\id REV - Hopi NT -USA 2012 (DBL -2013) \h HIMU NATONIQA MATAQTIWHQA \toc1 Jesus Christ Hihta Natoniqat Mahtakna Ayay John aw’i \toc2 Revelation \toc3 Rev \mt2 Jesus Christ \mt1 HIHTA NATONIQAT MAHTAKNA \mt2 Ayay John aw’i \c 1 \p \v 1 I’ tutuveni Jesus Christ aṅq’ö. God soon pas hisat hin hiniwhtiniqat put aw mātakta, pam lavay’aymuy umumi put mahtaknaniqat ōviy’o. Noqw pam hoṅviayay ayataqw, pam nuy John, put lavay’ayayat, put āawna. \v 2 Noqw nu God lavayiyat, Jesus Christ inumi mātaktaqat umuy āawnani. Pu nu hihta aw yórikqey umumi pēnani. \v 3 I’ hak it tutuvenit aṅ hin hiniwhtiniqa pey’taqat aṅ túṅwantaqa hahlayhpit epni. Pu put nanaptat, aw tuqayvasi’yuṅqam piw pas hahlayhpit epyani. Pi aw hapi pituto. \s1 Greetings to the Seven Churches \p \v 4 Nu’ John Asiat ep tsaṅe’ kitsókit aṅ God aw tōnawtaqamuy öqalanta. Nam núokwa, pu kwakwhaunaṅwa umumi pitsíwtani, it hakiy pu’nihqat, pu pay hísatnihqat, pu nātoniqat aṅq’ö, pu tsáṅe’nihqamuy hīhikwsimuy put moṅw’atsvewayat ehpewiyaqamuy amuṅaq’ö, \v 5 Pu Jesus Christ aṅq’ö. Pam hapi pas suyan navoti’k̇aṅw súaṅqawu; so’pumuy amuṅaqw tātayhqe nuhtuṅaqw susmohpeq’a; pu tūwaqatsit ep momṅwituy amumi moṅw’iwta. Pam itamumi unaṅway’taqe, nāp uṅway akw itamuhpa’ itahqaanhtipuy ayo pāhoma. \v 6 Nihqe itamuy moṅw’oyhqe, Nay God awwat itamuy wimmoṅw’oya. Nam sinom put k̇aptsitotat, put moṅwlalwani sutsép‐saa. Nam antaa. \v 7 Meh, pam ōomawhtuy aqw hawni. Noqw sohsoyam pōsiy akw put aw yórikyani, pu ima put söhkwiknayaqam pīwu. Noqw tūwaqatsit ep sohsoy hihtu nanāpwat sinom put atsviy tsaykitani. Pas antsaa. Nam antani. \v 8 Nu hapi Alpha, pu Omega; nu hapi sohsok hihta yayhnaqa pu sohsok hihta aw pās yúkuniqa, kita Sus’öqaltutuyqawhqa, pu’nihqa pu pay hísatnihqa, pu nātoniqa. \s1 A Vision of Christ \p \v 9 Nu’ John, umuhpava, pu umuhsuṅwa, umún Jesus Christ eṅem hihta aṅ k̇ānavota; put eṅem hihta aṅ nakwhani’ta; piw umún put amum moṅw’iwtani. Nu pāṅaqw tutskwat kuytaqat Patmos yan mātsiwhqat ep qatu, God lavayiyat ep’e, pu Jesus Christ yuaataqey ep’e. \v 10 Noqw Tutuyqawhqat talöṅniyat ep nu Hikwsit akw tuyqawiwk̇aṅw, inuhkwayñave hakiy a’nö tönayat navota, pas tötöqpit an tönay’taqata. \v 11 Noqw inumi paṅqawu: Nu hapi Alpha pu Omega, mohti’maqa pu nuhtuṅknihqa, kita; pu piw yan’i: Um hin yórik̇e’, tutuvenit aṅ put pēnat, Asiat ep tsaṅe’ kitsókit ep inumi tōnawtaqamuy amumi távini, ayo Ephesus ep yesqamuy amumii, pu Smyrnat epyaqamuyu, pu Pergamos epyaqamuyu, pu Thyatirat epyaqamuyu, pu Sardis epyaqamuyu, pu Philadelphiat epyaqamuyu, pu Laodiceat epyaqamuyu, inumi kita. \v 12 Noqw nu hakiy inumi hiṅqawhqat aw yórikniqe ahoy namtö. Nihqe ōviy nu namtökqe, pay tsaṅe’ wihqöhit tsotsókpiyat sik̇avalasivat aṅqw yukiwyuṅqat tuwa. \v 13 Noqw ima tsaṅe’ tsotsókpit amuhsonve hak Sinot Tiyat an son’iwhqa waynuma; wupaknapnat kukmiq pitsíwtaqat yuwsi’k̇aṅw, tawitsqay aṅ sik̇avalasivat kwewta. \v 14 Noqw qötöyat aṅ hȫmiat qötsáphöt anta, pas nuvat an qȫtsa. Noqw pōsiat pavan pas ūwiṅwuy anta. \v 15 Noqw kuk’at pas kwaṅw’ewakw sik̇asivat qöpqömiq pātiqat an talqaqsala. Pu tönaat mūmunaṅwtuy wukosöykitaqat panta. \v 16 Noqw pam putvaqw tsaṅe’ sōtuy matsvoṅta. Noqw moaṅaqw sipwuvahpi nan’ivak a’nö qalay’taqa yayma. Noqw taywaat tāwat pas pavan tālat anta. \v 17 Noqw nu aw taytaqe pahsat kukmiq munu, súmokpunīk̇aṅwo. Noqw pam putvaqw may akw inumi matyawht paṅqawu: Pay um qa tsawiniwtani; nu hapi mohtimaqa pu nuhtuṅknihqa. \v 18 Nu hapi qatu. Ura as nu mokt, pu ahoy tātayi. Noqw meh, nu hapi sutsep qátuhqa. Pas antsaa. Nihqe nu maskimiq, pu mokiwuy aw öqalay’ta. \v 19 Um hihta aw yórikqey pēnani, yaṅ hihta hintaqata, pu hihta nātoniqata. \v 20 Ura nu putvaqw tsaṅe’ sōtuy matsvoṅk̇aṅw tsaṅe’ wihqöhit tsotsókpiyat amuhsonva waynumqw um inumi yori. Taa. Put hímunihqat nu uṅ āawnani. Ima tsaṅe’ sōtu hapi tsaṅe’ kitsókit ep inumi tōnawtaqamuy amumi hoṅvia’yatu. Noqw pu tsaṅe’ wihqöhit tsotsókpiat hapi tsaṅe’ kitsókit ep inumi tōnawtaqamu. \c 2 \s1 The Message to Ephesus \p \v 1 Um Ephesus ep inumi tōnawtaqamuy amumi hoṅviayat aw yan pēnani: I’ hak putvaqw tsaṅe’ sōtuy matsvoṅtaqa, tsaṅe’ wihqöhit tsotsókpiyat sik̇avalasivat aṅqw yukiwyuṅqat amuhsonva waynumqa yan ūmi lavayhti: \v 2 Pay nu ūmi navoti’taqw, um inuṅem tumalay’taqe maqsoni’ta. Piw um qa naṅ’ekni’ta. Pu um aṅ qalomáhinyuṅqamuy amumi qa suhtaq’ewa. Nihqe hakim inuhpiy ayatiwyaqey paṅqaqwaqamuy um amumi pohtaqe, amumi navotq, pay kurs puma a’tsatu. \v 3 Nihqe um hihta aṅ kuyk̇aṅw nakwhani’ta. Nihqe um inatṅwaniy tunatyawk̇aṅw hihta maqsonlawk̇aṅw qa ókiwhti. \v 4 Nīk̇aṅw pay nu hihta ūmi qaantaqat tuway’ta. Ura as um mohtihaqam inumi pas unaṅway’tat, pu’ hapi qa pan um inumi unaṅway’ta. \v 5 Nihqe ōviy um tunatyaltini. Taq um inuṅaqw yāvoq’iwma. Um ahoy namtökt, inuminen, mohti hinmaqey hintsakni. Taq um qa panhtiqw, nu ūmi supte’ uhwihqöhiy tsotsókpiyat qeniyat aṅqw ayo távini, um qa ahoy namtökq’ö. \v 6 Nīk̇aṅw it ep nu uṅ hahlayi: Um imuy Nicolaitan‐sinmuy hintsakpiyamuy pas qa hahlayi, inún’i. \v 7 Naqvuy’taqa navotni Hikwsi Christ aw tōnawtaqamuy amumi hin lavayhtiqata. Nukpanat áṅwuy’taqat nu pan nakwhanaqw, pam himutsokit hakiy taytoynaṅwuqat God ūyiyat nāsaveq wúnuhqat aṅqw nösni. \s1 The Message to Smyrna \p \v 8 Pu um Smyrnat ep inumi tōnawtaqamuy amumi hoṅviayat aw yan pēnani: I’ hak mohtinihqa, pu nuhtuṅknihqa, ura as mokt, pu’ qátuhqa yan ūmi lavayhti: \v 9 Pay um hihta hintsakqat nu navoti’ta. Um hīhihta aṅ k̇ānanvota, pu okiwhinta; nīk̇aṅw um pas antsa k̇āhak’i. Pu hakim Jew‐sinomnihqey a’tsalalwaqam ūmiq qalomáhiṅqaqwaqat nu navoti’ta. Puma qa Jew‐sinomnik̇aṅw soq Satan aw tōnawta. \v 10 Um hapi hihta nāt aṅ k̇ānavotniqey qa mamqasni. Meh, pay nāt Nukpana uhsinomuy amuṅaqw haqawatuy sivikimi maspani, amumi tuwantaniqe ōviy’o. Noqw uma pakwút‐sikis tālat aṅ k̇ānanvotyani. Nīk̇aṅw uma hapi qa naṅ’eknayani; nāmahin pi uma so’ni. Pi nu hihta ahsatit umuy máqani. Uma aqwhaqami yesk̇aṅw put aṅ nāvok̇awintotani. \v 11 Naqvuy’taqa navotni Hikwsi Christ aw tōnawtaqamuy amumi hin lavayhtiqata. Nukpanat áṅwutaqa hapi soon mokiwuy aṅqw lȫs yúkuni. \s1 The Message to Pergamum \p \v 12 Pu Pergamos ep inumi tōnawtaqamuy amumi hoṅviayat um aw yan pēnani: I’ hak sipwuvahpit nan’ik̇aqe qalay’taqat himuy’taqa yan ūmi lavayhti: \v 13 Pay um hihta hintsakqat nu navoti’ta, pu um haqam qátuhqata. Pep hapi Satan moṅw’iwta. Um inatṅwaniy hūrs ṅuy’ta. Ura nuy yuaataqa Antipas umuhsonve nīniwa, haqam Satan qátuhqat ep’e. Noqw nāmahin pi pantaqw, um inumi tuptsiwni’taqey qa qe’ti. \v 14 Noqw pay nu qa sūkw hihta ūmi qaantaqat tuway’ta. Soq um Balaam tutuqayhpiyat ṅuy’yuṅqamuy oyi’ta. Ura pam Balac tutuqaynaqw, pam Israel‐sinmuy ūnatoyna. Noqw puma hihta wutsit pay nāp yukiwyuṅqamuy amuṅem hihtuy qöyantotat, sikwíyat aṅqw nȫnösa; pu tokot sokoptota. \v 15 Pu pan piw um inuy Nicolaitan‐sinmuy tutuqayhpiyamuy ṅuy’yuṅqamuy oyi’ta. Noqw nu put aw qa suhtaq’ewa. \v 16 Noqw ōviy um put aṅqw lasni. Taq um qa panhtiqw, nu ūmi supte’ imoaṅaqw sipwuvahpit akw pumuy amumi kihpokni. \v 17 Naqvuy’taqa navotni Hikwsi Christ aw tōnawtaqamuy amumi hin lavayhtiqata. Nukpanat áṅwutaqat nu mennat it ōṅaqw pölavikit tupkiwtaqat nopnani; nen put qȫtsat owat máqani. Noqw put aṅ puhutuṅwni pey’tani. Qa hak put navoti’taqw pas put kwúsuhqa‐sani. \s1 The Message to Thyatira \p \v 18 Pu um Thyatirat ep inumi tōnawtaqamuy amumi hoṅviayat aw yan pēnani: God Tiat ūwiṅwuy antaqat pōsi’taqa, pu kwaṅw’ewakw sik̇asivat antaqat kuhkuy’taqa yan ūmi lavayhti: \v 19 Um hihta hintsakqat nu pay navoti’ta, pu um hin inumi unaṅway’taqata, pu um hihta tumaltaqata, pu nuy qapēvewnaqata, pu hihta aṅ pās nakwhani’taqata. Nu uhtumalay nuhtuṅknihqat aw tayta, puma mohti’maqat tumalat epnihqe pas hoyokiwtaqata. \v 20 Nīk̇aṅw pay nu qa sūkw hihta ūmi qaantaqat tuway’ta. Um it wuhtit Jezebel, God lavay’ayaatnihqey paṅqawlawhqat tavi’ta. Pam soq itumal’aymuy tutuqaynak̇aṅw, pumuy ūnatoynaqw, puma tokot sokoplalwa, pu nȫsiwhqat aṅ hihta nāp yukiwyuṅqamuy amumi noiwhqat aṅqw nȫnösaṅwu. \v 21 Noqw pam tusk̇apqatsiy aṅqw lasniqat nu as aw qenitoyaqw, pam qa panhti. \v 22 Noqw meh, nu put aw toṅokq, pam tūtuyhtini, pu put amum nāhahlaynayaqam pīwu. Noqw puma qaan’ewakw k̇ānanvotyani, kurs puma hintsakpiy aṅqw qa lasyee. \v 23 Pu nu put tímuyatuy qöyani. Noqw pep pu’ sohsovik inumi tōnawtaqam navoti’yuṅwni, nu hapi sohsokmuy tunatyayamuy, pu unaṅwayamuy aṅ purimaqata. Pi nu hapi sohsokmuy umuy nanāp umuhhintsakpiy an umumi ahoytani. \v 24 Nīk̇aṅw nu ūmi paṅqawni, pu ahpiy Thyatirat ep it yan tutuqayhpit qa ṅuy’yuṅqamuy amumii, pu aṅ hakim Satan hihta tuwiyat qa toṅtaqat pan túṅwantiwhqat qa tuwi’yuṅqamuy amumii: Pay nu soon piw nāt pas hihta umuy īkwiltotoynani. \v 25 Pay uma hihta himuy’yuṅqey hūrs ṅuy’yuṅwni, nuy pítuniqat aw pahsavoo. \v 26 Nukpanat áṅwutat pas so’ṅwamiqhaqami itunatyay aṅ hinmaqat nu hīhihtuy nanāpwatuy sinoiwtaqamuy amumi öqalmaqani. \v 27 Noqw pam sivakohot akw pumuy amumi moṅw’iwtani, nen sivuskwit an pumuy pīñani. Pan hapi Ina nuy öqalmaqa. \v 28 Pu nu put talsohut máqani. \v 29 Naqvuy’taqa navotni Hikwsi Christ aw tōnawtaqamuy amumi hin lavayhtiqata. \c 3 \s1 The Message to Sardis \p \v 1 Pu um Sardis ep inumi tōnawtaqamuy amumi hoṅviayat aw yan pēnani: I’ hak God aṅqw tsaṅe’ hīhikwsimuy himuy’taqa, pu tsaṅe, sōtuy matsvoṅtaqa yan ūmi lavayhti: Um hihta hintsakqat pay nu navoti’ta. Um as sinmuyniqw tayta; nīk̇aṅw um pas antsa mokpu. \v 2 Taa, um havivok̇alni; nen uhtumalay nātonihqat