\id HEB - Hopi NT -USA 2012 (DBL -2013) \h HEBREWS \toc1 Hebrews sinmuy amuṅaqw Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi Pēni \toc2 Hebrews \toc3 Heb \mt1 HEBREW \mt2 sinmuy amuṅaqw Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi Pēni \c 1 \s1 God’s Word through His Son \p \v 1 Ura God pay hisatṅahaqaqw qa sūs haqam, piw qa supwat akw itanamuy amumi lavayhti, hakimuy lavay’aymuy amuhpiy’o. \v 2 Nīk̇aṅw pam yepehaq so’ṅwamiq pituqw itamumi lavayhtik̇aṅw, pu’ pahsat Tiy ahpiy’o. Ura pam put hapi aw sohsok hihta nóaniqey put āawna; pi put ahpiy pam sohsok hihta yuku. \v 3 Noqw pam öqallavayiy akw sohsok hihta poniniytoyna. Pam nay lomatalawṅwayat akw talni’ta, piw Nay hin hintaṅwuqat nuhtumi mahtakna. Pam pas nāp itahqaanhtipuy ayo yuku. Pu panhtiqe pam ōveqatsit ep Kaptsiwtaqat putvaqe qatuptu. \s1 The Son Greater than the Angels \p \v 4 Nihqe God hoṅviaymuyatuy amuhpenihqe pas pavan nukṅwat namtakna, sam pi pam God Tíatnihqey pan túṅwantiwa, noqw God hoṅviaymat qa put tímatu. \v 5 Ura God Tiy aw yan lavayhti: Um hapi Itii, it talöṅvaqat ep nu Unaniwhti, ura kita. Piw yan’i: Nu put náatni, noqw pam ítini, yan’i. Puyaw sen pam hisat hoṅviaymuy himuwat aw pan lavayhti? Qae. \v 6 Nīk̇aṅw pam hoṅviaymuy amumi yanwat lavayhti Tiy tūwaqatsit aw távihqee: Uma put pas hihtay’yuṅwni, ihoṅvia’yam sohsoyamu, yan’i. \v 7 Pu pam púmuywat yan lavayhti: Pam hoṅviaymuy hūhuk̇aṅwtuy pan yúkuṅwu, pu tumal’aymuy qȫhit wupa’leletaqat pan’i. \v 8 Nīk̇aṅw pam Tiy aw yan lavayhti: Um hapi God‐nihqe yūmosa moṅw’iwtani. Um moṅwkoy’k̇aṅw nuhtumi tuyqawi’k̇aṅw súanhinmani. \v 9 Um hapi pas suan hinwisqamuy ep hahlayhti, pu qaanhinwisqamuy aw qa suhtaq’ewa; paniqw hapi ōviy God Una uṅ moṅw’asnaqe, uṅ uhsinosṅwamuy amuhpenihqe pas pavan hahlaytavinma. \v 10 Pu piw yan lavayhti: Pu ūm’i, Tutuyqawhqa, um yayhniwhqat epeq tūwaqatsit yayhniyat wunuptsina. Um uhmay akw tokpelat yukuhta. \v 11 Pam pay súlawhtini, noqw umwa qa hinwat hinhtini; pu pam pay yuwsit an sakwítini. \v 12 Noqw um put usimnit an nömömnat ayo távini, noqw pam nāhoyṅwaniwni; nīk̇aṅw um hapi pas qa alöṅtini, pu uhqatsi pas qa haqami sohtini. \v 13 Yanta, piw pam Tiy aw yan lavayhti: Um hāk iputvaqe qátuni, nu uhtuwqamuy áṅwutaqw puma ūmi maqaptsi’yuṅwniqat aw pahsavoo. Noqw ya sen pam hoṅvia’yatuy himuwat aw hísathaqam yan lavayhti? \v 14 Puma pi sohsoyam hikwsiniṅwunihqe nuhtumi unaṅwtavi’yuṅwniqe ayatiwya, imuy ayo nö́ṅakniqamuy amumi tumalay’yuṅwniqe ōviy’o. \c 2 \s1 The Great Salvation \p \v 1 Yaniqw ōviy itam hihta nanaptaqey pas kurs hin aw qa pās tunatyaltotini, nāp hisat pi itam put aṅqw lasyani. \v 2 Taq God hoṅviaymuy amuhpiy tutavot nuhtumi mātapqe pas öqalay akw put aw antsana; nihqe aṅsakis hak mewnit aw qa tuqayvastaqw, pu sen tutavot aṅqw lasq, God hakiy suan put ep hinwat yukunaṅwu. \v 3 Nīk̇aṅw pam yepehaq Tiy ahpiy itamuy hin ayo nö́ṅakniqat itamuy āawna. Noqw itam it lavayit qaöwíhintaqat aw qa unaṅwtapye’ hin ayo nö́ṅakni? Pi ura Tutuyqawhqa pas nāp itamuy mohti put āawna, noqw put aw tuqayvastotaqam pu’ tuwat itamumi put mātapya. \v 4 Noqw God piw pumuy amumum tumalay’k̇aṅw pumuy amuhpiy k̇ātumalta. Pam put akw pumuy suan lavayhtotiqat tuawi’ta. Pi pam Qahováriwtaqat Hikwsit ahpiy kuwahtiput hin tunatyawtaqey pan sinmuy nanāp huyta. \s1 The Leader of Salvation \p \v 5 God qa hoṅvia’yatuy tūwaqatsit nātoniqat aw moṅw’oya. Pi tūwaqatsit nātoniqat nu yuaata. \v 6 Nīk̇aṅw hak God aw tāwit aṅ tūviṅtaqe aw paṅqawu: Ya sino hak hímuniqw ōviy um put u’ni’ta? Ya sino himu hakniqw ōviy um put aw kikinumvohta? \v 7 Pi um put pay hihsavo hoṅvia’yatuy qa amuṅk pitsíwtaqat pan yuku. Nīk̇aṅw it atsve pu’ pam pas hímuniwhtik̇aṅw piw k̇aptsitiwniqat um put eṅem yuku; piw um uhtumaltipuy aw put moṅwtavi. \v 8 Nihqe sohsoy himu put aw maqaptsiwtaniqat um put aw noa, yan’i. Pi pam sohsok hihta put aw maqaptsiy yantaniqat ōviy put atpik̇aqe taṅataqe qa hihta pēta. Noqw pay pi itam qa sohsok hihta put aw maqaptsiy yantaqat aw yórikya. \v 9 Noqw itam Jesus pas hímunihqat, pu piw k̇aptsitiwhqat aw tāyyuṅwa. Ura pam hapi hihsavo hoṅvia’yatuy qa amuṅk pitsíwtaqat yukiltiqe, sinmuy sohsokmuy amuṅem k̇ānavot, mokniqat God pan put eṅem yuku, itamuy ōkwatuwhqee. \v 10 Noqw Jesus Christ ayo nö́ṅakqamuy tsamqa pas pasiwtaniqe ōviy nawus k̇ānanvotpit aṅ kuyva, ispi God sohsok hihta nēṅen yukuhqa k̇aysiwhqamuy timuy lomaqatsit aw tsamniqey nāwaknak̇aṅw, Tiy eṅem pan tunatyawtaq’ö; pi putniqw pam lomahinta. \v 11 Pi hakim God tímatniwhtotiqam hapi Jesus Christ atsviy put tímatu. Nihqe ōviy put amum sūkw nay’yuṅwa. Noqw ōviy God Tiat pumuy tupkolawniqey qa hahmana, nīk̇aṅw paṅqawu: \v 12 Nu uṅ itupkomuy āawnani; nu uhsinomuy amuhsonve ūmi tayawinpit tātawlawni, kita. \v 13 Pu piw yan’i: Nu put hapi aw yantani. Pu piw yan’i: Yep nūu, God timuy inumi nóahqamuy nu pumuy amumuma. \v 14 Noqw hakiy timat sūn tokoy’yuṅqw, piw uṅwáam suntaṅwu. Noqw pay ōviy piw Jesus nāp itamun yukilti, pam mōk̇e’ it Nukpanat símoknaniqe ōviy’o, it hakiy tukwyantaniqey aw öqalat as pasiwtaqata. \v 15 Nen itamuy yahpiy haqahpiy mokiwuy qa mamqasyaniqat itamuṅem yúkuni, itamuy itahqatsiy aṅ ahsupoq put mamqasyaqamuyu. \v 16 Pi suyan pi pam qa hoṅvia’yatuy amún tokoy’vat, Abraham tímuyatuy amún tokoy’va. \v 17 Yaniqw ōviy pam pas nawus sohsok hihta aṅ tupkomuy amún yukilti, pumuy amuṅem God awwat mohpeq moṅwiniqe ōviy’o. Nihqe pam tumalay ep súanhinmaqe pumuy ōkwatuwhqe, nāp nātapqe pumuy qaanhtipuyamuy ayo yuku. \v 18 Pi pam pas nāp aw unaheviwhqey ep k̇ānavotqe, ōviy pam unaheviwyaqamuy amumi unaṅwtapniqey aw pasiwta. \c 3 \s1 Jesus Greater than Moses \p \v 1 Noqw ōviy’o itupkomu, uma God tímatu, piw put tímatnihqey pan hinwisniqey aw wáṅwayniwya. Kurs uma Jesus Christ itahtuptsiwniy itamumi kwusivaniqe ōviy ayaiwtaqat aw wūwayani, itamuṅem God awwat mohpeq moṅw’iwtaqat aw’i. \v 2 God hihta aw put taviqw, aṅ ahsupoq pam suan hinma, ura hin Moses God tímuyatuy amumi pās tunatyawmaqat pan’i. \v 3 Pi Jesus hapi Moses