\id COL - Malei-Hote NT [hot] -Papua New Guinea 2010 (DBL 2014) \h Kolosi \toc1 Kapya atu ba Pol hato hi Kolosi \toc2 Kolosi \toc3 Kol \mt2 Kapya atu ba Pol hato hi \mt1 Kolosi \imt1 Abô môŋ \ip Pol hato kapya êntêk hadêŋ avômalô êvhaviŋ anêŋ Kolosi. Pol miŋ bôk hi Kolosi ami. Ma doŋtom Epaplas bôk hamô Epesus ba halaŋô Pol anêŋ abô ba hêvhaviŋ. Êŋ ma hawa Abô Mavi êŋ ba hi hanaŋ bêŋ hadêŋ avômalô Kolosi. \ip Kêdôŋwaga abôyaŋ êv auk lokbaŋ hadêŋ avômalô êvhaviŋ anêŋ Kolosi. Ba intu Pol hato ek epesaŋ iniŋ auk lôk embatho iniŋ êvhaviŋ loŋ. \ip Hamô koladôŋ ma hato kapya êntêk hadêŋ 60 AD la. \c 1 \s1 Pol hanaŋ anêŋ lamavi \p \v 1 Ya Pol, Yisu Kilisi anêŋ aposel hathak Wapômbêŋ da anêŋ lahaviŋ lôk alalôaniŋ aiyaŋ Timoti, yai ato kapya êntêk \v 2 hadêŋ avômalô matheŋ takatu ba êmô majaŋ anêŋ Kolosi. Môlô ma yêlôaniŋ aiyaŋ takatu ba ômô haviŋ Kilisi. \p Alalôaniŋ Kamik Wapômbêŋ anêŋ wapôm lôk labali êmô imbiŋ môlô. \s1 Mek leŋiŋmavi hathak avômalô Kolosi \p \v 3 \x * \xo 1:3 \xt Ep 1:15-16\x*Yêlô ateŋ mek ma athak anaŋ leŋiŋmavi wak nômbêŋ intu hathak môlô hadêŋ Wapômbêŋ, alalôaniŋ Anyô Bêŋ Yisu Kilisi anêŋ Lambô \v 4-5 \x * \xo 1:4-5 \xt Ep 1:15; 1Pi 1:4\x*ek malê nena bôk alaŋô nena môlô ôêv malemim ek nôm mavi takatu ba Wapômbêŋ bôk hapôpêk yôv ek môlô hêk malak leŋ. Môlô bôk olaŋô abô hathak nôm mavi takêŋ yôv halôk Wapômbêŋ anêŋ Abô Mavi atu ba avanôŋ. Aêŋ ba yêlô alaŋô nena môlô ôêvhaviŋ Yisu Kilisi lôklokwaŋ ba lemimhaviŋ avômalô matheŋ lôkthô. \v 6 Abô Mavi êŋ bôk halêm ek môlô ma lêk hik anôŋ ba hêv liŋsiŋ haveŋ pik lôkthô. Hatôm atu ba bôk hadum hadêŋ môlô hadêŋ wak atu ba olaŋô lôk oyala abô avanôŋ hathak Wapômbêŋ anêŋ wapôm aleba lêk. \v 7 \x * \xo 1:7 \xt Kol 4:12; Plm 23\x*Epaplas bôk hadôŋ môlô hathak abô êŋ yôv. Yani ma yêlôaniŋ aiyaŋ ba hadum ku haviŋ yêlô ma yêlô leŋiŋhaviŋ yani. Yani ma Kilisi anêŋ anyô ku majaŋ te ek hêv môlô sa. \v 8 Ma bôk hanaŋ hadêŋ yêlô hathak môlônim lemimhaviŋ takatu ba Lovak Matheŋ hêv. \p \v 9 \x * \xo 1:9 \xt Ep 1:16-17\x*Waklavôŋ abô êŋ hayô ek yêlô ma miŋ atak mek ek môlô ami. Ma athak ateŋ mek ek Wapômbêŋ anêŋ Lovak Matheŋ nêm auk lomaloma êndêŋ môlô ek noyala Wapômbêŋ anêŋ lahaviŋ katô. \v 10 Yêlô ateŋ mek êŋ ek môlô nômô êtôm Anyô Bêŋ anêŋ lahaviŋ ek indum yani lamavi esak nômbêŋ atu ba môlô udum. Êŋ ma tem unim ku mavi lomaloma