\id JAS - Malei-Hote NT [hot] -Papua New Guinea 2010 (DBL 2014) \h Jems \toc1 Jems anêŋ kapya \toc2 Jems \toc3 Jem \mt1 Jems \mt2 anêŋ kapya \imt1 Abô môŋ \ip Jems ma Yisu anêŋ yaŋ molok. Yani hato hadêŋ avômalô Islael takatu ba êvhaviŋ Yisu ba êmô pik luvuluvu. Yani lahaviŋ iniŋ êvhaviŋ imbitak lôklokwaŋ ba hadôŋ thêlô ek neyabiŋ i esak malêla takatu ba enaŋ. Ma hik thô nena êvhaviŋ anôŋ ma anêŋ ku hêk haviŋ. Ma hanaŋ nena miŋ onaŋ abôma esak avômalô vi ami. Ma hadôŋ i nena mek ma nôm lôklokwaŋ anôŋ. \ip Hato kapya êntêk hadêŋ 50 mena 61 AD la. Ma 62 AD ma ik yani vônô. \c 1 \s1 Jems anêŋ lamavi \p \v 1 \x * \xo 1:1 \xt Mat 13:55; Ap 15:13; Gal 1:19; 1Pi 1:1\x*Ya Jems, Wapômbêŋ lo Anyô Bêŋ Yisu Kilisi iniŋ anyô ku. Yahato kapya êntêk hi ek avômalô Islael ôdôŋ laumiŋ ba lahavuju takatu ba êsôv mayaliv ba i êmô luvuluvu anêŋ pik bêŋ êntêk lôkthô. Waklêvôŋ mavi! \s1 Malaiŋ havatho ôêvhaviŋ loŋ \p \v 2 \x * \xo 1:2 \xt Lom 5:3-5\x*Aiyaŋ thêlô, malaiŋ lomaloma hapôm môlô, êŋ ma lemimimbi nena nôm takêŋ ma nôm leŋiŋmavi iyom. \v 3 \x * \xo 1:3 \xt 1Pi 1:7\x*Môlô oyala nena malaiŋ takêŋ hasôm môlônim ôêvhaviŋ ba hadum ek numiŋ lôklokwaŋ. \v 4 Ma numiŋ lôklokwaŋ endeba ku êŋ injik anôŋ ba numbitak êtôm ŋê talaŋ ba nundum nômkama sapêŋ thêthôŋ iyom ek nômla yaŋ miŋ ênjêk ami. \v 5 \x * \xo 1:5 \xt Snd 2:3-6\x*Môlô te hêv yak hathak auk, êŋ ma eteŋ Wapômbêŋ ma tem nêm. Yani hathak habi anêŋ wapôm sam hadêŋ avômalô lôkthô ma miŋ hatatale i ami. \v 6 Yani atu ba hateŋ ma nêmimbiŋ iyom ma miŋ anêŋ auk mayaliv ami. Anyô auk mayaliv ma hatôm ŋgwêk budum ba lovak hayuv hi ba halêm. \v 7 Anyô anêŋ aêŋ miŋ laimbi nena tem enja nômlate êlêm anêŋ Anyô Bêŋ anêŋ ami. \v 8 Yani ma anyô auk ju ba hadum nômkama sapêŋ mayaliv. \s1 Ŋê valu mi lôk ŋê valu bêŋ \p \v 9 Aiyaŋ mena livôŋ la atu ba athêŋ mi hathak nômkama pik ma êmô lôk lamavi. Wapômbêŋ hayê thêlô hatôm ŋê lôk athêŋ bêŋ. \v 10 \x * \xo 1:10 \xt Ais 40:6-7\x*Ma ŋê lôk athêŋ bêŋ hathak nômkama pik ma nêmô lôk leŋiŋmavi. Wapômbêŋ hayê thêlô hatôm ŋê athêŋ mi ba tem nênêm yak êtôm kamuŋ anêŋ vuak hêv yak. \v 11 Wak hapup ba habi lôklokwaŋ ba habôk kamuŋ ba iniŋ vuak lôk lêlêyaŋ mavi hakapok. Ma aêŋ iyom ŋê lôk valu bêŋ idum iniŋ ku denaŋ ba ema ma iniŋ nômkama tem egeleloŋ. \s1 Wapômbêŋ miŋ halôk anyô leŋ ek nindum kambom ami \p \v 12 Ŋê takatu ba imiŋ lôklokwaŋ hathak malaiŋ ma Wapômbêŋ lêk lamavi hathak i. Thêlô lovak ba tem neja lôkmala atu ba nêmô êtôm wak nômbêŋ intu sapêŋ êtôm iniŋ vuli. Wapômbêŋ bôk habutiŋ abô