\id 1CO - Hopi NT -USA 2012 (DBL -2013) \h 1 CORINTHIANS \toc1 Paul Corinth ep Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi mohti Pēniata \toc2 1 Corinthians \toc3 1 Co \mt2 Paul \mt1 CORINTH \mt2 ep Tuptsiwni’yuṅqamuy amumi mohti Pēniata \c 1 \p \v 1 Nu’ Paul, God tunatyayat ahpiy Jesus Christ ayaatnihqey aw wáṅwayniwhqa it penta, itahtupkoy Sosthenes ámuma. \v 2 Itam Corinth ep God aw tōnawtaqamuy, Jesus Christ ahpiy sutsvo oyiwyuṅqamuy, put sinomatniqey ōviy wáṅwayniwyaqamuy öqalanta, pu sohsokmuy sohsovik Jesus Christ aw taqa’naṅwtotiqamuy pīwu. Pam hapi pumuy Tutuyqawhqaamu, pu Itahtutuyqawhqa. \v 3 Nam núokwa, pu kwakwhaunaṅwa Itanay God aṅqw umumi pitsíwtaa, pu Tutuyqawhqat Jesus Christ aṅq’ö. \s1 Blessings in Christ \p \v 4 Pay nu yūmosa Inay God aw kwakwhatima umuhpee. Kwakwhat pi pam Jesus Christ ahpiy umumi núokway noa, \v 5 Umuy sohsok hihta qaöwíhintaqat máqahqee. Kwakwhat pi pam umuy lavayhtuwit maqa, piw umuy suyan unaṅwtalwuwnitoyna. \v 6 Pi lavayi Christ yuaataqa umuhpe hūrs’iwma. \v 7 Noqw ōviy uma Itahtutuyqawhqay Jesus hisat mātaqtiniqat maqaptsi’k̇ahk̇aṅw qa hihta kuwahtiput ep rūrumnaya. \v 8 Pam hapi so’ṅwamiq aw pahsavo umuy hūrs hoṅnaqw, uma put talöṅniyat ep qa hihta akw qalomáhinyuṅwni. \v 9 God hapi pas qaatsáy’ma. Noqw uma put Tiyat Jesus Christ amum yanyuṅwniqat ōviy umuy wáṅwayi. \s1 Divisions in the Church \p \v 10 Noqw taa, itupkomu, nu Itahtutuyqawhqay Jesus Christ natṅwaniyat aw yank̇aṅw umumi okiwhiṅqawlawni: Okiw uma sohsoyam sun yuaatotani; uma qa nātsikiwtani. Uma qa panyuṅwt, sun wuwni’k̇ahk̇aṅw, sun tunatyawk̇ahk̇aṅw, sūp hinwisni. \v 11 Taq ima Chloet sinomat inumi umuy hin tūawvaya, itupkomu, yaw uma nātsikiwyuṅwa. \v 12 Noqw it nu paṅqawu: Yaw uma nánap paṅqaqwa: Nu Paul ámuma; noqw Nu’wa Apollos ámuma; noqw Nu’wa Cephas ámuma; noqw Nu’wa Christ ámuma, yaw uma kitota. \v 13 Noqw nu umuy hihta tūviṅtani: Ya Christ qa sūpwa? Ya Paul umuṅem nahoylehtsit aw muilti? Ya uma Paul natṅwaniyat aw kūyit akw tuvoylatoti? \v 14 Pas nu God aw hahlayhti. Kwakwhat pi nu qa haqawat umuy kūyit akw tuvoylata, hal pay Crispus‐nit pu Gaius púmuy‐saa. \v 15 Taq nāp hisat pi sen haqawa nu nāp inatṅwaniy aw tūtuvoylataqat paṅqawni. \v 16 Pu piw nu Stephanas ep kīvituy kūyit akw tuvoylata. Pu ahpiy pay nu suhpan qa hakiy piw kūyit akw tuvoylata. \v 17 Pi nu kūyit akw tūtuvoylalawniqat nuy Christ qa pan ayata; pi nu lomatuawit yuaataniqat nuy ayata. Noqw nu lavayhtuwit qa akw yuaata, taq nāp hisat k̇a Christ nahoylehtsiyat öqalaat qa hímuniwhtini. \s1 Christ the Power and the Wisdom of God \p \v 18 Pi nahoylehtsi yuaatiwhqa aṅ só’iwwisqamuyniqw pay an’eway hímuu; nīk̇aṅw itamuy ayo nö́ṅakiwtaqamuyniqw pam God öqalaata. \v 19 Pi ura yan pey’ta: Nu a’nö wuwni’yuṅqamuy wuwantuwiyamuy súlawhtani, pu nu qaūunatuy matstuwiyamuy sóontsanhtani, yan’i. \v 20 Taay, noqw hak hihta aṅ suan wuwni’taṅwuqa haqam hak hímuu? Ya hak tutuventuwi’taṅwuqa haqam hak hímuu? Ya hak yep qatsit ep hihta aṅ hiṅqawmaqa haqam hak hímuu? Ya God yep qatsit ep wuwantuwit qa hamanhintsana? \v 21 Pi God súanwuwni’k̇aṅw yan yukuqw, ima yep qatsit aṅ hinwisqam nāp wuwniy qa ahpiy put tutwa. Noqw pahsat pu pam yan unaṅwti: Pam lavay’aymuy amuhpiy yuaate’, hakimuy put aw tūtuptsiwaqamuy ayo óyaniqey pan’i, nāmahin pi as haqawatuyniqw pam lavayi pas an’ewayniq’ö. \v 22 Pi Jew‐sinom k̇ātatayhpit hihta tuawi’taqat tuṅlay’yuṅwa, noqw Greek‐sinom súanwuwnit hepnumya. \v 23 Noqw pi itam Christ nahoylehtsit aw muiwhqat yuaatota; imuy Jew‐sinmuy amumi tö́nökpit anta, pu imuy Greek‐sinmuyniqw pam an’eway hímuu. \v 24 Nīk̇aṅw imuy Jew‐sinmuy pu Greek‐sinmuy amuṅaqw wáṅwayniwyaqamuy amumiwat Christ hapi God öqalaata, piw God súanwuwniata. \v 25 Pi nāmahin pi God wuwniat hihta ep an’ewakwniqey mātaqtiqw, pam sinmuy amuhpenihqe pas pavan wuwni’ta; noqw nāmahin pi pam hihta aṅ qa öqalaniqey mātaqte’ pam sinmuy amuhpenihqe pas pavan öqala. \v 26 Pi uma hakim wáṅwayniwyaqey navoti’yuṅwa, itupkomu, qa wūhaqnihqam yep qatsit ep pas pavan wuwni’yuṅqam wáṅwaniwya, qa wūhaqnihqam ö’qaltu, qa wūhaqnihqam pavansinomu. \v 27 Pi God hihta sinmuyniqw yep qatsit ep an’e’wakwnihqat namorsta, imuy a’nö wuwni’yuṅqamuy hamantoynaniqe ōviy’o; pu pam sinmuy amuṅaqw yep qatsit ep hihta qaöqálat namorsta, aṅ hīhihta öqalat hamantoynaniqe ōviy’o. \v 28 Pu God yep qatsit ep hīhihta hin’e’wakw, hīhihta susqahimunihqat enaṅ namorsta, pu hikispi pam hīhihta qahaqamyaqat namorsta, hīhihta pasiwyuṅqat qahaqamtaniqe ōviy’o. \v 29 Noqw ōviy kurs hak put atpip kwiviyuaatani. \v 30 Noqw pi uma hapi put ahpiy Christ Jesus ep hinwisa. Noqw God put ahpiy itamuy súanwuwnitoyna, itamuy súanyuṅwniqat yukuna, itamuy nāmi lasna, itamuy qenivo oya. \v 31 Hin pey’taqat antani: I’ hak himuiwtaqa Tutuyqawhqat ep himuiwtani. \c 2 \s1 The Message about Christ on the Cross \p \v 1 Pu nūu, itupkomu, ura nu umumi pítuhqe, lavayhtuwit, pu wuwantuwit ayo yukut, okiwhink̇aṅw umuy God tunatyayat āawna. \v 2 Nu umumum yank̇aṅw yan na’qala: Pas Jesus Christ nahoylehtsit ep nīniwhqat put‐sa tuwi’taniqeyu, qa hihta pīwu. \v 3 Nihqe nu umuhpa’ hinmak̇aṅw, pas qaöqálaniṅwu; hin unaṅway’k̇aṅw, pas tururutima. \v 4 Ura nu lavayit yuaataqe, sen tūaawnaqe tuhislavayit qa akw yuaata. Pi tuhislavayi pay sinmuy amuhpiy’o. Noqw nu qa pan yuaatat, Hikwsit öqalayat akw umuy tuptsiwna. \v 5 Noqw yan umuhtuptsiwni qa sinot wuwantuwiyat ep wunut, pas God öqalayat ep wunu. \s1 God’s Wisdom \p \v 6 Pay as pi itam aṅ tukwsiwyuṅqamuy amuhpa’ pas wuwantuwit yuaatota. Noqw pam wuwantuwi qa yep qatsit ahpiy’o, piw qa yep qatsit ep mohpeqyaqamuy amuhpiy’o. Pi puma tūwayawisa. \v 7 Itam pi God wuwantuwiyat tupkiwtaṅwuqat yuaatota, it’a: God hisatṅahaqaqw itamuy pas momi óyaniqey pasiwna. \v 8 Noqw yep qatsit ep moṅw’iwyuṅqam qa haqawa it navoti’ta. Kurs puma put navoti’yuṅwe’, soon Tutuyqawhqat lolmat tālawṅway’taqat nahoylehtsit aw muayani. \v 9 Noqw God hihta qaöwíhintaqat put aw unaṅway’yuṅqamuy amuṅem na’sasta. Noqw qa hak put pantaqat posiy akw aw yori, pu piw naqvuy akw put qa navota, pu piw qa hisat unaṅwmiq paki. \v 10 Nīk̇aṅw God Hikwsiy ahpiy itamumi put mahtakna. Pi Hikwsi sohsok hihta aṅ purima, hikis God suyan unaṅwtalwuwniyat pas qa mātsiwtaqata. \v 11 Puyaw hak sino sukw sinot unaṅwayat aw navoti’ta? Pay pas nāp hikwsiat ahsonvenihqa put navoti’ta. Noqw pan piw qa hak sino God unaṅwayat aw navoti’ta, pas put Hikwsiat‐saa. \v 12 Noqw pi it Hikwsit itam makiwyaqw pam qa yep qatsit ahpiynit God ahpiy’o. Noqw yan itam God itamuy hihta paysoq máqahqat mātsi’yuṅwa. \v 13 Nihqe itam put pantaqat piw yuaatota. Itam hihta yuaatotaqe, sinot wuwantuwiyat qa ahpiy put tutuqayya; noqw pay Qahováriwtaqa Hikwsi itamuy put tutuqaynaqw, itam Hikwsit aṅ hinwisqamuy amumum yuaatotaqe, hīhihta Hikwsit aṅ qatsqat namimahtakintota. \v 14 Noqw i’ hak nāp tunatyay aṅ hinmaqa hihta God Hikwsiyat aṅqwnihqat pas qa ömahtaṅwu, putniqw pi pam an’eway’o. Noqw pam pas hikwsit ahpiy māmatsniwṅwuniqw, ōviy kurs hin pam put māmatsni. \v 15 Noqw pay i’ hak Hikwsit aṅ hinmaqa sohsok hihta aṅ tuwantima; noqw soon hak sino put aw tuwanlawni. \v 16 Puyaw hak Tutuyqawhqat tunatyayat mātsi’taqe put aw tutaplawni? Pi itam Christ wuwniyat pasiwyuṅwa. \c 3 \s1 Servants of God \p \v 1 Pu nūu, itupkomu, kurs nu hin umuy Hikwsit aṅ hinwisqat pan umumi yuaatani. Pay nu umuy nāp tunatyay aṅ hinwisqat pan umumi yuaata, umuy Christ ahpiy qatsit aw pu’ pas tihtiwyaqat pan’i. \v 2 Nu umuy pīhut nopna, qa hurut nōvata, ispi uma pew pahsavohaqami kurs hin k̇ātotiniq’ö. Híkispi nāt uma kurs hin put k̇ātotini. \v 3 Taq uma nāt umuhtunatyay aṅ hinwisa. Pi yaw umuṅaqw haqawat nānami unaṅwtutuyyak̇aṅw, pu nāṅwuy’k̇ahk̇aṅw, nātsikiwta. Ya uma qa nāp umuhtunatyay aṅ hinwisa? Ya uma yep qatsit ep sinmuy qa amún hinwisa? \v 4 Oviypi haqawa, Nu’ Paul ámuma, yaw kitalawhq, pu suhk̇a, Nu’ Apollos ámuma, yaw kitalawhq, ya uma panyuṅqe, qa nāp umuhtunatyay aṅ hinwisa? \v 5 Puyaw Paul hak hímuniqw ōviy’o? Puyaw Apollos hak hímuniqw ōviy’o? Pi uma pay pumuy ayaiwtaqamuy amuhpiy tūtuptsiwa. Pay Tutuyqawhqa hapi itamuy nanāp tumalhuyta. \v 6 Noqw ōviy soñawnen nu ūya; noqw Apollos aṅ hikwna. Noqw pay God put wuṅwna. \v 7 Noqw ōviy pay i’ uylawhqa qa hímuu; pu piw aṅ hīhikwnaqa. Pi God put wuṅwnaqa pam pas’i. \v 8 Noqw i’ uylawhqa, pu aṅ hīhikwnaqa puma sun tumalay’ta. Nihqe puma nan’ik hin tumaltaqey ahsatiy ömahtani. \v 9 Pi itam God amum sumitumalay’ta. Noqw uma God ūyiyat anyuṅwa. Uma God kīyat anyuṅwa. \v 10 God núokwanik̇aṅw inuṅem pan yukuqw, nu pas wuwni’taqat kītuwi’taqat pan yayhniyat yuku. Noqw pu suhk̇a put atsve tukwlawu. Nīk̇aṅw hak put ep hin tukwlawhqey ep tunatyaltimantani. \v 11 Pam tukwyayhni pay yukiwa. Noqw kurs hin hak piw sukw tukwyayhnani. Pi Jesus Christ hapi pam tukwyayhni. \v 12 Noqw kurs haqawa it tukwyayhnit ep sik̇avalasivat, qötsásivat, a’nö hihk̇ay’yuṅqat o’wat, kohot, tūsaqat, sen söhövosqatuṅwut akw tukwtaqw, \v 13 Sohsokmuy sinmuy aṅ nanāp tumalaam mātaktini, pi talöṅnit ep pam qȫhit akw suhputsniwni. Noqw qȫhi sohsokmuy sinmuy tumalayamuy aw pohte’, put hin hintaqat susmataqtani. \v 14 Kurs haqawat tumalaat put tukwyayhnit ep tukwtiwhqa qa hinhtiqw pam put ep hihta ahsatiy ömahtamantani. \v 15 Pu haqawat tumalaat ūwikq pam pas sohsok kwayhmantani. Nīk̇aṅw pay as pam ayo yámakiwtani; nīk̇aṅw pay hakiy qȫhit aṅqw ayo yámakqat pantamantani. \v 16 Uma hapi God kīyat anyuṅwa; noqw God Hikwsiat umuhpe ki’ta. Ya uma it qa navoti’yuṅwa? \v 17 God kīyat hovalaqat God hapi put hovalani, pi God kīat pas hímuniq’ö; noqw uma hapi put kīmatu. \v 18 Uma hapi qa haqawa nāmi yētani. Kurs umuṅaqw haqawa yep qatsit ep a’nö wuwni’taqey pan nāmi wūwante’ pam núanhimuniwhtini, nen pu’ pas antsa wuwni’vani. \v 19 Pi yep qatsit aṅqw wuwantuwi God‐niqw an’eway’o. Pi ura yan pey’ta: Pam a’nö unatwi’yuṅqamuy nāp unatwiyamuy akw pumuy kwihkwisna. \v 20 Pu piw yan’i: Tutuyqawhqa a’nö wuwni’yuṅqamuy wuwniyamuy navoti’taqw pam haktonsaa. \v 21 Paniqw ōviy qa hak sukw sinot pas hímunihqat yuaatamantani. Pi sohsoy himu umuhhimu, \v 22 Sen Paul, sen Apollos, sen Cephas, sen tūwaqatsi, sen qatsi, sen mokiwu, sen himu pu’yaqa, sen himu nātoniqa. Pas sohsoy himu umuhhimu. \v 23 Noqw uma Christ himumatu. Noqw Christ God himuata. \c 4 \s1 Apostles of Christ \p \v 1 Itam Christ ayamatu, pu God tunatyayat tupkiwtaṅwuqat aw tunatyawta. Hak pay pan itamuy tuway’tamantani. \v 2 Noqw sam pi i’ hak hihta aw tunatyawtaqa soon tumalay qa aṅ súanmaniqat aw tuṅlayiwtaṅwu. \v 3 Noqw kurs uma inumi tuwantotaqw, sen sinom hisat inumi tuwantotaniqey tokiltotaqw, pay nu soon put ep hin unaṅway’tani. Owi, híkispi nu qa nāp nāmi tuwanlawu. \v 4 Pay as pi nu qa hihta nāmi tuway’ta. Nīk̇aṅw pay nu qa put akw qenive wunu. Pi Tutuyqawhqa hapi inumi tuwanlawni. \v 5 Paniqw ōviy uma hihta ep qa āpiy pay súyukuyamantani, hisat Tutuyqawhqat pítuniqat aw pahsavoo. Ason pi pam hihta qatālat ep tupkiwyuṅqat aw tālawnani, pu u’naṅwpa’ tutnatyat mātaqtani. Noqw pep pu’ qa hak qa God aṅqw nāp ahsatiy ömahtamantani. \v 6 Nu umumi nālavayhti, pu Apollos pīwu, uma itamuhpa’ hihta tuwi’vayaniqat ōviy’o. Noqw pep pu’ uma hakiy pās aw wūwaye’, qa haqawat aw qa kwaṅwátayuṅwt, súkwat‐sa tsok̇anayamantani. Uma hin pey’taqat qa yuhk̇e’yani. \v 7 Ya hak uṅ sukw hakiy aṅqw alöṅta? Puyaw um hihta himuy’taqey put qa makiwa? Noqw kurs God uṅ hihta maqaqw, ya um hinoqw piw put ep pas nāhihtay’ta, pam qa kuwahtiput pan’i? \v 8 Núwupa uma nānasna. Núwupa uma k̇āhaktoti. Pas uma momṅwituy amún moṅw’iwyuṅwa qa itamum yank̇ahk̇aṅwo. Is as uma pas antsa moṅw’iwyuṅqw itam umumum moṅw’iwtani. \v 9 Pi nuy wūwaqw God itamuy ayaiwyuṅqamuy pas nuhtuṅk oya, itamuy mokiwuy aw oyiwyuṅqat pan’i. Pi God hoṅviaymat‐niqw, pu sinom sohsoyam itamuy‐sa pās piptsantotaniqat pan itamuy yuku. \v 10 Itam Christ tunatyawyuṅqey put ep núanhihtuu; noqw úmawat Christ aṅ a’nö wuwni’yuṅwa. Itam qaöqáwi’yuṅwa; noqw úmawat a’nö ö’qaltu. Uma k̇aptsitiwya; noqw ítamwat pevewinhinyuṅwa. \v 11 Itam pewhaqami pahsavo tsöṅsoiwta, pu pānaqsoiwta, pu qa yuwsi’yuṅwa. Noqw sinom itamuy wuvatinumya. Itam haqam yesniqey qa suyan tuway’numya. \v 12 Pu itam maqsonlalwa, nāp itahmay akw tumalay’yuṅqee. Sinom itamuy qalomásavitotaqw, itam hahlayhpit akw tūöqalantota. Itamuy okiwsahsanyaqw itam nānakwhani’yuṅwa. \v 13 Itamumiq hiṅqaqwaqw itam amumi pās kwakwhavewat yuaatota. Pas itam tūwaqatsit ep hihta tuyoy’ewakw panyuṅwa. Nihqe pewhaqami pahsavo itam sohsok hihta aṅqw maspiwhqat panyuṅwa. \v 14 Nu umuy hamantoynaniqey qa pan tunatyawk̇aṅw īit penta. Pi uma pas aw iunaṅwam itimniqw, ōviy nu umuy u’nana. \v 15 Pay as pi qaan’ewakw hintaqam tahtaqt Christ ep umuy tutuqaynayaqw, pay uma sūkw nay’yuṅwa. Pi nu lomatuawit ahpiy Christ Jesus aṅ umuy aniwna. \v 16 Paniqw ōviy nu umumi okiwhiṅqawlawni: Uma inumi nanawinyani. \v 17 Pi nu yaniqw Timotheus, pas aw iunaṅway itiy, Tutuyqawhqat aṅ suan hinmaqat umumiq tavi. Ason pam nuy Christ ep hin hinmaqat umuy aṅ ahoy u’nanani, piw nu hāhaqe’ Jesus aw tōnawtaqamuy hihta tutuqaynaqata. \v 18 Noqw yaw uma haqawat a’nö unaṅwtoti, suhpan k̇a nu pay qa pítuniqat paniq’ö. \v 19 Noqw pi nu qa sȫwunit umumiq pítuni kurs Tutuyqawhqa pan tunatyawtaq’ö. Nen nu imuy a’nö unaṅway’yuṅqamuy lavayiyamuy qa aw unaṅwtapni, panis pumuy öqalayamuy‐saa. \v 20 Pi God moṅwtunatyaat qa lavayit aṅ pasiwta. Pi pam öqalat‐sa aṅ pasiwta. \v 21 Noqw ya hintani? Nu umumiqnen sen wuvahpi’k̇aṅwni? sen nami’naṅwat himuy’k̇aṅw, pu pās unaṅway’k̇aṅwni? Ya uma hihtawat nānawakna? \c 5 \s1 Immorality in the Church \p \v 1 Pay pas antsa lavaytaqw yaw umuṅaqw haqawa qahopqatu. Yaw uma haqawa nay nȫmayat amum qatu. Noqw híkispi ima aṅ qatuptsiwni’yuṅqam qa pan hinwisa. \v 2 Noqw tuwat soq uma himuiwyuṅwa, as uma put ep qahahlayhtotinik̇ahk̇aṅwo; nihqe it hakiy panhaqam hinhtiqat umuṅaqw ayo hóroknayani. \v 3 Noqw nāmahin pi as nu qa pep umumum yank̇aṅw, nu yūmosa umuy u’ni’ta. Nihqe nu hakiy yanhaqam hinhtiqat aṅwu pay eṅem yuku, pas antsa umumum yantaqey pan’i. \v 4 Noqw ōviy uma ihikwsiy amum Itahtutuyqawhqay Jesus Christ natṅwaniyat aṅ sūvo tsovalte’, Itahtutuyqawhqay Jesus Christ öqalayat yank̇ahk̇aṅw, \v 5 Hakiy put panhaqam hintsakqat Satan aw noayani, tokoat súlawhtiniqat ōviy’o; noqw hikwsiat Tutuyqawhqat Jesus talöṅniyat ep ayo yámakiwtani. \v 6 Uma put ep himuiwyuṅqe qa súanhtoti. Ya hihsayhoya pēk̇eni sohsok paqwrit pēk̇enaṅwuqat uma put qa navoti’yuṅwa? \v 7 Oviy uma hisatvek̇enit ayo qenitote’, puhuvaqwrit panyuṅwni, pi uma pas antsa qapek̇én’oyiwyuṅwa. Pi ura Christ Amutsva Yūmosanihqat ep mañat an itamuṅem taviwa. \v 8 Noqw ōviy itam soñawnen hisatvek̇enit qa yank̇ahk̇aṅw nōviwhqat hintsatsk̇ani. Pam pēk̇eni qaunaṅwtalqatsit, pu nukpanqatsit tuawi’ta. Nīk̇aṅw uma pölavikit qapek̇én’oyiwhput, unaṅwat antsanihqat, piw qaatsanihqat tuawi’taqat yank̇ahk̇aṅw put hintsatsk̇ani. \v 9 Ura nu umumi pēnaqe, uma qahopíyesqamuy qa amu’puñalyaniqat nu umumi paṅqawu. \v 10 Nīk̇aṅw nu pay qatuptsiwni’yuṅqamuy qahopíyesqamuy qa pumuy paṅqawu, pu k̇an’ewtunatyay’yuṅqamuyu, pu hihta tukwhantotaqamuyu, piw nāp yukit aw nāwakintotaqamuyu. Pantaniqw soon uma nawus it qatsit aṅqw qa ahpiyyani. \v 11 Noqw nu hapi pu’ piw yanwat umumi penta: Sen haqawa tuptsiwni’taqey paṅqawhqa qahopíhintsakni, sen k̇an’ewtunatyay’tani, sen nāp yukit aw nāwakintani, sen nuhtumiq hiṅqawni, sen honaqkuyit hīhikwni, sen hihta tukwhantaniqw, uma put hakiy pantaqat qa a’puñalyani. Uma hakiy pantaqat qa amum nȫnösamantani. \v 12 Pi nu Jesus qa aw tōnawtaqamuy amuṅem pas piw hin yuykuniqey qa pan ayaiwta. Puyaw qa uma umumi tōnawtaqamuy amuṅem hin yuykuya? \v 13 Ason pi imuy qa aw tōnawtaqamuy God hapi hin yukunani. Paniqw ōviy uma put hakiy nukpanat umuhpiy ayo hóroknayani. \c 6 \s1 Lawsuits against Brothers \p \v 1 Is uti, kurs umuṅaqw haqawa sukw amum hihta ep hinhte’, momṅwituy qaanhinwisqamuy amutpip