\id MRK MARK, Hiri Motu Bible, PNG, 3/93 \h MAREKO \toc1 SIVARAI NAMONA MAREKO IA TOREA \toc2 MAREKO \mt2 SIVARAI NAMONA \mt1 MAREKO \mt2 IA TOREA \c 1 \s1 Ioane Bapatiso ia haroro \p \v 1 Dirava ena Natuna Iesu Keriso ena Sivarai Namona ia matamaia inai bamona. \v 2 Peroveta tauna ladana Isaia ia torea, \b \q1 “Dirava ia hereva, ia gwau: \q1 ‘Oiemu vairana dekenai lauegu hesiai tauna lau siaia. \q1 Oiemu dala do ia karaia hegaegae.’ \q1 \v 3 Ta ia boiboi taunimanima idia noho lasi gabuna dekenai inai bamona, \q1 ‘Lohiabada ena dala umui karaia hegaegae, \q1 iena dala umui hamaoromaoroa.’ ” \b \p \v 4 Unai dainai Ioane Bapatiso ia mai, taunimanima idia noho lasi gabuna dekenai ia haroro. Iena haroro be, taunimanima edia lalona idia giroa, bona bapatiso idia abia, kara dika gwauatao ena toana. \v 5 Iudea kahana taudia bona Ierusalema hanua taudia ibounai idia lao Ioane dekenai. Idia gwau, “Ai be kara dika taudia.” Vadaeni Ioane ese idia ia bapatiso henia Ioridane Sinavai lalonai. \p \v 6 Ioane ena dabua be kamelo huina bona iena gaba gauna be boromakau kopina. Iena aniani be kwadi bona hani. \v 7 Ia haroro, ia gwau, “Tau ta lauegu murinai dohore ia mai, iena siahu ia bada, lauegu siahu ia maragi. Inai tau ena tamaka varona, lau be hegeregere lasi lau ruhaia. \v 8 Lau ese umui lau bapatisoa ranu dekenai, to dohore inai tau ese umui do ia bapatisoa Lauma Helaga dekenai.” \s1 Ioane ese Iesu ia bapatisoa \p \v 9 Unai neganai, Iesu be Nasareta hanua, Galilea kahana dekena amo ia mai, bona Ioane ese Iesu ia bapatisoa Ioridane Sinavai lalonai. \v 10 Iesu ese ranu ia rakatania neganai, nega tamona ia itaia guba ia kehoa, bona Lauma Helaga ia diho ia dekenai pune manu bamona. \v 11 Bona guba dekena amo gado ta ia hereva, ia gwau, “Oi be lauegu Natuna. Lau lalokau henia oi. Lau moale bada oi dekenai.” \s1 Satani ese Iesu ia dibagania \p \v 12 Vadaeni nega tamona Lauma Helaga ese Iesu ia siaia taunimanima idia noho lasi gabuna dekenai. \v 13 Dina 40 ia noho taunimanima idia noho lasi gabunai, unuseni Satani ese ia dibagania. Dagedage boromadia be Iesu danu idia noho, to aneru ese ia idia naria. \s1 Iesu ena gaukara ia matamaia Galilea dekenai \p \v 14 Ioane Bapatiso idia atoa dibura ruma dekenai murinai, Iesu ia lao Galilea dekenai, Dirava ena Sivarai Namona ia harorolaia. \v 15 Ia haroro, ia gwau, “Harihari be Dirava ena nega, bona Dirava ena Basileia be kahirakahira ia ginidae. Umui emui lalona umui giroa, Sivarai Namona umui abidadama henia.” \s1 Iesu ese tau 4 ia boiria, ia murinai idia raka \p \v 16 Iesu ia raka Galilea Gohu kone dekenai, Simona mai ena tadina Andrea danu ia itaia. Idia ruaosi be davara dekenai reke idia negea, badina idia be haoda taudia. \v 17 Iesu ia gwau, “Umui mai lauegu murinai, dohore siahu lau henia umui dekenai, do umui haoda karaia, taunimanima umui abia.” \v 18 Nega tamona edia reke idia rakatania, Iesu ena murinai idia raka. \p \v 19 Sisina ia raka, vadaeni Iamesi, Sebedeo ena natuna, mai ena tadina Ioane danu ia itaia. Vanagi dekenai idia edia reke idia hanamoa noho. \v 20 Iesu ia gwau, “Lauegu murinai umui raka mai.” Vadaeni, ruaosi ese edia tamana Sebedeo mai ena gaukara taudia danu vanagi dekenai idia rakatania, Iesu ena murinai idia raka lao. \s1 Mai lauma dika tauna Iesu ese ia hanamoa \p \v 21 Idia lao Kaperanauma hanua dekenai, unuseni Sabati Dina neganai, dubu lalonai Iesu ese ia hadibaia. \v 22 Taunimanima idia hoa bada iena hadibaia hereva dekenai, badina mai siahu danu ia hereva, taravatu hadibaia taudia bamona lasi. \p \v 23 Inai edia dubu dekenai be tau ta mai lauma dikana ia raka vareai, ia boiboi, ia gwau, \v 24 “Iesu, Nasareta hanua tauna, badina dahaka oi mai ai dekenai? Ai haorea totona oi mai, a? Lau diba oi. Oi be Dirava ena Helaga Tauna.” \p \v 25 Iesu ese lauma ia gwau henia, ia gwau, “Hereva lasi, inai tau oi rakatania lao.” \p \v 26 Lauma dikana ese inai tau ia hamarerea bada herea, bona mai boiboi bada danu ia murimuri lao. \v 27 Itaia taudia ibounai idia hoa bada, idia herevahereva sibodia dekenai, “Inai be dahaka? Hadibaia gauna matamata? Inai tau ena siahu dekenai lauma dikadia danu ia gwau henia, bona iena hereva gauna idia karaia.” \p \v 28 Vadaeni haraga momokani, Iesu ena kara sivarai, be Galilea kahana dekenai noho taudia ibounai idia kamonai. \s1 Iesu ese Petero adavana ena sinana ia hanamoa \p \v 29 Dubu ia rakatania neganai, Iesu be Simona bona Andrea edia ruma dekenai ia raka vareai, Iamesi bona Ioane danu. \v 30 Simona adavana ena sinana ia gorere dainai, ia hekure noho, mai kopina siahu bada. Nega tamona idia ese Iesu idia hamaoroa. \v 31 Ia lao, hahine ena imana ia abia, bona ia ese hahine ia abia isi. Vadaeni, inai hahine ena gorere be nega tamona ia doko, ia toreisi, bona aniani ia henia idia dekenai. \s1 Iesu ese taunimanima momo edia gorere ia hanamoa \p \v 32 Adorahi, dina ia diho neganai, gorere taudia bona mai lauma dikadia taudia ibounai idia mailaia Iesu dekenai. \v 33 Hanua taudia ibounai idia lao, idia hebou ruma ena iduara dekenai. \v 34 Gorere idauidau taudia momo Iesu ese ia hanamoa. Bona lauma dikadia momo ia lulua, bona lauma dikadia edia hereva dala ia koua, badina idia diba ia. \s1 Galilea hanuadia dekenai Iesu ia haroro \p \v 35 Daba maragi, dina ena diari ia mai lasi neganai, Iesu ia toreisi, taunimanima lasi gabuna dekenai ia lao, unuseni ia guriguri. \v 36 Simona mai ena bamona taudia danu ese Iesu idia tahua lao. \v 37 Idia davaria neganai, idia gwau, “Taunimanima ibounai idia tahua oi.” \p \v 38 Ia hereva, ia gwau, “Namo ita lao hanua haida, unuseni lau ura haroro karaia, badina inai totona lau mai.” \v 39 Vadaeni Iesu ia lao Galilea hanua ibounai dekenai. Unuseni edia dubu lalonai ia haroro, bona lauma dikadia ia lulua. \s1 Lepera tauna Iesu ese ia hanamoa \p \v 40 Lepera tauna ta ia mai Iesu dekenai, ia tui diho bona ia noia, ia gwau, “Bema oi ura, mani oi hanamoa lau, badina oiemu siahu be ia hegeregere.” \p \v 41 Iesu ese mai bogahisihisi danu, iena imana ia atoa lepera tauna ena kopina dekenai. Ia gwau, “Lau ura. Hari oi goeva.” \v 42 Nega tamona, lepera gorere ia ore, unai tau ia goeva vadaeni. \v 43 Vadaeni Iesu ese ia siaia, to ia sisiba henia guna, \v 44 ia gwau, “Tau ta do oi hamaoroa lasi, to oi lao hahelagaia tauna dekenai, oiemu kopina goeva ia itaia totona. Bona Mose ena taravatu hegeregere, oi goeva dainai, harihari gauna Dirava dekenai oi henia. Inai oi karaia neganai, oiemu goeva be momokani vadaeni idia dekenai.” \p \v 45 To unai tau ia lao gabu idauidau dekenai, unai kara ena sivarai taunimanima ibounai dekenai ia haroro hedinaraia, unai dainai Iesu ia lou mai lasi hanua dekenai, to taunimanima lasi gabudia dekenai ia noho. To unuseni danu kahana ibounai dekena amo, taunimanima idia mai ia dekenai. \c 2 \s1 Iesu ese kara dika ia gwauatao \p \v 1 Dina haida murinai Iesu ia lou lao Kaperanauma hanua dekenai, bona haida idia gwau ia noho ruma dekenai. \v 2 Taunimanima momo ese idia vareai hebou, ela bona ruma ia honu momokani, bona iduara vairanai danu be gabu lasi. Iesu ese ia haroro, idia kamonai. \v 3 Tau 4 ese marere diba lasi gorere tauna ta geda latanai idia huaia lao, Iesu ese do ia hanamoa totona. \v 4 Idia ura vareai, to dala lasi, taunimanima momo dainai. Idia daekau guhi dekenai, guhi kahana idia kokia. Guhi matu ia noho gabuna dekena amo, marere diba lasi gorere tauna mai geda danu, idia atoa diho lao, Iesu ia gini gabuna dekenai. \v 5 Iesu ese edia abidadama kara ia itaia. Vadaeni gorere tauna ia hamaoroa, ia gwau, “Natugu, oiemu kara dika be lau gwauatao vadaeni.” \p \v 6 Taravatu hadibaia taudia haida idia helai unuseni, bona sibodia dekenai idia laloa momo. \v 7 Idia gwau, “Badina dahaka inai tau ia hereva unai bamona? Inai be Dirava ena ladana ia hadikaia. Daika ese Dirava hegeregere kara dika ia gwauatao diba? Dirava sibona mo.” \p \v 8 Nega tamona Iesu sibona ena lalona ia diba idia laloa unai bamona. Ia gwau, “Badina dahaka umui emui lalona dekenai lauegu kara umui gwau henia? \v 9 Edena hereva be ia haraga, gorere tauna lau hamaoroa, ‘Oiemu kara dika be lau gwauatao vadaeni,’ o, ‘Toreisi, oiemu geda oi abia isi, oi raka lao ruma dekenai’? \v 10 Lau ura umui diba namonamo Taunimanima ena Natuna ena siahu be ia hegeregere tanobada dekenai kara dika ia gwauatao.” Unai dainai ia ese marere diba lasi gorere tauna ia hamaoroa, ia gwau, \v 11 “Lau hamaoroa oi, oi toreisi, oiemu geda oi abia isi, bona oi lao ruma dekenai.” \p \v 12 Nega tamona ia toreisi, iena geda ia abia isi, bona murimuri dekenai ia raka. Ibounai idia itaia, idia hoa bada herea. Dirava dekenai idia hanamoa henia. Idia gwau, “Guna inai bamona ita itaia lasi!” \s1 Iesu ese takisi abia tauna Levi, ia boiria \p \v 13 Iesu ia giroa lou kone dekenai, vadaeni taunimanima ibounai ia dekenai idia haboua, bona ia ese idia ia hadibaia. \v 14 Iena dala ma ia raka lao neganai, Iesu ese Alepeo ena natuna ladana Levi ia itaia, ia helai takisi moni abia gabuna dekenai. Iesu ia gwau, “Oi mai lauegu murinai.” Ia toreisi, Iesu ena murinai ia raka. \p \v 15 Iesu mai ena diba tahua taudia be idia aniani ruma lalonai. Vadaeni takisi abia taudia momo, bona kara dika taudia momo idia mai, idia helai unuseni, Iesu mai ena diba tahua taudia danu. Badina be idia momo Iesu ena murinai idia raka noho. \v 16 Farisea orea edia taravatu hadibaia taudia ese Iesu idia itaia, ia aniani takisi abia taudia, bona kara dika taudia danu, vadaeni idia ese iena diba tahua taudia idia nanadaia, idia gwau, “Badina dahaka ia be takisi abia taudia bona kara dika taudia nega tamona idia aniani?” \p \v 17 Edia hereva Iesu ia kamonai, ia gwau, “Dogeta ia mai lasi goada taudia dainai, to gorere taudia dainai ia mai. Lau mai lasi kara maoromaoro taudia boiria totona, to lau mai be kara dika taudia boiria totona.” \s1 Iesu ena diba tahua taudia ese aniani lasi taravatu idia badinaia lasi \p \v 18 Nega ta Ioane Bapatiso ena diba tahua taudia bona Farisea taudia ese aniani lasi taravatu idia karaia neganai, taunimanima haida idia mai, Iesu dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Badina dahaka Ioane Bapatiso bona Farisea orea edia diba tahua taudia ese aniani ania lasi taravatu nega idia badinaia noho, to oiemu diba tahua taudia ese idia badinaia lasi?” \p \v 19 Iesu ia hereva, ia gwau, “Umui laloa, headava matamata tauna ena turadia danu ia noho neganai, idia aniani lasi, a? Ia noho idia danu neganai, aniani lasi taravatu idia laloa diba lasi. \v 20 To dina ta dika taudia ese headava matamata tauna do idia abia lao. Unai dina dekenai, be iena turadia ese aniani lasi ena taravatu do idia karaia. \p \v 21 “Daika tauna be, dabua gunana dekenai, dabua matamata sisina maragina ia turia, hanamoa totona? Bema unai bamona, matamata gauna do ia veria, ia darea, bona matu dikana ia vara. \v 22 Daika tauna be, kopina gunana lalonai uaina matamata do ia bubua? Bema unai bamona, uaina ese kopina do ia darea, uaina ia bubua kava, bona kopina do ia dika vadaeni. To namo be uaina matamata, kopina matamata lalonai do idia atoa.” \s1 Diba tahua taudia ese Sabati ena taravatu ta idia naria lasi \p \v 23 Sabati Dina ta, koni ia tubu gabuna dekenai Iesu ia raka neganai, iena diba tahua taudia ese koni huahua haida idia kokia. \v 24 Farisea taudia ese ia dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Badina dahaka idia ese mai taravatu kara idia