aw unaṅtapni, taq pam pas pay sohtini. Taq nu God atpip uhtumalay qa pasiwtaqat tuwa. \v 3 Oviy um hihta navotqe, ömahtaqey hūrs ṅuy’tani; nen hin hinmaqey aṅqw lasni. Nīk̇aṅw um kurs qa tātayniqw, um hisat qa pan wūwantaqw nu ūmi suptuni, uyiṅwu hin pítuhqat pan’i. \v 4 Nīk̇aṅw hikis pi Sardis ep híkiyom itséheeqatsit akw yuwsiy qa tuyoy’ewakwtota. Noqw puma qȫtsat yuwsi’k̇ahk̇aṅw inumum hinnumyani, pi puma hihk̇ay’yuṅwa. \v 5 Nukpanat áṅwutaqa qȫtsat yuwsini. Noqw nu put tuṅwniyat qatsítutuvenit aṅ pēne’, qa ayo súlawhtani. Noqw pam isinonihqat nu Inay aw paṅqawni, pu hoṅviaymuyatuy amumii. \v 6 Naqvuy’taqa navotni, Hikwsi Christ aw tōnawtaqamuy amumi hin lavayhtiqata. \s1 The Message to Philadelphia \p \v 7 Pu um Philadelphiat ep inumi tōnawtaqamuy amumi hoṅviayat aw yan pēnani: I’ hak pas Qahováriwtaqa, pas antsanihqa, David hötahpiyat himuy’ta. Nihqe pam aw hötaqw, soon hak uhtaṅwu; pu uhtaqw, soon hak hötaṅwu. Noqw pam hapi ūmi yan lavayhti: \v 8 Um hihta hintsakqat pay nu navoti’ta. Meh, nu’ hapi uṅem uutspit wūyak hötani. Noqw soon hak put uhtani, pay as pi um híhin öqawi’k̇aṅw ilavayiy aw tuqayvastaqw ōviy’o; nihqe um nuy qa tuwi’taqey qa hisat paṅqawu. \v 9 Meh, nu hapi imuy hakimuy Satan aw tōnawtaqamuy as Jew‐sinomnihqey atsálalwaqamuy amuṅem pan yukuqw, puma uhkuktupoq munumhtini; nen nu ūmi unaṅway’taqat nanaptani. \v 10 Um hapi ilavayiy qa mātapt, hūrs wunu. Noqw ōviy ason tūwaqatsit aṅ sopk̇awtaqamuy sinmuy amumi tuwantiwhq, nu tuwat soon uṅ mātapt, uṅ put aṅqw ayo távini. \v 11 Meh, nu hapi suptuni. Um hihta himuy’taqey hūrs ṅuy’taqw, qa hak uh’ahsatiy uṅ nawhkini. \v 12 Nukpanat áṅwutaqat nu soñawnen Inay God kīyat ep tötöṅ‐wunuptsinani. Noqw pam pāpu paṅqw qa yámakni. Pu nu Inay God natṅwaniyat put aṅ pēnani, pu ivuhutuṅwniyu, pu Inay God kitsókiyat tuṅwniyata. Pam kitsóki pūhunik̇aṅw ōnaqw hawni Inay God aṅq’ö. Noqw Jerusalem yan túṅwantiwni. \v 13 Naqvuy’taqa navotni Hikwsi Christ aw tōnawtaqamuy amumi hin lavayhtiqata. \s1 The Message to Laodicea \p \v 14 Pu um Laodiceat ep inumi tōnawtaqamuy amumi hoṅviayat aw yan pēnani: I’ hak pas antsanihqa yan ūmi lavayhti: Nu pas qaatsat hinma; piw lavayit pas antsanihqat tuawi’ta. Noqw God inuhpiy sohsok hihta yuku. \v 15 Pay um hihta hintsakqat nu navoti’ta. Um qa suhsuṅwa, piw qa muki. Himu as um suhsuṅwanik̇aṅwo, sen múkinik̇aṅwo. \v 16 Noqw pi um híhin mukinihqe qa suhsuṅwa, piw qa múkiniqw nu ōviy uṅ pavoyani. \v 17 Um pi paṅqawlawu: Nu k̇āhak’i; nu hihta nihti’ta; nu qa hihta rūrumna. Susmataq pi um okiwhink̇aṅw qa navoti’ta, qahahlayk̇aṅwo, ōokiwnik̇aṅwo, qapostalk̇aṅwo, qa yuwsi’k̇aṅwo. \v 18 Oviy nu ūmi paṅqawni: Um sik̇avalasivat qȫhit akw kwaṅw’ewayhtiqat nuy túinīk̇aṅwo, nen k̇āhakni; pu um qȫtsat yuwsit tue’ yuwsini; nen um put akw nātupk̇e’, qa hihta hahmanni. Pu um uhposvaqe wīlelwe’, tālat taytani. \v 19 Nu hakiy aw unaṅway’te’ u’nanaṅwu, wuvahtaṅwu. Um ōviy qa nātusite’, uhhintsakpiy aṅqw lasni. \v 20 Meh, nu hötsíwhpeq wúnuk̇aṅw pöṅöṅötoyna. Itönay navotqa uutspit hötaqw nu aw pak̇e’, amum nösni; pu pam inumumni. \v 21 Nukpanat áṅwutaqat nu imoṅw’atsveway ep qatuptsinani. Noqw pam inumum pep qatuptuni, nu put áṅwutaqe Inay amum moṅw’atsvewayat ep qatuptuqat pan’i. \v 22 Naqvuy’taqa navotni Hikwsi Christ aw tōnawtaqamuy amumi hin lavayhtiqata. \c 4 \s1 Worship in Heaven \p \v 1 It atsve pu’ nu yorikq pi meh, ōveqatsit aw hötsílti. Noqw nu mohti hakiy tönayat navotq, pas tötöqpit an tönay’taqa inumi yuaataqe paṅqawu: Um peqw wupni. Noqw yahpiy hin hintaniqat nu ūmi mātaktani. \v 2 Noqw pahsat pay nu Hikwsit akw tuyqawiwk̇aṅw ōveqatsit ep moṅw’atsvewat aw yori. Noqw hak ep tsokiwta. \v 3 Noqw pep tsokiwtaqa jasper‐owat, pu sardius‐owat, an sóniwa. Noqw moṅw’atsvewa taṅaqwunut emerald‐owat an sóniwhqat akw ṅöyakiwta. \v 4 Pu moṅw’atsvewa nánan’ik̇aqe sunat‐nik̇aṅw aṅqw nālöq sihk̇ay’taqat tsotsókpit akw ṅöyakiwta. Noqw hakim sunat aṅqw nālöq sihk̇ay’taqam wūwuyom paṅ tsokiwyuṅwa, qȫtsat yuwsi’k̇ahk̇aṅwo; nihqe sik̇avalasivat aṅqw yukiwyuṅqat wihk̇at akw qötösomiwyuṅwa. \v 5 Noqw moṅw’atsvewat aṅqw talwiptak̇aṅw pu umhta; pu mowawatiwa. Noqw moṅw’atsvewat atpip tsaṅe’ wihqöhi uwiwitota. Puma hapi God tsaṅe’ Hikwsimatu. \v 6 Noqw moṅw’atsvewat atpip himu panaptsat an suyan tālay’taqa patuphaiwta. Pu moṅw’atsvewat aqlavo nālöyöm hihtu tayyuṅqam hōñi; móṅaqw‐nik̇aṅw pu ahkwayñaṅaqw pōvosi’yuṅwa. \v 7 Noqw tayyuṅqamuy amuṅaqw i’ himu mohti taytaqa tóhowuy anta; noqw aṅknihqa wakashoyat anta; noqw amuṅknihqa tāqat an tayway’ta; noqw pu put aṅknihqa kwāhu pūyawmaqat anta. \v 8 Noqw ima hihtu tayyuṅqam nanāp navay masay’yuṅwa; noqw puma pas sohsovik pōvosi’yuṅwa. Nihqe puma tālö’nik̇aṅw pu tōkilat aṅ qa nānasuṅwnayaṅwu paṅqawk̇ahk̇aṅwo: Qahováriwtaqa, qahováriwtaqa, qahováriwtaqa, God Sus’öqaltutuyqawhqa, pay hísatnik̇aṅw, pu’nik̇aṅw, pu nātoniqa. \v 9 Noqw ima hihtu tayyuṅqam Hakiy Sutsep Qátuhqat moṅw’atsvewat ep tsokiwtaqat pas k̇aptsitotak̇aṅw, tayawnayak̇aṅw, pu aw kwakwhatota. \v 10 Noqw pahsat pu ima sunat nālöq sihk̇ay’taqam wūwuyom moṅw’atsvewat ep qátuhqat atpip munumhtiṅwu; nen put Hakiy Sutsep Qátuhqat pas hihtatote’, moṅw’atsvewayat atpipo wihk̇ay maspayaṅwu paṅqawk̇ahk̇aṅwo: \v 11 Tutuyqawhqa, sinom uṅ pas hihtatotat, uṅ k̇aptsi’tote’, um‐sa öqalay’taqat paṅqaqwaqw, put hapi um hihk̇ay’ta. Pi um hapi sohsok hihta yuku. Noqw uhtunatyay ahpiy pam yukilti. \c 5 \s1 The Scroll and the Lamb \p \v 1 Noqw nu moṅw’atsvewat ep qátuhqat aw tātayhq, putvaqwat may akw tutuvenit mupipitaqat yawta. Noqw tutuveni apqölṅaqw‐nik̇aṅw pu ihk̇aqewat pey’k̇aṅw tsaṅe’sikip tuvoylat akw namihurs’iwta. \v 2 Noqw hoṅviaya a’nö öqalat pas tönay aṅqe’ paṅqawlawhq nu aw tātayi. Ya hak tutuvenit tuvoylayat tsītsikte’, tutuvenit púruknaniqey aw aptsiwta? kita. \v 3 Noqw soon kurs hak ōveqatsit, pu tūwaqatsit, pu piw tūwaqatsit atpik̇aqe qátuhqa tutuvenit púruknani, piw pēnit aw tātayni. \v 4 Noqw nu okiw nāvak’öyna, soon kurs hak put púrukne’ aṅ túṅwaniqey aw aptsiwtaqw ōviy’o. Piw hikis soon kurs hak aw tātayni. \v 5 Noqw haqawa wuy inumi paṅqawu: Pay um qa tsaáatani. Pay imuy Judat sinomuyatuy amuṅaqw wukotóhowuy antaqa, David natkoat tutuvenit púruknani; pu tsaṅe’sikip tuvoylat akw namihurs’iwtaqat tsītsiktani. \v 6 Noqw nu yorikq pi moṅw’atsvewat‐nik̇aṅw pu nālöq tayyuṅqamuy‐nik̇aṅw pu wūwukwmuy amuhsonve Maña wunu, kurs nīniwa; nihqe pan sóniwa. Noqw pam tsaṅe’ ālay’ta, pu tsaṅe’ pōvosi’ta. Noqw ima hapi God aṅqw tsaṅe’ Hīhikwsim ahsupoq tūwaqatsit aṅ ayatiwyaqamu. \v 7 Noqw pahsat pu Maña moṅw’atsvewat ep qátuhqat awnihqe, putvaqw māyat aṅqw tutuvenit kwusu. \v 8 Noqw pam put kwusuqw, pahsat pu ima nālöyöm hihtu tayyuṅqam‐niqw, pu sunat aṅqw nālöq sihk̇ay’taqam wūwuyom Mañat atpipo munumhti. Puma sohsoyam sivatonlenay’k̇ahk̇aṅw nānan’ik tsaqaptat yawyuṅwa. Tsaqapta sik̇avalasivat aṅqw yukiwk̇aṅw, aṅ himu kwaṅwáhovaqtuhqat opom’iwyuṅwa. Pam himu kwaṅwáhovaqtuhqa hapi God sinomuyatuy nāwakinpiamu. \v 9 Noqw puma hihta puhutawit tawlalwaqe paṅqaqwa: Um tutuvenit kwuse’, tuvoylayat tsītsiktaniqey aw aptsiwta, ispi um nīniwhqee; nihqe uh’uṅway akw um itamuy God eṅem tui, sohsokmuy hihtuy nanāpwatuy sinoiwtaqamuy amuṅaq’ö, pu nānap lavaymakiway’yuṅqamuy amuṅaq’ö, pu tūwaqatsit aṅ ahsupoq yesqamuy amuṅaq’ö, pu sohsokmuy hihtuy ñamuy aṅq’ö. \v 10 Nihqe um God Itahtutuyqawhqay aw itamuy moṅw’oya, pu piw put awwat wimmoṅw’oya. Noqw itam tūwaqatsit ep moṅw’iwyuṅwni, kitota. \v 11 Noqw nu aw tayk̇aṅw navotq, k̇aysiwhqam hoṅvia’yat moṅw’atsvewat ṅöyakiwta, imuy hihtuy tayyuṅqamuy amumum‐nik̇aṅw pu wūwukmuy amumuma. Noqw pas puma k̇aysiwa; pas qaan’ewakw hinta; \v 12 Nihqe a’nö paṅqaqwa: Ason sinom Mañat as nīniwhqat öqalanihqat paṅqaqwaniqw pam súanta. Pay nam pam k̇āhakiwuy makiwni. Pay nam sinom put‐sa hapi suan unaṅwtalwuwni’taqat, pu sus’öqalanihqat paṅqaqwe’, put k̇aptsitotat, pas hihtatote’ tayawnayani, ispi pam put hihk̇ay’taq’ö. \v 13 Noqw nu navotq sohsoy hihtu ōveqatsit ep yesqam, pu tūwaqatsit aṅ’a, pu tūwaqatsit atpik̇aqee, pu pātuwaqatsit aṅqe’yaqam, pu sohsoy hihtu paṅqe’ taṅawtaqam paṅqaqwa: Itam God moṅw’atsvewat ep qátuhqat, pu Mañat, pumuy tayawintota, pas k̇aptsilalwa, piw pas hihtalalwa. Puma hapi‐sa öqalat pasiwta, yūmosa aqwhaqamii. \v 14 Noqw ima hihtu nālöyöm tayyuṅqam paṅqaqwa: Pas antsaa. Noqw ima sunat aṅqw nālöq sihk̇ay’taqam wūwuyom tamötshoṅvaqe, it hakiy sutsép‐sa qátuhqat pas hihtatota. \c 6 \s1 The Seals \p \v 1 Noqw nu aw taytaqw, Maña sukwat tuvoylat tsīk̇aqw, pahsat pu imuy hihtuy tayyuṅqamuy suhk̇awa yōyaṅwuy úmukqat pan hiṅqawhq nu navota. Noqw paṅqawu: Um pewnen yórikni. \v 2 Noqw nu tātayhq ep qȫtsa kawayo. Noqw epeq tsokiwtaqa awtat yawta. Noqw haqawa put moṅwwihk̇atoyna. Noqw pam pahpiy tūaṅwutimak̇aṅw aqwhaqami hihtuy áṅwutimani. \v 3 Pu Maña aṅk piw tuvoylat tsīk̇aqw, pahsat pu mohti’maqat aṅknihqa himu taytaqa paṅqawhq nu navota. Um pewnen yórikni, kita. \v 4 Noqw pahsat pu piw suhk̇a kawayo yámakk̇aṅw pamwa pālaṅwpu. Noqw put ep tsokiwtaqa koyanisqatsit aw tūlalayniqey öqalmakiwa. Noqw sinom nāqöyanvayani. Noqw haqawa wukosipwuvahpit put maqa. \v 5 Pu pam payhkomuytiqat tuvoylat tsīk̇aqw, pahsat pu amuṅknihqa himu taytaqa paṅqawhq nu navota. Um pewnen yórikni, kita. Noqw nu aw tātayhq pi söqömkawayo. Noqw put epeq tsokiwtaqa hihta pututuwanpit yawta. \v 6 Noqw nu navotq, nālöqmuy hihtuy tayyuṅqamuy amuhsonṅaqw hakiy tönaat paṅqawu: Pay söhövosi sūp tuwani pakwt sīvat hihk̇ay’tamantani; pu kawaysöhövosi payhp tuwani pakwt