ek nêm êndêŋ ŋê takatu ba leŋiŋhaviŋ yani. \v 13 Kambomlate miŋ hatôm êndôk Wapômbêŋ la ek indum kambom ami. Ma yani miŋ halôk anyôla la ek indum kambom ami. Ba intu nômlate halôk lem ek undum kambom ma miŋ onaŋ nena, “Wapômbêŋ halôk yaleŋ ami.” \v 14 Mi. Alalôaniŋ thethaŋak ma hatôm etak alim halôk lôm ek nêbôv alim esak ba hakôk alalô leŋiŋ ek nandum kambom. \v 15 Ma thethaŋak êŋ halumbak bêŋ ba anêŋ anôŋ ma kambom. Ma kambom êŋ anêŋ palumbak lôkthô ma ŋama. \p \v 16 Yenaŋ aiyaŋ lôkma anôŋ, noyabiŋ am ek anyôla miŋ esau môlô ami. \v 17 Wapôm lôk nôm mavi anôŋ sapêŋ ma halôk ba halêm anêŋ leŋ. Kamik Bêŋ atu ba hapesaŋ deda leŋ sapêŋ hêv wapôm mavi takêŋ. Wak lo bôlôvôŋ iniŋ deda hathak habitak yaŋda yaŋda, ma doŋtom Wapômbêŋ da hamô aêŋ iyom hatôm wak nômbêŋ intu sapêŋ. \v 18 \x * \xo 1:18 \xt Jon 1:13\x*Yani anêŋ lahaviŋ ba intu alalô abitak anêŋ nali hathak abô avanôŋ. Hadum aêŋ ek alalô nambitak êtôm anêŋ nôm môŋ anôŋ ek nômkama vi atu ba hapesaŋ haviŋ. \s1 Nodaŋô ba nosopa \p \v 19 Yenaŋ aiyaŋ lôkma anôŋ, môlô nodaŋô katô. Anyôla hanaŋ nômla ma nômô tiŋiŋ ba nodaŋô bônôŋ ma miŋ lemimmaniŋ ba nonaŋ viyaŋ ketheŋ ami. \v 20 \x * \xo 1:20 \xt Sav 7:9\x*Avômalô iniŋ leŋiŋmaniŋ miŋ hatôm eto avômalô ba nimbitak thêthôŋ êtôm Wapômbêŋ anêŋ lahaviŋ ami. \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Kol 3:8; 1Pi 2:1\x*Aêŋ ba notak nôm lôŋgôlôŋ lôk kambom nômbêŋ êŋ. Ma nômô yaô ba nobaloŋ Wapômbêŋ anêŋ abô atu ba havatho halôk môlô loŋ. Abô êŋ ma hatôm nêm môlô bulubiŋ. \p \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Mat 7:26; Lom 2:13\x*Ma môlô nodaŋô abô êŋ ba nundum anêŋ ku imbiŋ. Olaŋô oyaŋ, êŋ ma hatôm osau amda. \v 23 Anyôla te halaŋô Wapômbêŋ anêŋ abô ba miŋ hasopa ami ma hatôm ôpatu ba hayê thohavloma halôk liyali. \v 24 Ma hatak liyali ba hi ma ketheŋ oyaŋ ma lapaliŋ nena yanida ma aisê. \v 25 \x * \xo 1:25 \xt Lom 8:2; Jem 2:12\x*Ma doŋtom ôpatu ba hatitiŋ balabuŋ mabuŋ êŋ ma miŋ lapaliŋ ami ma indum êtôm atu ba hanaŋ, êŋ ma Wapômbêŋ tem nêm mek ek anêŋ ku sapêŋ. Balabuŋ mabuŋ êŋ hêv alalô vê hêk kambom anêŋ lôklokwaŋ. \p \v 26 \x * \xo 1:26 \xt Sng 141:3\x*Anyôla hanaŋ nena hasopa Wapômbêŋ ma doŋtom miŋ hayabiŋ abôlêk ami, êŋ ma hasau yanida ba nômkama sapêŋ atu ba hadum ek esopa Wapômbêŋ ma nôm oyaŋ. \v 27 Lemhaviŋ osopa Kamik Wapômbêŋ ek ênjê môlô êtôm nôm mabuŋ thêthê mavi, êŋ ma nundum aêntêk. Noyabiŋ avômena bilak lôk avi tôp esak iniŋ malaiŋ. Ma noyabiŋ amda ek pik malim miŋ esak môlô ami. \c 2 \s1 Noyabiŋ avômalô sapêŋ esak auk doŋtom \p \v 1 \x * \xo 2:1 \xt Ap 10:34; Jem 2:9\x*Yenaŋ aiyaŋ thêlô, alalô aêvhaviŋ alalôaniŋ Anyô Bêŋ Yisu Kilisi, yani ma deda lôkmaŋgiŋ anôŋ. Ba intu noyabiŋ avômalô sapêŋ esak auk doŋtom ma miŋ nônêm ŋê lôk athêŋ bêŋ liŋ ma nosale ŋê lôk athêŋ mi thô ami. \v 2 Odaŋô. Anyôla halêm hêv yeŋ haviŋ môlô ba hik kwêv mabuŋ anôŋ lôk mote gol. Ma anyô siv lôk nômkama mabô habitak hayô haviŋ. \v 3 Êŋ ma môlô ôêv athêŋ bêŋ hadêŋ anyô lôk kwêv mabuŋ ba onaŋ, “Ôlêm ômô loŋ mavi êntêk.” Ma onaŋ hadêŋ anyô siv nena, “Umiŋ loŋ intu” mena “Ôndôk ômô biŋ.” \v 4 Môlô udum aêŋ ma hatôm ovak avômalô vose hi ôdôŋ ju ba udum abô lokbaŋ hathak i. \p \v 5 \x * \xo 2:5 \xt 1Ko 1:26-28\x*Yenaŋ aiyaŋ lôkma anôŋ, nodaŋô katô. Avômalô takatu ba avômalô pik êyê nena ŋê siv ma Wapômbêŋ bôk hatak i yôv ek nimbitak ŋê lôkmaŋgiŋ hathak iniŋ êvhaviŋ ba tem nêm athêŋ bêŋ êndêŋ i ek nêmô anêŋ loŋ lôkliŋyak êtôm bôk habutiŋ abô ek nêm êndêŋ ŋê takatu ba leŋiŋhaviŋ yani. Aêŋ e? \v 6 Ma doŋtom ôpôlik ek ŋê siv. Ma opalê hathak hêv malaiŋ hadêŋ môlô ba havôv môlô hi loŋ idum abô? Ŋê siv e? Mi, ŋê valu bêŋ iyom. \v 7 Ma thêlô êŋ iyom intu enaŋ abôma hathak unim alaŋ Kilisi ba ibuliŋ anêŋ athêŋ mavi. \p \v 8 \x * \xo 2:8 \xt Mat 19:19; Gal 5:14\x*Ma alalôaniŋ kiŋ Wapômbêŋ anêŋ abô balabuŋ te hanaŋ hêk anêŋ kapya nena, “Lemimbiŋ avômalô êtôm atu ba lemhaviŋ oda”. Udum aêŋ ma mavi. \v 9 \x * \xo 2:9 \xt Lo 1:17\x*Ma doŋtom ôêv ŋê lôk athêŋ bêŋ liŋ ma ôpôlik hathak ŋê athêŋ mi, êŋ ma udum kambom ba balabuŋ hik thô nena môlô ma ŋê ômô abô balabuŋ lu. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt Wkp 19:37; Nam 20:7-12,24; Mat 5:19\x*Ma ôpatu ba hayabiŋ balabuŋ sapêŋ ma doŋtom hêv yak hathak bute, êŋ ma habuliŋ abô balabuŋ lôkthô. \v 11 \x * \xo 2:11 \xt Kis 20:13-14; Lom 13:9\x*Ôpatu ba hanaŋ nena, “Miŋ undum sek imbiŋ anyô yaŋ yanavi ami” lôk hanaŋ haviŋ nena “Miŋ nuŋgwik anyô vônô ami.” Ba intu miŋ hudum sek haviŋ anyô yaŋ yanavi ami ma doŋtom huik anyô vônô, êŋ ma hômô abô balabuŋ lu. \p \v 12 \x * \xo 2:12 \xt Gal 6:2; Jem 1:25; 1Pi 2:16\x*Aêŋ ba malêla takatu ba udum lo onaŋ ma lemimimbi nena Wapômbêŋ tem indum abô esak balabuŋ takatu ba hêv alalô vê hêk kambom anêŋ lôklokwaŋ. \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Mat 5:7; 18:32-35\x*Ma miŋ hôêv kapôlôm ek avômalô vi ami, êŋ ma waklavôŋ nindum abô ma Wapômbêŋ tem miŋ nêm kapô ek o ami. Ma doŋtom hôêv kapôlôm ek avômalô vi, êŋ ma tem Wapômbêŋ nêm kapô ba nêm môlô vê ênjêk loŋ nindum abô. \s1 Êvhaviŋ anêŋ ku mi, êŋ ma ŋama \p \v 14 Yenaŋ aiyaŋ thêlô, anyô te hanaŋ nena yani ma anyô hêvhaviŋ ma doŋtom miŋ hadum mavi ami, êŋ ma mavi e? Mi. Êvhaviŋ anêŋ aêŋ tem nêm yani bulubiŋ e? Mi. \v 15 \x * \xo 2:15 \xt 1Jon 3:17\x*Aiyaŋ te mena livôŋ late nôm lôk sôp mi ba hêv i sêkêya. \v 16 Ma môlô te hanaŋ hadêŋ yani nena, “Nu lôk lemmavi, upuk sôp lôk noŋgwaŋ nôm.” Ma doŋtom miŋ hôêv yani sa ami, êŋ ma mavi aisê? \v 17 Ma aêŋ iyom ma êvhaviŋ atu ba hêk wavo ma ku mi, êŋ ma ŋama. \p \v 18 \x * \xo 2:18 \xt Gal 5:6\x*Ma doŋtom anyô late hanaŋ nena, “Avômalô vi idum ku ma vi êvhaviŋ iyom, ma luvi ma hatôm.” Ma doŋtom yahanaŋ nena, “Ya miŋ hatôm yaŋgê êvhaviŋ atu ba ku mi ami. Ba intu tem yaŋgik yenaŋ yahêvhaviŋ thô esak yenaŋ ku.” \p \v 19 Môlô ôêvhaviŋ nena Wapômbêŋ doŋtom iyom hamô ba intu osoŋ nena unim ôêvhaviŋ ma anêŋ ku mi ma hatôm e? Auk êŋ ma auk mavi, ma doŋtom miŋ osoŋ nena auk êŋ intu mavi ek o ami. Mi, ŋgôk eyala auk êŋ haviŋ, ma doŋtom thêlô ma Wapômbêŋ anêŋ ŋê kambom ba intu êkô ba elowaliŋ. \p \v 20 Môlô ŋê auk thôŋôthôŋ, lemimhaviŋ noyala nena êvhaviŋ atu ba hêk wavo ma anêŋ ku mi, êŋ ma nôm oyaŋ e? \v 21 \x * \xo 2:21 \xt Stt 22:9-12\x*Lemimimbi alalôaniŋ bumalô Ablaham. Yani bôk hêv nakaduŋ Aisak hatôm da hayô hêk loŋ êbôk da. Yani hadum ku êŋ ba intu Wapômbêŋ hanaŋ nena yani ma anyô thêthôŋ, aêŋ e? \v 22 \x * \xo 2:22 \xt Hib 11:17-18\x*Intu êŋ, Ablaham anêŋ hêvhaviŋ lôk anêŋ ku idum ku haviŋ i. Ma anêŋ ku hadum ba anêŋ hêvhaviŋ hik anôŋ. \v 23 \x * \xo 2:23 \xt Stt 15:6; 2Sto 20:7; Ais 41:8\x*Êŋ ma habitak hatôm Wapômbêŋ anêŋ kapya hanaŋ, “Ablaham hêvhaviŋ Wapômbêŋ ba intu hayê yani nena anyô thêthôŋ.” Ma halam yani nena anêŋ anyô môlô. \v 24 Aêŋ ba oyala nena ôpatu ba hêvhaviŋ lôk hadum anêŋ ku haviŋ ma Wapômbêŋ halam yani nena anyô thêthôŋ. Ma miŋ hanaŋ abô êŋ hathak ôpatu ba hêvhaviŋ iyom ma anêŋ ku mi ami. \p \v 25 \x * \xo 2:25 \xt Jos 2:1-21; Hib 11:31\x*Ma lemimimbi avi sek waliliŋ Lahap imbiŋ. Yani ma aêŋ iyom. Hawa Islael iniŋ ŋê êyê loŋ vani ba hêv i sa ek elom buyaŋ ba i. Yani hadum ku êŋ ba intu Wapômbêŋ halam yani nena avi thêthôŋ. \v 26 Kupik atu ba auk lôkmala miŋ hamô ami, êŋ ma ŋama. Ma êvhaviŋ atu ba anêŋ ku mi ma ŋama aêŋ iyom. \c 3 \s1 Oyabiŋ vembôlêk mavi \p \v 1 Aiyaŋ thêlô, alalô nayala nena Wapômbêŋ tem indum abô lôklokwaŋ ek yêlô atu ba adôŋ avômalô hathak êvhaviŋ. Ba intu miŋ môlô bêŋ anôŋ nundum ek numbitak ŋê êdôŋ avômalô ami. \p \v 2 Alalô lôkthô athak avak i silili ba adum kambom lomaloma. Anyôla miŋ havak i