\id COL - Hopi NT -USA 2012 (DBL -2013) \h COLOSSIANS \toc1 Paul Colosset ep Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi Pēniata \toc2 Colossians \toc3 Col \mt2 Paul \mt1 COLOSSET \mt2 ep Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi Pēniata \c 1 \p \v 1 Nu’ Paul, God tunatyayat ahpiy Jesus Christ lavay’ayaat it penta. \v 2 Nu’ itahtupkoy Timotheus amum ayam Colosset ep God sinomuyatuy, Christ aw tuptsiwni’yuṅqamuy öqalanta. Nam núokwa, pu kwakwha unaṅwa God Itanay aṅqw umumi pitsíwiwtaa, pu Itahtutuyqawhqay Jesus Christ aṅq’ö. \s1 Prayer of Thanksgiving \p \v 3 Itam God Itahtutuyqawhqay Jesus Christ Nayat aw sutsep umuhpe hahlayhtima, yūmosa umuṅem nāwakink̇aṅwo. \v 4 Kwakwhat pi uma lomayuaatiwya. Yaw uma Christ Jesus qapēvewnayaqe sohsokmuy God sinomuyatuy amumi unaṅway’yuṅwa, \v 5 Itahṅöyiy ōveqatsit ep itamuṅem waraniwtaqat aw‐sa taywisk̇ahk̇aṅwo, lomatuawit pas antsanihqat ahpiy put hímunihqat tuwi’vayaqee. \v 6 I’ lomatuawi suyhtsepṅwat öqawi’mak̇aṅw ahsupoq tūwaqatsit aṅ kúrukiwmak̇aṅw sopk̇awtaqamuy sinmuy amuhpa’ a’nö hihta tumalay’ma. Noqw ura Epaphras mohti umumi lomatuawit, pu God núokwayat yuaataqw, uma put pas antsanihqat tuptsiwyaqe put kwusuya. Noqw pahpiy haqahpiy pam lavayi umuhpa’ enaṅ tumalay’ta. \v 7 Epaphras umuy lomatuawit āawnaqat ura nu paṅqawu. Pam hapi aw itah’unaṅwa itahtumalsuṅwa, Christ eṅem umuhpa’ tumalay’k̇aṅw qaatsá’mak̇aṅwo. \v 8 Noqw pam hapi itamuy umuy āawna, yaw uma Qahováriwtaqat Hikwsit aṅ nuhtumi unaṅway’yuṅwniqata. \v 9 Paniqw ōviy itam hisat put nanaptaqe pahpiy qa qé’iwmak̇aṅw umuṅem nāwakinma. Okiw as Qahováriwtaqa Hikwsi navotit, pu suyan unaṅwtalwuwnit umumi noe’, God tunatyayat umuy māmatsnani. \v 10 Okiw as uma Tutuyqawhqat sinomatnihqey pan suan hinwise’ aṅ ahsupoq umuhhintsakpiy akw put unaṅwveyani. Okiw as uma lomahintsakpit aṅ qaöwíhinyuṅwe’ suyhtsepṅwat God tuwi’yuṅqey pas pavan aṅ öqawi’wisni. \v 11 Okiw as uma God a’nö öqalayat akw öqawhtote’, hihta k̇ānanvotpit aw ök̇e’ nakwhani’k̇ahk̇aṅw, hahlayk̇ahk̇aṅw put aṅ kuyyuṅwni, \v 12 Itanay aw hahlayhtiwisk̇ahk̇aṅwo, it navoti’yuṅwee: Itam put sinomuyatuy amumum moṅwtunatyayat tālanihqat aw yuṅniqat Itana pan itamuṅem yuki’ta. \v 13 Pi pam yep qatsit qatālat aw moṅw’iwtaqat öqalayat aṅqw itamuy ayo óyahqe, pas aw unaṅway Tiy moṅwtunatyayat aw itamuy nahlakna. \v 14 Ura pam Tiy mokiwuyat akw itahqaanhtipuy ayo yúkuhqe itamuy qenivo oya. \s1 The Person and Work of Christ \p \v 15 God Tiat hapi Nay qamātaqpuvenihqat amum súnanta, put tímuyatuy amuṅaqw mohti’maqanihqee, pu piw mohpeqnihqee. \v 16 Pi put ahpiy God sohsok hihta yuku, ōveqatsit ep’e, piw tūwaqatsit ep’e, mātaqyaqamuyu, pu qamātaqyaqamuyu, sen moṅwyesqamuyu, sen aṅ öqalay’yuṅqamuyu, sen aṅ mohpeqyaqamuyu, sen pávanyaqamuyu. Sohsoy himu put ahpiy yukiltoti, pu put éṅem’i. \v 17 Pam hapi sohsok hihta amupyevee; noqw put öqalayat ahpiy sohsoy himu hūrs hōñi. \v 18 Put aw tōnawtaqam put tokoyat anyuṅqw, pam qötöamu; ōviy pi pam hapi pumuy pūhuta, mokiwuy aṅqw mohti ahoy tātayhqee. Pam hapi sohsok hihta ep mohpeq’a. \v 19 Pi God hin pasiwtaqw pan piw Tiat aṅ ahsupoq put an pasiwta. Pi pam pantaqa Náyat‐niqw lomahinta. \v 20 Pi God Tiy ahpiy sohsok hihta yukiltiqat nāptiniqey tunatyawta, hihta tūwaqatsit epnihqata, pu ōveqatsit epnihqata. Noqw ōviy Tiat nahoylehtsit ep mokq, God itamumi pöhi. \v 21 Ura as uma hisat qalomáwuwni’yuṅqe, qalomáhinwisk̇ahk̇aṅw, God aṅqw haqtotiqe put tuwqamatu. \v 22 Noqw God Tiat tokoy’vaqe, mokq God umumi pö́hi. Nihqe put akw uma qa hihta akw hink̇ahk̇aṅw, qahováriwk̇ahk̇aṅw, qa hihta ep tukopniwyuṅqw, God umuy nāmi ökinani. \v 23 Kurs uma qapēvewnit aṅ yūmosa hinwist, hūrs’iwk̇ahk̇aṅw, qa naṅ’ekni’wise’, lomatuawit ahpiy ṅȫyit uma nanaptaqey aw taywisk̇ahk̇aṅw qa aṅqw lasye’, uma qa hihta akw hink̇ahk̇aṅw put atpip hoṅni. Pam lomatuawi sinmuy sohsovik yesqamuy amumi yuaatiwa. Noqw nu’ Paul hapi put ep lavayhtaviwa. \s1 Paul’s Ministry to the Church \p \v 24 Noqw nu hapi umuṅem hīhihta aṅ k̇ānanvotqey aṅ hahlayhtima. Pi Christ nāt put aw tōnawtaqamuy, put tokoyat anyuṅqamuy, amuṅem k̇ānanvota. Noqw nu itokoy ep put amum k̇ānanvotniqey ep hahlayi. \v 25 Pi God put aw tōnawtaqamuy amumi nuy ayataqw, nu pumuy tūwikiamu. Nu umumi put lavayiyat aṅ ahsupoq navotnaniqat aw pam nuy tavi. \v 26 It hapi nu paṅqawu: Ura God yūpahaqaqw nānaṅk qatsíniwmaqat, pu nānaṅk qatsívaptsi’wisqamuy amumi it navotit tupk̇a; nīk̇aṅw yepehaq pu’ pam sinomuy amumi put mātakna. \v 27 Pi God sopk̇awtaqamuy sinmuy amuṅem hihta tunatyawta. Nīk̇aṅw pam tunatyay pas pavan qaöwíhintaqat as hisat tupk̇at, yepehaq sinomuy amumi put mātaktaniqey nāwakna, it’a: Christ umuh’unaṅwpeq qatuqw, uma put amum k̇aptsi’yuṅwni. \v 28 Put hapi itam tūawinta, sohsokmuy u’nantoyna; put hin navoti’taqey aṅ ahsupoq put tutuqayna. Pas as itam Christ Jesus ep sohsokmuy pās pasiwyuṅqamuy God atpipo ökinaniqey nāwakna. \v 29 Put ōviy nu a’nö tumalay’mak̇aṅw maqsonlawu. Noqw God öqalaat inumum hinmak̇aṅw, inuhpiy a’nö tumalay’ta. \c 2 \p \v 1 Nu umuy it navotnaniqey nāwakna, itupkomu. Pas nu umuṅem inawakinpiy aṅ qa