put hin hepniqey suhtaq’ewni? as pam God sinomuyatuy amutpip put mohti hepnik̇aṅwo? \v 2 God sinomat tūwaqatsit ep sinmuy amuṅem hinwat yukuni’wisni. Ya uma put qa navoti’yuṅwa? Noqw kurs pantaniqw, ya uma hinoqw aṅ hihta susqahinyuṅqat qa nāp hin yuykuya? \v 3 Itam hoṅvia’yatuy hinwat yukunayani. Ya uma put qa navoti’yuṅwa? Noqw tis pi ōviy itam yep qatsit ep hihta hinyuṅqat aw suan wūwayani. \v 4 Noqw ason uma hihta pay yep qatsit ep hinyuṅqat ep hin yukunayanik, ya uma God aw tōnawtaqamuy amuṅaqw haqawatuy suspevewinhinyuṅqamuy put aw o’yani? \v 5 Nu umuy hamantoynaniqe ōviy yan lavayhti. Puyaw pas qa haqawa umuṅaqw pavan wuwni’ta? Puyaw pas qa haqawa nātupkomuy amutsve hihta aw hin wūwaniqey tuwi’ta? \v 6 Noqw ōviy soq tuwat nātupkom haqam hin yukiltiṅwuqat aw nāwikvaṅwu, hikis piw qatuptsiwni’yuṅqamuy amumii. \v 7 Pay ōviy pas suyan uma it ep qaanhinwisa, ispi uma haqam hin yukiltiṅwuqat aw nātsamvantaqee. Ya hinoqw tis nāpi uma hihta ep qaantsaniwye’, put ep nakwhani’yuṅwni? Ason hak umuy hihta nawhkiniqw uma put ep qa unaṅwtuyvayamantani. \v 8 Noqw uma soq qa suan hinwisa. Hikis pi uma pas umuhsinomuy hihta nawhkilalwa. \v 9 Aṅ qa suan hinwisqam soon God moṅwtunatyayat ep amuṅem qe’nini. Ya uma it qa navoti’yuṅwa? Uma qa nāunay’yuṅwni. Soon tokot sokoptotaqam God moṅwtunatyayat aw yuṅni, pu nāp yukit aw nāwakinwisqamu, pu qa nāp himuy amum hintsatsk̇aqamu, pu wutihinyuṅqamu, pu tahtaqt tahtaqtuy amuhpa’ nāhahlaynayaqamu, \v 10 Pu uuyiṅwtu, pu hihta k̇an’ewtunatyay’yuṅqamuyu, pu honaqkuyit hīhikwyaqamu, pu nuhtumiq hiṅqaqwaqamu, pu hihta tusoqtukwhantotaqamu. Pan hinwisqam soon God moṅwtunatyayat ep amuṅem qe’nini. \v 11 Noqw ura as uma haqawat panhaqam hinwisa. Noqw pay God Itana Hikwsiy ahpiy umuy pāhoma, umuy nēṅem sinota, umuy súanyuṅqat yuku, Itahtutuyqawhqay Jesus natṅwaniyat aṅ’a. \s1 Use Your Bodies for God’s Glory \p \v 12 Haqawa k̇a paṅqawni: Pas as sohsoy himu inuṅem súanta. Antsaa; nīk̇aṅw pay qa sohsoy lomahinta. Pas as sohsoy himu inuṅem súanta; nīk̇aṅw pay nu qa hihtawat akw áṅwutiwniqey nakwhani. \v 13 Nȫsiwhqa hakiy ponoyat eṅem yukiwtaṅwu; pu hakiy ponoat nȫsiwhqat eṅem yukiwta; nīk̇aṅw pay God pumuy lȫpwatuy súlawhtani. Noqw hakiy tokoat hapi nuvöt qa eṅem yukiwta; pam Tutuyqawhqat eṅem yukiwta; noqw Tutuyqawhqa tokoy eṅem qatu. \v 14 Noqw God hapi Tutuyqawhqat ahoy tātayna; nihqe piw nāt itamuy ahoy tātaynani, nāp öqalay akw’a. \v 15 Puyaw umuhtoko Christ tokoyat aw wiwyuṅqat uma put qa navoti’yuṅwa? Noqw ya sen nu Christ tokoyat aw wiwyuṅqat ayo oyat, tokoy huhyaqat aw put awiwhtoynani? Sóoni. \v 16 Soh! Puyaw i’ tokoy huhyaqat amum hintsakqa put amum sūk̇a tókoniṅwuqat uma put qa navoti’yuṅwa? Pi puma lȫyöm sūk̇amantaniqat ura God paṅqawu. \v 17 Noqw pi Tutuyqawhqat aw hūrs’iwtaqa put amum sūk̇a hikwsiniṅwu. \v 18 Huvam nuvöqatsit aṅqw watqaa. Sohsoy qaanhtipu sinot ahpiy hintsatskiwhqa qa tokoyat ep hintsatskiwa. Noqw pay nuvöhinmaqa hapi nāp tokoy ep qaantsakṅwu. \v 19 Soh! Ya uma it qa navoti’yuṅwa? Qahováriwtaqa Hikwsi God ahpiy umumi noiwhqa umuhpe pakiwtaqw, umuhtoko put kīata? Noqw ōviy uma qa nāp nāhimuy’yuṅwa. \v 20 Pi uma pas pavan hihta hihk̇ay’taqat akw tuiwya. Oviy uma umhtokoy, pu umuhhikwsiy God himuyat aṅ put tayawni’yuṅwni. \c 7 \s1 Questions about Marriage \p \v 1 Taay, noqw ura uma hīhihta ep inumiq pēnayaqw pam pu’ni. Pay tāqa qa nȫmataniqw, pam put eṅem lolma. \v 2 Nīk̇aṅw pay nāphisat sen sinom nuvöhinwisq, ōviy pay uma aṅ nanāp tahtaqt nȫmay’yuṅwni, pu momoyam aṅ nanāp puwsuṅwni’yuṅwni. \v 3 Tāqa nȫmay makiwayat aw put noi’tamantani; pu pay piw an wuhti puwsuṅway tavi’tamantani. \v 4 Hakiy nȫmaat tokoy aw qa nāp móṅwiniṅwu, put puwsuṅwaat put aw móṅwiniṅwu. Pu pay piw an hakiy puwsuṅwaat tokoy aw qa nāp móṅwiniṅwu, pi nȫmaat put aw móṅwiniṅwu. \v 5 Hakim nāmi qa nāk̇awintimantani, ason pay hakim pas nāmi pan yuk̇e’, pu’ hihsavo panhtimantani, hakim napwalni’k̇aṅw, nāwakinpit aw yuki’taniqey ōviy’o; nit pu ason hakim piw nāmimantani, taq k̇a Satan hakimuy qa namituyqawi’taqat ep pumuy amumi unahepmantani. \v 6 Nīk̇aṅw hapi pay nu yan pēnaqe it umuy nakwhana, qa ayata. \v 7 Nuyniqw pi as sohsoyam inunyuṅwniqw pam amuṅen lomahintani. Noqw pay pi sohsoyam God aṅqw nanāp hin makiway’yuṅwa, suhk̇a yanwatniqw, pu mi’wa piw tuwat panwata. \v 8 Noqw ōviy nu aṅ imuy qa nȫmay’yuṅqamuy, pu qa puwsuṅway’yuṅqamuy‐nik̇aṅw pu koṅnanalvutuy amumi paṅqawni: Pay uma pas inún hinyuṅwniqw as pam umuṅem lolma. \v 9 Nīk̇aṅw kurs pay uma qa namituyqawyuṅwniqw, pay hak hakiy ámumtini. Pi hakiy ámumtiniqw pam pantaqa nuvömokiwuy aṅ k̇ānavoti’taniqat epnihqe pavan lolma. \v 10 Pu aṅ hakim ámum’iwyuṅqamuy nu amumi tutapta, nīk̇aṅw pay qa nūu, i’ Tutuyqawhqa: Wuhti puwsuṅway qa mātapmantani. \v 11 Nīk̇aṅw kurs pam put mātave’, pay pam nalqatmantani; sen pay ahoy puwsuṅway amum namivöhiknik panhtimantani. Pu i’ tāqa nȫmay qa mātapmantani. \v 12 Pu ahpiy mímuywatuy nu’ amumi paṅqawni, qa Tutuyqawhqa: Kurs hakiy tuptsiwni’taqat nȫmaat qa tuptsiwni’te’ nāt put amum qátuniqey nāwaknaqw pay pam put qa mātapmantani. \v 13 Pu kurs wuhtit puwsuṅwaat qatuptsiwni’te’ nāt put amum qátuniqey nāwaknaqw pay pam put qa mātapmantani. \v 14 Pi i’ qatuptsiwni’taqa tāqa nȫmay atsviy God awwat sutsvo taviwta. Pu i’ qatuptsiwni’taqa wuhti puwsuṅway atsviy God awwat taviwta. Pi as qa pantaniqw umuhtim hovariwyuṅwni; noqw pay hapi puma God awwat oyiwyuṅwa. \v 15 Nīk̇aṅw kurs i’ qatuptsiwni’taqa ahpiyninik, pay pi ahpiymantani. Pay i’ tuptsiwni’taqa tāqa, sen wuhti, pantaqat ep qa sómiwtaṅwu. Pi God itamuy uyiwawtaqat qatsit aw wáṅwayi. \v 16 Ispi yantaq’ö, wuhti, ya sen um uhpuwsuṅway Christ aw tuyqawvaniqey hin navoti’ta? Pu um’i, tāqa, ya sen um uhnömay Christ aw tuyqawvaniqey hin navoti’ta? \s1 Live as God Called You \p \v 17 Noqw pay pi God aṅ sohsokmuy nanāp hin qatsíhuytaqw, pu hakiy hin hintaqat Tutuyqawhqa put wáṅwayhq, hak pan hinmamantani. Yan hapi nu sohsovik Jesus aw tōnawtaqamuy amunawit yuki’ma. \v 18 Sen haqawa poṅotkit akw tuvoylaiwk̇aṅw wáṅwayniwe’, pay pam put tuvoylat qa ayo yúkuni. Sen haqawa qa poṅotkiwk̇aṅw wáṅwayniwe’ pay pam qa poṅotkiwni. \v 19 I’ poṅotki pay qa hímuu, pu i’ qa poṅotki pay piw qa hímuu; pi God tutavoyat aṅ hinmaqw pam’i. \v 20 Uma aṅ nanāp hin hink̇ahk̇aṅw wáṅwayniwye’ pay panyuṅwni. \v 21 Um sen núantuwikinik̇aṅw wáṅwayniwa; pay um put ep qa hin unaṅway’tani. Nīk̇aṅw kurs pay um hin mātaviwninik, um akw moṅwvastini. \v 22 Pi núantuwikinik̇aṅw Tutuyqawhqat ahpiy wáṅwayniwhqa Tutuyqawhqat ahpiy mātaviwa. Pu piw pay an i’ qa núantuwikinik̇aṅw wáṅwayniwhqa Christ núantuwikiatniṅwu. \v 23 Uma hapi hihta hihk̇ay’taqat akw tuiwya. Oviy uma qa sinmuy amumi nātuwiktotani. \v 24 Itupkomu, pay uma aṅ nanāp hin hink̇ahk̇aṅw wáṅwayniwyaqey pan God amum yesni. \s1 Questions about the Unmarried and the Widows \p \v 25 Pu nu imuy aṅ nāt pas mámanhtuy pay qa hinwat Tutuyqawhqat aṅqw tutavot pasiwta. Nīk̇aṅw pay nu hin wūwaqey paṅqawni. Pi nu Tutuyqawhqat aṅqw ōkwatuwiwa, pas qa atsat hinmaqee. \v 26 Itam pay hihsavo pas sóontsaniwyuṅwni. Noqw ōviy nuyniqw hak hin makiway’te’ pan qátumantaniqw pam eṅem lomahinta. \v 27 Um hak nȫmay’taqa, pay um aṅqw mātaviwniqey qa tunatyawtani. Noqw um ṅasta nȫmay’taqa, pay um qa nȫmawuwantani. \v 28 Nīk̇aṅw kurs um piw nȫmate’, um pay qa hin qaanhtini. Pu kurs i’ nāt pas māna puwsuṅwte’, pay pam piw qa hin qaanhtini. Nīk̇aṅw panhtotiqam hapi yep qatsit ep k̇ānanvotyani. Noqw nu as put aṅqw umuy ayo óyaniqey nāwakna. \v 29 Nīk̇aṅw it nu paṅqawni. itupkomu: Tuwani tsāva. Noqw ōviy yahpiy hapi yantani: Aṅ nȫmay’yuṅqam pay qa nȫmay’yuṅqey panyuṅwni; \v 30 Pu aṅ tsaykitaqam pay qa tsaykitaqey panyuṅwni; pu aṅ hahlayyaqam suhpan pay qa hahlayyaqey panyuṅwni; pu hihta tuhtuy’yaqam pay hihta qa himuy’yuṅqey panyuṅwni; \v 31 Pu yep qatsit akw moṅwvasyaqam qa nukushintsahtsanyani; pi yep qatsit tunatyaat tūwayato. \v 32 Noqw nu as umuy qa nānaphin