karaia, Sabati Dina neganai?” \p \v 25 Iesu ia haere henia, “Umui duahia lasi Davida ena kara, ia bona iena taudia idia hitolo mase, aniani be lasi neganai? \v 26 Abiatara ia Hahelagaia Tauna Badana neganai, Davida ese Dirava ena dubu ia raka vareai, idia atoa Dirava ena vairanai paraoa ia ania, iena taudia dekenai ia henia danu. Unai paraoa be helaga momokani, hahelagaia taudia sibona idia ania diba.” \p \v 27 Idia dekenai Iesu ia hamaoroa, ia gwau “Dirava ese Sabati ia karaia taunimanima totona, Dirava ese taunimanima ia karaia lasi Sabati totona. \v 28 Unai dainai Taunimanima ena Natuna be Sabati ena biaguna.” \c 3 \s1 Imana ia dika tauna Iesu ese ia hanamoa \p \v 1 Iesu dubu lalonai ia raka vareai lou, unuseni be imana ia dika tauna ta ia noho. \v 2 Vadaeni, tau haida ese Iesu idia itaia namonamo. Bema hanamoa kara ia karaia Sabati Dina neganai, idia ese ia do idia samania. \v 3 Iesu ese unai imana ia dika tauna ia hamaoroa, ia gwau, “Oi toreisi, oi mai.” \v 4 Iesu ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Taravatu be dahaka? Kara namo ita karaia Sabati Dina neganai, o, kara dika ita karaia? Ta ita hamauria o ita hamasea?” \p To idia be hereva lasi. \v 5 Mai badu bona lalohisihisi danu ia itadia, badina edia lalona be auka. Ia ese gorere tauna ia hamaoroa, ia gwau, “Oiemu imana oi abia isi.” Ia abia isi, vadaeni iena imana ia namo lou, imana kahana bamona. \v 6 Nega tamona Farisea taudia be murimuri dekenai idia lao, bona Heroda ena kahana taudia danu idia herevahereva, Iesu idia alaia mase dalana idia tahua. \s1 Gorere taudia haida ma Iesu ese ia hanamoa \p \v 7 Iesu mai ena diba tahua taudia danu Galilea kone dekenai idia lao, vadaeni Galilea bona Iudea taudia momo herea be iena murinai idia raka. \v 8 Momo herea Iesu ena kara sivarai idia kamonai, bona idia mai ia dekenai. Idia mai Ierusalema, Idumea, Ioridane unai kahana, Turo bona Sidono kahana dekena amo. \v 9 Iesu ese iena diba tahua taudia ia hamaoroa vanagi ta idia abia mai, inai taunimanima momo ese iena gaukara dalana idia koua garina. \v 10 Badina be guna, gorere taudia momo ia hanamoa dainai, hari gorere taudia idauidau momo idia mai ia kahirakahira, ia dekenai idia kamokau totona. \v 11 Lauma dikadia ese Iesu idia itaia neganai, idia moru diho, idia boiboi, idia gwau, “Oi be Dirava ena Natuna.” \p \v 12 Bona Iesu ese idia ia gwau henia, iena ladana idia hedinaraia lasi. \s1 Diba tahua taudia 12 Iesu ese ia abia hidi \p \v 13 Iesu ia daekau ororo dekenai. Unuseni, ia ura henia taudia ia boiria, bona idia mai ia dekenai. \v 14 Bona taudia 12 ia abia hidi, ia dekenai dohore idia noho totona. Ia ese idia do ia siaia, haroro idia karaia totona. \v 15 Bona lauma dikadia lulua siahu ia henia idia dekenai. \p \v 16 Taudia be inai: Simona dekenai ladana matamata ia henia, Petero, \v 17 Iamesi, Sebedeo ena natuna, bona iena tadina Ioane dekenai ladana matamata ia henia, ladana be Boanere, anina be, “Guba boiboi natudia,” \v 18 Andrea, bona Filipo, bona Batolomeo, bona Mataio, bona Toma, bona Iamesi, Alepeo ena natuna, bona Tadeo, bona Roma taudia lulua gwauraia orea ena tauna ta ladana Simona, \v 19 bona Iuda Iskariote, Iesu ia samania tauna. \s1 Taravatu hadibaia taudia idia badu Iesu dekenai \p \v 20 Iesu ia lao ruma dekenai. Ia bona iena diba tahua taudia idia ura aniani, to taunimanima momo idia haboua lou dainai, idia be aniani dala lasi. \v 21 Iesu ena varavara ese Iesu ena kara sivarai idia kamonai neganai, idia lao, ia abia bona naria totona, badina haida idia gwau ia kavakava. \p \v 22 Taravatu hadibaia taudia idia mai Ierusalema dekena amo, idia gwau, “Belesebulo ia noho ia lalonai,” bona, “Lauma dikadia edia biaguna ena siahu dekenai ia ese lauma dikadia taunimanima dekena amo ia lulua.” \p \v 23 Vadaeni Iesu ese taunimanima ia boiridia idia mai ia dekenai, bona parabole dekenai ia hereva idia dekenai. Ia gwau, “Edena bamona Satani sibona ese Satani do ia lulua? \v 24 Bema gavamani ta taudia idia parara bona heai momo, dohore unai gavamani ia gini diba lasi. \v 25 Bema iduhu ta taudia idia parara bona heai momo, unai iduhu ia gini diba lasi. \v 26 Bema Satani sibona ena lalona dekenai ia heai, bona sibona ia parara, dohore ia noho diba lasi, ena dokona be kahirakahira. \p \v 27 “Henaoa tauna be ia hegeregere lasi goada tauna ena ruma ia vareai. To bema goada tauna ia kwatua guna, vadaeni, unai neganai ia hegeregere kohu henaoa. \p \v 28 “Momokani lau hamaoroa umui dekenai, Dirava ese taunimanima edia kara dika ibounai ia gwauatao diba, bona Dirava ena ladana hadikaia hereva danu. \v 29 To, bema tau ta ese Lauma Helaga ena ladana ia hadikaia, Dirava ese unai dika be do ia gwauatao lasi. Iena dika be ia noho hanaihanai, kokia dalana be lasi.” \v 30 Iesu ese inai bamona ia hereva, badina be idia gwau lauma dikana ia noho ia lalonai. \s1 Iesu ena varavara korikori \p \v 31 Iesu ena tadina bona iena sinana idia mai, murimuri dekenai idia gini. Hereva idia siaia, idia ura itaia. \v 32 Taunimanima momo be Iesu kahirakahira idia helai, idia gwau, “Oiemu sinana bona tadina bona taihuna idia noho murimuri dekenai, idia tahua oi.” \p \v 33 Iesu ia haere henia, “Lauegu sinana bona tadina be daika?” \v 34 Iena matana ia negea unuseni helai taudia dekenai, ia gwau: “Lauegu sinana bona lauegu tadina be inai. \v 35 Dirava ena ura idia karaia taudia, unai taudia be lauegu tadina, bona lauegu taihuna, bona lauegu sinana.” \c 4 \s1 Parabole: Uiti hadoa \p \v 1 Iesu ia hadibaia lou kone dekenai. Bona taunimanima momo idia haboua ia dekenai. Idia be momo herea dainai, Iesu be vanagi ta dekenai ia guia, davara latanai. Vanagi latanai ia helai, bona taunimanima idia noho kone dekenai. \v 2 Gau momo ia hadibaia parabole dekenai. Iena hadibaia hereva lalonai ia gwau, \p \v 3 “Umui kamonai. Tau ta ena uhe ia hadoa tano dekenai. \v 4 Ia hadoa neganai, uhe haida idia moru dala dekenai, bona manu idia mai idia ania. \v 5 Uhe haida idia moru nadi gabuna dekenai, unuseni be tano momo lasi dainai, idia tubu haraga, badina be tano ia dobu lasi. \v 6 Dina ia daekau neganai, iena siahu ese unai uhe matamata ia hamasea, badina idia be ramudia lasi. \v 7 Uhe haida be idia moru ava ginigini lalonai, bona uhe edia tubu dala be ava ginigini ese idia koua, bona au huahua ia atoa lasi. \v 8 To uhe haida idia moru tano namona dekenai, idia tubu namo herea, huahua idia atoa, haida 30, haida 60, haida 100.” \p \v 9 Vadaeni Iesu ia gwau, “Mai taiana tauna, namo ia kamonai.” \s1 Badina dahaka Iesu ese parabole ia gwauraia? \p \v 10 Gabeai, Iesu sibona ia noho neganai, ia kamonai henia taudia bona iena diba tahua taudia 12 ese unai parabole ena anina idia tahua. \v 11 Ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Dirava ena Basileia hereva ia hunia lasi umui dekenai, to murimuri taudia dekenai, gau ibounai lau hadibaia parabole dekenai. \v 12 Buka Helaga ia gwauraia inai: \b \q1 “ ‘Idia itaia, to anina idia diba lasi, \q1 bona idia kamonai, to hereva ena anina idia davaria lasi, \q1 edia lalona idia giroa garina, \q1 bona edia dika be do ia gwauatao garina.’ ” \s1 Uiti uhena parabole ena anina \p \v 13 Iesu ia hamaoroa idia dekenai, “Bema inai parabole ena anina umui diba lasi, edena bamona parabole haida edia anina dohore umui diba? \v 14 Uhe hadoa tauna ese Dirava ena hereva ia hadoa. \v 15 Taunimanima haida be unai hereva ia moru dala dekenai tano bamona. Hereva idia kamonai, to nega tamona Satani ia mai, idia lalonai hadoa hereva gauna ia abia lao. \v 16 Hegeregere, uhe haida idia moru nadi dekenai, be taunimanima haida bamona. Hereva idia kamonai neganai, idia abia dae haraga, mai moale danu. \v 17 To idia be ramu lasi dainai, nega sisina mo idia goada. Gabeai inai hadibaia hereva dainai, nega dika bona dagedage idia mai neganai, idia moru haraga. \v 18 Bona haida be uhe ia moru ava ginigini lalonai hegeregere. Inai taudia be hereva idia kamonai vadaeni. \v 19 To tanobada gaudia dekenai laloa momo, bona kohu ura henia bada, bona ura dika idauidau dainai, hereva ena tubu dala idia koua. Bona au huahua idia atoa lasi. \v 20 To haida be uhe ia moru tano namona dekenai hegeregere. Hereva idia kamonai, idia abia dae goada, au huahua idia abia. Haida 30, haida 60, haida 100.” \s1 Diari herevadia \p \v 21 Iesu ma idia dekenai ia hereva, ia gwau, “Lamepa ita abia neganai, ita atoa uro lalonai, o mahuta patana henunai, a? Lasi, to lamepa ena gini gabuna dekenai ita atoa. \v 22 Hunia gaudia ibounai dohore idia hedinaraia, koua gaudia ibounai dohore idia kehoa. \v 23 Mai taiana tauna, namo ia kamonai.” \p \v 24 Bona ia gwau, “Umui kamonai gaudia umui laloa namonamo. Umui henia hegeregere, dohore unai bamona idia henia lou umui dekenai, bona gau haida danu. \v 25 Mai ena gau tauna, gau haida danu do ia abia, to gau lasi tauna, ena gau abia dala do ia koua.” \s1 Parabole: Uhe sibona ia tubu \p \v 26 Ma Iesu ia gwau, “Dirava ena Basileia be inai bamona: Tau ta tano latanai uhe ia negea. \v 27 Hanuaboi ia mahuta, dina neganai ia toreisi, vadaeni uhe hadoa gauna ia tubu bona ia vara, to hadoa tauna ia diba lasi edena bamona uhe ia tubu. \v 28 Tano sibona ese huahua ia havaraia, rau ia tubu guna, gabeai kwarana, inai murinai be anina ia vara. \v 29 To anina ia mage neganai, karaharaga ia utua kaia dekenai, badina huahua gogoa negana ia ginidae.” \s1 Parabole: Mastadi au ena uhena \p \v 30 Iesu ia gwau, “Dirava ena Basileia be dahaka bamona? Edena parabole dekenai anina ita hedinaraia? \v 31 Ia hegeregere mastadi au ena uhena bamona, tano dekenai hadoa neganai be ia maragimaragi, tanobada ena uhe idauidau edia bada ia be henunai. \v 32 To idia hadoa, bona ia tubu neganai, ia bada herea, aniani ava ibounai edia bada ia hanaia, iena rigi danu be bada herea, bona ataiai manudia idia helai unuseni, iena keruma dekenai.” \p \v 33 Bona parabole unai bamona momo dekenai Iesu ia hadibaia, idia kamonai diba hegeregere. \v 34 Ia hadibaia parabole dekenai sibona. To gabeai, ia bona iena diba tahua taudia sibona idia noho neganai, anina ibounai ia hadibaia idia dekenai. \s1 Iesu ese lai bona hurehure ia hadokoa \p \v 35 Unai dina, adorahi neganai, Iesu ese diba tahua taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Davara unai kahanai ita hanaia lao.” \v 36 Vadaeni, idia ese unai taunimanima momo idia rakatania, Iesu danu vanagi dekenai idia guia, idia heau. Vanagi haida danu idia lao. \v 37 Lai bada herea ia mai, bona hurehure bada idia daekau, ela bona vanagi kahirakahira ia honu. \v 38 Iesu ia mahuta vanagi duduna dekenai, geda manokamanoka latanai. Idia lao ia dekenai, idia hanogaia. Idia gwau, “Hadibaia tauna e, oi laloa lasi, kahirakahira ita mase?” \p \v 39 Vadaeni Iesu ia toreisi, lai dekenai ia gwau henia, bona davara dekenai ia hereva, ia gwau, “Umui doko, umui maino noho.” Vadaeni, nega tamona lai ia doko, bona hurehure be lasi. \v 40 Iena diba tahua taudia dekenai Iesu ia gwau, “Umui dahaka gari momo? Edena bamona umui be abidadama lasi?” \p \v 41 Idia hoa bona gari bada, idia hereva, “Inai tau be daika? Lai bona davara ese iena hereva idia kamonai henia!” \c 5 \s1 Iesu ese kavakava tauna ia hanamoa \p \v 1 Davara unai kahanai kone dekenai idia kamokau, tano ladana Gerasa. \v 2 Iesu ese vanagi ia rakatania neganai, mase guria gabuna dekenai noho tauna ta karaharaga ia mai ia dekenai. Lauma dikana ia noho inai tau lalonai. \v 3 Taunimanima be hegeregere lasi