nātusi’ta, pu Laodicea‐kitsókit ep tuptsiwni’yuṅqamuy amuṅem’i, pu hāhaqe’ aṅ tuptsiwni’yuṅqamuy nuy qa tuwi’yuṅqamuy sohsokmuy amuṅem’i. \v 2 Okiw as uma wuhko unaṅwtote’ nami’naṅwat akw sun unaṅway’yuṅwni. Pan hapi uma Itanay God aṅqw navotit as tupkiwtaṅwuqat tuwi’vaye’ pās mātsi’yuṅwni. Pam navoti Christ aṅ tupkiwta. \v 3 Pi pam hapi God aṅqw suyan unaṅwtalwuwnit, piw navotit qaöwíhintaqat aṅ ahsupoq tuwi’ta. \v 4 Nu aṅwu pay umuy it āawna; taq k̇a hak kwaṅwálvayit akw umuy ūnatoynani. \v 5 Pay nu qa umumum yank̇aṅw, yūmosa umuy wūwanta. Kwakwhat pi uma Christ pas antsa tuptsiwni’yuṅwt, sunk̇ahk̇aṅw, qa nānaphin hinwisa. \s1 Fulness of Life in Christ \p \v 6 Uma Itahtutuyqawhqay Jesus Christ aw tuptsiwya. Nihqe ōviy uma put aw yank̇ahk̇aṅw yesni. \v 7 Uma hin tutuqayyaqey pan qapēvewnit akw Christ hūrs ṅuy’k̇ahk̇aṅw, öqawhtote’, hūrs hoṅni, sohsok hihta aṅ kwakwhatiwisk̇ahk̇aṅwo. \v 8 Uma tunatyaltotini; taq nāphisat pi hak wuwantuwiy, pu an’ewakw unatwiy akw umumi tuyqawvani. Pan hinyuṅqam pi pay yep qatsit tunatyayat ahpiy sinmuy tutavoyamuy‐sa yuaatota, puma pi Christ navotiyat qa tuwi’yuṅqee. \v 9 Pi God hímunihqat Christ aṅ ahsupoq pan hinta, nāmahin pi pam sínoniwhti. \v 10 Noqw put aṅ uma pās pasiwyuṅwa. Pam hapi aṅ mohpeqyaqamuy, pu aṅ moṅwí’iwyuṅqamuy amuṅaqw mohpeq’a. \v 11 Noqw put amum uma soñawnen poṅotkit akw tuvoylatiwya, qa umuhtokoy epyat, umuh’unaṅway ep’e, Christ tuvoylayat akw tuvoylatotiqee, pam umuhqaanhqatsiy ayo yúkukq’ö. \v 12 Noqw uma kūyit akw tuvoylatotiqe, soñawnen Christ amum āmiwyat, ahoy tātayya, uma God öqalay akw mokiwuy aṅqw put ahoy tātaynaqat aw tuptsiwyaqe ōviy’o. \v 13 Ura as uma hisat God qa aw tuqayvahsi’yuṅqe qalomáqatsit aw nānoi’yuṅqe, soñawnen so’pumu. Noqw pay God Christ enaṅ umuy yesvana, umuhqaanhtipuy ayo yúkut’a. \v 14 Itam pi as God tutavoyat qa k̇aptsi’totaqe soñawnen hihta put aw pöiwyuṅwa. Noqw pay pam sohsok itahpöiy súlawhta, Christ itamuṅem nahoylehtsit ep mokq’ö. \v 15 Pu pan hapi pam aṅ mohpeqyaqamuy, pu qamātaqpuveyaqamuy öqalat pasiwyuṅqamuy kīqötaqe, pumuy áṅwutaqe nuhtumi poñahta. \v 16 Paniqw hapi ōviy qa hak Jew‐sinmuy tutavoyamuy ep umumiq hiṅqawlawni‐uma hihta nōnovaqat ep’e, sen hihta hīhikwyaqat ep’e, pu sen hihta aṅ nōviwhqat ep’e, pu sen mūyawuy qātsiptuqat ep nōviwhqat ep’e, pu sen nasuṅwintalöṅnit ep’e. \v 17 Taq pam pantaqa pay kihsit an hakiy nātoniqat sinmuy amumi tuawi’ta, Christ Jesus hapi. \v 18 Uma tunatyaltotini; taq k̇a hak umuy ūnatoynaqw, uma umuh’ahsatiy kwayhyani. Taq nāt haqawat paysoq