\id PHP - Hopi NT -USA 2012 (DBL -2013) 
\h PHILIPPIANS 
\toc1 Paul Philippit ep Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi Pēniata 
\toc2 Philippians 
\toc3 Php 
\mt2 Paul 
\mt1 PHILIPPIT 
\mt2 ep Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi Pēniata 
\c 1  
\p  
\v 1 Nu’ Paul, Timotheus amum it penta. Itam Jesus Christ tūwikimatu. Noqw itam sohsokmuy Christ Jesus sinomuyatuy Philippi ep yesqamuy öqalanta, pumuy amumi tunatyawyuṅqamuy‐nik̇aṅw pu imuy ókiwyaqamuy tumalay’yuṅqamuy énaṅ’a.  
\v 2 Nam núokwa, pu kwakwa unaṅwa Itanay God aṅqw umumi pitsíwtaa, pu Jesus Christ Itahtutuyqawhqay aṅq’ö. 
\s1 Paul’s Prayer for His Readers 
\p  
\v 3 Nu aṅsakis umuy u’ne’ God Inay aw hahlayhtiṅwu.  
\v 4 Ahsupoq inawakinpiy aṅ nu sohsokmuy umuṅem nāwakinma, hahlayhtimak̇aṅwo.  
\v 5 Kwakwhat pi uma mohtihaqaqw pew inumi unaṅwtavi’yuṅwa, nuy lomatuawit yuaataqat aṅ’a.  
\v 6 Noqw it nu navoti’taqw, God umuhpe lolmat tumaltivaqe, pas kurs hin Jesus Christ talöṅniyat aw qa pitsíwtaqat umuhpe pās aṅ antsani’mani,  
\v 7 Pay kurs pi nu hin qa yan sohsokmuy umumi wūwantaniqee, pi nu umumi pas unaṅway’ta. Pi uma God aṅqw umumi kuwahtiput ahpiy nuy akw paaṅwaya, nu sivikive pakiwk̇aṅw, lomatuawit eṅem rohommaq’ö, pu piw nu qa sivikive pakiwk̇aṅw lomatuawit nuhtumi yuaatinumq’ö.  
\v 8 Pi God pas nāp inumi navoti’taqw, Jesus Christ nuy pan unaṅwtoynaqw, nu umuminiqey pas kwaṅwtoya.  
\v 9 Okiw as uma nānami unaṅway’k̇ahk̇aṅw öqawi’wise’, itahtuptsiwniy aṅ nānaṅumo hihta pūhut tuwi’vaye’, suyhtsepṅwat suan wuwnit aṅ öqawi’wisniqat nu umuṅem nāwakinma.  
\v 10 Noqw pep pu’ uma hihta nukṅwat māmatsyani. Uma yan qa atsáy’k̇ahk̇aṅw, Christ hisat pítuniqat aw pahsavo suan hinwisni, qa hakiy unaṅwmokni’k̇ahk̇aṅwo.  
\v 11 Uma Jesus Christ öqalayat akw suan hintsakpit aṅ qaöwíhinwisniqat nu pan umuṅem nāwakna. Noqw God put ahpiy pas k̇aptsi’tiwe’, tayawintiwni. 
\s1 To Live is Christ 
\p  
\v 12 Noqw nu umuy it nāvotnani, itupkomu: Nu k̇ānavotpit aṅ kuyvaqw, lomatuawi put ahpiy pas pavan öqalani.  
\v 13 Noqw ōviy moṅwit kīyat ep tuwalan’a’yat‐nik̇aṅw pu ahpiy pētu inumi navoti’yuṅwa, nu Christ aṅqw lomatuawtit yuaataqey ep sivikive pakiwtaqata.  
\v 14 Piw k̇aysiwhqam Tutuyqawhqat aw tuptsiwni’yuṅqam nuy sivilawhqat ahpiy a’nö unaṅwtotiqe qa tuhtusyak̇aṅw, qa hakiy mamqasyak̇ahk̇aṅw, lavayit yuaatota.  
\v 15 Haqawat pi pas ōviy qa tsutsúyaqe, pu nanaqas’unaṅway ahpiy yuaatota, noqw pu haqawat pay pas lolmat tunatyawk̇ahk̇aṅwo.  