epnihqe pas pavan k̇aptsiwtaniqey hihk̇ay’ta, pi kīvituy mohpeqnihqa put amum yesqamuy amuhpenihqe pas pavan k̇aptsitiwa. \v 4 Pi sohsokmuy kīvituy amuṅaqw suhk̇a mohpeqniṅwu. Noqw sohsok hihta aw mohpeqnihqa hapi i’ God. \v 5 Noqw Moses tumal’ayat an God tímuyatuy amumi mohpeq wúnuhqe súan tumalay’ta; nihqe God itamumi hin lavayhtiniqat pam aṅwu pay tuawi’ta. \v 6 Noqw pay Christ God tíatnik̇aṅw tímuyatuy amumi mohpeq wunu, nihqe suan tumalay’ta. Noqw itam God tímatu, kurs yūmosa put qapēvewnayee, pu hahlayk̇ahk̇aṅw hihta aw yórikyaniqey tunatyayat qa wílekni’yuṅwee. \s1 A Rest for God’s People \p \v 7 Yanta hápiniqw, ōviy ura Qahováriwtaqa Hikwsi paṅqawu: Kurs uma pu’ tāwat ep put tönayat nanapte’ \v 8 Uma qa nāwuko’naṅwtotani. Ura umunam qayēsiwhpuvehaqam inumi rohomhtotiqe nuy puhtsemoknaya. \v 9 Ura puma inumi hepya, piw inumi tuwantota, lȫp sunat yahsaṅwuy aṅ itumalay aw taywisk̇ahk̇aṅwo; noqw uma qa amún hinhtotini. \v 10 Paniqw ōviy nu ephaqam qatsívaptsiwyuṅqamuy amuhpe qahahlayhtiqe paṅqawu: Puma yūmosa unaṅwpeq inuṅaqw lahsiwyuṅwa, pu puma haqe’ itunatyay qa tuwi’yuṅwa. \v 11 Noqw ōviy nu itsívutiqe pas öqalat pan lavayhti: Pay puma pas nawus soon haqam nāsuṅwnayaniqey aw ökini. Ura pan pey’ta. \v 12 Noqw ōviy’o itupkomu, uma nānami tunatyaltotini, taq nāp hisat sen hak God pas qátuhqat aṅqw lahse’, qalomá’naṅway akw God pēvewintini. \v 13 Uma nāqavo nāökwhantani, nāt umuṅem qénitniq’ö, taq sen umuṅaqw haqawa qaanhtiput unatwiyat ahpiy a’nö unaṅwtini. \v 14 Ura itam Christ aw tūtuptsiwa. Nihqe kurs itam qa haqami naṅ’eknaye’, yūmosa itahtuptsiwniy aṅ hinwise’, itam put amum sohsok hihta makiwyani. \v 15 Ura nu paṅqawhq tutuvenit ep yan pey’ta: Kurs uma pu’ tāwat ep put tönayat nanapte’ uma qa nāwuko’naṅwtotani. Ura umunam inumi rohomhtoti. Noqw uma qa amún hinhtotini, yan’i. \v 16 Taq ura haqawat as nanaptat, put puhtsemoknaya, nīk̇aṅw pay qa sohsoyam Moses amum Egypt aṅqw nö́ṅakqam panhtoti. \v 17 Noqw ya hakim lȫp sunat yahsaṅwuy aṅ put unaṅwmoknaya? Pay ima hakim piw qaanhtotiqe, qayēsiwhpuvehaqam súlawhti. \v 18 Noqw ya pam hakimuy amumi pas qa öwílvayhtiqe pas soon haqam nāsuṅwnayaniqey aw ökiniqat paṅqawu? Imuy aṅ qatuptsiwni’yuṅqamuy amumii. \v 19 Noqw ōviy pay hapi puma pas qa tuptsiwyaqe soon paṅso yuṅni. \c 4 \p \v 1 Noqw ōviy’o, itupkomu. Itam haqam nāsuṅwnayaniqey aw ökininiqw itamuṅem nāt qeni. Nīk̇aṅw itam tunatyaltotini, taq k̇a umuṅaqw haqawa paṅsoq qa pítuni. \v 2 Pi lomatuawi pumuy amumi yuaatiwhqa piw itamumi yuaatiwa; noqw pay put lavayit akw puma qa moṅwvastoti, pi puma as nanaptat qa tūtuptsiwa. \v 3 Pi itam aṅ tūtuptsiwaqam haqam nāsuṅwnayaniqey aw öki, hin pam lavayhtiqat pan’i: Nu itsívutiqe pas paṅqawu: Pay puma pas soon haqam nāsuṅwnayaniqey aw ökini, nu kita. Pi pam pas nāp tūwaqatsit yayhniwhqat pepeq tumaltaqey yuku. \v 4 Oviypi ura pam háqe’wat tsaṅe’sikis talöṅnit yanwat lavayhti: Pu God tsaṅe’sikis talöṅnit ep sohsok tutmalay aṅqw nāsuṅwna. \v 5 Nit pu yep piw nāt paṅqawu: Pay puma pas soon haqam nāsuṅwnayaniqey aw ökini, nu kita. \v 6 Noqw pay haqawat pas nāt soon paṅsoq aw qa ökini, pu imuy hakimuy amumi pam mohti yuaatiwhq puma qa tūtuptsiwhqe ōviy aw qa öki. \v 7 Pu piw nāt pam sukw talöṅnit tuwantaqe, David ahpiy paṅqawu: Pūu, kita, pay hísattiq’ö; pi ura paṅqawu: Kurs uma pu’ talöṅnit ep put tönayat nanapte’, uma qa nāwuko’naṅwtotani. \v 8 Pi as Joshua pumuy nāsuṅwnanaqw soon God put atsva piw nāt itamuy paṅsoq ökiniqat tokiltoynaniqey paṅqawni. \v 9 Noqw ōviy hapi God sinomuyatuy nāsuṅwnayaniniqw amuṅem nāt qeni. \v 10 Pi nasuṅwpiyat aw pákihqa piw ōviy nāp hintsakpiy pahsavo hintsakṅwu, God hintsakpiy panhtiqat pan’i. \v 11 Noqw ōviy God itamuy haqam nāsuṅwnayaniqat itamuṅem qeni’taqw, itam paṅsoq ökiniqey qanātusi’yuṅwni; taq nāphisat sen uma haqawa pumuy amún qatuptsiwni’te’, paṅsoq qa pítuni. \v 12 Pi God lavayiat tayta, piw a’nö lay’ta. Pam sipwuvahpit an nan’ik̇aqe aṅ qalay’ta; nihqe hakiy unaṅwayat hikwsiyat aṅqw nāhoy túkuniqey öqalay’ta, piw hakiy öqawiyat ȫqayat aṅqw nāhoy túkuniqeyu. Pam hakiy tutnatyayat piw wuwniyat hímunihqat hakiy aw susmataqtaṅwu. \v 13 Pi itam nawus God aw nātuhtualyani, sohsok hihta navoti’taqat aw’i. Noqw sohsoy himu yukiwtaqa put aw susmataq’a; qahimu put aw tupkiwta. \s1 Jesus the Great High Priest \p \v 14 Noqw itam itahtuptsiwniy ep hūrs hoṅni; pi God Tiat, Jesus Christ ōmiqatsit aw pákihqe God awwat mohpeq moṅw’iwta; nihqe pepeq itamuṅem nāwakinma. \v 15 Pi itamuy qaöqawi’yuṅqw, itamuṅem nāwakinmaqa sohsok mātsi’taqe itamuy ōkwatuwa; pi pám pay itamun sohsok hihta aṅ unaheviwk̇aṅw, pay qa haqam qaanhti. \v 16 Noqw ōviy itam qamaqásneveq God moṅw’atsvewayat aw ökini, nen itam pep núokwayat kwusuyani; pu itam sóonhtote’ núokwayat akw paaṅwniwyani. \c 5 \p \v 1 Pi uma navoti’yuṅqw, God Jew‐sinmuy amuṅaqw hakiy namorste’, put awwat mohpeq put moṅwtaviṅwu. Noqw pahsat pu pam sinmuy amuṅem God aw okiwlawṅwu; nihqe pumuy amuṅem hom’oyiyamuy God aw nóaṅwu; piw qaanhtipuyamuy ep hihtuy qöyaṅwu. \v 2 Nīk̇aṅw pam pay pumuy amún sínonihqe ōviy qa pasiwta; nihqe ōviy pam tutavot qa navoti’yuṅqamuy, piw put aṅqw lasyaqamuy ōkwatuwniqey tuwi’ta. \v 3 Pam sínonihqe nawus nāp qaanhtipuy ep hihtuy nīnaṅwu; pu pahsat sinmuy qaanhtipuyamuy ep piw amuṅem hihta nīnaṅwu. \v 4 Noqw soon hak God awwat nāmoṅwtapṅwu; nīk̇aṅw God hapi hakiy moṅwtapṅwu; ura pam Aaron put aw tavi; pu put aṅkyaqamuy pīwu. \v 5 Noqw ōviy Christ God awwat mohpeq moṅwtaviwhqe pay qa nāp nātsok̇ana, nīk̇aṅw pay God put naat pan put yukuna. Ura pam put aw paṅqawu: Um hapi ítii, it tāwat ep nu Unaniwhti. \v 6 Pay ura pi pam piw haqam paṅqawu: Um hapi pas sūs God awwat moṅwi, Melchisedec tuwiyat an’i. \v 7 Ura Christ nāt tūwaqatsit ep qátuhqe, God aw okiw nāwaknaqe, a’nö pakk̇aṅw pas naokiwlawu, hakiy mokiwuy aṅqw put ayo táviniqey aw öqalat pasiwtaqat aw’i; noqw nāwakinpiat hu’waniwa, pam Nay aw tuqayvahsi’maqw ōviy’o. \v 8 Pay as pi pam God tíatnik̇aṅw hīhihta aṅ k̇ānavotqe put aw tuqayvahsi’maniqey