nātsotsk̇anaye’, hihta tuawyorikyaqey paṅqaqwani; nen umuy nāqahihtatote’, ōṅaqw hoṅvia’yamuy amumi nāwakintotaniqat umumi paṅqaqwani. Nīk̇aṅw puma pay nāp wuwniy‐sa ahpiy yuaatotani. \v 19 Puma pi Christ qa aw tōnalti. Pi pam hapi sinomuy qötöyamuy antaqw, puma soñawnen put aw wiwyuṅwa, tathut akw namiwiwyuṅqee. Nihqe Christ aṅqw puma öqalat makiwya; nihqe put aw tōnaltiqe God tunatyayat aṅ wūhak’iwwisa. \s1 Dying and Living with Christ \p \v 20 Uma Christ amum so’qe yep qatsit tunatyayat aṅqw mātaviwya. Noqw ya uma hinoqw nāt yep qatsit ep sinmuy amún hinwisa? \v 21 Ya uma hinoqw sinmuy lavayiyamuy aw tunatyawyuṅwa? It’a: Uma it qa aw tóṅokyamantani, uma aṅqw qa yukuyamantani, uma qa aw hintsatsk̇ani, yan lavayita? \v 22 Ii’ pay sinmuy amuhpiy tutaptiwa. Noqw pay sohsoy nȫsiwhqa itamuṅem yukilti, itam put soswaniqat ōviy’o. \v 23 Pay pas antsa pan lavayi sinmuyniqw nāp wuwniewakw hinta. Pi hak panme’ nawus pās unaṅway hinme’, nāqahihtate’, tokoy tatamhtani. Nīk̇aṅw pam pay kurs hin put akw tuṅlayiy nāp tuyqawi’tani. \c 3 \p \v 1 Kurs uma pas antsa Christ amum tātayye’, hihta ōveqatsit ep hinyuṅqat tunatyawwisni. Pi pep hapi Christ God putvaqe qatu. \v 2 Uma hihta ōveyaqat tunatyawyuṅwni, qa tūwaqatsit epyaqata. \v 3 Pi uma soñawnen Christ amum so’qe, put amum God aṅqw qatsit makiwya. Noqw qa aw tuptsiwni’yuṅqam kurs hin put qatsit māmatsyani. \v 4 Noqw ōviy ason Christ itah’unaṅwpeq qátuhqa mātaktiqw, pep pu’ uma piw put amum mātaktote’, put amum k̇aptsitiwyuṅwni. \s1 The Old Life and the New \p \v 5 Noqw ōviy uma yep qatsit aṅqw tuṅlayit ayo yukuyani. Uma tokot sokoplalwaniqey qe’yani, pu itséheet qátsita, pu nuvöqatsita, pu qalomátuṅlayita. Uma yep qatsit ep hinyuṅqat qa kwaṅwáy’tutuswani. Taq hak panme’ soñawnen nāp yukiwhput aw nāwakintimaṅwu. \v 6 Pi put pantaqat atsviy God itsívuat put aw qa tuqayvastotaqamuy amumi pitsíwta. \v 7 Pay ura uma as hisat pan yēse, uma nāt umuhtunatyay aṅ hinwisqee. \v 8 Nīk̇aṅw uma pu’ hapi umuhhisathintsakpiy ayo yukuyani. Uma suy’tsiptotiniqey qe’yani. Uma qa hihta ep nāk̇ay’yuṅwmantani; uma qa nukpan’unaṅway’yuṅwni; nānami qalomálvayhtotiniqey qe’yani; pu tuyoy’ewakw lavayita. \v 9 Pu uma nānami hihta qa a’tsalalwani; pi uma umuhhisatqatsiy, hintsakpiyat enaṅ aṅqw ayo lasyaqee. \v 10 Pu’ hapi uma pūhut qatsit aṅ hinwisk̇ahk̇aṅw, umuy yúkuhqat suyhtsepṅwat pas pavan tuwi’wisk̇ahk̇aṅw, pam hin hintaqw, uma pan alöṅtiwisni. \v 11 Pi put sinomuyatuy amuṅaqw hak hímuniqw pay pam qa hímuu‐sen hak Greek‐sino, sen Scythian‐sino, sen Jew‐sino, sen qa‐Jew‐sino; sen