injik anôŋ lôk auk hathak Wapômbêŋ tem indumbak bêŋ. \v 11 \x * \xo 1:11 \xt Ep 1:19; 3:16\x*Ma embatho môlô loŋ esak lôklokwaŋ lôkthô atu ba halêm anêŋ yanida anêŋ lôklokwaŋ lôkmaŋgiŋ ek malaiŋ la hapôm môlô, ma numiŋ lôklokwaŋ lôk nômô maliŋyaô. \v 12 \x * \xo 1:12 \xt Ep 1:11,18\x*Ma nômbôam ba nônêm lemimmavi êndêŋ Kamikbêŋ. Yani hêv athêŋ hadêŋ môlô ek noja unim sam imbiŋ avômalô matheŋ takatu ba êmô anêŋ loŋ deda. \v 13 \x * \xo 1:13 \xt Luk 22:53; Ep 2:2\x*Yani hawa alalô vê hêk momaŋiniŋ anêŋ lôklokwaŋ ba hadô alalô hamô Namalô anêŋ loŋ lôkliŋyak kapô. Yani lahaviŋ Namalô êŋ ba \v 14 \x * \xo 1:14 \xt Ep 1:7\x*Namalô êŋ iyom intu hêv alalôaniŋ kambom vê ba halate alalô hale yaiŋ. \s1 Kilisi hamô nômkama lôkthô vuliŋ \p \v 15 \x * \xo 1:15 \xt Jon 1:18; 2Ko 4:4\x*Kilisi hawa Wapômbêŋ atu ba anyôla miŋ hatôm ênjê ami anêŋ dahô. Yani ma Wapômbêŋ nakaduŋ môŋ ba hamô vuliŋ ek nômkama lôkthô atu ba Wapômbêŋ hapesaŋ. \v 16 Hathak Kilisi ma Wapômbêŋ hapesaŋ nômkama lôkthô anêŋ leŋ lo pik, vi ma hatôm nagê ma vi ma miŋ hatôm nagê ami hatôm aŋela lôk iniŋ avaka ma iniŋ ŋê bêŋbêŋ lôk lôklokwaŋ takatu ba hêk kapô. Hapesaŋ nômkama lôkthô hathak Kilisi ek nêm athêŋ bêŋ êndêŋ yani. \v 17 \x * \xo 1:17 \xt Jon 1:1; 8:58\x*Kilisi hamô hamôŋ vêm ka nômkama lôkthô habitak. Ma havaloŋ nômkama lôkthô loŋ ba intu êmô tiŋiŋ. \v 18 \x * \xo 1:18 \xt Ap 26:23; Ep 1:22-23; ALK 1:5\x*Yani bôk hadum ba avômalô ôdôŋ êvhaviŋ lôkthô ibitak ba intu hamô hatôm avômalô êvhaviŋ lôkthô iniŋ wakadôk. Ma thêlô ma yani liŋkupik. Yani ma anyô môŋ atu ba haviyô anêŋ ŋama ek avômalô ŋama lôkthô ba intu hamô vuliŋ ek nômkama lôkthô. \v 19 \x * \xo 1:19 \xt Kol 2:9\x*Wapômbêŋ lamavi ek anêŋ auk lôkmala lôkthô hamô Namalô kapô. \v 20 \x * \xo 1:20 \xt Ep 1:10\x*Hathak Kilisi Wapômbêŋ hapôpêk loŋôndê ek etauviŋ nômkama sapêŋ anêŋ leŋ lo pik ek nêmô labali imbiŋ yani. Hadum nôm êŋ hathak Kilisi anêŋ thalaleŋ atu ba haŋgasô hathak a. \p \v 21 \x * \xo 1:21 \xt Lom 5:10; Ep 2:12\x*Sêbôk ma môlô ômô daimbô ek Wapômbêŋ. Ba udum kambom lomaloma ba intu unim auk hapôlik hathak yani. \v 22 \x * \xo 1:22 \xt Lom 5:10; Ep 5:27\x*Ma doŋtom lêk hathak Kilisi anêŋ ŋama liŋkupik, hatauviŋ môlô ek nômô labali imbiŋ yani lôk matheŋ ma mabuŋ lôk kambom mi ênjêk yani ma. \v 23 Aêŋ ba nobaloŋ unim ôêvhaviŋ loŋ ba numiŋ lôklokwaŋ ek miŋ nupu ami. Ma nônêm malemim ek nôm mavi takatu ba Abô Mavi hik thô ma miŋ notak ami, êŋ ma tem nôpôm mek mavi takêŋ. Môlô bôk olaŋô Abô Mavi êŋ yôv. Ma bôk enaŋ bêŋ hadêŋ avômalô pik luvuluvu. Ya Pol intu, Abô Mavi êŋ anêŋ anyô ku. \s1 Pol hêv avômalô matheŋ sa \p \v 24 Ma lêk yaleŋmavi hathak vovaŋ takatu ba hapôm ya ek nêm môlô sa. Kilisi bôk hawa vovaŋ vi, aêŋ ba anêŋ avômalô êvhaviŋ tem neja vovaŋ êŋ vi imbiŋ. Thêlô ma yani liŋkupik ma vovaŋ êntêk ba yahawa hêv Kilisi anêŋ liŋkupik sa ek vovaŋ sapêŋ atu ba Kilisi hawa ni êyô anêŋ daŋ. \v 25 \x * \xo 1:25 \xt Ep 3:2,7-8\x*Wapômbêŋ hêv ku hadêŋ ya ba yahabitak avômalô êvhaviŋ iniŋ anyô ku ek yanaŋ anêŋ abô lôkthô bêŋ êndêŋ môlô avômalô loŋ buyaŋ. \v 26 \x * \xo 1:26 \xt Lom 16:25-26; Ep 3:5,9\x*Abô êŋ ma abô lôk kup ba bôk havuŋi hêk loŋ kapô ek avômalô bôsêbôk bôlada halêm ba halêm. Ma doŋtom lêk hik thô halêm yaiŋ ek anêŋ avômalô matheŋ. \v 27 Wapômbêŋ lahaviŋ thêlô neyala abô lôk kup êŋ. Ma abô lôk kup êŋ ma abô lôkmaŋgiŋ anôŋ atu ba habitak ek nêm môlô avômalô loŋ buyaŋ sa hatôm hêv avômalô Islael sa. Ma abô lôk kup êŋ ma aêntêk. Kilisi hamô môlô ŋê loŋ buyaŋ kapô ba intu ôêv malemim ek nômô Kilisi anêŋ lôkmaŋgiŋ kapô. \v 28 Aêŋ ba intu yêlô anaŋ Kilisi bêŋ hadêŋ avômalô sapêŋ. Yêlô adôŋ lôk anaŋ abô lôklokwaŋ hathak auk mavi sapêŋ ek thêlô lôkthô nimbitak ŋê mabuŋ anôŋ imbiŋ Kilisi ek ini nêmô Wapômbêŋ ma. \v 29 \x * \xo 1:29 \xt Ep 3:7,20; Plp 4:13\x*Ba intu yahadum ku bêŋ lôk vovanik hathak Kilisi anêŋ lôklokwaŋ atu ba hadum ku bêŋ hamô yakapôlôŋ. \c 2 \p \v 1 Yaleŋhaviŋ môlô noyala nena yahadum ku lôk vovanik bêŋ ek môlô lôk avômalô Laodisia lôk avômalô êvhaviŋ lôkthô atu ba miŋ bôk êyê ya ami. \v 2 Yahadum ku êŋ ek yambatho môlô lôkthô kapôlômim loŋ ek nosak doŋtom lôk lemimbiŋ am ek noja auk lôkmaŋgiŋ sapêŋ ek noyala Wapômbêŋ anêŋ auk atu ba havuŋi katô. Auk êŋ ma Kilisi da. \v 3 \x * \xo 2:3 \xt 1Ko 1:24,30\x*Ma auk lôkmaŋgiŋ lôk auk bêŋ sapêŋ havuŋi hamô yani kapô hatôm payeŋ mavi ek nêm alalô sa. \p \v 4 \x * \xo 2:4 \xt Lom 16:18\x*Yahanaŋ abô takêŋ ek anyôla miŋ êmbôv môlônim auk esak abô lêlêyaŋ mavi la ba esau môlô ami. \v 5 \x * \xo 2:5 \xt 1Ko 5:3\x*Miŋ yahamô haviŋ môlô ami, ma doŋtom yadahôlôŋ hamô haviŋ môlô. Ma yahayê môlô ômô thêthôŋ mavi ba ôêvhaviŋ Kilisi lôklokwaŋ ba intu yaleŋmavi