idia dogoatao, bona idia kwatua diba lasi. Auri kwatua gaudia danu be hegeregere lasi. \v 4 Nega momo auri kwatua gaudia dekenai iena imana bona iena aena idia guia, to imana bona aena kwatua gaudia ia makohia ore. Tau ta ese ia hamanadaia hegeregere lasi. \v 5 Dina ibounai, hanuaboi danu, mase guria gabuna dekenai bona ororo dekenai, ia tai bona boiboi, bona iena kopina ia utua nadi dekenai. \p \v 6 Daudau dekenai ia ese Iesu ia itaia, vadaeni ia heau Iesu dekenai bona ia tomadiho henia. \v 7 Ia boiboi goada, “Dahaka oi ura karaia lau dekenai, Iesu, Dirava Ataiai Momokani ena Natuna? Dirava ena ladana dainai lau noinoi, lau oi hahisia lasi.” \v 8 Badina Iesu ia hereva guna, ia gwau, “Vadaeni, lauma dikana e, inai tau oi rakatania, oi lao!” \p \v 9 Bona Iesu ia gwau, “Oiemu ladana be daika?” \p Ia haere henia, “Lauegu ladana be Hutuma, badina ai be momo herea.” \v 10 Ia noinoi goada Iesu dekenai, “Mani ai do oi lulua daudau lasi. Ai ura noho inai tano dekenai.” \p \v 11 Unuseni ororo ta dekenai boroma momo herea idia aniani noho. \v 12 Lauma dikadia ese Iesu idia noia, idia gwau, “Oi siaia ai boroma dekenai, bona boroma lalonai ai vareai.” \v 13 Vadaeni Iesu ese idia ia siaia, bona lauma dikadia ese unai tau idia rakatania, idia lao vareai boroma lalonai. Nega tamona ororo dekena amo boroma idia heau diho lao, idia moru davara dekenai. Ibounai idia maloa, idia mase. Idia be 2000 bamona. \p \v 14 Boroma naria taudia idia heau lao hanua, bona uma gabudia dekenai, unai sivarai idia gwauraia loaloa. Vadaeni taunimanima idia lao, dahaka ia vara gauna idia itaia. \v 15 Idia mai Iesu dekenai, bona guna mai ena lauma dika momo tauna idia itaia, ia helai diho, mai dabua, bona iena lalona be namo lou. Vadaeni ibounai idia gari. \v 16 Unai kara idia itaia taudia ese boroma bona lauma dikadia lulua sivarai idia hamaoroa hanua taudia dekenai. \v 17 Vadaeni idia ese Iesu dekenai idia noinoi, edia tano do ia rakatania. \p \v 18 Vanagi dekenai Iesu ia guia neganai, unai guna mai lauma dikadia tauna ese ia noinoi ia dekenai, ia gwau, “Lau ura loaloa oi danu.” \p \v 19 Iesu ia gwau, “Lasi, oi lao oiemu varavara bona turana dekenai, Lohiabada ia bogahisihisi oi dekenai, bona oi ia hamauria sivarai do oi hamaoroa.” \p \v 20 Vadaeni ia lao Hanua 10, unuseni ia ese Iesu ena kara ia dekenai ena sivarai ia harorolaia, taunimanima ibounai idia hoa bada. \s1 Iairo ena natuna kekeni bona rara gorere hahine Iesu ese ia hanamoa \p \v 21 Iesu ese vanagi dekenai ia hanaia lou davara unai kahanai, vadaeni taunimanima momo idia haboua ia dekenai, ia be kone dekenai ia noho. \v 22 Dubu ena lohia ta, iena ladana be Iairo, ese Iesu ia itaia neganai ia mai, ia tui diho Iesu ena aena badinai. \v 23 Ia noinoi goada, ia gwau, “Egu natuna kekeni maragina be kahirakahira ia mase, lau noinoi, mani oi mai, oiemu imana oi atoa iena latanai, oi hamauria.” \p \v 24 Iesu be dubu lohia tauna danu ia lao, taunimanima momo ese idia hagegea, bona momo be iena murinai idia raka. \p \v 25 Taunimanima edia huanai be hahine ta. Inai hahine ia gorere lagani 12, iena gorere be rara moru. \v 26 Muramura taudia momo ese iena gorere idia hanamoa gwauraia, to idia be hegeregere lasi. Iena moni bona kohu ia negea ore, to iena gorere be ia bada noho. \v 27 Iesu ena kara sivarai ia kamonai. Unai dainai ia mai, taunimanima edia huanai ia vareai, Iesu ena dabua ia dogoatao. \v 28 Badina be ia gwau, “Bema iena dabua sibona lau dogoatao, mauri do lau davaria.” \p \v 29 Nega tamona rara gorere ia doko, hahine sibona ena lalona dekenai ia diba iena gorere ia ore. \v 30 Iesu ia diba iena lalona dekena amo hamauria siahu ia lao murimuri dekenai, unai dainai ia giroa, taunimanima dekenai ia nanadaia, “Lauegu dabua daika ese ia dogoatao?” \p \v 31 Iena diba tahua taudia idia gwau, “Taunimanima momo herea oi kahirakahira idia gini, idia dogoatao oi, badina dahaka oi gwau, ‘Daika ia dogoatao lau?’ ” \p \v 32 To Iesu ia giroa, ia dogoatao tauna ia tahua. \v 33 Unai hahine ia heudeheude mai gari danu, ia diba dahaka ia vara ia dekenai. Ia mai, ia tui diho Iesu ena vairanai, dahaka ia vara gauna ia hamaoroa ia dekenai. \v 34 Iesu ia gwau, “Lauegu natuna, oiemu abidadama dainai, mauri oi davaria vadaeni, oi lao mai maino danu, bona oiemu gorere do oi davaria lou lasi.” \p \v 35 Ia hereva noho neganai, dubu lohia tauna ena taudia haida be iena ruma dekena amo idia mai. Dubu lohia dekenai idia hamaoroa, idia gwau, “Oiemu natuna ia mase vadaeni. Badina dahaka hadibaia tauna dekenai oi noinoi noho?” \p \v 36 To edia hereva Iesu ia kamonai neganai, ia hereva dubu lohia dekenai, ia gwau, “Oi gari lasi, oi abidadama henia sibona.” \v 37 Taunimanima dekenai ia gwau, “Umui noho, Petero bona Iamesi bona iena tadina Ioane sibona mo idia mai lau danu.” \v 38 Idia lao, dubu lohia ena ruma dekenai idia ginidae, unuseni Iesu ese ia itaia, taunimanima momo idia taitai bada bona lalohisihisi regena idia karaia noho. \v 39 Ia raka vareai, ia nanadaia, “Badina dahaka umui boiboi bona tai momo? Kekeni ia mase lasi, ia mahuta.” \p \v 40 Idia kiri ia dekenai, to Iesu ese idia ibounai ia lulua murimuri dekenai. Unai kekeni ena tamana bona sinana, bona iena bamona taudia sibona, ia hakaua lao kekeni ia hekure gabunai. \v 41 Iesu ese kekeni ena imana ia abia, ia hereva henia, ia gwau, “Talita kumi,” (anina be, “Kekeni e, oi toreisi”). \p \v 42 Nega tamona unai mase kekeni ese mauri ia davaria lou, ia toreisi bona ia raka. Iena laganai be 12. Ibounai idia hoa dikadika. \v 43 Iesu ese sisiba goada ia henia idia dekenai, inai kara be taunimanima dekenai do idia hamaoroa lasi. Bona ia hereva, aniani sisina kekeni dekenai idia henia, ia ania. \c 6 \s1 Iesu ia lao Nasareta hanua dekenai \p \v 1 Iesu ese unai gabu ia rakatania, vadaeni ia lao iena hanua korikori dekenai. Iena diba tahua taudia ia danu idia lao. \v 2 Sabati Dina neganai dubu lalonai ia hadibaia. Taunimanima momo ese Iesu ena hereva idia kamonai, bona idia hoa bada, idia gwau, “Inai tau ese inai gau edeseni ia davaria? Inai be dahaka aonega ia abia? Daika ese ia henia ia dekenai? Bona inai siahu karadia be edena bamona ia karaia? \v 3 Inai be kamuta tauna, a? Maria ena natuna, Iamesi bona Iose bona Iuda bona Simona edia kakana, a? Iena taihuna idia danu ita dekenai idia noho, a?” Edia laloa be sisina dika Iesu dekenai. \p \v 4 Iesu ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Taunimanima haida idia laloa peroveta tauna be tau badana, to iena hanua korikori, iena iduhu, bona iena ruma taudia idia laloa ia be tau badana lasi.” \p \v 5 Unai gabu dekenai siahu karadia ia karaia diba lasi, to gorere taudia tamona tamona sibona edia latanai iena imana ia atoa, edia gorere ia hanamoa. \v 6 Iesu ia hoa bada, edia abidadama lasi dainai. \s1 Iesu ese iena aposetolo ia siaia \p Gabeai ia lao hanua maragi ibounai dekenai, ia hadibaia karaia. \v 7 Bona iena taudia 12 ia boiria, idia mai ia dekenai, bona rua rua dekena amo idia ia siaia lao. Lauma dikadia lulua siahu ia henia idia dekenai. \v 8 Ia hadibaia, ia gwau, “Laolao gaudia umui abia lao lasi, raka durua au sibona, puse lasi, aniani lasi, moni lasi. \v 9 Tamaka umui atoa, to dabua rua umui atoa lasi.” \v 10 Ia hamaoroa, “Ruma ta dekenai umui daekau neganai, unuseni umui noho ela bona unai hanua umui rakatania. \v 11 Bema gabu haida dekenai idia ura lasi umui, bona emui hereva idia kamonai lasi, umui rakatania neganai, emui aena kahu do umui negea oho, edia kara dika hedinaraia totona.” \p \v 12 Vadaeni, idia lao, idia haroro, edia haroro anina be, taunimanima edia lalona idia giroa. \v 13 Idia ese danu lauma dikadia momo idia lulua murimuri dekenai, bona gorere taudia momo edia latanai dehoro idia atoa, idia namo lou. \s1 Ioane Bapatiso ia mase \p \v 14 King Heroda ese inai kara ena kiki ia kamonai, badina be Iesu ena kara namo sivarai taunimanima momo idia diba. Haida idia gwau, “Inai be Ioane Bapatiso, mase dekena amo ia toreisi, bona siahu karadia idia vara iena lalonai.” \p \v 15 To haida idia gwau, “Inai be Elia,” Haida idia gwau, “Inai be peroveta tauna ta, peroveta gunadia bamona.” \p \v 16 To Heroda ia kamonai neganai, ia gwau, “Inai be Ioane, guna iena kwarana lau utua oho, to hari mase dekena amo ia toreisi.” \v 17 Heroda be unai bamona ia hereva, badina be guna ia ese iena taudia haida ia siaia lao, Ioane idia dogoatao, dibura ruma lalonai idia atoa. Inai be Herodia ena ura. Herodia be Heroda ena kakana Filipo ena adavana, to Heroda ese ia adavaia. \v 18 Guna Ioane ese Heroda ia gwau henia, ia gwau, “Taravatu be, oiemu kakana ena adavana oi headava lasi.” \p \v 19 Unai dainai Herodia ia badu Ioane dekenai, ia ura ia alaia mase, to dala be lasi, \v 20 badina be Heroda ia gari Ioane dekenai. Ia gari, badina be ia diba Ioane be kara maoromaoro tauna, bona helaga tauna, bona Heroda ese Ioane ia naria namonamo. Nega momo Ioane ena hereva be Heroda ia kamonai, bona ia daradara momo, to ia ura dikadika ia kamonaia. \p \v 21 Heroda ena vara laloatao dinana ia ginidae neganai, aria badana ia karaia, hanua lohiadia bona tuari lohiadia bona Galilea kahana tau badadia ia boiria, idia mai. Vadaeni, inai be Herodia ena nega namona. \v 22 Herodia ena natuna kekeni ia raka vareai, ia mavaru, Heroda mai ena vadivadi taudia danu idia moale bada. Heroda ese kekeni dekenai ia hereva, ia gwau, “Oiemu ura oi gwauraia, dohore lau henia oi dekenai.” \v 23 Ia gwauhamata metauna karaia, ia gwau, “Dahaka gau oi noinoi lau dekenai, dohore lau henia oi dekenai. Bema lauegu basileia kahana oi noia danu, do lau henia oi dekenai.” \p \v 24 Kekeni ia lao murimuri dekenai, iena sinana ia nanadaia, ia gwau, “Dahaka lau noinoi?” Ia gwau, “Ioane Bapatiso ena kwarana.” \p \v 25 Karaharaga ia raka vareai lou king dekenai, ia noia, ia gwau, “Lauegu ura be harihari Ioane Bapatiso ena kwarana oi henia lau dekenai, mereki latanai.” \p \v 26 Heroda ena lalona ia hisihisi bada, to iena gwauhamata dainai, bona iena vadivadi taudia dainai, inai noinoi koua dala ia diba lasi. \v 27 Heroda ese karaharaga iena tuari tauna ta ia siaia, ia hamaoroa Ioane Bapatiso ena kwarana ia utua oho, ia mailaia. Ia lao dibura ruma lalonai, Ioane Bapatiso ena kwarana ia utua oho. \v 28 Ioane ena kwarana mereki latanai ia mailaia, kekeni dekenai ia henia. Gabeai kekeni ese sinana dekenai ia henia. \p \v 29 Ioane ena diba tahua taudia ese inai sivarai idia kamonai neganai, idia lao, iena tauanina idia loahaia, guria gabuna lalonai idia atoa. \s1 Aposetolo taudia idia mai lou \p \v 30 Aposetolo taudia idia haboua lou Iesu dekenai, idia karaia gaudia, bona hadibaia gaudia idia hamaoroa totona. \v 31 Taunimanima momo idia mai idia lao dainai, Iesu bona iena diba tahua taudia edia aniani nega be lasi. Unai dainai idia ia hamaoroa, ia gwau, “Umui mai, taunimanima noho lasi gabuna dekenai ita lao, ita laga-ani sisina.” \v 32 Idia guia vanagi dekenai, taunimanima noho lasi gabuna dekenai idia lao. \p \v 33 To idia lao neganai, taunimanima momo ese idia itaia. Vadaeni hanua ibounai dekena amo, aena dekenai idia heau lao, idia ginidae guna. \v 34 Iesu ia ginidae, taunimanima momo ia itaia neganai ia bogahisihisi idia dekenai, badina idia be mamoe hegeregere, bona naria tauna lasi. Vadaeni, ia ese mauri sivarai momo ia hadibaia. \s1 Iesu ese taunimanima 5000 mai kahana ia ubua \p \v 35 Kahirakahira dina ia diho, iena diba tahua taudia idia lao Iesu dekenai, idia gwau, “Inai be aniani lasi gabuna, hanuaboi be kahirakahira ia mai. \v 36 Taunimanima oi siaia lao namo, idia lao uma, bona hanua maragidia, aniani haida idia hoia, idia ania.” \p \v 37 Iesu ia haere, ia gwau, “Umui sibona ese aniani umui henia idia dekenai.” Idia gwau, “Be, edena bamona? 