sīvat hihk̇ay’tamantani. Nīk̇aṅw um hapi pay wihkuyit, ōvat pālayat enaṅ qa aw hintsanni. \v 7 Noqw pam nālöqtiqa tuvoylat tsīk̇aqw, pu imuy hihtuy tayyuṅqamuy amuṅaqw suhk̇a nālöq epnihqa paṅqawhq nu navota. Um pewnen yórikni, pam kita. \v 8 Noqw nu yorikq pi hin’ewayk̇awayo. Noqw put epeq tsokiwtaqa Mokiwu yan mātsiwa. Noqw Maski put aṅk hinma. Noqw tūwaqatsi nālövo tukiwyuṅqat amuṅaqw sūkw aw öqala pumuy amumi noiwa. Noqw puma sipwuvahpit akw sinmuy qöqyani, pu tsóñawuy akw’a, pu hihta tūyat akw’a, pu tūwaqatsit ep hihtuy tūtuvosiptuy akw’a. \v 9 Pu pam tsívotnihqat tuvoylat tsīk̇aqw, nu yorikq pi kwaṅwáhovaqtuqat eṅem tataqtsokpit atpipaq hakimuy hikwsiam taṅawta. Puma hapi hakim God lavayiyat ep nīniwya; puma hihta pas suyan navoti’yuṅqey qatuhtusk̇ahk̇aṅw yuaatotaqe ōviy’o. \v 10 Noqw puma a’nö hiṅqaqwaqe paṅqaqwa: Ya um tūwaqatsit ep yesqamuy itah’uṅway ep hinwat yúkuni. Amumi um nāoyniqey hisat panhtini, Tutuyqawhqa Qahováriwtaqa, pas qa atsa, kitota. \v 11 Noqw puma sohsoyam qȫtsat usimnit makiwya. Noqw pay hāk puma hihsavo nāsuṅwni’yuṅwniqat amumi paṅqawu. Pay ason pas pumuy tumalsuṅwamat pu tupkomat piw tuwat pumuy amún qöyaniwyaniqat pantaniqat amumi paṅqawu. \v 12 Noqw nu tātayhq, pam návaynihqat tuvoylat hötaqw, pahsat tutskwa a’nö tayayayku. Noqw tāwa anaha’mötsaput an qömviti. Noqw mūyaw uṅwat an pālaṅwputi. \v 13 Noqw tokpelat aṅqw sōtu tūwaqatsit aw löhöhötiva, sipaltsokit pölöat pay lāk̇e’, qa kwaṅwtit, wukohukwvaqw löhökṅwuqat pan’i. \v 14 Noqw tokpela hihta mupipitaqat an mupipiyku. Pu sohsoy tuhtukwi, pu pāṅaqw tutskwa kūyuṅqa nahlamhti. \v 15 Noqw tūwaqatsit ep pas momṅwit, pu pavansinom, pu k̇ahaksinom, pu solāwamuy amumi mohpeq momṅwit, pu a’nö öqalat pasiwyuṅqam, pu tūtuwikt, pu pay qa tūtuwikt, puma sohsoyam tuhtukwit aṅ haqe’ o’wat aṅ tuhtusöva nauyhtota; \v 16 Nihqe tuhtukwit, pu o’wat aw paṅqaqwa: Uma moṅw’atsvewat ep qátuhqat pitsáṅwayat aṅqw itamuy tupk̇ayani, pu Mañat itsívuyat aṅq’ö. \v 17 Taq itsívuyat aw wukotalöṅva. Noqw ya hak sen put aṅ kuytani? \c 7 \s1 The 144,000 People of Israel \p \v 1 Yantaqat atsve pu’ nu yorikq, pi nālöyöm hoṅvia’yat tūwaqatsit nālövaq nānan’ivaq hoṅk̇ahk̇aṅw, tūwaqatsit aṅ nālövaq hūk̇aṅwuy ahoy ṅuy’yuṅwa, tūwaqatsit aṅ qa hūhukniqat ōviy’o, pu pātuwaqatsit aṅqee, pu himutsotskit aṅ’a. \v 2 Noqw pu piw suhk̇a hoṅviaya God taytaqat penhpiyat yawk̇aṅw hōpaqw wuptoqw nu tuwa. Noqw pam imuy nālöqmuy hoṅvia’yatuy tūwaqatsit‐nik̇aṅw pu pātuwaqatsit hintsanyaniqamuy amumi a’nö tsa’lawhqe, \v 3 Paṅqawu: Pay hāk uma tūwaqatsit qa hintsanyani, piw pātuwaqatsita, pu hīhihta himuqlöta. Ason itam mohti God tumal’aymuyatuy qalpeq tuvoylatotaqw, pu’ pantani. \v 4 Noqw hihsa’nihqam tuvoylatotiqw nu navota. Noqw Israel‐sinmuy nanāp ñamuy amuṅaqw sumiyanhtiqe tsaṅe’sikip sunat‐nik̇aṅw aṅqw nālöq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya. \v 5 It Judat aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, pu Reuben aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, pu Gad aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, \v 6 Pu Aser aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, pu Nephtalim aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, pu Manasses aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, \v 7 Pu Simeon aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, pu Levit aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, pu Issachar aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, \v 8 Pu Zabulon aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, pu Joseph aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya, pu Benjamin aṅqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’ya. \s1 The Great Crowd \p \v 9 Yantaqat atsve pu’ nu yorikq pas sinom qaan’ewakw hintaqam moṅw’atsvewat‐nik̇aṅw pu Mañat atpip hōñi; pas kurs hin hak pohtoylaniqat pahsaa, sohsokmuy nanāpwatuy sinoiwtaqamuy, pu himuñam’iwtaqamuy‐nik̇aṅw, pu tūwaqatsit aṅ ahsupoq yesqamuy‐nik̇aṅw, pu nanāp lavaymakiway’yuṅqamuy amuṅaq’ö. Noqw puma qȫtsat yuwsi’k̇ahk̇aṅw hihta palm‐tsokit nahpiyat yawyuṅwa; \v 10 Nihqe a’nö hiṅqaqwaqe paṅqaqwa: Kwakwhay God aw itahyantaqa moṅw’atsvewat ep qátuhqa! Kwakwhay um Maña! Pi uma itamuy ayo oya. \v 11 Noqw sohsoyam hoṅvia’yat moṅw’atsvewat ṅöyakiwta, pu wūwuyomu, pu nālöyöm hihtu tayyuṅqamu. Nihqe puma moṅw’atsvewat atpipo munumhtiqe, God pas hihtalalwaqe \v 12 Paṅqaqwa: Pas antsaa. Nam sohsoyam aqwhaqami God aw itahyantaqay tayawintiwisni, pu pas hihtatotani, pu kwakwhatiwisni, pu k̇aptsi’tiwisni. Pi pam‐sa suan unaṅwtalwuwni’ta, sus’öqala, pu hoṅvi’ta. Pay nam sohsoyam aqwhaqami pan put yuaatiwisni. Nam antani, kitota. \v 13 Noqw suhk̇a wuy inumi paṅqawu: Ya ima qȫtsat yuwsi’yuṅqam hákimu? Ya puma háqaqwya? \v 14 Noqw nu put aw paṅqawu: Tāqa, pi um navoti’ta. Noqw pam inumi paṅqawu: Ima hapi qaan’ewakw k̇ānavotpit aṅqw nöṅa; nihqe yuwsiy tūvahomyaqe, Mañat uṅwáyat akw put qȫtsatota. \v 15 Paniqw ōviy puma God moṅw’atsvewayat atpip hōñi; nihqe nāqavo, tālö’, pu mimhikqat aṅ kīyat ep put eṅem tumalay’yuṅwa. Noqw i’ moṅw’atsvewat ep qátuhqa pumuy amumum qátuni. \v 16 Soon puma pāpu tsöṅso’ni, piw pānakso’ni. Soon pumuy amumi töṅvani, piw utuhuutini, \v 17 Pi Maña moṅw’atsvewat nāsave qátuhqa pumuy amumi tunatyawmaniqw ōviy’o. Nen pāhut hakiy taytoynaṅwuqat nöṅaṅataqat aṅ tsamni. Noqw ason God pumuy posvalayamuy sohsok ayo hȫnani. \c 8 \s1 The Seventh Seal \p \v 1 Noqw pam tsáṅe’nihqat tuvoylat tsīk̇aqw, pahsat ōveqatsit ep sutmaqma, pahantawat nāsamiq pahsavohaqamii. \v 2 Noqw nu yorikq tsáṅe’nihqam hoṅvia’yat God atpip hōñi. Noqw puma tsaṅe’ tötöqpit makiwya. \v 3 Noqw suhk̇a hoṅviaya pítuhqe, kwaṅwáhovaqtuqat eṅem tataqtsoqpit aw wunuptu, sik̇avalasivat aṅqw yukiwhqat qöqöhpit yawk̇aṅwo. Noqw himu kwaṅwáhovaqtuqat taqtsokiwniqat nihtiwtaqat pam makiwa. Nihqe pam sohsokmuy God sinomuyatuy nāwakinpiyamuy enaṅ tataqtsoqpit sik̇avalasivat aṅqw yukiwhqat aqw put taqtsok̇a, moṅw’atsvewat atpipo. \v 4 Noqw hihta kwaṅwáhovaqtuqat kwītsiṅwuat hoṅviayat māyat aṅqw God aw wunuptu, put sinomuyatuy nāwakinpiyamuy enaṅ namiqwriwk̇aṅwo. \v 5 Noqw hoṅviaya qöqöhpit kwusut, tataqtsokpit aṅqw tȫvut put aw oyat, pahsat pu tūwaqatsit aw put tūva. Noqw pahsat pu himu a’nö tȫtöqa talwiptik̇aṅw umhta; pu tutskwa tayayayku. \s1 The Trumpets \p \v 6 Noqw ima tsáṅe’nihqam hoṅvia’yat tsaṅe’ tötöqpit himuy’yuṅqam pahsat töqtotiniqey anhtoti. \v 7 Pahsat pu mohti hoṅviaya töqti. Noqw pahsat pu lömowa‐niqw pu qȫhi uṅwat enaṅ namiqwriwtaqa mātaktiqe, tūwaqatsit aw maspiwa. Noqw tūwaqatsit aṅ himuy wupatsotski payhp oyit aṅqw sūkw oyit pahsa’ taqti. Pu sohsoy saksátusaqa taqti. \v 8 Pu aṅknihqa hoṅviaya töqti. Noqw pahsat pu himu wukotukwit antaqa pātuwaqatsit aqw tūviwa, uwiwitik̇aṅwo. Noqw pātuwaqatsit pahyp oyit aṅqw sūkw oyit pahsaqhaqam úṅwaniwhtiqey anhti. \v 9 Noqw hihtu pāvaqe tayyuṅqam payhp oyit aṅqw sūp oyit pahsa’nihqam soa. Pu pākihu payhp oyit aṅqw sūp oyit pahsa’nihqam sapumhti. \v 10 Pu payhkomuy pepnihqa hoṅviaya töqti. Noqw wukosohu kopitsokit an uwiwitaqa ōṅaqw löhö; nihqe mūmunaṅwtuy payhp oyit aṅqw sūp oyit pahsa’nihqat aṅ yēva, pu pāhut nȫṅantotaqat aṅ’a. \v 11 Noqw sōhu A’nö Tsīvo yan mātsiwa. Noqw pāvahu payhp oyit aṅqw sūp oyit pahsaq a’nö tsiptoti. Noqw k̇aysiwhqam sinom put akw soa, a’nö tsīvoniqw ōviy’o. \v 12 Pu nālöq epnihqa hoṅviaya töqti. Noqw pahsat pu tāwa híhin qa nāsamiq pitsíwtaqa hinhtiqe qatālawva, pu mūyawu pīwu, pu sōtuu. Noqw ōviy puma híhin qa nāsamiq pitsíwyuṅqa qa tālawvaya. Noqw tālö’ tāla qa pas nāsamiq pahsavo qa tāla, pu tōkilat piw pay anta. \v 13 Noqw nu tayk̇aṅw navotq suhk̇a hoṅviaya ōvaqe pūyawmak̇aṅw a’nö hiṅqawnuma: Is ohi, is ohi, is ohi tūwaqatsit ep yesqamuy amuṅemi! Taq pahyom hoṅvia’yat nāto töqtini. \c 9 \p \v 1 Pahsat pu tsívotnihqa hoṅviaya töqti. Noqw pu sōhu ōṅaqw tūwaqatsit aw posq nu aw yori. Noqw haqami koysöt pas qa toṅtaqat aqw hötahpi put aw taviwa. \v 2 Noqw pam koysöt qatoṅtaqat aqw höta. Noqw pahsat put aṅqw kwītsiṅw wunuptu, pas haqam wukokoysöṅaqw hurukwitsiṅw wunuptuqat pan’i. Noqw paṅqw hurukwitsiṅwuy akw tāwa súmawuy enaṅ qātalawva. \v 3 Noqw kwītsiṅwuy aṅqw tȫtölt nöṅakqe tūwaqatsit aṅ kúrukma. Nihqe puma öqalmakiwya, putskohmokyuṅqamuy amún sinmuy tūhototaniqe ōviy’o. \v 4 Pay puma tutskwat aṅ tūsaqat qa hintsatsnaniqat, pan puma mewniwa, piw aṅ himutsotskita. Pay imuy hakimuy God tuvoylayat akw qalpeq qa tuvoylay’yuṅqamuy púmuy‐sa puma tūhototani. \v 5 Noqw pay puma sinmuy qa qöqyaniqat pan amuṅem yukilti. Pay puma tsivot mūmuyawhtuy aṅ pumuy okiwsahsanyani. Noqw putskohmoktaqa hakiy muaqw hin tuyvaṅwuqat, pay pan tūtuyni, hakiy múaq’ö. \v 6 Noqw ep hapi pu’ as sinom so’niqey hepyanik̇aṅw, hin panhtotiniqey qa tutwamantani; pu as so’niqey nānawaknaniqw, mokiwu amuṅaqw haqami kursni. \v 7 Noqw kawāyom kihpoknik hin hinyuṅṅwuniqw, pan tȫtölt hinyuṅwni. Suhpan wihk̇at sik̇avalasivat aṅqw yukiwtaqat puma wihk̇ay’yuṅwni. Pu taywaam sinmuy taywayamuy anyuṅwni. \v 8 Pu puma momoymuy amún hȫmi’k̇ahk̇aṅw, tóhowuy an tamay’yuṅwni. \v 9 Pu sivavutsqat antaqat tawitsqave púhikni’yuṅwni. Noqw pumuy pūyaltotiqw, pas masaam k̇aysiwhqamuy kawaymuy kipókkarētamuy lölökink̇ahk̇aṅw, kihpokqat an söykitani. \v 10 Pu puma putskohmokyuṅqamuy amún suruy’yuṅwni, nihqe suruve howi’yuṅwni. Nihqe puma tsivot mūmuyawhtuy aṅ sinmuy mumu’yaniqey makiway’yuṅwni. \v 11 Noqw hak koysöt qatoṅtaqat aṅqw hoṅviaya pumuy amumi moṅw’iwtani. Noqw pam hak Hebrew‐sinmuy amuhkwa Abaddon yan