पारा, ईद अंगुर इन बेली दा क्याल्सा माळ.’ \v 29 आव उत्‍तर कोट्टुन, ‘ना होग सकालीन,’ लेकीन बाद्दा पसतास्कु होदुन. \v 30 बाक आप्प दुसरा पार उन हात्‍ती होगकु हिंग अच अंदुन, आव उत्‍तर कोट्टुन, ‘हव जी होगतीन,’ लेकीन होगीदिल. \v 31 इंदुर येढ्ढु दा टु यार तान आप्प उन इच्छा पुरा माळदुर?” \p आंदुर अंदुर, “पयला पार.” \p यीशु आंदुर से अंदुन, “ना नीम से खरा अनतीन कि कर ताकोमावाळेर अदिक वेश्या नीम से पयले परमेश्वर उन राज्य दा प्रवेश माळतार. \v 32 \x + \xo २१:३२ \xo*\xt लूका ३:१२; ७:२९,३०\xt*\x*यतिकी यूहन्ना न्यायीपन इन हादी दर्शुसतेला नीम हात्‍ती बंदुन, अदिक नीव आऊन विश्वास माळीदील; पर कर ताकोमावाळेर अदिक वेश्यागोळ आऊन विश्वास माळदुर: अदिक नीव ईद नोळदीर, लेकीन नीव पश्चाताप माळीदील अदिक आऊन मा विश्वास माळीदील.” \s दुष्ट किसानगोळ्द उदाहरण \r (मरकुस १२:१-१२; लूका २०:९-१९) \p \v 33 “मात्‍त ऊंद उदाहरण केळी: ऊंद केई इन मालिक ईरोन, आव अंगुर इन बेली हचीदुन, अदुर्द नाकु दी भाळा कटदुन, अदुर्दा रास्सा अन्द कुंड अगुळदुन अदिक मचान माळदुन, अदिक किसानगोळी अदुर्द ठ्याका कोटकु परदेश होटोदुन. \v 34 याग काय इन समय हात्‍ती बत्‍त, रा आव तान दासगोळी अदुर्द काय तरोरसाटी किसानगोळ हात्‍ती कळुदुन. \v 35 पर किसानगोळ आऊन दासगोळी हुडुकु, यारीकारा रा बळदुर, अदिक यारीकारा कोंद बुटुर, अदिक तिसरा अक कल्लगोळ बळदुर. \v 36 बाक आव पयले टु यक्कुल अदिक दासगोळी कळुदुन, अदिक आंदुर आ दासगोळ सांगुळ भी हांग अच माळदुर. \v 37 आखरी दा आव तान पार उक आंदुर हात्‍ती ईद सोचकु कळुदुन कि आंदुर नान पार उन आदर माळ्यार. \v 38 लेकीन किसानगोळ पार उक नोळकु आपस दा अंदुर, ‘ईव रा वारीस हुन, बरी, ईऊक कोंद बुळाता अदिक ईऊन धन संपत्‍ती हुडु कोमाता.’ \v 39 इदुरसाटी आंदुर आऊक हुळदुर अदिक अंगुर इन बेली टु व्हार्या तेगुकु कोंद बुटुर. \v 40 इदुरसाटी याग अंगुर इन बेली इन मालिक बंदान, रा आ किसानगोळ सांगुळ येन माळ्यान?” \fig अंगुर इन बेली दा मचान|alt="Watchtower in a vineyard" src="hk00105c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="21:33"\fig* \p \v 41 आंदुर आऊन से अंदुर, “आव आ बुरा लॉकुरी बुरा रीति देल नाश माळ्यान; अदिक अंगुर इन बेली इन ठ्याका दुसरा किसानगोळी कोट्टान, जो उचित समय मा काय तनकु कोट्टार.” \p \v 42 यीशु आंदुर से अंदुन, “येन नीव यागलु पवित्रशास्त्र दा ईद वाचुसीदील: ‘याता कल्ल इक राजमिस्त्रीगोळ बेकार ठहरूसेदुर, अदा कोना अन्द सिरा अन्द कल्ल आगेत? ईद प्रभु उन दी टु आगीत, अदिक नाम नजर दा अदभुत आद.’ \v 43 इदुरसाटी ना नीम से अनतीन कि परमेश्वर उन राज्य नीम से ताकोमकु आदीत अदिक हिंग लॉकुरी कोटकु आदीत जो ईदुर प्रतिफल तरतार. \v 44 जो ईद कल्ल मा बिद्दान आव चकनाचुर आगेदान; अदिक यदुर मा अद बिद्दीत, अदरी पीसुस बुट्टीत.” \p \v 45 प्रधान याजक अदिक फरीसी यीशु उन उदाहरणगोळी केळकु समसेदुर कि आव आंदुर बारा दा अनतान. \v 46 अदिक आंदुर आऊक हुडोद चाहासोर, लेकीन लॉकुर से अंजेदुर यतिकी आंदुर आऊक भविष्यवक्ता मान्सतोगोर. \c 22 \s मदा अन भोजन इन उदाहरण \r (लूका १४:१५-२४) \p \v 1 यीशु मात्‍त आंदुर से उदाहरणगोळ दा अनली कुरतुन, \v 2 “स्वर्ग इन राज्य आ राजा अन घाई आद, जो तान पार उन मदा अन भोजन कोट्टुन. \v 3 अदिक आव तान दासगोळी ईद अनकु कळुदुन कि आमन्त्रित लॉकुरी मदा दा ऊमली कारी; लेकीन आंदुर बरोद चाहासीदिल. \v 4 बाक आव मात्‍त दासगोळी ईद अनकु कळुदुन, ‘आमन्त्रित लॉकुरी अनेतीर: नोळी ना ऊमोद तयार माळ कोंडीन, नान वस्ता अदिक नानव पालस्दव जनावर कडुकु आदव, अदिक सब कुछ तयार आद; मदा अन्द भोज दा बरी.’ \v 5 लेकीन आंदुर ध्यान कोटीदील अदिक तान हादी इक होटोदुर: यावारा तान केई दा रा यावारा तान व्यापार इक. \v 6 दुसरा लॉकुर जो मिक्‍कु ईरोर आऊन दासगोळी हुडुकु आंदुर्द अपमान माळदुर अदिक आंदरी कोंद बुटुर. \v 7 आग राजा अक सिट्ट बत्‍त, अदिक आव तान सेना अक कळुकु आ कोन्नावाळेर्द नाश माळदुन, अदिक आंदुर्द नगर इक होताक बुट्टुन.” \p \v 8 “आग आव तान दासगोळ से अंदुन, ‘मदा अन्द भोज रा तयार आद लेकीन निमंत्रित लॉकुर आ लायक ईला ईरोर. \v 9 इदुरसाटी हादी इन किनारा मा होगी अदिक यास लॉकुर नीमी सिक्यार, सप्पा लॉकुरी मदा अन्द भोजन दा कारूकु तरी.’ \v 10 इदुरसाटी आ दासगोळ हादी इन किनारा मा होगकु जो भी वळ्लेर या बेकार लॉकुर आंदरी सिकदुर जमा माळदुर; अदिक मदा अन्द मान्ना पावनागोळ देल तुम्मेत.” \p \v 11 “याग राजा पाऊनागोळी नोळली बंदुन, रा आव अल ऊंद मंळसा अक नोळदुन, जो मदा अन्द कपळा हाक्‍कु ईला ईरोन. \v 12 राजा आऊन से केळदुन, ‘हे संगी; नी मदा अन्द कपळा हाग्द बिना इल यती बंद्या?’ आऊन बाय बंद आगेत. \v 13 \x + \xo २२:१३ \xo*\xt मत्ती ८:१२; २५:३०; लूका १३:२८\xt*\x*आग राजा नवकरगोळ से अंदुन, ‘ईऊन कय-काल कटकु ईऊक व्हार्या अंधार दा हाक बुळी, अल वोरलोद अदिक हल्ल कच्चोद आदीत.’ \v 14 यतिकी कारदोर रा हापाळ आर लेकीन नीवळुसदोर थ्वाळासा अच आर.” \s कर कोळोद बारा दा प्रश्न \r (मरकुस १२:१३-१७; लूका २०:२०-२६) \p \v 15 आग फरीसीगोळ होगकु आपस दा विचार माळदुर कि यीशु उक याता प्रकार देल मातगोळ दा फसुसेव. \v 16 इदुरसाटी आंदुर तान चेलागोळी हेरोदिया अन सांगुळ आऊन हात्‍ती ईद अनली कळुदुर, “हे गुरु, नाव जान्सतेव कि नी खरा आय, अदिक परमेश्वर उन हादी सच्चाई देल कल्सत्या, अदिक यारदु परवा माळाल, यतिकी नी मंळसागोळ्द मार्रा नोळकु मातगोळ माळाल. \v 17 इदुरसाटी नामी हेळ नी येन सोचत्या? रोमी सरकार उक कर कोळोद उचित आद कि हैलेच.” \p \v 18 यीशु आंदुर्द कपट पन नोळकु अंदुन, “हे कपटीगोळा, नानी येती परखुसेतीर? \v 19 नानी अद ऊंद दीनार तोर्स, यदुर देल कर कोटकु आगतद.” \p आग आंदुर आऊन हात्‍ती ऊंद चाँदी इन सिक्‍का तंदुर. \v 20 आव आंदुर से केळदुन, “ईद छाप अदिक हेसुर यार्द हुन?” \p \v 21 आंदुर यीशु से अंदुर, “कैसर सरकार उन हुन.” आग आव आंदुर से अंदुन, “जो कैसर सरकार उन हुन, अद कैसर सरकार उक; अदिक जो परमेश्वर उन हुन, अद परमेश्वर उक कोळी.” \p \v 22 ईद केळकु आंदुर अचम्भित आदुर, अदिक आऊक बिटकु होटोदुर. \s पुनरूत्थान इन बारा दा प्रश्न \r (मरकुस १२:१३-१७; लूका २०:२०-२६) \p \v 23 \x + \xo २२:२३ \xo*\xt प्रेरितगोळ २३:८\xt*\x*अदा दिन सदूकी जो पुनरूत्थान इक मान्सालुर, यीशु उन हात्‍ती बंदुर अदिक आऊन से केळदुर, \v 24 “हे गुरु, मूसा अंदिदुन कि अगर यावारा मंळसा बिन औलाद सोतोदान, रा आऊन वार्ट आऊन हिंग्स उन सांगुळ मदा माळकु तान वार्ट उन साटी औलाद पैदा माळ्यान. \v 25 ईग नाम मान्या येळ वार्टुर ईरोर; पयला मदा माळकु सोतोदुन, अदिक औलाद ईला आगदुर कारण तान रांड्या हिंग्स उक तांद वार्ट उन साटी बिट्ट बुटुन. \v 26 ईदा प्रकार देल दुसरा अदिक तिसरा भी माळदुन, अदिक येळु वार्टुर ताका हिंग अच आत. \v 27 आखरी दा सप्पा मुंदुर्द बाद्दा आ आर्त भी सोतोदुर. \v 28 इदुरसाटी जित्‍ता आगदुर मा आ आर्त येळु दा टु यारोर हिंग्स आदार? यतिकी आक सप्पा मुंदुर्द हिंग्स आगिदुर.” \p \v 29 यीशु आंदरी उत्‍तर कोट्टुन, “नीव पवित्रशास्त्र अदिक परमेश्वर उन महिमा जान्सालीर; ई कारण नीव भूल दा बिदकु आईर. \v 30 यतिकी जित्‍ता आगदुर मा आंदुर न मदा माळ्यार अदिक न मदा दा कोटकु आदार लेकीन स्वर्ग दा परमेश्वर उन स्वर्गदूतगोळ घाई आदार. \v 31 लेकीन सोत्‍त मंळसा अन्द जित्‍ता आगोद बारा दा येन नीव ईद वचन वाचुसीदील जो परमेश्वर नीम से अंदुन: \v 32 ‘ना अब्राहम उन परमेश्वर, अदिक इसहाक उन परमेश्वर, अदिक याकूब उन परमेश्वर हुईन?’ आव सोत्‍त मंळसा नव आलच? लेकीन जित्‍ता लॉकुर्द परमेश्वर हुन.”\x + \xo २२:३२ \xo*\xt निर्गमन ३:६–१५:१६\xt*\x* \p \v 33 ईद केळकु लॉकुर आऊंद उपदेश देल चकित आदुर. \s सब से धोळ्द आग्या \r (मरकुस १२:२८-३४; लूका १०:२५-२८) \p \v 34 याग फरीसीगोळ केळदुर कि यीशु सदूकीगोळ्द बाय बंद माळ बुट्टुन, रा आंदुर जमा आदुर. \v 35 आंदुर दा टु ऊंद यहूदी व्यवस्था अन शिक्षक यीशु उक परखुसोर साटी आऊक केळदुन, \v 36 “हे गुरु, व्यवस्था दा यातोद आग्या सब से धोळ्द आद?” \p \v 37 यीशु आऊन से अंदुन, “नीव परमेश्वर तान प्रभु से तान पुरा मन अदिक तान पुरा जीव अदिक तान पुरा बुद्धी इन सांगुळ प्यार ईट. \v 38 सब से धोळ्द अदिक मुख्य आग्या रा ईदा हुन. \v 39 अदिक अदुर्दा घाई ईद दुसरा आग्या भी आद कि नी तान मान्ना हातळोर से तान घाई प्यार ईट. \v 40 \x + \xo २२:४० \xo*\xt लूका १०:२५-२८\xt*\x*ईवा येढ्ढ आग्यागोळ पुरा व्यवस्था अदिक भविष्यवक्तागोळ्द आधार आद.” \s मसीह यार पार हुन? \r (मरकुस १२:३५-३७; लूका २०:४१-४४) \p \v 41 याग फरीसी लॉकुर जमा ईरोर, रा यीशु आंदुर से केळदुन, \v 42 “मसीह अन्द बारा दा नीव येन सोचतीर? आव यार औलाद हुन?” \p आंदुर यीशु उक अंदुर, “दाऊद ईनव.” \p \v 43 यीशु आंदुर से केळदुन, रा दाऊद आत्मा दा ईत्‍तकु आऊक प्रभु यती अनतान? \q1 \v 44 “प्रभु, नान प्रभु से अंदुन, \q2 नान ऊम्मा कय दी कुर, \q2 यागासताका कि नाव नींद दुश्मनगोळी नींद काल इन ल्यालमा तंदकोमालेव.”\x + \xo २२:४४ \xo*\xt भजन संहिता ११०:१\xt*\x* \p \v 45 “याग दाऊद आऊक प्रभु अनतान, रा आव आऊन पार ह्यांग आदान?” \v 46 इदुर्द उत्‍तर दा याऊ भी ऊंद मात अन सकिदील. आ दिन टु यारीकु बाक आऊन से येनु केळोद हिम्मत आगीदील. \c 23 \s शास्त्रीगोळ अदिक फरीसीगोळ देल सावधान ईरी \r (मरकुस १२:३८-३९; लूका ११:४३-४६; २०:४५-४६) \p \v 1 आग यीशु भीळ से अदिक तान चेलागोळ से अंदुन, \v 2 “न्याय कल्सावाळेर शास्त्री अदिक फरीसी मूसा अन्द गद्दी मा कुर्तकु आर; \v 3 इदुरसाटी आंदुर नीम से जो येनारा अंदार अद माळेतीर अदिक मान्सेतीर, लेकीन आंदुर घाई क्याल्सा माळबाळेतीर; यतिकी आंदुर अंतार पर माळालुर. \v 4 आंदुर ऊंद भारी ओझा अक यदरी नेगोद मुश्किल आद, कटकु अदरी मंळसागोळ्द खांदा मा ईटतार; लेकीन खुद अदरी तान बेळ्ल देल सरकुसोद चाहासालुर. \v 5 \x + \xo २३:५ \xo*\xt मत्ती ६:१\xt*\x*आंदुर तान सप्पा क्याल्सा लॉकुरी तोरसोर साटी माळतार” आंदुर तान ताबीजगोळी चौळा माळतार अदिक तान कपळा अन्द झालर ऊदान माळतार ताकी लॉकुर आंदरी न्यायात्मा समसुल. \v 6 आंदुर हाब्बगोळ दा मुख्य-मुख्य जागा हासिल माळोद चाहासतार, सभागोळ दा मुख्य-मुख्य आसनगोळ मा कुरोद चाहासतार. \v 7 सात्‍तागोळ दा आदर सत्कार चाहसोद, अदिक मंळसागोळ दा गुरु अंदकु आगोद आंदरी वळ्लीद हततद. \v 8 लेकीन नीव गुरु अनबाळेतीर, यतिकी नीमव ऊंदा गुरु आन, अदिक नीव सप्पा वार्टुर हुईर. \p \v 9 पृथ्वी मा यारीकु आप्प अनबाळेतीर, यतिकी नीमव ऊंदा आप्प आन, जो स्वर्ग दा आन. \v 10 अदिक स्वामी भी अनबाळेतीर, यतिकी नीमव ऊंदा स्वामी आन, मतलब मसीह. \v 11 \x + \xo २३:११ \xo*\xt मत्ती २०:२६,२७; मरकुस ९:३५; १०:४३,४४; लूका २२:२६\xt*\x*जो नीम दा धोड्डेव आगव चाहास्यान आव नीमव सेवक आगुल. \v 12 \x + \xo २३:१२ \xo*\xt लूका १४:११; १८:१४\xt*\x*जो यावारा तान तान इक धोळ्द माळ्यान, आव स्याण माळकु आदान: अदिक जो यावारा तान तान इक नम्र माळ्यान, आव धोळ्द माळकु आदान. \s यीशु उन द्वारा पाखंडीगोळ्द भतर्सना \r (मरकुस १२:४०; लूका ११:३९-४२,४४,५२; २०:४७) \p \v 13 “हे कपटी शास्त्रीगोळा अदिक फरीसीगोळा, नीम मा हाय! नीव मंळसागोळ साटी स्वर्ग इन राज्य अन्द दरवाजा बंद माळतीर, अदिक न रा खुद अदुर्दा होगतीर अदिक न रा अदुर्दा होगावाळेरी होगगोळालीर. \v 14 \f + \fr २३:१४ \fr*\ft ईद वचन हाळोद हस्तलेखगोळ दा सिकाल्द\ft*\f*हे कपटी शास्त्री अदिक फरीसीगोळा, नीम मा हाय! नीव रांड्यागोळ्द मान्नागोळी बरबाद माळ कोमतीर, अदिक आ लॉकुर दिखावा माळोर साटी हापाळ होत ताका प्रार्थना माळतेला ईरतीर: इदुरसाटी नीमी यक्कुल दण्ड सिक्‍कीत. \p \v 15 “हे कपटी शास्त्री अदिक फरीसीगोळा, नीम मा हाय, नीव ऊंद मंळसा अक तान मत दा तरोरसाटी पुरा जल अदिक थल मा टेटतीर, अदिक याग आव नीम मत दा होट बरतान रा आऊक तान से येढ्ढ गुणा कपटी माळ कोमतीर. \p \v 16 “हे कुढ्ढ अगुवागोळा\f + \fr २३:१६ \fr*\ft स्याणा, नायक\ft*\f*, नीम मा हाय! जो अनतार कि अगर यावारा मंदिर इन किर्‍या तिंदान रा येनु ईला, लेकीन अगर यावारा मंदिर इन व्हान्ना अन्द किर्‍या तिंदान रा अऊर देल कट्टोदान. \v 17 हे मूर्खगोळा अदिक कुढ्ढगोळा, याव धोड्डेव आन; व्हान्ना या अद मंदिर यदुर देल व्हान्ना पवित्र आगतद? \v 18 बाक अनतीर कि अगर यावारा वेदी इन किर्‍या तिंदान रा येनु ईला, लेकीन जो भेंट अदुर मा आद, अगर यावारा अदुर्द किर्‍या तिंदान रा अदुर देल कट्टोदान. \v 19 हे कुढ्ढगोळा, याव धोड्डेव आन; भेंट या वेदी यदुर देल भेंट पवित्र आगतद? \v 20 इदुरसाटी जो वेदी इन किर्‍या तिनतान, आव अऊर्द भी किर्‍या तिनतान जो आ वेदी मा आद. \v 21 जो मंदिर इन किर्‍या तिनतान, आव मंदिर अदिक अदुर दा ईरावाळा परमेश्वर उन भी किर्‍या तिनतान. \v 22 \x + \xo २३:२२ \xo*\xt मत्ती ५:३४\xt*\x*जो स्वर्ग इन किर्‍या तिनतान, आव परमेश्वर उन सिंहासन इन अदिक अदुर मा कुरावाळेर्द भी किर्‍या तिनतान. \p \v 23 “हे कपटी शास्त्री अदिक फरीसीगोळा, नीम मा हाय, नीव पदीना, अदिक सौफ, अदिक जीरा अन्द दसवा अंश रा कोळतीर, लेकीन नीव व्यवस्था अन्द गंभीर मातगोळी मतलब न्याय, अदिक दया, अदिक विश्वास इक बिटबुटीर; आगली पायजे होता कि इवरी भी माळतेला ईरायदीर अदिक अवरी भी ईला बिळायदिर. \v 24 हे कुढ्ढ अगुवागोळा, नीव मच्छर इक रा ढुंढ्स कोमतीर, लेकीन ऊँट इक तीन कोमतीर. \p \v 25 “हे कपटी शास्त्री अदिक फरीसीगोळा, नीम मा हाय, नीव वाटी अदिक तंळग्या अक म्याक म्याकुच टु रा ऊदतीर लेकीन अव बुळ्क करेव अदिक लालच खुद इन दा भला माळदुर दा तुमकु आव. \v 26 हे कुढ्ढ फरीसी, पयले कटोरा अदिक तंळग्या अक बुळ्क टु ऊद्द कि अव व्हार्या टु भी वळ्लेव कांळ्सुल. \p \v 27 \x + \xo २३:२७ \xo*\xt प्रेरितगोळ २३:३\xt*\x*“हे कपटी शास्त्री अदिक फरीसीगोळा, नीम मा हाय, नीव चुना हज्द मटगोळ घाई आईर जो म्याकुच टु रा सुंदर कांळ्सताव, लेकीन बुळ्क मुर्दा अन्द येलुगोळ अदिक सब प्रकार इन गंदगी देल तुमकु आव. \v 28 ईदा रीति देल नीव भी म्याकुच टु मंळसागोळी न्यायी कांळ्स तोगतीर, लेकीन बुळ्क कपट अदिक बुराई देल तुमकु आईर. \s शास्त्रीगोळ अदिक फरीसीगोळ मा दण्ड इन भविष्यवाणी \r (लूका ११:४७-५१) \p \v 29 “हे कपटी शास्त्री अदिक फरीसीगोळा, नीम मा हाय, नीव भविष्यवक्तागोळ्द कब्रगोळी सुधार्सतीर अदिक न्यायीगोळ्द कब्रगोळी सजुसतीर, \v 30 अदिक अनतीर, ‘अगर नाव तान आजा बाबागोळ्द जमानानोर ईरायदेव रा भविष्यवक्तागोळी कोन्नोर दा भागीदार ईला ईरायदेव.’ \v 31 इदुर देल रा नीव खुद अच गवाही कोळतीर कि नीव भविष्यवक्तागोळी कोन्नावाळेर औलाद हुईर. \v 32 इदुरसाटी नीव तान आजा बाबागोळ्द पाप इन माळका पुरा तरीका देल तुमकोमी. \v 33 \x + \xo २३:३३ \xo*\xt मत्ती ३:७; १२:३४; लूका ३:७\xt*\x*हे हावगोळा, हे हावगोळ चिकोरगोळा, नीव नरक इन दण्ड देल ह्यांग ऊळदीर? \v 34 इदुरसाटी नोळी, ना नीम हात्‍ती भविष्यवक्तागोळ अदिक बुद्धिमानगोळी अदिक शास्त्रीगोळी कळुतीन; अदिक नीव आंदुर दा टु यावारा अक कोंद बुट्टीर अदिक क्रूस मा येरसीर, अदिक यावारा तान सभागृहगोळ दा क्वाळा बळदीर अदिक ई नगर टु आ नगर दा जेडुतेला ओयाळीर. \v 35 याव न्यायी हाबील टु हुडुकु बिरिक्याह अन्द पार जकरयाह ताका, यारी नीव मंदिर अदिक वेदी इन न्याड्या दा कोंद बुटीदीर, यास न्यायीगोळ्द खुन धरती मा वाहुसकु आग्याद अद सप्पा नीम ताल्ला मा बिद्दीत. \v 36 ना नीम से खरा माताळतीन, ई सप्पा मातगोळ ईद समय इन लॉकुर मा बंदकु बिद्दीत. \s यीशु उन यरूशलेम इन साटी प्यार \r (लूका ११:४७-५१) \p \v 37 “हे यरूशलेम, हे यरूशलेम! नी भविष्यवक्तागोळी कोंद बुळत्या, अदिक जो नींद हात्‍ती कळुकु आग्यार, आंदुर मा कल्लगोळ देल हमला माळत्या. यास अनली ना चाहासदीन कि ह्यांग कोळी तान पाड्डगोळी तान पिक्‍कागोळ्द ल्यालमा जमा माळतद, हांग अच ना भी नीन चिकोरगोळी जमा माळ कोमाईन, लेकीन नी चाहासीदिल. \v 38 नोळी, नीम मान्ना नीम साटी सुनसान बिटकु आगतद. \v 39 यतिकी ना नीम से अनतीन कि ईगी टु आगासताका नीव नानी बाक यागलु नोळतीदिल यागासताका नीव अनतीदिल, ‘धन्य आन आव, जो प्रभु अन्द हेसुर देल बरतान.’” \c 24 \s मंदिर इन विनाश इन भविष्यवाणी \r (मरकुस १३:१-२; लूका २१:५-६) \p \v 1 याग यीशु मंदिर टु होटकु होगोन, रा आऊन चेलागोळ आऊक मंदिर इन रचना तोरसोर साटी आऊन हात्‍ती बंदुर. \v 2 यीशु आंदुर से अंदुन, “नीव ईद सप्पा नोळेतीर ना! ना नीम से खरा माताळतीन, ईल कल्ल मा कल्ल भी ईला बिळतीदील जो मंळ्सकु आगतीदील.” \s संकट अदिक क्लेश \r (मरकुस १३:३-१३; लूका २१:७-१९) \p \v 3 याग यीशु जैतून पहाळी मा कुर्तकु ईरोन, रा चेलागोळ आबना अंदा आऊन हात्‍ती बंदकु अंदुर, “नामी हेळ कि ई सब मातगोळ याग आदव? नीन बरोद अदिक दुनिया अन्द आखरी इन येन चमत्कार ईत्‍तीत?” \p \v 4 यीशु आंदरी उत्‍तर कोट्टुन, “सावधान ईरी! याऊ नीमी भरमुस बाळुल, \v 5 यतिकी हापाळ सा लॉकुर हिंग ईत्‍तार जो नान हेसुर देल बंदकु अंदार, ‘ना मसीह हुईन,’ अदिक हापाळ मुंदरी भरमुस्यार. \v 6 नीव लळाईगोळ मातचीत केळीर अदिक लळाईगोळ्द बारा दा अफवाह केळीर, रा घबरूस बाळेतीर यतिकी इदुर्द आगोद जरूरी आद, लेकीन आ समय दा अन्त आगतीदील. \v 7 यतिकी द्याश मा द्याश, अदिक राज्य मा राज्य चढ़ाई माळेव, अदिक हर जागा दा अकाल बिद्दव, अदिक भूकम्प आदव. \v 8 ईव सप्पा मातगोळ दुखगोळ्द सुरूवात माळेव.” \p \v 9 \x + \xo २४:९ \xo*\xt मत्ती १०:२२\xt*\x*आग आंदुर क्लेश कोळोर साटी नीमी हुळसुस्कु सोपस्यार, अदिक नीमी कोंद बुट्टार, अदिक नान हेसुर इन कारण सप्पा जातीगोळ लॉकुर नीम से दुश्मनी ईट्यार. \v 10 आग हापाळ सा लॉकुर ठोकर तिंदार, अदिक आबुर दाबुर हुळसुस्यार, अदिक आबुर दाबुर से दुश्मनी ईट्यार. \v 11 हापाळ सा ख्वाटा भविष्यवक्तागोळ बंदार, अदिक हापाळ मुंदरी भरमुस्यार. \v 12 अन्याय इन वाळुसदुर देल हापाळ मुंदुर्द प्यार ठंडा बिदोदीत, \v 13 \x + \xo २४:१३ \xo*\xt मत्ती १०:२२\xt*\x*लेकीन जो आखरी ताका धीरज हुळकु ईत्‍तान, आऊंदा उद्धार आदीत. \v 14 अदिक राज्य इन ईद खुशखबरी पुरा दुनिया दा प्रचार माळकु आदीत, कि सप्पा जातीगोळ मा गवाही आगुल, आग अन्त होट्ट बंदीत. \s महासंकट इन सुरूवात \r (मरकुस १३:१४-२३; लूका २१:२०-२४) \p \v 15 “इदुरसाटी याग नीव आ उजुळसावाळा बेकार वस्तुगोळ्द यदुर्द चर्चा दानिय्येल भविष्यवक्ता अन्द द्वारा आगीत, पवित्र जागा दा नीदुरकु आद हिंग नोळी, वाचुसावाळा खुद अच समसुल कि ईदुर येन मतलब आद. \v 16 आग जो यहूदिया प्रदेश दा ईतीदार आंदुर पहाळगोळ मा ओळेगुल. \v 17 \x + \xo २४:१७ \xo*\xt लूका १७:३१\xt*\x*जो छत मा ईतीदार, आव तान मान्ना दा टु सामान ताकोमली ईळुबाळुल; \v 18 अदिक जो केई दा ईतीदार, आंदुर तान कपळा ताकोमली हिंद होगबाळुल. \v 19 आ आर्तेर साटी हाय जो आ दिनगोळ दा व्हाट्या दी ईत्‍तार अदिक जो हाल कुळ्सतेला ईत्‍तार! \v 20 प्रार्थना माळतेला ईरी कि नीमी सोळ इन दिनगोळ दा या आराम इन दिन ओळोद बिळबाळुल. \v 21 \x + \xo २४:२१ \xo*\xt प्रकाशितवाक्य ७:१४\xt*\x*यतिकी आ समय दा हिंग भारी क्लेश आदीत, जसा न रा दुनिया अन्द सुरूवात टु ईग ताका आगिदील अदिक न यागलु आदीत.\x + \xo २४:२१ \xo*\xt दानिय्येल १२:१; प्रकाशितवाक्य ७:१४\xt*\x* \v 22 अदिक अगर परमेश्वर आ दिनगोळी घटुसोद निश्चय ईला माळायदुन रा ऊंद भी जीव ईला ऊळाईत, लेकीन तान निवळुस्द लॉकुर साटी आव दिनगोळी गोर्त माळ्यान. \p \v 23 “आ समय अगर यावारा नीम से अनुल, ‘नोळी, मसीह इल आन’ या ‘आव अल आन,’ रा विश्वास माळबाळेतीर. \v 24 यतिकी ख्वाटा मसीह अदिक ख्वाटा भविष्यवक्ता यदकु निदर्‍यार, अदिक धोळ्द चिन्ह, अदिक लॉकुरी ध्वाका कोळोर साटी अदभुत क्याल्सा तोरस्यार की अगर आग सकुल रा निवळुसकु आग्यार आंदरी भी बैकुश बुळुल. \v 25 नोळी, ना नीमी सप्पा मातगोळ पयले टु ना हेळ बुटीन.” \p \v 26 \x + \xo २४:२६ \xo*\xt लूका १७:२३,२४\xt*\x*“इदुरसाटी अगर आंदुर नीम से अनुल, ‘नोळी, आव आळी दा आन,’ रा व्हार्या होळबाळेतीर; या ‘नोळी, आव कोठरीगोळ दा आन,’ रा विश्वास माळबाळेतीर. \v 27 यतिकी जसा सुर्य अन्द किरण पूर्व टु होटकु पश्चिम ताका चमकुसतद, हांग अच मंळसा अन पार उन भी बरोद आदीत.” \p \v 28 \x + \xo २४:२८ \xo*\xt लूका १७:३७\xt*\x*“यल लाश ईत्‍तीत, अल्या गीधाळ जमा आदव.”\x + \xo २४:२८ \xo*\xt लूका १७:३७ \xt*\x* \s मंळसा अन पार उन दुबारा बरोद \r (मरकुस १३:२४-२७; लूका २१:२५-२८) \p \v 29 \x + \xo २४:२९ \xo*\xt प्रकाशितवाक्य ६:१२; \xt*\xt प्रकाशितवाक्य ६:१३\xt*\x*अचानक आ दिनगोळ दा क्लेश इन तुरन्त बाद्दा सुर्य अन्धकारमय आगेदीत, अदिक चन्द्रमा अन्द प्रकाश होगतेला ईत्‍तीत, अदिक तारा आकाश टु बीळतेला ईत्‍तव अदिक आकाश इन शक्तिगोळी हालुस्कु आदीत. \v 30 \x + \xo २४:३० \xo*\xt प्रकाशितवाक्य १:७\xt*\x*आग ना मंळसा अन पार उन चिन्ह आकाश दा कांळ्सीत, अदिक आग पृथ्वी इन सप्पा कुलगोळ लॉकुर याद्दा पीटस्यार; अदिक मंळसा अन पार उक धोळ्द सामर्थ्य अदिक महिमा अन सांगुळ आकाश इन बादलगोळ मा बरतेला नोळ्यार.