silili hathak anêŋ abô ami, êŋ ma yani mabuŋ anôŋ ba hatôm eyabiŋ liŋkupik sapêŋ. \v 3 Odaŋô. Avômalô ethak etak nôm yaônate hapalaŋaniŋ hêk bokhos abôlêk ek êvôv hamô yak ma bok bêŋ êŋ hasopa iniŋ leŋiŋhaviŋ. \fig |alt="man on horse" src="LB00035B.TIF" size="col" loc="Jas 3:3" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Jems 3:3" \fig* \v 4 Ma nômla yaŋ ma yeŋ ŋgwêk. Yeŋ ŋgwêk ma nômbêŋ ma lovak bêŋ hayuv ma hathak hasisuŋ yeŋ êŋ ba hi. Ma doŋtom nôm yaôna anôŋ te hêk dômlokwaŋ ek havusiŋ hi loŋ atu ba alaŋ lahaviŋ ni. \v 5 Ma aêŋ iyom veŋbôlêk ma nôm yaôna ek leŋviŋkupik. Ma doŋtom hatôm indum ku bêŋ lomaloma. \p Lemimimbi nena atum yaôna hatôm esaŋ ba êmbôk kamuŋ bêŋ anôŋ. \v 6 \x * \xo 3:6 \xt Mat 12:36-37; 15:11,18-19\x*Ma veŋbôlêk ma hatôm atum. Veŋbôlêk êŋ ma hayô siŋ hathak kambom lomaloma ba halumbak bêŋ ba hadum leŋviŋkupik sapêŋ habitak lelaik. Atum êŋ halêm anêŋ loŋ atum da hamô ba intu hatôm esaŋ alalôaniŋ lôkmala sapêŋ, lêk êntêk êŋ endeba êyô anêŋ daŋ. \p \v 7 Avômalô ethak ewa menak lo umya ma alim ŋgwêk lôk alim lomaloma ba eyabiŋ ba êmô tiŋiŋ. \v 8 \x * \xo 3:8 \xt Lom 3:13\x*Ma doŋtom anyô late miŋ hatôm eyabiŋ abôlêk ek ênjêk tiŋiŋ ami. Mi, kambom hapipiyap hêk abôlêk ba hatôm siniŋ habôk avômalô vônô. \p \v 9 Alalô êv yeŋ hathak veŋiŋbôlêk hadêŋ alalôaniŋ Kamik Anyô Bêŋ. Ma veŋiŋbôlêk doŋtom êŋ iyom intu hanaŋ ek Wapômbêŋ imbuliŋ avômalô takatu ba yani hapesaŋ i hatôm yanida. \v 10 Veŋiŋbôlêk doŋtom êŋ iyom intu habô Wapômbêŋ lôk hanaŋ abôma haviŋ. Aiyaŋ thêlô, êŋ ma kambom anôŋ. \v 11 Ŋaŋ lôk ŋgwêk hatôm nede valu abyaŋ te e? Mi anôŋ. \v 12 Aiyaŋ thêlô, ŋgwêk miŋ hatôm nêm ŋaŋ mavi êndêŋ alalô ami. Ma ŋgôbêŋ miŋ hatôm injik êtôm sabo ami. Ma yak te miŋ hatôm injik êtôm ŋgôbêŋ ami. Mi anôŋ. \s1 Auk mavi halêm anêŋ Wapômbêŋ \p \v 13 Môlô opalê atu ba lôkauk bêŋ ba hayala Wapômbêŋ anêŋ lahaviŋ? Injik anêŋ auk mavi êŋ thô esak anêŋ kobom thêthôŋ lôk ku takatu ba hadum ba hamô maliŋyaô. \v 14 Ma doŋtom lemdaŋ hathak athêŋ bêŋ hêk kapôlôm ba hudum ek osale anyô vi thô ba ômôŋ, êŋ ma miŋ ômbô o ba onaŋ nena hosopa abô avanôŋ ami. Êŋ ma honaŋ abôyaŋ ba hubuliŋ abô avanôŋ. \v 15 Auk êŋ ma auk pik lôk kapôlôŋ bô ba halêm anêŋ Sadaŋ. Ma miŋ halêm anêŋ leŋ ami. \v 16 Loŋ atu ba kobom ethale anyô vi thô lôk leŋdaŋ hathak athêŋ bêŋ hêk, êŋ ma tem ôpôm nena nômkama sapêŋ hamô mayaliv ma kambom lomaloma hêk haviŋ. \p \v 17 Ma doŋtom auk atu ba halêm anêŋ leŋ ma mabuŋ anôŋ. Auk êŋ hadum ek avômalô nêmô yôhôk imbiŋ i lôk netauviŋ i ma nêwê