mātsiwni, nīk̇aṅw Greek‐sinmuy amuhkwa Apollyon yan’i. \v 12 Sūpwat k̇ānavotpit hapi aṅ ruhpa; noqw meh, nāt hapi piw lȫsni. \v 13 Pahsat pu návaynihqa hoṅviaya töqti. Noqw God atpip kwaṅwáhovaqtuqat eṅem tataqtsokpit sik̇avalasivat aṅqw yukiwtaqa nālövaq ālayat aṅqw hakiy hiṅqawhq nu navota. \v 14 Noqw pam návaynihqat hoṅviayat tötöqpit yawtaqat aw paṅqawu: Um wukomunat Euphrates ep nālöqmuy hoṅvia’yatuy sómiwtaqamuy ṅahni. \v 15 Noqw ima nālöyöm hoṅvia’yat ṅāhiwya. Puma put tuwanit, talöṅnit, mūyawuy, yahsaṅwuy aw mask̇aiwyuṅwa, sinmuy payhp oyit aṅqw sūp oyit pahsa’nihqamuy qöqyaniqe ōviy’o. \v 16 Noqw kawaymuy aqwyaqam sūmiyaqe pas hihsakip kurs sōmorit pahsa’ya (200,000,000). Noqw nu pumuy hihsa’yaqat navota. \v 17 Noqw yan kawaymuy hinyuṅqamuy nu tuawyori: Ima pumuy epeq tsokiwyuṅqam ūwiwuy an kuwan’iwtaqat tawitsqava sivanavanyuṅwa, pu hihta owat jacinth antaqata, pu sik̇apik’owat antaqata. Noqw kawayom tóhohtuy an qötöy’yuṅwa. Noqw moaṅaqw ūwiṅw, pu kwītsiṅw, pu sik̇apik’owa a’nö muki nȫṅanta. \v 18 Noqw imuy payhkomuy akw sinom payhp aṅqw sūp oyit pahsa’nihqam soa, it qȫhit, pu kwītsiṅwuy, pu sik̇apik’owat pumuy moaṅaqw nȫṅantaqat akw’a, \v 19 Puma moaṅaqw öqalay’yuṅqw ōviy’o, pu suruveq’a. Pi pumuy suruam tsūtsu’tuy anyuṅwa, nihqe qötöy’yuṅqe, put akw hakiy tūhototaṅwu. \v 20 Pu ahpiy sinom it yan tūyat akw qa súlawhtiqam hintsakpiy qa aṅqw lasyat, soq pas pāpu nāp yukiwhput aw nāwakintiwisa, piw nukpanhihikwsimuy amumii. Hihta wutsit sik̇avalasivat, sen qötsásivat, sen sik̇asivat, sen owat, sen kohot aṅqw yukiwyuṅqat aw puma nāwakintiwisa, nāmahin pi as puma kurs hin hihta tutwaniq’ö, kurs hin nanaptaniq’ö, piw kurs hin nankwusaniq’ö. \v 21 Pu piw puma tukwyantotaniqey qa aṅqw lasya, pu hihta nuhtumi wutsílalwaniqeyu, pu tokot sokoplalwaniqeyu, pu hihta uuyiṅwyaniqeyu. \c 10 \s1 The Angel and the Little Scroll \p \v 1 Pu nu piw sukw hoṅviayat a’nö öqalay’taqat aw yori. Pam ōmawuy yuwsi’k̇aṅw taṅaqwunut akw qötösomiwk̇aṅw ōṅaqw hāwi, tutuvenit púrukiwtaqat yawk̇aṅwo. Put taywaat pas tāwat an tāla; noqw hok̇aat ūwiṅwuy wupa’leletaqat panta. \v 2 Noqw pam putvaqw kuhkuy akw pātuwaqatsit aqw wuhku, pu suyvaqw tutskwat aw’i. \v 3 Pu wukotohowuy höykuqat an a’nö hiṅqawu. Noqw put hiṅqawhq, pahsat pu tsaṅe’sikip yoy’umuki hihta lavayhtoti. \v 4 Noqw tsaṅe’sikip yoy’umuki lavayhtotiqw, nu as pēnaniqey anhti. Noqw pay hakiy tönaat ōṅaqw inumi paṅqawu: Pay um tsaṅe’sikip yoy’umuki hin lavayhtotiqw put tupk̇e’, qa pēnani. \v 5 Pahsat pu i’ hoṅviaya ura nu tuwaqw, pātuwaqatsit aqwnik̇aṅw pu tūwaqatsit aqw wuhkukiwtaqa ōmiq may ītat, \v 6 Pas qaöwílvayhtiqe, pas soon pāpu sȫwuniqat paṅqawu, God aw yank̇aṅwo, God pas sutsep qátuhqat sohsok hihta yúkuhqat aw’i, ōveqatsit‐nik̇aṅw pu aṅ himu hinyuṅqata, pu pātuwaqatsit‐nik̇aṅw aṅqe’ himu hinyuṅqat yúkuhqata. \v 7 Noqw tsáṅe’nihqat hoṅviayat töqtiqat aw pitu. Noqw pep pu’ God tunatyaat as tupkiwtaqa aw antsaniwni, pam lavay’aymuy amumi hin lavayhtiqat pan’i. \v 8 Noqw nu hakiy ōṅaqw tönayat navotq, pam inumi paṅqawu: Um hoṅviayat pātuwaqatsit aqwnik̇aṅw pu tūwaqatsit aqw wuhkukqat awnen, tutuvenhoyat púruk’iwtaqat yawtaqat put aṅqw kwúsuni. \v 9 Noqw ōviy nu put awnihqe aw paṅqawu: Um as nuy tutuvenhoyat máqani. Noqw pam inumi paṅqawu: Kwúsuu, nen um sówani. Pam soon uhponoy qa a’nö tsiptani; nīk̇aṅw uhmoaṅaqw momospalat an kwáṅwni. \v 10 Noqw ōviy nu put māyat aṅqw tutuvenhoyat kwúsuhqe put sowa. Noqw antsa imoaṅaqw momospalat an kwaṅwti. Nīk̇aṅw panis nuy put sowaqw, pahsat pay ivonoveq tsipti. \v 11 Noqw pam inumi paṅqawu: Pay um nāt piw pas hīhihtuy sinmuy amumi yuaatani, pu aṅqe’ nanāpwatuy sinoiwyuṅqamuyu amumii, pu lavaymakiway’yuṅqamuyu, pu pas momṅwituyu. \c 11 \s1 The Two Witnesses \p \v 1 Pahsat pu inumi tuwanpi natönpit antaqa taviwa. Noqw hoṅviaya inumi paṅqawu: Um wunuptut, God kīyat tuwantani, pu hom’oyvihk̇ata; pu pep ahpave nānawaknaqamuy pohtoylani. \v 2 Nīk̇aṅw it kīhut ihk̇aqe ṅöyakiwtaqat pay um qa énaṅni, nen put qa tuwantani. Taq pam qa‐Jew‐sinmuy amumi noiwni. Noqw puma lȫp sunat aṅqw lȫq sihk̇ay’taqat mūmuyawhtuy aṅ it kitsókit pas k̇aptsitiwhqat aw wukukutotani. \v 3 Noqw nu lȫqmuy inuṅem yuaataqamuy öqalmaqani. Noqw puma (1260) sūp sōmorit‐nik̇aṅw aṅqw pakwt‐payhkomuy sihk̇ay’tasikip sunat tālat aṅ yuaatani, anaha’mötsaput yuwsi’k̇aṅwo. \v 4 Ima hapi lȫyöm olive‐tsokit, pu wihqöhit tsotsókpimat tūwaqatsit aw Tutuyqawhqat atpip wúnuhqamu. \v 5 Noqw ason hak pumuy hintsanniqey antiniqw, pahsat pu pumuy moaṅaqw ūwiṅw yámak̇e’, hakiy nīnamantani. Noqw ōviy kurs haqawa pumuy hintsanniqey anhte’ pan nīniwmantani. \v 6 Ima hapi yōyaṅwuy ahoy ṅuy’taniqey öqalat pasiwtaniqw, ōviy puma hihsavohaqami yuaataniqat pahsavo qa yokvani. Pu pāvahut aw öqalat pasiwtaniqe put úṅwat yúkumantani; pu hīhihta tūyat akw sinmuy okiwsahsanniqey öqalay’tani, hihsakis panhtiniqey nāwaknaqey pan’i. \v 7 Pu ason puma hin yuaataniqey yukuqw, pep pu’ hak tāqa himuvohkot antaqa koysöt qatoṅtaqat aṅqw yámak̇e’, pumuy amumi kihpokni; nen áṅwute’ pumuy nīnani. \v 8 Noqw pumuy tokoam mokpu put wuhkokitsokit ep kitpik qatsni. Noqw hakim Hikwsit aṅ tunatyay’yuṅqam put kitsókit Sodom‐nik̇aṅw pu Egypt yan tuṅwáya. Ura pep hapi Itahtutuyqawhqa nīniwa, nahoylehtsit ep’e. \v 9 Noqw sohsoyam tūwaqatsit aṅ yesqam, pu hīhihtu himuñam, pu nanāp lavaymakiway’yuṅqam, pu nanāpwat sinoiwtaqam pāyis‐nik̇aṅw aṅqw nāsamiq pahsavo tālat aṅ tokoyamuy mokput aw tayyuṅwni; nen hakiy pumuy tūamniqw qa nānakwhani. \v 10 Noqw ima tūwaqatsit ep yesqam hahlayhtote’ nāhahlaynayani; nen hihta nāhoy nāhuylalwani, ispi ima lȫyöm lavay’ayat tūwaqatsit ep yesqamuy ura yūyuyhnaqam mokpuniq’ö. \v 11 Noqw ahpiy pāyis‐nik̇aṅw aṅqw nāsamiq pahsakis talq, pahsat pu God aṅqw Hikwsi hakiy taytoynaṅwuqa pumuy amuhsonmi pak̇e’, pumuy wunuptsinani. Noqw amumi tayyuṅqam tsātsawnani. \v 12 Noqw nu navotq, hak ōṅaqw pumuy lavay’ayatuy amumi a’nö paṅqawu: Uma peqw wupni, kita. Noqw puma hakiy tönayat navotqe, ōmawuy aqw ōmiq wūvi, tuwqamat amumi tayyuṅq’ö. \v 13 Noqw pahsat tutskwa a’nö tayayayku. Noqw wuhkokitsoki pakwút‐sikip tukiwhput aṅqw sūp tukiwtaqat pahsaq pam sahpu. Noqw sinom tsaṅe’sikip sōmorit pahsa’nihqam súlwahti. Noqw akwsiṅwyaqam tsātsawnaqe, ōveqatsit ep God pas hihtatota. \v 14 It hapi akw lȫs k̇ānavotpit aṅ ayo ruhpa. Noqw meh, amuṅknihqat hapi aw suptuni. \s1 The Seventh Trumpet \p \v 15 Pu i’ tsáṅe’nihqa hoṅviaya töqti. Noqw pahsat pu ōveqatsit ep mowawatiwhq hakim paṅqaqwa: Itahtutuyqawhqa, hakiy moṅw’asnaqey amum yep qatsit ep moṅwtunatyat tuyqawvaqe, sutsep aqwhaqami moṅw’iwtani. \v 16 Noqw ima sunat nālöq sihk̇ay’taqam wūwuyom God atpip yesqam tutskwamiq munumtiqe, put pas hihtatotaqe, \v 17 Paṅqaqwa: Itam ūmi hahlayhtoti, God, Sus’öqaltutuyqawhqa, pu’‐nik̇aṅw, pay hísatnik̇aṅw, pu nātoniqa, Um qaan’ewakw uh’öqalay mahtaknat moṅwqatuptuqw ōviy’o. \v 18 Noqw hīhihtu sinom itsívutoti. Noqw, um uh’itsivuy mahtakne’ so’pumuy amuṅen hin yúkuniqat aw pitu. Pu um uhlavay’aymuy hihta akw tayawnani, pu uhsinomuyu, pu uṅ k̇aptsi’yuṅqamuyu, aṅ söqavuṅwsinmuy‐nik̇aṅw pu pavansinmuyu. Nen imuy hakimuy tūwaqatsit hovalayaṅwuqamuy um tuwat hovalani. \v 19 Noqw ōve God kīyat aw hötsílti. Noqw kīyat ahsonve tataṅpi God tutavoyat aṅqw taṅawtaqa mātakti. Noqw pahsat talwipta, mowawatiwa, umhta, tutskwa tayayata, pu qaan’eway yaṅsayoqw lemowa yokva. \c 12 \s1 The Woman and the Dragon \p \v 1 Noqw pahsat pu tokpelat aṅ a’nö hihta tuawi’taqa mātakti. Hak wuhti tāwat yuwsi’ta; noqw mūyaw kukyat atpik̇aqe pakiwta; noqw qötöveq wihk̇ayat aṅqe’ pakwt lȫq sihk̇ay’taqa sōtu kwapya. \v 2 Noqw pam nö’yiwta; nihqe tihtaniqey tūtuynaqe, a’nö pakmumuya. \v 3 Pu piw suhk̇a hihta tuawi’taqa tokpelat aṅ mātakti‐himu qaan’eway palalölöqaṅw’eway’o. Pam tsaṅe’ qötö’k̇aṅw pakwt ālay’ta; noqw qöqtöyat aṅqe’ tsaṅe’ wihk̇a kwapya. \v 4 Noqw suruat tokpelat aṅqe’ sōtuy payhp oyit aṅqw sūp oyit pahsa’nihqamuy láṅaknaqe, tūwaqatsit aw maspa. Noqw i’ himu palalölöqaṅwu wuhtit pas pay tihtaniqat aw wunu, tiyat pay panis yamakq, pay sówaniqe ōviy’o. \v 5 Noqw pam tiyohyat tihta. Noqw Tiat ōmi God aw wīkiwa, put moṅw’asvewayat aw’i; pi pam sohsokmuy sinmuy amumi sivakohot akw moṅw’iwtaniqat pan put eṅem yukiwta. \v 6 Noqw wuhti qayēsiwhpumihaqami wāya, pep God put eṅem qeni’taqat aw’i. Noqw pep hak (1260) sūp sōmorit aṅqw pakwt payhkomuy sihk̇ay’tasikip sunat tālat aṅ put aw tunatyawtani. \v 7 Noqw ōve nāqöyta; Michael hoṅviaymuy amumum palalölöqaṅwuy aw nāyawi; noqw palalölöqaṅwuy amum hoṅviaymat nāyawi. \v 8 Nīk̇aṅw puma qa áṅwutota; piw qa haqam ōveqatsit ep amuṅem qenitiwa. \v 9 Noqw wukolölöqaṅw ōṅaqw tūviwa. Pam piw Nukpana yan mātsiwa, pu Satan pīwu. Pam hísat‐tsua yan piw túṅwantiwa. Pam hapi sopk̇awtaqamuy sinmuy amumi yēlawu. Noqw pam‐niqw, pu hoṅviaymat puma tūwaqatsit aw maspiwa. \v 10 Noqw nu hakiy tönayat ōvaqe navotq, a’nö paṅqawu: Pu’ hapi God Itahtutuyqawhqa tuwqay aṅwutaqe, moṅw’iwk̇aṅw öqalay’taqey mātakta. Nihqe pam Christ asniy öqalmaqat, put moṅwtavi. Pi itahtupkomuy hīhin nēveltotoynaqa tūviwa. Pam pi nāqavo pu tōkilnawit God Itahtutuyqawhqay aw pumuy hīhin nēveltotoyna. \v 11 Noqw puma Mañat uṅwáyat akw‐nik̇aṅw, pu hin navoti’yuṅqey yuaatotaqey akw put áṅwutota. Nihqe puma qatsiy qa k̇ahk̇awnayat, so’niqey suhtaq’ewya. \v 12 Oviy um hahlayhtini ōveqatsi; hahlayhtotini uma ep yesqamu. Noqw is ohi uma tūwaqatsit aṅ‐nik̇aṅw, pu pātuwaqatsit aṅqe’ yesqamu! Pi Nukpana pas pavan hinhaqam itsívuiwk̇aṅw umumi hāwi, suyan pi hihsavo eṅem