\v 16 Ima pētu Christ nanaqasyuaatota, pay qa pas antsay’k̇ahk̇aṅwo, hin pas pavan nu k̇ānavotniqat tunatyawk̇ahk̇aṅwo.  
\v 17 Noqw pu mímawat Christ aw unaṅway’yuṅqe, ōviy lavayit yuaatota, it navoti’yuṅqee, nu lomatuawit eṅem rohomnumniqey aw taviwtaqata.  
\v 18 Noqw hintani? Pay pi nāp hinwata, sen haqawat paysoq hintsatsk̇a, sen haqawat‐sa pas qa atsáy’k̇ahk̇aṅw Christ yuaatinumya. Noqw nu put ep hahlayhti; nihqe soon nu nāt qa hahlayni.  
\v 19 Pi nu navoti’taqe put pantaqat ahpiy nu sivikiṅaqw ayo yámakni, umuhnawakinpiy ahpiy’o, Jesus Christ Hikwsiat inumi unaṅwtapq’ö.  
\v 20 Pi nu yan tunatyawk̇aṅw hinma, nu qa haqam Christ ep hamanhtiniqeyu. Nu put eṅem qananahtsopk̇aṅw yuaataniqey aṅ suhtaq’ewniqey nāwakna, piw yūmosa put pas hihtataniqeyu, sen nu nāt qátee, sen nu mōk̇ee.  
\v 21 Pi nu qátunik Christ eṅem qátuni; nīk̇aṅw nu mokq, pam inuṅem pas pavan nukṅwani.  
\v 22 Noqw ōviy kurs nu hihsavo qate’, nu pas pāpu Christ eṅem tumalay’tani. Nīk̇aṅw nu hihta namorstaniqey qa navoti’ta.  
\v 23 Nu lȫk wuwni’ta. Nu as yaṅqw ahpiynen Christ ámumniqey nāwakna; pam inuṅem pas pavan nukṅwa.  
\v 24 Nīk̇aṅw pay nu as hāk yepnen, hihta aṅ umumi unaṅwtavi’maniqw, pam pantaqa umuṅem lomahintani.  
\v 25 Nihqe ōviy nu God aw tuptsiwni’taqe, nu hāk qe’nen sohsokmuy umumum hinnumni, umuy öqawhtotaniqat ōviy’o; piw uma umuhtuptsiwniy ep pas pāpu hahlayyaniqata.  
\v 26 Noqw nu kurs nāt qa mōk̇e’ umumi ahoy pituqw, uma put ep Christ aw hahlayhtotini.  
\v 27 Noqw Christ aṅqw lomatuawit aw tuptsiwni’yuṅqam hin hinwisqat pan uma hinwisni. Uma sun tunatyawk̇ahk̇aṅw, sun wuwni’k̇ahk̇aṅw lomatuawit ep tuptsiwnit eṅem rohomhtiwisni. Noqw pep pu’ sen nu umumumnik̇aṅw umuhlomaqatsiy tuway’tani, pu qa umumumnik̇aṅw umuy hin hinwisqat soon qa navotni.  
\v 28 Uma umuhtuwqamuy qa mamqasyani. Pay pam pantaqa pas suyan pumuy hihta qalomáhintaqat aqw ökiwiwtaqat tuawi’ta, pu uma God ahpiy ayo nö́ṅakiwtaqata.  
\v 29 Pi uma hapi Christ aw tūtuptsiwaniqey qa put‐sa aw wáṅwayniwyat, piw put eṅem hihta aṅ k̇ānanvotyaniqey aw wáṅwayniwya.  
\v 30 Pi itam sohsoyam lomatuawit eṅem sun rohomhtiwisa. Uma navoti’yuṅqw nu pay put ep hīhihta aṅ k̇ānavota, pu nāto nu k̇ānavoti’mani. 
\c 2  
\s1 Christ’s Humility and Greatness 
\p  
\v 1 Ya uma Christ ahpiy hakiy öqalayaniqey tuwi’vaya? Ya uma inumi unaṅway’yuṅwa? Ya uma inún Qahováriwtaqat Hikwsit makiwya? Ya uma nun’okwatu? piw tūvāsya?  
\v 2 Kurs uma panyuṅwe’, nuy pas hinhaqam hahlayhtapnaye’, sun wuwni’yuṅwni, nānami unaṅway’yuṅwni, sun tunatyawyuṅwni.  
\v 3 Uma nanaqastunatyat, pu kwivi’naṅwat qe’yani. Uma okiw’unaṅway’yuṅwni. Hak ayam suhk̇a hakiy epnihqe pavan ṅas’ewnihqat pan aw wūwantamantani.  
\v 4 Qa hak nēṅem‐sa hihta tunatyawtani; pay hak ayo’ sukw eṅem piw hihta tunatyawtamantani.  
\v 5 Uma Christ Jesus an okiw’unaṅway’yuṅwni.  
\v 6 Ura pam as pas God ank̇aṅw, put amum pas suntaqey qa k̇ahk̇awnat,  
\v 7 Qa nāhihtataqe, tūwikit an yukilti, pu sinot an tokoy’va.  
\v 8 Pu sinot an tokoy’vaqe, piw nāt nāqahihtata; nihqe pas hisat mokniqey aqw pahsavo Nay tunatyayat aṅ qa rohomma, nāmahin as nahoylehtsit ep mokniqeyu.  
\v 9 Paniqw hapi ōviy God put pas pavan ōmiq tsok̇a; nihqe put pas mohpeq tavi sohsokmuy sinmuy amuhpee.  
\v 10 Noqw ōviy sinom sohsoyam Jesus aw naokiwlalwani, ōveqatsit ep yesqamu, pu tūwaqatsit epyaqamu, pu maskiveyaqamu.  
\v 11 Nihqe sohsoyam pam Tutuyqawhqatnihqat tönay akw paṅqaqwani, put Nayat God pas hihtatotani. 
\s1 Shining as Lights in the World 
\p  
\v 12 Noqw ōviy’o, aw iunaṅwamu, uma yūmosa ilavayiy aṅ hinwisqamu, nu umuy it u’nanani, qa umumumnīk̇aṅwo: Uma qaanhtiput aṅqw nö́ṅakqamuy amún lomatumalay’yuṅwe’, pas antsa ayo nö́ṅakqey nuhtumi mahtaknayani, tunatyawk̇ahk̇aṅw, God pas k̇aptsi’k̇ahk̇aṅwo.  
\v 13 Pi God pas nāp umuh’unaṅwpeq tumalay’ta. Pam hapi umuy put tunatyayat aṅ hinwisniqat pan umuy unaṅwtoynat, umuy pan hinwisniqat aw öqalmaqa.  
\v 14 Uma qa kolilitik̇ahk̇aṅw, qa nāṅwuy’k̇ahk̇aṅw yesni.  
\v 15 Uma qa hihta ep tukopniwye’, qa atsáy’k̇ahk̇aṅw God tímatnik̇aṅw suan hinwisni. Nen uma yep nukpansinmuy qaunáṅwtalyesqamuy amunawit soñawnen talni’yuṅwni.  
\v 16 Uma lavayit hakiy taytoynaṅwuqat sinmuy āawnayani. Noqw ason Christ pituqw nu hahlayhtini, kurs nu qa paysoq tumaltaqey navotee.  
\v 17 Uma pi umuhqapevewniy God aw noaya. Noqw kurs nu iqatsiy akw put aw antsanniqat God pan nāwaknaqw nu put ep tsúyak̇e’, umumum hahlayhtini.  
\v 18 Noqw paniqw ōviy uma piw inumum hahlayhtotini. 
\s1 Timothy and Epaphroditus 
\p  
\v 19 Pay nu Tutuyqawhqat Jesus aw yank̇aṅw, soon pas hisat umumiq Timotheus távini, nen nu umuy hin hinyuṅqat navote’, suyan unaṅwtini.  
\v 20 Pi inumumyaqamuy amuṅaqw qa haqawa put an umumi pas antsa tunatyawma.  
\v 21 Pi sohsoyam pas nenṅem‐sa hihta tunatyawyuṅwa, nit Jesus Christ tumalayat qa aw tunatyawyuṅwa.  
\v 22 Noqw pay uma Timothy hin tumaltaqat navoti’yuṅwa. Ura pam inumum lomatuawit yuaatinuma. Hakiy tiat nay amum hin tumaltaqat pan hapi pam inumum itumalay aṅ nuy paaṅwanta.  
\v 23 Noqw ōviy ason inuṅem hin yukiltiniqat nu navote’ pep pu’ nu umumiq put hōnani.  
\v 24 Nīk̇aṅw nu Tutuyqawhqat qapēvewnaqe, pas soon pas hísat umumiq pohtani.  
