\id 2CO - Hopi NT -USA 2012 (DBL -2013) 
\h 2 CORINTHIANS 
\toc1 Paul Corinth ep Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi aṅk Pēniata 
\toc2 2 Corinthians 
\toc3 2 Co 
\mt2 Paul 
\mt1 CORINTH 
\mt2 ep Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi aṅk Pēniata 
\c 1  
\p  
\v 1 Nu’ Paul, God tunatyayat ahpiy Jesus Christ ayaatnihqa it penta, itahtupkoy Timothyt ámuma. Itam Corinth epeq God aw tōnawtaqamuy öqalanta, pu sohsokmuy God sinomuyatuy aṅ ahsupoq Achaia‐tutskwat ep yesqamuy pīwu.  
\v 2 Nam núokwa, pu kwakwha unaṅwa God Itanay aṅqw umumi pitsíwiwtaa, pu Jesus Christ Itahtutuyqawhqay aṅq’ö. 
\s1 Paul Gives Thanks to God 
\p  
\v 3 Nu God, Itahtutuyqawhqay Jesus Christ Náyatnihqat aw hahlayhtima. Kwakwhat pi pam Itananihqe itamuy ōkwatuwa, pu itamumi unaṅwtavi’ma.  
\v 4 Itamuy hīhihta aṅ k̇ānanvotq, ahsupoq put aṅ pam itamumi unaṅwtavi’ma; noqw ōviy itam piw tuwat hakimuy hīhihta aṅ k̇ānanvotyaqamuy amumi unaṅwtapyaniqey tuwi’yuṅwa, God itamumi hin unaṅwtapqat pan’i.  
\v 5 Pi kurs itam Christ amum hīhihta aṅ k̇ānanvotq, pu’ pas pavan pam itamumi soon qa unaṅwtavi’tani.  
\v 6 Pu kurs itam haqam hihta aṅ k̇ānavote’, pay hapi umuy suyan unaṅwtotiniqat, pu ayo nö́ṅakniqat ōviy itam put aṅ kuyvaṅwu. Noqw ason God itamumi unaṅwtaviqw, itam umumi unaṅwtapniqey tuwi’vaniqat ōviy panta; noqw itam umumi unaṅwtapq, uma itamun k̇ānanapte’ qa naṅ’eknaye’, aṅ kūkuyvani.  
\v 7 Itam qanánatsopk̇aṅw God aw yanta, it navoti’taqee: Kurs uma itamun hihta aṅ k̇ānanaptaqw, God umumi unaṅwtapni, itamumi hin unaṅwtapqey pan’i.  
\v 8 Pi itam Asiat ep hin k̇ānavotqat uma navoti’yuṅwniqat itam nāwakna, itahtupkomu. Pas pi itam as soon aṅ kuytani, itah’öqalay yupqöyva putuhtiq’ö. Noqw ōviy itam okiw itahqatsiy aṅ nánahtsopti.  
\v 9 Panta, nihqe ōviy itam qa qátuniqey paṅso pitu, itam nāp itah’öqalay qa aw yantat, God aw yantaniqe ōviy’o, it hakiy so’pumuy ahoy tātaynaṅwuqat aw’i.  
\v 10 Pam hapi mokiwuy aṅqw itamuy ayo távihqe, nāt itamuy ayo tahtaptima; nihqe pay nāt soon pam itamuy ayo qa táviniqat itam aw tuptsiwni’ta.  
\v 11 Okiw as uma God itamuy nāt ayo táviniqat ōviy itamuṅem nāwakinwisni, aṅ k̇aysiwhqamuy amumuma; noqw ason pam panhtiqw, pep pu’ uma pumuy amumum put ep God aw hahlayhtiwisni. 
\s1 The Change in Paul’s Plans 
\p  
\v 12 Itam it ep hahlayhti, itahtupkomu. Itam súaṅqawniqey itah’unaṅwpeq navoti’ta. Itam qa atsáy’mak̇aṅw, suan hinma, qa nāp itahwuwniy aṅ’a, panis God núokwayat‐sa aṅ’a. Pan itam hinma sinmuy amuhpaa, pu umuhpa’ pīwu.  
\v 13 Pay nu umuy hihta mātsi’yuṅwniqat pan umumi pēna. Pay hisnen uma yūmosa put mātsi’wisni.  
\v 14 Pay uma itamuy qa pas tuwi’yuṅwa. Pay as uma itamuy suyan tuwi’yuṅwe’, Itahtutuyqawhqay Jesus pítuhqat ep uma itamuy hahlaytotini, itam umuy hin hahlayhtiqat pan’i.  
\v 15-16 Noqw it yantaqat nu qapēvewnaqe as ōviy pay mohti umumiqniqey pan unaṅwti, pu umuhpiy Macedoniat awnit, Macedoniat aṅqw umumi piw áhoyniqeyu; nen nu lȫs umuy paaṅwani. Noqw nu umuṅaqw Judeat aqwniqw uma nuy paaṅwayani.  
\v 17 Nu umumiqniqey qa paysoq nanawini. Nu yep qatsit ep haqawatuy qa amún lȫq lavayi’ta‐Kurs antsaa, it’a, pu piw Qae, itwata.  
\v 18 God pas qa átsanihqa inumi navoti’taqw, nu súaṅqawu. Nu qa lȫq layayi’ta.  
\v 19 Ura Sylvanus, pu Timotheus, pu nūu, itam umuy it Jesus Christ God Tiyat āawnaya. Noqw pam hapi pas antsaa. Pam pas qa hihta ep wiṅwhinta.  
\v 20 Pi God sinmuy hihta āawnaqw, Christ hapi amumi put antsanṅwu. Noqw paniqw hapi ōviy itam put tuṅwniyat aw yank̇ahk̇aṅw, Nam antani, kitotaṅwu, God tayawintiwniqat ōviy’o.  
\v 21 God hapi itamuy, pu umuy Christ aw sinotaqe itamuy asna;  
\v 22 Piw itah’unaṅwpeq Qahováriwtaqat Hikwsit akw tuvoylata. Yan pam hin itamuy āawnaqey pan itamuṅem yúkuniqey itamumi mahtakna.  
\v 23 God inumi navoti’taqw nu umumi súaṅqawni: Nu hapi umuy óokwatuwhqe ōviy pay hāk Corinth qa aqw’a.  
\v 24 Nu umuhtuptsiwniy ep umumi tuyqawi’taqey qa paṅqawu; pi uma tuptsiwnit ep hōñi; nīk̇aṅw okiw as umuy hahlayhtotiniqat ōviy itam umumum tumalay’ta. 
\c 2  
\p  
\v 1 Yan nu it wūwaqe pay nu pāpu qa putuiwk̇aṅw umumi pítuni.  
\v 2 Ispi kurs nu umuy unaṅwmoknaqw, ya hak nuy hahlaytapnani? Sen i’ inuhpiy qahahlayhtiqa panhtini?  
\v 3 Noqw nu paniqw ōviy umumi pēna, taq nāp hisat nu umumiq pite’, unaṅwmokni, aṅwu as nu umumum hahlaynik̇aṅwo; pi nu umumi navoti’taqe, nu hihta ep hahlayhq, uma piw put ep hahlayyani.  
\v 4 Pi nu k̇ānanvotk̇aṅw iunaṅway tūtuyhq okiw pakk̇aṅw umumi pēna; uma qahahlayhtotiniqat qa paniq’ö, pi nu umumi pas unaṅway’taqey umuy navotnaniqee. 
\s1 Forgiveness for the Offender 
\p  
\v 5 Noqw pay pi hak itamuy unaṅwmoknaqa pay qa nuy‐sa pantsant, pay umuy pīwu; pay nu qa pas umuy sohsokmuy tukopnaniqe ōviy kita.  
\v 6 Noqw pay pi pam tāqa wūhaqnihqamuy amuhpe yan sisviqw pay pam a’nöö.  
\v 7 Noqw ōviy uma qa panwat aw wūwantotat, uma put hiniwhtipuyat ep aw pö́hikye’, aw unaṅwtapyani; taq nāp hisat pam qahahlayhpit akw nāwihkini.  
\v 8 Noqw uma put aw unaṅway’yuṅqey pas piw put aw mahtaknayaniqat ōviy nu umumi okiwhiṅqawlawu.  
\v 9 Pay nu pi yan tunatyawk̇aṅw umumi pēna, umumi pohtaniqee, mātaq pi uma pas sohsok hihta aṅ inumi tūqayyuṅwa.  
\v 10 Pay uma hakiy aw hihta ep pö́hikye’, put ahpiy ayo yukuyaqw, pay nu soon qa piw aw pö́hikni, sen pam inuhpewi qaanhtiq’ö. Nu umuy tunatyawtaqe Christ aw yank̇aṅw put ep aw pö́hikni.  
\v 11 Taq nāp hisat Satan itamuy ūnatoynani; pi itam put hin tunatyawk̇aṅw hintsakqat mātsi’yuṅwa. 