anôŋ. \s1 Lôkmala lukmuk \p \v 6 Bôk owa Yisu Kilisi hatôm unim Anyô Bêŋ yôv. Ba intu nômô imbiŋ yani aêŋ iyom. \v 7 \x * \xo 2:7 \xt Ep 3:17\x*Numiŋ lôklokwaŋ êtôm alokwaŋ lôk ŋgalôk ma nodav unim ôêvhaviŋ êyômô yani ek unim ôêvhaviŋ imbitak lôklokwaŋ êtôm atu ba bôk êdôŋ môlô. Ma nônêm lemimmavi êndêŋ Wapômbêŋ êtôm ŋaŋ hasôv halôk bôŋ. \p \v 8 Noyabiŋ am dedauŋ mavi ek avômalô vi miŋ nesau môlô esak auk pik lôk abô takatu ba hayovak oyaŋ ami. Ôêvhaviŋ iniŋ abô ma hatôm etak o halôk kola kapô. Thêlô ewa auk takêŋ halêm anêŋ auk bô lôk ŋgôk takatu ba eyabiŋ pik ma miŋ Kilisi ami \v 9 \x * \xo 2:9 \xt Jon 1:14,16\x*ek malê nena Wapômbêŋ anêŋ auk lôkmala sapêŋ hamô Kilisi liŋkupik kapô. \v 10 \x * \xo 2:10 \xt Ep 1:21-22\x*Yani hamô vuliŋ ek lôklokwaŋ lôk athêŋ bêŋ lôkthô. Môlô ômô haviŋ yani ba intu Wapômbêŋ hêv anêŋ lôkmala hadêŋ môlô ba lôkmala êŋ intu haŋgasô hayô môlô vôv. \v 11 \x * \xo 2:11 \xt Lom 2:29\x*Ma tabô eŋgothe kupik hik anôŋ hamiŋ môlô takatu ba ôêvhaviŋ Kilisi. Miŋ eŋgothe kupik hathak baheŋiŋ ami. Mi, Kilisi da hadum ku hêk môlô kapôlômim ba hadabêŋ môlônim kapôlômim bô vê. \v 12 \x * \xo 2:12 \xt Lom 6:4\x*Ba uthik ŋaŋ ma Wapômbêŋ halav môlô haviŋ Kilisi. Ma hathak unim ôêvhaviŋ Wapômbêŋ anêŋ lôklokwaŋ atu ba hik Kilisi liŋ ma hik môlô liŋ haviŋ. \p \v 13 \x * \xo 2:13 \xt Ep 2:1,4-5\x*Sêbôk atu ba Kilisi miŋ haŋgothe kapôlômim bô vê ami denaŋ, ma kapôlômim bô êŋ havaloŋ môlô loŋ ba udum kambom lomaloma lôk ômô hatôm ŋê ŋama. Êŋ ma Wapômbêŋ hêv unim kambom sapêŋ vê ba hadum ba ômô lôkmala haviŋ Kilisi. \v 14 \x * \xo 2:14 \xt Ep 2:14-16; 1Pi 2:24\x*Sêbôk ma alalô leŋiŋôndôŋ kôtôŋ ba abuliŋ abô balabuŋ ba intu tem injik i liliŋ ba nêm vovaŋ êndêŋ alalô. Ma doŋtom Wapômbêŋ hamiŋ abô balabuŋ anêŋ vovaŋ takêŋ loŋ siŋ ba hik loŋ hathak a haviŋ Kilisi. \v 15 Ma hathak Kilisi anêŋ ŋama hathak a, ma Wapômbêŋ hamô ŋgôk bêŋbêŋ lôk ŋgôk lôk athêŋ lu ba hêv iniŋ nômkama vovak vê. Vêm ma halom thêlô ba hi hadô hamiŋ avômalô maleŋiŋ ma hêv mama bêŋ hadêŋ thêlô. \s1 Abô hathak ŋê pik iniŋ balabuŋ \p \v 16 \x * \xo 2:16 \xt Lom 14:1-13\x*Aêŋ ba ŋê doho etatale môlô hathak nôm takatu ba oaŋ lo unum ma waklavôŋ ôêv yeŋ lo waklavôŋ ayôŋ lukmuk ma waklavôŋ Sabat, êŋ ma miŋ nodaŋô iniŋ abô ami.\f * \fr 2:16 \ft ‘Sabat’ ma abô Hiblu ma anêŋ ôdôŋ nena, ‘Waklavôŋ neja lovak.’