abô vibiŋ, ma nênêm kapôlôŋiŋ lôk nindum ku mavi lomaloma, ma nindum kobom doŋtom êndêŋ avômalô lôkthô ma nesopa thêlôda iniŋ abô sapêŋ. \v 18 \x * \xo 3:18 \xt Mat 5:9; Hib 12:11\x*Avômalô yôhôk takatu ba ethak idum ek avômalô nêmô yôhôk imbiŋ i ma hatôm evatho iniŋ yaŋvêk ba hik anôŋ, êŋ ma kobom thêthôŋ mavi lomaloma. \c 4 \s1 Anyô lahaviŋ nômkama pik ma hatôm hik vovak hadêŋ Wapômbêŋ \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Lom 7:23\x*Malê te hadum ba môlô lemimŋaŋa ba uik vovak haviŋ am? Nôm takêŋ halêm anêŋ unim thethaŋak takatu ba ibisôk ek nundum kambom lomaloma e? Intu êŋ. \v 2 Môlô lemimhaviŋ nômlate atu ba mi hêk môlô. Ba intu môlô malemimkilik hathak nôm êŋ ba uik anyô vônô ma doŋtom miŋ owa ami. Êŋ ma hadum môlô lemimŋaŋa ba uik vovak hathak. Môlô miŋ onaŋ hik Wapômbêŋ liŋ ami ba intu miŋ owa ami. \v 3 Ma onaŋ hik yani liŋ hathak nômlate ma miŋ othak owa ami eka? Unim auk ma lokbaŋ ba lemimhaviŋ noja ek injik unim thethaŋak vônô iyom. Ba intu yani havasiŋ nôm êŋ ek môlô. \p \v 4 \x * \xo 4:4 \xt Lom 8:7; 1Jon 2:15\x*Môlô ma hatôm avômalô takatu ba idum sek waliliŋ ba êpôlik ek Wapômbêŋ ma evaloŋ nômkama pik majaŋ. Odaŋô! Opalêla takatu ba leŋiŋhaviŋ nômkama pik ma pik anêŋ ŋê môlô ba hatôm ik vovak hadêŋ Wapômbêŋ. \v 5 Wapômbêŋ anêŋ abô te bôk hanaŋ nena, “Wapômbêŋ madaluk ladaŋ hathak auk lôkmala atu ba hêv hadêŋ alalô.” Hosoŋ nena abô êŋ ma nôm oyaŋ e? Mi anôŋ! \v 6 \x * \xo 4:6 \xt 1Pi 5:5\x*Ma Wapômbêŋ lahaviŋ nêm alalô sa ba intu habi anêŋ wapôm sam bêŋ anôŋ hadêŋ alalô. Hatôm anêŋ kapya hanaŋ nena, \q1 “Wapômbêŋ havasiŋ ek ŋê êbôi ma hêv wapôm ek ŋê etauviŋ i.” \rq Gutpela Sindaun 3:34 \rq* \p \v 7 \x * \xo 4:7 \xt Ep 6:12\x*Aêŋ ba nodovak Wapômbêŋ. Ma nobasiŋ am ek Sadaŋ, êŋ ma tem yani etak môlô ba êsôv. \v 8 \x * \xo 4:8 \xt Ais 1:16; Sek 1:3; Mal 3:7\x*Ma unu bidoŋ ek Wapômbêŋ ma tem yani êlêm bidoŋ ek môlô. Ma môlô ŋê takatu ba udum kambom, nusik bahemim ek nundum mavi. Ma môlô ŋê auk ju, notak auk yaŋ ek unim kapôlômim imbitak mabuŋ mavi. \v 9 Ma lemimimbi môlônim kambom ba nodaŋ lôk lemimmalaiŋ. Ma miŋ nomalik lôk lemmavi ami. Mi, kapôlômim malaiŋ ba nodaŋ asêŋ malêŋ. \fig |alt="man praying face-down" src="HK00289B.TIF" size="col" loc="Jas 4:9" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972." ref="Jems 4:9" \fig* \v 10 \x * \xo 4:10 \xt Jop 5:11; 1Pi 5:6\x*Notauviŋ am ênjêk Anyô Bêŋ ma, ma tem êsô môlô liŋ. \s1 Miŋ nonaŋ abôma esak anyô vi ami \p \v 11 Aiyaŋ thêlô, miŋ nonaŋ abôma esak môlôviyaŋ ami. Môlô