wuwanvisoq’iwyuṅwniqat umuṅem nāwakna. I’ hak qa nȫmay’taqa Tutuyqawhqat hihmuyat tunatyawtaṅwu, hin pam Tutuyqawhqat unaṅwveniqey ōviy’o. \v 33 Noqw pu i’ nȫmay’taqa yep qatsit ep hīhihta hinyuṅqat tunatyawtaṅwu, hin pam nȫmay unaṅwveniqey ōviy’o; nihqe lȫqmuy wuwni’ta. \v 34 Noqw māna nāt qa puwsuṅway’taqa Tutuyqawhqat hihmuyat tunatyawtaṅwu, pam hin tokoy, pu hikwsiy ep qahováriwtaniqey ōviy’o. Noqw pu i’ puwsuṅway’taqa yep qatsit ep hīhihta hinyuṅqat tunatyawtaṅwu, pam hin puwsuṅway unaṅwveniqey ōviy’o. \v 35 Noqw uma it akw moṅwvasyaniqat ōviy nu yan lavayhti. Nu umuy qa aw u’ta. Noqw yan uma lomahinwise’, qa hihta sos’onk̇ahk̇aṅw Tutuyqawhqat aw unaṅwtavi’yuṅwni. \v 36 Nīk̇aṅw kurs hak tiyo manhtuway k̇a qa súantsahtsanhqey wūwante’, kurs pay pam tukwsiwtaqw, soon as qa panhtiniqw, pay pi pam hin tunatyawte’ panhtini; pay pam qa hin qaanhtini, pay pi puma nāmatini. \v 37 Nīk̇aṅw pay hak unaṅwpeq tunatyay qa wílökni’taqa, qa hihta akw sóon’iwk̇aṅw tunatyay aw tuyqawi’taqa manhtuway nāt pas mānat tavi’taniqey unaṅwpeq yuki’taqa hapi súanhtini. \v 38 Noqw ōviy i’ hak put ámumtiqa hapi súanhtini, nīk̇aṅw i’ hak put qa ámumtiqa put epnihqe pas pavan súanhtini. \v 39 Wuhti hin yukiwtaqat tutavot ahpiy puwsuṅway aw sómiwtaṅwu hihsavohaqami qátuniqat pahsavoo. Nīk̇aṅw ason kurs put puwsuṅwaat mokq pam mātaviwṅwu. Pay pi hakiy ámumtinik ámumtimantani; nīk̇aṅw hapi pas Tutuyqawhqat sinoyat‐sa ámumtimantani. \v 40 Nīk̇aṅw pam hintaqey pan hinmaniqw pam pantaqa nuyniqw put eṅem lomahintani. Noqw nu wūwantaqw God Hikwsiat iunaṅwpeq qátuhqa piw pan unaṅwti. \c 8 \s1 The Question about Food Offered to Idols \p \v 1 Nu pu’ nȫsiwhqat nāp yukit aw noiwhqat yuaatani. Pay pas antsa itam sohsoyam navotit pasiwyuṅwa. Navoti hakiy kwivi’naṅwtoynaṅwu; noqw nami’naṅwa hapi hakiy öqalaṅwu. \v 2 Noqw kurs pay hak hihta navoti’taqey wūwante’, pam piw it aw wūwantani: Pam as pas pasiwtaqat put navoti’tani; nīk̇aṅw pam qa nāt pan put navoti’ta. \v 3 Hak haqam God aw unaṅway’taqw God put tuwi’taṅwu. \v 4 Taay, hak hihta nāp yukit aw noiwhqat tūmoytaqat nu lavayhtini. Pay pi itam navoti’yuṅqw pay tūwaqatsit ep nāp yukit pi qa hímuu; pu pay pas qa haqam hak himu piw suhk̇aa, pay pas God‐saa. \v 5 Pay pi as sinmuyniqw amuhpa’ nāwakintiwyaqam k̇asta, ōveqatsit ep’e, pu tūwaqatsit ep’e. Pi pas antsa amuhpa’ nāwakintiwyaqam suhpanta, pu momṅwit suhpanta. \v 6 Noqw itamuyniqw pay sūkw aw nāwakintiwhqa, God Itanaa, put hapi ahpiy sohsoy himu pasiwyuṅwa, pu itam put eṅem yukiwyuṅwa; pu sūk̇a Moṅwi, Jesus Christ, put hapi ahpiy sohsoy himu yukiltoti, pu itam put ahpiyya. \v 7 Nīk̇aṅw pay qa sohsoyam it navoti’yuṅwa. Oviypi haqawat nāp yukit pew pahsavo k̇aptsi’yuṅwa. Noqw nāmahin pi as púmuyniqw nȫsiwhqa pas antsa nāp yukit aw noiwhq puma put nōnova; noqw puma tuptsiwniy aṅ qaöqáwi’yuṅqw, uṅwáam hovarsni. \v 8 Pi itam soon nȫsiwhqat ahpiy God aw lomahinyuṅqey nāmahtakni’yuṅwni. Oviypi itam nȫnöse’ put ahpiy qa ṅas’ewhtotiṅwu; pu pay piw an itam qa nȫnöse’ qa hin’ewaytotiṅwu. \v 9 Nīk̇aṅw pay uma tunatyaltotini, taq nāphisat k̇a uma yan qenive hoṅk̇ahk̇aṅw soñawnen tuptsiwniy aṅ qaö’qaltuy amutpik hihta ep tö́nökyaniqat taviyani. \v 10 Kurs um hihta navoti’taqa nāp yukit eṅem kīyat ep tunösvoñat aw qatuqw, hak tuptsiwniy qa aṅ öqala uṅ pep tuwani. Ya pam unaṅwpeq qatusite’, qa tuwat nȫsiwhqat nāp yukit aw noiwhqat nösni? \v 11 Nen pam hak uhtupko qaöqálanihqe uhnavotiy atsviy hovalniwni, Christ put eṅem enaṅ mokq’ö. \v 12 Noqw pan hapi uma umuhtupkomuy ep qaanhtote’ unaṅwayamuy qaö’qaltuy tūhotote’, Christ ep qaanhtotini. \v 13 Yanta hapi, noqw ōviy kurs sikwi itupkoy múnuknaniqw, pay pas tūwaqatsit nāt wunuqw nu soon sikwit nösni, taq nāphisat k̇a nu itupkoy múnuknaniqee. \c 9 \s1 Rights and Duties of an Apostle \p \v 1 Ya pay nu’ qa ayaiwtaqa? Ya nu qa qenive wunu? Ya nu’ Jesus Christ Itahtutuyqawhqay qa aw yori? Puyaw qa uma Tutuyqawhqat ep itumaltipumu? \v 2 Kurs nu pay haqawatuyniqw qa ayaiwtaqanik pay úmuyniqw pi nu suyan panta. Pi Tutuyqawhqat ahpiy uma hapi nuy pas antsa ayaiwtaqat mahtakni’yuṅwa. \v 3 Hakimuy inumi tuwantotaqw nu amumi yan lavayhtiṅwu. \v 4 Ya itam nösniqey pu hikwniqey qa makiway’ta? \v 5 Ya itam haqawat tuptsiwni’taqat nȫmay’te’, put wiknumniqey qa makiway’ta aṅ pētuy ayaiwyuṅqamuy amun’i, pu Tutuyqawhqat tupkomuyatuy‐nik̇aṅw pu Cephas pumuy amun’i? \v 6 Hal pay sen nu’‐niqw pu Barnabas, ya ítam‐sa pay qa tumalay’tanik pam itamumi uhtsiwta? \v 7 Ya hak hisat haqami tuwvöhtaqa nāp hihta himuy aw tūkway’ta? Ya hak ōvat uyht, aniwnit qa aṅqw tūmoyta? Ya hak pokmuy tumalay’k̇aṅw pīhuyamuy qa aṅqw hīhikö? \v 8 Ya nu pay sinot an lavayhti? Hal ya Moses tutavoyat aṅ piw qa pan lalvaya? \v 9 Oviypi Moses tutavoyat aṅ yan pey’ta: Um wākasit söhövosit muritaqat motsóvuyat qa sommantani. Ya God pas pay wākasit‐sa tunatyawk̇aṅw ōviy paṅqawu? \v 10 Hal sen pi pam itamuy tunatyawk̇aṅw paṅqawu? Pay kurs pi hin qa itamuṅem i’ yan pēniwa. Noqw ōviy uylawhqa okiw hihta túwaniqey tunatyawk̇aṅw uylawṅwu; piw muritaqa okiw aniwnit aṅqw hihta himuy’vaniqey tunatyawk̇aṅw muritaṅwu. \v 11 Itam soñawnen hihta it Hikwsit ahpiynihqat umuy huyta. Noqw kurs itam yep qatsit ep umuhhimuy ömahte’, ya itam pas qaanhtini? \v 12 Noqw kurs uma haqawatuy umuhhimuy aṅqw maqaye’, tis pi ōviy uma soon itamuṅem qa piw panhtotini. Pay as pi panta; noqw pay itam it yantaqat qa akw moṅwvasi. Itam hīhihta aṅ nakwhani’ta, taq nāp hisat k̇a itam lomatuawit Christ yuaataqat aw sóontsanni. \v 13 Imuy Jew‐sinmuy amuṅaqw hihta pas k̇aptsiwyuṅqat tumalay’yuṅqam God kīyat ep hihta oyiwhqat akw yēse. Ya uma put qa navoti’yuṅwa? Pu ima hom’oyvihk̇at ep hintsatsk̇aqam hihta God aw noiwhqat akw yēse. \v 14 Noqw Tutuyqawhqa hapi pay piw pan yuku: Ima lomatuawit yuaatotaqam lomatuawit ahpiy hihta akw yesniqata. \v 15 Nīk̇aṅw pay nu’wa it yantaqat qa akw moṅwvasi; pu piw nu qa pan umumi tuṅlay’k̇aṅw paniqw it yan pēna. Pi nu qa hihta aw tūkway’k̇aṅw lomatuawit yuaataqey ep himuiwta. Noqw kurs hak put pisviwnaniqw pay pi nu tatam mokni. \v 16 Pay as pi nu lomatuawit yuaatak̇aṅw pay kurs nu hihta ep nātsotsk̇anani. Pay nu pas put aw tusoq’ayatiwa. Pay panta. Pas nu lomatuawit qa yuaataqw pam inuṅem pas is óhini. \v 17 Pi nu suhtaq’ewnik̇aṅw it hintsak̇e’ hihta ahsatani. Pu kurs as pay nu qa suhtaq’ewnik̇aṅw put hintsak̇q, pas pi suyan i’ tumala inumi noiwtaq’ö. \v 18 Noqw pep pu’ nu hihta ahsatani? Pay hapi nu Christ aṅqw lomatuawit aṅqw yuaate’, qa hakiy aw hihta tūkway’k̇aṅw pantsakni; nen nu lomatuawit yuaataqey ahpiy imakiway soon akw moṅwvasni. \v 19 Pay nāmahin pi as nu qa hakiy aw tūwikinik̇aṅw pay nu sohsokmuy amumi nānuantuwiki’ta, pas pay nu as okiw wūhaqnihqamuy Jesus aw tuyqawvaniqe ōviy’o. \v 20 Nihqe nu Jew‐sinmuy amumiwat Jew‐sinoniwhti, pas pay nu Jew‐sinmuy tuyqawvaniqe ōviy’o. Pu tutavot aṅ hinwisqamuy nu amumiwat tutavot aṅ hinmaqey panhti, pas pay nu tutavot aṅ hinwisqamuy tuyqawvaniqe ōviy’o. \v 21 Pu imuy tutavot qa aṅ hinwisqamuy nu amumiwat pay tutavot qa aṅ hinmaqey panhti, pas pay nu as okiw tutavot qa aṅ hinwisqamuy tuyqawvaniqe ōviy’o. Pay as pi nu God tutavoyat qa hin qa aw tunatyawk̇aṅw, nu Christ tutavoyat aṅ hinma. \v 22 Pu nu aṅ qaö’qaltuy amumiwat pay qaöqáwi’taqey panhti, pas pay nu as okiw qaö’qaltuy tuyqawvaniqe ōviy’o. Nu sohsokmuy amumi sohsoy hímuniwhti, pas pay nu as okiw nāp hintaqat akw haqawatuy tuyqawvaniqee. \v 23 Nu lomatuawit tunatyayat ōviy yanhaqam hinma, pas pay nu as okiw put hahlayhpiyat aṅ umumum hinmaniqee. \v 24 Ya sohsoyam nanamunwaqam yuhtukq pay sūk̇a hihta ahsataniqat uma put qa navoti’yuṅwa? Pay uma yuhtuk̇e’ uma hihta ahsatotaniqey ōviyyaṅwu. \v 25 Noqw sohsoyam nanamunlalwaqam pās nāmitunatyawwisṅwu, hóhoṅvitniqe ōviy’o. Noqw puma pay wihk̇at súlawhtiṅwuqat ōviy panhtotiṅwu. Noqw itam pi hihta pas qa súlawhtiṅwuqat makiwyani. \v 26 Noqw nu pas suyan hihta ahsataniqey ōviy pan warikiwta. Nu qa tusoqnayawhqe, paniqw ōviy hapi