\s1 Paul’s Anxiety in Troas 
\p  
\v 12 Pu piw ura nu Christ aṅqw lomatuawit yuaataniqe Troas ep pituqw, Tutuyqawhqa inuṅem nukwáṅw’ew qenita,  
\v 13 Nīk̇aṅw nu itupkoy Titus pepeq qa tuwaqw, kurs pas iunaṅwa soon uyiwaltini; nihqe ōviy nu pay pumuy mātapt, pahpiy Macedoniat aqw’a. 
\s1 Victory through Christ 
\p  
\v 14 Noqw pay kwakwhat pi God Christ aṅ itamuy áṅwutaqe it nāqöyiwuy aṅqw tūwiktiwyaqat pan itamuy tsamnuma; nihqe itamuhpiy put aṅqw lomatuawit hihta kwaṅwáhovaqtuqat antaqat sohsovik aṅ kúrukinta.  
\v 15 Pi soñawnen itam Christ ahpiy hihta kwaṅwáhovaqtuqat God eṅem tataqtsoqwaqat anyuṅwa, piw put unaṅwveya. Noqw sinom itamuqlapyaqam itamuy hovaikwya, ima mokiwuy aw ökiwisqamu, pu put aṅqw ayo nö́ṅakiwyuṅqam pīwu.  
\v 16 Mokiwuy aw ökiwisqamuyniqw, itam hihta nuhtsel’ewakwnihqat mokiwuy āawnaqat anyuṅwa; noqw pay ayo nö́ṅakiwtaqamuyniqw, itam hihta kwaṅwáhovaqtuqat qatsit āawnaqat anyuṅwa. Noqw hak sen it tumalat aṅ aptsiwta?  
\v 17 Pi wūhaknihqam God lavayiyat nukushintsatsnaqw, itam qa pumuy amunyuṅt, God atpip qaatsáy’k̇ahk̇aṅw, put lavayiyat Christ aṅ yuaatota, God ahpiy put aw ayatiwyaqee. 
\c 3  
\s1 Servants of the New Covenant 
\p  
\v 1 Ya sen itam nāt pas pu’ piw hákimnihqey umuy āwintani? Hal sen pi itam aṅ hakimuy amún umumi pan tutuvenit hintaniqat uma nānawakna? Ya sen itam umuṅaqw pan tutuvenit tuṅlay’ta?  
\v 2 Qae; itam pan tutuvenit qa nāwakna, pi uma pas nāp tutuvenit anyuṅwa, itah’unaṅwpeq pey’taqata; noqw sohsoyam put aṅ túṅwayaqam itamuy hakimuynihqat pu hihta tumaltaqat navoti’yuṅwa.  
\v 3 Uma tutuvenit Christ tuawi’taqat anyuṅwa. Pi itam umumi lomatuawit taviqw, qátuhqat God Hikwsiat soñawnen put pēna, qa tutuvenkuyit akw tutuvenit aṅ’a, pu qa owavutsqat aṅ’a. Pam umuh’naṅway taytaqat aṅ put pēna.  
\v 4-5 Itam qa nāmi yantat, God aw yank̇aṅw Christ aṅ yan yuaata. Pi itam nahpiy qa hihta aṅ aptsiwta, pas God öqalayat‐sa ahpiy’o.  
\v 6 Pam hapi itamuy it puhuvasiwnit eṅem hintsatsnaniqey aṅ aptsiwtaniqat itamuṅem yuku. Noqw i’ pasiwni Hikwsit ahpiy mātaviwa, hísatwat tutuvenit aṅ pey’taqat qa pan’i. Pi sinom mokiwuy hihk̇ay’yuṅqat pan hisatvasiwnit aṅ pey’ta; noqw pay puhuvasiwni Hikwsit ahpiy mātaviwhqa sinmuy qatsímqaṅwu.  
\v 7 Ura i’ tutavo owat aṅ pey’taqa sinmuy so’niqat pan amumṅem yuku; nīk̇aṅw pam God lolmat tālawṅwayat mahtakna; ōviy pi Moses taywaat put tālat akw tālawva, pam tutavot makiwhq’ö. Noqw Israel‐sinom kurs hin put taywayat aw tātayyani, nāmahin pi pay tāla as ahpa’ súlaw’iwmaq’ö.  
\v 8 Noqw ōviy i’ pasiwni Hikwsit ahpiy makiwhqa tis pas pavan put lolmat tālawṅwayat mahtaknani.  
\v 9 Pi kurs lolma tālawṅwa hisatvasiwnit amum yante’, tis pas pavan pam piw puhuvasiwnit amum yantani. Pi hisatvasiwni sinmuy mokiwuy hihk̇ay’yuṅqat paṅqawu, noqw puhuvasiwni pumuy suan qatsit aw tsāmi’ma.  
\v 10 Noqw ōviy hisatvasiwnit aṅqw tāla pēvewma, puhuvasiwnit aṅqw tāla put epnihqe pas suyan tālawvaqw ōviy’o.  
\v 11 Noqw kurs i’ pasiwni tūwayatoqa tālat amum mātaviwhq, tis pas pavan i’ qa tūwayaniqa tālawvani.  
\v 12 Noqw ōviy itam it puhuvasiwnit aw yanyuṅqe pas qa tuhtusk̇ahk̇aṅw yuaatota.  
\v 13 Pu itam Moses hihta akw pitsáṅway nȫmaqw qa panyuṅwa; ura pam panhtiqw Israel‐sinom tālat pay súlaw’iwmaqat qa pas aw tayyuṅwa.  
\v 14 Noqw pay pumuy wuwniam qatālawvaya; ōviy pi hikis nāt pu’ puma mohtiwat pasiwnit aṅ túṅwantotaqw pumuy unaṅwaam soñawnen hihta akw nȫmiwyuṅwa. Noqw pi pay Christ itamuṅem nȫmiwtaqat ayo hö́lökna.  
\v 15 Hikis pi nāt pu’ it talöṅvaqat ep pumuy Moses tutuveniyat aṅ túṅwantotaqw unaṅwaam nākwapta.  
\v 16 Noqw pay ason hisat puma Tutuyqawhqat aw nánamtök̇e’, puma suyan māmatsyani, ispi nākwapnit ayo yukiwhq’ö.  
\v 17 Noqw i’ Tutuyqawhqa hapi Qahováriwtaqa Hikwsi. Puma put aw nánamtökq, Tutuyqawhqat Hikwsiat pumuy qenivo óyani.  
\v 18 Noqw itam qa nākwapk̇ahk̇aṅw soñawnen panaptsat aqw Tutuyqawhqat lomavitsaṅwayat tuway’yuṅwa; nihqe paṅqw kuytaqat an suytsepṅwat nānaṅumo lomavitsaṅwayat aw alöṅ’iwwisa, Tutuyqawhqat Hikwsiyat ahpiy’o. 
\c 4  
\s1 Spiritual Treasure in Clay Pots 
\p  
\v 1 Itam God núokwayat akw it tumalat aw taviwhqe, ōviy qa tsako’naṅway’k̇aṅw put hintsaki.  
\v 2 Itam qa nanauyve it hintsaki; itam qa tūunatotoyna; piw God lavayiyat aw qa yēwalawu; itam qa pank̇aṅw, God lavayiyat pas suan yuaata. Noqw pahsat pu sinom sohsoyam nanāp unaṅway ep itamuy hihta tutuqaynaqat aṅ pupriyaṅwu, ispi itam God atpip wúnuq’ö.  
\v 3 Noqw kurs itahlomatuawi hakimuy amumi tupkiwtaniqw, pay hapi pam aṅ qatuptsiwni’yuṅqamuy amumi tupkiwta.  
\v 4 Pi yep qatsit aw moṅw’iwtaqa qatuptsiwni’yuṅqamuy unaṅwayamuy aw qatālawna, taq nāp hisat pumuy unaṅwaam tālawvaqw, puma Christ God an son’iwhqat, lolmat tālawṅway’taqat aṅqw lomatuawit aw tuptsiwyani.  
\v 5 Pi itam qa nāyuaatat, Christ Jesus Itahtutuyqawhqay put itam yuaata, pu itam umumi tūwikitu, Christ Jesus éṅemi.  
\v 6 Pi God tāla qatālat aṅqw tālawvaniqat paṅqawhqa itah’unaṅway aw tālawna; noqw ōviy itam Jesus Christ aṅ God lolmat tālawṅwayat tuway’k̇ahk̇aṅw sinmuy amuhpa’ put kúrukintota.  
\v 7 Noqw itam soñawnen it tālat pas hihk̇ay’taqat tsöqasivut aṅ taṅay’yuṅwa, itahtokoy súlawtotiṅwuqat aṅ’a; noqw ōviy sohsoyam nanaptani it öqalat pas pávannihqat God ahpiynihqata, pam hapi qa nāp itamuhpiy’o.  
\v 8 Itam nānan’ivaq sóontsaniwyaqw, God itamuṅem qeni’ta; itam as kurs hinhtotinik̇aṅw pay qa naṅ’eknaya.  
\v 9 Itam okiwsahsanwak̇aṅw, pay qa tatamhtiwya; tūviwk̇ahk̇aṅw pay itam qa súlawhti.  
\v 10 Itam nāqavo Itahtutuyqawhqay Jesus hin mokqat pay pan piw so’niqey pepya, Jesus qatsíat itahtokoy akw namtaknaniqat ōviy’o.  
\v 11 Pi itam nāt yesq mokiwu soñawnen itamuy ṅöynuma, itam Jesus sinomatniqw ōviy’o; noqw pay pam itamuy yūmosa taytoynaqw, itam itahtokoy súlawhtiṅwuqat akw put öqalayat nuhtumi mahtakni’yuṅwa.  
\v 12 Noqw ōviy hapi mokiwu itamuhpe tumalay’ta, noqw qatsit sútsepnihqa umuhpa’wat tumalay’ta.  
\v 13 Ura yan hapi pey’ta: Nu tuptsiwhqe ōviy yuaayku, yan’i. Noqw itam ōviy itah’unaṅway ep qapēvewnayaqe qatuhtusk̇ahk̇aṅw yuaatota,  
\v 14 It navoti’yuṅqee: God Tutuyqawhqat Jesus ahoy tātaynaqa soon piw itamuy qa enaṅ ahoy tātaynaniqata. Pam itamuy tātaynat itamuy‐nik̇aṅw, pu umuy put aw tsamvani.  
\v 15 Pi itam umuṅem sohsok hihta aṅ kuhkuyva umuy ayo nö́ṅakniqat ōviy’o. Noqw pep pu’ God k̇aysiwhqamuy amumi núokway pas pāpu qaöwímahtaknani, pu put kwakwhatiwisk̇ahk̇aṅw put pas hihtatotaqam suyhtsepṅwat wūhaq’iwwisni. 
\s1 Living by Faith 
\p  
\v 16 Noqw ōviy itam soon naṅ’eknayani. Pay as pi nāmahin itahtoko nuksiw’iwmaqw, itahhikwsi nāqavo pūhuiwma.  
\v 17 Itam yep qatsit ep pay hīhiṅwsaqw hihta aṅ k̇ānanvotya, pay nāt hihsavoo. Nīk̇aṅw put aṅ itam pas pavan hihtuyaniqey aw ö́kini. Nen itam hihta aṅ k̇ānanaptaqey qahihtatotani.  
\v 18 Pi itam hihta mātaqyaqat qa aw tunatyawwist, hihta qa mātaqyaqat aqw taywisa. Pi himu mātaqyaqa pay súlawhtiṅwu; noqw pu i’ himu qa mātaqyaqa pam pas soon súlawhtini. 
\c 5  
\p  
\v 1 Pi itam it navoti’yuṅwa: Hisat itam yep qatsit ep itahtokoy kihsit antaqat mātapye’, ōveqatsit ep kīhut sútsepnihqat God aṅqw makiwyani, God ahpiy yukiwtaqata, qa sinot māyat ahpiy’o.  
\v 2 Pi itam yep qatsit kīhut kihsit ep nāt yesqe öykita. Pi itam ōveqatsit ep itahkiy aw yuṅniqey kwaṅwtotoya.  
\v 3 Pi itam ōveqatsit aqw ök̇e’, pas antsa tokot qa sakwítiṅwuqat itam yūyahni; put itam soon haqami ṅastatotini.  
\v 4 Pi itam yep qatsit ep itahtokoy ep nāt yesqam hīhihta aṅ k̇ānanvotyak̇ahk̇aṅw nāwalalwa, itam it tokot ayo yukuyaniqey qa put nānawaknat, pūhut tokot makiwyaniqey nānawaknaqee. Pi pep pu’ God itahtokoy pay súlawhtiṅwuqat tokot qa súlawhtiṅwuqat enaṅ nāhoyṅwani.  
\v 5 Nihqe pam itamuy Qahováriwtaqat Hikwsit máqahqe pas suyan itamuṅem panhtiniqey mahtakna.  
\v 6-7 Pi itam qa hihta tuway’k̇ahk̇aṅw, qapēvewnit aṅ hinwisa. Nihqe ōviy itam wuko’naṅway’yuṅwa, it navoti’yuṅqee: Tutuyqawhqat haqam qátuhqat itam qa pep amum yēse, ispi itam nāto itahtokoy aṅ tanawtaqee.  
\v 8 Nihqe ōviy itam God qapēvewnayak̇ahk̇aṅw yep qatsit ep itahtokoy mātatveniqey nānawakna, Itahtutuyqawhqay amum yesniqe ōviy’o.  
\v 9 Nihqe ōviy itam yūmosa put unaṅwveyaniqey aṅ qa nātusi’yuṅwa, sen itam qa put amum yesk̇ahk̇aṅwo, sen pay put amum yesk̇ahk̇aṅwo.  
\v 10 Pi hisat Christ sinmuy amuṅem hin yukuqw, pep itam sohsoyam put atpip hoṅvani, nen itam nāt itahtokoy aṅ yesqey hihta hintsatsk̇aqey ep itah’ahsatiy ömahtotani, sen itam lolmat hintsatsk̇aqey ep’e, sen qalolmat hintsatsk̇aqey ep’e. 
\s1 Friendship with God through Christ 
\p  
\v 11 Oviy itam sinmuy hin as God mamqasyaniqat navoti’k̇ahk̇aṅw pumuy tuptsiwyaniqat aṅ ö’qalnaya. God itamumi itah’unaṅway aw pay navoti’ta; noqw pay hisnen uma piw umuh’unaṅway ep put navoti’yuṅwni.  
\v 12 Itam qa nātsotsk̇anayaniqey ōviy yan pēnaya. Noqw haqawat hihta suovaamnihqat aw taywisa, nihqe pan puma hakiy tsok̇anayaṅwu; pu himu hakiy unaṅwayat ep lolmatnihqat qa tuway’wisa. Noqw as uma itamuhpe hahlayk̇ahk̇aṅw pumuy amumi hin lavayhtotiniqey navoti’yuṅwniqat ōviy itam yan pēnaya.  
\v 13 Noqw ōviy kurs itam qanavoti’numye’ itam God eṅem panyuṅwni; pu kurs itam suyan wuwni’yuṅwe’ itam umuṅem panyuṅwni.  
\v 14 Pi Christ itamumi unaṅway’taqat itam navoti’yuṅqe soon qa put eṅem tumalay’yuṅwni, yan wūwantotaqee: Sūk̇a tāqa sinmuy sohsokmuy amuṅem mōki; noqw pep pu’ soñawnen pi puma sohsoyam put amum soa.  
\v 15 Noqw as hakim yesqam pahpiy haqahpiy nāp tunatyay qa aṅ hinwist, Christ amuṅem mokqe piw ahoy tātayhqat tunatyayat aṅ hinwisniqat ōviy pam sohsokmuy amuṅem mōki.  
\v 16 Noqw ōviy itam yahpiy qa hakiy sinot pitsáṅwayat aw wūwantotani. Ura as itamuṅaqw haqawat Christ tuwi’yuṅwa. Noqw pu’ hapi itam put sínotnihqat qa pan put aw taywisa.  
\v 17 Pi sino Christ amum sūpwatiqw, God put pūhutaṅwu; Put hisatqatsiat súlawhtiṅwu; aṅ ahsupoq pam pūhutiṅwu.  
\v 18 God hapi sohsok īit tumalay’ta; nihqe Jesus Christ ahpiy itamuy namivöhikna; nihqe itamuy pö́hiknaqe itam put pantaqat yuaatotaniqat ōviy itamuy ayata.  
\v 19 Yan itam yuaatota: God Christ aṅ sinmuy nāmiwat pö́hikna, nihqe pumuy qaanhtipuyamuy pumuy amumi qa noi’ta. Pam itamuy put pantaqat tuawi’taniqat ayata.  
\v 20 Noqw itam soñawnen Christ qeniyat ep put eṅem sinmuy amumi yuaatotaqe put aw yank̇ahk̇aṅw umumi okiwhiṅqaqwa; uma God aw nánamtök̇aniqat ōviy’o.  
\v 21 Pi Christ qaanhtiput qa tuwi’ta. Noqw pay God itahqaanhtipuy put aw noa. Noqw put ahpiy itam God aṅqw suan qatsit makiwya. 
\c 6  
\p  
\v 1 Noqw ōviy itam God amum tumalay’k̇ahk̇aṅw, umumi okiwhiṅqaqwa: Uma God núokwayat qa paysoq kwusuyat uma put akw moṅwvastotini.  
\v 2 Ura pam tutuvenit aṅ yan lavayhti: Nu pan unaṅway’taqw uṅ hiṅqawhq nu navota; nihqe ayo nö́ṅantiwhqat aw pituqw nu ūmi unaṅwtavi, ura kita. Noqw pi meh, pu’ hapi pam itamumi tuqayvastaniqey pan unaṅwti; pu’ hapi hak ayo yámakniqat eṅem qeni.  