tuwi’va. \v 9 Pu pam hin hintaniqey an yukiltiqe pep pu’ pam aw tūqayyuṅqamuy sūs ayo óyaniqat pan Naat put eṅem yuku. \v 10 Pi God hapi put awwat mohpeq moṅwtavi, Melchisedec tuwiyat an’i. \s1 Warning against Falling Away \p \v 11 Noqw itam as Melchisedec wūhak hin lavayhtotiniqw put paṅqawniqw qatuvosi, uma qa īts nanaptaṅwuniqw ōviy’o. \v 12 Uma wūyavo Christ aw tuptsiwni’yuṅwa, aṅwu as uma sinmuy tutuqaynayanīk̇aṅwo, pay nāt hak pas God lavayiyat pas pu’ pas umuy tutuqaynaniqat uma pepya. Uma titipostuy amunyuṅqe pīhut‐sa nānawakna; nihqe uma kurs hin hurut nȫsiwhqat k̇ātotini. \v 13 Pīhut‐sa akw qátuhqa súantaqat qatsit, pu qasuantaqat qa mātsi’taqey antaṅwu; pi pam qaöqáwi’taṅwunihqee. \v 14 Noqw pay tukwsiwyuṅqam hurut nȫsiwhqat soon qa k̇ātotini, pi puma yūmosa put nōnovaqe hihta lolmatnihqat, pu qalolmatnihqat mātsi’yuṅwa. \c 6 \p \v 1 Noqw itam hihta pay tutuqayyaqey qa pūvut‐sa yuaatotat, momi hóyokye’ tukwsiwwisni. Itam pay itahhintsakpiy itamumi qahimuniwhtiqat aṅqw lasyaqe God qapēvewnaya. \v 2 Pu itam pay kūyit akw tuvoylatiwhqat hihta tuawi’taqat nanapta; pu Hikwsi hakiy hin öqalmaqaṅwuqat itam pay navoti’yuṅwa. Pu so’pum ahoy yesvaniqat hak itamuy pay tutuqayna. Pu God sohsokmuy itamuṅem sūs hin yúkuniqat itam pay tuwi’vaya. \v 3 Noqw yahpiy pu’ itam hihta akw öqawhtotaniqey putwatyani, kurs God pan itamuṅem yuki’taniq’ö. \v 4 Pi uma sūs unaṅwtalawvaya, pu ōveqatsit aṅqw hihta kuwahtiput aṅqw yukuya, pu Qahováriwtaqat Hikwsit nuhtum makiwya, \v 5 Pu soñawnen God lavayiyat lolmat aṅqw yukuya, pu qatsit nātoniqat ep hīhihta öqalat aṅq’ö. \v 6 Nīk̇aṅw kurs uma God pöhuyat aṅqw lasyaqw, kurs hak umuy God aw ahoy tsamvani. Soñawnen pi uma nankiwakw God Tiyat piw nahoylehtsit aw muayat, nuhtutpik put hamantoynayani. \v 7 Pi tutskwat aw qa sūs yokvaqw, pam mowaiwk̇aṅw, piw put tumalay’yuṅqamuy amuṅem hihta aniwnaṅwunihqa God unaṅwveniṅwu. \v 8 Nīk̇aṅw i’ himu tsutskuy’yuṅqa pu kūtay’yuṅqa pay ayo yukiwṅwu, nihqe pāpu pay maspiwniqe, ōviy taqtsokiwṅwu. \v 9 Nīk̇aṅwo, aw iunaṅwam itupkomu, nāmahin pi as nu yan hiṅqawk̇aṅw qa pas pas umuy tuawi’ta, nīk̇aṅw nu umuy qapēvewna, pi hak ayo yámakqey hin qátuṅwuqat uma pan yēse. \v 10 Noqw God qa hihta ep qasuantaqe umuhtumalay soon qa tunatyawtani. Pi uma put aw unaṅway’yuṅqe ōviy sinomuyatuy amumi unaṅwtavi’yuṅwa, piw nāt amumi unaṅwtavi’wisa. \v 11 Noqw uma yūmosa nānani unaṅway’yuṅwniqat nu okiw as nāwakna, nen uma umuh’ahsatiy sohsok ömahtotani, pu umuh’unaṅwvahsiy aw yórikyani. \v 12 Ura hakim God awiniyat qapēvewnayaqe qa naṅ’eknayat, pas antsa unaṅwvahsiy aw yórikya. Noqw pan piw uma qapēvewnayak̇ahk̇aṅw qa naṅ’eknayani. \s1 God’s Sure Promise \p \v 13 Pi ura God Abraham aw hihta pasiwnaqe kurs hakiy pas pávannihqat aw yank̇aṅw öqalat lavayhtiniqe nāp tuṅwniy aw yank̇aṅw lavayhtiqe, \v 14 Paṅqawu: Pay nu pas nāp soon uṅ qa hahlayhtapne’, öqawhtoynani, pu uṅ natkotoynani, kita. \v 15 Noqw ōviy pam qa yāvaiwk̇aṅw aṅ kuyvaqe put aw awinit aw yori. \v 16 Pi sino hakiy pávannihqat aw yank̇aṅw qaöwílvayhtiniqw pahsat pay puma lavayiy sohtapnayaṅwu. \v 17 Noqw ōviy God itamuy paaṅwaniqey itamuy āawnaqe nāp natṅwaniy aw yank̇aṅw qaöwilvayhti. Noqw ōviy pam tunatyay pas soon qa alöṅtaniqat itam navoti’yuṅwni. \v 18 Pam awiniy, piw lavayiy soon alöṅtani, pu pas soon atsátani; noqw ōviy itam put aw taqa’naṅwtotiqe watqaqam wūkoq unaṅwtote’ God hin itamuy āawnaqey pan itamuy ayo óyaniqat itam navoti’yuṅwa. \v 19 It yan unaṅwvahsit itam pasiwyuṅwa, pu put aw yank̇ahk̇aṅw itam hūrs hoṅni; pi pam pas qa hinwat hinhtiṅwu. Christ hapi aw itam yanyuṅwa, hakiy ōveqatsit ep qátuhqat aw’i. \v 20 Pam itamuhsavo paṅsoq pákihqe, itamuṅem Nay aw naokiwlawu. Pi pam Melchisedec tuwiyat ahpiy God awwat susmohpeq sūs moṅwtaviwa. \c 7 \s1 The Priest Melchizedek \p \v 1 Pi i’ hapi hak Melchisedec Salem ep moṅwi, pas Sus’oveqnihqat God awwat wimmoṅwi. Ura pam Abraham ahsawvaqe, aw öqala, pam momṅwituy haqam súlawhtiqat aṅqw ahoy pitutoq’ö. \v 2 Noqw Abraham sohsok hihta sun pakwút‐sikivo oyiwyuṅqat aṅqw sūkw oyiwhqat put maqa. (Melchisedec tuṅwniyat namtökiwhqe moṅwi súan hinmaqa i’nihqe pam’i; nīk̇aṅw pay pam piw Salem ep móṅw’iwtaqe ōviy moṅwi kwakwhat unaṅway’taqa yan túṅwantiwa, pi Salem kwakwhat qatsi i’nihqe pam’i. \v 3 Hak náatnihqat, pu yúatnihqat qa haqe’ pey’ta, pu hakim put kwámatnihqam qa navotiwta, sen tímatnihqam qa navotiwta. Pam hisat tihtiwhqat, pu hisat mokqat pam qa pey’ta. Pam yan God Tiyat an yukiwta; pam yūmosa God awwat moṅw’iwta.) \v 4 Meh, i’ hak pas pavan a’nö hímuu. Ura Abraham itahwu’ya hakimuy momṅwituy kīqötaqe pumuy poswa; nihqe tukwhaniy pakwút‐sikivo oyahtaqe, sūkw oyiwhqat Melchisedec aw noa. \v 5 Noqw Moses pan tutaptaqw, imuy Jew‐sinmuy amuṅaqw God awwat momṅwit, Levit ahpiyvimat pan tuwi’yuṅwa. Puma sinomuy amuṅaqw hihta pakwút‐sikivo oyiwyuṅqat aṅqw sūkw oyiwhqat ömalalwaṅwu, nāmahin pi as puma sinomuy amún Abraham tímatu. \v 6 Noqw Melchisedec as qa Levit‐sinomuy amuhpiynik̇aṅw, Abraham aṅqw put ömahtat, pu Abraham öqala, pay pi ura God Abraham öqalaniqey āawna. \v 7 Noqw itam navoti’yuṅqw, hak pavansino hapi söqavuṅwsinot öqalaniṅwu. \v 8 Noqw ima Levit ahpiyvimat sinomuy amuṅaqw sivit ömahtotaqam pay soa; noqw pay i’ Melchisedec itanay Abraham aṅqw put ömahtaqa pam mokqat i’ qa haqam tutuvenit aṅ pey’ta. \v 9 Pu as nu piw paṅqawniqw i’ Levi sivit ömalawhqa soñawnen Abraham ahpiy put pan oyiwtaqat Melchisedec aw mātavi. \v 10 Ispi Melchisedec Abraham ahsawvaqw, soñawnen pam Levit qeniyat ep wunu, ōviy pi Levi put ahpiyviyniq’ö. \v 11 Ima Jew‐sinom God awwat momṅwituy, Levit ahpiyvimuyatuy amuhpiy tutavot makiwya. Noqw pay pumuy tumalaam qa pasiwtaqw, ōviy nawus God sukwat moṅwtavi‐it Jesus Christ. Pam hapi qa Aaron ahpiy’o, nīk̇aṅw pam Melchisedec an moṅwtaviwa, God ahpiy’o. \v 12 Noqw ason God hakiy Judat ahpiyviyat moṅwtave’, nawus pahsat pam tutavot alöṅtani. \v 13-14 Pi itam navoti’yuṅqw, Jesus qa Levit ahpiynit, Judat ahpiy’o. Puma hapi as qa