pētiqw navoti’taqe ōviy’o. \v 13 Noqw wukolölöqaṅw tūwaqatsit aw tūviwhqey navotqe, pahsat pu pam tiyohyat tihtaqat wuhtit aw kikihpoktiva. \v 14 Noqw wuhti lȫqmuy himumasayat makiwa, wukokwahut masayat an’i, pam lölöqaṅwuy apyeve haqami qayēsiwhpumi eṅem qeniiwtaqat aw pūyaltiniqe ōviy’o. Noqw payhkomuy‐nik̇aṅw aṅqw nāsamiq yahsaṅwuy pahsavo pep hak put aw tunatyawtani. \v 15 Pahsat pu lölöqaṅwuy moaṅaqw pāhu nöṅaṅayku, pāyut an’i, wuhtit paöyninaniqe ōviy’o. \v 16 Noqw pay tutskwa wuhtit paaṅwaniqe hötsíltiqe, pāhut lölöqaṅwuy moaṅaqw nö́ṅakqat sohsok hīko. \v 17-18 Noqw ōviy lölöqaṅw wuhtit aw tuyvanaqe a’nö itsívutiqe, aṅqw ahpiynihqe, put tímuyatuy amumi kikihpoktiva, hakimuy God tutavoyat aṅ hinwisqe, Jesus Christ pumuy hin amuṅen hihta hinhtiqat nuhtumi yuaatotaqamuy amumii. \c 13 \s1 The Two Beasts \p \v 1 Noqw nu pātuwaqatsit qalave wunuk̇aṅw yorikq, pi himu hihta pohkot antaqa pātuwaqatsit aṅqw yámakto; tsaṅe’ qötöy’k̇aṅw pakwt ālay’ta. Noqw āalayat aṅqe’ pakwt pas moṅwit wihk̇aat söṅniwyuṅwa. Noqw qötöyat aṅ tuṅwni God qa k̇aptsiwyuṅqa pey’yuṅwa. \v 2 Noqw nu it hihta pohkot aw yorikq, pam tóhuwuy pīvintot anta, pu hōnawuy kukyat antaqat kuhkuy’ta; pu wukotohowuy moayat antaqat moay’ta. Noqw lölöqaṅw öqalay put maqa, pu moṅwqeniyu, aṅ ahsupoq nuhtumi moṅw’iwtaniqat ōviy’o. \v 3 Noqw nu yorikq, pi suhk̇a qötöy aqw pam hihta akw tūhotiwhqe sumataq pam mokni. Nīk̇aṅw pay pam qa mokt, haqe’ tūhoiwtaqey aṅ qalaptu. Noqw sinom sohsoyam put hihta pohkoewakw aw k̇ātayyuṅwa. \v 4 Noqw lölöqaṅw it pohkot öqalay máqahqat puma pas hihtatota. Pu puma it hihta pohkot pas hihtalalwaqe paṅqaqwa: Ya hak haqam it hihta pohkot antani? Hak sen amum nāyawvaniqey aw öqala? \v 5 Noqw i’ himu pohko lavaymakiwhqe, a’nö hihta kwiviyuaativa; piw God aqw qalomáyuaativa. Noqw pam lȫp sunat aṅqw lȫq sihk̇ay’taqat mūmuyawhtuy aṅ nuhtumi moṅw’iwtaniqat pan put eṅem yukiwa. \v 6 Noqw pam yuaaykuqe God nāp hin sasvi; pu tuṅwniyat aqw a’nö hiṅqawlawu, pu kīyat aqw’a, pu ōveqatsit ep yesqamuy amumiq’a. \v 7 Pu pam God sinomuyatuy amumi kohpok̇e’ pumuy áṅwutaniqat pan put eṅem yukiwa. Pu pam sohsokmuy sinmuy himuñamuy, nanāpwat lavaymakiway’yuṅqamuy, pu pas nanāpwat sinoiwtaqamuy amumi moṅw’iwtaniqat pan put eṅem yukiwa. \v 8 Noqw sohsoyam tūwaqatsit ep yesqam put aw nānawaknani. Noqw pay hakimuy tuṅwniam Mañat qatsítutuveniyat aṅ pey’yuṅqw, puma put qa aw nānawakna. Ura pam Maña tūwaqatsit hisat nāt qa yukiwhqat ephaqam pay nīniwniqat pan God put eṅem tunatyawta. \v 9 Naqvuy’taqa nam navotni. \v 10 Hak hakiy tūwiktaqa hapi tuwat nāp tūwiktiwni. Pu sipwuvahpit akw hak hakiy nīnaqa piw tuwat sipwuvahpit akw súlawhtini. Pep hapi pu’ God sinomat tuptsiwni’yuṅwe’, qa naṅ’ekni’yuṅwni. \v 11 Pu piw nu sukw pohkot antaqat tuwaqw, pam tūwaqatsit aṅqw yámakto. Noqw pam mañat an lȫq ālay’ta; nihqe wukolölöqaṅwuy an yuaata. \v 12 Noqw pam put apyevenihqat pohkot öqalayat sohsok pasiwta. Nihqe pam sohsokmuy tūwaqatsit aṅ yesqamuy amumi tuyqawvaqw, puma mohtiwat pohkot aw nānawakna, ura as mokniewakw tūhotiwht, ahoy qalaptuqat put aw’i. \v 13 Noqw pam qaan’ewakw hihta k̇ātatayhpit tumalay’va; nihqe sinmuy amutpik tokpelat aṅqw ūwiṅwuy hawnaṅwu. \v 14 Noqw God pan put nakwhanaqw, pam mohtiwat it hihta pohkot atpip k̇ātatayhpit hintsanhqe, tūwaqatsit ep yesqamuy ūnatotoyna; nihqe pumuy amumi tuyqawvaqw, puma mohtiwat hihta pohkot an son’iwhqat yukuya, i’ pohko as sipwuvahpit akw tūhotiwk̇aṅw pay qátuhqat put an’i. \v 15 Pu God piw pan put nakwhanaqw, pam it pohkot an yukiwhput qatsit máqa. Noqw ōviy it hihta pohkot an yukiwhpu pas antsa yuaayku. Noqw pu hakim hihsa’nihqam it pohkot an yukiwhput aw qa nānawaknaqamuy qöqyaniqat i’ himu pohko paṅqawu. \v 16 Pu aṅ söqavuṅwsinom, pu pavansinom, pu k̇ahaksinom, pu aṅ ōokiwyaqam, aṅ tūtuwikt pu qa tūtuwikt, puma sohsoyam hihta akw tuvoylatiwyaniqat paṅqawu, sen putvaqw may ep’e, sen qalpeq’a. \v 17 Noqw ōviy soon hak hihta túini, piw húyani, hal pas i’ hak pohkot tuvoylayat akw tuvoylaiwtaqa‐saa, sen put tuṅwniyat akw’a, sen put pohtoylaniyat akw’a. \v 18 Taay, uma aw wūwayani: Wuwni’taqa pohkot pohtoylaniyat māmatsni. Pam sinot pohtoylaniata; nihqe sunát‐sikip sunat aṅqw pakwt payhkomuy sihk̇ay’tasikip sunat‐nik̇aṅw aṅqw navay sihk̇ay’ta (666). \c 14 \s1 The Song of the Redeemed \p \v 1 Pu nu yorikq pi Maña tsomot Zion ep wunu. Noqw tsaṅé’sikip sunat aṅqw nālöp sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’nihqam pep put amum hōñi, Nayat tuṅwniyat akw qalpeq pey’k̇ahk̇aṅwo. \v 2 Noqw hakiy tönaat ōṅaqw töqtiqw nu navota. Pas mūmunaṅwtuy an tȫki’ta, pu pas a’nö umhtaqat pan’i. Noqw lēlenyaqam sivatonlenay aṅ lēlenyaqw nu navota. \v 3 Noqw puma moṅw’atsvewat atpip puhutawit tawlalwa, pu nālöqmuy hihtuy tayyuṅqamuy amutpipo, pu wūwukwmuy amutpipo. Noqw put tāwit pas soon hak tāwi’vani, hal pas ima tsaṅé’sikip sunat aṅqw nālöq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’nihqam tūwaqatsit aṅqw tuiwyaqam‐saa. \v 4 Ima hapi nāto tōtimu, qa hisat hakiy nȫmatota; nihqe ōviy qa hisat tokoy hovalaya. Ima Mañat haqaminiqw aṅkyaṅwu. Pumuy hapi God sinmuy amuhsonṅaqw tui, puma nuhtuṅaqw mohti God sinomatiniqat ōviy’o, pu Mañat sinomatiniqata. \v 5 Noqw moayamuy ep himu unatwi súlawu, puma God atpip qa hihtakw hinyuṅqw ōviy’o. \s1 The Three Angels \p \v 6 Pu nu piw sukw hoṅviayat ōva pūyawmaqw tuwa. Pam lomatuawit qaso’taqat pasiwk̇aṅw, tūwaqatsit aṅ yesqamuy sopk̇awtaqamuy amumi yuaatima, nanāp himuñamuyu, pu nanāpwat lavaymakiway’yuṅqamuyu, pu nanāp sinmuy amumii; \v 7 Nihqe yan a’nö tsa’timaqe paṅqawma: Uma God k̇aptsitotani, pu pas hihtay’yuṅwni. Taq pam nuhtuṅem hin yúkuniqat aw pitsíwiwta. Uma God ōveqatsit, pu tūwaqatsit, pu pātuwaqatsit, pu haqe’ pāhu nöṅaṅatotaqat yúkuhqat aw naokiwhtotani. \v 8 Pu piw suhk̇a hoṅviaya aṅknihqe paṅqawma: Wuhkokitsoki Babylon sahpu! Kitsóki Babylon sahpu! Taq sohsoyam nanāpwat sinom soñawnen pep yesqamuy amumum qahopiyese. Nihqe ōviy nawus puma soon qa pumuy amumum God itsívuyat aṅqw yukuyani. \v 9 Pu piw suhk̇a hoṅviaya amuṅknihqe a’nö paṅqawma: Ima pohkot antaqat aw nānawaknaqam, pu qalpeq, sen may ep tuvoylayat akw pey’vayaqam \v 10 Nawus God itsívuyat wine antaqat aṅqw hikwyani, God itsívuyat qa hihta enaṅ namiqwriwk̇aṅw kuyapkuyiwhqat aṅq’ö. Noqw puma qȫhit‐nik̇aṅw pu sik̇atövu’wat akw okiwsaniwyani, imuy qahováriwyuṅqamuy hoṅvia’yatuy‐nik̇aṅw pu Mañat pumuy amutpipo. \v 11 Noqw pumuy okiwsaniwyaqw, kwītsiṅw’am ōmiq sūs wunuptuni. Noqw hakim pohkot an yukiwtaqat aw nānawaknaqam, pu hakim tuṅwniyat akw pey’vayaqam pas qa haqami nānasuṅwnayani, tālöo, pu tōkilat aṅ’a. \v 12 Noqw ōviy God sinomat put tutavoyat aṅ hinwisk̇ahk̇aṅw Jesus aw tuptsiwni’yuṅqey qa naṅ’eknayani. \v 13 Noqw nu navotq hak ōṅaqw inumi paṅqawu: Um yan pēnani: Yahpiy haqahpiy ima Tutuyqawhqat aw yank̇ahk̇aṅw sóiwmaqam hahlayhpit epyani. Owi, kita i’ Hikwsi Qahováriwtaqa. Puma panhtote’ maqsoniy aṅqw nānasuṅwnani. Noqw pumuy hintsakpiyamuy ahpiy aniwni pay pumuy amumumni. \s1 The Harvest of the Earth \p \v 14 Noqw nu ōmawuy qȫtsat aw yori. Noqw hak Sinot Tiyat antaqa ōmawuy ep tsokiwta, sik̇avalasivat aṅqw yukiwhput wihk̇at akw qötösomiwk̇aṅwo; nihqe tsaqanhpit a’nö qalay’taqat yawta. \v 15 Pu piw suhk̇a hoṅviaya God kīyat aṅqw yámakqe, ōmawuy ep tsokiwtaqat aw a’nö paṅqawu: Um uhtsaqanhpiy akw tsahqani, nen höqni; ispi pay höqsatiq’ö. Pi tūwaqatsit ep natwani pās tukwsiwta. \v 16 Noqw i’ hak ōmawuy ep tsokiwtaqa tsaqanhpiy akw tūwaqatsit ep natwanit tsahqa. Noqw tūwaqatsit ep natwani tsovalniwa. \v 17 Pu piw suhk̇a hoṅviaya ōveqatsit ep God kīyat aṅqw yámakqe, piw a’nö qalay’taqat tsaqanhpit yawta. \v 18 Pu suhk̇a hoṅviaya qȫhit aw öqalat pasiwtaqa kwaṅwáhovaqtuqat eṅem tataqtsokpit aṅqw yama. Nihqe pam tsaqanhpi’taqat aw a’nö paṅqawu: Um uhtsaqanhpiy a’nö qalay’taqat akw tsahqani. Nen um tūwaqatsit ep ovauyit pölöyat tsovalani. Pi ōvaat pās kwaṅw’iwta. \v 19 Pahsat pu hoṅviaya tūwaqatsit aw tsaqanhpiy akw tsahqaqat panhtiqe, tūwaqatsit ep ovauyit tsovala; pu haqam qölöt qaan’ewakw yahsakoq God itsívuyat tuawi’taqat aqw put maspa. Pep hapi ōvat pālayat ōviy mumtsiyaṅwu. \v 20 Noqw pep ōvat aqw wukukuykuya, wuhkokitsokit ihpovee. Noqw pālaat úṅwaniwhtiqe aṅqw nö́ṅakqe, pas kawaymuy sipmoyiyamuy aw pahsavo pāti, pakwút‐sikip sunat tutskwa‐tuwanit pahsavoo. \c 15 \s1 The Angels with the Last Plagues \p \v 1 Pu piw nu sukw hihta tuawi’taqat qaan’ewakw a’nö hihtaniqat ōmi tuwa. Tsáṅe’nihqam hoṅvia’yat tsaṅe’ k̇ānanvotpit yawyuṅwa. Pam nuhtuṅki, put atsve pu’ God itsívuat yukiltini. \v 2 Pu nu piw suhpan wuhkovatuphat panaptsat antaqat ūwiṅwuy enaṅ namiqwriwtaqat aw yori. Noqw hakim patuphat qalavaqe hōñi. Puma hapi it hihta pohko’ewakw áṅwutota, pu put an yukiwhputa, pu tuvoylayata, pu túṅwniyata, pu pohtoylaniyata. Nihqe puma God aṅqw sivatonlenat mákiwyaqey yawyuṅwa. \v 3 Nihqe puma God tumal’ayayat Moses tāwiyat tātawlalwa, pu Mañat tāwiyata; nihqe paṅqaqwa: Pas uhtutmala qaan’ewakw k̇āhinyuṅwa, God Sus’öqaltutuyqawhqa. Pas um hapi qaatsat suan hihta hinma. Um hisatṅahaqaqw hīhihtuy sinmuy amumi moṅwi. \v 4 Puyaw hak haqam uṅ qa k̇aptsi’tani, Tutuyqawhqa? Sen hak uhnatṅwaniy qa pas hihtalawni? Pi um hapi nāla qahováriwta. Sohsoy hihtu nanāpwat sinom ökiwk̇ahk̇aṅw utpip nāwakintani. Pu um sinmuy amuṅem hin yuki’maqw pam susmataq’a, kitota. \v 5 It atsve pu’ nu yorikq, pi mötsápki God pep ki’taqat tuawi’taqa ōveqatsit ep’e. Noqw kīhut ep yūpaq haqam pas Aantsawat aw hötsílti. \v 6 Noqw tsáṅe’nihqam