takatu ba onaŋ abôma hathak môlôviyaŋ mena otatale môlôviyaŋ, êŋ ma hatôm onaŋ abôma lo otatale abô balabuŋ. Ma otatale abô balabuŋ, êŋ ma miŋ osopa abô balabuŋ êŋ ami. Mi, ubitak hatôm abô balabuŋ anêŋ alaŋ. \v 12 \x * \xo 4:12 \xt Lom 2:1; 14:4\x*Ma doŋtom abô balabuŋ anêŋ alaŋ ma doŋtom iyom. Yani êŋ iyom hatôm indum abô ek anêŋ mavi nêmô ma anêŋ kambom nêmbini. O opalê ba honaŋ avômalô iniŋ kambom bêŋ? \s1 Miŋ nobam amda ami \p \v 13 \x * \xo 4:13 \xt Luk 12:18-20\x*Odaŋô katô! Môlô takatu ba onaŋ, “Yaô mena yamuŋ la ma tem yêlô ana malak bêŋ te ek nandum ku valu êtôm sondabêŋ te êmô loŋ êŋ ek napôm valuseleŋ bêŋ.” \v 14 \x * \xo 4:14 \xt Sng 39:5,11; Snd 27:1\x*Aisê ka onaŋ aêŋ? Oyala nôm atu ba tem imbitak e? Mi, ôthôŋ nôm atu ba tem imbitak êndêŋ yamuŋ! Ma môlônim lôkmala ma hatôm atum yova atu ba hamô dokte iyom ma tem mi. \v 15 Aêŋ ba mavi ek môlô nonaŋ aêntêk, “Anyô Bêŋ anêŋ lahaviŋ, êŋ ma tem yêlô namô lôkmala ba nandum nôm takatu ba leŋiŋhabi ek nandum.” \v 16 Ma doŋtom môlô othak ôbôam ba obam am. Êŋ ma kambom. \v 17 \x * \xo 4:17 \xt Luk 12:47\x*Aêŋ ba opalê atu ba hayala kobom mavi ma doŋtom miŋ hadum ami, êŋ ma hadum kambom. \c 5 \s1 Ŋê lôk nômkama bêŋ nôkô ek am \p \v 1 Môlô avômalô lôk nômkama bêŋ, odaŋô katô! Malaiŋ lomaloma tem êpôm môlô ba intu nodaŋ asêŋ malêŋ. \v 2 \x * \xo 5:2 \xt Mat 6:19\x*Môlônim nômkama sapêŋ lêk hapalê ma didu lêk edabêŋ unim kwêv lo sôp ba hatitip \v 3 ma da lêk hathaŋ unim gol lo seleva. Ma da êŋ tem imbitak êtôm atum ek esaŋ môlô lemvimkupik lôk injik môlônim kambom thô. Waklavôŋ pik lo leŋ anêŋ daŋ lêk habobo, ma doŋtom ôvôlô nômkama denaŋ. \v 4 \x * \xo 5:4 \xt Lo 24:14-15\x*Lemimimbi esak unim ŋê ku takatu ba idum ku êmô unim ku kapô. Miŋ ôêv i vuli hatôm iniŋ ku ami ba iniŋ asêŋ hi hapôm Anyô Bêŋ Lôklokwaŋ Lôkthô Anêŋ Ôdôŋ ba lêk halaŋô yôv. \v 5 \x * \xo 5:5 \xt Luk 16:25\x*Môlô ômô pik ma osopa unim lemimhaviŋ lôk thethaŋak ba oaŋ nôm bêŋ hatôm etak bok halôk balam lukmuk ba êthôŋ iniŋ waklavôŋ nijik i vônô lêk habobo. \v 6 Môlô othak udum abô ek nijik ŋê thêthôŋ vônô ma miŋ êwê kambom êŋ viyaŋ ami. \s1 Ôpôm malaiŋ ma nômô maliŋyaô \p \v 7 \x * \xo 5:7 \xt Lo 11:14; Jer 5:24\x*Aêŋ ba aiyaŋ thêlô, nômô maliŋyaô ma noyabiŋ Anyô Bêŋ anêŋ endelêm. Lemimimbi ŋê takatu ba evatho nômkama halôk ku kapô. Thêlô êmô maliŋyaô ba eyabiŋ ôthôm lo wak ek nindum iniŋ ku vêmam. Êŋ ma tem nôm indumbak ba injik anôŋ mavi. \v 8 \x * \xo 5:8 \xt Lom 13:11-12; 1Pi 4:7\x*Ma nômô maliŋyaô aêŋ iyom ma nobatho kapôlômim