\v 3 Itam qa hakiy unaṅwmoknayaniqey ōviy suan hinwisa; taq k̇a sinom itahtumalay tukopnayani.  
\v 4 Itam k̇ānanaptaqey aṅ nakwhani’yuṅwa. Noqw ōviy sinom sohsoyam itam God eṅem tumalay’yuṅqat navoti’yuṅwni. Itam hihta hakni’yuṅwa, pu itam hīhihta aṅ sóonhtoti.  
\v 5 Sinom itamuy wuvinumya, itamuy sivikimi taṅatota, itamumi kikihpoqya. Itam maqsontota; itam qa tohtok̇a, pu tsöṅsoiwyuṅwa.  
\v 6 Itam sohsok hihta aṅ kuhkuyvaqe qa naṅ’eknayat, aṅ ahsupoq qaatsay’k̇ahk̇aṅw hinwisa, God lavayiyat navoti’yuṅqee; itam tūvāsya, itam nuhtumi unaṅway’yuṅwa, Qahováriwtaqat Hikwsit öqalayat ahpiy’o.  
\v 7 Itam sutsep qaatsay’k̇ahk̇aṅw yuaatota. Itam God öqalayat aṅ hinwisk̇ahk̇aṅw, suan tumalay’yuṅwa. Pam pantaqa putvaqe itahmay aṅ sipwuvahpit anta, pu suyvaqe itahmay aṅ tuwvohtat an’i.  
\v 8 Haqawat itamuy k̇aptsi’yuṅwa, noqw pu pētu itamuy pas qa hihtalalwa; haqawat itamuy qalomáyuaatota, noqw pu pētu itamuy lomayuaatota; haqawatuyniqw itam qa a’tsatu, noqw pētuyniqw itam a’nö a’tsatu.  
\v 9 Haqawat itamuy qa tuway’numya, noqw pu pētu pay itamuy tuway’numya. Mokiwu nāqavo itamum yannuma, noqw pay itam nāto tayyuṅwa; itamuy a’nö wuvinumyaqw, pay itam híhinhaqam nāto yēse.  
\v 10 Itam unaṅwmokiwk̇ahk̇aṅw pay yūmosa hahlayya; itam okiwhinnumyak̇aṅw k̇aysiwhqamuy k̇āhaktotoynaya, as ṅasta sīvay’k̇ahk̇aṅw Christ atsviy itam sohsok hihta himuy’yuṅwa.  
\v 11 Is uma Corinth ep sínomu, itam qa hihta tupkiwtaqat umumi yuaatota; itam umutpipo itah’unaṅway púruknaya.  
\v 12 Itam umumi itah’unaṅway aw qa uhtaya; noqw sumataq úmawat umuh’unaṅway itamumi uhtaya.  
\v 13 Hakimuy naam timuy amumi hin lavayhtiqat pan hapi nu umumi lavayhtini: Uma tuwat itamumi umuh’unaṅway wūyak hötayani. 
\s1 Warning against Pagan Influences 
\p  
\v 14 Uma qatuptsiwni’yuṅqamuy qa suṅwálalwani, pi uma pumuy amumum qa súnahpeya. Puyaw suan hinmaqa qasuanhinmaqat amum haqam súanhtini? Puyaw tāla qatālat amum haqam súnahpee?  
\v 15 Puyaw Christ Nukpanat amum haqam súnahpee? Hal ya tuptsiwni’taqa qatuptsiwni’taqat amum haqam súnahpee?  
\v 16 Puyaw God kīat nāp yukit aw nāwakintiwyaqamuy amum haqam hihta ep súnahpee? Pi uma hapi God qátuhqat kīyat anyuṅwa; pi ura God paṅqawu: Nu pumuy amuhsonve qátuni, nen amuhpe hinnumni. Nu pumuy Tutuyqawhqaamni, noqw puma isinomni.  
\v 17 Oviy uma pumuy amuṅaqw lasye’, ayam pas supyani, kita Tutuyqawhqa; nen uma hihta qa powaiwtaqat qa aw hintsatsk̇ani; noqw nu umuy ömahtani.  
\v 18 Nihqe umunaiwtani, noqw uma itiyotimni, pu imanhtimni, kita Sus’öqaltutuyqawhqa. 
\c 7  
\p  
\v 1 God itamuy yan āawna, aw iunaṅwamu. Noqw ōviy sen itahtokoy, pu sen itah’unaṅway hihta akw tuyoy’ewakwtiqw, itam put aṅqw nākwaṅw’ewakwtotani. Nen itam God pas k̇aptsi’k̇ahk̇aṅw, put aw nānoi’yuṅwni. 
\s1 Paul’s Joy 
\p  
\v 2 Uma itamumi pas unaṅway’yuṅwni, itupkomu, itam qa hakiy hintsatsna; itam qa hakiy hovalaya; itam qa hakiy hihta paysoq kwahanaya.  
\v 3 Nu umuy qa hihtataniqey qa pan wūwank̇aṅw yan pēna. Nu umumi pas unaṅway’taqey ura umumi pay lavayhti; noqw ōviy sen itam soe’, sen yēse’ itam nāto sūpwatini.  
\v 4 Nu qatuhtusk̇aṅw umumi yan lavayhti, itupkomu; nu umuhpe pas hahlayi; noqw nāma hin pi nu hīhihta aṅ k̇ānanvotima, nīk̇aṅw nu suyan unaṅwte’ pas hinhaqam hahlayhtiṅwu.  
\v 5 Itam Macedoniat ep ö́kihqe, kurs hin nāsuṅwnayani; nánan’ivakw itamuy sóontsatsnaya. Itam lomatuawit eṅem nuhtumi rohomnumya; pu itah’naṅwa tsawiniwyuṅwa.  
\v 6 Noqw God aṅ sóonhtotiqamuy öqalaṅwuqa itamuy suyan unaṅwtoyna, Titus pítuhqat akw’a.  
\v 7 Piw qa put pantaqat akw‐saa, pam itamumi umuy lavayhtiqat put akw pīwu. Pam umuhpe pas hahlayi. Yaw uma inumi yórikyaniqey nānawaknaqat itamuy āawna, piw yaw uma hakiy qaanhintsakqat atsviy tsaykitaqata, piw yaw uma inuṅem su’qawyuṅqata. Nu īit navotqe pu’ pas hahlayhti.  
\v 8 Pay as pi nu itutuveniy akw umuy qahahlayhtapnak̇aṅw, pay nu put ep iwuwniy qa alöṅta; pay as pi nu mohtiniqw nāpi kurs nu pēnaqey pan wūwa, ispi nu navotq, yaw pam tutuveni umuy qahahlayhtapnaq’ö, pas as pi pay hihsavoo.  
\v 9 Noqw nu pu’ put ep hahlayhti, uma qahahlayhtotiqat qa epnit, uma qahahlayhtotiqe umuhhintsakpiy aṅqw ayo lasyaqat put ep’e; uma pan qahahlayhtotiqe God unaṅwveya; noqw ōviy itam umuy qa unaṅwmoknaya.  
\v 10 Pi ason hak God tunatyayat an qaanhtipuy ep qahahlayhte’, put aṅqw lasq, God put ayo távini. Noqw pam soon put ep qahahlayhtini. Náwuspi yep qatsit tunatyayat ahpiy qahahlayhpi mokiwuy tumalay’ta.  
\v 11 Kurs uma namiwuwayani, uma qahahlayhtotiqw ya God umuhpa’ hin tumalay’ta? Uma pās wuwni’vaya; uma put pantaqat ep nenṅem qenitotaniqey tunatyaltoti; uma qaanhtiqat aw pas kwaṅwáy’tsivutoti nīk̇aṅw uma piw tusi’tota; uma inumi yórikyaniqey pas pāpu kwaṅwtoynaya; piw uma qaanhtiqat sivintoynayaniqey pas suhtaq’ewya. Uma panhtotiqe it ep nenṅem qenitota.  
\v 12 Ura nu umumiq pēnaqe hakiy qaanhtiqat qa put tunatyawk̇aṅw pēna, piw hakiy ep qaanhtiqat qa put tunatyawk̇aṅwo. Nu úmuywat tunatyawk̇aṅw ōviy yan pēna, mātaq pi uma God atpip inumi pas unaṅway’yuṅqey nanaptaniqat ōviy’o.  
\v 13 Noqw umuy panhtotiqw nu pas suyan unaṅwti, tis pi ōviy Titus umuhpe hahlayhti, uma sohsoyam put suyan unaṅwtoynayaqw ōviy’o; noqw nu put amum hahlayhti.  
\v 14 Nu umuy tsuyakqe, Titus aw umuy pihni’ta. Nihqe nu put ep qa hahmana. Ura itam umumi sohsok hihta suan lavayhtoti. Nihqe ōviy piw pan nu Titus aw umuhpe himuiwtaqe pas súaṅqawu.  
\v 15 Noqw pam piw pas pavan umumi unaṅway’ta, uma put hin kwusuyaqat u’ni’taqee. Yaw pam umumi hihta lavayhtiqw uma put anhtoti; yaw uma tsawiniwk̇ahk̇aṅw put pas k̇aptsi’yuṅwa.  