hoṅvia’yat paṅqw nöṅa, tsaṅe’ k̇ānanvotpit yank̇ahk̇aṅwo; pas suhqötsat tusaqtontsatsaqmötsaput aṅqw yukiwyuṅqat yuwsi’k̇ahk̇aṅw, kwekwéwhpit sik̇avalasivat aṅqw yukiwyuṅqat tawitsqay aṅ kwewyuṅwa. \v 7 Noqw nālöqmuy hihtuy tayyuṅqamuy amuṅaqw suhk̇a imuy tsaṅe’nihqamuy hoṅvia’yatuy nánan’ik hihta huyta. Kurs pam kuyapkuyit sik̇avalasivat aṅqw yukiwhqat pumuy huyta. Put aṅqw aqwhaqami sutsep qátuhqat, God itsívuat opom’iwyuṅwa. \v 8 Noqw haqam pas Aantsawat kīhut ep kwītsiṅw ohpo, God lolmat tālawṅwayat, pu öqalayat aṅq’ö. Noqw soon kurs hak haqam pas Aantsawat kīhut aw pákini, pas ason tsáṅe’nihqam hoṅvia’yat tsaṅe’sikipwat k̇ānanvotpit hintsatsk̇aqey yukuyaniqat pahsavoo. \c 16 \s1 The Bowls of God’s Wrath \p \v 1 Noqw hak kīhut pas Aantsawat aṅqw tsaṅe’ hoṅvia’yatuy amumi a’nö paṅqawhq nu navota. Yupavé, uma tūwaqatsit aw God itsívuyat kuyapkuyiwyuṅqat wūtayani, kita. \v 2 Noqw mohti’maqa nakwsuqe tūwaqatsit aw kuyapkuyiy wūta. Noqw pahsat pu hakim it hihta pohkot tuvoylayat akw pey’k̇ahk̇aṅw, put an himu yukiwhput aw nānawaknaqamuy amuhpa’ uya nuhtsel’eway itséhee nȫṅa. \v 3 Pu hoṅviaya aṅknihqa pātuwaqatsit aqw kuyapkuyiy wūta. Noqw pahsat pu pāhu hakiy mokput uṅwáyat anhti. Noqw sohsoy hihtu tayyuṅqam pātuwaqatsit aṅqe’ soa. \v 4 Pu amuṅknihqa hoṅviaya hāhaqe’ mūnat, pu pāhu nȫṅantaqat aṅ kuyapkuyiy wūtaqw pam úṅwaniwhti. \v 5 Noqw nu navotq hoṅviaya pāhut aw öqalay’taqa paṅqawu: Um súanta Tutuyqawhqa, pu’nihqa, pu hísatnihqa, pu nātoniqa. Um yan yúkuhqe súanhti. \v 6 Puma pi uhsinomuy, pu uhlaya’aymuy uṅwáyamuy munvanaya. Noqw um pumuy uṅwat hikwna, ispi puma put hihk̇ay’yuṅq’ö. \v 7 Pu nu piw sukw navotq pam kwaṅwáhovaqtuqat eṅem tataqtsokpit aṅqw paṅqawu: Pas antsaa, God Sus’öqaltutuyqawhqa, pay um pas qaatsat sinmuy amuṅem suan yuki’ma. \v 8 Pu i’ nālöq epnihqa hoṅviaya tāwat aw kuyapkuyiy wūtaqe eṅem pan yukuqw pam ūwiṅwuy akw sinmuy taqtsok̇a. \v 9 Noqw sinom qaan’ewakw tȫñit akw taqtotiqe, God īit k̇ānanvotpit aw öqalat pasiwtaqat nānap hin sasviya. Nihqe puma tunatyay aṅqw qa lasyat, piw nāt God qa k̇aptsitota. \v 10 Noqw pu tsivot epnihqa hoṅviaya it himuvohkot moṅw’atsvewayat aw kuyapkuyiy wūta. Noqw moṅwtunatyayat aṅ qömseekma. Noqw sinom hihta akw a’nö tūtuyhtotiqe lēñiy mötstota. \v 11 Nihqe puma ōveqatsit ep God nānap hin sasviya, amuhpa’ uya a’nö tūtuyhq ōviy’o; nīk̇aṅw hihta hintsakpiy aṅqw qa lasya. \v 12 Noqw navay epnihqa hoṅviaya wukovayut Euphrates aqw kuyapkuyiy wuhtaqw, pāyu lāki. Noqw hōpaq momṅwituy amuṅem kurs pöhtiwa. \v 13 Noqw nu tuwaqw, pahyom tuyoy’eway hīhikwsim pāvaqwtuy amunyuṅqam imuy moayamuy aṅqw nöṅa‐it wukolölöqaṅwuy moayat aṅq’ö, pu it himuvohkot moayat aṅq’ö, pu i’ hak God lavay’ayaatnihqey atsáy’taqat moayat aṅqw pīwu. \v 14 Ima hapi nukpanhihikwsimu. Noqw puma hīhihta kātatayhpit hintsaktivayaqe, ahsupoq tūwaqatsit aṅ momṅwituy amuhpa’ nankwusaqe haqami tuwvöhtayaniqat ōviy tsovalaya, Sus’öqalat God wukotalöṅniyat aw pítuq’ö. \v 15 Meh, nu’ hapi uyiṅwut an pítuni, (kita Tutuyqawhqa). Yuwsi’k̇aṅw pās tunatyawmaqa hahlaypit epni. Taq k̇a pam qayuwsi’k̇aṅw waynumqw, sinom put aw yórikyaqw, put eṅem haman’ewayni. \v 16 Noqw hīhikwsim haqami Hebrew‐sinmuy amuhkwa Armageddon yan mātsiwhqat aw momṅwituy tsovalaya. \v 17 Pahsat pu tsaṅe’ epnihqa hoṅviaya súmawuy aw kuyapkuyiy wūta. Noqw ōveqatsit ep kīhut pas Aantsawat ep moṅw’atsvewat aṅqw hakiy a’nö tönaat hiṅqawhqe paṅqawu: Yukilti hapi, kita. \v 18 Noqw pahsat mowawatota; pu umhta; pu talwipta; noqw tūwaqatsi a’nö tayayayku, pas hisatṅahaqaqw sinom tūwaqatsit aṅ yesq paṅqaqw qa hisat pan hiniwhtiqat pan’i. Pi pas qaan’ewakw tutskwa tayayayku. \v 19 Noqw qaan’ewakw kitsóki pāyivo tsihtsikti. Noqw aṅqe’ hīhihtuy sinmuy wuhkokitsokiam sapumhti. Noqw God wuhkokitsokit Babylon u’naqe, qaan’ewakw itsívuy wine kūyiwtaqat antaqat put hikwna. \v 20 Noqw sohsovik pāṅaqw tutskwa kūyyuṅqa kurs haqamiya; pu tuhtukwi pīwu. \v 21 Noqw qaan’ewakw yaṅsayo lemowa sinmuy amumi ōṅaqw löhö; sohsoy nanāp tsivót‐sikip sunat pututuwanit pan puptu. Noqw sinom God nānap hin sasviya, lemowat k̇ānavotpit ep’e, pas k̇ānavotpi qaan’ewakw nuhtsel’ewayniqw ōviy’o. \c 17 \s1 The Great Prostitute \p \v 1 Noqw ima tsáṅe’nihqam hoṅvia’yat ura kuyapi’yuṅqw, pumuy amuṅaqw suhk̇a inuminihqe inumi paṅqawu: Um inumum pewni. Noqw God it qaan’ewakw kitsókit tokoy huhyaqat antaqat eṅem hin yúkuniqat nu ūmi mahtaknani. Pam kitsóki hāhaqe’ pāvahut aṅ qātsi. \v 2 Put hapi amum ima tūwaqatsit aṅ momṅwit nākwaṅway’ya. Noqw tūwaqatsit aṅ yesqam soñawnen hōnaqtoti, put amum nākwaṅway’yaqee. \v 3 Noqw nuy Qahováriwtaqat Hikwsit akw tuyqawiwtaqw, hoṅviaya haqami qayēwiwhpumi nuy wīki. Noqw nu hakiy wuhtit hihta pālaṅwput pohkot epeq tsokiwtaqat tuwa. Noqw himuvohko pas qalománanatṅwanit akw pēvey’k̇aṅw, tsaṅe’ qötöy’k̇aṅw pakwt ālay’ta. \v 4 Noqw wuhti palasakwawsat‐nik̇aṅw pu pas pālaṅwput yuwsi’k̇aṅw, pu sik̇avalasivat, pu a’nö hihk̇ay’yuṅqat o’wat‐nik̇aṅw, pu pearl enaṅ yuwsi’ta; noqw kuyapit sik̇avalasivat aṅqw yukiwhput put tuyoy’ewakw qahopqatsiyat aṅqw kūyiwtaqat yawta. \v 5 Noqw qalpeq tuṅwni pey’ta. Noqw yan hapi pey’ta: I’ HAPI BABYLON PAS PAVANNIHQA, TOKOY HUHYAYAQAMUY YUAMU, PU TUWAQATSIT EP HIHTA TUYOY’EWAKWNIHQAT ANIWNAQA. Noqw kurs hak put tuṅwniyat mātsi’tani. \v 6 Noqw nu it wuhtit aw tātayhq, pam God sinomuyatuy uṅwáyamuy akw hōnaq’iwta, pu Jesus eṅem so’qamuy uṅwáyamuy akw’a. Noqw nu aw yórikqe pas pavan aw wūwanta. \v 7 Noqw hoṅviaya inumi paṅqawu: Ya um hinoqw pas k̇ātayta? Nu wuhtit hihta tuawi’taqat uṅ āawnani, pu i’ himuvohko tsaṅe’ qötoy’k̇aṅw, pakwt ālay’taqa put īkwiwtaqat pīwu. \v 8 It pohkot um aw yorikq, pam pay as qatut mōki. Nīk̇aṅw pam koysöt qa toṅtaqat aṅqw wupni. Nen pahsat pu haqami hovalniwniqat aqw pákini. Noqw tūwaqatsit ep yesqam qatsit qaso’taqat qa pasiwyuṅqam pohkot aw k̇ātayyuṅwni, hakim tuṅwniam tūwaqatsit yayhniwhqat paṅqaqw Mañat qatsítutuveniyat ep qa pey’yuṅqam, púmaa. Pi i’ pohko ura as qatut, haqamii; nīk̇aṅw nāt piw qátuni. \v 9 Noqw ōviy hak suan wuwni’taqa it aw wūwamantani. I’ tsaṅe’ qöqtö hapi tsaṅe’ tsotsmo. Noqw wuhti pumuy epeq tsokiwta. \v 10 Puma piw tsaṅe’nihqamuy momṅwituy tuawi’yuṅwa; tsívotnihqam pay súlawhti; noqw suhk̇a pu’ qatu; pu suhk̇a pay nātoni. Noqw ason pam pite’ pay hihsavoni. \v 11 Noqw i’ himovohko, as úranik̇aṅw, pay pu’ qa háqamnihqa, pam hapi nanalt épeqnihqani. Nihqe pam imuy tsáṅe’nihqamuy amuṅaqw suhk̇ani; nihqe pam haqami hovalniwniqat aqwni. \v 12 Noqw pu pakwt ālat um aw yorikq, ima hapi pakwt momṅwituy tuawi’yuṅwa. Nīk̇aṅw pay puma moṅwtunatyay nāt qa makiwya. Puma pay hihsavo it himuvohkot amum moṅw’iwyuṅwniqat pan amuṅem yukiwa. \v 13 Noqw puma sun wuwni’yuṅwe’ it hihta pohkot öqalay, pu moṅwqeqniy maqayani. \v 14 Noqw ima hapi Mañat aw kihpokyani. Noqw pay pam pumuy áṅwutani. Pi pam hapi nuhtumi tutuyqawyaqamuy amumi Tutuyqawhqa, pu momṅwituy amumi Moṅw’iwta. Noqw ima put ámumyaqam hapi wáṅwayniwyaqamu, namorstiwyaqamu, nihqe pas ántsay’wisqamu. \v 15 Pu hoṅviaya inumi paṅqawu: Pu it pāhut um aw tātayhq, ura tokoy huhyaqa wuhti put aṅqw qatuqw, pam hapi hīhihtuy sinmuy tuawi’ta, k̇aysiwhqamuyu, nanāpwatuy hihtuy sínmuyu, pu nānapwat lavaymakiway’yuṅqamuyu. \v 16 Pu it pakwt ālat um aw yorikq, puma it wuhtit tokoy huhyaqat aw pas qa suhtaq’ewyani; nen put kīqötotat, yuwsiyat put aṅqw poswayat, tokoyat soswani; nen qȫhit akw put taqtsokyani. \v 17 Pi God pumuy pan unaṅwtoynaqw puma put tunatyayat aw antsanye’, sun’unaṅway’k̇ahk̇aṅw, it hihta pohkot aw moṅwtunatyay noayani, haqami God lavayiat aṅ ahsupoq anhtiniqat aw pahsavoo. \v 18 Pu it wuhtit um aw yorikq, pam hapi qaan’ewakw wuhkokitsókit tuawi’ta, tūwaqatsit aṅ momṅwituy amumi tuyqawi’taqata. \c 18 \s1 The Fall of Babylon \p \v 1 Yantaqat atsve pu’ nu yorikq, pi suhk̇a hoṅviaya ōveqatsit aṅqw hawto, a’nö öqalat pasiwk̇aṅwo. Noqw tūwaqatsit aṅ suyan tālawva, tālaṅwayat akw’a. \v 2 Noqw pam a’nö tönay aṅqe’ tsa’timaqe paṅqawu: Babylon pas pávannihqa sahpu; Babylon‐kitsóki sahpu. Noqw nukpanhihikwsim pep ki’vayani, pu sohsoyam hihtu tuyoy’e’way hīhikwsimu, pu sohsoyam hihtu i’tseheet, pu tuyoy’e’wayom masay’yuṅqam pīwu. \v 3 Pi sopk̇awtaqam sinom put amum qahopihintsatsk̇aqe soñawnen wine akw hōnaqtoti. Noqw tūwaqatsit aṅ momṅwit put amum nākwaṅway’ya. Pu tūwaqatsit ep huhyayaqam put kwaṅwáewhqatsiyat atsviy k̇āhaktoti. \v 4 Pu nu piw hakiy ōṅaqw tönayat navotq paṅqawu: Uma put aṅqw nöṅakni, isinomu; nen uma qaanhtipuyat ep qa ámum hintsatsk̇ani. Taq k̇a uma piw put amum hīhihta aṅ k̇ānanvotyani. \v 5 Taq put qaanhtipuat ōveqatsit aw pitu. Noqw God put nukpanayat aw pónakna. \v 6 Pam umuy hintsanhq, pan uma tuwat put hintsanyani; pu hin hinhtiqat uma navitaṅw’iwtaqat tuwat yukunayani. Pu pam umuṅem kuyapit aqw ohpoknaqw, uma eṅem put navitaṅwtotani. \v 7 Ura as pam nāhihtay’taqe kwaṅwáqtu. Noqw ōviy uma okiwsasne’ qahahlayhtapnayani. Himu pam unaṅwpeq paṅqawu: Pi nu moṅwi; nu qa koṅnalavu. Nihqe soon nu hihta qahahlayhpit aw yórikni. \v 8 Paniqw ōviy sūkw tāwat ep hīhimu k̇ānavotpit put aw pítuni‐tūya, qahahlayhpi, pu tsóñawu. Noqw pam qȫhit akw pās tsohtso’ni. Pi Tutuyqawhqa God put hin yukunaniqa a’nö öqala. \v 9 Noqw tūwaqatsit aṅ momṅwit put amum nākwaṅway’yaqam, pu amum hihta nasani’yuṅqam put ep is óhilalwani, tsaykitani, put uwiwitaqw kwītsiṅwyat aw tayk̇ahk̇aṅwo. \v 10 Pas okiwhintaqw tsātsawnaniqe, yāvaqw hoṅk̇ahk̇aṅw paṅqaqwani: Is ohi, is ohi, qaan’ewakw wuhkokitsoki Babylon! Um sūs tāwat aṅqe’ qöniltiqat ep pay kīqöti. \v 11 Pu