wimmoṅwnamorstiwya; pu Moses qa pumuy put tumalmaqa. \s1 Another Priest, like Melchizedek \p \v 15 Pu nāt pas i’ piw susmataq’a: Pas hapi Christ Melchisedec antaqa God awwat moṅwtaviwa. \v 16 Pam nāitniwniqat tutavot qa put ahpiynit, pas qatsit qaso’taqat öqalayat ahpiy put aw taviwa. \v 17 Pi pam put pan lalvaya: Um hapi Melchisedec tuwiyat an pas sūs God awwat moṅw’iwta. \v 18 Suyan pi mohti hin tutaptiwhqa qa öqalaniqe, pu qa apitiqe ōviy ayo yukiwa. \v 19 Pi pam pep hin tutavo qa hakiy pas suyan hin hintaniqat antsana; noqw pay tutavo ayo yukiwhq, itam pu’ hapi hihta pas pavan nukṅwat aw yanyuṅwa, it Jesus aw’i; nihqe put hapi ahpiy itam God aw ökiwta. \v 20 Meh, God Jesus put awwat moṅwtapqe pas pavan put aw lavayvasiwna. \v 21 Ura pam hisat Aaron ahpiyvituy moṅw’oyhqe, qa hihta pumuy amumi pas suyan pasiwna. Nīk̇aṅw pam Jesus moṅwtapqe, put aw pasiwnaqe aw paṅqawu: Tutuyqawhqa hapi pas öqalat lavayhtiqe soon alöṅtani; nihqe pam ūmi yan lavayhti: Um hapi pas Melchisedec tuwiyat anwat God awwat pas sūs moṅwtaviwa. \v 22 Noqw ōviy God itamumi hihta nukṅwat pasiwnaqw, Christ pas nāp put aw antsanhtani. \v 23 Pu pay pas pi antsa Aaron ahpiyvit k̇aysiwhqam God awwat moṅw’iwyuṅwa, pi himuwa mōk̇e’, paṅso pahsavoniṅwuniqw ōviy’o. \v 24 Noqw Christ hapi pas sutsep qátuhqe, ōviy qa nahlakṅwuqat God awwat moṅwqenit makiway’ta. \v 25 Pantaqw hapi ōviy pam put aṅ God aw ökiwtaqamuy pas sūs ayo óyaniqey aw öqalat pasiwta, suyan pi sutsep qátuk̇aṅw, amuṅem lavayi’maniqey ōviy’o. \v 26 Pi pantaqa God awwat susmohpeq moṅwi súitamuhpee, qahováriwtaqa, qa nukpana, qa hihta akw hintaqa, qaanhinwisqamuy amuṅaqw lahsiwtaqa, pas ōveqatsit yupqövaqe pákihqa. \v 27 God awwat momṅwit pi nāqavo put aw hihtuy qö́yantotaṅwu, mohti nanāp qaanhtipuy epnit, aṅk pu sinmuy qaanhtipuyamuy ep’e. Noqw Christ pi qa pumuy amún hinhtiqe, sūs nātavi. \v 28 Tutavo pi pay sinmuy qa pasiwyuṅqamuy God awwat moṅwtaṅalawu. Noqw pay God tutavot ayo yúkuhqe, öqalvasiwnit akw pas nāp Tiy pas suyan pasiwtaqat put aw sūs pana. \c 8 \s1 Jesus Our High Priest \p \v 1 Pu’ hapi nu pas pávannihqat lavayhtini: Jesus hin hintaniqey pasiwtaqa itamuṅem God awwat moṅwtaviwa; nihqe ōveqatsit ep K̇aptsitiwhqat moṅw’atsvewayat putvaqewat qatuptu. \v 2 Pam God kīyat ep yeyespit pas āantsawat ep tumalay’ta, God kīyat pas antsanihqat ep’e. Tutuyqawhqa pas nāp hapi put kīhut kīta, qa sino. \v 3 Pi God awwat moṅw’iwtaqa hihta kuwahtiput put aw ōoyniqey pu aw hihtuy qö́yantaniqey ep pan taviwṅwu; noqw ōviy Christ hapi pas pay soon tuwat hihta qa távini. \v 4 Pi as pam tūwaqatsit ep hinnume’, soon God awwat móṅwini, pi God awwat momṅwit hihta kuwahtiput nāt ōoyhtiwisa, tutavot an’i. \v 5 Ima pi God kīyat pas antsanihqat ōveqatsit epnihqat qa pan tumalay’yuṅwa, soñawnen pi pam ōveqatsit kihsiwniyat anta; pi God kīyat tūwaqatsit epnihqa pas antsanihqat tuawi’ta. Ura Moses haqam God eṅem hintsatskiwhqat mötsápkit wunuptsinaniqw, God put aw paṅqawu: Nu tūkwit epeq ūmi hin mātaknaqw, um pan sohsok hihta yúkuni, aw kita. \v 6 Ura Aaron ahpiyvit namivasiwnit pas nukṅwat aṅ hintsak‐wisa, pam pi God tutavot aw töṅaniwtaṅwu; noqw tis pi Christ hapi namivasiwnit put epnihqe pas pavan nukṅwat aṅ hintsakṅwu, ispi pam God awiniyat aw töṅaniwtaṅwuniq’ö. \v 7 Noqw pay mohtiwat pasiwni qa pasiwta; pay as pam qa pantaniqw soon pas piw nāt aṅk himuwani. \v 8 Noqw pi God put aw hihta qa pasiwtaqat túwahqe paṅqawu: Meh, pay hapi nāt aw pítuni, kita Tutuyqawhqa; noqw ep pu’ nu Israel‐sinmuy‐nik̇aṅw pu Judah‐sinmuy amumi pūhut pasiwnani, \v 9 Ura nu námuyatuy amumi hin pasiwnaqey qa pan’i. Ura nu hisat pumuy māyamuy ṅuy’k̇aṅw, tutskwat Egypt aṅqw pumuy ipwat, amumi hihta pasiwna. Noqw pay puma ivasiwniy aṅ qa yūmosa hinwisq, ōviy nu pumuy amumi qa unaṅwtavi, kita Tutuyqawhqa. \v 10 Noqw pep pu’ atsve nu Israel‐sinmuy amumi yan pasiwnani, kita Tutuyqawhqa: Nu ilavayiy pumuy wuwniyamuy aw taṅatani, pu nu soñawnen itutavoy unaṅwayamuy aṅ pēnani; noqw nu pumuy Tutuyqawhqaamni; noqw puma isinomni. \v 11 Pu soon hak sinosṅway, sen tupkoy tutuqayne’ aw paṅqawni: Um Tutuyqawhqat tuwi’tani, kitani; pi sohsoyam nuy tuwi’yuṅwniq’ö, sushin’ewakw‐nik̇aṅw pu suspavannihqat aqw pahsavoo, \v 12 Pi nu pumuy qaanhtipuyamuy ep ōkwatuwi’taniqee, pu qaanhintsakpiyamuy, pu nukpanhtuwiyamuy nu soon pāpu u’ni’tani. \v 13 Noqw pam pumuy amumi pūhut pasiwnaniqey paṅqawhq, suyan pi mohti pasiwni putniqw pay hin’ewayhti. Noqw himu hin’ewayhtiqa, pu hisattiqa pi pāpu pay súlawhtiṅwu. \c 9 \s1 Earthly and Heavenly Worship \p \v 1 Ura God Israel‐sinmuy amumi pasiwnaqe, hin put eṅem hintsatsk̇aniqat amumi tutapta. Noqw ōviy puma put eṅem mötsápkit pas āantsawat wunuptsinaya. \v 2 Noqw ura mötsápkit ihpovewat ep wihqöhi wunu, pu nönöspi; noqw put ep nōva poñaiwta; pam yeyespi ura pas Aantsawa yan túṅwantiwa. \v 3 Noqw pu ura mötsáp’uhtist yupqöymiq piw yeyespi Susqahovariwtaqa yan túṅwantiwa. \v 4 Pep ura sik̇avalasivat aṅqw tataqtsokpi qātsi, noqw pu pasiwnit ep tataṅpi, sik̇avalasivat akw ahsupoq nȫmiwtaqa; noqw ura put ahsonve sīvut aṅqw mēnna taṅawtaqa pakiwta; pam sīvu sik̇avalasivat aṅqw yukiwta; pu ura Aaron murikhoat tsīyakqa piw ep pakiwta, noqw pu ura owavutsqat aṅ pasiwni pey’taqa. \v 5 Noqw ima hihtu Cherubim God lolmat tālawṅwayat akw nȫmiwtaqam tataṅpit atsvenihqat nākwapni’ta; noqw ura tataṅpit nākwapniat núokwavihk̇a yan túṅwantiwa. Noqw pay itam kurs hin yep put pas hin hintaqat pasiwtaqat yuaatotani. \v 6 Noqw i’ yantaqa pās panwat yukiltiqw, ima God awwat momṅwit pay sutsep ihpove yeyespit aw yuṅte’, God eṅem himu hintsatskiwhqat hintsatsk̇aṅwu. \v 7 Nīk̇aṅw yūmowat pay i’ God awwat pas mohpeq moṅwi pas nāla aṅsakis yahsaṅwuy ep sūs pákiṅwu, pas uṅwat yank̇aṅw‐saa; nen put nēṅem God aw mātapṅwu, pu sinmuy öwihiniwhtipuyamuy ep’e. \v 8 Noqw Qahováriwtaqa Hikwsi it akw itamuy it tutuqayna: Nāt mohtiwat kīhut wunuqw, pas susqahovariwuy yeyespit aw nāt uhtsiwta. \v 9 Noqw pep hintsakpi yep qatsit tuawi’ta. Puma pi God aw hīhihta kuwahtiput