\x + \xo २४:३० \xo*\xt दानिय्येल ७:१३; जकर्याह १२:१०-१४ \xt*\x* \v 31 आव तुरही इन धोळ्द आवाज इन सांगुळ तान स्वर्गदूतगोळी कळ्यान, अदिक आंदुर आकाश इन ईद छोर टु आ छोर ताका, नाकु क्वाना टु आऊन निवळुस्द लॉकुरी जमा माळ्यार. \s अंजीर इन मार्र इन उदाहरण \r (मरकुस १३:२८-३१; लूका २१:२९-३३) \p \v 32 “अंजीर इन मार्र देल ईद शिक्षा ताकोमी: याग अदुर्द डगाली मुलायम आगताव अदिक याल्ला होळली कुरताव, रा नीव जान्स कोमतीर की बिसुल इन दिन हात्‍ती आद. \v 33 ईदा रीति देल याग नीव ईव मातगोळी आगतेला नोळीर, रा जान्स कोमी की अद दरवाजा मा का आद\f + \fr २४:३३ \fr*\ft समय हात्‍ती बरेत्याद\ft*\f*, अदिक अद दरवाजा मा का आद. \v 34 ना नीम से खरा अनतीन की यागासताका इव सप्पा मातगोळ पुरा आगालव, आगासताका ईद पीढ़ी इन अन्त आगतीदील. \v 35 आकाश अदिक पृथ्वी टलुसेदित, लेकीन नान मात्‍तगोळ यागलु टलुसतीदिल.” \s अनजान दिन अदिक समय \r (मरकुस १३:३२-३७; लूका १७:२६-३०,३४-३६) \p \v 36 “लेकीन आ दिन अदिक आ समय इन बारा दा यारू जान्सालुर, न स्वर्गदूतगोळ अदिक ना मंळसा अन पार, लेकीन सिर्फ आप्प जान्सतान.” \v 37 “ह्यांग नूह अन दिन ईरव, हांग अच मंळसा अन पार उन भी बरोद आदीत. \v 38 ह्यांग नीर इन बाळ बरा से पयला अन्द दिनगोळ ताका लॉकुर तिंत-कुडुत ईत्‍तुर, अदिक मदा माळ्त ईत्‍तुर यागासताका नूह जहाज मा येरीदिल. \v 39 अदिक यागासताका जल प्रलय बंदकु आ सप्पा मुंदरी वाहुसकु ओतीदिल, आगासताका आंदरी येनु उच पता नळदिदील; हांग अच मंळसा अन पार उन भी बरोद आदीत. \v 40 आ समय दा येढ्ढ मुंदुर केई दा क्याल्सा माळ्त ईत्‍तार, ऊंद नेगुकु आदान अदिक दुसरा बिटकु आदान. \v 41 येढ्ढ आर्तेर जाता दा पीसुसतेला ईत्‍तार, ऊंद नेगुकु आदार अदिक दुसरा बिटकु आदार” \p \v 42 “इदुरसाटी जाग्सतेला ईरी, यतिकी नीव जान्सालीर कि नीम प्रभु याता दिशी बंदान. \v 43 \x + \xo २४:४३ \xo*\xt लूका १२:३९,४०\xt*\x*लेकीन ईद जान्स कोमी कि अगर मान्ना अन्द स्वामी जान्स कोमायदुन कि चोर यास मुरा बंदान रा च्याता ईरायदुन, अदिक तान मान्ना अन काळ्लपनी ईला आग गोळायदुन. \v 44 इदुरसाटी नीव भी तयार ईरी, यतिकी याता घळी आऊन बरोद बारा दा नीव सोच भी सकालीर, अदा घळी मंळसा अन पार होट बंदान.” \s विश्वासयोग्य दास अदिक दुष्ट दास \r (लूका १२:४१-४८) \p \v 45 “इदुरसाटी आव विश्वासयोग्य अदिक बुद्धिमान दास याव हुन, यारी स्वामी तान नौकर-चाकरगोळ मा अधिकारी ठहरूसदुन कि समय मा आंदरी ऊमली कोळुल? \v 46 धन्य आन आव दास, यारी आऊन स्वामी बंदकु हिंग अच माळतेला नोळुल. \v 47 ना नीम से खरा अनतीन, आ स्वामी आऊक तान सप्पा संपत्‍ती मा अधिकारी नियुक्त माळ्यान.” \v 48 लेकीन अगर आ दुष्ट दास ईद सोचुल कि नान स्वामी इक बरली समय आद, \v 49 अदिक तान संगी दासगोळी बडुली हतुल, अदिक सारा कुडावाळेर सांगुळ तिनुल-कुडुल. \v 50 रा आ दास उन स्वामी ईत्‍ता दिन दा बंदान, याग आव आऊन हादी ईला कायतीदान, अदिक हिंग समय यदरी आव जान्सालुन, \v 51 आग स्वामी आऊक कठोर दण्ड कोट्टान अदिक आऊन पापगोळी कपटीगोळ सांगुळ आळदान: यल लॉकुर सिर्फ वर्लतोदार अदिक हल्ल कचतोदार. \c 25 \s हत्‍त कुवारा पोरगोळ्द उदाहरण \p \v 1 \x + \xo २५:१ \xo*\xt लूका १२:३५\xt*\x*“स्वर्ग इन राज्य आ हत्‍त कुवारा पोरगोळ घाई ईत्‍तीत जो तान मशाल हुडुकु मंळगार से भेंट माळली होटार. \v 2 आंदुर दा टु अईद मूर्ख अदिक अईद समझदार ईरोर. \v 3 आ अईद मूर्ख पोरगोळ तान मशालगोळ रा हुळदुर, लेकीन तान सांगुळ याण्णा हुळदीदिल; \v 4 लेकीन समझदार पोरगोळ तान मशालगोळ सांगुळ तान चाळीगोळ दा याण्णा भी तुम कोंडुर. \v 5 याग मंळगार उक बरली समय आत्‍त, रा आंदुर सप्पा पोरगोळ जपस्ली कुरतुर अदिक मिंगेदुर.” \p \v 6 “आर्धा ईळ्लक इक धूम मचुस्त: ‘नोळी, मंळगार बरेत्यान! आऊन से भेंट माळोर साटी नळी.’ \v 7 आग आंदुर सप्पा कुवारा पोरगोळ यदकु तान मशालगोळी ठीक माळली कुरतुर. \v 8 अदिक मूर्ख पोरगोळ समझदार पोरगोळ से अंदुर, ‘तान याण्णा दा टु थ्वाळासा नामी भी कोळी, यतिकी नाम मशालगोळ नूनेत्याव.’ \v 9 लेकीन समझदार पोरगोळ उत्‍तर कोट्टुर, ईला! नाव कोळ सकालेव. कदाचित ईद नाम अदिक नीम साटी पुरा आगिदील, ‘भला रा ईद आद कि नीव याण्णा मारावाळेर हात्‍ती होगकु तान साटी कोंडकु तंदकोमी.’ \v 10 याग आंदुर याण्णा कोमोर साटी होगोर रा मंळगार होटबंदुन, अदिक जो तयार ईरोर, आंदुर आ मंळगार उन सांगुळ यल मदा आगताव आ मान्ना दा होटोदुर अदिक दरवाजा बंद माळकु आगीत.” \p \v 11 \x + \xo २५:११ \xo*\xt लूका १३:२५\xt*\x*“इदुर बाद्दा आंदुर दुसरा कुवारा पोरगोळ भी बंदकु अनली कुरतुर, ‘हे स्वामी, हे स्वामी, नाम साटी दरवाजा तेरू अदिक नामी बुळ्क बरगोळ!’ \v 12 आ मंळगार उत्‍तर कोट्टुन, ‘ना नीम से खरा अनतीन, ना नीमी अरालीन.’” \p \v 13 इदुरसाटी जाग्सतेला ईरी, यतिकी नीव न आ दिन इक जान्सतीर, न आ समय इक.\x + \xo २५:१३ \xo*\xt मरकुस १३:३५; लूका १२:४०\xt*\x* \s मुर दासगोळ्द उदाहरण \r (लूका १९:११-२७) \p \v 14 \x + \xo २५:१४ \xo*\xt लूका १९:११-२७\xt*\x*“स्वर्ग इन राज्य आ मंळसा अन्द घाई ईत्‍तीत याव परदेश होगाहोती तान दासगोळी कारूकु तान धन आंदरी सौप्स बुट्टुन. \v 15 आव पयला अक अईद हजार व्हान्ना अन सिक्‍कागोळ कोट्टुन, दुसरा अक येढ्ढ, अदिक तीसरा अक ऊंद; मतलब हर ऊंद मंळसा अक आऊन सामर्थ्य इन अनुसार कोट्टुन, अदिक आग परदेश होटोदुन. \v 16 आग, याऊक अईद हजार व्हान्ना अन सिक्‍कागोळ सिकीदव, आव तुरन्त होगकु सिक्‍कागोळ देल लेन देन माळदुन, अदिक अईद हजार सिक्‍का मात्‍त कमुसदुन. \v 17 ईदा रीति देल याऊक येढ्ढ हजार सिक्‍कागोळ सिकीदव, आव भी येढ्ढ हजार सिक्‍कागोळ मात्‍त कमुसदुन. \v 18 लेकीन याऊक ऊंद हजार व्हान्ना अन सिक्‍कागोळ सिकीदव, आव होगकु मुण्ण अगुळदुन, अदिक तान स्वामी इन धन मुण्ण दा होचकु ईटदुन.” \fig व्हान्ना नव सिक्‍का|alt="Talents" src="hk00168c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="२५:१५"\fig* \p \v 19 “हापाळ दिन इन बाद्दा आ दासगोळ्द स्वामी बंदकु आंदुर से हिसाब ताकोमली कुरतुन. \v 20 याऊक अईद हजार व्हान्ना अन सिक्‍कागोळ सिकीदव, आव अईद हजार सिक्‍कागोळ मात्‍त तनकु अंदुन, ‘हे स्वामी, नी नानी अईद हजार व्हान्ना अन सिक्‍का कोटीद, नोळ, ना अदुर मा अईद हजार सिक्‍कागोळ मात्‍त कमुसीन.’ \v 21 आऊन स्वामी आऊन से अंदुन, ‘शाब्बास, हे वळ्लेव अदिक विश्वासयोग्य दास, नी थ्वाळासा दा विश्वासयोग्य ईत्‍त; ना नीनी हापाळ वस्तुगोळ्द अधिकारी माळाईन. तान स्वामी इन खुशी दा सहभागी आग.’” \p \v 22 “अदिक याऊक येढ्ढ हजार सिक्‍कागोळ सिकीदव, आव भी बंदकु अंदुन, ‘हे स्वामी, नी नानी येढ्ढ हजार सिक्‍कागोळ सौप्सीद, नोळ, ना येढ्ढ हजार सिक्‍कागोळ मात्‍त कमुसदिन.’ \v 23 आऊन स्वामी आऊन से अंदुन, ‘शाब्बास, हे वळ्लेव अदिक विश्वासयोग्य दास, नी थ्वाळासा दा विश्वासयोग्य ईत्‍त; ना नीनी हापाळ वस्तुगोळ्द अधिकारी माळाईन. तान स्वामी इन खुशी दा सहभागी आग.’ \p \v 24 “आग याऊक ऊंद हजार व्हान्ना अन सिक्‍कागोळ सिकीदव, आव बंदकु अंदुन, ‘हे स्वामी, ना नीनी अरूतीन कि नी कठोर मंळसा आय: नी यल टु बोऊसाल अल टु कडुत्या, अदिक यल बींजा हाकाल अल टु ताकोमत्या. \v 25 इदुरसाटी ना अंजेदीन अदिक होगकु नीन व्हान्ना अन सिक्‍कागोळ मुण्ण दा होचकु इटदीन. नोळ, जो नींद आद, अद ईद हुन.’” \p \v 26 आऊन स्वामी आऊक उत्‍तर कोट्टुन, “हे दुष्ट अदिक आलसी दास, याग नी ईद जानस्या कि यल ना बोऊसीदिल अल टु कडुतीन, अदिक यल ना बींजा हाकीदील अल टु ताकोमतीन; \v 27 आग नी ईद माळाईद कि नान धन सावकार उन हात्‍ती ईट बुळाईद, आग ना बंदकु तान धन ब्याज समेत आऊन से ताकोम कोमायदीन. \v 28 इदुरसाटी आऊन से अव ऊंद हजार सिक्‍कागोळ ताकोमकोमी, अदिक यार्द हात्‍ती हत्‍त हजार सिक्‍कागोळ आव, आऊक कोटबुळी. \v 29 \x + \xo २५:२९ \xo*\xt मत्ती १३:१२; मरकुस ४:२५; लूका ८:१८\xt*\x*यतिकी यार हात्‍ती आद, आऊक मात्‍त कोटकु आदीत; अदिक आऊन हात्‍ती हापाळ आगेदीत: लेकीन याऊन हात्‍ती हैलेच, आऊन से अद भी जो आऊन हात्‍ती आद, ताकोमकु आदीत. \v 30 \x + \xo २५:३० \xo*\xt मत्ती ८:१२; २२:१३; लूका १३:२८\xt*\x*अदिक ई निकम्मा दास उक व्हार्या अंधार दा हाक्‍क बुळी, यल वोरलोद अदिक हल्ल कच्चोद आदीत.” \s आखरी न्याय \p \v 31 \x + \xo २५:३१ \xo*\xt मत्ती १६:२७; \xt*\xt मत्ती १९:२८\xt*\x*“याग मंळसा अन पार तान महिमा दा बंदान अदिक सप्पा स्वर्गदूत आऊन सांगुळ बंदार, रा आव तान महिमा अन्द सिंहासन मा विराजमान आदान. \v 32 अदिक सप्पा राज्य अन लॉकुर आऊन मुंद जमा माळकु आदार; अदिक ह्यांग चरवाह लांडग्यागोळी मरगोळ से अलग माळ बुळतान, हांग अच आव आंदरी आबुर दाबुर से अलग माळ्यान. \v 33 आव लांडग्यागोळी ऊम्मा कय मा अदिक मरगोळी डाक्या कय मा नीदरूस्यान. \v 34 आग राजा तान ऊम्मा कय दी नीदरावाळेर से अंदान, ‘हे नांद आप्प उन धन्य लॉकुरा, बरी, आ राज्य अन्द अधिकारी आगेगी, जो दुनिया अन्द पयला टु उच नीम साटी तयार माळकु आग्याद. \v 35 यतिकी ना हस्तकु ईरीन, अदिक नीव नानी तिनली कोट्टीर; ना निरळ्कु ईरीन, अदिक नीव नानी नीर कुळ्सदीर; ना अनजान ईरीन, अदिक नीव नानी ताम मान्या ईटदीर; \v 36 ना ऊगळा ईरीन, अदिक नीव नानी कपळा हाक्सुसदीर; ना बिमार ईरीन, अदिक नीव नान देखभाल माळदीर, ना बंदीगृह दा ईरीन, अदिक नीव नान से भेंट ताकोमली बंदीर.’ \p \v 37 “आग न्यायी लॉकुर आऊक उत्‍तर कोट्टार, ‘हे प्रभु, नाव याग नीनी हस्तकु नोळदेव अदिक तीन्सदेव? या निरळ्कु नोळदेव अदिक नीर कुळ्सदेव? \v 38 नाव याग नीनी अनजाना नोळदेव अदिक तान मान्या ईटदेव? या ऊगळा नोळदेव अदिक कपळा हाक्सुसदेव? \v 39 नाव याग नीनी बिमार या बंदीगृह दा नोळदेव अदिक नीन से भेंट माळली बंदेव?’ \v 40 आग राजा आंदरी उत्‍तर कोट्टान, ‘ना नीम से खरा अनतीन कि नीव जो नान स्यांळ्द से स्यांळ्द वार्टुर दा टु यावारा ऊंद मंळसा अन्द सांगुळ माळदीर, अद नांदा सांगुळ माळदीर.’” \p \v 41 “आग आव डाक्या कय दी नीदरावाळेर से अंदान, ‘हे शापित लॉकुरा, नान मुंद टु अद अनन्त बेक्‍की दा होटोगी, जो शैतान अदिक आऊन दूतगोळ साटी तयार माळकु आग्याद. \v 42 यतिकी ना हस्तकु ईरीन, अदिक नीव नानी तिनली कोटीदील; ना निरळ्कु ईरीन, अदिक नीव नानी नीर कुळसिदील; \v 43 ना अनजाना ईरीन, अदिक नीव नानी तान मान्या ईटीदील; ना ऊगळा ईरीन, अदिक नीव नानी कपळा हाक्सुसीदिल; ना बिमार अदिक बंदीगृह दा ईरीन, अदिक नीव नान देखभाल माळीदील.’ \p \v 44 “आग आंदुर उत्‍तर कोट्टार, ‘हे प्रभु, नाव नीनी याग उपासा, या निरळ्कु, या परदेशी, या ऊगळा, या बिमार, या बंदीगृह दा नोळदेव, अदिक नींद स्यावा टहल माळीदिल?’ \v 45 आग आव आंदरी उत्‍तर कोट्टान, ‘ना नीम से खरा अनतीन कि नीव जो ई स्यांळ्द टु स्याणेर दा टु यावारा ऊंद मंळसा अन सांगुळ माळीदिल, अद नांद सांगुळ भी माळीदिल.’ \v 46 अदिक इंदुर अनन्त दण्ड भोगसोर साटी कळुकु आदार लेकीन न्यायी लॉकुर अनन्त जीवन दा प्रवेश माळ्यार.” \c 26 \s यीशु उन खिलाप साजीश \r (मरकुस १४:१-२; लूका २२:१-२; यूहन्ना ११:४५-५३) \p \v 1 याग यीशु इव सप्पा मात अंद बुट्टुन रा तान चेलागोळ से अनली कुरतुन, \v 2 “नीव जान्सतीर कि येढ्ढ दिन इन बाद्दा फसह अन्द हाब्ब आद, अदिक मंळसा अन्द पार क्रूस मा येरसोर साटी हुळसुसकु आदान.”\x + \xo २६:२ \xo*\xt निर्गमन १२:१-२७\xt*\x* \p \v 3 आग प्रधान याजक अदिक प्रजा अन्द पुरनिए कैफा हेसुर इन महायाजक उन भवन दा जमा आदुर, \v 4 अदिक आपस दा विचार माळली कुरतुर कि यीशु उक गुप्त तरीका देल हुळकु कोंद बुटेव. \v 5 लेकीन आंदुर अनतोगोर, “हाब्बा अन समय दा ईला, ईलारा हिंग आगबाळुल कि लॉकुर दा दंगा फसाद आगेगुल.” \s बैतनिय्याह दा यीशु उन अभिषेक \r (मरकुस १४:३-९; यूहन्ना १२:१-८) \p \v 6 याग यीशु बैतनिय्याह दा शमौन कोढ़ी इन मान्या ईरोन, \v 7 \x + \xo २६:७ \xo*\xt लूका ७:३७,३८\xt*\x*रा ऊंद आर्त संगमरमर इन बाटुल दा बार्र ईत्‍तर हुळकु यीशु उन हात्‍ती बंदुर, अदिक याग आव ऊमोर साटी कुरतीदुन रा आऊन ताल्ला मा ऊलटुसदुर. \v 8 ईद नोळकु आऊन चेलागोळी सिट्ट बत्‍त अदिक आंदुर अनली कुरतुर, “ई ईत्‍तर येती बरबाद माळकु आग्याद? \v 9 इदरी रा वळ्लीद दाम दा मारकु कंगालगोळ दा वाटस्कु आग सकोद.” \p \v 10 ईद जान्सकु यीशु आंदुर से अंदुन, “आ आर्त इक येती सतुसतीर? आक नान साटी भलाई इन क्याल्सा माळ्यार. \v 11 कंगाल रा नीम सांगुळ हमेशा ईरतार, लेकीन ना नीम सांगुळ हमेशा ईर सकालीन. \v 12 आक नान मय मा जो ईत्‍तर हाक्यार, अद नान सोत्‍तुर बाद्दा नळ्सकु आगोद तयारी हुन. \v 13 ना नीम से खरा माताळतीन, कि सप्पा दुनिया दा येल्यारा भी ईद खुशखबरी प्रचार माळकु आदीत, अल आकिन ईद क्याल्सा अन्द वर्णन भी आकिन याद दा माळकु आदीत.” \s यहूदा इस्करियोती इन विश्वासघात \r (मरकुस १४:१०-११; लूका २२:३-६) \p \v 14 आग यहूदा इस्करियोती, जो हन्नेळ चेलागोळ दा टु ऊंद ईरोन, प्रधान याजकगोळ्द हात्‍ती होदुन, \v 15 अदिक आव अंदुन, “अगर ना आऊक नीम कय दा हुळसुस कोळाईन रा नानी येन कोट्टीर?” आंदुर आऊक तीस चाँदी नव सिक्‍कागोळ आळुकु कोट बुटुर. \v 16 अदिक आव अदा समय टु आऊक हुळसुसोद सही मवका ढुंढ्सली कुरतुन. \s चेलागोळ्द सांगुळ फसह हाब्ब इन आखरी भोज \r (मरकुस १४:१२-२१; लूका २२:७-१३,२१-२३; यूहन्ना १३:२१-३०) \p \v 17 अखमीरी रोट्टी इन हाब्बा इन पयला दिन, चेलागोळ यीशु उन हात्‍ती बंदकु केळली कुरतुर, “नी येन चाहासत्या कि नाव नींद साटी फसह तिनोद तयारी माळेव?” \p \v 18 यीशु अंदुन, “नगर दा अमुक मंळसा अन्द हात्‍ती होगकु आऊन से अनी, ‘गुरु अनेत्यान कि नांद समय हात्‍ती आद. ना तान चेलागोळ्द सांगुळ नीन मान्या फसह हाब्ब मानसाईन.’” \p \v 19 इदुरसाटी चेलागोळ यीशु उन आग्या स्वीकार माळदुर अदिक फसह तयार माळदुर. \p \v 20 याग द्याव आत रा आव हन्नेळ चेलागोळ सांगुळ ऊमली कुरतीदुन. \v 21 याग आंदुर तीनोर रा यीशु अंदुन, “ना नीम से खरा अनतीन कि नीम दा टु ऊंद नानी हुळसुस्यान.” \p \v 22 इदुर मा आंदुर च्याच उदास आदुर, अदिक हर ऊंद चेला यीशु से केळली कुरतुन, “हे गुरु, येन आव ना हुईन?” \p \v 23 यीशु उत्‍तर कोट्टुन, “आव जो नान सांगुळ तंळग्या दा ऊमतान, आवा नानी हुळसुसकु सोपस्यान. \v 24 ना मंळसा अन्द पार ह्यांग नान बारा दा शास्त्र दा लिख्सकु आद, अद आदीत अच; लेकीन आ मंळसा अन्द साटी शोक आद याऊन द्वारा मंळसा अन पार हुळसुसकु आदान: अगर आ मंळसा अन्द जनम अच ईला आगाईत, रा आऊन साटी भला आगाईत.”