tūwaqatsit ep huhyayaqam put ep tsaykitani, pu qahahlayyani, pāpu qa hak pumuy huhyanpiyamuy túiniqw ōviy’o. \v 12 Puma īit hihta huhyaya: Sik̇avalasivata, qötsásivata, o’wat a’nö hihk̇ay’yuṅqata, pu pearls, pu tusaqtontsatsakwmötsaput suphiṅputa, pu palasakwat tsatsákwmötsaputa, pu wishöptsatsakwmötsaputa, pu palatsatsakwmötsaputa, pu sohsok hihta kwaṅwáhovaqtuqat kokhota, pu sohsok hihta ivoryt aṅqw yukiwyuṅqata, pu sohsok hihta a’nö hihk̇ay’yuṅqat kohot aṅqw yukiwyuṅqata, pu sik̇asivata, pu pay sīvata, pu marble owat aṅq’ö, \v 13 Pu cinnamon, pu hihta hovaqtuyaqata, pu hihta akw nalwitotaqata, pu himu kwaṅwáhovaqtuqat tataqtsokiwhqata, pu wine, pu wihkuyita, pu a’nö pinput ṅumnita, pu söhövosita, pu wāwakastuyu, kanelmuyu, pu kawaymuyu, pu karētamuyu, pu tūtuwiktuyu, pu sinmuy qatsíyamuyu. \v 14 Ura as um sohsok īit hihta ep nāhahlaynaṅwu. Noqw meh, pam sohsoy tūwaya. Noqw sohsoy himu nukṅwa, pu lolma ūṅaqw ahpiyya. Noqw soon um pāpu pūvut pantaqat túwani. \v 15 Noqw īit huhyayaqam put wuhtit atsviy k̇āhaktotiqam, put okiwhintaqw, mamqasyaqe yāvahaqaqw hoṅk̇ahk̇aṅw, tsaykik̇ahk̇aṅw a’nö hiṅqaqwat, \v 16 Paṅqaqwani: Is ohi, is ohi, um qaan’ewakw wuhkokitsoki! Ura as um suphiṅput tusaqtontsatsakwmötsaput, pu palasakwawsat, pu pas pālaṅwput yuwsi’taṅwu, pu sik̇avalasivat, pu a’nö hihk̇ay’yuṅqat o’wat‐nik̇aṅw pu pearl enaṅ ura as yuwsi’ta. \v 17 Noqw sūs tāwat aṅqe’ qöniltiqat ep i’ k̇ahahkimu qaan’ewakw súlawhti. Noqw sohsoyam pākihut aṅqe’ momṅwit, pu pākihut akw yaktaṅwuqam, pu pākihut tumalay’yuṅqam, pu hihsa’nihqam pāvaqe nānahoy huhyayaqam yāvaqw hoṅni. \v 18 Nihqe put uwiwitaqw kwītsiṅwyat tutwaqe sáakmaqe paṅqaqwa: Ya haqam wuhkokitsoki it qaan’ewakw wuhkokitsokit anta? \v 19 Nihqe puma qötömi qöat tsálakink̇ahk̇aṅw, sáakiwtaqe tsaykik̇ahk̇aṅw a’nö hiṅqaqwat paṅqaqwa: Is ohi, is ohi, wuhkokitsoki! Pas as pam qaan’ewakw hihta hihk̇ay’taqat hintsakq, ōviy sohsoyam pāvaqe pākihut akw hintsatsk̇aqam put atsviy k̇āhak’iwwisa. Noqw sūs tāwat aṅqe’ qöniltiqat ep pam kīqöti, yan lavayhtoti. \v 20 Oviy uma hahlayhtotini, ōveqatsit ep yesqamu, God sínomatu, piw put lavay’aymatu; pi God umuṅem put aw nāoya. \v 21 Noqw hoṅviaya a’nö hoṅvi owat wukomatat antaqat kwusut, pātuwaqatsit aqw put tūva paṅqawk̇aṅwo: Yan hapi qaan’ewakw wuhkokitsoki Babylon tūviwni; nen pas qa nātuwiwni. \v 22 Noqw sivatonlenat aṅ lēlenyaqamuy tȫkiam soon pāpu uhsonve nanaptiwni, um Babylon‐kitsóki; pu tātawlalwaqamuy tönaam soon nanaptiwni, pu muriṅput lēnat aṅ lēlanyaqamuyu, pu sivatötöqpit aṅ lēlenyaqamuyu. Piw soon hak tumaltuwi’taqa pay nāp hihta tuwi’taqa pāpu uhsonve nātuwiwni. Piw soon pāpu uhsonve hisat haqam ṅúmantotani. \v 23 Piw wihqȫhi soon pāpu hisat qöhi’yuṅwni. Pu möönaṅwuy, pu mö’wit tönaam soon pāpu uhsonve nanaptiwni. Pi um powaqat an sopk̇awtaqamuy sinmuy tuhisat akw ūnatoynaqw, uṅaqw huhyayaqam tūwaqatsit ep pas pavansinomniwhtoti. \v 24 Noqw put ep God lavay’aymuyatuy uṅwáam nātuwiwa, pu God sínomuyatuy uṅwáamu, pu sohsokmuy tūwaqatsit ep hakimuy qöqyaqamuy uṅwáamu. \c 19 \p \v 1 Yantaqat atsve pu’ nu navotq, hakim k̇aysiwhqam ōveqatsit aṅ a’nö hiṅqaqwaqe paṅqaqwa: Alleluia! Kwakwhay God Itahtutuyqawhqa! Um hapi itamuy ayo oya. Um hapi pas hímuu, ōviy itam uṅ k̇aptsi’lalwa. Um‐sa nāla öqalay’ta. \v 2 Um hapi qaatsay’mak̇aṅw nuhtuṅem suan hin yúkuṅwu. Pi um wuhtit tokoy huhyaqat qaan’ewakw hinhtiqat eṅem hin yuku, it wuhti tusk̇apqatsiy akw tūwaqatsit ep sinmuy qalomáhintsanhqat éṅemi; nihqe uhtumal’aymuy ep put aw nāoya. \v 3 Pu piw puma paṅqaqwa: Alleluia! Noqw put kwītsiṅw’at sūs ōmiq wunuptu. \v 4 Noqw ima sunat nālöq sihk̇ay’taqam wūwuyom, nālöqmuy hihtuy tayyuṅqamuy amumum tutskwami munumhtotiqe, God moṅw’atsvewat ep qátuhqat pas hihtatotaqe paṅqaqwa: Pas antsaa, Alleluia! \s1 The Wedding Feast of the Lamb \p \v 5 Noqw moṅw’atsvewat aṅqw hakiy tönaat paṅqawu: Uma God Itahtutuyqawhqay tayawnayani, uma sohsoyam tumal’aymatu, pu uma put k̇aptsi’yuṅqamu, aṅ söqavuṅwsinomu, pu pavansinomu. \v 6 Noqw nu navotq pas hakimuy qaan’ewakw hintaqamuy tönaam tȫtöqa, haqe’ pāhu söykitotaqat pan’i, pu pavan a’nö úmukqat pan’i, noqw paṅqaqwa: Alleluia! Pi God Sus’öqaltutuyqawhqa hapi moṅw’iwta. \v 7 Itam hahlayhtotini. Owi, itam pas hinhaqam hahlayyani; nen pas k̇aptsitotani. Tsaṅaw pi Mañat nȫmataniqat aw pitu. Noqw nȫmaatniqa pās moṅwvasiwta. \v 8 Nihqe pam tusaqtontsatsakwmötsaput suphiṅput kwaṅw’ewakw suhqötsat yuwsi’taniqat pan put eṅem yukiwa; pi tusaqtontsatsakwmötsapu suphiṅpu God sinomuyatuy súantsakpiyamuy tuawi’ta. \v 9 Noqw hoṅviaya inumi paṅqawu: Um yan pēnani: Pas hapi Maña nȫmataqw put ep nōviwhqat aw tūtsamiwyaqam hahlayhpit epyani. Pu pam inumi paṅqawu: I’ hapi God lavayiatnihqe pas antsaa. \v 10 Noqw nu kukmiq nātuvat, as put pas hihtataniqw, pam inumi paṅqawu: Soh, pay um qa panhtini. Pay nu umún God eṅem tumalay’ta, pu uhtupkomuy Jesus tuawi’yuṅqamuy amun’i. Um God pas hihtalawni. Pi Jesus tuawi’yuṅqam God lavay’aymuyatuy amún God Hikwsiyat akw tuyqawiwyuṅwa. \s1 The Rider on the White Horse \p \v 11 Noqw ōmi hötsíltiqw, nu qötsákawayot aw yori. Noqw aqw tsokiwmaqa Pas Antsay’maqa Pas Qaatsay’maqa yan mātsiwa. Nihqe pam suan hihta aṅ wūwaṅwu, piw suan kihpokṅwu. \v 12 Noqw pōsiat ūwiṅwuy anta; noqw qötöyat aṅqe’ wūhaq wihk̇a kwapya. Noqw pam tuṅwniy akw tuvoylaiwtaqw, qa hak put tuwi’ta, pas pam‐saa. \v 13 Noqw pam usimnit uṅwat akw mórokput yuwsi’ta. Nihqe pam God Lavayiata yan mātsiwa. \v 14 Noqw tuwvöh’aymat qötsákawaymuy aṅ tsokiwk̇ahk̇aṅw ōṅaqw put aṅkya tusaqtontsatsakwmötsaput suphiṅput kwaṅw’ewakw suhqötsat yuwsi’k̇ahk̇aṅwo. \v 15 Noqw moaṅaqw sipwuvahpi a’nö qalay’taqa yayma. Noqw put akw pam hīhihtuy nanāpwatuy sinoiwtaqamuy wuvahtani. Nen pam pumuy sivamoṅwkohot akw amumi moṅw’iwtani. Pi pam hapi Sus’öqalat God nuhtsel’ewakw itsívuyat sinmuy amuṅem na’sastani, hak haqam ōvat mumtse’, pālayat na’sastaṅwuqat pan’i. \v 16 Noqw pam usimniy aṅ‐nik̇aṅw pu qahsiy aṅ tuṅwniy pēni’taqw yan pey’ta: MOMṄWITUY AMUMI MOṄW’IWTAQA, PU TUTUYQAWHQAMUY AMUMI PAS TUTUYQAWHQA. \v 17 Noqw nu sukw hoṅviayat tuwaqw, tāvit ep wunu. Nihqe pam a’nö tönay aṅqe’ tsahtsa’lawhqe, ōva sohsokmuy masay’yuṅqamuy pūyawnumyaqamuy amumi paṅqawu: Uma pew tsovawmaqw, God umuṅem wukonovat na’sasta. \v 18 Noqw uma aṅ pas momṅwituy tokoyamuy nȫnösani, pu solāwamuy amumi momṅwituy tokoyamuyu, pu aṅ a’nö ö’qaltuy tokoyamuyu, pu kawaymuy tokoyamuyu, aṅ qa tūtuwiktuyu, pu tūtuwiktuyu, aṅ söqavuṅwsinmuyu, pu pas pávansinmuyu. \v 19 Noqw nu yorikqw, i’ himuvohko‐niqw, pu tūwaqatsit aṅ pas momṅwit‐niqw, pu tuwvöh’aymat sūmi tsovalti. Nihqe puma qötsákawayot epeq tsokiwtaqat, tuwvöh’aymuyatuy enaṅ amumi kihpokya. \v 20 Noqw i’ himuvohko ṅuiwa, pu God lavay’ayaatnihqey atsáy’taqa pīwu. Ura pam it himuvohkot atpip k̇ātatayhpit tumalay’taqe, hakimuy put tuvoylayat akw tuvoylaiwyuṅqamuy ūnatoya piw put an hihta yukiwhput aw nānawaknaqamuyu. Puma nāto tayk̇aṅw, qȫhit patuphaiwtaqat tövu’wat akw uwiwitaqat aqw tūviwa. \v 21 Noqw ahpiy akwsiṅwyaqam kawāyot epeq tsokiwtaqat sipwuvahpit put moaṅaqw yaymakqat akw súlawhti. Noqw masay’yuṅqam tokoyamuy nānasna. \c 20 \s1 The Thousand Years \p \v 1 Pahsat pu nu sukw hoṅviayat aw yori. Pam ōṅaqw hawhqe, koysöt qatoṅtaqat aqw hötahpit, pu wupasivanamiqlölöt yawta. \v 2 Nihqe pam wukolölöqaṅwuy, pay hisat qátuhqat tsūat, Nukpana, pu Satan yan piw mātsiwhqat ṅúahqe, sūp sōmorit yahsaṅwuy pahsavo put soma; \v 3 Nit koysöt qatoṅtaqat aqw put tūvat aqw uhta, nit pu ep tuvoylata. Noqw ōviy kurs hin pam pāpu sinmuy ūnatotoynani, sūp sōmorit yahsaṅwuy aṅ kuyvaniqey aw pahsavoo. Nit ason put atsve pam hihsavo mātaviwni. \v 4 Noqw nu moṅw’aatsvewat aw yori. Noqw hakim aṅ yēse. Puma hapi nuhtumi moṅw’iwyuṅwniqat pan pumuy amuṅem yukiwa. Pu hakim God lavayiyat yuaatotak̇ahk̇aṅw Jesus tuawi’yuṅqey ep qöyaniwyaqamuy nu amumi yori. Puma hapi himuvohkot aw qa naokiwlalwa, pu put an hihta yukiwhput qa aw nānawakna; pu qalpeq, pu may ep put tuvoylayat qa akw tuvoylatoti. Puma mokiwuy aṅqw ahoy tātayyaqe, sūp sōmorit yahsaṅwuy aṅ Christ amum moṅw’iwyuṅwa. \v 5-6 Ima hapi mohti ahoy yesva. Pas i’ hak mohti ahoy yesvaniqamuy amumum ahoy tātayhqa hahlayhpit epni. Pi mokiwu qa lȫs put aw öqalay’tani. Pi mohti ahoy yesvaniqam hapi God awwat‐nik̇aṅw pu Christ awwat wimmomṅwitni; nen sūp sōmorit yahsaṅwuy aṅ put amum moṅw’iwyuṅwni. Noqw pay ahpiy mímawat so’pum pay ason pas sūp sōmorit yahsaṅwuy súlawhtiniqat pahsavo pay hāk qa yesvani. \s1 The Defeat of Satan \p \v 7 Pu ason sūp sōmorit yahsaṅwu súlawhtiqw, pepeq pu’ Satan sivikiṅaqw mātaviwe’, \v 8 Tūwaqatsit ep nalönan’ivaqw sinmuy yesqamuy ūnatoynani, it Gog aṅqw sinmuyu, pu Magog aṅqw sinmuyu; nen pumuy sūmi tsovalaqw, puma God aw nāqöytani. Noqw puma pātuwaqatsit qalavaqe tūwat an qaan’ewakw hintani. \v 9 Pu puma tutskwat aṅ ahsupoq kúrukme’, God sinomuyatuy haqam hāk yesqat póṅokyani, pu God kitsókiyat put aw unaṅwayat pīwu. Noqw ōviy pam ōṅaqw ūwiṅwuy tūve’, pumuy taqtsokni. \v 10 Pahsat pu Nukpana pumuy ūnatoynaniqa ūwiṅwuy patuphat antaqat tövu’wat akw uwiwitaqat aqw tūviwni, ura i’ himuvohko‐niqw, pu God lavay’ayaatnihqey atsay’taqa paṅsoq tūviwhqat paṅsoq’a. Noqw puma sutsép‐sa pepeq k̇ānavoti’yuṅwni, talöṅvaqat aṅ’a, pu mimhikpuvaa. \s1 The Final Judgment \p \v 11 Pahsat pu nu qaan’ewakw qȫtsat moṅw’atsvewat aw yori, pu hakiy put ep tsokiwtaqata. Noqw put pitsáṅwayat apyeve tūwaqatsi, pu tokpela haqami hiniwhtiqe qa nātuwiwa. \v 12 Noqw nu yorikq pi ima so’pum aṅ söqavuṅwsinom, pu