ōoyya; piw put eṅem hihtuy qö́yantota. Noqw nāmahin pi as hak pantsakq, pam pantaqa kurs hin put unaṅwayat aṅqw qaanhtipuyat ayo hȫnani. \v 10 Pi pam tutavo hihta suovaamnihqat‐sa yuaataṅwu‐puma hihta nȫnösaniqata, pu hihta hīhikwyaniqata, pu hin napwatotaniqata. Noqw pam tutavo pay hāk hihk̇ay’ta, hisat pam súlawhtiniqey aw pahsavoo. \v 11-12 Noqw pay God itamumi hihta lolmat pasiwnaqw, Christ itamuṅem God awwat móṅwiniqe ōviy wunuptu; nihqe soñawnen mötsápkit aṅ kuyvaqe sūs haqam susqahováriwhput aw paṅso paki. Pam mötsápki hin hintaniqey pasiwtaqe, mohtiwat epnihqe pas pavan nukṅwa, ōviy pi pam qa tūwaqatsit ep wunu, piw qa sinmuy māyamuy ahpiy yukiwa. Noqw Christ nāp uṅway yank̇aṅw paṅso paki, hīhihtuy uṅwáyamuy qa put yank̇aṅwo, sen kapīrat uṅwáyata, sen wakashoyat uṅwáyata. Pam paṅso pákihqe itamuy sūs qenivo oya. \v 13 Ura mohti pasiwni yan yukuqw kurs haqawa hihta akw tuyoy’ewayhtiqw, God awwat moṅwi wākasit uṅwáyat, sen kapīrat uṅwáyat akw put mahkwaṅwu. Pu piw pam wakasmanat taqtsokiwhqat qötsviyat kūyit akw namiqwriwtaqat akw put mahkwaṅwu. \v 14 Noqw kurs pam pantaqa hakiy tuyoy’ewakwnihqat kwaṅw’ewakwtaniqey aw öqalay’taqw, Christ pas nāp uṅwáat tis pi ōviy kurs hin itah’unaṅway qa kwaṅw’ewakwtani, ispi pam Hikwsit sútsepnihqat aṅ God aw nātapqe itamuṅem mokq’ö. Noqw pi itam kwaṅw’ewayhtotiqe soon pāpu hisat hin yesqey pan yesni; nīk̇aṅw itam God sutsep qátuhqat eṅem apiiwyuṅwni. \v 15 Yantaqw hapi ōviy pam puhuvasiwnit God‐nik̇aṅw pu sinmuy amuhtsave hintsaki. Ura ima hakim mohti pasiwnit aw yanyuṅqam tutavot ep qaanhtoti. Noqw pay Christ mokqe mohti pasiwnit aṅqw pumuy mātavi; nihqe sohsokmuy wáṅwayniwyaqamuy amuṅem qenit yukuqw, God amumi hin āawnaqw, puma makiwyaqe sutsep himuy’yuṅwni. \v 16 Noqw itam navoti’yuṅqw, haqam hakiy ahkwayñap himu hin hintaniqa yukiwtaqw, pay kurs pi hin pan put yuki’taqa qa mokq, pam aw antaṅwu. \v 17 Pi hin hintaniqa yuki sinot mokq, pep pu’ hihk̇ay’taṅwu; qa pantaqw pay nāt put pasiwnaqa qatuqw, pam qa öqalaniṅwu. \v 18 Noqw ōviy pay piw i’ mohti pasiwni pas úṅwat‐sa akw pan yukilti. \v 19 Noqw ōviy ura Moses tutavot eq hin ayatiwyaqat sohsokmuy sinmuy āawnat, pahsat pu pam wakasmamñatuy pu kakapirstuy uṅwáyamuy kūyit enaṅ kuyhta; nit palaphöt‐nik̇aṅw pu hihta tūsaqat hyssop akw pam tutuvenit‐nik̇aṅw pu sohsokmuy sinmuy put akw mahkwa; \v 20 Nihqe paṅqawu: It uṅwat akw hapi God umumi pasiwna. \v 21 Pu pam piw ōviy pan God eṅem mötsápkit uṅwat akw mahkwa, pu pep hīhihta akw hintsatskiwhqat sohsok pīwu. \v 22 Pu pay pas k̇a pēp sohsoy himu uṅwat akw powaiwtaniqat pan yukiwta; pu uṅwat qa munvaniwhq, pay qaanhtipu pas soon ayo yukiwni. \s1 Christ’s Sacrifice Takes Away Sins \p \v 23 Noqw ōviy hapi pay himu tūwaqatsit epnihqa kurs hin qa hihtuy uṅwáyamuy akw kwaṅw’ewayhtiwni, pam pi ōveqatsit epnihqat tuawi’taqee. Nīk̇aṅw pay himu ōveqatsit epnihqa hakiy uṅwáyat hihtuy uṅwáyamuy epnihqe pas pavan nukṅwat kurs hin qa kwaṅw’ewayhtiwni, it Christ pas nāp uṅwáyat akw’a. \v 24 Pi pam haqam kīhut pas āantsawat sinot māyat akw yukiwtaqat qa paṅso paki, pas antsanihqat tuawi’taqat aw’i; pam qa paṅsonit pas hapi ōmiqatsit aw paki, pāpu pas God atpipo itamuṅem mātaqtiniqe ōviy’o. \v 25 Piw soon pas pam piép nātapmantani, God awwat mohpeq moṅwi aṅsakis yahsaṅwuy ep pay hihtuy uṅwáyamuy yank̇aṅw paṅso pákiṅwuqat pan’i. \v 26 Pi as kurs pantaqw, soon pam tūwaqatsit yayhniwhqat pahpiy qa piép k̇ānavotmantani; noqw pi yepehaq pam so’ṅwaveq sūs mātaktiqe, pas nāp nātapqe, sinmuy qaanhtipuyamuy ayo yuku. \v 27 Noqw pay hapi sinom sūs so’niqat pan amuṅem yukiwta. Noqw atsva pu’ God pumuy amuṅem hinwat yúkuni. \v 28 Noqw ōviy hapi Christ pay sūs taviwa, k̇aysiwhqamuy amuṅem qaanhtipuyamuy nahpe haqami hintsakniqe ōviy’o; nihqe pam nāt piw mātaqtini, qaanhtiput ayo yúkuniqe qa ōviynit, put aw tunatyawyuṅqamuy ayo óyaniqe ōviy’o. \c 10 \p \v 1 Pi pep hin tutavo kihsit an hihta lolmat nātoniqat tuawi’ta; pam qa pas pas antsa pam’i; kurs pi hin pep hihtuy qö́yantiwyaqamuy aṅsakis yahsaṅwuy aṅ yūmosa pantsakiwhqa paṅso ökiwtaqamuy sūs lolmatani. \v 2 Pi as pantaniqw ya pam qa paṅso pay yukiwtani. Ispi pep okiwlalwaqam sūs powatote’, soon pāpu hīhihta qaanhtiput unaṅwpeq sunvoti’yuṅwni. \v 3 Noqw pi pep put pantsakiwhqat ep aṅsakis yahsaṅwuy ep qaanhtipu ahoy u’naniwṅwu, \v 4 Ispi soon wakastahtaqtuy pu kakapirstuy uṅwáam qaanhtiput haqami hintsanniq’ö. \v 5 Paniqw hapi ōviy Christ tūwaqatsit aw pitutoqe paṅqawu: Um hihtuy qö́yantiwyaqamuy‐nik̇aṅw pu ūmi ōoywaqat qa tuṅlay’ta; nihqe um inuṅem tokot na’sasta. \v 6 Um hihta ūmi tataqtsokwaqat pu qaanhtiput ep ūmi himu ōoywaqat ep qa nāhahlaytapna. \v 7 Pahsat pu nu paṅqawu: Meh, God, nu hapi uhtunatyay hinhtiniqey ōviy pitu; pay ura tutuvenit mupipitaqat ep nuy pan pēniwta. \v 8 Ura pam mohti paṅqawu: Um hihtuy tutavot an qö́yantiwyaqamuy‐nik̇aṅw pu ūmi ōoywaqat qa tuṅlay’ta; um hakiy qaanhtipuyat ep ūmi hihtuy tataqtsokwaqat ep qa nāhahlaytapna. \v 9 Pam pan lavayhtiqe pep pu’ piw paṅqawu: Meh God, nu hapi uhtunatyay hinhtiniqe ōviy pitu. Pam kítahqe mohtiwat ayo qenitat, aṅknihqat wunuptsina. \v 10 Noqw ōviy God tunatyayat ahpiy itam put eṅem sutsvo oyiwya, Christ itamuṅem tokoy sūs táviq’ö. \v 11 Ura God awwat momṅwit nāqavo put kīyat ep hoṅk̇ahk̇aṅw hihta hintsatsk̇aṅwu; pu pay nāt piw God eṅem hihtuy qö́yantotaṅwu, soon pi puma qaanhtiput haqami hintsanyaniq’ö. \v 12 Noqw pay Christ tuwat sinmuy qaanhtipuyamuy ep sūs nātapqe, pep pu’ pam God putvaqewat qatuptu; \v 13 Nihqe pahpiy put tuwqamat put aw maqaptsi’yuṅwniqat pam nuhtay’ta. \v 14 Pi pam pas sūs nātapqe God eṅem sutsvo oyiwyuṅqamuy pās hin hinyuṅwniqat pan sūs yuku. \v 15 Pi Qahováriwtaqa Hikwsi piw pas nāp put pantaqat itamuy āawna; ōviy pi ura as pay mohti paṅqawu: \v 16 It atsva pu’ nu yan amumi pasiwnani, kita Tutuyqawhqa: Nu unaṅwayamuy aṅ ilavayiy taṅatani, pu nu wuwniyamuy aṅ itutavoy pēnani. \v 17 Pu nu pumuy qaanhtipuyamuy‐nik̇aṅw pu nukpantuwiyamuy pāpu qa u’ni’tani, kita. \v 18 Noqw God