nu qa nanāp haqe’ savinuma. \v 27 Nu qa pan hintsakt itokoy wuvahtinumqe aw tuyqawi’ta, taq nāphisat as k̇a nu nuhtumi lomatuawit yuaatat, nu hihta ep öwihiniwhtiqw, God nuy ayo tūvani. \c 10 \s1 Warning against Idols \p \v 1 Pu pīwu, itupkomu, pay uma it navoti’yuṅwniqat nu nāwakna: Ura itanam sohsoyam ōmawuy atpik̇aqeya; pu sohsoyam wuhkovatuphat aṅqe’ nöṅa. \v 2 Pu puma sohsoyam ōmawuy akw Moses aw tuvoylatoti, pu wuhkovatuphat akw’a. \v 3 Nihqe puma sohsoyam nȫsiwhqat God aṅqwnihqat aṅqw nȫnösa. \v 4 Pu sohsoyam kūyit God aṅqwnihqat aṅqw hikwya. Pi puma owat hihta tuawi’taqat aṅqw hikwya. Pam owa Christ tuawi’ta. Noqw pam suyan pumuy amumum hinma. \v 5 Noqw pi ura God pumuy amuṅaqw k̇aysiwhqamuy amuhpe qa salayhti; ōviypi ura puma qayēsiwhpuvehaqam wuhko soa. \v 6 Noqw i’ yantaqa hapi itamuy u’nantoyna, itam aṅ hihta qalomáhinyuṅqat qa aw kwaṅwátayyuṅwniqat ōviy’o, panhtotiqamuy qa amun hinhtotini. \v 7 Piw ura pumuy amuṅaqw haqawat nāp yukit aw nāwakintotaqw, uma qa pumuy amún hintsatsk̇ani. Taq ura yan pey’ta: Sinom aṅ yesvat nōnova, pu piw hīhikwya, pu pahsat hoṅvaqe tīvantiva. \v 8 Pu itam qa amún nuvöqatsit tumalay’yuṅwni. Ura pumuy amuṅaqw haqawat pantsatsk̇aqe sūkw tāwat ep sunat aṅqw payhkomuy sihk̇ay’tasikip sōmorit pahsa’nihqam súlawhti. \v 9 Pu itam qa Christ puhtsemokintotani, ura pumuy amuṅaqw haqawat panhtotiqamuy qa amunhtotini. Taq puma panhtotiqe tsūtsu’tuy amuhpiy soa. \v 10 Pu uma piw pay qa yan umuh’unaṅway hiṅqaqwani, ura pumuy amuṅaqw haqawat panhtotiqamuy qa amunhtotini; taq puma panhtotiqw, God hoṅviayay ayataqw, pam pumuy qöya. \v 11 Noqw as sinom pumuy amuhpiy hihta tuwi’vayaniqat ōviy puma it sohsok hihta aṅ kūkuyva. Noqw itamuy so’ṅwamiq ökiwisqamuy u’nantoynaniqe ōviy pāvam pēniwa. \v 12 Paniqw ōviy pay hūrs wúnuhqey namiwuwantaqa tunatyaltimantani; taq nāp hisat ūnate’, pam múnukni. \v 13 Pay qa hak hihta alöṅöt akw unaheviwhqey wūwantani, ispi wūhaknihqam pay pan hapi unaheviwyaq’ö. Pi God soon lavayiy qa an hinmani; nihqe pam hakiy öqaltaqw, soon unaheppi hakiy epnihqe öqalay’tani. Pi God hin ayo yámakniqat hakiy āawnaqw, hak unaheppit aṅ kuyvani. \v 14 Noqw ōviy’o aw iunaṅwamu, uma nāp yukit aw nāwakintiwhqat pas qe’yani. \v 15 Nu hapi pās wuwni’yuṅqamuy amumi yuaata. Uma nuy hiṅqawhqat aw wūwayani. \v 16 It kuyapkuyit aṅqw hahlayhpit kūyiwtaqat itam hahlayhtote’, itam soñawnen Christ uṅwáyat aṅqw sūp hikwyaṅwu. Pu itam pölavikit yóṅoyhtote’, itam Christ tokoyat aṅqw sūp nȫnösaṅwu. \v 17 Pay as pi itam k̇aysiwhqamyak̇ahk̇aṅw sūkw pölavikit anyuṅwa, piw sūkw tokot anyuṅwa. Pi itam sohsoyam put sūkw pölavikit aṅqw nōnova. \v 18 Kurs uma yep qatsit ep Israel‐sinmuy amumi wūwayani. Ya ima hom’oyit aṅqw nōnovaqam God hom’oyvihk̇ayat qa amum God aw nāwakintiwisa? \v 19 Ya nu hihta paṅqawu: Sen pi nāp yuki pas antsa hímunihqat, sen nāp yukit aw himu noiwhqa pas antsa hímunihqat nu paṅqawu? Qae. \v 20 Nu hapi paṅqawu: Ima qa‐Jew‐sinom hihta hom’o’ye’, puma nukpanhihikwsimuy amumi put hom’o’yaṅwu, qa God aw’i. Noqw uma nukpanhihikwsimuy amumum hintsatsk̇aniqat nu qa nāwakna. \v 21 Soon uma Tutuyqawhqat kuyapkuyiyat nukpanhihikwsimuy kuyapkuyiyamuy enaṅ hīhikwyani. Soon uma Tutuyqawhqat tunösvoñayat nukpanhihikwsimuy tunösvoñayamuy enaṅ nōnovani. \v 22 Ya sen itam Tutuyqawhqat puvuhtsemoqnayani? Ya sen itam put epnihqe ö’qaltu? \v 23 Pay as nu hihta hinhtiniqw pam sohsoy k̇a inumi súanta, nīk̇aṅw pay qa sohsoy nukṅwa. Pay as nu hihta hinhtiniqw pam sohsoy k̇a inumi súanta, nīk̇aṅw pay qa sohsoy hakiy öqalaṅwu. \v 24 Qa hak hapi nēṅem‐sa hihta ōviy tunatyawtat, ayo sukw eṅem hihta lolmat tunatyawtani. \v 25 Uma huhyankiva hihta huhyaniwhqat nōnovani, nen umuh’unaṅwpeq umuhsunvotiy tunatyawk̇ahk̇aṅw qa pas hihta tūviṅlalwani. \v 26 Pi tūwaqatsi Tutuyqawhqat himuata, pu aṅ himu hinyuṅqa. \v 27 Kurs qatuptsiwni’yuṅqamuy amuṅaqw haqawa umuy tūtsamhq, uma ámumyaniqey unaṅwtote’, himu umutpip poñahtiwhqat uma nōnovamantani, qa tūviṅlalwak̇ahk̇aṅw umuh’unaṅwpeq umuhsunvotiy tunatyawk̇ahk̇aṅwo. \v 28 Nīk̇aṅw ason kurs haqawa put nāp yukit aw noiwhqat umumi kitaqw, pay uma qa aṅqw nȫnösamantani, umuy āawanaqat k̇aptsi’totaniqe ōviy’o, put unaṅwpeq sunvotiyat tunatyawk̇ahk̇aṅwo. Pi tūwaqatsi Tutuyqawhqat himuata, pu aṅ himu hinyuṅqa. \v 29 Nu uh’unaṅwpeq uhsunvotiy qa kitat, ayam sukwat unaṅwpeq sunvotiyat nu kita. Noqw hak k̇a inumi paṅqawni: Pi nu qenive wunuk̇aṅw hihta tūmoytaqw, ya hinoqw ayam suk̇a pas nāp unaṅwpeq sunvotiy ahpiy nuy ōvelantani? \v 30 Pi nu put ep God aw hahlayhtit, put aṅqw nösṅwu. Noqw ya hinhtiqw ōviy nu put ep hahlayhtiqw ayam suhk̇a pas nāt piw put ep inumiq qalomáhiṅqawni? kítani. \v 31 K̇a pi panta. Nīk̇aṅw um as God tayawniwniqat ōviy sohsok hintsakmantani, sen um tūmoytani, sen um hikwni, sen pay nāp hihta hintsakni. \v 32 Uma qa hakiy unaṅwmoknayani, imuy Jew‐sinmuyu, pu pay qa‐Jew‐sinmuyu, pu imuy God aw tōnawtaqamuyu. \v 33 Nu tuwat sohsokmuy hihta aṅ ahsupoq unaṅwve mamavisqe qa nēṅem hihta tunatyawtat, as k̇aysiwhqamuy hihta akw moṅwvasye’ ayo nö́ṅakniqat ōviy amuṅem tunatyawta. \c 11 \p \v 1 Uma inumi nanawinyani; pi nu piw Christ aw nanawini. \s1 Covering the Head in Worship \p \v 2 Pas nu umumi hahlayhti itupkomu, ispi uma sohsok hihta aṅ nuy u’ni’yuṅq’o. Pu nu umumi hin tutaptaqw uma aṅ ahsupoq pan hinwisa. \v 3 Noqw it hapi uma navoti’yuṅwniqat nu nāwakna: Christ hapi sohsokmuy tahtaqtuy qötöam’iwtaqat anta; pu tāqa nȫmay qötöat’iwtaqat anta; noqw pu God hapi Christ qötöyat anta. \v 4 Haqam tāqa nākwapk̇aṅw God aw nāwaknaqa, sen God eṅem yuaataqa hapi qötöy qahihtalawṅwu. \v 5 Pu haqam wuhti qa nākwapk̇aṅw God aw nāwaknaqa, sen God eṅem yuaataqa hapi qötöy qahihtalawṅwu; soñawnen pi pam āriwtaṅwunihqee. \v 6 Pay pi wuhti qa nākwapte’ piw āriwtani. Pu kurs wuhti āriwte’, sen sipniwe’, put hahmane’, turs pam piw nākwaptani. \v 7 Noqw pay as soon tāqa nākwaptamantani, pi pam God an yukiwk̇aṅw pu put pihniatnihqee. Pu wuhti hapi tāqat pihniata. \v 8 Pi tāqa qa wuhtit aṅqw yukiwta; pi wuhti tāqat aṅqw yukilti. \v 9 Piw tāqa qa wuhtit eṅem yukilti; pi wuhti tāqat eṅem yukilti. \v 10 Yantaqw hapi ōviy wuhti soon qa nākwaptamantani, hakiy put aw moṅwtaviwhqat mātaktaniqee, hoṅvia’yatuy tunatyawk̇aṅwo. \v 11 Nīk̇aṅw Tutuyqawhqa pan yukuqw, pay qa hak tāqa wuhtit qa ahpiy qátuni; piw qa hak wuhti tāqat qa ahpiy qátuni. \v 12 Wuhti tāqat aṅqw aniwhtiqw, pay ōviy piw pan tāqa wuhtit ahpiy aniwhti. Nīk̇aṅw pay hapi sohsoyam God ahpiy aniwhtoti. \v 13 Kurs aw nāp wūwayaa. Ya wuhti qa nākwapk̇aṅw God aw nāwaknaniqw pay lomahinta? \v 14 Ya tāqa hin hintaṅwuniqw pam pantaqa umuy qa tutuqayna, haqam tāqa wupaaṅay’taqw pam put eṅem haman’ewayniṅwuniqata? \v 15 Náwuspi wuhti wupaaṅay’taqw pam put pihniatniṅwu. Pi put hȫmiat put aqw nākwaptaniqat ōviy pam put aw noiwta. \v 16 Noqw pay pi kurs hak it ep hiṅqawlawniqey antaniqw pay hapi itam God aw tōnawtaqam qa pan tuwi’yuṅwa. \s1 The Lord’s Supper \p \v 17 Nu pu’ hapi lavayhtiniqe umuy qa tayawnani. Uma soq tsovalte’ qa nukṅwat ōviyyat, soq nankiwakw ōviyyaṅwu. \v 18 Meh, i’ mohti’ma: Yaw uma sūvo tsovaltiqw haqawat nātsikiwtaṅwuqat nu navota. Nihqe pay nu pēp pas tuptsiwa, \v 19 Ispi pay kurs hin haqawat umuṅaqw qa sutsk̇eyaq’ö. Noqw put pantaqat ahpiy ima aṅ hakim pas qaatsat hinyuṅqam umuhpe mātaktotini. \v 20 Noqw ōviy ason uma sūmi tsovalte’, uma qa pas pas antsa Tutuyqawhqat tunösvoñayat nȫnösaṅwu. \v 21 Oviy pi umuy nōnovaqw, himuwa qa sȫwu maqaptsi’tat, pay nāp nōvay tūmoytaṅwu. Noqw suhk̇a tsöṅmokiwtaqw, haqawa honaqkuyit akw hōnaq’iwtaṅwu. \v 22 Soh! Ya uma ṅasta ki’yuṅwa? Pep hapi as uma nōnovak̇aṅw hīhikwyani. Hal ya uma God aw tōnawtaqamuy qahihtatote’, ṅasta nōvay’yuṅqamuy hamantoynayani? Ya nu umumi hiṅqawni? Ya nu it ep umuy tayawnani? Sóoni. \v 23 Pi Tutuyqawhqa hapi inumi it posnaqw, nu tuwat umumi put mātavi: Ura Tutuyqawhqa Jesus put tōkilat ep momṅwituy amumi mātaviwniqe pölavikit kwusu; \v 24 Nihqe put