\f* \v 17 \x * \xo 2:17 \xt Hib 8:5\x*Nôm takêŋ lôkthô ma yaôna ma hatôm dahô atu ba halêm hamôŋ ek alalô nagê vêmam ka miŋ nôm anôŋ embeŋ yam. Ma nôm anôŋ êŋ ma Kilisi da. \v 18 Avômalô doho esopa iniŋ auk bô ba ebam i oyaŋ hathak iniŋ kobom êv yeŋ. Thêlô enaŋ nena thêlô etauviŋ i ba esopa iniŋ niaviŋ takatu ba êyê ba intu êv yeŋ hathak aŋela. Miŋ notak i ek netatale môlô ba nênêm unim vuli mavi vê ami. \v 19 \x * \xo 2:19 \xt Ep 2:21; 4:16\x*Ŋê êŋ miŋ evaloŋ Kilisi atu ba hatôm leŋviŋkupik anêŋ wakadôk loŋ ami. Leŋviŋkupik êŋ ma ŋê êvhaviŋ Kilisi. Ma hathak hayabiŋ leŋviŋkupik êŋ lôkthô dedauŋ mavi ek nimbitak lôklokwaŋ ba nedahaliŋ i mavi ma nindumbak esak lôklokwaŋ atu ba Wapômbêŋ hêv. \p \v 20 \x * \xo 2:20 \xt Gal 4:3,9; 1Ti 4:3\x*Môlô bôk oma yôv haviŋ Kilisi ba intu ŋgôk takatu ba eyabiŋ pik êntêk ma miŋ eyabiŋ môlô ami. Ma osopa pik anêŋ balabuŋ hatôm pik hayabiŋ môlô denaŋ eka? \v 21 Pik anêŋ balabuŋ hanaŋ nena, “Miŋ ombaloŋ ami! Miŋ noŋgwaŋ ami! Miŋ ôsôm ami!” \v 22 \x * \xo 2:22 \xt Mat 15:9\x*Balabuŋ takêŋ halêm anêŋ avômalô pik iniŋ auk lôk iniŋ abô takatu ba êdôŋ ba enaŋ hathak nôm takatu ba aŋ lo anum iyom vêm ma mi. \v 23 Ŋê takatu ba êdôŋ balabuŋ takêŋ esoŋ nena balabuŋ êŋ ma auk mavi ek nêm avômalô sa ek nênêm yeŋ lôk nênêm vovaŋ êndêŋ leŋviŋkupik ek indum Wapômbêŋ lamavi. Ma doŋtom mi, balabuŋ takêŋ miŋ hatôm nêm avômalô sa ek netak iniŋ thethaŋak ami. \c 3 \s1 Alalô aviyô ba awa lôkmala haviŋ Kilisi \p \v 1 \x * \xo 3:1 \xt Mak 12:36; 16:19; Ep 1:20\x*Aêŋ ba Wapômbêŋ bôk hik môlô liŋ haviŋ Kilisi ba ômô lôkmala. Ma lêk Kilisi hamô Wapômbêŋ baŋ vianôŋ hamô malak leŋ. Ba intu nômô lêlê esak nômkama malak leŋ iyom. \v 2 \x * \xo 3:2 \xt Mat 6:33\x*Ma nônêm auk esak nômkama vuliŋ, ma miŋ nômkama pik ami. \v 3 Môlô bôk oma yôv ba unim lôkmala hakopak hamô haviŋ Kilisi atu ba hadahaliŋ haviŋ Wapômbêŋ. \v 4 Kilisi ma môlônim lôkmala ba anêŋ waklavôŋ endelêm ma tem nôlêm yaiŋ imbiŋ yani lôk anêŋ lôkmaŋgiŋ. \p \v 5 \x * \xo 3:5 \xt Lom 6:6,11; Ep 4:19; 5:3-6\x*Aêŋ ba uŋgwik kambom pik sapêŋ atu ba hamô môlô kapôlômim vônô: sek waliliŋ lôk auk lôŋgôlôŋ ma thethaŋak lôk leŋiŋhaviŋ kambom lôk maleŋiŋkilik hathak nômkama. Maleŋkilik ma hatôm êv yeŋ hathak ŋgôk. \v 6 Avômalô leŋôndôŋ kôtôŋ intu ethak idum nôm takêŋ ba intu tem nêpôm Wapômbêŋ anêŋ lamaniŋ. \v 7 Sêbôk ma môlô