\v 16 Noqw ōviy nu umumi pas hahlayi, itupkomu, nu umumi tuptsiwhqee. 
\c 8  
\s1 Christian Giving 
\p  
\v 1 Taa, God Macedoniat ep put aw tōnawtaqamuy amuhpa’ hihta tumalay’taqat nu pu’ umuy āawnani.  
\v 2 Pay as pi nāmahin okiw puma hīhihta aṅ k̇ānanvotk̇ahk̇aṅw put ep pas hahlayya; nihqe puma hihta hakni’k̇ahk̇aṅw himuy qa k̇ahk̇awnayat, ayám hakim hihta hakni’yuṅqamuy paaṅwantotaniqey ōviy hihta tsovalaya.  
\v 3 Nu pumuy amumi navoti’taqw puma qa paysoq tusoq’ayatiwyaqe kwaṅtoynayak̇aṅw hihta himuy’yuṅqey kuwahtoti; piw put pas yuhk̇e’ hihta kuwahtotiniqey unaṅwtoti.  
\v 4 Nihqe puma God sinomuyatuy hihta hakni’yuṅqamuy amuṅem hihta tsovalayat, itam put ömahtotat, amumi put kiwisniqat itamumi ö’qalyaqe itamuy pas qaöwiayatota.  
\v 5 Nihqe puma itahwuwniy yuhke’ it piw hinhtoti: Puma mohti Tutuyqawhqat aw nānoayat, pu God tunatyayat ahpiy itamumiwat piw nānoaya.  
\v 6 Noqw ōviy itam Titus umumi ayataqw, pam umuṅaqw hihta tsovalani; pay yaw pam umuṅaqw it tumalat yayhna.  
\v 7 Uma hapi sohsok hihta aṅ qaöwíhinyuṅwa; uma qapēvewnit pasiwyuṅwa, uma put yuaatotaniqey tuwi’yuṅwa; uma God lavayiyat navoti’yuṅwa; piw put ep qanātusi’yuṅwa; uma itamumi pas unaṅway’yuṅwa. Noqw ōviy uma piw tūvaaṅwayaniqey ep qaöwíhiniwhtotini.  
\v 8 Pay hapi nu it umuy qa pas tusoq’ayata; mātaqpi kurs uma pas antsa nuhtumi unaṅway’yuṅqat nu navotniqe ōviy ayé’ hintsatsk̇aqat nu umuy āwinta.  
\v 9 Pi Itahtutuyqawhqa Jesus Christ umuy hin ōkwatuwhqat uma pay navoti’yuṅwa. Ura as pam k̇āhaknik̇aṅw umuṅem ōokiwhti, pam ōokiwhtiqw uma k̇āhaktotiniqat ōviy’o.  
\v 10 Noqw it nu aṅ wūwaqe paṅqawni: Pay yaw ura uma sūkw yahsaṅwuy ephaqam hihta tsovalayaniqey aṅ suhtaq’ewya. Taay, uma hihta yayhnayaqey aw antsatsnaniqw, pam umuṅem lomahintani.  
\v 11 Uma hihta hinhtotiniqey suhtaq’ewyaqey put aw antsanyani, umuy hihta himuy’yuṅqey ahpiy’o.  
\v 12 Pi hak su’qawk̇aṅw God hihta maqaqw, God put ep hahlayhtiṅwu; hak hihta qa himuy’taqw, God pay navoti’taqe, hakiy aw qa hihta tuṅlay’taṅwu.  
\v 13 Pi pay aṅ haqawat qa a’pitniqw úmawat‐sa aṅ hihta maqsonlalwaqat nu qa put paṅqawu.  
\v 14 Pay hapi nan’ivo súnantaniqat ōviy nu paṅqawu; Puma pu’ hihta hakni’yuṅwa, noqw uma qarūrumnaya; as uma pumuy paaṅwayaniqat nu umuy tūviṅta; noqw uma tuwat hihta hakni’yuṅqw puma tuwat umuy paaṅwayani, noqw yan nan’ivo súnantani.  
\v 15 Pay pi ura yan pey’ta: I’ hak wūhak tsovalaqa qa hihta akwsiṅwnaṅwu; noqw i’ qa wūhak hihta tsovalaqa pay qa hihta rūrumnaṅwu.  
\v 16 Noqw kwakwhat pi God Titus pan unaṅwtoynaqw pam umumi pas unaṅway’ta, itamuy hin umumi pas unaṅway’yuṅqat pan’i.  
\v 17 Pi itam put aw paṅqaqwaqw, pam súnakwha; nihqe pay pam pas su’qawtaqe ōviy nanāp’unaṅw umumiq’a.  
\v 18 Noqw itam Titus enaṅ sukw tuptsiwni’taqat umumiq hōnaya. Pam God aw tsotsvalyaqamuy amuhpa’ lomatuawit yuaatinuma, nihqe put ep pas aw lomanavotiwta.  
\v 19-20 Piw God aw tōnawtaqam put namorstaqw, pam itamum hinnumqe, itam hihta tsovalayaqat kima. Pi itam aṅ ahsupoq suan hinwisniqey nānawakna. Taq k̇a hak itamuy hihta tsovalayaqat ep itamuy ōvelani, as pam put ep God pas hihtatanik̇aṅwo, itamuy hin nāvaaṅwantotaniqey suhtaq’ewyaqat aw yórikqee.  
\v 21 Itam Tutuyqawhqat atpip suan hinwisniqey tunatyawyuṅwa, piw sinmuy amuhpewii.  
\v 22 Pu mitwat itam piw aw lomanavoti’yuṅqat pumuy enaṅ hōnaya. Pam hīhihta aṅ qanātusi’maqey itamumi mahtakna. Nihqe pam pu’ umumi yórikniqey pas kwaṅwtoyna, pam umumi pas tuptsiwni’taqe ōviy’o.  
\v 23 Noqw sen Titus hákiynihqat haqawa tūviṅlawniqw, pay pam hapi itumalsuṅwa, pi inumum pam umumi unaṅwtavi’ta: noqw sen haqawa imuy tuptsiwni’taqamuy hákimnihqat tūviṅlawniqw pay puma God aw tōnawtaqamuy tuaw’aymatu, puma Christ pas himuniwhtiniqat ōviy aṅqe’ ayatiwa.  
\v 24 Noqw ōviy uma nuhtumi unaṅway’yuṅqey pumuy amumi mahtaknayani, pu aṅqe’ God aw tōnawtaqamuy amumi pīwu; noqw pahsat pu sohsoyam nanaptani itam pumuy amumi umuy lomalavaytaqe pas súaṅqaqwaqata. 
\c 9  
\s1 Help for Fellow Christian 
\p  
\v 1 Pu uma God sinomuyatuy hihta akw paaṅwantotaniqat pay soon pas nu umumi pentani, pu umuy ayalawni.  
\v 2 Pi nu umumi navoti’taqw uma su’qawyuṅwa; noqw ōviy nu pan Macedoniat ep sinmuy amumi umuhpe himuiwta; nihqe pay Achaiat ep tuptsiwni’yuṅqam yas hihta akw tūvaaṅwantotaniqey aṅ sun suhtaq’ewyaqat nu amumi paṅqawu; noqw pas pan umuhtunatya k̇aysiwhqamuy pan unaṅwtoyna.  
\v 3 Nīk̇aṅw pay nu inuhsavo imuy tuptsiwni’yuṅqamuy umumiq hōna, nāp hisat pi itam yan umuy hiṅqaqwaqe kurs a’tsatnihqey pan sinmuy amumi mahtaktotini; noqw pay pi nu paṅqawu: Uma pās yuki’yuṅwniqat ōviy’o.  
\v 4 Taq nāp hisat pi sen haqawat Macedoniat ep tuptsiwni’yuṅqam inumum ö́kiqw kurs nāt uma qa yuki’yuṅqw itam hamanhtotini, tis pi ōviy úmaa, pas qananahtsopyaqat umuy itam kwiviyuaatotaqat ep’e.  
\v 5 Noqw ōviy nu aṅ wūwaqe imuy tuptsiwni’yuṅqamuy amumi paṅqawhq, puma aṅwu pay inuhsavo umumiqye’, hihta uma kuwahtotiniqey paṅqaqwaqw tsovalayani; noqw uma sohsok hihta aṅwu pay tsovalayaqw, sohsoyam uma nanāp’unaṅw put kuwahtotiqat nanaptani, itam umuy tusoq’ayatotaqat qa paniq’ö.  
\v 6 Noqw it nu paṅqawni: Öwiuyhqa pay ōviy piw öwihöqmantani; pu i’ hak qaöwiuyhqa piw ōviy qaöwíhöqmantani.  
\v 7 Hak hin nāp wūwante’, pan hihta kuwahtimantani, qa k̇ahk̇awnak̇aṅwo, piw paysoq pi aw paṅqaqwaqw ōviy’o; pi God haqam su’qawk̇aṅw hihta kuwahtiṅwuqat hahlayi.  