ep kwakwhatat, put yōhat, paṅqawu: Huvam it ömahtotat, nȫnösaa. I’ hapi itoko umuṅem yóṅoyhtiwa. Uma nuy u’ni’yuṅwniqe ōviy it yantsak‐wisni. \v 25 Pu pumuy nȫnösaqw, pam pay án piw kuyapkuyit kwusut paṅqawu: I’ kuyapkuyi hapi iuṅway ahpiy puhuvasiwni. Yan hapi uma hinwisni. Uma aṅsakis put aṅqw hikwye’, nuy u’nayamantani. \v 26 Pi uma aṅsakis it pölavikit aṅqw nȫnösak̇aṅw, pu it kuyapkuyit aṅqw hikwye’, uma Tutuyqawhqat mokiwuyat tuawi’yuṅwmantani, hisat pítuniqat pahsavoo. \v 27 Paniqw ōviy hak qa tunatyawk̇aṅw, it pölavikit aṅqw nösqa, pu Tutuyqawhqat kuyapkuyiyat aṅqw hikwqa Tutuyqawhqat tokoyat‐nik̇aṅw pu uṅwáyat ep qaanhtimantani. \v 28 Oviy hak namivupre’, pank̇aṅw put pölavikit aṅqw nösmantani, pu kuyapkuyit aṅqw hikwmantani. \v 29 Taq qa tunatyawk̇aṅw nösqa, pu hikwqa nawus tūviwmantani, Tutuyqawhqat tokoyat qa mātsi’taṅwunihqee. \v 30 Pi yantaqw ōviy k̇aysiwhqam umuṅaqw qaöqáwi’yuṅwa, pu ȫpuiwyuṅwa, pu k̇aysiwhqam pay soa. \v 31 Pi itam namivupriwise’, pay soon hin yukuniwyani. \v 32 Taq Tutuyqawhqa itamumi pohte’, itamuy ökwhaṅwu; taq k̇a itam yep qatsit ep hinwisqamuy amumum tūviwyani. \v 33 Yanta itupkomu, ōviy uma nōnovanik tsovalte’, hāk nānuhtayyuṅwmantani. \v 34 Ason pi kurs haqawa tsöṅmokiwte’, pay kiy ep nösmantani. Noqw uma qa tūviwyaniqey ōviy tsovaltimantani. Pu ason nu hisat pite’, hin hintaniqat umumi tutaptani. \c 12 \s1 Spiritual Gifts \p \v 1 Noqw uma kuwahtiput Hikwsit ahpiynihqat navoti’yuṅwniqat nu nāwakna. \v 2 Pay pi uma navoti’yuṅwa, ura pay uma nāt qatuptsiwni’yuṅqe aṅ hihtuy nāp yukit qayuaatotaqamuy amuhpa’ hinnumya, haqe’ umuh’unaṅway qatsqat paṅ’a. \v 3 Noqw ōviy nu umuy māmatsnani, soon hapi hak God Hikwsiyat ahpiy yuaatak̇aṅw Jesus qalomáyukiwtaqat paṅqawni. Pu soon hak Jesus Tutuyqawhqatnihqat paṅqawni, hal pas Qahováriwtaqat Hikwsit ahpiynen‐saa. \v 4 Qahováriwtaqa Hikwsi hīhihta kuwahtiput tūhuytaṅwu; nīk̇aṅw pam pas sūk̇aa. \v 5 Pu itam nanāp tumalat makiwyaqe, sūkw Tutuyqawhqat eṅem tumalay’yuṅwa. \v 6 Itam nanāp hin makiwyaqey pan hihta hintsatsk̇aṅwu. Noqw pay God itamuhpa’, itahhintsakpiy sohsok akw nāp tunatyay tumalay’ta. \v 7 Pi sohsoyam Hikwsit makiwyaqw, pam amuhpe namtaknaṅwu. Noqw put ahpiy itam sohsoyam moṅwvastotini. \v 8 Pi Hikwsi wuwanlavayit sukwat aw nóaṅwu; pu pay pam Hikwsi piw súannavotit lavayit sukwat aw nóaṅwu. \v 9 Pu pay pam Hikwsi piw qapēvewnit sukwat aw nóaṅwu; pu pay pam Hikwsi piw sukwat aw tūqalaptsintaniqey öqalat nóaṅwu. \v 10 Noqw sūk̇a k̇ātutmalat hintsaki; piw sūk̇a God eṅem yuaata; piw sūk̇a hīhihtuy hikwsimuy māmatsṅwu; piw sūk̇a ōṅaqw lavayit yuaata; piw sūk̇a ōṅaqw lavayit namtöknaṅwu. \v 11 Noqw hapi pay pam Hikwsi īit sohsok hintsaki; hakiy aw hihtawat nóanik panhtiṅwu. \s1 One Body with Many Parts \p \v 12 Pay as pi hakiy tokoat sūk̇anik̇aṅw wūhaq a’wiway’taqw, pu put tokoyat aṅ sohsoy a’wisa wūhaqnik̇aṅw pay sūk̇a tókoniṅwu. Noqw Christ hapi pan hinta. \v 13 Pi itam sohsoyam sūkw Hikwsit ahpiy tuvoylatotiqe, soñawnen sūk̇a tókoniwhtoti, sen itam Jew‐sínomu, sen qa‐Jew‐sínomu, sen núantutuwiktu, sen qa tūtuwiktu. Pi itam sohsoyam sūkw Hikwsit makiwya. \v 14 Pi hakiy tokoat qa sūkw awiwaniṅwu. Pam hapi wūhaq’a. \v 15 Noqw ōviy kurs hakiy kuk’at sen kítani: Nu qa māatnihqe ōviy pay nu tokot qa aṅqwvi, kite’, ya pam pay paniqw tokot qa aṅqwvini? \v 16 Pu kurs hakiy naqvuat sen kítani: Nu qa pōsiatnihqe ōviy nu tokot qa aṅqwvi, kite’, ya pam pay paniqw tokot qa aṅqwvini? \v 17 Kurs as hakiy tokoat sohsoy pōsiniqw hak hin navotmantani? Pu kurs pam sohsoy naqvusaniqw hak hin hihta hovaikmantani? \v 18 Noqw pay pi God hin aw wūwaqey pan hakiy tokoyat aṅ a’wiwayat yukuhtaṅwu. \v 19 Noqw kurs as puma pay sohsoy sūk̇a awiwasaniqw ya hakiy tokoat háqamni? \v 20 Nīk̇aṅw pay hapi hak wūhaq a’wiway’k̇aṅw pay sūk̇a tokoy’taṅwu. \v 21 Noqw ōviy soon hakiy pōsiat māyat aw paṅqawni: Nu uṅ qa haqni’ta, kítani. Pu piw soon qötöat kukyat aw paṅqawni: Nu uṅ qa haqni’ta, kítani. \v 22 Qae, pi hakiy tokoyat aṅ himu suhpan pay öwihinyuṅqa pas soon qe’yaṅwu. \v 23 Pi hakiy tokoyat aṅ hahqe’ itamuyniqw pay hin’ewakwyaqat itamuy pumuy pas k̇aptsi’yuṅṅwu; pu itamuhpa’ qason’iwyaqat itam pās tunatyawk̇ahk̇aṅw yuwsinaya. \v 24 Itamhpa’ sóniwyaqa pi pay qa hihta haqni’yuṅwa. Pi God hakiy tokoyat namikwaptaqe aṅ haqe’ hihta qa pasiwyuṅqat aw pas pavan unaṅwtavi, \v 25 Hakiy tokoyat ep qa haqam nehpewi hintaqat ōviy’o; noqw aṅ a’wiwa nāmi unaṅwtavi’yuṅwni. \v 26 Noqw kurs himuwa awiwa nātuhotaqw, sohsoyam a’wiwat put amum nātuhototaṅwu. Pu kurs sūk̇a awiwa k̇aptsitiwhq, sohsoyam a’wiwat put amum hahlayyaṅwu. \v 27 Noqw uma hapi sumiyank̇aṅw Christ tokoyat anyuṅwa; nihqe nanāp aṅ a’wiwatu. \v 28 Noqw God hapi Jesus aw tōnawtaqamuy amuhpe haqawatuy hihta aṅ oyahta, imuy ayaiwyuṅqamuy mohtii, amúṅk pu’ put eṅem yuaatotaqamuyu, amúṅk pu’ tūtutuqaynayaqamuyu, atsve pu’ k̇ātatayhpit hintsatsk̇aqamuyu, pep pu’ tūqalaptsintotaqamuyu, pu tūvaaṅwantotaqamuyu, pu aṅ moṅw’iwyuṅqamuyu, pu qa supwat himuhkwa yuaatotaqamuyu. \v 29 Ya sohsoyam ayaiwyuṅwa? Ya sohsoyam God eṅem yuaatota? Ya sohsoyam tūtutuqaynaya? Ya sohsoyam k̇ātatayhpit hintsatsk̇a? \v 30 Ya sohsoyam tūqalaptsintotaniqey öqalay’yuṅwa? Ya sohsoyam ōṅaqw lavayit yuaatota? Ya sohsoyam tuqay’a’yatu? \v 31 Nīk̇aṅw pay uma pas aṅ núnukṅwat kuwahtiput tuṅlay’yuṅwni. Nīk̇aṅw nu it epnihqe háqe’wat pas nukṅwat umuy āawnani. \c 13 \s1 Love \p \v 1 Nāmahin pi as nu sinmuy, pu God hoṅviaymuyatuy amún pās hópinik̇aṅw nuhtumi qa unaṅway’te’, nu soñawnen sik̇asivat qalalataqat antani, sen sivavutsqat an eyoyotaqata. \v 2 Pu nāmahin pi as nu God eṅem yuaataniqey makiway’tak̇aṅw, pu hīhihta āmiwtaṅwuqat sohsok mātsi’k̇aṅw, pu sohsok hihta navoti’tani, pu nāmahin pi as nu pas qapēvewni’k̇aṅw tuhtukwit nahlamintanik̇aṅw nuhtumi qa unaṅway’te’, nu qahimuu. \v 3 Pu nāmahin pi as nu aṅ ōokiwyaqamuy nopnaniqe ōviy sohsok hihta ihimuy amumi nóanik̇aṅw, pu itokoy taqsokiwniqat aw put mātapnik̇aṅw nuhtumi qa unaṅway’te’ soon nu put akw moṅwvastini. \v 4 Nami’naṅwa qa īts hin unaṅwtiṅwu; hakiy pāsniṅwu. Nami’naṅwa qa unaṅwtuyvaṅwu. Nami’naṅwa qa kwiviyuaataṅwu; pu qa nātsotsk̇anaṅwu. \v 5 Hakiy qa hintsanṅwu; qa nēṅem hihta tunatyawtaṅwu; pu qa suy’tsiptiṅwu; qalomáhintsaniwe’ put ep qa hin unaṅwtiṅwu; \v 6 Qaantsatskiwhqat ep qa hahlayhtiṅwu; nīk̇aṅw súantsatskiwhqat ep hahlayhtiṅwu. \v 7 Sohsok hihta aṅ nānakwhani’taṅwu; sohsok hihta tuptsiwṅwu; sohsok hihta ep qa naṅ’eknaṅwu; sohsok hihta aṅ kuytaṅwu. \v 8 Nami’naṅwa qa haqami sohtani. Nīk̇aṅw God aṅqw nātoniqa lavayi hapi pay yukiltini; pu himuhkwa yuaatiwhqa pay sohtini, pu i’ navoti pay tūwayani. \v 9 Pi itam qa pasiwtaqat navoti’yuṅwa; pu itam qa pasiwtaqat God eṅem yuaatota. \v 10 Nīk̇aṅw ason hisat himu pas pasiwtaqat pituqw, pep pu’ himu pay qa pasiwtaqa ayo yukiltini. \v 11 Ura nu tsāynihqe tsakoyuaataṅwu; nu tsākw an hihta māmatsṅwu, pu nu tsakowuwni’taṅwu. Nit nu tāqatiqe pep pu’ nu hihta tsakoe’wakw ayo yuku. \v 12 Pay itam pi nāt pu’ soñawnen panaptsat akw qa suyan nāviptsani’yuṅwa. Nīk̇aṅw ep pu’ itam pas suyan nānami yoyrikyani. Pu’ hapi nu qa pasiwtaqat tuwi’ta; nīkaṅw ason pep pu’ nu pas pasiwtaqat navoti’tani, God pas pasiwtaqat inumi navoti’taqat pan’i. \v 13 Taay, noqw ōviy hapi ima pahyom pētoti‐i’ qapēvewni, pu unaṅwvahsi, pu nami’naṅwa. Noqw imuy amuṅaqw nami’naṅwa hapi pas mohpeq’a. \c 14 \s1 More about Spiritual Gifts \p \v 1 Uma nuhtumi unaṅway’yuṅwniqey aṅ ö’qalyani; pu uma hīhihta kuwahtiput Hikwsit aṅqwnihqat tuṅlay’yuṅwni, tis ōviy uma God eṅem yuaatotaniqeyu. \v 2 Pi ōṅaqw lavayit yuaataqa qa sinmuy amumi yuaatat, God awniṅwu, pi qa hak put hihta yuaataqat mātsi’taṅwuniq’ö; pi pam hihta āmiwyuṅqat Hikwsit ahpiy yuaataṅwu. \v 3 Noqw pu God eṅem yuaataqa hapi sinmuy amumi yuaataṅwu öqawhtotaniqat ōviy’o, pu ökwhaniwyaniqata, pu suyan unaṅwtotiniqata. \v 4 I’ ōṅaqw lavayit yuaataqa pi nāöqawhtotoynaṅwu. Noqw pu God eṅem yuaataqa God aw tōnawtaqamuy