\v 25 Nu umumiq itupkoy Epaphroditus hōnaniqw pay pam nuyniqw súanta. Ura uma inumiq put ayatotaqw, nuy hihta hakni’taqw, pam inumi put ep unaṅwtavi. Itam nāma tumaltaqe, lomatuawit eṅem nāma rohomma.  
\v 26 Noqw pay pam umumi yórikniqey pas nāwakna, yaw uma put tūtuyhtiqat nanaptaqw put ep pam pas qahahlayhti, navotqee.  
\v 27 Pay pas antsa pam tūtuyhtiqe pēp mōki. Noqw God put ōkwatuwhqe, put qalaptsina. Yan pam nuy piw ōkwatuwa, pi as pam mokq, nu nānaṅumo k̇ānanvotpit akw māṅuy’ni.  
\v 28 Noqw ōviy nu umumiq put hōnaniqey pas kwaṅwtoyna, uma put aw yórikye’, hahlayhtotiniqat ōviy’o. Nen nu umuy hahlayyaqat navote’, qa umuy akw soon unaṅway’tani.  
\v 29 Taay. Noqw ōviy uma Tutuyqawhqat aṅ hahlayk̇ahk̇aṅw, put pās taviyani, piw pan hinyuṅqamuy k̇aptsi’yuṅwni.  
\v 30 Taq pam Christ tumalayat eṅem pēp mōki, qatsiy qa k̇ahk̇awnaqee. Pam umuhqeniy ep inumi unaṅwtavi, ispi uma yāvahaq yesqe, kurs hin inumi unaṅwtapyaniq’ö. 
\c 3  
\s1 The True Righteousness 
\p  
\v 1 Taay, itupkomu, uma Tutuyqawhqat ep hahlayyani. Pay nu nāt piw umumiq put pēnaniqw pam nuyniqw qa maqsonhink̇aṅw, umuṅem lomahintani.  
\v 2 Hakim qalolmat hintsatsk̇aqam umuy poṅotkit akw tuvoylatotiniqat umumi ö’qalya. Puma popkotuy amunyuṅwa. Uma pumuy ep nāmi tunaltotini.  
\v 3 Pi itam Hikwsit aṅ God aw nāwakinwisqe, Christ ep hahlayyak̇ahk̇aṅw, nāp itahhintsakpiy akw ayo nö́ṅakniqey qa aw yanyuṅwa. Noqw Godniqw itam hapi pas antsa poṅotkit akw tuvoylaiwyuṅwa.  
\v 4 Pay k̇a as nu tatam piw nāp ihintsakpiy aw yantanīk̇aṅwo. Sen hak haqam hintsakpiy aw yantaniqey antaniqw, tis soon qa nu’ pas’i.  
\v 5 Nanalsikis talqat ep nu poṅotkit akw tuvoylatiwa; nu Israel ahpiy aniwhti, Benjamin ahpiyviynik̇aṅwo. Nu Hebrew‐sínonik̇aṅw tihtiwhqe, Hebrew‐sinmuy tuwiyamuy tuwi’va. Ura nu Pharisee‐sinmuy amumum tōnaltiqe, Moses tutavoyat aṅ ahsupoq nu aṅ hinma.  
\v 6 Pu nu pas qa nātusitaqe God aw tōnawtaqamuy okiwsahsana. Tutavotniqw nu pas suan hinma.  
\v 7 Ura as nu it yantaqat ep pas himuiwtaṅwu; nīk̇aṅw nu Christ tuwi’vaqe put sohsok qahihtata.  
\v 8 Owi, pay nu pas suyan sohsok ayo yuku, pi nu pay Itahtutuyqawhqay Jesus Christ tuwi’ta; noqw pam pantaqa sohsok epnihqe pas pavan nukṅwa. Nu Jesus ōviy sohsok hihta tatamhtat, put pay mömtsikvut pan nu aw wūwanta, okiw as nu Christ tuyqawvaniqe ōviy’o.  
\v 9 Nu put tuyqawve’, put aw yank̇aṅw nātuwiwni, nāp ihintsakpiy‐nik̇aṅw pu tutavot aṅ suan hinmaqey qa aw yank̇aṅwo, it navoti’taqee: Hak Christ aw tuptsiwhq, pam súantaqat God paṅqawṅwu.  