\v 8 Pi God umuy hihta hakni’yuṅqat epnihqe hóyokput umuy öqala; noqw pahsat pu uma qa hihta rūrumnayak̇ahk̇aṅw aṅ ōokiwyaqamuy paaṅwayaniqey hihta pasiwyuṅwni.  
\v 9 Pi ura yan pey’ta: Pam aṅqe’ ahsupoq aṅ ōokiwyaqamuy hihta huyta; pam sutsép‐sa núokwa.  
\v 10 God hapi sinmuy poshumit huyta, piw pumuy amumi nȫsiwhqat nóaṅwu; nihqe pam umuy hihta hakni’yuṅqat umuy huytani; noqw kurs uma soñawnen put uyyaqw pam wuṅwe’ natkotote’ lolmat tumalat aniwnani.  
\v 11 Noqw pahsat pu uma sohsok hihta qaöwíhink̇ahk̇aṅw pas pāpu aṅ ōokiwyaqamuy paaṅwayaniqey pasiwyuṅwni, noqw itam God sinomuyatuy amumi it kuwahtiput maqayaqw puma pas pavan God aw hahlayyani.  
\v 12 Pi uma it kuwahtiput God sinomuyatuy amumi maqaye’ pumuy hihta hakni’yuṅqat ep pumuy paaṅwayani. Noqw uma panhtotiqw puma God pas pavan aw hahlayyani.  
\v 13 Puma umuṅaqw kuwahtiput ömahtote’ pas antsa uma Christ aṅqw lomatuawit kwusuyaqat aw yórikyani, piw put kwusuyaqe put aṅ hinwisniqata; noqw puma God pas hihtatotani; uma qa hihta k̇ahk̇awnayat pumuy amumi hihta kuwahtotiqat ep’e, pu qa púmuy‐sa amuminit, sohsokmuy sinmuy amumii.  
\v 14 Nen puma umuṅem God aw nānawaknani, as umumi yórikyaniqey tuṅlay’k̇ahk̇aṅwo, God umumi pas unaṅway’taqat nanaptee.  
\v 15 Istathihi God qaöwíhihk̇ay’taqat itamumi kuwahti! Pas kurs hin put súaṅqawu. Itam put ep God aw hahlayhtiwisni. 
\c 10  
\s1 Paul Defends His Ministry 
\p  
\v 1 Noqw nu’ Paul umumi paṅqawni: Yaw haqawat nuy umumumnen okiw’unaṅway’taṅwuqat paṅqaqwa, nīk̇aṅw nu yaw umuṅaqw ahpiynen pas qatuhtusk̇aṅw yuaataṅwu. Noqw ura Christ pas nāp yep qatsit ep hinnumk̇aṅw pas qa a’nö unaṅway’k̇aṅw, sinmuy pāsi.  
\v 2 Noqw ōviy nu umumi okiwhiṅqawlawni: Nu umumumniqw, uma nuy qa tuhtusk̇aṅw yuaataniqat qa aw nuy öqawnayani. Taq yaw nu nāp itunatyay aṅ hinmaqat pan inumi wuwantota. Noqw pumuy amumi nu qatuhtusk̇aṅw yuaataniqey pan nātuptsiwni’ta.  
\v 3 Pay as pi itam yep qatsit ep yesk̇ahk̇aṅw, qa nāp itah’öqalay ahpiy Nukpanat aw rohomhtiwisa.  
\v 4 Itam qa yep qatsit ahpiy tunipit akw put aw rohomhtiwisa, pi God tunipiyat akw’a. Noqw put akw itam Nukpanat öqalayat qa hihtatota.  
\v 5 Itam sinmuy wuwniyamuy qa hihtalalwa; puma kwiviunaṅway akw God aṅqw navotit aw rohomnumyaqw itam pumuy áṅwulalwa; pu sinmuy nāp tunatyay aṅqw lasye’, sohsok Christ aw‐sa maqaptsi’yuṅwniqat pan itam pumuy unaṅwtotoynaya.  
\v 6 Noqw uma itamumi maqaptsi’yuṅqw, pahsat pu itam hakimuy qa tuqayvahsi’wisqamuy hinwat öqwhayani.  
\v 7 Ya uma haqawat suovaamnihqat pitsáṅwayat‐sa aw taywisa? Uma it piw aw wūwayani: Kurs haqawa Christ lavay’ayaatnihqey namiwuwantaqw, pay itam piw put lavay’aymatu.  
\v 8 Pi Christ nu umuy öqalaniqat pan nuy ayata, nu umuy hovalaniqat qa panwat nuy ayata. Noqw pas as pi nu it öqalat yuaataniqw pay pam inuṅem qa haman’ewayni.  
\v 9 Nu itutuveniy akw umuy tsatsáwinaniqey qa nāwakna. Uma qa pan inumi wūwayani.  
\v 10 Oviy pi yaw haqawat paṅqaqwa: Put tutuveniat as qaöwíhink̇aṅw pu a’nö öqala; noqw pi hakimuy amumumnen pay öwiewniṅwu, pu lavayiat qa pas lay’taṅwu.  
\v 11 Noqw pay nu pan hiṅqaqwaqamuy amumi paṅqawni: Uma it aṅ wūwayani: Pay nu yāvahaqaqw umumi öqalat penta, nihqe ōviy nu umumi pite’ pay nu soon qa piw paṅqe’ umumi yuaatani.  
\v 12 Piw nu kurs hin nākwiviyuaatotaqamuy amumumnihqey, piw amunnihqey paṅqawni. Puma pi nānami namituwanlalwak̇ahk̇aṅw, pu ayám hakiy hintaqw pay qa pas antaqey namiwuwantotaqe qa suan wuwni’yuṅwa.  
\v 13 Itam soon ayam sukw tumalayat yuaatotani, pay pas nāp itahtumal’ayaway‐saa. God itamuy tumal’ayataqw Itam Corinth aqw pahsavo hinnumya.  
\v 14 Noqw uma itamuhpiy mohti Christ aṅqw lomatuawit nanapta. Noqw ōviy itam umuhpa’ hihta lomatumaltotaqey put‐sa yuaatotani; kurs itam qa umumi ök̇e’, soon pan yuaatotani.  
\v 15 Ura nu paṅqawu: Itam ayám supwatuy tumalayamuy qa put yuaatotani. Is as okiw umuhtuptsiwniy aṅ uma öqawhtotaqw, pep pu’ God umuyupqöymi itamuṅem qenitani.  
\v 16 Pi itam umuyupqöyva lomatuawit yuaatinumyaniqey nānawakna; nīk̇aṅw ayám piw sukw tumalayat qa sokoplalwani.  
\v 17 Noqw i’ hak hihta ep hahlayhtiqat hapi Tutuyqawhqat núokwayat ep hahlayhtimantani.  
\v 18 Pi hak nālomalalvayhq pam qa hímuu; nīk̇aṅw ason Tutuyqawhqa hakiy lomalvayhtiqw pam pantaqa pas hímuu. 
\c 11  
\s1 Paul and the False Apostles 
\p  
\v 1 Is as uma inumi hihsavo tūqayyuṅwni, noqw nu tuwat an’e’wakw nāyuaatani. Hal owi, uma inumi tūqayyuṅwni.  
\v 2 Nu God aṅqw pan unaṅwtiqe umuy k̇ahk̇awnaqe, umuy qahováriwyuṅniqat nāwakna. Hak tāqa tiy mānat qahovalniwtaqat sūkw tiyot aw nóahqat pan nu umuy Christ aw noa.  
\v 3 Nīk̇aṅw nu tusiiwta, taq k̇a uma Christ qaatsay’k̇ahk̇aṅw aw unaṅway’yuṅwniqey qe’totini, hak umuy ūnatoynaq’ö, ura tsūa unatwiy akw Eve hin ūnatoynaqat pan’i.  
\v 4 Uma itamuṅaqw lomatuawit hímunihqat pay kwusuya. Noqw ōviy kurs piw hak pite’, alöṅöt tutuqayhpit umumi mātapq, sen piw sukw ayo tūooyhqat itam qa yuaatotaqat umumi yuaataqw, sen sukw hikwsit uma qa kwusuyaqat umumi kwusivaqw, uma k̇a put aw súunaṅwtapyani.  
\v 5 Ima ayaiwyuṅqamnihqey pan nātsok̇ani’yuṅqam pas puma pāsyaqey yuaatota; noqw nu pay nāpnihqe qa pumuy amuṅk pitsíwta.  
\v 6 Yaw uma nuy qa lavayhtuwi’taqat paṅqaqwa. Ka pi nu panta. Nīk̇aṅw nu navotit pasiwta. Oviy pi itam hihta umuhpa’ tumaltotaqey akw itahnavotiy aṅ ahsupoq tunvotnaya.  
\v 7 Ura nu umumi pítuhqe lomatuawit umumi yuaataqe umuṅaqw qa hihta tūkwata. Nu umuy hihtataniqe ōviy nāqahihtata. Ya nu it ep umuhpewi qaanhti?  