\x + \xo २६:२४ \xo*\xt भजन संहिता २२:७-८; यशायाह ५३:९\xt*\x* \p \v 25 आग यीशु उक हुळसुसकु सौप्सावाळा यहूदा अंदुन, “हे गुरु, येन आव ना हुईन?” \p यीशु आऊन से अंदुन, “नी रा अंदबुट.” \s प्रभु भोज \r (मरकुस १४:२२-२६; लूका २२:१४-२०; १ कुरिन्थि ११:२३-२५) \p \v 26 “याग आंदुर ऊमोर रा यीशु रोट्टी ताकोंडुन, अदिक आशीष बेळकु मुरदुन, अदिक चेलागोळी कोटकु अंदुन, हुडी, तिनी; ईद नांद मय हुन.” \p \v 27 बाक यीशु कटोरा हुळकु धन्यवाद माळदुन, अदिक आंदरी कोटकु अंदुन, “नीव सप्पा लॉकुर इदुर दा टु कुडी, \v 28 यतिकी ईद वाचा अन्द नान अद रक्ता हुन, जो सप्पा लॉकुर पापगोळ माफ अन्द साटी वाहुसकु आगतद. \v 29 ना नीम से खरा अनतीन कि अंगुर इन ईद रास्सा आ दिन ताका यागलु कुढ़ालीन, यागासताका नीम सांगुळ तान आप्प उन राज्य दा व्हाशोद रास्सा कुडू कोमालीन.” \p \v 30 बाक आंदुर भजन हाळ्त-हाळ्त जैतून पहाळी मा होदुर. \s पतरस उन इनकार इन भविष्यवाणी \r (मरकुस १४:२७-३१; लूका २२:३१-३४; यूहन्ना १३:३६-३८) \p \v 31 आग यीशु चेलागोळ से अंदुन, “नीव सप्पा मुंदुर ईंदल्या ईळ्लक इक नांद बारा दा ठोकर तिंदीर, यतिकी शास्त्र दा लिख्सकु आद: ‘ना चरवाह अक कोनाईन, अदिक झुण्ड इन म्यांडागोळ तितर-बितर आगेदव.’\x + \xo २६:३१ \xo*\xt जकर्याह १३:७\xt*\x* \v 32 \x + \xo २६:३२ \xo*\xt मत्ती २८:१६\xt*\x*लेकीन ना तान जित्‍ता आगदुर बाद्दा नीम से पयले गलील इक होगाईन.” \p \v 33 इदुर मा पतरस यीशु से अंदुन, “अगर सप्पा मुंदुर नीन बारा दा ठोकर तिंदार रा तिंदार, लेकीन ना यागलु ठोकर तिनतीदील.” \p \v 34 यीशु आऊन से अंदुन, “ना नीन से खरा अनतीन कि ईंदल्या ईळ्लकी हुंज इन कुग्गोर से पयले, नी मुर घन नांद इनकार माळ्या.” \p \v 35 पतरस यीशु से अंदुन, “अगर नानी नीन सांगुळ सायोद भी बिद्दीत, तरी ना नींद यागलु इनकार माळतीदील.” अदिक हिंग अच सप्पा चेलागोळ भी अंदुर. \s गतसमनी दा प्रार्थना \r (मरकुस १४:३२-४२; लूका २२:३९-४६) \p \v 36 आग यीशु तान चेलागोळ्द सांगुळ गतसमनी हेसुर इन ऊंद जागा दा बंदुन अदिक तान चेलागोळ से अनली कुरतुन, “ईल्या कुर्तकु ईरेतीर, आगासताका ना अल होगकु प्रार्थना माळतीन.” \v 37 यीशु पतरस अदिक जब्दी इन येढ्ढु पारगोळी सांगुळ ओतुन, अदिक उदास अदिक व्याकुल आगली कुरतुन. \v 38 आग यीशु आंदुर से अंदुन, “नान मन च्याच उदास आद. इल ताका कि नान जीव होळतेला आद. नीव ईल्या ठहरूसी अदिक नांद सांगुळ च्याता ईरी.” \p \v 39 बाक यीशु थ्वाळासा मात्‍त मुंद होगकु बाय इन भार देल बिद्दुन, अदिक ईद प्रार्थना माळदुन, “हे नांद आप्पा, अगर आग सकुल रा ईद संकट नान मा टु टलसेगुल, तौभी ह्यांग ना चाहासतीन हांग ईला, लेकीन ह्यांग नी चाहासत्या हांग अच आगुल.” \p \v 40 बाक यीशु चेलागोळ्द हात्‍ती बंदकु आंदरी मिंगतेला नोळदुन अदिक पतरस से अंदुन, “येन नीव नान सांगुळ ऊंद घळी भी च्याता ईला ईर सकीर? \v 41 नीव परीक्षा दा बिळतीदील इदुरसाटी च्याता ईरी, अदिक प्रार्थना माळतेला ईरी: आत्मा रा तयार आद, लेकीन शरीर कमजोर आद.” \p \v 42 बाक यीशु दुसरा बार होगकु ईद प्रार्थना माळदुन, “हे नांद आप्पा, अगर ईद नांद कुढा बिना ईला हट्सतीदाद रा नींद इच्छा पुरा आगुल.” \v 43 आग यीशु बंदकु आंदरी मात्‍त मिंगतेला नोळदुन, यतिकी आंदुरव कण्णगोळ जप देल तुमकु ईरव. \p \v 44 आंदरी बिटकु यीशु मात्‍त होटोदुन, अदिक अवा आवाजगोळ दा मात्‍त तीसरा बार प्रार्थना माळदुन. \v 45 आग यीशु चेलागोळ्द हात्‍ती बंदकु आंदुर से अंदुन, “ईग मिंगतेला ईरी, अदिक आराम माळी: नोळी, घळी होट बंदाद, अदिक ना मंळसा अन्द पार पापीगोळ कय देल हुळसुसकु आगाईन. \v 46 येळी, होगाता; नोळी, नानी ध्वाका देल हुळसुस्कु सौप्सावाळा नान हात्‍ती होट्ट बंदान.” \s यीशु उन ध्वाका देल हुळसुसकु आगोद \r (मरकुस १४:४३-५०; लूका २२:४७-५३; यूहन्ना १८:३-१२) \p \v 47 यीशु ईद अनतेला अच ईरोन कि यहूदा जो हन्नेळ चेलागोळ दा टु ऊंद ईरोन बंदुन, अदिक आऊन सांगुळ प्रधान याजकगोळ अदिक लॉकुर्द पुरनियागोळ दी टु धोळ भीळ तलवारगोळ अदिक कोलगोळ हुळकु बंदुर. \v 48 यीशु उक हुळसुसावाळा आंदरी ईद संकेत कोटीदुन: “यार्द ना चुम्मा ताकोमाईन आवा हुन; आऊक हुडु कोमेतीर.” \p \v 49 अदिक तुरन्त यीशु उन हात्‍ती बंदकु अंदुन, “हे गुरु, नमस्कार!” अदिक आऊंद हापाळ चुम्मा ताकोंडुन. \p \v 50 यीशु आऊन से अंदुन, “हे संगी, या क्याल्सा अन्द साटी नी बंद्या, अदरी माळकोम.” \p आग आंदुर हात्‍ती बंदकु यीशु मा कय हाकदुर अदिक आऊक हुडुकोंडुर. \v 51 यीशु उन संगीगोळ दा टु ऊंद संगी कय मुंद माळकु तान तलवार जेडु कोंडुन अदिक महायाजक उन दास मा नळ्सकु आऊन किव हार्स बुट्टुन. \v 52 आग यीशु आऊन से अंदुन, “तान तलवार मयान दा ईट कोम यतिकी जो तलवार नळ्सतार आंदुर सप्पा मुंदुर तलवार देल नाश माळकु आदार. \v 53 येन नी जान्साल कि ना तान आप्प उन से विनती माळ सकतीन, अदिक आव स्वर्गदूतगोळ्द हन्नेळ पलटन से यक्कुल नान हात्‍ती ईगल्या उपस्थित माळ बुटान? \v 54 लेकीन पवित्रशास्त्र नव अव मातगोळ कि हिंग अच आगोद जरूरी आद, ह्यांग पुरा आदव?” \p \v 55 \x + \xo २६:५५ \xo*\xt लूका १९:४७; २१:३७\xt*\x*आ समय यीशु भीळ से अंदुन, येन नीव तलवारगोळ अदिक कोलगोळी हुळकु नानी डाकूगोळ घाई हुडुली होटीर? ना हर रोज मंदिर दा कुर्तकु उपदेश कोळतोगीन, आग रा नीव नानी हुळदिदील. \p \v 56 “लेकीन ई सप्पा इदुरसाटी आग्याद कि भविष्यवक्तागोळ्द वचन पुरा आगुल.” आग सप्पा चेलागोळ यीशु उक बिटकु वोळेदुर. \s महासभा अन्द मुंद यीशु \r (मरकुस १४:५३-६५; लूका २२:५४-५५,६३-७१; यूहन्ना १८:१३-१४,१९-२४) \p \v 57 आग यीशु उक हुडावाळेर आऊक कैफा हेसुर इन महायाजक उन हात्‍ती ओतुर, यल नियम इन गुरु अदिक पुर्वजगोळ जमा आगीदुर. \v 58 पतरस दुर दुर टु उच आऊन हिंद-हिंद महायाजक उन आंगुळ ताका होदुन, अदिक बुळ्क होगकु यीशु उन अन्त नोळली सिपाहीगोळ सांगुळ कुरतोदुन. \v 59 प्रधान याजक अदिक सप्पा महासभा यीशु उक कोन्नोर साटी आऊन विरोध दा ख्वाटा गवाही इन खोज दा ईरोर, \v 60 लेकीन हापाळ सा ख्वाटा गवाहगोळ बंदुर मा भी आंदरी येनु हासिल आगीदील. आखरी दा येढ्ढ मुंदुर बंदुर, \v 61 \x + \xo २६:६१ \xo*\xt यूहन्ना २:१९\xt*\x*अदिक अंदुर, “ईव अंदान कि ना परमेश्वर उन मंदिर इक केडु सकतीन अदिक अदरी मुर दिन दा माळ सकतीन.” \p \v 62 आग महायाजक नीदुरकु यीशु से अंदुन, “येती नी येनु उत्‍तर कोळाल? ई लॉकुर नीन विरोध दा येन गवाही कोळेत्यार?” \v 63 लेकीन यीशु सुंगा ईत्‍तुन. आग महायाजक यीशु से अंदुन, “ना नीनी जित्‍ता परमेश्वर उन किर्‍या कोळतीन कि अगर नी परमेश्वर उन पार मसीह हुय, रा नाम से अंद बुळ.” \p \v 64 यीशु आऊन से अंदुन, “नी रा खुद अच अंदबुट; लेकीन ना नीम से ईद भी अनतीन कि ईगी टु नीव मंळसा अन पार उक सर्वशक्तिमान उन ऊमा कय दी कुर्त, अदिक आकाश इन बादलगोळ मा बर्त नोळीर.” \p \v 65 इदुर मा महायाजक तानव कपळा हरदुन अदिक अंदुन, “ईव परमेश्वर उन अपमान माळ्यान, ईग नामी गवाहगोळ्द येन जरवत आद? नोळी, नीव ईगल्या ईद अपमान केळीर! \v 66 नीव येन सोचेतीर?” \p आंदुर उत्‍तर कोट्टुर, “ईव मृत्यु दण्ड इन योग्य आन.” \p \v 67 आग आंदुर यीशु उन बाय मा ऊगुळदुर अदिक आऊक बुक्‍की बळदुर, दुसरा लॉकुर क्याबरा बळकु अंदुर, \v 68 “हे