\v 10 Pas pay nu okiw put pās tuwi’vaniqey nāwakna, piw pam hin ahoy tātayhqat pan God öqalayat aw pohtaniqeyu. Nu put amum hihta aṅ k̇ānavotk̇aṅw, put an mokniqey nāwakna.  
\v 11 Kurs hin pasiwtaniqw nu so’pumuy amuṅaqw ahoy tātayni. 
\s1 Running Toward the Goal 
\p  
\v 12 Nu it yantaqat tuyqawvaqey pay qa pan nāmi wūwanta; nu pās pasiwtaqey qa pan nāmi tayta. Nīk̇aṅw pay nu put tuyqawvaniqey ö’qala, Christ Jesus nuy tuyqawvaqw ōviy’o.  
\v 13 Itupkomu, nu hapi pay put tuyqawvaqey qa pan nāmi wūwanta; nīk̇aṅw it hapi nu sūkw hinma; Nu pay hihta aṅ kuyvaqey ayo yúkuhqe, nāt hihta inupyevenihqat aqw ö’qala,  
\v 14 Pi nu nanamunwaqamuy amún so’ṅwamiq ö’qala. Nihqe nuy aṅ kuyvaqw, God pas nāp hihta nuy ahsataqat inumi nóani; pi pam inumi put nóaniqe ōviy Christ Jesus aṅ nuy wáṅwayi.  
\v 15 Noqw ōviy itam hihsa’nihqam aṅ tukwsiwyuṅqam pan wuwni’yuṅwni; pu ason kurs uma hihta ep piw hinwat wūwayaniqw, pay ason God soon put piw umumi qa mahtaknani.  
\v 16 Noqw pay pi itam haqami pahsavo ökiwte’, pay pan hinwisni; pay itam sun tunatyawwisni.  
\v 17 Itupkomu, uma sohsoyam inumi nanawinyani; pi umuy hin yesniqat nu umumi mahtakna. Nen aṅ hakimuy pan hinwisqamuy amumi taywisni.  
\v 18 Taq pay nu ura qa sūs umumi paṅqawhqe, nāt piw nu okiw pakk̇aṅw umumi paṅqawni: Pas k̇aysiwhqam Christ nahoylehtsiyat aw qa suhtaq’ewyaqam aṅqe’ hinnumya.  
\v 19 Puma hovalniwyaniqey aqw ökiwisa. Pumuy tuṅlayiam pumuy amumi tutuyqawi. Puma hihta haman’ewakwnihqat ep himuiwyuṅwa; yep qatsit‐sa ep hihta tunatyawyuṅwa.  
\v 20 Noqw itam hapi ōveqatsit aw sinoiwta. Noqw ason Itahtutuyqawhqa Jesus Christ itamuy ayo óyaniqa paṅqwniqat itam nuhtayyuṅwa.  
\v 21 Pam ason itahtokoy hin’ewakw alöṅtani, nen öqalay akw nāp tokoy pas pavan lolmat an put yukunani. Pi pam sohsok hihta aw tuyqawvaniqey öqalay’ta. 
\c 4  
\s1 Instructions 
\p  
\v 1 Pas aw iunaṅwam itupkomu, nu umumi yórikniqey pas nāwakna; pas nu umuy pihni’ta; pi umutsviy nu pas k̇aptsitiwa. Noqw ōviy aw iunaṅwamu, uma Tutuyqawhqat ep hūrs hoṅni.  
\v 2 Nu Euodias ayatani, pu Syntychet pīwu, uma Tutuyqawhqat ep sun wuwni’tani.  
\v 3 Pu piw nu ūmi paṅqawni, pas suyan itumalsuṅwa: Um imuy wuhtituy amumi unaṅwtavi’tani, Clement énaṅ’a, pu pētuy itumalsuṅwamuy amumii; taq puma inumum lomatuawit ep a’nö tumaltota. Pumuy tuṅwniam qatsítutuvenit ep pēniwyuṅwa.  
\v 4 Uma yūmosa Tutuyqawhqat ep hahlayhtiwisni; noqw nu piw nāt paṅqawni: Uma hahlayyani.  
\v 5 Uma sohsokmuy sinmuy amuhsonve pās unaṅwat yesni. Tutuyqawhqa soon pas hisat pítuni.  