\v 8 Nu umumum tumalay’taniqe ōviy aye’ God aw tōnawtaqamuy amumi tūkway’ta, puma sīvay akw nuy paaṅwantotaqw ōviy’o.  
\v 9 Nihqe ura nu umumum yank̇aṅw hihta haktaqe qa hakiy aw put ep tūkway’ta; pi ima tuptsiwni’yuṅqam Macedoniat aṅqw ö́kihqam nu hihta hakni’taqw put ep nuy paaṅwaya; noqw ōviy uma nuy qa maqsontota. Noqw pay nu k̇a sutsep panmani.  
\v 10 Christ iunaṅway ep qatuqw nu sutsep qaatsay’k̇aṅw it yuaatani: Nu qa hakiy aw hihta ep tūkway’tat, sinmuy amumi lomatuawit yuaataniqey ep hahlayhtimani. Noqw soon hak nuy put ep sóontsanni. Nu Achaiat aṅ ahsupoq pan yuaatinumni.  
\v 11 Noqw ya nu hinoqw panhti? Sen nu pay umumi qa unaṅway’taqe ōviy’o? As’a. God inumi pas suyan navoti’ta.  
\v 12 Haqawat súitamun God eṅem tumalay’yuṅqey paṅqaqwa. Noqw as pumuy a’tsatnihqat mahtaktotiniqw ōviy nu God lavayiyat qa hihta ōviy yuaatinuma; pay piw nu nāto pan yuaatinumni.  
\v 13 Puma Christ eṅem ayaiwyuṅqamnihqey paṅqaqwa, nīk̇aṅw unatwit hintsatsk̇a, pi puma qa pas pas antsa God eṅem tumalay’yuṅwa.  
\v 14 Noqw pay soon qae, pi Satan pas nāp tālat ep hoṅviayanihqey pan namtakni’ta.  
\v 15 Paniqw ōviy put eṅem hintsatsk̇aqam hihta suan hintsatsk̇aqey pan namtaknayaqw, pay uma qa aw k̇āwuwantotani. Noqw pay pumuy hin tumaltotaqw, God pan hapi pumuy amumi ahoytani. 
\s1 Paul’s Sufferings as an Apostle 
\p  
\v 16 Noqw nu piw paṅqawni: Qa hak hapi nuy pay núanhimunihqat pan inumi wūwantani, hal kurs pantanik pay nu núanhimunihqat pan inumi tuqayvastotani; noqw nu hihsavo kwiviyuaatani.  
\v 17 Nu pu’ pay sinot an lavayhtini, qa Tutuyqawhqat wuwniyat ahpiy’o; nu hakiy núanhimunihqat an kwiviyuaatani.  
\v 18 Ima hakim Christ eṅem ayaiwyuṅqamnihqey yuaatotaqam yep qatsit ep hímuyaqey, piw hihta hintsatsk̇aqey ep kwiviyuaatota; noqw ōviy nu tuwat kwiviyuaatani.  
\v 19 Uma hakimuy aṅ núanhihtuy amumi suhtaq’ewyak̇ahk̇aṅw tūqayyuṅwa, sam pi uma pas nāp súanwuwni’yuṅqee.  
\v 20 Ima nātsotsk̇anayaqam umuy núantuwiktota, umuy hihta kwahantota; umuy nukwáṅwhintsatsk̇a; pu nāhihtatota, umuhtayway wuvahtota. Puma umuy pan hintsatsnaqw uma aṅ kūyuṅwa.  
\v 21 Is uti! Puma a’nö ö’qaltu, noqw nu okiw qaöqála; ispi nu umuy qa pan hintsahtsanhqe ōviy’o. Nīk̇aṅw kurs puma hihta ep kwivilavayhtotiqw pay nu piw panhtini. (Nu pay hakiy núanhimunihqat an yuaata.)  
\v 22 Ya puma Hebrew sinom, Israel tímatu? Pay nu piw pam’i. Ya puma Abraham natkomatu? Pay nu piw pam’i.  
\v 23 Ya puma Christ eṅem tumalay’yuṅwa? Piw nūu. Nu pas a’nö tumalay’ta. (Nu núanhimunihqey pan lalvaya.) Sinom hihsakishaqam nuy wuvahtota; piép sivikimiq nuy panayaṅwu; pu nu qa sūs pēp mōki.  
\v 24 Tsivot‐sikis ima Jew‐sinom nuy sūkw akw qa lȫp sunát‐sikis wuvahtota.  
\v 25 Sinom pāyis nuy murikhot akw wuvahtota; sūs nuy tatatupya; pāyis pātuwaqatsit ep pākihut itamuneṅ sakwíti; sūs nu tōkilnawit‐nik̇aṅw pu tālö’ pātuwaqatsit a’nö hö́tsit aṅqe’ pāyawnuma.  
\v 26 Nu wuhkonakwsu; pāvaqe nu unahinnuma, piw uuyiṅwtuy amuhpaa, nāp isinomuy amuhpaa, piw aṅqe’ hīhihtuy sinmuy amuhpaa; nu wuhkokitsokit aṅ unahinnuma, pu qayēsiwhpuvaa, pu pātuwaqatsit aṅ’a; piw aṅ tuptsiwni’yuṅqamuy atsáy’k̇ahk̇aṅw paṅqaqwaqamuy amuhpaa.  
\v 27 Okiw nu maqsonte’ maṅwúiwtaṅwu, qa sūs nu qa pūwi; pu nu tsöṅmokiwtaṅwu, pānaqawuy nu aṅ k̇ānanvotya; nu qa sūs napwala; tūsuṅw’iwtaṅwu; nu ephaqam qa yuwsi’taṅwu.  
\v 28 Noqw nu īit sohsok aṅ kuyvaqe nawus nu nāqavo Jesus aw tōnawtaqamuy amumi tunatyawtani. Nihqe nu put akw putuiwta.  
\v 29 Kurs hak haqam qaöqáwi’taqw nu put amum qaöqáwi’ta. Kurs hak haqam tuptsiwnit aṅqw lasq, nu put ep pas unaṅwmokiwtaṅwu.  
\v 30 Nīk̇aṅw pay kurs nu hihta ep kwivihiṅqawlawnik, pay nu tatam qaöqálanihqey pan namtakni’tani.  
\v 31 God Jesus Christ Itahtutuyqawhqay Naat inumi navoti’taqw nu súaṅqawu. (Okiw nam pam yūmosa tayawintiwaa!)  
\v 32 Ura nu Damascus‐kitsókit epniqw, pep tutskwat ep moṅwi Aretas yan mātsiwhqa nuy ṅuaniqey nāwakna; nihqe ōviy pam pan tutaptaqw pep kikmoṅwi Damascus‐sinmuy kitsókiyamuy ep tukw’uhtsit ep aw hötsíwat ep solāwamuy tūwalayaniqat ōviy oya.  
\v 33 Noqw nu tutsáysivut aṅqw pakiwtaqw, hakim ikwátsim tuhpelva’ nuy hawnayaqw nu moṅwit māyat aṅqw ayo yama. 
\c 12  
\s1 Paul’s Visions and Revelations 
\p  
\v 1 Pas k̇a nu hihta kwivilalvaye’ soon put akw moṅwvastini. Kurs nu hihta tuawyorikqey, pu Tutuyqawhqa inumi mātaktiqat yuaatani.  
\v 2 Nu hakiy Christ aw tuptsiwni’taqat tuwi’ta. Noqw pam pakwt nālöq sihk̇ay’taqat yahsaṅwuy ephaqam tokpelat yūmoq paki; sen tokoy’k̇aṅwo, sen pay qa tokoy’k̇aṅwo, nu put qa navoti’ta, pay God‐sa put navoti’ta.  
\v 3 Ura nu paṅqawu: Pam hak lomaqatsit aw ōmi wīkiwa, sen tokoy’k̇aṅwo, sen pay qa tokoy’k̇aṅwo, nu put qa navoti’ta, pay God‐sa put navoti’ta.  
\v 4 Noqw pam paṅso wīkiwhqe, lavayit pas kurs hin paṅqawiwhqat navota; noqw put hak yuaataniqw pam mewniwta.  
\v 5 Nu hakiy pantaqat tsok̇anani, nīk̇aṅw pay nu qa nātsok̇anani; nu qaöqáwi’taqey yuaatani.  
\v 6 Kurs nu as hímuiwtaniqey nāwaknanik̇aṅw, nu qa núanhimuniwhtini; pi nu hihta yuaataqey suyan navoti’ta, Nīk̇aṅw pay nu soon panhtini. Taq hak inumi hin yórikqey, pu nuy hin navotqey pan inumi wūwantaniqat nu nāwakna. Noqw pep pu’ pam soon put pantaqat yuhk̇e’ nuy tsok̇anani.  
\v 7 Noqw nu hihta pas pavan yórikqey qa ep pas kwivi’naṅwtiniqw, hihta tūya Satan ahpiy inumi noiwa, kūtat antaqa, nuy tūholawniqee. Noqw put atsviy nu qa pas kwivi’naṅway’ta.  