hakiy qaanhtipuyat put aṅqw yukuqw, pep pāpu qaanhtiput ep himu nīniwhqa súlawni. \s1 Let Us Come Near to God \p \v 19 Yanta hapi, itupkomu; noqw ōviy itam Jesus uṅwáyat aw yank̇ahk̇aṅw qa tuhtusk̇ahk̇aṅw haqam susqahovariwhput aw yuṅniniqw itamuṅem qeni. \v 20 Pi Jesus Christ pas nāp tokoy ahpiy soñawnen itamuṅem pöhut taytaqat yuku; noqw put tokoyat mötsáp’uhtsit antaqat aṅ itam God aw yuṅta. \v 21 Pi Christ itamuy God tímuyatuy amuṅem put awwat mohpeq moṅw’iwtaqey ep wunu. \v 22 Noqw ōviy itam suan unaṅway’k̇ahk̇aṅw, qa hin pēvewnayak̇ahk̇aṅw, God aw tuptsiwni’k̇ahk̇aṅw put aw ö́kini, itah’unaṅway Christ uṅwáyat akw pāhomiwyuṅqat navoti’k̇ahk̇aṅwo, hakiy kūyit akw tokoy pāhomhqat pan’i. \v 23 Pas itam qa wiwsiyak̇ahk̇aṅw God aw tuptsiwni’yuṅqey qa qe’totini. Pi i’ hak hin hintaniqat lavayhtiqa pas soon qa āantsani. \v 24 Pu itam hin nānami unaṅway’yuṅwniqey pu lolmat hintsatsk̇aniqey nāu’naṅwnayani. \v 25 Itam sūvo tsotsvalyaniqey qa qe’totini, haqawatuy amun’i; itam qa pumuy amún hinwist nāu’nantoynayani, tis ōviy’o, talöṅnit aw pitutoqw itam navoti’yuṅqee. \v 26 Ispi itam as hihta pas suyan pantaqat nanaptak̇aṅw, tuwat nāp itahtunatyay aṅ hinwise’ qaanhtotiqw, pay ahpiy pas qa himu haqam pāpu itahqaanhtipuy ep nīniwni. \v 27 Pánis‐sa hak pan hintsakqa navoti’taqw, God sinmuy sohsokmuy amuṅem hinwat yukune’, tuwqamuy amuhpewi itsívuy mahtakne’, qȫhit akw pumuy hovalani. Noqw hak it navoti’te’, tsawiniwk̇aṅw maqaptsi’taṅwu. \v 28 Ura pi hak Moses tutavoyat qa k̇aptsi’taqw, hakim lȫyöm sen pahyom put navoti’yuṅqam pan lavayhtotiqw, momṅwit put qa ōkwatutwat nīnayaṅwu. \v 29 Noqw hak God Tiyat pēvewnaqa hin tis pas pavan nuhtsel’ewakw sivihpit hihk̇ay’vani. Pam pi Qahováriwtaqat Hikwsit God núokwayat hakiy aw nóahqat qahihtata, piw Christ uṅwáyat aw wukukuyku, nāmahin pi as God put uṅwat akw put aw pasiwnat, nēṅem put sutsvo tavi. \v 30 Pi itam God yan hiṅqawhqat tuwi’yuṅwa: Ason nu hapi hakiy eṅem nāoyni; ason nu hihta ep hakiy aw ahoytamantani, kita Tutuyqawhqa; pu piw yanwata: Tutuyqawhqa sinomuy hin yukunani. \v 31 Pi pas God qátuhqat mapqölmiq posnaniqw, pam nuhtsel’eway’o. \v 32 Nīk̇aṅw pay kurs uma umuhhisatqatsiy aṅ wūwayani. Ura umuh’unaṅway tālawvaqw, uma qaan’ewakw hihta aṅ k̇ānanvotyak̇ahk̇aṅw aṅ kūkuyva. \v 33 Umuṅaqw haqawat sinmuy amutpik k̇ānanvotya, piw okiwhinyuṅwa; noqw umuhsuṅwamuy pan okiwsahsanyaqw, uma pumuy amumum k̇ānanvotya. \v 34 Oviy pi ura uma sivihpit aṅ taṅawtaqamuy ōkwatutwa; pu hihta umuhhimuy hovalayaqw, uma put ep qa hin unaṅwtoti, suyan pi uma ōveqatsit ep hihta pavan nukṅwa, pu pas qa hinhtiṅwuqat himuy’yuṅqey navoti’yuṅqe ōviy’o. \v 35 Oviy uma umuhqapevewniy qa aṅqw lasyani. Pi kurs uma yūmosa put aṅ hinwise’, hihta a’nö hihk̇ay’taqat ömahtotani. \v 36 Pay uma kurs hin sohsok hihta aṅ qa nakwhani’yuṅwni; nen uma God tunatyayat aṅ hinwisq, pam umuy hin āawnaqat uma put makiwyani. \v 37 Pay nāt hihsavoniqw i’ hak pítuniqa soon qa aṅqwni, nen soon sȫwuni. \v 38 Noqw i’ hapi súantaqa qapēvewniy akw qatsit tuwani; nīk̇aṅw kurs hakiy pay ahoy tu’qaltiqw, soon nu put ep hahlayni. \v 39 Noqw pay itam aṅ hakimuy tuptsiwnit aṅqw ahoy tu’qaltotiqe ayo maspiwhqamuy qa amunyuṅwa. Pi itam hapi tuptsiwnit aṅ ahsupoq hinwisq, itahhikwsi ayo yámakni. \c 11 \s1 Faith \p \v 1 Itam qapēvewnit akw hihta itahṅöyiy aw yórikyaniqey navoti’yuṅwa, pu put ahpiy hihta qa mātakqat pas suyan māmatsya. \v 2 Pi hisatsinom qapēvewniy ahpiy lomayuaatiwya. \v 3 Itam qapēvewnayaqey aw tutwaqw kurs tūwaqatsi God lavayiyat akw yukilti; noqw ōviy himu yaṅ mātakyaqa pay hihta mātakyaqat qa put aṅqw yukilti. \v 4 Ura Abel qapēvewnaqe Cain epnihqe pavan nukṅwat God aw hihta tavi; nihqe put ahpiy pay kurs pam súantaqey panwat mātakti; God put kuwahtipuyat ömahtaqey akw put paṅqawu; noqw pay as Abel mokpu‐nik̇aṅw nāt put tuawi’ta. \v 5 Ura Enoch qapēvewnaqe mokiwuy aṅqw qa yuku, nīk̇aṅw ōmiqatsit aw nahlakiwa. Nihqe pam qa nātuwiwa, God paṅsoq put nahlaknaqw ōviy’o. Pi pam nāt qa nahlakniwht, pam aw lomanavotniwta, pam God unaṅwve hinmaqe ōviy’o. \v 6 Noqw pay hak qa tuptsiwe’ kurs hin God unaṅwveni; pi God awnihqa pay pam pas suyan qátuhqe put hepnumyaqamuy kuwahtiput máqaṅwuqat kurs hin qa tuptsiwni’tani. \v 7 God nāt hihta qe’yaqat aṅwu pay Noaht āawnaqw, pam qapēvewnaqe put k̇aptsita; nihqe pākihut mask̇ataqe timuy ayo nö́ṅakna. Put hapi akw pam yep qatsit tunatyayat aṅ hinwisqamuy qalomáhinwisqat mahtakna; noqw pam súantaniqat God yan put lavayhti, hak God aw tuptsiwhqa hin súantaqat pan’i. \v 8 Ura God Abraham wáṅwayhqe, put haqam tutskwat ason makiwniqey aqwniqat aw tutapta. Noqw ōviy pam qapēvewnaqe God aw tuqayvastaqe nāp tutskway aṅqw nakwsu, haqaminihqey qa navoti’k̇aṅwo. \v 9 Ura pam qapēvewnaqe haqam tutskwat aw awiniwtaqat qa ep sínonihqey pan hinnuma; ura pam mötsápkit aṅ ki’tinuma. Noqw ura Isaac‐niqw pu Jacob puma piw put an hinnuma; ura God pumuy tutskwat máqaniqey piw āawnaq’ö. \v 10 Abraham pi wuhkokitsokit huruwunuhqat God ahpiy yayhniwhqat piw yukiwhqat aw tayma. \v 11 Ura God Sarah Abraham nȫmayat ti’vaniqat put aw paṅqawu. Noqw pam put hinhtiniqat qapēvewnaqe nö’yiltiqe tsākw tavi, nāmahin pi as pam pāpu pas aṅ ruhpakiwk̇aṅwo. \v 12 Paniqw hapi ōviy i’ hak pay mokput antaqat ahpiy tokpelat aṅhqe sōtuy amún qaan’ewakw hintaqam aniwhti, pu pātuwaqatsit qalavaqe tūwat soon hak pohtoylaniqat pan’i. \v 13 Ima sohsoyam qapēvewnayak̇ahk̇aṅw qatsiy kūkuyva, himu amumi awiniwtaqat qa ep ökit’a, pay pánis‐sa yāvoq put tutwaqee; nihqe pas suyan put pantaqat pās nātuptsiwnaya, nihqe ömahtota, pay puma qa pep tūwaqatsit ep sínomnik̇aṅw pay paṅqe hāk hinnumyaqey paṅqaqwa. \v 14 Pi pan lavayi’yuṅqam súyan pi haqam kiy hepnumya. \v 15 Kurs pi hin as puma haqaqw nöṅakqey aqwhaqami tunatyawyuṅwe’, qa hisat pay ahoy aqwye’ qenitutwani. \v 16 Noqw puma hapi haqam pas nukṅwat qatsit ōveqatsit aṅqwnihqat tunatyawyuṅwa. Paniqw hapi ōviy God pumuy Tutuyqawhqaamnihqey pan túṅwantiwniqey suhtaq’ewa, pam pumuy amuṅem wuhkokitsokit