pavansinom God atpip hōñi. Noqw tutuveni purumhtoti. Noqw pu piw suhk̇a tutuveni puru. Pamwa qatsítutuveni yan túṅwantiwa. Noqw ima so’pum it wūhak tutuvenit aṅ hin pey’yuṅqat put ahpiy hin yukuniwya, hinhaqam hintsatsk̇aqey pan’i. \v 13 Pu pātuwaqatsi put aṅqe’ so’pumuy mātavi; pu mokiwu maskit amum pepeq so’pumuy mātavi. Noqw puma sohsoyam nanāp hin hintsatsk̇aqey ahpiy yukuniwya. \v 14 Noqw mokiwuniqw pu maski, puma ūwiṅwuy patuphat antaqat aqw tūviwa. Pam hapi lȫs mokiwu. \v 15 Pu hakiy tuṅwniat qatsítutuvenit ep qa pey’taqw, pam ūwiṅwuy patuphat antaqat aqw tūviwṅwu. \c 21 \s1 The New Heaven and the New Earth \p \v 1 Noqw nu puhutokpelat aw yori, pu puhutuwaqatsit aw’i, i’ mohtiwa tokpela, pu mohtiwa tūwaqatsit haqami tūwayaqw ōviy’o. Noqw pātuwaqatsit pāpu qa háqamo. \v 2 Noqw nu’ John, wuhkokitsokit pas pavan hímunihqe qahováriwtaqat ōṅaqw God aṅqw hawtoqw aw tātayi. Noqw pam Jerusalem Pūhunihqa yan mātsiwa. Pam mömö’wiqa puwsuṅwayniqat aw hin yuwsi’taṅwuqat pan sóniwa. \v 3 Noqw hakiy a’nö tönaat ōṅaqw paṅqawhq nu navota; noqw yan lavayhti: Meh, God kīat sinmuy amumum yanta; noqw pam pumuy amumum qátuni; noqw puma put sinomatni; noqw God pas nāp pumuy amumum yantani; nen pumuy Tutuyqawhqaamni. \v 4 Pu God pumuy posvalayamuy sohsok ayo hȫnani. Pu mokiwu pāpu qa háqamni; pu qahahlayhpi, pu pahki súlawhtini; piw soon haqam pāpu himu tūyani, pi hisatqatsi pay tūwayaq’ö. \v 5 Noqw i’ moṅw’atsvewat epeq tsokiwtaqa paṅqawu: Meh, nu hapi sohsok hihta pūhulawu. Noqw pam inumi paṅqawu: Um it pēnani, i’ lavayi pas antsaa, pas qa paysoq’a. \v 6 Noqw pam inumi paṅqawu: Yukilti hapi! Nu hapi Alpha pu Omega. Nu hapi sohsok hihta yayhnaqa, pu sohsok hihta aw pās yúkuniqa. Nu pāhut nöṅaṅataqat hakiy taytoynaṅwuqat pānaqmokiwtaqat paysoq máqani. \v 7 Aṅ kuytaqa hapi sohsok hihta makiwni; noqw nu put Tutuyqawhqaatni; noqw pam ítini. \v 8 Pu ima aṅ tūmamqasyaqam, pu qatuptsiwni’yuṅqam, pu tuyoy’ewakw hinyuṅqam, pu tuqwyantotaqam, pu qahopíyesqam, pu tuhisay akw hintsatsk̇aqam, pu nāp yukiwhput aw nāwakintotaqam, pu sohsoyam a’tsat, it qȫhit patuphat antaqat tövu’wat akw uwiwitaqat paṅsoq nuhtumyani. I’ hapi lȫs mokiwu. \s1 The New Jerusalem \p \v 9 Pahsat pu ima tsaṅe’ hoṅvia’yat ura nuhtuṅk tsaṅe’sikip k̇ānavotpit kuyapkuyi’yuṅqamuy amuṅaqw suhk̇a inuminihqe inumi paṅqawu: Kurs um pewni. Noqw nu it mö’wit Mañat nȫmayat ūmi mahtaknani. \v 10 Pahsat pu nu Qahováriwtaqat Hikwsit akw tuyqawiwtaqw, pam haqami qaan’ewakw wupatukwit aqw nuy wīki. Nihqe pepeq pam qaan’ewakw wuhkokitsokit pas pavan hímunihqe qahováriwtaqat Jerusalem yan mātsiwhqat inumi mahtakna. Pam ōṅaqw God aṅqw hawto \v 11 God lolmat tālawṅwayat tālawṅway’k̇aṅwo. Noqw tālawṅwaat hihta owat pas a’nö hihk̇ay’taqat an talqaqsala, it jasper‐owat an’i; hihta suyantalqat an suyan tāla. \v 12 Noqw kitsóki qaan’ewakw wupatuhpelat akw ṅöyakiwta. Noqw tuhpelat aṅ pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip hötsíwa. Noqw hötsíwat aṅqe’ pakwt lȫq sihk̇ay’taqam hoṅvia’yat hōñi. Noqw put aṅ natṅwani pey’yuṅwa. Nihqe paṅ Israel tímuyatuy pakwt lȫq sihk̇ay’taqamuy tuṅwniam pey’yuṅwa. \v 13 Hopk̇aqe payhk hötsíwa, pu kwiniñaqe piw payhk hötsíwa, pu tātöqe payhk hötsíwa, pu tēveṅeqe payhk hötsíwa. \v 14 Noqw wuhkokitsokit aw ṅöyakiwtaqa tuhkwa pakwt lȫq sihk̇ay’taqat qaqatspi’ta. Noqw pumuy aṅ it Mañat ayamuyatuy pakwt löq sihk̇ay’taqamuy tuṅwniam pey’yuṅwa. \v 15 Noqw i’ hak inumi yuaataqa sik̇avalasivat tuwanpit yawta, akw wuhkokitsokit tuwantaniqee, pu höhtsiwayata, pu tuhpelat put nöyakni’taqata. \v 16 Noqw kitsóki sutsṅakiwta, wuhpalwat‐nik̇aṅw pu puhtsilwat pay súnanta. Noqw pam hopaqat tuwanpiy akw put tuwanta; noqw kurs pam sūp nāsamiq sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’haqam tutskwatuwanit tuwanta. Wuhpalwat‐nik̇aṅw pu puhtsilwat‐nik̇aṅw pu ōmiqwat pay sunyuṅwa. \v 17 Pu pam tuhpelat kitsókit aw ṅöyakni’taqat tuwantaqw, kurs pam pakwut‐sikip sunat pakwt navay sihk̇ay’taqat (216) kuktuwanit pahsavo tuhpela. (Hoṅviaya sinmuy tuwaniyamuy akw put tuwanta.) \v 18 Noqw tuhpela jasper‐owat aṅqw yukiwta; noqw kitsóki it sik̇avalasivat pas kwaṅw’ewakw aṅqw yukiwta, pas panaptsat an suyan tālat aṅq’ö. \v 19 Noqw kitsókit tuhkwayat qaqatspiat sohsok hinyuṅqat o’wat a’nö hihk̇ay’yuṅqat akw lomasniwa. I’ mohti’maqa jasper‐owat aṅqw yukiwta, aṅknihqa sapphire‐owat aṅq’ö, pu amuṅknihqa chalcedony‐owat aṅq’ö, noqw pu nālöq epnihqa emerald‐owat aṅq’ö, \v 20 Noqw tsivot epnihqa sardonyx‐owat aṅq’ö, pu navay epnihqa sardius‐owat aṅq’ö, noqw tsaṅe’ epnihqa chrysolyte‐owat aṅq’ö, noqw nanalt epnihqa beryl‐owat aṅq’ö, noqw pēve’ epnihqa topaz‐owat aṅq’ö, noqw pakwt epnihqa chrysoprasus‐owat aṅq’ö, noqw peveest epnihqa jacinth‐owat aṅq’ö, noqw ȫsat epnihqa amethyst‐owat aṅq’ö. \v 21 Noqw pakwt lȫq sihk̇ay’tasikip utspi piw pakwt lȫq sihk̇ay’taqat hihta pearl aṅqw yukiwyuṅwa. Nanāp utspi sūkw pearl aṅqw yukiwtaṅwu. Noqw kitsókit ep kitpik pas sik̇avalasivat kwaṅw’ewakw aṅqw yukiwta, pas pay suyan talqat panaptsat panyuṅwa. \v 22 Noqw nu ep qa haqam God eṅem nāwakinkit tuwa, pi sinom God Sus’öqaltutuyqawhqat, pu it Mañat, pumuy amutpip nāwakintotaqw ōviy’o. \v 23 Pu kitsóki pay tāwat qa hakni’ta, piw mūyawuyu, aw talni’taniqata. Pi God lolmat tālawṅwaat aw talni’ta, pu i’ Maña pep put aw tāla. \v 24 Noqw ima nanāpwat hihtu ayo nöṅakqam put talniyat aṅ hinwisni. Pu tūwaqatsit aṅ pas momṅwit piw k̇āhakiwuy, pu hihta hihk̇ay’taqat paṅso ōoyyani. \v 25 Pu pep hötsíwa tālö pas qa uhtsiltimantani. Noqw tōkila pep súlawni. \v 26 Noqw hīhihtu nanāpwat sinom k̇āhakiwuy pu hihta hihk̇ay’taqat paṅso ōoyyani. \v 27 Pu pas soon himu hihta itséhe’taṅwuqa paṅso pákini, pu piw hihta tuyoy’ewakw tumalay’taqa, pu atsátaṅwuqa. Pay pas ima Mañat qatsítutuveniyat aṅ túṅwniam pey’yuṅqam‐sa hapi paṅso yuṅni. \c 22 \p \v 1 Pu hoṅviaya kwaṅw’ewakw mūnat hakiy taytoynaṅwuqat inumi mahtaknaqw, pas ruhpit an suyan talni’ta. Pam God‐nik̇aṅw pu Mañat, pumuy moṅw’atsvewayat aṅqw mūna, \v 2 Wuhkokitsokit ep kitpik nahsavaqee. Noqw mūnat nan’ivaq sipaltsoki akw yēsiwhqa wunu, nihqe pakwt lȫq sihk̇ay’ta‐sikip alöṅöt sipalay’vaṅwu; noqw aṅsakis mūyawuy ep himuy’vaṅwu. Noqw hīhihtu nanāpwat sinom put nahpiyat akw powaiwwisa. \v 3 Noqw God hihta aw qa suhtaq’ewniqw, pam pep súlawni, ispi God‐nik̇aṅw pu Mañat, pumuy moṅw’atsvewaam ep wúnuniq’ö. Noqw God tumal’aymat put tayawintotani. \v 4 Pu puma put pitsáṅwayat aw yorstotani. Noqw put tuṅwniat pumuy qalk̇aqe pey’yuṅwni. \v 5 Pu pep qa míhikmantani; piw puma wihqöhit pāpu kurs hintsatsk̇ani, piw tāwat aṅqw tālata, pi Tutuyqawhqa God pumuy amumi talni’taniqw ōviy’o. Noqw puma aqwhaqami sutsép‐sa moṅw’iwyuṅwni. \s1 The Coming of Jesus \p \v 6 Noqw pam inumi paṅqawu: I’ hapi yan lavayi pas qa paysoq’a, pas antsaa. Noqw i’ Tutuyqawhqa God imuy pas hihtuy lavay’aymuy amuhpa’ yuaataqa tumal’aymuy amumi hoṅviayay hōna, pam soon pas hisat himu hintaniqat pumuy āawnaniqata. \v 7 Meh, nu hapi qa sȫwunit pítuni, (kita Tutuyqawhqa). Noqw i’ hapi hak it nāto hin hintaniqat lavayit it tutuvenit ep pey’taqat aw tuqayvahsi’maqa hahlayhpit epni. \v 8 Nu John hapi īit aw yori; nihqe nu put navota. Nihqe nu navotk̇aṅw yórikqe, pahsat pu nu it hoṅviayat inumi īit mahtaknaqat kukmiq nātuva, put pas hihtataniqee. \v 9 Noqw pam pahsat inumi paṅqawu: Soh, um qa panhtini. Pay nu uhtumalsuṅwa, pu uhpavamuy lavay’a’yatuy suṅwáamu, pu it tutuvenit aṅ lavayit pey’taqat aw tuqayvahsi’yuṅqamuy suṅwáamu. Um God hapi pas hihtatani. \v 10 Pu pam inumi paṅqawu: Um it tutuvenit aṅ himu nātoniqat pey’taqat qa tupki’tani; taq pay aw pitsíwta. \v 11 Pay pi qasuan hintaqa qasuan hintani; pu i’ hak itséhee itséheeni; pu i’ hak súantaqa súantani; pu i’ hak qahováriwhpu qahováriwtani. \v 12 Noqw meh, nu hapi qa sȫwunit pítuni (kita Tutuyqawhqa). Noqw nu hapi hihta ahsatit yank̇aṅw pítuni; nen sohsokmuy sinmuy aṅ nanāp tumaltipuyamuy an amumi ahoytani. \v 13 Nu hapi Alpha, pu Omega. Nu hapi sohsok hihta yayhnaqa pu sohsok hihta aw pās yúkuhqa; mohti’maqa, pu nuhtuṅkniqa. \v 14 Ima hakim hapi tutavoyat aṅ hinwisqam pas hahlayhpit epyani. Puma himutskit akw yēsiwhqat aṅqw nȫnösaniqey makiway’yuṅwni, pu kitsókit aw hötsíwhpa’ yuṅniqeyu. \v 15 Pi popkotuy amunyuṅqam pay ihk̇e’ya, pu tuhisay akw hintsatsk̇aqamu, pu qahopqatsit hintsatsk̇aqamu, pu tuqwyantotaqamu, pu nāp yukiwhput aw nāwakintotaqamu, pu hak atsat hintsakqey ep hahlayhqa pīwu. \v 16 Noqw nu’ Jesus hapi ihoṅviayay ayata, aṅqe’ hāhaqe’ inumi tōnawtaqamuy īit āawnaniqat ōviy’o. Nu hapi David ṅáata, pu ahpiy tsíyakpu, suyan tālawṅway’taqa talsohu. \v 17 Noqw Hikwsi Mö’wit amum paṅqawu: Pewyaa. Pu i’ hak navotqa Pewyaa, kítani. Pu i’ hak pānaqmokiwtaqa pewni. Pu pay nāp hak nāwaknaqa it kūyit akw yēsiwhqat qa sisvit aṅqw hikwni. \s1 Conclusion \p \v 18 Pu nu sohsokmuy it nāto hin hintaniqat lavayit it tutuvenit aṅ pey’taqat nanaptaqamuy amumi paṅqawni: Kurs hak haqam it lavayit aw hihta hóyoknaniqw, pay God hīhihta k̇anavotpit it tutuvenit ep pey’taqat hapi aw nāoyni. \v 19 Pu kurs hak haqam it nāto hin hintaniqat lavayit it tutuvenit aṅ pey’taqat hihtawat ayo yúkuniqw, pay God qatsítutuvenit aṅqw put natṅwaniyat ayo yúkuni, pu pas hímunihqat kitsókit ep qeniyata. Pu sohsoy himu lolma it tutuvenit ep pey’taqat put aw uhtani. \v 20 Noqw īit lavayhtiqa yan hiṅqawu: Meh, nu pas antsa qa sȫwunit pítuni, kita. Nam antaa, Jesus Tutuyqawhqa, pay um qa sȫwunit aṅqwni. \v 21 Nam Itahtutuyqawhqay Jesus Christ núokwaat sohsokmuy umumi pítsiwtaa. Nam antaa.