ômô aêŋ ba osopa loŋôndê kambom takêntêk haviŋ. \v 8 \x * \xo 3:8 \xt Ep 4:25-29; 5:4\x*Ma doŋtom lêk ma notak kambom sapêŋ atu ba hamiŋ môlô kapôlômim aêntêk: lemimmaniŋ lôk lemimŋaŋa ma kapôlômim kambom lôk onaŋ abôma hathak avômalô vi lôk onaŋ abô kambom. \v 9 \x * \xo 3:9 \xt Ep 4:22,25\x*Môlô bôk otak kapôlômim bô lôk anêŋ kambom lomaloma yôv. Ba intu miŋ nonaŋ abôyaŋ êndêŋ môlôviyaŋ ami. \v 10 \x * \xo 3:10 \xt Ep 4:24\x*Ma lêk owa kapôlômim lukmuk. Ma wak nômbêŋ intu ma Wapômbêŋ atu ba hapesaŋ kapôlômim lukmuk êŋ hadum ek imbitak êtôm yanida anêŋ dahô ek noyala yani mavi anôŋ. \v 11 \x * \xo 3:11 \xt Gal 3:28\x*Ba intu avômalô takatu ba bôk ewa kapôlôŋiŋ lukmuk yôv, lôkthô ma êtôm doŋtom iyom. Avômalô Islael lôk avômalô loŋ buyaŋ, ma vi atu ba eŋgothe kupik lôk vi atu ba miŋ eŋgothe ami, ma vi atu ba ŋê kamuŋ lôk vi atu ba alonaŋ anôŋ, ma vi atu ba êmô alaŋsi vibiŋ lôk vi atu ba idum ida iniŋ ku, lôkthô êtôm doŋtom iyom. Kilisi intu bêŋ ek nômbêŋ takêŋ lôkthô ba hamô haviŋ alalô sapêŋ. \p \v 12 \x * \xo 3:12 \xt 1Pi 2:9\x*Wapômbêŋ lahaviŋ môlô ba bôk habi baŋ hayô hêk môlô ek numbitak anêŋ avômalô matheŋ. Ba intu numbuliv am siŋ esak kobom leŋiŋhiki hatôm vovaŋ haliŋ anyô lôk nundum mavi êndêŋ anyô yaŋ ma notauviŋ am ba nômô labalina lôk maliŋyaô. \v 13 \x * \xo 3:13 \xt Ep 4:2,32\x*Ma anyô te hawa auk lokbaŋ hathak yaŋ ma embaloŋ kapô loŋ. Ma malem thêlêv hathak anyô yaŋ ma otak anêm kapôlôm kambom êŋ. Anyô Bêŋ bôk hêv anêm kambom vê yôv, ba intu undum aêŋ iyom. \v 14 \x * \xo 3:14 \xt Lom 13:8-10\x*Ma ôkôk leŋiŋhaviŋ êyôŋgêk nôm takêŋ vôv. Leŋiŋhaviŋ havaloŋ lôkthô loŋ majaŋ anôŋ. \p \v 15 \x * \xo 3:15 \xt 1Ko 12:27; Ep 4:4; Plp 4:7\x*Môlô lôkthô bôk othak doŋtom ba ubitak Kilisi anêŋ liŋkupik doŋtom ba halam môlô ek nômô yôhôk imbiŋam. Ba intu notak Kilisi anêŋ yôhôk ek eyabiŋ môlô kapôlômim. Ma nônêm lemimmavi êndêŋ Wapômbêŋ wak nômbêŋ intu sapêŋ. \v 16 \x * \xo 3:16 \xt Ep 5:19\x*Nômbôlô Kilisi anêŋ abô êmô kapôlômim siŋ ek nôndôŋ lôk uŋgwik auk mavi sapêŋ thô imbiŋ am. Nônêm yeŋ atu ba hêk Wapômbêŋ anêŋ kapya yeŋ lôk yeŋ matheŋ lôk yeŋ atu ba Lovak Matheŋ hêv ek nônêm lemimmavi êndêŋ Wapômbêŋ êndôk kapôlômim. \v 17 \x * \xo 3:17 \xt 1Ko 10:31; Ep 5:20\x*Nômkama lôkthô atu ba môlô udum ba onaŋ ma nundum lôkthô esak Anyô Bêŋ Yisu Kilisi anêŋ athêŋ. Ma hathak yani