मसीह, नाम से भविष्यवाणी माळकु अन कि यार नीनी बळदुर?” \s पतरस उन इनकार \r (मरकुस १४:६६-७२; लूका २२:५६-६२; यूहन्ना १८:१५-१८,२५-२७) \p \v 69 पतरस व्हार्या आंगुळ दा कुर्तकु ईरोन कि ऊंद दासी आऊन हात्‍ती बंदुर अदिक अंदुर, “नी भी यीशु गलीली इन सांगुळ ईर्या.” \p \v 70 आव सप्पा मुंदुर्द मुंद ईद अनतेला इनकार माळदुन, “ना जान्सालीन नी येन अनीत्या.” \v 71 याग आव व्हार्या दरवाजा मा होदुन, रा दुसरा दासी आऊक नोळकु आंदुर से अंदुर जो अल ईरोर, “ईव भी रा आ यीशु नासरी इन सांगुळ ईरोन.” \p \v 72 आव किर्‍या तिनकु मात्‍त इनकार माळकु अंदुन: “ना आ मंळसा अक अरालीन.” \p \v 73 घळी तिमुर बाद्दा लॉकुर जो अल नीदुरकु ईरोर, पतरस उन हात्‍ती बंदकु आऊन से अंदुर, “खराखुरा नी भी आंदुर दा टु ऊंद हुय, यतिकी नीन बोली भाषा नींद भेद खोल्स बुळतद.” \p \v 74 आग आव मना माळली अदिक किर्‍या तिनली कुरतुन: “ना आ मंळसा अक अरालीन.” अदिक तुरन्त हुंज कुग्त. \v 75 आग पतरस उक यीशु उन आ मात याद बत्‍त: “हुंज इन कुग्गोर से पयले नी मुर घन नान इनकार तुम्या.” अदिक आव व्हार्या होगकु हापाळ दुखी आगकु वर्लदुन. \c 27 \s पिलातुस उन मुंद यीशु \r (मरकुस १५:१; लूका २३:१,२; यूहन्ना १८:२८-३२) \p \v 1 याग व्हातुर आत रा सब प्रधान याजक लॉकुर्द पुरनिएगोळ यीशु उक कोंद बुळोद साटगाट माळदुर. \v 2 आंदुर आऊक कटदुर अदिक वोतकु पिलातुस न्यायाधीश उन कय दा कोट बुट्टुन. \s यहूदा तान कय देल सोत्तुन \r (प्रेरितगोळ १:१८,१९) \p \v 3 \x + \xo २७:३ \xo*\xt प्रेरितगोळ १:१८,१९\xt*\x*याग यहूदा, याव यीशु उक हुळसुसीदुन, ईद नोळदुन कि यीशु उक दोषी ठहरूसकु आग्याद, रा आव पछतासदुन, अदिक चाँदी नव तीस सिक्‍कागोळी प्रधान याजक अदिक पुरनिएगोळी वापस माळदुन \v 4 अदिक अंदुन, “ना ऊंद निर्दोष मंळसा अक ध्वाका देल कोन्नोर साटी हुळसुसकु पाप माळदीन!” आंदुर अंदुर, “नामी येन माळोद आद? नी तान जान्स.” \p \v 5 आग आव आ सिक्‍कागोळी मंदिर दा भिटकु होटोदुन, अदिक होगकु खुद तान-तान इक फाँसी हचदुन. \p \v 6 प्रधान याजकगोळ आ सिक्‍कागोळी हुळकु अंदुर, “इवरी, दान भंडार दा ईटोद उचित हैलेच, यतिकी ईद खुन इन दाम हुन.” \v 7 अदिक आंदुर आपस दा साटगाट माळदुर अदिक आ पैस्यागोळ देल परदेशीगोळी नळसोर साटी गळग्या माळावाळा अन्द केई कोंडुर. \v 8 इदुर कारण आ केई ईगासताका खुन इन केई कहलुसतद. \p \v 9 आग आ वचन यिर्मयाह भविष्यवक्ता अन्द द्वारा अंदकु आगीत अद पुरा आत: “आंदुर आ तीस सिक्‍का मतलब आ जो ठहरूस्द दाम इक (यदरी इस्त्राएल इन औलाद दा टु यास मुंदुर ठहरूसीदुर) ताकोम कोंडुर, \v 10 अदिक ह्यांग प्रभु नानी आग्या कोटीदुन हांग अच अवरी गळग्या माळावाळेर्द केई इन दाम दा कोट बुट्टुन.” \s पिलातुस उन प्रश्न \r (मरकुस १५:२-५; लूका २३:३-५; यूहन्ना १८:३३-३८) \p \v 11 याग यीशु न्यायाधीश उन मुंद निदुरकु ईरोन रा न्यायाधीश आऊन से केळदुन, “येन नी यहूदीगोळ्द राजा हुय?” \p यीशु आऊन से अंदुन, “नी खुद अच अनेत्या.” \v 12 याग प्रधान याजक अदिक पुरनिए आऊन मा दोष हच्चोर, रा यीशु येनु उत्‍तर कोटीदील. \p \v 13 इदुर मा पिलातुस यीशु से अंदुन, “येन नी येनु केळाल कि इंदुर नीन विरोध दा याट गवाही कोळेत्यार?” \p \v 14 लेकीन यीशु आऊक ऊंद मात इन भी उत्‍तर कोटीदील, इल ताका कि न्यायाधीश उक हापाळ आश्चर्य आत. \s यीशु उक मृत्यु-दण्ड इन आग्या \r (मरकुस १५:६-१५; लूका २३:१३-२५; यूहन्ना १८:३९; १९:१६) \p \v 15 न्यायाधीश उन ईद रीति ईरोद कि आ हाब्ब दा लॉकुर्द साटी यावारा ऊंद कैदी इक यारी आंदुर चाहासतोगोर, बिळतोगोन. \v 16 आ समय दा आंदुर बंदीगृह दा बरअब्बा हेसुर ईनव ऊंद जाना माना कैदी ईरोन. \v 17 इदुरसाटी याग आंदुर जमा आदुर, रा पिलातुस आंदुर से अंदुन, “नीव यार इक चाहासतीर कि ना नीम साटी बिट बुळाईन? बरअब्बा अक, या यीशु उक जो मसीह कहलुस्तान?” \v 18 यतिकी आव जानसोन कि आंदुर यीशु उक ध्वाका देल हुळसुसकु सोपस्यार. \p \v 19 याग पिलातुस राजा न्याय इन गद्दी मा कुर्तकु ईरोन रा आऊन हिंग्स आऊक बुलावा कळुदुर कि, “नी आ न्यायी मंळसा अन्द मामला दा कय हाकबाळ, यतिकी ना ईंद कान्सा दा आऊन कारण हापाळ दुख नेगदीन.” \p \v 20 प्रधान याजकगोळ अदिक पुरनिएगोळ लॉकुरी भळकुसदुर कि आंदुर बरअब्बा अक बेळ कोमुल, अदिक यीशु उन नाश माळसुसुल. \v 21 न्यायाधीश आंदुर से केळदुन, “इंदुर येढ्ढु मुंदुर दा टु यार इक चाहासतीर कि ना नीम साटी बिट बुळाईन? आंदुर अंदुर, बरअब्बा अक.” \p \v 22 पिलातुस आंदुर से केळदुन, “बाक यीशु उक जो मसीह कहलुस्तान, येन माळाईन?” \p सप्पा मुंदुर पिलातुस राजा से अंदुर, “आऊक क्रूस मा येर्स बुळ!” \p \v 23 न्यायाधीश अंदुन, “यती, आव येन बुराई माळ्यान?” \p लेकीन आंदुर मात्‍त चिल्ळास-चिळ्लासकु अनली कुरतुर, “आऊक क्रूस मा येर्स बुळ.” \p \v 24 याग पिलातुस नोळदुन कि नान से येनु आगसकाल लेकीन उलटा झगळा वाळुसेत्याद, रा आव नीर हुडुकु भीळ इन मुंद तान कय तोळदुन अदिक अंदुन, “ना ई मंळसा अन्द रक्ता देल निर्दोष आईन; नीव अच नोळी.” \p \v 25 सप्पा लॉकुर उत्‍तर कोट्टुर, “ईऊन खुन नाम मा अदिक नाम औलाद मा आगुल!” \p \v 26 इदुर मा पिलातुस राजा बरअब्बा अक आंदुर साटी बिट बुट्टुन, अदिक यीशु उक क्वाळा बळ्दकु सौप्स बुट्टुन, कि आऊक क्रूस मा येर्सकु आगुल. \s सिपाहीगोळ द्वारा यीशु उन अपमान माळोद \r (मरकुस १५:१६-२०; यूहन्ना १९:२-३) \p \v 27 आग न्यायाधीश ईनोर सिपाहीगोळ यीशु उक किला दा वोतकु सप्पा पलटन आऊन नाकु दी जमा माळदुर, \v 28 अदिक आऊन कपळा ईळ्सकु आऊक क्याचांद रंग इन कपळा हाक्सुसदुर, \v 29 अदिक मुळ्ल इन मुकुट तयार माळकु यीशु उन ताल्ला मा ईटदुर, अदिक आऊन ऊम्मा कय दा सरकण्डा कोट्टुर अदिक आऊन मुंद ट्वांगरा टेक्सकु आऊन मज्याक हार्सली कुरतुर अदिक अंदुर, “हे यहूदीगोळ्द राजा, नमस्कार!” \v 30 अदिक आऊन मा ऊगुळदुर; अदिक अदा सरकण्डा हुळकु आऊन ताल्ला मा बडुली कुरतुर. \v 31 याग आंदुर यीशु उन मज्याक हार्स बुटुर, रा अद च्वॉगा आऊन मा टु ईळ्सकु आऊन अच कपळा आऊक हाक्सुसदुर, अदिक क्रूस मा येरसोर साटी वयली कुरतुर. \s यीशु उक क्रूस मा येर्सकु आगोद \r (मरकुस १५:२१-३२; लूका २३:२६-४३; यूहन्ना १९:१७-२७) \p \v 32 याग आंदुर व्हार्या होळोर रा आंदरी शमौन हेसुर ईनव ऊंद कुरेनी मंळसा सिकदुन. आंदुर आऊक बेकार दा हुळदुर कि आऊन क्रूस नेगुकु नळुल. \v 33 अदिक याग आंदुर आ जागा मा बंदुर जो गुलगुता कहलुसतद, मतलब खोपळी इन जागा, पोहचुस्कु, \v 34 आंदुर पित्त मिलुसकु अंगुर इन रास्सा यीशु उक कुडुली कोट्टुर, लेकीन आव नेकदुन रा आऊक केय हत्‍त अनकु आव हुळदीदिल. \p \v 35 आग आंदुर आऊक क्रूस मा येर्सदुर, अदिक चिट्ठी हाक्‍कु आऊन कपळागोळ वाटा माळदुर, \v 36 अदिक अल कुर्तकु आऊक कायली कुरतुर. \v 37 अदिक आऊन दोषपत्र आऊन ताल्ला अन्द म्याकुच हचदुर, कि “इव यहूदीगोळ्द राजा यीशु हुन.” \v 38 आग आऊन सांगुळ येढ्ढ डाकूगोळ ऊंद ऊम्मा कय दी अदिक ऊंद डाक्या कय दी, क्रूस मा येर्सकु आदुर. \p \v 39 होगा-बरावाळेर ताल्ला आलगाळ्स-आलगाळ्सकु आऊन अपमान माळतोगोर, \v 40 \x + \xo २७:४० \xo*\xt मत्ती २६:६१; यूहन्ना २:१९\xt*\x*अदिक