200 kina ai abia, paraoa ai hoia, bona ai henia idia dekenai, idia ania, a?” \p \v 38 Iesu ia nanadaia, ia gwau, “Umui emui aniani gaudia hida? Umui lao itaia.” \p Idia tahua, gabeai idia gwau, “Paraoa 5, bona gwarume rua sibona.” \p \v 39 Iesu ese taunimanima ibounai ia hamaoroa rei matamata gabuna idia helai diho. \v 40 Idia helai diho, haida 100 dekena amo, haida 50 dekena amo. \v 41 Aniani gaudia paraoa 5 bona gwarume rua Iesu ese ia abia, iena matana ia negea gubai, ia guriguri, Dirava dekenai ia tanikiu, gabeai paraoa ia makohia, diba tahua taudia dekenai ia henia, idia henia taunimanima dekenai. Gwarume danu ia makohia, bona ia henia taunimanima ta ta dekenai. \v 42 Idia ibounai idia aniani, idia boga kunu. \v 43 Gabeai idia ania lasi paraoa bona gwarume idia haboua, bosea 12 idia hahonua. \v 44 Paraoa ania tatau be 5000. \s1 Iesu davara kopina latanai ia raka \p \v 45 Vadaeni nega tamona Iesu ese iena diba tahua taudia ia hamaoroa, vanagi dekenai idia guia, idia hanaia lao guna Betesaida hanua kahanai, to ia sibona do ia noho, taunimanima do ia siaia lao. \v 46 Ia siaidia lao murinai, ia daekau ororo dekenai, ia guriguri. \v 47 Adorahi neganai vanagi be davara huanai, to ia sibona tano dekenai ia noho. \v 48 Ia itaia, idia bara hekwarahi bada, badina lai be edia vaira dekenai ia mai. Bona hanuaboi lalonai, daba kahanai, idia dekenai davara ena kopina latanai Iesu ia raka lao. Ia ura vanagi ia hanaia. \v 49 Idia itaia, davara kopina latanai ia raka neganai, idia laloa ia be lauma ta, bona idia boiboi dikadika. \v 50 Badina be ibounai idia itaia, bona idia gari dikadika. \p To karaharaga Iesu ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Umui goada abia, umui gari lasi, inai be lau.” \v 51 Ia lao idia dekenai, vanagi dekenai ia guia, bona nega tamona lai ia doko. Vadaeni, idia hoa bada. \v 52 Badina be paraoa hoa kara idia itaia, to ena anina idia diba namonamo lasi, edia laloa be koua. \s1 Genesareta dekenai \p \v 53 Davara idia hanaia, vadaeni Iesu bona iena diba tahua taudia idia kamokau Genesareta kone dekenai. \v 54 Vanagi dekena amo idia diho neganai, nega tamona taunimanima idia itaia ia be Iesu. \v 55 Vadaeni unai kahana taudia ibounai idia heau lao, idia ese gorere taudia edia geda latanai idia abia lao Iesu ena noho gabunai. \v 56 Bona edena gabu ia lao, hanua maragidia, hanua badadia, bona uma gabudia, ariara bona hoihoi gabudia dekenai, gorere taudia idia atoa. Gorere taudia idia noinoi Iesu dekenai, iena dabua ena duduna sibona do idia dogoatao, bona dogoatao taudia ibounai ese mauri idia davaria. \c 7 \s1 Iesu ese Farisea edia anina lasi taravatudia ia herevalaia \p \v 1 Farisea taudia bona taravatu hadibaia taudia haida Ierusalema dekena amo idia mai, Iesu dekenai idia haboua. \v 2 Idia ese iena diba tahua taudia haida idia itaia, imadia mai miro danu aniani idia ania, edia imadia idia huria lasi. \v 3 Badina be Farisea bona Iuda taudia aniani idia ania neganai, imadia idia huria namonamo guna. Inai be edia sene taudia edia taravatu. \v 4 Hoihoi gabuna dekena amo idia mai, bema idia digu lasi guna, idia aniani lasi. Taravatu momo inai bamona idia naria, kapusi, sosipani, aniani udaia gaudia huria taravatu. \p \v 5 Farisea taudia bona taravatu hadibaia taudia ese Iesu idia nanadaia, idia gwau, “Badina dahaka oiemu diba tahua taudia ese sene taudia edia taravatu idia naria lasi, aniani idia ania imadia mai miro danu?” \v 6 Ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Umui be koikoi taudia, Isaia ese emui kara ia hedinaraia vadaeni. Ia torea inai bamona, ia gwau: \b \q1 “ ‘Inai bese taudia edia ududia sibona idia hanamoa lau, \q1 to edia kudoudia be daudau masemase lau dekena amo. \q1 \v 7 Idia tomadiho lau dekenai, to anina lasi. \q1 Idia edia hadibaia hereva be taunimanima edia taravatu sibona.’ \b \p \v 8 “Umui ese Dirava ena taravatu umui rakatania vadaeni, bona taunimanima edia taravatu sibona umui dogoatao noho.” \p \v 9 Ia gwau henia, ia gwau, “Momokani umui ese Dirava ena taravatu umui negea, emui sene taravatu umui dogoatao totona. \v 10 Mose ia gwau, ‘Oiemu tamana bona sinana oi hanamoa,’ inai danu, ‘Tamana o sinana ia hadikaia tauna, umui alaia mase.’ \v 11 To umui gwau tau ta ese iena tamana o sinana dekenai ia hamaoroa, ‘Lauegu hanamoa gauna umui dekenai lau henia lasi, badina ia be Kobana.’ (Kobana ena anina be, Dirava dekenai ia atoa vadaeni.) \v 12 Inai dala dekenai umui gwau iena tamana bona sinana ia durua lasi be namo. \v 13 Inai bamona dala umui emui taravatu dekenai Dirava ena hereva umui hadikaia, taunimanima danu umui hadibaia inai bamona. Kara momo unai bamona umui karaia danu.” \s1 Taunimanima hadikaia gaudia \p \v 14 Iesu ese taunimanima momo ia boiria, idia mai lou ia dekenai, ia hereva henidia, ia gwau, “Umui ibounai lauegu hereva kamonai namonamo, bona diba. \v 15 Murimuri dekenai noho gauna ia vareai tau lalonai ese unai tau ia hadikaia lasi, to lalona dekena amo mai gauna ese ia hadikaia. \v 16 Mai taiana tauna, namo ia kamonai.” \p \v 17 Iesu ese taunimanima ia rakatania, bona ruma dekenai ia raka vareai neganai, iena diba tahua taudia ese iena parabole ena anina idia nanadaia. \v 18 Ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Umui danu inai hereva anina umui diba lasi, a? Murimuri dekenai noho gauna ia vareai tau lalonai ese unai tau ia hadikaia lasi. Inai umui diba lasi, a? \v 19 Badina be unai tau ena lalona ia vareai lasi, to ia lao bogana lalonai sibona, bona inai murinai ia lao negea gabuna, ani?” Unai hereva dekenai aniani gaudia ibounai ia gwauraia idia goeva. \p \v 20 Ia hereva lou, ia gwau, “Taunimanima edia lalona dekena amo daekau gaudia ese taunimanima idia hadikaia. \v 21 Badina be taunimanima edia lalona dekena amo daekau gaudia be, laloa dikadia, sihari kava karadia, henaoa kara, taunimanima alaia kara, heudahanai kara, \v 22 tanobada gaudia ura dikadika kara, kerere idauidau, koikoi kara, lebulebu mai matabodaga kara, mata dika kara, tau ta ena ladana hadikaia kava kara, hekokoroku kara, bona Dirava ura lasi kara. \v 23 Inai gau dikadia ibounai lalona dekena amo idia mai neganai, taunimanima idia hamiroa bona hadikaia.” \s1 Hahine ta ena abidadama \p \v 24 Unai gabu Iesu ia rakatania, ia lao Turo bona Sidono kahanai. Ia vareai ruma ta dekenai, ia ura taunimanima ta ia diba lasi, to ena hunia dala be lasi. \v 25 Hahine ta ena natuna kekeni maragina be mai lauma dikana danu. Iesu ena kara sivarai ia kamonai, maoromaoro ia mai, ia tui diho Iesu ena aena badinai. \v 26 Inai hahine be Iuda lasi hahinena, iena bese be Suro Penise. Ia noinoi Iesu dekenai, natuna lalonai noho lauma dikana ia lulua oho. \p \v 27 Iesu ia gwau, “Maragidia idia boga kunu guna be namo, edia aniani henia sisia dekenai be dika.” \p \v 28 Hahine ia haere henia, ia gwau, “Lohiabada e, momokani, to sisia be pata henunai maragidia edia aniani momoru idia ania.” \p \v 29 Hahine dekenai Iesu ia hereva henia, ia gwau, “Inai hereva dainai oi lao, lauma dikana ese oiemu natuna ia rakatania vadaeni.” \p \v 30 Ia giroa lou iena ruma dekenai, kekeni ia davaria, mahuta patana dekenai ia hekure, lauma dikana ia rakatania vadaeni. \s1 Hanua 10 kahana dekenai \p \v 31 Turo tanona Iesu ia rakatania, Sidono tanona bona Hanua 10 tanona ia raka hanaia, Galilea Gohu dekenai ia ginidae. \v 32 Idia ese taia kudima bona hereva diba lasi tauna idia hakaua lao ia dekenai. Idia noia iena imana ia atoa ia latanai. \v 33 Taunimanima dekena amo Iesu ese ia hakaua siri idau gabu dekenai, vadaeni iena ima kwakikwakina unai tau ena taiana lalonai ia atoa. Unai murinai Iesu ia kanudi, bona tau ena malana dekenai iena ima kwakikwakina mai kanudi danu ia atoa. \v 34 Iesu ese iena matana ia negea gubai, ia noinoi, gabeai ia gwau, “Epata,” hereva anina be, “Oi kehoa.” \p \v 35 Vadaeni unai tau ena taiana ia kehoa vadaeni, ena malana ia ruhaia, bona ia hereva namonamo. \v 36 Iesu ese idia ia hamaoroa, tau ta idia hamaoroa lasi, to idia kamonai lasi, idia lao, sivarai idia kiki loaloa momo. \v 37 Idia hoa bada, idia gwau, “Gau ibounai ia karaia namo herea, taia kudima tauna ena taiana ia kehoa, hereva diba lasi tauna ena malana ia hanamoa.” \c 8 \s1 Iesu ese taunimanima 4000 mai kahana ia ubua \p \v 1 Unai neganai taunimanima momo idia hebou lou, edia aniani be lasi. Iesu ese iena diba tahua taudia ia boiria, idia dekenai ia hereva, ia gwau, \v 2 “Lau bogahisihisi taunimanima dekenai, badina dina toi lau dekenai idia noho, idia be aniani lasi. \v 3 Bema idia lau siaia lao, idia lao mai hitolo danu, sedira dala dekenai idia moru, hitolo dainai, badina haida be daudau gabuna dekena amo idia mai.” \p \v 4 Iena diba tahua taudia idia haere henia, idia gwau, “Inai be aniani lasi gabuna, bona hoihoi lasi gabuna, edena bamona aniani ita henia idia dekenai?” \p \v 5 Iesu ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Umui emui aniani gaudia be hida?” \p Idia gwau, “Paraoa 7.” \p \v 6 Vadaeni taunimanima dekenai Iesu ia hamaoroa, tano dekenai idia helai diho. Bona paraoa 7 ia abia, ia tanikiu henia, bona ia makohia, iena diba tahua taudia dekenai ia henia, idia henia taunimanima dekenai. \v 7 Edia gwarume maragidia haida idia noho, vadaeni Dirava dekenai Iesu ese ia tanikiu henia, gabeai ia gwau, idia danu taunimanima dekenai idia henia. \v 8 Ibounai idia ania, idia boga kunu. Gabeai idia ania lasi gaudia idia haboua. Bosea 7 idia hahonua. \v 9 Aniani idia ania tatau be 4000 bamona. Iesu ese idia ia siaia lao. \v 10 Unai murinai ia bona iena diba tahua taudia ese vanagi dekenai idia guia, idia lao Dalamanuta kahana dekenai. \s1 Taunimanima haida ese toa idia ura \p \v 11 Farisea taudia idia mai, Iesu danu idia herevahereva, idia ura toa ta guba dekena amo ia hedinaraia. Idia ura diba, iena siahu be ia bada o lasi. \v 12 Iesu ena lalona ia hisihisi, ia gwau, “Inai nega taudia be dahaka dainai toa ta idia tahua? Momokani lau hamaoroa umui, toa ta inai taudia do idia itaia lasi.” \p \v 13 Ia rakatania, vanagi dekenai ia guia lou, idau kahana dekenai ia heau lao. \s1 Parabole: Farisea bona Heroda edia kara \p \v 14 Diba tahua taudia ese aniani idia mailaia lasi, idia laloaboio, vanagi dekenai paraoa tamona sibona ia noho. \v 15 Ia sisiba goada henia idia dekenai, ia gwau, “Umui naria namonamo, Farisea taudia bona Heroda edia paraoa hatubua gauna umui abia garina.” \p \v 16 Idia sibona idia herevahereva, “Aniani ita mailaia lasi dainai inai bamona ia hereva.” \p \v 17 Iesu ese idia edia laloa ia diba, vadaeni idia ia gwau henia, ia gwau, “Badina dahaka umui herevahereva aniani lasi dainai? Umui diba lasi bona laloa namonamo lasi, a? Umui emui lalona be ia koua noho, a? \v 18 Mai matana rua umui noho, to umui itaia lasi, a? Mai taiana rua umui noho, to umui kamonai lasi, a? Umui laloatao lasi, a? \v 19 Paraoa 5 lau makohia bona 5000 dekenai lau henia neganai, ania lasi gaudia dekenai bosea hida umui hahonua?” \p Idia gwau, “12.” \p \v 20 “Paraoa 7 lau makohia bona 4000 dekenai lau henia neganai, ania lasi gaudia dekenai bosea hida umui hahonua?” \p Idia gwau, “7.” \p \v 