\v 6 Uma qa hihta aṅ nānap hin wūwantotat, God aw nāwakinwisni. Uma hihta nānawakne’ put ōviy God aw tūviṅtotani, tsúyakiwk̇ahk̇aṅwo.  
\v 7 Noqw God umuh’unaṅway, pu umuhwuwniy uyiwaltoynani, umuy Christ Jesus aw yanyuṅq’ö. Kurs hak put pantaqat mātsi’tani.  
\v 8 Taay itupkomu, uma lomawuwni’yuṅwni. Uma hihta pas antsanihqat wūwayamantani, piw hihta k̇aptsitiwhqata, pu hihta súantaqata. Uma hihta kwaṅw’ewakwnihqat wūwantotani, pu hihta lomahintaqata, pu aṅ lomalavayhtiwhqata. Uma hihta pasiwyuṅqat, pu tayawintiwhqat wūwayamantani.  
\v 9 Uma hintsakpit, pu lavayit aṅ inún hinwisni. Nu umuy hin tutuqaynaqw, piw umumi hin tutaptaqw, pan uma hinwisni; noqw God hakiy kwakwhat unaṅwtoynaṅwuqa umumum hinmani. 
\s1 Thanks for the Gift 
\p  
\v 10 Noqw pas nu Tutuyqawhqat aw hahlayhti, uma yepehaq piw nuy hihta akw paaṅwayaqw ōviy’o. Pay as pi uma pan tunatyawk̇ahk̇aṅw, hin panhtotiniqey as qa tuway’yuṅwa.  
\v 11 K̇a nu hihta hakni’taqey kítahqat qa panwat hapi. Pi nu nāp hin qatuk̇aṅw pay pāpu nakwhani’tamantaniqey tuwi’va.  
\v 12 Pay nu hin hihta rūrumnaniqey natuwta, pu hin hihta qarūrumnaniqeyu; nu sohsok hihta aṅ ȫyiwtaniqey, pu tsöṅmokiwtaniqey tuwi’va, hihta qarūrumnaniqeyu, pu hihta ṅastatiniqeyu.  
\v 13 Pay nu sohsok hihta aṅ kuyvani, Christ öqalayat akw’a.  
\v 14 Noqw pay pi uma súanhtotiqe, nuy okiwhintaqw inumi unaṅwtapya.  
\v 15 Noqw uma Philippi ep sinom navoti’yuṅqw, ura nu lomatuawit nāt pu’ Macedoniat ep yuaataqe, nu paṅqw ahpiyniqw, pay úma‐sa itumalay aṅ inumi unaṅwtapya. Ura uma umuhhimuy aṅqw hihta God aw noayaqw, pu nu put aṅqw put makiwa. Qa haqam God aw tōnawtaqam inumi hihta kuwahtoti, pay pas úma‐saa.  
\v 16 Oviy ura nu Thessalonicat épeqniqw, uma sūs, pu aṅk inumi hihta o’ya, nuy hihta haqtaq’ö.  
\v 17 K̇a nu kuwahtiput tuṅlay’taqat uma qa pan wūwayamantani. Pi uma God aṅqw put ep hihta makiwyaniqat nu umuṅem tuṅlay’ta.  
\v 18 Pay nu sohsok ömahta, nihqe qa hihta haqni’ta: Nu pay uyiwalti, uma hihta Epaphroditas aṅ inumi o’yaqat ömahtaqee. Umuhkuwahtipu hihta kwaṅwáhovaqtuqat God aw noiwhqat anta. Noqw pam put ep tayawintiwa.  
\v 19 Noqw pay ason Ina God sohsok hihta umuhhaqniy aṅ aw antsani’mani, pas nāp himuy qaöwíhintaqat akw’a, Christ Jesus aṅ’a.  
\v 20 Noqw nam God Itana yūmosa aqwhaqami k̇aptsitiwaa. Nam antaa. 
\s1 Final Greetings 
\p  
\v 21 Uma inuṅem Christ Jesus sinomuyatuy sohsokmuy öqalayani. Ima tuptsiwni’yuṅqam inumumyaqam umuy öqalaya.  
\v 22 Sohsoyam God sinomat umuy öqalaya, tis ōviy Caesar ep kīvitu.  
\v 23 Nam Itahtutuyqawhqay Jesus Christ núokwaat sohsokmuy umumi pitsíwtaa. Nam antaa.