hak poṅotkit akw tuvoylaiwta, sen qa pan tuvoylaiwta, sen tūwiki, sen pay qa tūwiki. Hak Christ aw tuptsiwni’taniqw pam hapi pas hímuu. Pi Christ sohsokmuy put aw tuptsiwni’yuṅqamuy unaṅwayamuy ep qatu. \v 12 Noqw ōviy’o, uma God sinomat namorstiwyuṅqamu, pas aw unaṅwamatu, uma yan hinwisni: Uma núokwat wuwni’yuṅwni; nāvāsyani, okiw’unaṅway’k̇ahk̇aṅw qa kwiviunaṅway’yuṅwni; hakiy aw wuhko maqaptsi’yuṅwni. \v 13 Uma nēnehpewi hihta aṅ kuyyuṅwni; pu namivöhikiwyuṅwni, sen haqawa hihta ep hakiy ehpewi hinhtiniq’ö. Christ hin umumi pö́hikqat uma pan hinwisni. \v 14 It yantaqat ep uma pas pavan tis nānami unaṅway’yuṅwni. Pi lomahintsakpi nami’naṅwat akw namiwiwyuṅwa. \v 15 Nam God aṅqw kwakwha unaṅwa umuh’unaṅwpeq tuyqawvani; pi uma kwakwhat qatsit aw wáṅwayniwya. Uma sumiyank̇ahk̇aṅw Christ tokoyat anyuṅwe’ qa hihta akw nānami hinyuṅwniqey ōviy’o. Pu uma tsúyakiwyuṅwni. \v 16 Uma Christ lavayiyat umuh’unaṅwpeq panaye’, pas pavan unaṅwtalwuwni’vayani. Uma nātutuqaynayak̇ahk̇aṅw, nāökwhantotani. Uma God lavayiyat nānami yuaatotani, pu tātawit God tawsomi’taqata, pu unaṅwvahsit tātawita. Uma hahlayk̇ahk̇aṅw Tutuyqawhqat tayawintiwisni. \v 17 Uma Itahtutuyqawhqay Jesus aw yank̇ahk̇aṅw, ahsupoq umuhqatsiy aṅ hinwisni, sen uma yuaatotaniqeyu, sen tumalay’yuṅwniqeyu. Uma sohsok hihta put eṅem hintsatsk̇amantani. Uma put aw yank̇ahk̇aṅw, yūmosa Itanay God aw kwakwhatiwisni. \s1 Personal Relations in the New Life \p \v 18 Uma momoyamu, uma umuhpuwsuṅwmuy amumi tūqayk̇ahk̇aṅw yesni; pi pan hapi Tutuyqawhqa umuṅem tunatyawta. \v 19 Pu uma tahtaqtu, uma umuhnömamuy amumi unaṅway’yuṅwt, pumuy qa qöhqöylalwani. \v 20 Tsātsayomu, uma umunamuy, umuṅumuy amumi sohsok hihta aṅ tūqayyuṅwni. Uma panwise’, Tutuyqawhqat unaṅwveyani. \v 21 Pu uma námatu, uma umuhtimuy qa itsívulalwani, taq amumi k̇a puhtsekmokyani. \v 22 Pu uma aṅ tūtuwiktu, uma yep qatsit ep umuhmomṅwituy amumi sohsok hihta aṅ tūqayyuṅwni. Qa pas umuhmomṅwituy umumi tayyuṅqw, pahsat uma qa nātusi’k̇ahk̇aṅw tumalay’yuṅwni. Uma yūmosa pan tumalay’wisni. Uma qa atsáy’wisk̇ahk̇anw, Tutuyqawhqat k̇aptsi’k̇ahk̇aṅw, pan tumalay’yuṅwni. \v 23 Pu uma hihta hintsatsk̇e’ uma qa nātusi’k̇ahk̇aṅw, tumalay’yuṅwni, Tutuyqawhqat eṅem tumalay’yuṅqey pan tunatyawk̇ahk̇aṅwo, qa sinmuy amuṅemi. \v 24 Pi uma it navoti’yuṅwa: Uma Tutuyqawhqat Christ eṅem tumalay’yuṅwa. Noqw pam umuy hihta awini’taqey umumi sisvini. \v 25 Noqw pay ason hihta qaantsakqa hapi put ep pay piw panwat aw ahoytiwmantani. Pi God qa sinonuiña. \c 4 \p \v 1 Noqw uma aṅ tūwiki’yuṅqamu, uma