ईद अनतोगोर, “हे मंदिर इक केळावाळा अदिक मुर दिन दा माळावाळा, तान तान इक रा ऊळ्स! अगर नी परमेश्वर उन पार हुय, रा क्रूस मा टु ईळ्दकु बर.” \p \v 41 ईदा रीति देल प्रधान याजक भी नियम इन गुरुगोळ अदिक पुरनियागोळ्द सांगुळ मज्याक माळ माळकु अनतोगोर, \v 42 “ईव रा च्याच मुंदुर इक ऊळस्यान, अदिक तान तान इक ऊळ्स सकालुन. इव रा ‘इस्त्राएल इन राजा’ हुन. ईग क्रूस मा टु ईळुकु बंदान रा नाव आऊन मा विश्वास माळेव. \v 43 आव परमेश्वर मा भरोसा ईटदुन; अगर आव ईऊक चाहासतान, रा ईग इऊक बिळ्स कोमुल, यतिकी ईव अंदिदुन, ‘ना परमेश्वर उन पार हुईन.’” \p \v 44 ईदा प्रकार डाकू भी जो आऊन सांगुळ क्रूस मा येर्सकु आगीदुर, आऊन अपमान माळतोगोर. \s यीशु उन जीव त्यागसोद \r (मरकुस १५:३३-४१; लूका २३:४४-४९; यूहन्ना १९:२८-३०) \p \v 45 हन्नेळ मुरा टु रा मुर मुरास ताका आ सप्पा प्रदेश दा अंधार आगकु ईत्‍त. \v 46 मुर मुरा अन्द हात्‍तीपास यीशु धोळ्द आवाज दा चिळ्लासकु अंदुन, “एली, एली, लमा शबक्तनी?” मतलब “हे नान परमेश्वर, हे नान परमेश्वर, नी नानी येती बिटबुट?” \p \v 47 जो अल नीदुरकु ईरोर, आंदुर दा टु यास मुंदुर ईद केळकु अंदुर, “आव रा एलिय्याह अक कारूतान.” \v 48 आंदुर दा टु ऊंद मंळसा तुरन्त हरदुन, अदिक स्पंज हुळकु सिरका दा डोब्सदुन, अदिक सरकण्डा मा ईटकु आऊक नेक्सदुन. \p \v 49 अदिक च्याच मुंदुर अंदुर, “ईल्या ईरी, नोळाता एलिय्याह आऊक ऊळ्सली बरतान का ईला.” \p \v 50 आग यीशु मात्‍त धोळ्द आवाज देल चिळ्लासकु जीव बिट बुटुन. \p \v 51 अदिक नोळी, मंदिर इन परदा म्याकुच टु ल्यालमा ताका हर्दकु येढ्ढ तुकळा आगेत: अदिक धरती डोलसेत अदिक चट्टानगोळ तळकुसेदव, \v 52 अदिक कब्रगोळ तेरदोदव, अदिक जो कब्रगोळ दा मिंगकु ईरोर आ पवित्र लॉकुर्द हापाळ सा लाश जित्‍ता आदव, \v 53 अदिक आऊन जित्‍ता आगदुर बाद्दा आंदुर कब्रगोळ दा टु होटकु पवित्र नगर दा होदुर अदिक हापाळ मुंदुर इक कांळ्सदुर. \p \v 54 आग सूबेदार अदिक जो लॉकुर आऊन सांगुळ यीशु उक कायोर, याग आंदुर भूकम्प अदिक जो येनारा आगीत अदरी नोळकु हापाळ अंजेदुर अदिक अंदुर, “खराखुरा ईव परमेश्वर उन पार ईरोन!” \p \v 55 \x + \xo २७:५५ \xo*\xt लूका ८:२,३\xt*\x*अल हापाळ सा आर्तेर जो गलील टु यीशु उन स्यावा माळतेला आऊन सांगुळ बंदीदुर, दुर टु ईद नोळोर. \v 56 आंदुर्दा मरियम मगदलीनी, अदिक याकूब अदिक योसेस उन मोय मरियम, अदिक जब्दी इन चिकोरगोळ्द मोय ईरोर. \s यीशु उक नळसोद \r (मरकुस १५:४२-४७; लूका २३:५०-५६; यूहन्ना १९:३८-४२) \p \v 57 याग द्याव आत रा यूसुफ हेसुर ईनव अरिमतिया अन्द ऊंद धनी मंळसा, जो खुद अच यीशु उन चेला ईरोन, बंदुन. \v 58 आव पिलातुस उन हात्‍ती होगकु यीशु उन लाश बेळदुन. इदुर मा पिलातुस कोळोद आग्या कोट्टुन. \v 59 आग यूसुफ लाश इक वोतकु बिळीद मलमल इन चद्दर दा गुंळ्सदुन, \v 60 अदिक यीशु उक तान व्हाशोद कब्र दा ईटदुन, जो आव चट्टान दा अगळुसीदुन, अदिक कब्र अन्द दरवाजा मा धोळ्द कल्ल ढकलुस्कु होटोदुन. \p \v 61 मरियम मगदलीनी अदिक दुसरा मरियम अल कब्र अन्द मुंद कुर्तकु ईरोर. \s कब्र मा पहरा कोळोद \p \v 62 दुसरा दिशी जो तयारी इन दिन इन बाद इन दिन ईरोद, प्रधान याजकगोळ अदिक फरीसीगोळ पिलातुस उन हात्‍ती जमा आगकु अंदुर, \v 63 \x + \xo २७:६३ \xo*\xt मत्ती १६:२१; १७:२३; २०:१९; मरकुस ८:३१; ९:३१; १०:३३,३४; लूका ९:२२; १८:३१-३३\xt*\x*“हे स्वामी, नामी याद आद कि आ भरमुसावाळा याग आव जित्‍ता ईरोन, अंदिदुन, ‘ना मुर दिन इन बाद्दा जित्‍ता आगाईन.’ \v 64 इदुरसाटी आग्या कोळ कि तीसरा दिन ताका कब्र अन्द रखवाली माळकु आगुल, हिंग आगबाळुल कि आऊन चेलागोळ बंदकु आऊक काळताना माळकु वोयुल अदिक लॉकुर से अनली हतुल, ‘आव सोत्‍तुर दा टु जित्‍ता आग्यान.’ आग हिंदळोद ध्वाका पयला टु भी बुरा आदीत.” \p \v 65 पिलातुस आंदुर से अंदुन, “नीम हात्‍ती पहरेदार रा आन. होगी, तान समझ इन अनुसार रखवाली माळी.” \p \v 66 इदुरसाटी आंदुर पहरेदारगोळी सांगुळ ओतुर, अदिक कल्ल मा मोहर हचकु कब्र अन्द रखवाली माळदुर. \c 28 \s यीशु उन पुनरूत्थान \r (मरकुस १६:१-१०; लूका २४:१-१२; यूहन्ना २०:१-१०) \p \v 1 आराम इन दिन इन बाद्दा हप्ता अन्द पयला दिन व्हातुर आगतेला अच मरियम मगदलीनी अदिक दुसरा मरियम कब्र अक नोळली बंदुर. \v 2 अदिक नोळी, ऊंद हापाळ अच भारी भूकम्प आत, यतिकी परमेश्वर उन ऊंद स्वर्गदूत स्वर्ग टु ईळुकु बंदुन अदिक आव कल्ल इक अलग ढकलुस्कु अदुर मा कुरतुन. \v 3 आऊन रूप बिजली इन घाई अदिक आऊन कपळा बरफ इन घाई बिळेव ईरव. \v 4 आऊन अंज्क देल पहरेदार नळ्गली कुरतुर, अदिक सोत्‍तुर घाई आगेदुर. \p \v 5 स्वर्गदूत आ येढ्ढ आर्तेर से अंदुर, “अंजबाळी ना जान्सतीन कि नीव यीशु उक जो क्रूस मा येर्सकु आगीदुन आऊक ढुंढ़सेतीर. \v 6 आव ईल हैलेच, तान वचन इन अनुसार जित्‍ता आग्यान. बरी, आ जागा अक नोळी यल प्रभु बिदकु ईरोन. \v 7 आऊन चेलागोळी इक तुरन्त होगकु हेळी कि आव सोत्‍तुर दा टु जित्‍ता आग्यान, अदिक नोळी, आव नीम से पयला गलील इक होदान. अल नीमी आऊन अव दर्शन सिक्‍केव अदिक नीव आऊक नोळ सकीर. नोळी, ना नीमी हेळ बुटीन.” \p \v 8 इदुर मा आंदुर अंज्क अदिक बळा खुशी इन सांगुळ तुरन्त कब्र टु वापस आगकु अदिक चेलागोळी इक ईद समाचार कोळोर साटी वोळली कुरतुर. \p \v 9 आग यीशु आंदरी सिकदुन. अदिक अंदुन, “सलाम.” आंदुर हात्‍ती बंदकु अदिक आऊन नव काल हुळकु प्रणाम माळदुर. \v 10 आग यीशु आ आर्तेरी अंदुन, “अंजबाळी; नांद वार्टुरी होगकु अनी कि गलील इक होगी, अल नानी नोळ्यार.” \s पहरेदारगोळ्द सुचना कोळोद \p \v 11 आंदुर होगतेला अच ईरोर कि पहरेदारगोळ दा टु थ्वाळासा पहरेदारगोळ बंदकु पुरा हाल प्रधान याजकगोळ से अनकु केळ्सदुर. \v 12 आग आंदुर पुर्वजगोळ सांगुळ जमा आगकु सम्मति माळदुर अदिक सिपाहीगोळी हापाळ चाँदी नव सिक्‍कागोळ कोटकु अंदुर, \v 13 “ईद अनेतीर कि ईळ्लक इक याग नाव मिंगकु ईरेव, रा आऊन चेलागोळ बंदकु आऊक काळताना माळकु ओतुर. \v 14 अदिक अगर ईद मात न्यायाधीश उन किव ताका पहुचुसीत, रा नाव आऊक समझुस बुटेव अदिक नीमी जोखिम टु वाचुस कोंडेव.” \p \v 15 इदुरसाटी आंदुर पैस्या ताकोमकु ह्यांग आंदरी कल्सकु आगीत. हांग अच माळदुर. ईद मात यहूदीगोळ दा दुर दुर ताका फैलुसेत अदिक ईगासताका प्रचलित आद. \s यीशु उन कांळ्सोद अदिक आखरी आग्या \r (मरकुस १६:१४-१८; लूका २४:३६-४९; यूहन्ना २०:१९-२३; प्रेरितगोळ १:६-८) \p \v 16 \x + \xo २८:१६ \xo*\xt मत्ती २६:३२; मरकुस १४:२८\xt*\x*हन्नेळ चेलागोळ गलील इन आ पहाळ मा होदुर, यारी यारी यीशु हेळीदुन. \v 17 आंदरी यीशु नव दर्शन सिकदव अदिक आऊक प्रणाम माळदुर, पर यारीकारा यारीकारा शंका आत. \v 18 यीशु आंदुर हात्‍ती बंदकु अंदुन, “स्वर्ग अदिक पृथ्वी इन पुरा अधिकार नानी कोटकु आग्याद. \v 19 \x + \xo २८:१९ \xo*\xt प्रेरितगोळ १:८\xt*\x*इदुरसाटी नीव होगी, सप्पा जातीगोळ लॉकुरी चेला माळी; अदिक आंदरी आप्प, पार अदिक पवित्र आत्मा अन्द हेसुर देल बपतिस्मा कोळी, \v 20 अदिक जो आग्यागोळ ना नीमी कोट्टीन अदुर्द पालन ह्यांग माळतार अद कल्सी. अदिक नोळी, ना युग इन अन्त ताका सदा नीम सांगुळ आईन.”