öqawhtotoynaṅwu. \v 5 Is as uma sohsoyam ōṅaqw lavayit yuaatotani, tis ōviy God eṅem yuaatotani; ispi God eṅem yuaataqa ōṅaqw lavayit yuaataqat epnihqe pas pávaniq’ö, hal pas ōṅaqw yuaataqa hihta lavayhtiqey namtöminta‐saa; noqw Jesus aw tōnawtaqam öqawhtotani. \v 6 Noqw taay itupkomu, kurs nu umumi pitut ōṅaqw lavayit‐sa yuaate’, ya nu hin umuy moṅwvastapnani? Kurs nu God aṅqw hihta navotqey qa umumi yuaate’, piw umuy qa hihta navotne’, piw God lavayiyat umumi qa yuaate’, piw umuy qa hihta tutuqaynaqw, ya uma hin ilavayiy akw moṅwvastotini? \v 7 Híkispi lēna qa taytaqa soon qa suyan töqtini, sen pas lēna, sen sivatonlena. Taq sen hak lēlent hihta qa suyan töqtapnaqw, ya hak hihta lēlenqat māmatsni? \v 8 Pi tötöqpi qa suan töqtiqw, ya hak kipokyuwsini? \v 9 Noqw pay hapi pan piw umuhpe hinta. Pas uma umuhleñiy akw lavayit susmataqnihqat qa yuaaykuyaqw, ya hak umuy pep hiṅqaqwaqat māmatsni? Uma pi haktonsa yuaatotani. \v 10 Pay as pi soon tūwaqatsit ep hīhihtuy qa nánan’ik lavayi’yuṅwa. Noqw qa himuwa qa hihta tuawi’ta. \v 11 Noqw ōviy nu yuaataqat lavayiyat qa tūqayte’ putniqw pay nu himusinoni; noqw i’ yuaataqa pay nuyniqw himusinoni. \v 12 Noqw pay hapi piw umuhpe panta, pi uma Hikwsit ahpiy kuwahtiput pas nānawakna. Oviy uma Jesus aw tōnawtaqamuy öqawhtoynayaniqey ōviy pas ö’qalyani. \v 13 Noqw ōviy i’ hak ōṅaqw lavayit yuaataqa put namtömintamantaniqey ōviy tūviṅlawni. \v 14 Pi nu ōṅaqw lavayit akw God aw nāwaknaqw, pas as pi ihikwsi nāwaknani, noqw iwuwni qa hihta apiiwtani. \v 15 Taay, noqw pep hintani? Nu ihikwsiy ahpiy nāwaknani, pu piw iwuwniy ahpiy’o; nu ihikwsiy ahpiy tawlawni, pu piw iwuwniy ahpiy’o. \v 16 As qa pantaniqw, um uhhikwsiy akw hihta ep hahlayhtiqw ya i’ qa mātsi’taqa hin Antsaa, kitani, ispi pam uṅ hiṅqawhqat qa mātsi’taqee. \v 17 Pay as pi um k̇a suan hihta ep hahlayhtiṅwu; noqw mi’wa qa put akw öqawhtaṅwu. \v 18 Pas nu Inay God aw hahlayhti. Kwakwhat pi nu sohsokmuy umuhpenihqe pas pavan ōṅaqw lavayit yuaata. \v 19 Nīk̇aṅw pay nu tuwat Jesus aw tōnawtaqamuy amuhpe panis híkiyom lavayit iwuwniy ahpiy lavayhtiniqey nāwakna; nen nu hakimuy hihta tutuqaynani; nen qa haktonsa pakwút‐sikip sōmorit ōṅaqw lavayit yuaaykuni. \v 20 Itupkomu, uma qa tsakowuwni’yuṅwni; nīk̇aṅw qalomátunatyat awwat titipostuy amunyuṅwni; nīk̇aṅw uma aṅ pās pasiwyuṅqamuy amún wuwni’yuṅwni. \v 21 Pi tutavot aṅ yan pey’ta: Nu alöṅöt lavayi’yuṅqamuy lavayiyamuy‐nik̇aṅw pu a’löṅtuy moayamuy ahpiy imuy sinmuy amumi yuaaykuni. Noqw nāmahin pi nu as panhtiniqw soon puma inumi tūqayyuṅwni, kita Tutuyqawhqa. \v 22 Noqw ōviy ōṅaqw lavayi pay hapi qatuptsiwni’yuṅqamuy amumi hihta tuawi’ta, ima tuptsiwni’yuṅqamuy qa pumuy amumii; nīkaṅw God aṅqw lavayi qatuptsiwni’yuṅqamuy qa pumuy amuṅem‐nit, imuy aṅ tuptsiwni’yuṅqamuy amuṅemi. \v 23 Noqw ōviy kurs uma Jesus aw tōnawtaqam haqam sūvo tsovaltiqw, uma sohsoyam ōṅaqw lavayit yuaatotaqw, pu hakim qatūqayyuṅqam, sen qatuptsiwni’yuṅqam paṅso yuñe’, ya puma umuy hōnaq’iwyuṅqat qa paṅqaqwani? \v 24 Noqw kurs uma sohsoyam God lavayiyat yuaatotaqw, hak qatuptsiwni’taqa, sen qatūqaytaqa paṅso pak̇e’, sohsokmuy umuhpiy sóontsaniwni, pu sohsokmuy umuhpiy aw pohtiwni. \v 25 Noqw pantaqat ahpiy put unaṅwpeq himu tupkiwyuṅqa mātaktini; noqw ōviy pam yōkoltit, God pas hihtate’, put pas antsa umuhpenihqat tūawvani. \s1 Order in the Church \p \v 26 Taay, noqw hintani itupkomu? Pi uma sūvo tsovalte’, uma aṅ nanāp hihta tāwi’yuṅṅwu, hihta tutuqaynayaṅwu; ōṅaqw lavayit yuaatotaṅwu; God aṅqw hihta navoti’yuṅqey yuaatotaṅwu; ōṅaqw lavayit tuqay’ayhtotiṅwu. Hakimuy öqawhtotoynayaniqey ōviy uma sohsok hihta hintsatsk̇amantani. \v 27 Kurs haqawat ōṅaqw lavayit yuaaykuyaniqw, pay lȫyömmantani, sen pahyomyamantani, pay pahsa’mantani; pu puma nānaṅk qeni’yuṅwmantani; noqw suhk̇a lavayiyamuy namtömintani. \v 28 Nīk̇aṅw kurs pay qa hak hakiy lavayiyat namtömintaniqw, pay pam hāk tsovawtaqamuy ep qa hiṅqawlawht, nāmi yuaatamantani, pu God aw’i. \v 29 Pay God eṅem yuaatotaqam lȫyöm, sen pahyom‐haqam yuaaykuyamantani; noqw mímawat lavayiyamuy aw wūwantotamantani. \v 30 Ason kurs aqlap qátuhqat aw himu mātaktiqw, pay mohti yuaataqa hāk qa hiṅqawlawmantani. \v 31 Pay ason uma soon qa sohsoyam nānaṅk God lavayiyat yuaaykuyamantani; noqw sohsoyam tutuqayyani; nen sohsoyam ökwhaniwyuṅwni. \v 32 Noqw God lavay’aymat nāp hikwsiy aw tuyqawi’yuṅwa. \v 33 Pi God nānaphin qatsit qa yuki’tat, uyiwawqatsit tumalay’ta. Pas aṅ ahsupoq God sinomat tsovawtaqe hin hintsatsk̇aqw, \v 34 Pan hapi hakim tsovawtaqw momoyam as qa hiṅqaqwamantani, taq puma yuaatotaniqey ep qa qeni’yuṅwa. Puma maqaptsiy hinyuṅwni. Ura tutavo pan yuaata. \v 35 Pu ason pi puma hihta tutuqayyaniqey nānawakne’, kiy aṅ puwsuṅwmuy put tūviṅtotamantani. Taq momoyam haqam tsovawtaqat ep yuaaykuyaniqw pam pumuy amuṅem haman’eway’o. \v 36 Ya God lavayiyat umuhpiy aniwhti? Hal ya pay pas pam umumi‐sa pitu? \v 37 Hak tāqa God lavay’ayaatnihqey namiwuwante’, sen Hikwsit aṅ hinmaqey namiwuwante’, it aw nakwhani‐nu umumi hihta pentaqw pam Tutuyqawhqat tutavoata. \v 38 Pu ason kurs hak haqam it qa tuway’te’, tatam pi pam qa nātuwiwtani. \v 39 Yanta itupkomu, noqw ōviy uma God lavayiyat yuaatotaniqey pas tuṅlay’yuṅwni; pu uma hakiy ōṅaqw lavayit yuaataniqat qa mēwantotani. \v 40 Pay sohsoy himu pās unaṅwat, qa nānaphin yukiwmantani. \c 15 \s1 The Resurrection of Christ \p \v 1 Taay itupkomu, ura nu hapi lomatuawit umuy yuaaykuqey umuy u’nana. Put hapi uma kwusuya; pu uma put ep hōñi. \v 2 Pu uma hapi piw put akw ayo nöṅa, kurs uma nuy hihta umumi yuaaykuqat u’ni’yuṅwee, hal kurs uma paysoq tuptsiwye’‐saa. \v 3 Pi nu pay piw hihta kwúsuhqey ura put umumi mohti mātavi, i’ Christ hin pey’taqat itahqaanhtipuy ep mokqata. \v 4 Pu ura pam hin pey’taqat an tūamiwhqe pu pāyis talq ahoy tātayi. \v 5 Pu ura pam Cephas aw namtakna, nit pu pakwt lȫq sihk̇ay’taqamuy ayaiwyuṅqamuy amumii. \v 6 Pantaqat atsve pu’ pam tuptsiwni’yuṅqamuy tsivot tsivót‐sikip súnatnihqamuy amuhpe hóyokiwtaqamuy sūsnik̇aṅw amumi namtakna. Noqw pumuy amuṅaqw suswuhaqnihqam nāt yēse; nīk̇aṅw haqawat pi pay soa. \v 7 Pantaqat atsve pu’ pam James aw namtakna, nit pep pu’ sohsokmuy ayaiwyuṅqamuy amumii. \v 8 Pu nuhtuṅk pam inumi piw namtakna, soñawnen nāt aw qa pituqw pay nu tihtiwhqat an’i. \v 9 Pi nu ayaiwyuṅqamuy amuṅaqw susqahimuu. Soon pi as nu yan’ewaynīk̇aṅw ayaiwtaqey pan túṅwantiwni; pi nu God aw tōnawtaqamuy okiwsana. \v 10 Nīk̇aṅw kurs nu hímunen, nu God núokwayat ahpiy pam’i. Nihqe nu qa paysoq put núokwayat makiwa; pi nu pumuy sohsokmuy amuhpenihqe pas pavan maqsonta, nīk̇aṅw pay qa nūu, pi God núokwaat inumum tumalay’ta. \v 11 Noqw itam yan yuaatota, sen púmaa, sen nūu. Noqw ōviy uma yan tūtuptsiwa. \s1 Our Resurrection \p \v 12 Taay, noqw kurs itam Christ mokiwuy aṅqw ahoy tātayhqat yuaatotaqw, ya hintaqw ōviy umuṅaqw haqawat so’pum soon ahoy tātayyaniqat paṅqaqwa? \v 13 Pi kurs so’pum pay qa ahoy tātayyaniqw, pahsat kurs Christ pay qa ahoy tātayi. \v 14 Noqw kurs Christ pay qa ahoy tātayhq, pep pu’ itam haktonsa yuaatota; noqw piw uma kurs haktonsa aw tuptsiwni’yuṅwa. \v 15 Noqw híkispi itam God qa súanyuaatotaqey pan núansaniwya. Oviypi pam Christ ahoy tātaynaqat paṅqaqwa. Noqw pay kurs ima so’pum qa ahoy tātayyaniqw, pep pu’ piw Christ qa ahoy tātayniwa. \v 16 Ispi kurs so’qam pay qa ahoy tātayyaniqw, pahsat hapi God Christ pay qa ahoy tātayna. \v 17 Pu kurs Christ pay qa ahoy tātayniwhq, uma haktonsa tuptsiwni’yuṅwa; uma nāt umuhqaanhtipuy aṅ hinwisa. \v 18 Pu ōviy piw ima Christ ep so’qam kurs pay pas súlawhti. \v 19 Kurs pay itam yep‐sa qatsit ep Christ aw yanyuṅwnik, pas hapi itam sohsokmuy sinmuy amuṅaqw sus’okiwhinyuṅwni. \v 20 Noqw pi pas antsa Christ hapi mokiwuy aṅqw ahoy tātayi; nihqe imuy so’qamuy piw ahoy tātayniqat mahtakna. \v 21 Pi sinom sūkw sinot atsviy so’ṅwu. Noqw pan hapi piw puma sūkw sinot atsviy ahoy yesvani. \v 22 Pi Adam aṅ sohsoyam só’iwmaqw, pay ōviy piw pan Christ aṅ sohsoyam mokiwuy aṅqw ahoy tātayyani. \v 23 Nīk̇aṅw nanāp qeni’yuṅwni, Christ mohtini, aṅk pu’ Christ hisat pituqw put sinomat túwatyani. \v 24 Pep pu’ so’ṅwamiq pituqw, pam Nay God aw moṅwtunatyat mātapni, pam ahsupoq moṅwqeqnit ayo yúkut’a, pu sohsokmuy aṅ moṅw’iwyuṅqamuyu, pu aṅ öqalay’yuṅqamuyu. \v 25 Ispi pam soon qa moṅw’iwtani, pas hisat God sohsokmuy tuwqamuy aṅwutaqw, puma put aw maqaptsi’yuṅwniqat pahsavoo. \v 26 Noqw nuhtuṅk mokiwu, itahtuwqanihqa, piw súlawhtini. \v 27 Pi God Christ pas sohsok hihta aw öqalmaqa. Nīk̇aṅw pam put sohsok hihta aw öqalmaqahqey kítahqe, pas nāp qa put aw maqaptsiy qatu, ōviy pi pam hapi put sohsok hihta aw öqalmaqahqee. \v 28 Nīk̇aṅw ason pam sohsok hihta áṅwutaqw, pep pu’ Tiat piw put aw maqaptsiy qátuni, it hakiy put sohsok hihta aw öqalmaqahqat aw’i. Noqw God hapi sohsokmuy amuhpenihqe suspavanni. \v 29 Taay, noqw kurs as so’qam pay ahoy qa tātayyaniqw, ya ima so’qamuy amuṅem kūyit akw tuvoylatotiqam hintsatsk̇a? Noqw pas piw puma hinoqw so’qamuy amuṅem kūyit akw tuvoylatoti? \v 30 Noqw hinoqw pas piw itam yūmosa unahintaqat yēse? \v 31 Nu Jesus Christ Itahtutuyqawhqay ep umuy pihni’taqey ahpiy umumi pas súaṅqawni, itupkomu, Nu nāqavo mómoki. \v 32 Kurs nu Ephesus ep hakimuy i’tsivutuy popkotuy amunyuṅqamuy qananahtsopk̇aṅw nāyawve’, ya sen nu hin put akw moṅwvasni, kurs so’qam pay qa ahoy tātayyaniq’ö? Pay pi itam tatam nōnovani, piw hīhikwyani; taq itam qāvo so’ni. \v 33 Uma nāmi qa yētotani, hak qahopit a’puñalqw, pam hapi hakiy qatsiyat nukṅwat nukushintsanṅwu. \v 34 Uma suan hinwisniqey aw havivok̇alyani, nen qaanhtiput qe’yani; taq haqawat God qa tuwi’yuṅwa. Nu umuy hamantoynaniqe kita. \s1 The Resurrection Body \p \v 35 Noqw haqawa soon qa paṅqawni: Noqw ya so’pum hin hink̇ahk̇aṅw tātayyani? Puma hihta tokoy’k̇ahk̇aṅw ö́kini? \v 36 Um hak qa wuwni’taqa, pi um hihta uyhq pu pam mokq, pu put aṅqw uyiwhqa wúṅwiwmaṅwu. \v 37 Pi um hihta ūye’ hintaqat tokoy’taniqat qa pantaqat uyṅwu. Um pay sivosiyat uyṅwu, sen söhövosita, sen himuvoshumita. \v 38 Noqw ason God put hintaniqat nāwakne’ pan put tokotoynaṅwu. Pu sohsok hihta sivosiyat hintaqat tokoy’taniqat pam eṅem yúkuṅwu. \v 39 Sohsok sikwi qa sunyuṅwa. Sinom pas nāp sikwí’yuṅwa; pu hihtu popkot piw pas nāp sikwí’yuṅwa; pu pāvakiwht piw pas nāp sikwí’yuṅwa; pu masay’yuṅqam piw pas nāp sikwí’yuṅwa. \v 40 Pu ōveqatsit ep yesqam piw nāp tokoy’yuṅwa, pu tūwaqatsit ep yesqam nāp tokoy’yuṅwa. Oveqatsit ep yesqam nāp lomavitsaṅway’yuṅwa; pu tūwaqatsit ep yesqam piw sukw lomavitsaṅway’yuṅwa. \v 41 Tāwa pas nāp tālawṅway’taṅwu; pu mūyaw piw pas nāp tālawṅway’taṅwu; pu sōtu piw pas nāp tālawṅway’yuṅṅwu. Noqw qa sohsoy sōtu sun tālawṅway’yuṅṅwu. \v 42 Noqw pan hapi i’ hak mokt ahoy tātayhqa hintaṅwu. Pam as hovariwk̇aṅw āmiwht, qahováriwk̇aṅw ahoy tātayni. \v 43 Pam as hin’eway āmiwht, lolmat pitsáṅway’k̇aṅw tātayni; pam qaöqálay’k̇aṅw āmiwht, a’nö öqalay’k̇aṅw tātayni. \v 44 Pam yep qatsit aṅqw tokoy’k̇aṅw āmiwht, Hikwsit aṅqw tokoy’k̇aṅw tātayni. Itam pu’ yep qatsit aṅqw tokot pasiwyuṅwa. Noqw pep pu’ itam pas antsa Hikwsit aṅqw tokot pasiwyuṅwni. \v 45 Oviy pi ura yan pey’ta: I’ Adam mohti’maqa tātayṅwuqey pan yukiwta, yan’i. Noqw pay i’ Adam nuhtuṅknihqa hikwsi hakiy tātaynaniqey pan yukiwta. \v 46 Nik̇aṅw Hikwsit aṅqwnihqa qa mohtii, pi yep qatsit aṅqwnihqa; pu Hikwsit aṅqwnihqa pay ason aṅkti. \v 47 I’ mohti sino tutskwat aṅqw yukilti; nihqe pam yep qatsit tunatyawta. Noqw aṅknihqa sino hapi Tutuyqawhqa, ōveqatsit aṅq’ö. \v 48 Pay pi tutskwat aṅqw yukiwtaqa hin hintaqw ima tutskwat aṅqw yukiwyuṅqam hapi pay piw panyuṅwa; pu ōveqatsit aṅqwnihqa hin hintaqw pay ōviy hapi ōveqatsit aṅqwyaqam piw panyuṅwa. \v 49 Noqw pay pi itam tutskwat aṅqw yukiwtaqat an yukiwyuṅqey pan hapi ōviy itam piw ōveqatsit aṅqwnihqat an yukiwyuṅwni. \v 50 Noqw it nu paṅqawni itupkomu: Pas kurs hin hak tokoy’k̇aṅw piw uṅwáy’k̇aṅw God moṅwtunatyayat himuy’vani; piw pas soon hak hovariwk̇aṅw qatsit qahováriwtaqat himuy’vani. \v 51 Meh, nu hihta tupkiwtaṅwuqat umuy āawnani. Itam qa sohsoyam so’ni; nīk̇aṅw itam sohsoyam alöṅtotini. \v 52 Nāt yank̇ahk̇aṅwo, hakiy pōsiyat uhpukqat pan halayvita, nuhtuṅk tötöqpit töqtiq’ö. Pi tötöqpi töqtiqw, pu so’pum qahink̇ahk̇aṅw ahoy tātayyani, noqw itam alöṅtotini. \v 53 Pi itam itahtokoy sakwítiṅwuqat hihta pas qa sakwítiṅwuqat enaṅ nāhoyṅwayani; pu mokṅwuqat hihta pas qa mokṅwuqat énaṅ’a. \v 54 Noqw ōviy i’ sakwítiṅwuqa pas qa sakwítiṅwuqat yuwsiqw, pu i’ pay mokṅwuqa pas qa mokṅwuqat yuwsiqw, pahsat pu i’ yan lavayi pey’taqa aw antsaniwni: Mokiwu áṅwutiwhqe súlawhti. \v 55 Taay, mokiwu, ya um hihta akw hakiy áṅwutani? Taay, mokiwu, ya um hihta akw hakiy múani, yan’i. \v 56 Pi qaanhtipu hapi mokiwuy hōyat antaṅwu. Noqw hin hinwisniqa tutavo hapi qaanhtiput öqaltoynaṅwu. \v 57 Noqw pay kwakwhat pi God Itahtutuyqawhqay Jesus Christ aṅ itam hihta aṅ kūyuṅwniqat pan yuki’ta. \v 58 Yanta aw iunaṅwam itupkomu, ōviy uma hūrs hoṅni; pas qa wayayatotani; sutsep Tutuyqawhqat aṅ qaöwihinyuṅwni; pi uma qa paysoq Tutuyqawhqat eṅem tumalay’yuṅqey navoti’yuṅwa. \c 16 \s1 The Offering for Fellow Believers \p \v 1 Pu’ imuy God sinomuyatuy amuṅem himu oyiwniqat nu paṅqawni. Pay nu Galatiat ep Jesus aw tōnawtaqamuy amumi hin tutaptaqw uma piw panhtotini. \v 2 Ason Sundayt aw pituqw, uma aṅ nanāp hihta ayo warantotamantani, God hakiy hin hihta tuwanaqat pan’i. Noqw nuy pituqw uma hihta qa sumiooyyani. \v 3 Noqw uma umuhtutuveniy akw hakimuy hu’wanayaqw, ason nu pite’ pumuy ayatani; noqw puma umuhkuwahtipuy Jerusalem aqw kiwisni. \v 4 Pu ason kurs nuy aqwniqw, pam lomahintaniqw puma inumumyani. \s1 Paul’s Plans \p \v 5 Noqw nu hapi Macedoniat aṅnen umumini, pi nu Macedoniat aṅni. \v 6 Noqw sen nu umumum huruhtini, hikis sen nu umumum tömölani; nen nu haqamininiqw uma nuy hihta akw paaṅwayani. \v 7 Nīk̇aṅw nu pu’ yaṅ haqami hoytaqe pay hāk umumi qa yórikni, nīk̇aṅw pay hisnen nu umumum hihsavo huruhtini, kurs Tutuyqawhqa nuy nakwhanaq’ö. \v 8 Nīk̇aṅw nu hapi Pentecost aw pahsavo Ephesus ep qátuni. \v 9 Pi nu pas pavan öqalat tumaltaniqw, put aw inuṅem wuhkoew hötsílti; noqw ehpewi hintsatsk̇aqam wūhaqya. \v 10 Pu ason kurs Timotheus umumiq pituqw, uma tunatyaltotiqw, pam qaṅutsúwk̇aṅw umumum qátuni, taq pam inún it Tutuyqawhqat tumalayat hintsaki. \v 11 Oviy hapi qa hak put pēvewnani, uma qa panyuṅwt, put hahlayhqat umuhpiy hōnayaqw, pam peqw inumini, taq nu put enaṅ aṅ tuptsiwni’yuṅqamuy nuhtayta. \v 12 Pu i’wa itahtupko Apollos pay as pas aṅ tuptsiwni’yuṅqamuy amumum umumiqniqat nu aw ö’qala. Noqw pay nāt pam qa pu’haqam umuminiqey nāwakna; nīk̇aṅw pay ason pam hisat eṅem lomahintaniqw soon qa umumini. \s1 Final Words \p \v 13 Uma qa nāunay’yuṅwni; qapēvewnit ep hūrs hoṅni; pas tahtaqtnihqey pan hinyuṅwni; a’nö ö’qaltni. \v 14 Uma nānami unaṅway’k̇ahk̇aṅw, sohsok hihta hintsatsk̇ani. \v 15 Noqw uma Stephanas ep kīvituy navoti’yuṅqw puma Achaiat ep mohti tuptsiwya, nihqe puma God sinomuyatuy tumalay’yuṅwniqey aw nānoi’yuṅwa. \v 16 Noqw ōviy nu umumi naokiway’tani: Uma hakimuy pan hinyuṅqamuy amumi tūqayyuṅwni, pu sohsokmuy itamuy hintsatsk̇aqamuy amumii, pu itamum tumalay’yuṅqamuy amumii. \v 17 Pas nu it Stephanus, pu Fortunatus, pu Achaicus pumuy ökiqw hahlayhti, puma umuy kurs hinyaniqat ep aw antsatsnaqw ōviy’o. \v 18 Pas pi puma nuy suyan unaṅwtoynaya, pu úmuyu; ōviy uma aṅ panyuṅqamuy pan tuway’yuṅwni. \v 19 Ima Asiat ep hāhaqe’ Jesus aw tōnawtaqam umuy öqalaya; Aquila Priscillat amum umuy Tutuyqawhqat aṅ a’nö öqala, kīyamuy ep tsovawtaqamuy amumuma. \v 20 Sohsoyam tuptsiwni’yuṅqam umuy öqalaya. Uma nānatupkomnihqey pan na’qalantotani. \v 21 Nu’ Paul hapi it yan öqalnit pas nāp imay akw penta. \v 22 Tutuyqawhqat Jesus Christ aw qa unaṅway’taqa hapi pas pay ayo tūviwmantani. Itahtutuyqawhqa hapi nāt pítuni. \v 23 Nam Itahtutuyqawhqay Jesus Christ núokwaat umumi pitsíwtaa. \v 24 Nu Christ Jesus aṅ umumi pas unaṅway’ta. Nam antaa.