loŋ. Anyô Bêŋ anêŋ waklavôŋ endelêm lêk habobo. \p \v 9 Aiyaŋ thêlô, miŋ kapôlôŋ diŋdiŋ esak am ami ek Anyô Bêŋ miŋ indum abô esak môlô ami. Odaŋô, balabuŋ anêŋ alaŋ lêk hamiŋ unyak abôlêk yôv ek nundum abô! \p \v 10 Aiyaŋ thêlô, lemimimbi plopet taksêbôk ba enaŋ abô hathak Anyô Bêŋ anêŋ athêŋ. Ewa vovaŋ ma doŋtom êmô maliŋyaô. \v 11 \x * \xo 5:11 \xt Kis 34:6; Jop 1:21-22; 2:10; Sng 103:8\x*Ma avômalô takatu ba ewa malaiŋ ba imiŋ lôklokwaŋ ma ayala nena thêlô ewa Wapômbêŋ anêŋ mek mavi. Ma bôk olaŋô Jop anêŋ kukuthiŋ e? Hawa malaiŋ bêŋ ma doŋtom hamiŋ lôklokwaŋ. Anyô Bêŋ ma anyô lahiki lôk kapô malaiŋ hathak anêŋ avômalô ba intu haveŋ yam ma hadum mavi hadêŋ yani. \s1 Miŋ alalô nanaŋ avanôŋ biŋ dake ami \p \v 12 \x * \xo 5:12 \xt Mat 5:34-37\x*Aiyaŋ thêlô, nômbêŋ ma aêntêk. Miŋ nonaŋ nena avanôŋ biŋ dake esak leŋ lo pik mena nômla ek embatho unim abô loŋ ami. Mi, hudum aêŋ, êŋ ma yakô osau ba tem Anyô Bêŋ nêm vovaŋ êndêŋ o. Ba intu honaŋ nena tem undum nômlate, êŋ ma undum êtôm atu ba honaŋ. Ma hôdô ek undum, êŋ ma onaŋ nena mi ek miŋ undum ami. \s1 Ŋê êvhaviŋ iniŋ mek ma lôklokwaŋ \p \v 13 Malaiŋ la hapôm môlô te, êŋ ma eteŋ mek. Ma môlô te lamavi, êŋ ma nêm yeŋ ek êmbô Wapômbêŋ. \v 14 \x * \xo 5:14 \xt Mak 6:13\x*Ma môlô te hapôm lijiŋ, êŋ ma endam avômalô êvhaviŋ iniŋ avaka ek neteŋ mek êyô yani vôv lôk nisik esak nôm lêŋlêŋ esak Anyô Bêŋ anêŋ athêŋ. \fig |alt="people praying over sick" src="Family11.tif" size="col" loc="Jas 5:14" ref="Jems 5:14" \fig* \v 15 \x * \xo 5:15 \xt Mat 17:18-20\x*Ma iniŋ mek atu ba eteŋ lôk êvhaviŋ ma tem indum ôpêŋ mavi ma Anyô Bêŋ tem êsô yani liŋ. Ma bôk hadum kambom la, êŋ ma tem Anyô Bêŋ nêm anêŋ kambom êŋ vê. \v 16 Ba intu môlô tomtom nonaŋ unim kambom bêŋ imbiŋ am ma noteŋ mek esak am ek numbitak mavi. Anyô thêthôŋ anêŋ mek ma lôklokwaŋ ba tem injik anôŋ. \p \v 17 \x * \xo 5:17 \xt 1Kiŋ 17:1; 18:1\x*Lemimbi plopet Elia. Yani ma anyô hatôm alalô. Lavidoŋ ba hateŋ mek ek miŋ ôthôm injik ami, êŋ ma ôthôm miŋ hik ami hatôm sondabêŋ lô ma wata te. \v 18 \x * \xo 5:18 \xt 1Kiŋ 18:42-45\x*Vêm ma hateŋ mek hathak loŋbô ma ôthôm hik ba nômkama pik hik anôŋ mavi. \s1 Ôpatu ba hêv yak ma noja yani esak loŋbô \p \v 19 \x * \xo 5:19 \xt Gal 6:1\x*Yenaŋ aiyaŋ thêlô, môlô te hêv yak hathak abô avanôŋ ba môlô te hawa ôpêŋ hatup, \v 20 \x * \xo 5:20 \xt Snd 10:12; 1Pi 4:8\x*êŋ ma lemimimbi nena, “Ôpatu ba hêv anyô hadum kambom te anêŋ auk sa ek hatak anêŋ kambom, êŋ ma hêv ôpêŋ vê hêk ŋama ma haluviŋ anêŋ kambom bêŋ anôŋ.”