ma nônêm lemimmavi êndêŋ Kamik Wapômbêŋ. \s1 Pol anêŋ abô hadêŋ ŋê matheŋ lodôŋlodôŋ \p \v 18 \x * \xo 3:18 \xt Ep 5:22\x*Môlô avi lôk anyô, nômô unim anyô vibiŋ. Êŋ ma mavi ek avi atu ba hasopa Anyô Bêŋ. \p \v 19 \x * \xo 3:19 \xt Ep 5:25\x*Ma môlô anyô, lemimimbiŋ vônimi ma miŋ nosaŋ i ami. \p \v 20 \x * \xo 3:20 \xt Ep 6:1\x*Ma môlô avômena, nôwê lemami lo lemtami iniŋ abô sapêŋ vibiŋ. Nôm êŋ hadum Anyô Bêŋ lamavi. \p \v 21 \x * \xo 3:21 \xt Ep 6:4\x*Ma môlô lami miŋ nosaŋ i kakapuk ami, êŋ ma tem undum nalumi maleŋiŋ tiyamtiyam. \s1 Pol anêŋ abô hanaŋ hadêŋ ŋê ku lôk anêŋ alaŋsi \p \v 22 \x * \xo 3:22 \xt Ep 6:5-8\x*Ma môlô vi atu ba lôk alaŋsi, nôwê unim alaŋ iniŋ abô sapêŋ vibiŋ. Ma unim alaŋ hamô mena mi la, ma nundum iniŋ ku dedauŋ mavi. Ma miŋ nundum unim ku mavi êndêŋ wak takatu ba yani hamô ek nêm lamavi êndêŋ yani iyom ami. Mi, nôkô ek Anyô Bêŋ ba nundum unim ku sapêŋ lôk kapôlômim. \v 23 Ba intu ku alêla takatu ba udum ma nundum lôk kapôlômim êtôm udum Anyô Bêŋ anêŋ ku ma miŋ ŋê pik iniŋ ami. \v 24 Êŋ ma oyala nena ku takatu ba udum ek unim anyô bêŋ, êŋ ma Anyô Bêŋ Kilisi anêŋ ku ba lemimimbi nena tem injik ku anêŋ vuli sam êndêŋ môlô. \v 25 \x * \xo 3:25 \xt Lom 2:11\x*Ma doŋtom opalêla takatu ba idum kambom ma tem neja kambom êŋ anêŋ vuli viyaŋ. Wapômbêŋ hathak hadum aêŋ hadêŋ avômalô lôkthô ba miŋ lahabi iniŋ athêŋ ami. \c 4 \p \v 1 \x * \xo 4:1 \xt Ep 6:9\x*Ma môlô alaŋsi takatu ba unim ŋê ku êmô, noyala nena unim Anyô Bêŋ doŋtom aêŋ iyom hamô malak leŋ. Ba intu nundum kobom thêthôŋ lôk mavi êndêŋ i. \s1 Pol hapôviŋ thêlô ek neteŋ mek \p \v 2 \x * \xo 4:2 \xt Ep 6:18; Plp 4:6\x*Môlô nônêm lêlê ba noteŋ mek lemimvidoŋ lôk nônêm lemimmavi êndêŋ Wapômbêŋ. \v 3 \x * \xo 4:3 \xt Lom 15:30; Ep 6:19\x*Ma noteŋ mek ek yêlô imbiŋ ek Wapômbêŋ nêm balaŋ vê ek yêlô nanaŋ anêŋ abô hathak Kilisi atu ba havuŋi êlêm yaiŋ. Abô êŋ intu lêk yahamô koladôŋ hathak. \v 4 Ba intu noteŋ mek ek yanaŋ abô êŋ ni yaiŋ êtôm Wapômbêŋ anêŋ lahaviŋ ek avômalô sapêŋ neyala. \p \v 5 \x * \xo 4:5 \xt Ep 5:15-16\x*Ômô haviŋ ŋê takatu ba miŋ êvhaviŋ ami, ma nombeŋ lôk auk mavi wak nômbêŋ intu ma nômbôlêm loŋôndê atu ba nuŋgwik Kilisi thô êndêŋ i. \v 6 \x * \xo 4:6 \xt Ep 4:29; 1Pi 3:15\x*Undum ek anêm abô sapêŋ ida yôhôkna êtôm nôm lôk ŋgwêk ek oyala loŋôndê ôwê avômalô tomtom iniŋ abô viyaŋ mavi. \s1 Pol hêv Tikikus lo Onesimiba i Kolosi \p \v 7 \x * \xo 4:7 \xt Ep 6:21\x*Alalôaniŋ aiyaŋ anôŋ Tikikus tem enaŋ êndêŋ môlô esak malêla takatu ba hapôm ya. Yani ma anyô ku majaŋ te ba hathak hadum Anyô Bêŋ anêŋ ku haviŋ ya. \v 8 \x * \xo 4:8 \xt Ep 6:22\x*Yahêv yani hathôk hathak ôdôŋ êntêk ek enaŋ nena lêk yêlô amô aisê ek indum môlô kapôlômim mavi. \v 9 \x * \xo 4:9 \xt Plm 10-12\x*Ma yahêv alalôaniŋ aiyaŋ anôŋ Onesimi hathôk haviŋ Tikikus. Yani ma môlôda te atu ba hamiŋ majaŋ. Thai tem nenaŋ esak nôm takatu ba habitak loŋ êntêk. \s1 Pol hêv thêlôniŋ leŋiŋmavi hadêŋ avômalô Kolosi \p \v 10 \x * \xo 4:10 \xt Ap 12:12; 13:13; 15:37-39; 2Ti 4:11\x*Alistakas atu ba hamô koladôŋ haviŋ ya hêv anêŋ lamavi hadêŋ môlô. Ma Mak, Balabas anêŋ naha hêv anêŋ lamavi hadêŋ môlô haviŋ. Mak hathôk ek môlô ma nosopa abô takatu ba bôk yahanaŋ ba noja yani thô. \v 11 Ma Yisu ôpatu ba elam nena Jastas hêv anêŋ lamavi haviŋ. Anyô lô êntêk êv ya thêvô bêŋ anôŋ. Thêlô êŋ ma ŋê Islael ba idum ku enaŋ abô hathak Wapômbêŋ anêŋ loŋ lôkliŋyak haviŋ ya. Islael miŋ bêŋ anôŋ êmô haviŋ ya ami. Mi, thêlô lô êntêk iyom. \p \v 12 \x * \xo 4:12 \xt Kol 1:7; Plm 23\x*Epaplas, ma môlôda te, hêv anêŋ lamavi hadêŋ môlô. Yani ma Yisu Kilisi anêŋ anyô ku ba hathak havaloŋ môlô loŋ lôklokwaŋ hathak mek ek môlô numiŋ êtôm ŋê talaŋ ek noyala Wapômbêŋ anêŋ lahaviŋ katô. \v 13 Yahanaŋ avanôŋ biŋ nena yani hathak hadum ku bêŋ hathak môlô lôk avômalô Laodisia lo Hielapolis. \v 14 \x * \xo 4:14 \xt Plm 24\x*Alalôaniŋ aiyaŋ anôŋ dokta Luk lôk Dimas êv iniŋ leŋiŋmavi hadêŋ môlô haviŋ. \p \v 15 Nônêm yenaŋ yaleŋmavi êndêŋ aiyaŋ thêlô anêŋ Laodisia lôk Nimpa ma ŋê êvhaviŋ takatu ba êv yeŋ êmô anêŋ unyak. \p \v 16 Môlô te hasam kapya êntêk hadêŋ môlô yôv, ma nônêm ni êndêŋ avômalô êvhaviŋ anêŋ Laodisia ek nesam imbiŋ. Ma kapya atu ba yahato ek Laodisia, thêlô nindum aêŋ iyom ek môlô nosam. \v 17 \x * \xo 4:17 \xt Plm 2\x*Ma nonaŋ êndêŋ Alkipus nena, “Ku atu ba Wapômbêŋ hêv hadêŋ o, ma undum ku êŋ dedauŋ mavi.” \p \v 18 \x * \xo 4:18 \xt 1Ko 16:21\x*Ya Pol, hathak yada yabaheŋ ma yahato yaleŋmavi êntêk hadêŋ môlô.\f * \fr 4:18 \ft Anyô yaŋ hêv Pol sa ba hato anêŋ abô halôk kapya. Ma Pol da hato anêŋ lamavi iyom hathak yanida baŋ. Nôŋgô Lom 16:22.\f* Yahamô koladôŋ ba intu lemimimbi ya. Wapômbêŋ anêŋ wapôm êmô imbiŋ môlô.