umuhtutuwikmuy pās oyi’yuṅwni, it navoti’yuṅqee, Umuhtutuyqawhqa ōveqatsit ep qátuhqata. \s1 Instructions \p \v 2 Uma sohsoyam nāwakinwisqey qa pevewwist, yūmosa tunatyawwisni. Uma yūmosa God aw kwakwhatiwisni. \v 3 Okiw uma itamuṅem tūviṅtiwisni. Noqw itam haqam yuaaykuniqat God itamuṅem hö́tani; noqw itam Christ tunatyayat as tupkiwtaṅwuqat yuaaykuni; pi nu hapi put ōviy sivilawu. \v 4 Noqw nu hin yuaayk̇e’ put pas mātaktaniqey panhtini. \v 5 Uma aṅ qa tuptsiwni’yuṅqamuy amumi pās tunatyawk̇ahk̇aṅw hinwisni. Uma qa paysoq hintsatsk̇e’, hihta apiiwyuṅwni. \v 6 Nam umuhlavayi sutsep lolmani. Uma qa nānaphin yuaatotani. Uma hakiy aw ahoy hin lavayhtotiniqey tuway’numyani. \s1 Final Greetings \p \v 7 Pay ason Tychicus nuy hin hintaniqat umuy sohsok āawnani. Pam hapi pas aw iunaṅwa itupko, pas qaatsat unaṅwtavi’taqa, inumum Tutuyqawhqat eṅem tumalay’ta. \v 8 Pam itamuy hin hintaniqat umuy navotnaniqat ōviy nu put umumiq hōna, pu umuh’unaṅway öqawhtaniqat ōviy’o. \v 9 Nu piw Onesimus pas qaatsat hinmaqat, pu pas aw itah’unaṅway itahtupkoy put enaṅ hōna. Pam piw Colosset aṅqw sino. Ason puma yepeq hin hiniwmaqat umuy sohsok āawnani. \v 10 I’ Aristarchus inumum sivilawhqa umuy öqalanta, pu Marcus, it Barnabas tiw’ayaata. Ura pay put hákiyniqw itam umuy āawna. Noqw ōviy kurs put pituqw, uma pās taviyani. \v 11 Pu i’ Jesus, Justus piw yan túṅwantiwhqa, umuy öqalanta. Pay íma‐sa God tumalayat ep inumum tumalay’yuṅwa, Jew‐sinmuy tuptsiwni’yuṅqamuy amuṅaq’ö. Kwakwhat pi puma nuy a’nö unaṅwtoyni’yuṅwa. \v 12 Pu Epaphras, umuhkitsokiy aṅqwnihqa umuy öqalanta. Pam sutsep umuṅem nāwakinpit aṅ qa nātusi’ta. Pam umuṅem tūviṅtima, pay okiw uma tukwsiwye’, God tunatyayat pās aw antsanyaniqata. Uma panwise’, hūrs hoṅni. \v 13 Pi nu put aw navoti’taqw, pas pam umuṅem qa nātusi’ta, pu imuy Laodicea‐kitsókit epyaqamuy amuṅemi, pu Hierapolis‐kitsókit epyaqamuy amuṅem pīwu. \v 14 Pu pas aw itah’unaṅwa ṅatwi’taqa Luke‐niqw, pu Demas puma umuy öqalanta. \v 15 Uma Laodiceat ep tuptsiwni’yuṅqamuy öqalayani, pu Nymphas pīwu, pu put kīyat ep tsotsvalyaqamuyu. \v 16 Pu ason uma it tutuvenit aṅ túṅwaye’, pay Laodiceat ep Christ aw tōnawtaqamuy amumi put taviyaqw, puma tuwat put aṅ túṅwayani. Noqw puma tuwat umumi sukw tutuvenit taviyaqw, uma putwat aṅ túṅwayani. \v 17 Pu uma Archippus aw paṅqaqwani: Um tunatyalte’, Tutuyqawhqat eṅem hihta hintsakniqey aw táviwhqey qaatsáy’mak̇aṅw aw antsanni. \v 18 Nu Paul hapi nāp imay akw it umuy öqalantaqey pēna. Uma nuy sivilawhqat qa suhtokyani. Nam núokwa umumi pitsíwtaa. Nam antaa.