na’sastaqe ōviy’o. \v 17 God Abraham aw tuwantaqw, pam qapēvewnaqe Isaac God aw tavi, nihqe i’ hak tiy put aw awinit pasiwtaqa pas sūkw tiy kuwahti. \v 18 Ura God put aw paṅqawu: Ason Isaac timat uhsinomni, yan’i. \v 19 Pay kurs pi hin God put ahoy tātaynaniqey qa panhtiniqat pam wūwa nāmahinpi as mokni; noqw ōviy paṅqawniqw pay soñawnen pi pam paṅqw put kwusu. \v 20 Ura Isaac qapēvewnaqe timuy Jacob‐nik̇aṅw pu Esaut pumuy nāt hihta hintaniqat ep pumuy öqala. \v 21 Jacob qapēvewnaqe ura mokiwuy aqw hayiṅwnaqe, Joseph tímuyatuy lȫqmuy öqala, nihqe natöṅpiy akw moto’k̇aṅw God aw okiwlawu. \v 22 Joseph qapēvewnaqe qatsíso’ṅwamiq pítuhqe, Israel tímuyatuy haqamiyaniqat mahtsikna; nihqe ȫqayat hin hinhtotiniqat pās tutapta. \v 23 Moses tihtiwhq, naat‐niqw pu yuat puma God qapēvewnaqe payhkomuy mūmuyawhtuy aṅ put tupki’ta, yaw pam súhimuniqw ōviy’o, puma moṅwit hin yukiyat qa mamqasqee. \v 24 Moses wuṅwqe qapēvewnaqe Pharaoht tiyat mānat tíatnihqey pan túṅwantiwniqey qa nāwakna. \v 25 Tatam pay God sinomuyatuy amumum hīhihta aṅ k̇ānanvotniqey namorsta, qaantaqat hahlayhpit ep hihsavo hahlayniqey epnihqee, \v 26 Christ tutukpanhqatsiat Egypt epeq hīhihta núnukṅwat epnihqe pas pávannihqat pan aw wūwaqee, pi pam pan put tunatyat ep hihta akw tayawinpit pas antsay’taqe ōviy’o. \v 27 Pam qapēvewnaqe ōviy Egypt‐tutskwat tatamhta, moṅwit itsívuyat qa mamqast’a; pas pam hakiy qataymataqpuvanihqat tuway’taqe pan hihta aṅ kuyta. \v 28 Pam qapēvewnaqe mañat uṅwáyat hötsíwat ōvaqe pu ánan’ik wiwtsi, piw mañat sikwit tuhpet nȫsa; noqw ōviy motitihtiwyaqamuy tōtimuy qö́yatoqa qa pumuy amumi may’tat, amutsva yūmosa ahpiy’o. \v 29 Ura Israel‐sinom qapēvewnayaqe Palavatuphat aṅqe’ tutskwat lakput aṅ ayo nö́ṅa; noqw as Egypt aṅqw sinom put tuwantotat, paöysoa. \v 30 Israel‐sinom qapēvewnayaqe tsaṅe’sikis tālat aṅ Jericho‐kitsókit qöqönyaqw, ép kīhut tuhkwaat sapumhti. \v 31 Noqw ura tokoy huhyaqa, Rahab, qapēvewnaqe qatuptsiwni’yuṅqamuy amumum qa súlawhti, pi hakim kitsókimi nanauyve pohtamaqam put aw pituqw, pam pumuy amumi unaṅwtapqee. \v 32 Noqw ya sen nu nāto piw hiṅqawni? Pi nu haqawatuy tuawi’taniqw soon aṅ tuwaniy imuy amuptsiwtani: Gideon, pu Barak, pu Samson, pu Jephthah, pu David pīwu, pu Samuel, pu God lavay’aymuyatuyu. \v 33 Ima qapēvewnit ahpiy haqe’ momṅwituy sinomuyatuy áṅwutota; súan yēsiwniqat aniwnaya; hihta awiniwyuṅqat ep öki; pu wukotohohtuy moayamuy útatota; \v 34 Uwiṅwuy a’nö mukiyat tōk̇aya; sipwuvahpit qalayat aṅqw ayo ipwaniwya; qa öqawi’k̇ahk̇aṅw a’nö hoṅvitoti; nānaywaqe a’nö öqaltoti; tuwqamuy taq’oyiyamuy tatslakna. \v 35 Momoyam timuy so’qe ahoy tātayyaqw amumi yórikya. Pētu mātaviwyaniqey qa nānakwhaqe, hihta qaan’ewakw aṅ okiwsaniwya; puma hisat ahoy yesvaniwniqat epeq pavan nukṅwat qatsit aw‐sa taywisqe ōviy’o. \v 36 Pu pētu amumi qaan’ewakw tututsiwya, pu wuvahtinumya; hikis pas sómiwya, pu sivikiva taṅatiwya. \v 37 Puma tatatupniwya; siyarat akw nāhoy tutkitiwya; unaheviwya; sipwuvahpit akw qö́yantiwya; okiw kanelvuhk̇at, pu kapirsvuhk̇at yuwsi’k̇ahk̇aṅw aṅqe’ hinnumya; hihta ṅastayak̇ahk̇aṅwo; hihta akw okiwhinyuṅqe k̇ānanapta. \v 38 Yep qatsi pumuy qa hihk̇ay’ta, puma okiw haqe’ qayēsiwhpuve hinnumya, tuhtukwivaa, pu tuhsövaa, pu tutskwat aṅ koroiwyuṅqat aṅ’a. \v 39 Ima sohsoyam qapēvewniy ahpiy lomanavotniwya; noqw pay God pumuy hihta āawnaqe pumuy nāt qa maqa. \v 40 Nīk̇aṅw itamuṅem hihta pavan nukṅwat pasiwnaqe, puma itamum sumiyank̇ahk̇aṅw pasiwnayaniqat pan yuku. \c 12 \s1 God Our Father \p \v 1 Noqw itam it akw moṅwvastotiqamuy akw ṅö́yakiwtaqe, ōviy itam qa náṅ’ekni’k̇ahk̇aṅw nanamunwani; nen a’nö yuhtukni. Itam sohsok hihta puptut o’yani, pu sohsok qaanhtiput itamuy ṅuy’yuṅqata. \v 2 Itam Jesus aw‐sa taywisni, itahqapevewniy yayhnaqat pu yúkuhqat aw’i. Pam hapi hahlayhpit makiwniqey tunatyawk̇aṅw nahoylehtsit ep mokqey aṅ kuyva, nahaman’ewakw qa hihtatat’a, nihqe God moṅw’atsvewayat putvaqe qatuptu. \v 3 Noqw ōviy uma put aṅ wūwayani, hin pam nakwhani’taqata, hakim qaanhinwisqam put aw rohomhtotiq’ö. Uma put aṅ wūwaye’, soon wuwanmamaṅwuy’yani, pu ókiwhtotini. \v 4 Uma qa haqawa qaanhtiput aw rohomnumhqey ep mōki. \v 5 Ya tutuveni umuy God tímatnihqat pan ökwhantaqat uma pay suhtokya? Ura yan pey’ta: Itii, Tutuyqawhqa uṅ ökwhantaqw, um put qa paysoqtani, pu pam uṅ sivintoynaqw, um put ep qa pas unaṅwmokmantani. \v 6 Pi Tutuyqawhqa hakiy aw unaṅway’te’, hakiy ökwhaṅwu, pu qa hakiy tiy kwúsuhqey qa wuvahtaṅwu. \v 7 Kurs uma ökwhaniwyaqey aṅ kuyyuṅqw, pep hapi pu’ God umuy tímuy’taniqey pan tumaltani. Puyaw haqam hakiy tiat nayat ahpiy qa ökwhaniwa? \v 8 Pi itam sohsoyam hīhihta ep ökwhaniwya; noqw kurs hak qa hihta ep ökwhaniwe’, pep pu’ soñawnen pam pay hakiy qa puwsuṅway’k̇aṅw tihtaqat tiyat antani, nihqe pay qa God tíatni. \v 9 Yep qatsit ep itanam itamuy ökwhantotaqw, itam pumuy k̇aptsi’yuṅwa. Noqw ya sen itam tis hīhikwsimuy yúkuhqat aw tūqayyuṅwe’, soon qa yesni? \v 10 Itanam pi pay as antsa pan unaṅwtote’, hihsavo itamuy ökwhantotaṅwu. Noqw God hapi itamuy akw moṅwvastotiniqat ōviy panhtiṅwu, itam put an qahováriwyuṅwniqat ōviy’o. \v 11 Noqw nāp hak ökwhaniwhqey ep soon hahlayhtimantani; nīk̇aṅw pay atsva hak put aṅ kuyve’ kwakwhat unaṅway’vaṅwu, piw suan hinmaṅwuniqey tuwi’vaṅwu. \s1 Instructions and Warnings \p \v 12 Oviy hakiy unaṅwmokq, maat súhayiwtaqw uma öqalayani; pu hakiy tamöat qaöqáwi’taqw uma put hoṅvitotani. \v 13 Nen uma soñawnen hakimuy kukyamuy eṅem suwip pöhtotani; nāp hisat hakiy kuk’at qa pasiwtaqat ȫqaat ruhpakni; pam qa panhtit qalaptuni. \v 14 Uma sohsokmuy amumum kwakwhat qatsit aṅ ö’qalyani, pu qahovársqatsit aṅ’a. Put uma ṅastaye’, soon Tutuyqawhqat aw yórikyani. \v 15 Uma pās tunatyawwisni, taq sen haqawa God núokwayat qa akw moṅwvastini, taq nāp hisat hak tūsaqat a’nö tsīvot anhte’ wūhaknihqamuy hovalani. \v 16 Uma tunatyaltotini, taq nāp hisat haqawa tokot sokoplawni; sen yep qatsit‐sa aw tunatyawtani, Esaut an’i. Ura pam motitinihqe makiway sūs nösniqey aw aptsiwtaqat ōviy put nāhoyṅwa. \v 17 Noqw ura ahpiy pantaqw, put naat put öqalaniqat pam nāwakna. Noqw pay ayo noiwa, soon kurs pam hiniwhtiqat alöṅtaniqw ōviy’o, nāmahin pi as ura okiw pas pakk̇aṅw hin put alöṅtaniqey hepta. \v 18 Pi uma tūkwit Sinait qa aw öki, imuy Israel‐sinmuy amún’i. Ura pam tūkwi uwiwik̇aṅw pamesit akw nömseekiwk̇aṅw, qatāla, pu piw huk’ohpokiwta. \v 19 Pu paṅqw hak tȫtökqe hiṅqawlawhq, puma put tönayat nanapta; nihqe puma put nanaptaqe, as pam pāpu qa pumuy amumi yuaataniqat okiw yan tūviṅtota, \v 20 Pas kurs puma soon hin tutaptiwhqat aṅ kuyyuṅwniqe ōviy’o, pi ura paṅqawu: Nīk̇aṅw híkispi pay himuvohko tūkiwt aw toṅokq, pay tatam uma put tatatupninayamantani, sen lansat akw nīnayamantani. \v 21 Noqw ura kurs pi pas nuhtsel’ewakw soniwhq, ōviy Moses paṅqawu: Pas nu pavan tsawnaqe, tururuyku. \v 22 Pi uma hapi tūkwit Zion aw öki, pu pas qátuhqat God wuhkokitsokiyat, ōveqatsit ep Jerusalem aw’i; God hoṅviaymuyatuy qaan’ewakw hintaqamuy amumii; \v 23 Pu sūmi tsovawtaqamuy mohti tihtiwhqat aw tōnawtaqamuy túṅwniam ōveqatsit ep pey’yuṅqa pumuy amumii; pu sohsokmuy amuṅem hin yuki’maqat God aw’i; pu aṅ suan hinyuṅqamuy sinmuy hikwsiam hinyuṅwniqey aṅ pās pasiwhtotiqamuy amumii: \v 24 It puhuvasiwnit ep God‐nik̇aṅw pu sinmuy amuhtsave hintsakqat Jesus aw’i; pu put uṅwáyat wiwtsiniwyaniqat Abel uṅwáyat epnihqe pavan hihta núnukṅwat tuawi’taqat aw’i. \v 25 Uma tunatyaltote’ hakiy ōṅaqw yuaataqat aw tūqayyuṅwni. Susmataqpi ima hakiy tūwaqatsit ep yuaaykuqat aw qa tūqayyuṅqam pas ayo qa nöṅa. Noqw pay tis itam hakiy ōṅaqw yuaaykuqat aw qa tūqayyuṅwe’, kurs hin ayo nöṅakni. \v 26 Ura hakiy tönaat ephaqam pas tūwaqatsit tayayaykina; noqw pu’ hapi pam hinhtiniqey lavayhtiqe paṅqawu: Sūs piw nāt nu qa tūwaqatsit‐sanit pay ōveqatsit enaṅ tayayaykinani. \v 27 Noqw pam sūs piw sohsok hihta tayayaykinaniqey paṅqawhqe, hihta tayayaykuqat sohsok súlawhtiniqat paṅqawu; pay aṅ hihta yukiwhqat hapi; noqw aṅ himu soon wayayaykuniqa hūrs hoṅvani. \v 28 Noqw ōviy hapi itam moṅwtunatyat pas soon wayayaykuniqat makiwyaqe, itam put ep God tsúyakyani; nen itam k̇aptsi’k̇ahk̇aṅw pas hihtay’k̇ahk̇aṅw put aw okiwlalwe’, put unaṅwveyani. \v 29 Taq aw itahyantaqa God qȫhi hihta tsohtso’naṅwuqat anta. \c 13 \s1 How to Please God \p \v 1 Uma nānatupkomuy amún nānami unaṅway’yuṅwniqey qa haqami qe’totini. \v 2 Uma hakimuy qa umuhtuwimuy pāsyaniqey qa ayo yuykuyani, taq haqawat panyuṅqe qa navoti’k̇ahk̇aṅw kurs God hoṅviaymuyatuy pāsya. \v 3 Aṅ sivilalwaqamuy uma u’ni’yuṅwni, pas amumum panyuṅqey pan’i; pu uma qahahlayhpit aṅ k̇ānanvotyaqamuy u’ni’yuṅwni, pay uma piw amún tokoy’yuṅqe ōviy’o. \v 4 I’ nömaqtsi sohsokmuy amuhpiy k̇aptsiwtani, pu put qa hak tuyoy’ewakwtani; nīk̇aṅw hapi imuy aṅ nāhuhyayaqamuy amuhpa’ hinnumyaqamuy pu tokot sokoplalwaqamuy pay ason God hin yukunani. \v 5 Uma hihta tuṅlay’taqat qa pan qatsí’yuṅwni, pay uma hihta himuy’yuṅwe’ put ep nakwhani’yuṅwni; pi ura pam paṅqawu: Soon nu uṅ tatamhtani, kita. \v 6 Noqw ōviy pay itam tatam qa nánahtsopyak̇ahk̇aṅw paṅqaqwani: Tutuyqawhqa nuy paaṅwni’ta; noqw sinom nuy hintsatsnaniqw, nu soon amuhpe tsawiniwtani. \v 7 Umumi tunatyawyuṅqam God lavayiyat umumi yuaaykuyaqamuy uma u’ni’yuṅwni; uma pumuy hin hinwisqat aw wūwantote’ amún qapēvewnit an hinwisni. \v 8 Jesus Christ hin tāvoq hintaqey nāt panta pūu, pu yahpiy sútsepni. \v 9 Uma hīhintaqat alöṅöt tutuqayhpit qa akw itahqapevewniy aṅqw lasyani. Pay hakiy unaṅwaat God núokwayat akw hūrs’iwtaqw pam put eṅem lolma, i’ nȫsiwhqa put hintsatsk̇aqamuy qa moṅwvastapnaqat qa put akw’a. \v 10 Pi itam nāp itahtuwiy an God aw nāwakintota. Noqw ima Jerusalem ep God kīyat ep tumalay’yuṅqam soon put ep itamum hintsatsk̇ani. \v 11 God awwat mohpeq moṅwi qaanhtiput ep kapīrat nīnat, uṅwáyat yank̇aṅw, haqami pas āantsawat aw pákiṅwu. Noqw pay hoṅviayaat put tokoyat haqam hākyesqat kwayñavohaqami yawme’, pep put taqtsokṅwu. \v 12 Noqw ōviy piw Jesus pas nāp uṅway akw sinmuy kwaṅw’ewakwtaniqe ōviy kitsókit kwayñavehaqam k̇ānavotqe mōki. \v 13 Noqw ōviy itam haqam hākyesiwhqat ihpo put awyani; nen itam put amún qalomálvayhtiwyani. \v 14 Pi itam kitsókit sútsepnihqat yep ṅastaya, pi itam sukw pítuniqat tunatyawyuṅwa. \v 15 Noqw ōviy itam God aw nānoayani, it nu paṅqawu: Itam itahmoay akw put tayawnayani, piw put aw kwakwhatiwisni, Jesus Christ aṅ’a. \v 16 Nīk̇aṅw uma lolmat hinhtotiniqey, pu hihta akw hakiy paaṅwayaniqey qa suhtok’iwyuṅwni, pi put pāvantaqat God aw noiwwisqat ep pam hahlayi. \v 17 Uma umumi moṅw’iwyuṅqamuy amumi tūqayyuṅwe’, amumi nānakwhani’yuṅwni, taq puma umuhhikwsiy aw tunatyawwisa. Noqw soon puma tumalay ep God aw qa lavayhtotini. Noqw uma pumuy amumi pās tūqayyuṅqw, puma hahlayk̇ahk̇aṅw lavayhtotini. Nīk̇aṅw putuiwk̇ahk̇aṅw lavayhtotini kurs uma amumi qa tūqayyuṅq’ö. Noqw pam pantaqa umuṅem qalomáhintani. \v 18 Uma itamuṅem nāwakinwisni, pay itam itah’unaṅway pasiwyuṅqey as qa nánahtsopya, sohsok hihta aṅ pas qaatsat hinwisniqey suhtaq’ewyak̇ahk̇aṅwo. \v 19 Nīk̇aṅw nu as tis pas īts umumi ahoy mātaviwniqat ōviy uma yan hinwisniqat nu okiw umumi yan nāwakna. \s1 Prayer \p \v 20 God hapi hakiy kwakwhat unaṅwtoynaṅwuqa; pam hapi Itahtutuyqawhqay Jesus Christ, kanelmuy amumi suan tunatyawmaqat, mokiwuy aṅqw ahoy tātayna, ura pam nāp uṅway akw itamuṅem sūs namivasiwnaq’ö. \v 21 Okiw nam pam umuy hin hinyuṅwniqey pasiwyuṅwniqat umuṅem pan yúkuni, uma sohsok hihta aṅ put tunatyayat aṅ hinwisniqat ōviy’o. Nam pam umuhpiy tayawniwniqey put tumalay’taa, Jesus Christ aṅ’a. Nam pam yūmosa aqwhaqami tayawintiwaa. Nam antaa. \s1 Final Words \p \v 22 Noqw nu okiw umumi paṅqawni, itupkomu: Uma ökwhanpit lavayit aw qa rohomwisni. Pay nu hikiqw lavayit umumi pēna. \v 23 Uma itahtupko Timothy sivikiṅaqw mātaviwhqat navoti’yuṅwni. Noqw ason pam īts pituqw nu put amum umumi yórikni. \v 24 Uma umumi moṅw’iwyuṅqamuy sohsokmuy inuṅem öqalanwisni, pu sohsokmuy God sinomuyatuyu. Ima Italyt aṅqw sinom umuy öqalaya. \v 25 Nam God núokwaat sohsokmuy amumum yantaa. Nam antaa.