\v 8 Noqw as pam pantaqa nuy mātapniqat nu pāyis Tutuyqawhqat aw okiw tūviṅta.  
\v 9 Noqw pam inumi paṅqawu: Pay inuokwa ūmi aptsiwta, pi um qaöqáwi’taqw pahsat pu nu uhpiy a’nö öqalay’taqey nuhtumi mahtakinta. Paniqw ōviy nu hahlayk̇aṅw hihta aṅ qa pasiwk̇aṅw put ep himuiwtani; nen nu Christ öqalayat aṅ put amum hinmani.  
\v 10 Nihqe ōviy nu Christ atsviy hihta aṅ k̇ānanvotqey ep hahlayhtima. Nu put lavay’ayaatnihqe ōviy ȫpuiwta; sinom nuy ōvelantota; pu nu hihta hakni’ta; sinom nuy okiwsahsanya. Pi nu qaöqáwi’te’ pahsat pu nu Christ ahpiy a’nö hoṅviiwtani. 
\s1 Paul’s Concern for the Corinthians 
\p  
\v 11 Nu yan kwiviyuaataqe núanhimuniwhti, uma nuy put aw lālayyaq’ö, pi as pi uma nuy lomalavaytanik̇aṅwo. Umuyniqw ima nāpnihqe Christ lavay’aymatnihqam pas pavan hihtuya. Noqw nu umumi súaṅqawni: Puma nālomatsok̇ani’yuṅqw pay piw nu súamunta, nāmahin pi as nu pas antsa God‐niqw pay qa hímuu.  
\v 12 Ura nu umuhpa’ tumaltaqe pas antsa Christ lavay’ayaatnihqey pan umumi namtakna; nu qa hihta ep naṅ’eknat, umuhpa’ k̇ātumalat hihta tuawi’taqat tumalta, pu k̇ātatayhpit pīwu.  
\v 13 Ya nu aye’ God aw tōnawtaqamuy‐sa lomahintsant, umuy qalomáhintsana? Qae. Ka uma hihta ep inumi hin unaṅway’yuṅwa, nu umumi lomatuawit yuaatat qa hihta umumi tuṅlay’taqat ep’e. Okiw uma inumi put ep pö́hikyani.  
\v 14 Meh, pu’ hapi nu pāyis umumiqniqey aw pitsini’ta; pay nu soon hihta ep umumi tūkway’tani; nu umuhhimuy hihta tuṅlay’taniqey qa put ōviy umumini, pi nu umumi unaṅway’taqey ōviy’o. Pi qa tsātsayom yumuy, namuy amuṅem hihta na’sastotaṅwu, pi pumuy namat, yumat timuy amuṅem hihta na’sastotaṅwu.  
\v 15 Pu tatam pi nu umumi hihta nāvoswani, pu piw nukwsiwhtini, nāmahin pi nu umumi pavan pas unaṅway’taqw, uma tuwat pahsat inumi qa pas unaṅway’yuṅwni.  
\v 16 Noqw pay pií; pay pi nu qa hihta ep umumi tūkway’ta as’a; noqw yaw uma paṅqaqwa: Pam tuhisanihqe ōviy unatwiy akw itamuy nukwáṅwhinhti.  
\v 17 Ura nu umumi hakimuy ayata. Noqw puma haqawa sen umuy hihta kwahana?  
\v 18 Ura nu Titus umumi ayata, piw pu sukwat tuptsiwni’taqata. Noqw ya Titus umuy hihta kwahana? Ya itam qa sun tunatyawta? Ya itam qa sun hinma?  
\v 19 Uma k̇a wūwantotaqw nu umumi nēṅem qenitaniqe ōviy pan penta. Noqw pay qa panta. Pi nu God atpip Christ aw yank̇aṅw umumi penta, uma öqawhtotaniqat ōviy’o, aw iunaṅwamu.  
\v 20 Pas nu tusiiwta k̇a nu umumi pite’ umumi yorikq umuy suan hinwisniqat nu nāwaknaqw, uma qa pan hinwisni. Noqw pay uma as k̇a nu umumi pās yuaataniqat nānawaknaqw nu umuy tuwat qöhqöyni. Nāp hisat pi uma hihta ep nāṅwuy’yuṅwni; nānami unaṅwtutuyyani, nānami itsívuiwyuṅwni, nānamiq hiṅqaqwaqey akw nātsikiwtani, nehpewi sawiwitotani, pu pas hihtunihqey panyuṅwni, tsotsvalqey aṅ qanamítuqayveyani.  
\v 21 Pu nāp hisat nu piw umumi pituqw, God Ina umutsva nuy hamanhtoynani, taq k̇a nu k̇aysiwhqamuy qaanhtipuy aṅqw qa lasyaqamuy tuwe’ unaṅwmokni, puma itséhe’qatsiy, pu qahopqatsiy, pu qaunáṅwtalqatsiy qa qe’totiq’ö. 
\c 13  
\s1 Final Warnings and Greetings 
\p  
\v 1 Pu’ hapi nu pāyis umumiq pohtani. Noqw hakim lȫyöm sen pahyom pas suyan hakiy qaanhtiqat navoti’k̇ahk̇aṅw inumi put tuhtualyaqw, pahsat nawus nu hakiy eṅem hin yúkuni.  
\v 2 Ura nu umumumnik̇aṅw hin paṅqawhqey pan piw qa umumumnik̇aṅw umumi pēnani: Nu hisat umumi pite’ soon hakiy ōkwatuwni; nu sohsokmuy qaanhinwisqamuy amuṅem hin yúkuni; ura nu pay nuhtuṅk umuhpeq pohtaqw pay pan haqawat yēse, noqw pu’ atsve piw nāt pētu pay amunhtoti. Noqw ōviy nu soon hakiy ayo yámaknani, imuy hakimuy qaanhtotiqamuyu.  
\v 3 Noqw pahsat pu uma pas suyan nanaptani Christ pas suyan inuhpe yuaataq’ö; put pantaqat uma navoti’yuṅwniqey nānawakna. Pam hapi umumi qaöwíhinta, piw a’nö öqala umuhpaa.  
\v 4 Pay pi put tokoat qaöqáwitaqw, sinom nahoylehtsit aw put muaya; noqw pam ahoy tātayhqe, God öqalayat ahpiy qatu. Noqw ítamwat piw put an qaöqáwi’yuṅwa; nīk̇aṅw itam piw put amum yesk̇ahk̇aṅw, God öqalayat ahpiy put eṅem tumalay’yuṅwa umuhpaa.  
\v 5 Kurs uma nānami wūwayaa. Ya uma pas antsa Christ aw tuptsiwni’yuṅwa? Kurs namiwuwayaa. Ya Christ pas antsa umuh’unaṅway ep qátuhqat uma navoti’yuṅwa? Kurs uma qaatsáy’wisq pam pepeq qatu.  
\v 6 Is as uma itamuy qaatsáy’wisqat nanaptani!  
\v 7 Uma qa hihta ep qaanhtotiniqat nu God aw umuṅem nāwakna. Nu qaatsáy’maqey mātaqtiniqey qa paniqw tūviṅtima, pi nu umuy tunatyawtaqe ōviy’o, umuy suan hinwisniqata, nāmahin pi sumataq nu atsáy’maqey mātaqtini.  
\v 8 Noqw itam soon hihta pas antsanihqat aw rohomnumyani; itam soon qa put eṅem tumalay’yuṅwni.  
\v 9 Nihqe ōviy itam hahlayhtoti, umuy öqawhtotiq’ö, nāmahin pi itam pay as sen qaöqáwi’yuṅwa. Okiw as uma pas pasiwyuṅwniqat itam umuṅem nānawakna.  
\v 10 Nu umuy u’nananiqe ōviy aṅwu pay it tutuvenit umumi pēna, nu nāt qa umumiq pitut’a; taq k̇a nu umumi pite’ nawus umuṅem hin yúkuni. Pi nu sinmuy öqawhtoynaniqe ōviy ayatiwa; nu qa pumuy hinwat yukunaniqey aw taviwk̇aṅw, pay nu panhtiniqey aw öqalay’ta.  
\v 11 Taay, yantani itupkomu. Hakim ö’qalyaṅwu. Uma suan hinwisni; qa hin unaṅway’k̇ahk̇aṅw nānami unaṅway’yuṅwni; uma kwakwhat yesni; noqw God nuhtumi unaṅway’taqa piw hakimuy kwakwhat unaṅwtoynaṅwuqa umumum hinnumni.  
\v 12 Uma nānatupkomnihqey pan nāö’qawnayani.  
\v 13 Sohsoyam God sinomat umuy öqalaya.  
\v 14 Nam uma Itahtutuyqawhqay Jesus Christ núokwayat navoti’yuṅwni, piw God umumi unaṅway’taqata. Nam uma Qahováriwtaqat Hikwsit aṅ sun hinwsini. Nam antaa.