21 Ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Anina umui do diba lasi, a?” \s1 Betesaida dekenai \p \v 22 Betesaida hanua dekenai idia ginidae. Taunimanima ese matakepulu tauna ta idia hakaua lao Iesu dekenai, idia noia iena imana ia atoa iena latanai. \v 23 Ia ese matakepulu tauna ena imana ia abia, ia hakaua lao hanua murimuri dekenai. Unuseni Iesu ese tau ena matana dekenai ia kanudi, bona iena imana be tau ena latanai ia atoa, ia nanadaia, ia gwau, “Oi itaia dahaka?” \p \v 24 Matakepulu tauna ese iena matana ia negea, bona ia gwau, “Lau itaia taunimanima, idia be au bamona, idia loaloa.” \p \v 25 Iesu ese iena imana ia atoa lou tau ena matana dekenai. Iena matana ia negea lou namonamo, vadaeni ia namo lou, bona gau ibounai ia itaia namonamo. \v 26 Iesu ese tau ia siaia lao ena ruma dekenai, ia gwau, “Hanua taudia ta oi hamaoroa lasi.” \s1 Petero ese Iesu ena ladana ia gwauraia Keriso \p \v 27 Iesu mai ena diba tahua taudia danu idia lao Kaisarea Filipi kahana hanuadia dekenai. Dala dekenai idia raka neganai, iena diba tahua taudia dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Taunimanima idia gwau lau be daika?” \p \v 28 Idia haere henia, idia gwau, “Taunimanima haida idia gwau oi be Ioane Bapatiso, to haida idia gwau Elia, bona haida idia gwau peroveta tauna ta.” \p \v 29 Ia nanadaia lou, ia gwau, “Umui laloa, lau be daika?” \p Petero ia haere henia, ia gwau, “Oi be Keriso.” \p \v 30 Iesu ese idia ia hamaoroa inai hereva idia gwauraia lasi, bona tau ta do idia hamaoroa lasi. \s1 Iesu ia gwau ia be do ia mase, bona toreisi lou \p \v 31 Iesu ese diba tahua taudia ia hadibaia, ia gwau, “Taunimanima ena Natuna ese hisihisi momo do ia abia, hanua tau badadia, dubu biagudia, bona taravatu hadibaia taudia ese dohore idia hadikaia, do idia alaia mase, bona dina toi murinai do ia toreisi lou.” \v 32 Inai hereva ia hedinaraia namonamo. Vadaeni, Petero ese ia hakaua siri, ia gwau henia hamatamaia. \v 33 To Iesu ia giroa, iena diba tahua taudia ia itaia, bona ia ese Petero dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Satani e, oi lao, Dirava bamona oi laloa lasi, taunimanima bamona sibona oi laloa!” \s1 Mauri davaria dalana \p \v 34 Iesu ese taunimanima ia boiria, bona ena diba tahua taudia danu, vadaeni ia hereva henia, ia gwau, “Bema tau ta ia ura lauegu murinai ia raka, ia sibona kopina ena namo do ia laloa lasi, to iena satauro do ia abia isi, bona lauegu murinai do ia mai. \v 35 Badina be ia sibona ena mauri dogoatao tauna ese iena mauri dohore ia halusia, to iena mauri ia halusia lau dainai, bona Sivarai Namona dainai tauna ese iena mauri do ia davaria. \v 36 Tau ta bema tanobada ibounai ia abia, to iena mauri ena lauma ia halusia, dahaka namo dohore ia abia? \v 37 Tau ta be dahaka davana do ia henia iena mauri ena lauma hoia totona? \v 38 Bema tau ta lau dainai ia hemarai, o lauegu hereva dainai ia hemarai, inai Dirava ura lasi bona kara dika taunimanima edia vairanai, Taunimanima ena Natuna danu be unai tau dekenai do ia hemarai, iena giroa mai neganai, iena Tamana ena siahu, mai aneru helagadia danu.” \c 9 \p \v 1 Ia hereva henia, ia gwau, “Momokani lau hamaoroa umui, haida idia gini iniseni, do idia mase lasi ela bona Dirava ena Basileia idia itaia guna, mai siahu danu ia mai.” \s1 Iesu idia itaia, iena toana be idau \p \v 2 Dina 6 ia ore neganai, Iesu ese Petero bona Iamesi bona Ioane ia hakaua, idia daekau ororo badana dekenai, bona Iesu ena tauanina idia itaia be ia idau. \v 3 Iena dabua ia diaridiari kurokuro bada herea, tanobada dabua huria tauna ta ese ia hakurokuroa diba lasi unai bamona. \v 4 Idia itaia, Elia bona Mose idia hedinarai, Iesu danu idia herevahereva. \v 5 Petero ese Iesu dekenai ia hereva, ia gwau, “Hadibaia tauna e, namo ita noho iniseni, oi ura palai ruma toi ai haginia, oiemu ta, Mose ena ta, bona Elia ena ta?” \v 6 Ia hereva namonamo diba lasi, badina idia gari dikadika. \p \v 7 Ori ta ia koua idia dekenai, bona gado ta ori lalona dekena amo ia mai, ia gwau, “Inai be lauegu Natuna. Lau lalokau henia, umui kamonai henia.” \v 8 Karaharaga unai gabu ibounai idia itaia namonamo, to tau ta idia itaia lasi, Iesu sibona mo idia danu. \p \v 9 Ororo dekena amo idia diho mai neganai, Iesu ese idia ia hamaoroa, inai idia itaia gaudia idia gwauraia lasi, ela bona Taunimanima ena Natuna be mase dekena amo ia toreisi lou. \p \v 10 Inai hereva idia sibona idia laloa, idia sibona idia herevahereva, “Inai mase dekena amo toreisi lou herevana be dahaka?” \v 11 Idia nanadaia Iesu dekenai, idia gwau, “Badina dahaka taravatu hadibaia taudia idia gwau, Elia do ia mai guna?” \p \v 12 Iesu ia haere henia, ia gwau, “Momokani Elia ia mai guna, gau ibounai do ia hamaoromaoroa guna totona, bona Buka Helaga edena bamona Taunimanima ena Natuna herevana ia torea, ‘Hisihisi momo do ia abia, bona do idia hahemaraia?’ \v 13 To lau hamaoroa umui, Elia ia mai vadaeni, bona dahaka idia ura gaudia idia karaia vadaeni ia dekenai, Buka Helaga ia torea bamona.” \s1 Iesu ese gorere merona ta ia hanamoa \p \v 14 Iesu bona idia toiosi be diba tahua taudia haida dekenai idia ginidae neganai, idia itaia, idia be taunimanima momo edia huanai. Taravatu hadibaia taudia danu idia hepapahuahu noho. \v 15 Taunimanima ibounai ese Iesu idia itaia, vadaeni idia hoa bada, idia heau lao ia dekenai, idia hanamoa. \v 16 Ia nanadaia, “Umui dahaka dekenai umui herevahereva noho idia danu?” \p \v 17 Taunimanima edia huanai tau ta ia haere henia, ia gwau, “Hadibaia tauna e, oi dekenai lauegu natuna lau mailaia, ia be hereva diba lasi lauma ese ia abia. \v 18 Ia dogoatao gabuna dekenai ia negea diho, uduna ranu kurokuro ia diho mai, isena sibona ia koria dikadika, bona iena kopina ia maragi vadaeni. Oiemu diba tahua taudia lau noia lauma dika idia lulua, to idia hegeregere lasi.” \p \v 19 Iesu ia haere henia, ia gwau, “O, abidadama lasi taudia, dina hida umui dekenai dohore lau noho? Dina hida lau gaukara umui danu? Mailaia lau dekenai.” \v 20 Idia ese mero idia abia lao ia dekenai. \p Lauma dika ese Iesu ia itaia neganai, nega tamona ia dagedage herea, bona mero ia hamorua diho tano dekenai, tano ia botaia, uduna ranu kurokuro ia diho lao. \v 21 Iesu ese mero ena tamana dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Edena negai inai gorere ia davaria?” \p Ia gwau, “Ia maragina neganai. \v 22 Nega momo ia negea lahi lalonai, ranu lalonai danu, hadikaia totona, to bema oi karaia diba, mani oi bogahisihisi ai dekenai, bona oi durua ai.” \p \v 23 Iesu ia gwau, “Dahaka dainai oi gwau, ‘Bema oi karaia diba?’ Abidadama tauna ese gau ibounai ia karaia diba.” \p \v 24 Bona karaharaga momokani mero ena tamana be ia boiboi, ia noia, “Lau abidadama henia, lauegu abidadama maragimaragi mani oi durua.” \p \v 25 Iesu ese taunimanima momo ia itaia, idia heau mai ia dekenai, vadaeni unai lauma dikana dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Oi hereva diba lasi bona taia koua lauma, oi lao murimuri, mero lalonai oi vareai lou lasi.” \p \v 26 Vadaeni, lauma ia boiboi goada, bona ia ese mero ia hamarerea dikadika, bona ia lao murimuri dekenai. Mero be mase tauna bamona, taunimanima idia gwau ia mase momokani. \v 27 To Iesu ese iena imana ia dogoatao, ia abia isi, ia toreisi vadaeni. \p \v 28 Ruma lalonai Iesu ia raka vareai neganai, iena diba tahua taudia ese idia nanadaia, idia gwau, “Badina dahaka aiemai lulua siahu be hegeregere lasi?” \p \v 29 Idia dekenai Iesu ia gwau, “Inai bamona gauna lulua dala ta be lasi, guriguri sibona mo be hegeregere.” \s1 Nega iharuana Iesu ia gwau do ia mase, bona toreisi lou \p \v 30 Unai gabu Iesu ia rakatania, Galilea tano ia raka hanaia, ia ura taunimanima idia diba lasi ia lao, \v 31 badina be iena diba tahua taudia dekenai ia hadibaia, ia gwau, “Taunimanima ena Natuna be taunimanima ese dohore idia dogoatao, idia alaia mase, bona dina toi murinai do ia toreisi lou.” \p \v 32 Unai hereva ena anina idia diba lasi, to idia gari dekenai, idia nanadaia lasi. \s1 Kaperanauma hanua dekenai \p \v 33 Idia ginidae Kaperanauma hanua dekenai, ruma lalonai idia dekenai Iesu ia nanadaia, ia gwau, “Dala dekenai dahaka umui herevahereva?” \p \v 34 Idia hereva lasi, badina dala dekenai idia sibona idia herevahereva, daika be dohore ia tau bada herea. \v 35 Ia helai diho, iena taudia 12 ia boiria, ia gwau, “Bema tau ta ena ura be ia gini, gunalaia tauna o biaguna, unai tau dohore ia lao gabeai, bona ia be dohore taunimanima ibounai edia hesiai tauna.” \v 36 Ia ese mero maragi ta ia abia, edia huanai ia haginia, bona ia rosia. Ia hereva, \v 37 “Daika ese natuna maragi inai bamona ia abia dae lauegu ladana dainai, be lau danu ia abia dae. Bema tau ta ese lau ia abia dae, lau sibona ia abia dae lasi, to lau ia siaia Dirava danu ia abia dae.” \p \v 38 Ioane ese ia hamaoroa, “Hadibaia tauna e, tau ta ai itaia, oiemu ladana dekenai lauma dikadia ia lulua, to ia be iseda kahana tauna lasi. Unai dainai iena gaukara ai hadokoa, badina be ia be iseda kahana tauna lasi.” \p \v 39 To Iesu ia gwau, “Hadokoa lasi, badina bema tau ta ese siahu kara egu ladana dekenai ia karaia, be nega sisina murinai hereva dika dekenai egu ladana ia hadikaia diba lasi. \v 40 Daika ia ura lasi hadikaia ita, ia be iseda kahana durua tauna. \v 41 Daika ese ranu sisina ia henia umui dekenai lau dainai, badina umui be Keriso ena, momokani lau hamaoroa umui, unai tau ese davana namona do ia halusia lasi. \s1 Kara dika ese taunimanima edia abidadama ia hadikaia \p \v 42 “Bema tau ta ese, lau dekenai ia abidadama henia mero maragina ta ia hakererea, unai tau ena aiona dekenai nadi badana idia kwatua, bona unai tau idia negea diho davara dekenai be ia namo. \v 43 Bema oiemu imana ese kara dika ia karaia, oi utua negea, namo oi be imana tamona tauna bona mauri oi davaria. Badina ia namo lasi oiemu imana rua idia noho, to oi vareai lao hel dekenai, lahi habodoa diba lasi gabuna. \v 44 Unai gabuna dekenai gaigai maragi idia mase lasi, lahi danu ia bodo lasi. \v 45 Bema oiemu aena ese karadika ia karaia, oi utua negea, namo oi be aena tamona tauna, bona mauri oi davaria. Badina ia namo lasi oiemu aena rua idia noho, to oi vareai lao hel dekenai. \v 46 Unai gabuna dekenai gaigai maragi idia mase lasi, lahi danu ia bodo lasi. \v 47 Bema oiemu matana ese kara dika ia karaia, oi kokia, namo oi be matana tamona tauna, bona oi vareai lao Dirava ena Basileia dekenai. Badina ia namo lasi oiemu matana rua idia noho, to oi vareai lao hel dekenai. \v 48 Unai gabuna dekenai, \q1 ‘gaigai maragi idia mase lasi, \q1 lahi danu ia bodo lasi.’ \p \v 49 “Lahi ese taunimanima ibounai do ia hagoevaia. \v 50 Damena be gau namona, to bema damena be mamina lasi, edena bamona ena mamina oi abia lou? Umui emui lalona dekenai damena ena mamina namona umui abia, bona maino dekenai umui noho hebou.” \c 10 \s1 Iesu ese hahine negea kara ia herevalaia \p \v 1 Iesu ia toreisi, ia lao Iudea kahanai, bona Ioridane Sinavai unai kahanai, taunimanima momo idia haboua lou ia dekenai, ia hadibaia lou, nega ibounai ia karaia bamona. \p \v 2 Farisea taudia idia mai ia dekenai, idia ura koia, idia nanadaia, “Tau ta ena adavana ia negea kara be ia maoro o maoro lasi?” \p \v 3 Iesu ia haere henia, ia gwau, “Dahaka taravatu Mose ia henia umui dekenai?” \p \v 4 Idia gwau, “Mose ena taravatu be, headava hadokoa pepana tau ta ese ia torea, iena hahine dekenai ia henia, vadaeni ia negea.” \p \v 5 To Iesu ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Umui emui lalona auka dainai Mose ese inai taravatu ia henia umui dekenai. \v 6 To gunaguna Dirava ese tanobada ia karaia neganai, ia ese taunimanima ia karaia, tau bona hahine. \v 7 Unai dainai tau ta ese iena tamana bona sinana ia rakatania, ia lao, adavana danu idia noho hebou. \v 8 Hari idia ruaosi tauanina be tamona. Unai dainai idia be rua lasi, to tamona sibona. \v 9 Dirava ese idia ia haboua vadaeni. Unai dainai taunimanima ese idia hamakohia, be mai taravatu.” \p \v 10 Idia mai lou ruma lalonai neganai, Iesu ena diba tahua taudia ese unai hereva ena anina idia tahua. \v 11 Iesu ese idia ia hamaoroa, “Tau ta ese iena adavana ia negea, bona hahine ta ia adavaia, unai be ia heudahanai karaia. \v 12 Hahine danu ese bema iena adavana ia negea, bona tau ta ia adavaia, unai be ia heudahanai karaia.” \s1 Iesu ese maragidia ia hanamoa \p \v 13 Natudia maragi idia mailaia Iesu dekenai, idia ura iena imana idia edia latanai ia atoa, to diba tahua taudia ese idia lulua gwauraia. \v 14 To Iesu ia itaia, ia badu, ia gwau henia, ia gwau, “Lau ura maragi idia mai lau dekenai, umui lulua lasi, badina idia bamona be Dirava ena Basileia taudia. \v 15 Momokani lau hamaoroa umui, daika ese Dirava ena Basileia be natuna maragina bamona ia abia dae lasi, ia be do ia vareai lasi unuseni.” \v 16 Vadaeni maragidia ia rosia, bona iena imana ia atoa edia latanai, ia hanamoa. \s1 Mauri hanaihanai hereva \p \v 17 Dala dekenai Iesu ia raka neganai, tau ta ia heau mai, ia tui diho Iesu vairanai, ia nanadaia, “Hadibaia tauna namona e, dahaka lau karaia, lau mauri hanaihanai abia totona?” \p \v 18 Iesu ia haere henia, ia gwau, “Badina dahaka oi hereva lau be namo? Tau ta ia namo lasi, Dirava sibona mo. \v 19 Taravatu oi diba, ‘Oi tau ta alaia lasi. Oi heudahanai lasi. Oi henaoa lasi. Oi samania koikoi lasi. Oi koikoi lasi. Oiemu tamana bona sinana oi hanamoa.’ ” \p \v 20 Inai tau ia haere henia, “Hadibaia tauna e, lau mero neganai ia mai bona harihari, inai taravatu ibounai lau makohia lasi.” \p \v 21 Iesu ia itaia mai moale danu, ia ura henia, ia gwau, “Gau tamona dekenai oi hegeregere lasi, oi lao, oiemu kohu oi hoia, ogogami taudia dekenai oi henia, gabeai kohu namona do oi davaria guba dekenai, bona oi mai, lauegu murinai oi raka.” \v 22 Unai hereva ia kamonai neganai, unai tau ena vairana ia metau, bona ia raka siri, mai lalohisihisi danu, badina ia be kohu momo tauna. \p \v 23 Iesu ia giroa, iena diba tahua taudia dekenai ia hereva, ia gwau, “Kohu momo taudia Dirava ena Basileia idia vareai dala be mai hekwarahi bada!” \p \v 24 Unai hereva dekenai diba tahua taudia idia hoa. Iesu ia hereva lou, “Lauegu natudia e, Dirava ena Basileia vareai dala be auka! \v 25 Kamelo ese nila matuna dekenai ia vareai lao be haraga, to kohu momo tauna ese Dirava ena Basileia dekenai ia vareai dala be auka.” \p \v 26 Idia hoa bada inai hereva dekenai. Bona idia sibona dekenai idia herevahereva, “Be! Daika ese mauri ia davaria diba?” \p \v 27 Iesu ia itadia lou, ia gwau, “Taunimanima idia karaia diba lasi, to Dirava be ia diba, badina be Dirava ese gau ibounai ia karaia diba.” \p \v 28 Petero ia laloa namonamo, ia gwau, “Aiemai gau ibounai ai rakatania vadaeni, bona oiemu murinai ai raka.” \p \v 29 Iesu ia gwau, “Momokani lau hamaoroa umui, bema tau ta ese iena ruma ia rakatania, o iena tadikakana, o taihuna, o sinana, o tamana, o natuna, o tano, bema lau dainai bona Sivarai Namona dainai inai gaudia ia rakatania, \v 30 hari inai mauri neganai, iena gau do ia habadaia nega 100 bamona, ruma, tadikakana, taihuna, sinana, natuna, bona tano. Momokani taunimanima ese unai tau do idia hisihisi henia, to gabeai, vaira neganai, mauri hanaihanai do ia abia. \v 31 Taunimanima momo be tau badadia, to gabeai idia be tau maragidia, bona taunimanima momo be hari idia tau maragidia, gabeai be do idia tau badadia.” \s1 Nega ihatoina Iesu ia gwau do ia mase, bona toreisi lou \p \v 32 Ierusalema ia lao dala dekenai idia raka. Iesu ia raka lao guna, unai dainai iena taudia idia hoa, bona iena murinai idia raka, mai edia gari bada. Ia ese iena taudia 12 ia hakaua siri, gabeai ia dekenai do idia vara gaudia ibounai ia hamaorodia lou. \v 33 Ia gwau, “Ita lao Ierusalema, unuseni tau ta ese Taunimanima ena Natuna do ia henia dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia dekenai. Do idia gwau ia be do ia mase, bona do idia henia idau bese taudia dekenai, alaia mase gwauraia. \v 34 Do idia hevaseha ia dekenai, do idia dadabaia, do idia kanudi henia, bona do idia alaia mase. Dina toi murinai do ia toreisi lou.” \s1 Iamesi bona Ioane idia ura dagi bada \p \v 35 Sebedeo ena natudia, Iamesi mai Ioane danu idia lao, Iesu dekenai idia hereva henia, idia gwau, “Hadibaia tauna e, ai ura aiemai noinoi gauna oi henia ai dekenai.” \p \v 36 Ia gwau, “Umui ura dahaka lau karaia umui dekenai?” \p \v 37 Idia gwau, “Oiemu Basileia oi abia neganai, ai ura oiemu badibadinai do ai helai, ta idiba kahanai, ta lauri kahanai.” \p \v 38 Iesu ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Umui diba lasi dahaka umui noinoi. Lau inua gauna umui danu inua diba, a? Idia henia lau dekenai bapatiso, umui danu abia hegeregere?” \p \v 39 Idia gwau, “Ai abia diba.” \p Iesu ia hereva idia dekenai, “Dahaka lau inua be umui danu do umui inua, bapatiso idia henia lau dekenai, be do idia henia umui dekenai danu. \v 40 To lauegu idiba kahanai bona lauri kahanai helai gabudia be lau sibona lau atoa lasi. Unai helai gabudia Dirava ese ia atoa hegaegae, bona ia sibona ia diba daika dekenai dohore ia henia.” \p \v 41 Taudia 10 idia kamonai, vadaeni idia badu Iamesi bona Ioane dekenai. \v 42 Iesu ese ibounai ia boiria, idia mai ia dekenai, ia hereva henia, ia gwau, “Umui diba, idau bese taudia edia lohia taudia ese hesiai gaukara idia karaia lasi, to idia hereva sibona, bona edia hereva gauna be edia hesiai taudia idia kamonai, bona karaia. \v 43 To umui be unai kara bamona do umui karaia lasi, umui ta ia ura be tau bada herea gwauraia, be hesiai gaukara do ia karaia umui dekenai. \v 44 Umui ta, ia ura be lohia tauna gwauraia, ia be umui ibounai dekenai hesiai gaukara do ia karaia. \v 45 Badina Taunimanima ena Natuna ia mai lasi, hesiai taudia ese iena gaukara idia karaia totona, to ia mai be hesiai gaukara ia karaia totona, bona iena mauri do ia atoa diho, taunimanima momo edia dika davana karaia totona.” \s1 Ieriko hanua dekenai: Matakepulu tauna \p \v 46 Idia ginidae Ieriko hanua dekenai. Iesu, mai ena diba tahua taudia, bona taunimanima momo Ieriko hanua idia rakatania neganai, matakepulu tauna ladana Batimeo, Timeo ena natuna, noinoi tauna, ia helai dala badinai. \v 47 Ia kamonai Iesu, Nasareta tauna, be ia raka kahira, vadaeni ia boiboi goada, ia gwau, “Iesu e, Davida ena natuna, mani oi bogahisihisi lau dekenai.” \p \v 48 Taunimanima idia badu ia boiboi dainai. Idia hamaoroa ia hereva lasi, to ia boiboi goada, ia gwau, “Davida ena natuna e, oi bogahisihisi lau dekenai.” \p \v 49 Iesu ia gini noho, ia gwau, “Umui boiria, ia mai.” \p Idia ese matakepulu tauna idia boiria, idia hamaoroa, “Oi gari lasi, oi toreisi, ia boiboi oi dekenai.” \p \v 50 Ia ese iena dabua ia negea oho, ia toreisi haraga, ia lao Iesu dekenai. \v 51 Iesu ese ia nanadaia, “Oi ura dahaka lau karaia oi dekenai?” \p Matakepulu tauna ia gwau, “Hadibaia tauna e, lau ura lauegu matana oi kehoa.” \p \v 52 Iesu ese ia hereva henia, ia gwau, “Oi lao, oiemu abidadama dainai mauri oi davaria vadaeni.” Nega tamona iena matana idia kehoa vadaeni, bona Iesu ena murinai ia raka lao. \c 11 \s1 Iesu be Ierusalema hanua dekenai ia lao \p \v 1 Idia mai Ierusalema kahirakahira neganai, hanua maragi rua Betepage bona Betania dekenai idia ginidae, Olive Ororo ena badinai. Iesu ese iena diba tahua taudia rua ia siaia. \v 2 Idia dekenai ia hereva, “Umui lao vairana hanua dekenai, umui raka vareai, kwatua doniki natuna ta do umui itaia, tau ta iena latanai helai lasi guna, umui ruhaia, umui mailaia. \v 3 Bema tau ta ia hereva umui dekenai, ia gwau, ‘Dahaka umui karaia?’ umui gwau, ‘Lohiabada ese ia ura abia, bona nega sisina ia be do ia siaia lou oi dekenai.’ ” \p \v 4 Idia lao neganai, doniki natuna idia davaria kwatua gabuna dekenai, vadaeni idia ruhaia. \v 5 Unuseni gini taudia idia hereva, idia gwau, “Badina dahaka doniki natuna umui ruhaia?” \p \v 6 Iesu ena hereva gauna idia dekenai idia hamaoroa, vadaeni unuseni gini taudia idia hereva, “Ia namo.” \v 7 Idia ese doniki natuna idia hakaua lao Iesu dekenai. Idia edia dabua be doniki ena doruna dekenai idia atoa, vadaeni Iesu be doniki latanai ia helai. \v 8 Taunimanima momo ese edia dabua idia atoa dala latanai, bona haida be au raurau idia utua, dala latanai idia atoa. \v 9 Idia raka dala dekenai, Iesu ena vairanai bona ena murinai, idia boiboi goada, idia gwau, \b \q1 “Hosana! \q1 Lohiabada ena ladana dekenai ia mai noho tauna ita hanamoa! \q1 \v 10 Iseda tamana Davida ena basileia ia mai, ita hanamoa! \q1 Hosana ia lao atai dekenai momokani!” \b \p \v 11 Iesu be Ierusalema hanua dekenai ia ginidae, Dubu Helaga lalonai ia raka vareai. Dubu lalonai gau ibounai ia itaia. Gabeai, hanuaboi be kahirakahira dainai, ia bona iena diba tahua taudia 12 danu idia lao lou Betania dekenai. \s1 Iena hereva dekena amo Iesu ese au ta ia hamasea \p \v 12 Kerukeru, Betania idia rakatania neganai, Iesu ia hitolo. \v 13 Fig au ta sisina daudau ia itaia, mai raurau. Vadaeni Iesu ia lao, anina abia totona, to anina ia davaria lasi, raurau sibona mo, badina inai au ena huahua atoa negana be do lasi. \v 14 Iesu ese inai au dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Oiemu huahua tau ta do ia ania lasi ela bona hanaihanai.” \p Inai hereva be iena diba tahua taudia idia kamonai vadaeni. \s1 Iesu ese hoihoi taudia Dubu Helaga dekena amo ia lulua \p \v 15 Idia mai Ierusalema dekenai, vadaeni Iesu ia raka vareai Dubu Helaga lalonai, hoihoi taudia ia lulua murimuri dekenai. Moni idia senisi taudia edia pata ia negea diho, bona pune manu idia hoia taudia edia helai gaudia ia bubua. \v 16 Dubu Helaga lalonai idia hanaia lao kohu huaia taudia edia kara ia koua. \v 17 Idia dekenai ia hadibaia, ia gwau, “Buka Helaga lalonai inai bamona ia torea vadaeni: ‘Lauegu Ruma be bese ibounai edia guriguri Rumana gwauraia?’ To umui be henaoa taudia edia noho ruma umui halaoa vadaeni.” \p \v 18 Dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia ese inai hereva idia kamonai neganai, Iesu alaia mase dala idia tahua namonamo, badina ia dekenai idia gari. Idia edia gari ena badina be, taunimanima ibounai ese idia hoa bada, bona idia ura bada Iesu ena hadibaia hereva dekenai. \p \v 19 Hanuaboi kahirakahira Iesu ese hanua badana ia rakatania. \s1 Iesu ia gwau henia fig auna ia kakoro \p \v 20 Dabai, dala dekenai idia raka lou, guna Iesu ia gwau henia fig au idia itaia, ibounai mai ramuna danu ia kakoro vadaeni. \v 21 Petero ia laloa noho, vadaeni ia hereva Iesu dekenai, “Hadibaia tauna e, oi itaia, oiemu hereva dekenai oi hadikaia fig au ia kakoro vadaeni.” \p \v 22 Iesu ia haere henia, ia gwau, “Dirava umui abidadama henia. \v 23 Momokani lau hamaoroa umui, tau ta ese inai ororo ia hamaoroa, ia gwau, ‘Oi toreisi, oi moru davara lalonai.’ Bema ia daradara lasi iena lalona dekenai, to ia abidadama henia iena gwauraia gauna do ia vara, iena hereva gauna do ia davaria momokani. \v 24 Unai dainai lau hamaoroa umui, dahaka gau umui ura, guriguri dekenai umui noia neganai, bema umui abidadama henia momokani be do umui abia, vadaeni, umui ese do umui abia. \v 25 Umui guriguri gwauraia neganai, idia hadikaia umui taudia edia dika do umui gwauatao. Unai neganai umui emui gubai ia noho Tamana ese umui emui dika do ia gwauatao. \v 26 To bema umui gwauatao lasi, umui emui gubai noho Tamana ese danu emui dika do ia gwauatao lasi.” \s1 Lohia taudia ese Iesu idia nanadaia, iena siahu be daika ese ia henia \p \v 27 Idia mai lou Ierusalema dekenai. Iesu be Dubu Helaga lalonai ia raka neganai, dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia bona hanua tau badadia idia mai ia dekenai. \v 28 Idia nanadaia, “Dahaka siahu dekenai inai kara oi karaia? Daika ese inai siahu ia henia oi dekenai, inai gaudia oi karaia gwauraia?” \p \v 29 Iesu ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Lau danu hereva tamona lau nanadaia umui dekenai, bema umui haere lau dekenai, lau danu do lau hamaoroa daika ena siahu dekenai inai kara lau karaia. \v 30 Ioane ena bapatiso kara be guba dekena amo ia mai gauna, o taunimanima dekena amo ia mai?” \p \v 31 Idia sibona idia herevahereva, “Dahaka ita gwau? Bema ita hereva, ‘Guba dekena amo ia mai,’ ia be do ia gwau, ‘Badina dahaka umui abidadama henia lasi?’ \v 32 Sedira ita gwau, ‘Taunimanima dekena amo ia mai,’ ” — to idia gari bada taunimanima dekenai, badina ibounai idia gwau Ioane ia peroveta tauna momokani. \v 33 Idia haere henia Iesu dekenai, idia gwau, “Ai diba lasi.” \p Vadaeni Iesu ia hereva, “Lau ese danu lau hamaoroa lasi daika ena siahu dekenai inai kara lau karaia.” \c 12 \s1 Parabole: Uma naria taudia dikadia \p \v 1 Parabole ta Iesu ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Tau ta vain uma ia hadoa, ara ia karaia, vain huahua moia gabuna ia geia, uma naria ruma ia karaia. Unai murinai uma ia henia naria taudia dekenai, vadaeni ia lao hanua daudau dekenai. \v 2 Huahua idia mage neganai, hesiai tauna ta ia siaia uma naria taudia dekenai, vain anina abia totona. \v 3 To idia ese hesiai tauna idia dogoatao, idia botaia, gabeai idia siaia lou imana kavakava. \v 4 Hesiai tauna ta ma ia siaia, to idia haberoa kwarana dekenai, bona idia hahemaraia dikadika. \v 5 Ta ma ia siaia, to idia alaia mase, momo danu ia siaia, to idia ese haida idia botaia, haida idia alaia mase. \v 6 Gabeai tamona sibona ia noho, uma biaguna ena natuna, ia lalokau henia. Dokona neganai ia siaia lao idia dekenai, ia gwau, ‘Ia be lauegu natuna dainai be do idia kamonai henia.’ \v 7 To uma naria taudia idia herevahereva, idia gwau, ‘Inai be dohore uma gabuna ia abia tauna, umui mai, ita alaia mase, dohore ita sibona uma gabuna ita abia.’ \v 8 Idia dogoatao, idia alaia mase, uma ena murimuri dekenai idia negea. \p \v 9 “Vain uma biaguna dahaka do ia karaia? Ia be do ia mai, uma naria taudia do ia alaia ore, vain uma gabuna be idau taudia dekenai do ia henia. \v 10 Inai Buka Helaga hereva umui duahia lasi guna, a? Ia torea: \b \q1 “ ‘Ruma haginia taudia ese idia ura henia lasi nadi be, \q1 ruma ena kona nadi ia halaoa vadaeni. \q1 \v 11 Inai be Lohiabada ena kara. \q1 Ita itaia, ita hoa.’ ” \b \p \v 12 Vadaeni, dubu biagudia idia ura Iesu idia dogoatao, to idia gari taunimanima dekenai, badina be idia diba, unai uma parabole ia gwauraia idia dainai. Idia rakatania, idia raka siri. \s1 Kaisara ena takisi moni \p \v 13 Farisea taudia, bona Heroda ena kahana taudia haida idia siaia Iesu dekenai, idia ura koia, iena hereva dekenai idia samania totona. \v 14 Idia mai, idia hereva henia, “Hadibaia tauna e, ai diba oi hereva maoromaoro, oi gari lasi taunimanima dekenai. Oi laloa lasi daika tauna dekenai oi hereva, tau badana o tau maragina, to Dirava ena dala oi hadibaia hereva momokani dekenai. Takisi moni ai henia Kaisara dekenai, ia namo o lasi? \v 15 Ai henia, o ai henia lasi?” \p Iesu ia diba edia koikoi, ia gwau, “Badina dahaka lau samania dala umui tahua? Siliva moni ta umui mailaia, lau itaia.” \p \v 16 Idia mailaia. Ia nanadaia, ia gwau, “Inai be daika ena laulau bona ladana?” Idia gwau, “Kaisara ena.” \p \v 17 Iesu ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Kaisara ena gaudia umui henia Kaisara dekenai, Dirava ena gaudia umui henia Dirava dekenai.” \p Iena hereva dekenai idia hoa bada. \s1 Toreisi lou hereva \p \v 18 Sadukea taudia idia lao Iesu dekenai, idia laloa mase taudia do idia toreisi lou lasi. \p \v 19 Idia nanadaia, “Hadibaia tauna e, Mose ese inai taravatu ia henia ai dekenai, ‘Tau ta ena kakana ia mase neganai, bema iena adavana ia mauri noho, to natuna be lasi, vadaeni mase tauna ena tadina ese vabu do ia adavaia, bona natuna do ia havaraia, idia be iena kakana ena gwauraia.’ \v 20 Tadikaka be 7, vara guna tauna ese hahine ta ia adavaia, gabeai ia mase, natuna be lasi. \v 21 Tau namba 2 ese vabu ia adavaia, ia danu mase, natuna lasi, tau namba 3 danu unai bamona. \v 22 Tadikaka 7 unai bamona, ibounai inai hahine tamona idia adavaia, idia mase, natudia be lasi. Gabeai hahine danu ia mase. \v 23 Toreisi lou neganai, ia be daika ena adavana, badina be tau 7 ese idia adavaia vadaeni?” \p \v 24 Iesu ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Umui emui kerere be inai, Buka Helaga umui diba lasi, bona Dirava ena siahu umui diba lasi. \v 25 Badina mase dekena amo toreisi lou taudia idia headava lasi, idia be guba dekenai noho aneru bamona. \p \v 26 “To mase taudia toreisi lou hereva Mose ena Buka lalonai umui duahia lasi, a? Au ginigini sivaraina lalonai, Dirava ese Mose dekenai ia hamaoroa, ia gwau, ‘Lau be Aberahamo ena Dirava, Isako ena Dirava, Iakobo ena Dirava.’ \v 27 Ia be mase taudia edia Dirava lasi, ia be mauri taudia edia. Unai dainai, umui be kerere bada.” \s1 Taravatu badana momokani be lalokau \p \v 28 Taravatu hadibaia tauna ta ia mai, idia edia herevahereva ia kamonai, ia diba Iesu ia hereva maoromaoro idia dekenai, ia nanadaia, ia gwau, “Taravatu ibounai dekenai, edena be taravatu badana?” \p \v 29 Iesu ia haere henia, ia gwau, “Ginigunana be inai, ‘Israela taudia e, umui kamonai, Lohiabada iseda Dirava be Lohiabada tamona. \v 30 Lohiabada oiemu Dirava oi ura henia, mai oiemu kudouna ibounai, mai oiemu lauma ibounai, mai oiemu lalona ibounai, bona mai oiemu goada ibounai.’ \v 31 Namba 2 be inai, ‘Oiemu dekena tauna do oi ura henia, oi sibona oi ura henia bamona.’ Taravatu haida ese inai rua idia hereaia diba lasi.” \p \v 32 Taravatu hadibaia tauna ia hereva henia, ia gwau, “Hadibaia tauna e, oi hereva momokani, oiemu hereva be maoromaoro. Dirava ia tamona, ta lasi, ia sibona. \v 33 Tau ta ese Dirava dekenai do ia ura henia mai ena kudouna ibounai, mai ena lalona ibounai, mai ena goada ibounai, iena badibadinai tauna danu do ia ura henia, ia sibona ia ura henia bamona, unai kara ese boubou karadia ibounai ia hereaia.” \p \v 34 Iesu ia diba ia hereva mai aonega danu, vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, “Oi bona Dirava ena Basileia be daudau lasi.” Unai murinai idia be hegeregere lasi hereva ta idia nanadaia lou. \s1 Iesu ese Farisea taudia edia hereva ia koua \p \v 35 Dubu Helaga lalonai Iesu ia hadibaia neganai, ia gwau, “Taravatu hadibaia taudia be edena bamona idia gwauraia, Keriso be Davida ena natuna? \v 36 Lauma Helaga ena aonega dekenai Davida ia gwau: \b \q1 “ ‘Lohiabada ese egu Lohiabada dekenai ia hamaoroa, ia gwau: \q1 Lauegu imana idiba kahana dekenai do oi helai, \q1 ela bona oi dekenai idia tuari henia taudia ibounai, \q1 be oiemu aena henunai gaudia idia do lau halaoa.’ \b \p \v 37 “Bema Davida ese Keriso ia gwauraia, ‘Lohiabada,’ edena bamona Keriso be Davida ena natuna sibona?” \p Taunimanima momo ese Iesu ena hereva idia kamonai mai moale danu. \s1 Iesu ese taravatu hadibaia taudia edia kara ia hedinaraia \p \v 38 Iena hadibaia hereva lalonai Iesu ia gwau, “Taravatu hadibaia taudia umui naria namonamo, idia ura bada dabua lata, bona idia ura hoihoi gabudia dekenai taunimanima ese idia hanamoa bona saluti idia dekenai, \v 39 bona dubu lalonai idia ura helai gaudia namodia dekenai idia helai, aria neganai danu inai bamona. \v 40 Idia ese vabu edia rumadia idia henaoa, bona guriguri lata herea idia gwauraia koikoi. Inai taudia edia dika davana bada herea do idia davaria.” \s1 Vabu ese iena moni ia henia Dirava dekenai \p \v 41 Iesu ia helai moni udaia maua badinai, ia itaia taunimanima ese moni idia udaia, moni bada taudia momo idia mai, moni bada idia udaia. \v 42 Vabu ogogamina ta ia mai, moni maragimaragi rua ia udaia, hegeregere toea rua bamona. \v 43 Iesu ese iena diba tahua taudia ia boiria, ia hamaoroa, “Momokani lau hamaoroa umui, unai vabu ogogamina ese ia udaia moni be bada, idia ibounai udaia moni be maragi. \v 44 Badina be idia edia moni bada dekena amo sisina sibona idia udaia. To inai vabu ese iena moni ibounai ia henia vadaeni, iena aniani hoia moni danu.” \c 13 \s1 Iesu ese gabeai do idia vara gaudia ia gwauraia guna \p \v 1 Dubu Helaga Iesu ia rakatania neganai, iena diba tahua tauna ta ese ia hereva henia, ia gwau, “Hadibaia tauna e, oi itaia, inai nadi badadia bona ruma badadia be namo herea.” \p \v 2 Iesu ia hereva ia dekenai, ia gwau, “Inai ruma badadia oi itaia, a? Nadi ta, nadi ta latanai do ia noho lasi, ibounai do idia hamorua diho.” \s1 Nega dikadia do idia vara \p \v 3 Iesu ia helai Olive Ororo dekenai, Dubu Helaga kahanai neganai, Petero, Iamesi, Ioane bona Andrea sibona ese idia nanadaia, idia gwau, \v 4 “Mani oi hamaoroa ai dekenai, inai gau ibounai edena negai do idia vara? Do idia mai kahirakahira toana be dahaka?” \p \v 5 Iesu ia haere henia, ia gwau, “Umui naria, tau ta ese umui ia hakaua kerere garina. \v 6 Badina taunimanima momo lauegu ladana dekenai do idia mai, do idia gwau, ‘Lau be Keriso.’ Taunimanima momo do idia hakaua kerere. \p \v 7 “Tuari sivarai do umui kamonai, bona tuari idia gwauraia loaloa hereva kava do umui kamonai neganai, umui gari lasi. Badina inai gaudia do idia vara, to dokona be gabeai. \v 8 Badina bese do idia tuari bese dekenai, bona gavamani do idia tuari gavamani dekenai. Gabu momo dekenai tano do ia marere bada, hitolo bada negana danu do ia vara. Inai gaudia dekenai, nega dikana do ia matamaia. \p \v 9 “To umui sibona dekenai do umui naria namonamo, badina be idia ese umui do idia hakaua lao kaunsolo edia vairanai, bona dubu edia lalonai do idia dadabaia umui. Lau dainai do umui gini gavana bona king taudia edia vairanai, idia dekenai hereva momokani do umui hedinaraia totona. \v 10 To Sivarai Namona bese ibounai dekenai be do idia haroro henia guna. \v 11 Idia ese umui idia hakaua kota taudia vairanai neganai, umui laloa guna lasi dahaka do umui gwauraia, hereva inai neganai do lau henia umui dekenai, badina be umui sibona do umui gwauraia lasi, to Lauma Helaga ese do ia hereva. \v 12 Kakana ese tadina do ia samania, ia mase, tamana danu natuna dekenai unai bamona do ia karaia, natudia danu ese tamadia sinadia do idia samania, idia mase. \v 13 Lauegu ladana dainai, taunimanima ibounai do idia badu henia umui dekenai, to ia gini auka ela bona dokona tauna, be mauri do ia davaria. \s1 Dika rohoroho gauna do ia hedinarai \p \v 14 “To umui ese dika rohoroho gauna umui itaia neganai, iena gabu lasi dekenai ia gini — namo duahia tauna ese inai hereva anina ia diba namonamo — unai neganai Iudea noho taudia namo idia heau lao ororo dekenai. \v 15 Ruma ena guhi latanai noho tauna, be namo ia diho lasi ruma lalonai, iena gau abia totona. \v 16 Uma lalonai noho tauna, namo ia giroa lou lasi, iena dabua abia totona. \v 17 Unai neganai rogorogo hahine taudia bona hahine taudia, mai rata inua natudia, madi nega dika do idia davaria! \v 18 Umui guriguri, inai nega dika do ia mai lasi keru neganai. \v 19 Badina unai neganai be nega dika bada, idaunegai Dirava ese tanobada ia karaia ia mai bona harihari, dika unai bamona be lasi, gabeai danu dika unai bamona do ia vara lou lasi. \v 20 Bema unai nega dikadia Lohiabada ese ia hakwadogia lasi, taunimanima ta ia mauri lasi, to ia abia hidi taudia ia laloa dainai, do ia hakwadogia. \p \v 21 “Bema tau ta ia hamaoroa umui, ‘Umui itaia, Keriso be iniseni,’ o, ‘Umui itaia, ia be unuseni,’ umui abidadama henia lasi. \v 22 Badina be Keriso koikoidia bona peroveta koikoidia do idia vara, toa karadia bona hoa karadia do idia hedinaraia, kahirakahira Dirava ena abia hidi taudia do idia hakaua kerere. \v 23 Umui naria namonamo. Inai gabeai do idia vara gaudia ibounai, be hari lau hedinaraia vadaeni umui dekenai. \s1 Taunimanima ena Natuna do ia mai \p \v 24 “Unai neganai, nega dikana ia ore murinai, dina do ia dibura, hua danu do ia diari lasi. \v 25 Hisiu guba dekena amo do idia moru, bona guba dekenai idia noho siahu gaudia do idia mareremarere. \v 26 Unai neganai Taunimanima ena Natuna do idia itaia, ori latanai do ia mai, mai siahu bada, mai hairai bada danu. \v 27 Ia ese iena aneru do ia siaia, lai 4 gabudia dekena amo, iena abia hidi taudia do idia haboua, tanobada gabudia ibounai, bona guba gabudia ibounai dekena amo. \s1 Parabole: Lohiabada ena mai do umui naria namonamo \p \v 28 “Umui ese fig au parabole ta, do umui laloa, fig ena rigi maragina ia tubu, bona iena rau toana ia hedinaraia neganai, umui diba lahara negana ia kahirakahira. \v 29 Unai dainai, inai gaudia idia vara umui itaia neganai, umui diba nega be ia kahirakahira, ia ginidae vadaeni iduara dekenai. \v 30 Momokani lau hamaoroa umui, inai nega noho taunimanima idia do mase ore lasi,ela bona inai gaudia ibounai do idia vara vadaeni. \v 31 Guba bona tanobada do idia ore, to lauegu hereva do idia ore lasi. \s1 Dina o hora be tau ta ia diba lasi \p \v 32 “To unai dina bona dina gauna, tau ta ia diba lasi, aneru guba dekenai idia diba lasi, Natuna danu ia diba lasi, to Tamana sibona ia diba. \p \v 33 “Umui naria namonamo, umui noga noho, badina be inai gaudia idia mai nega umui diba lasi. \v 34 Ia be tau ta hanua daudau dekenai ia lao bamona, iena ruma ia rakatania, iena hesiai taudia dekenai siahu ia henia, idia ta ta mai edia gaukara. Bona ruma biaguna ese iduara naria tauna dekenai ia hamaoroa, ia naria namonamo. \v 35 Unai dainai, umui naria noho, badina umui diba lasi edena negai ruma biaguna do ia mai, adorahi, o hanuaboi momokani, o kokoroku boiboi negana, o dabai. \v 36 Ia mai haraga garina, bona umui mahuta neganai ia ese umui ia davaria garina. \v 37 Inai hereva lau hamaoroa umui, taunimanima ibounai dekenai danu lau hamaoroa, lau gwau, ‘Umui naria noho.’ ” \c 14 \s1 Iesu alaia dalana idia tahua \p \v 1 Pasova bona mai hatubua gauna lasi paraoa ariana, be dina rua gabeai do idia karaia. Dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia danu ese dala idia tahua, Iesu do idia dogoatao koikoi dala dekenai, bona alaia mase gwauraia. \v 2 Idia hereva, “Aria neganai ita guia lasi, badina aria dekenai haboua taudia idia badu, bona heatu ia vara garina.” \s1 Hahine ta ena kara namona \p \v 3 Iesu ia noho Betania hanua maragi neganai, Simona, lepera tauna ena ruma dekenai ia aniani. Hahine ta ia mai, bonana namo herea muramura, nadi kavabu lalonai, davana bada gauna ia mailaia. Inai kavabu ia makohia, bona muramura ia bubua Iesu ena kwarana dekenai. \v 4 Unuseni noho taudia haida idia badu, idia gwau, “Dahaka badina inai davana moni bada gauna ia negea kava inai bamona? \v 5 Bema unai bonana namo muramura ia hoia, 300 kina ia abia, ogogami taudia dekenai ia henia, be namo.” Hahine dekenai idia badu sisina. \p \v 6 To Iesu ia gwau, “Umui rakatania. Iena kara umui koua lasi. Ia be kara namona lau dekenai ia karaia. \v 7 Ogogami taudia be nega ibounai idia noho umui dekenai, bona umui ura neganai, kara namo umui karaia diba idia dekenai, to lau be nega ibounai umui dekenai lau noho lasi. \v 8 Ia diba gauna ia karaia, lauegu tauanina ia dahua, idia be do idia guria lau totona. \v 9 Momokani lau hamaoroa umui, tanobada ena kahana ibounai dekenai inai Sivarai Namona do idia haroro karaia, bona inai hahine ena kara danu do idia gwauraia, bona iena kara do idia laloatao.” \s1 Iuda ese Iesu ia samania \p \v 10 Iuda Iskariote, diba tahua taudia 12 tauna ta, ia lao dubu biagudia dekenai, Iesu ia samania hereva ia gwauraia. \v 11 Dubu biagudia idia kamonai, idia moale, idia gwauhamata moni do idia henia. Inai dainai Iuda ese dala ia tahua, edena bamona koikoi dekenai edia imadia dekenai Iesu do ia atoa. \s1 Dokona anibouna \p \v 12 Mai hatubua gauna lasi paraoa ariana dina ginigunana, Pasova mamoe natuna alaia dinana, iena diba tahua taudia ese Iesu idia nanadaia, “Edeseni oi ura Pasova aria ai karaia hegaegae, oi ania?” \p \v 13 Iena diba tahua taudia rua Iesu ese ia siaia, ia gwau, “Umui lao, hanua badana dekenai umui raka vareai, unuseni ranu daramu huaia lao tauna do umui davaria. Iena murinai umui raka. \v 14 Ia raka vareai gabuna, inai ruma ena biaguna dekenai do umui hereva, umui gwau, ‘Hadibaia tauna ia gwau: Edeseni lau bona lauegu diba tahua taudia Pasova aria do ai ania?’ \v 15 Ruma ena daiutu badana ta ataiai do ia hedinaraia, ia hagoevaia vadaeni. Unuseni iseda aria do umui karaia hegaegae.” \p \v 16 Unai diba tahua taudia ruaosi idia lao, hanua badana lalonai idia raka vareai, Iesu ia hamaoroa bamona idia davaria, bona unai gabu dekenai Pasova aria idia karaia hegaegae. \p \v 17 Adorahi, Iesu bona iena diba tahua taudia 12 idia mai. \v 18 Idia helai, aniani ania, vadaeni Iesu ia gwau, “Momokani lau hamaoroa umui, hari nega tamona ita aniani hebou tauna ta ese do ia samania lau.” \p \v 19 Idia herevahereva mai lalohisihisi bada danu, idia ta ta ese idia hereva, “Lau be lasi, a? Lau be lasi, a?” \p \v 20 Iesu ese idia ia hamaoroa, ia gwau, “Taudia 12 tauna ta, ia ese lau danu disi tamona lalonai imana ia atoa. \v 21 Taunimanima ena Natuna ia lao, Buka Helaga ia torea bamona, to Taunimanima ena Natuna samania tauna, madi! Bema ia vara lasi be namo!” \s1 Iesu ese Pasova ia henia diba tahua taudia dekenai \p \v 22 Aniani idia ania neganai, Iesu ese paraoa ia abia, ia guriguri, Dirava dekenai ia tanikiu henia, ia makohia, idia dekenai ia henia, ia gwau, “Umui abia, lauegu tauanina be inai.” \v 23 Kapusi ia abia, ia tanikiu henia, ia henia idia dekenai, idia ibounai idia inua. \v 24 Idia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu rarana be inai, taravatu matamata ena rarana, ia bubua taunimanima momo dainai. \v 25 Momokani lau hamaoroa umui, lau ese uaina do lau inua lou lasi, ela bona Dirava ena Basileia lalonai uaina matamata do lau inua.” \p \v 26 Idia ese ane idia abia murinai, Olive Ororo dekenai idia raka lao. \s1 Iesu ese Petero ia hamaoroa do ia gwau, “Lau diba lasi Iesu” \p \v 27 Iesu ese idia dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Umui ibounai, emui abidadama lau dekenai do umui rakatania, badina inai bamona Buka Helaga ia torea vadaeni: ‘Mamoe naria tauna lau alaia neganai, mamoe do idia heau kava.’ \v 28 To gau tamona do umui laloa, lau toreisi lou murinai do lau lao Galilea dekenai, unai neganai egu murinai do umui mai.” \p \v 29 Petero ese Iesu ia hereva henia, ia gwau, “Taunimanima ibounai do idia rakatania oi, to oi do lau rakatania lasi momokani.” \p \v 30 Iesu ia haere henia, “Momokani lau hamaoroa oi, hari hanuaboi, kokoroku nega rua ia do boiboi lasi, nega toi do oi hereva, oi diba lasi lau.” \p \v 31 Petero ia hereva goada, ia gwau, “Bema oi mase neganai lau danu mase, lau be do lau hunia lasi oi, egu hereva dekenai. Lau be do lau hunia lasi oi, lasi momokani.” Ibounai idia hereva inai bamona. \s1 Iesu Getesemane dekenai ia guriguri \p \v 32 Gabu ta ladana Getesemane dekenai idia ginidae, iena diba tahua taudia dekenai Iesu ia gwau, “Iniseni umui helai, lau lao guriguri gwauraia.” \p \v 33 Petero bona Iamesi bona Ioane ia hakaua lao neganai, Iesu ena lalona be ia hisihisi bada. \v 34 Ia hereva idia dekenai, “Lauegu lauma be ia hisihisi bada, mase bamona, umui noho iniseni, bona naria noho.” \p \v 35 Ia raka lao sisina, tano dekenai ia moru diho, ia guriguri, iena guriguri hereva be, do ia abia nega dika ia ura lasi abia, bema dala ia noho. \v 36 Ia gwau, “Aba, Tamagu, gau ibounai oi karaia diba, inai kapusi lau dekena amo oi abia lao, to egu ura oi karaia lasi, oiemu ura sibona mo do oi karaia.” \p \v 37 Ia mai lou, ia ese idia ia davaria, idia mahuta noho. Petero dekenai ia gwau, “Simona e, oi mahuta noho, a? Oi goada lasi hora gauna tamona oi naria, a? \v 38 Umui naria, umui guriguri, dika ese umui ia abia garina. Lauma ia ura goada, to tauanina ia manokamanoka.” \p \v 39 Ia lao, ia guriguri lou. \v 40 Ia mai lou, ia davaria idia mahuta lou, badina matadia idia metau, idia haere henia diba lasi. \p \v 41 Nega namba 3 ia mai lou, idia dekenai ia hereva, “Umui mahuta? Umui laga-ani noho? Vadaeni! Negana ia ginidae. Hari Taunimanima ena Natuna be ia henia vadaeni kara dika taudia dekenai. \v 42 Umui toreisi, ita lao, ia ese lau ia samania tauna be kahirakahira!” \s1 Idia dogoatao Iesu \p \v 43 Iesu ia hereva noho neganai, nega tamona Iuda, taudia 12 tauna ta ia mai. Iuda danu be tau momo, imadia dekenai be edia kaia bona au idia dogoatao. Idia be dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia bona hanua tau badadia ese idia siaia taudia. \v 44 Iesu ia samania tauna ese toana ta ia henia idia dekenai,ia gwau, “Do lau kisi henia tauna, umui dogoatao, umui hakaua lao namonamo.” \p \v 45 Vadaeni Iuda ia mai, bona maoromaoro ia lao Iesu dekenai, ia gwau, “Hadibaia tauna e!” Bona ia ese Iesu dekenai ia kisi. \v 46 Idia dogoatao Iesu, idia abia. \p \v 47 Gini kahirakahira tauna ta ese iena kaia ia veria daekau, Hahelagaia Tauna Badana ena hesiai tauna ena taiana ia utua oho. \v 48 Iesu ese idia dekenai ia hereva, ia gwau, “Mai emui kaia bona au danu umui mai lau abia gwauraia, henaoa tauna umui guia bamona, a? \v 49 Dina ibounai umui danu lau noho Dubu Helaga lalonai, lau hadibaia umui, to umui dogoatao lasi lau. To hari inai kara ia vara be Buka Helaga hamomokania totona.” \p \v 50 Diba tahua taudia ibounai idia rakatania, idia heau. \p \v 51 Uhau tauna ta Iesu ena murinai ia lao, rami sibona mo ia kwatua, ia danu idia dogoatao. \v 52 To ia ese iena rami ia rakatania, kopina kavakava ia heau. \s1 Iesu, Hahelagaia Tauna Badana ena vairanai \p \v 53 Iesu idia hakaua lao Hahelagaia Tauna Badana ena ruma dekenai. Dubu biagudia, bona hanua tau badadia, bona taravatu hadibaia taudia ibounai danu, be unuseni idia haboua. \v 54 Iesu ena murinai be Petero ia raka, to sisina daudau ia noho. Petero ese Hahelagaia Tauna Badana ena ruma ena ariara lalonai ia raka vareai, hesiai taudia danu ia helai, lahi siahuna dekenai. \p \v 55 Dubu biagudia bona kaunsolo taudia ibounai ese Iesu hamasea ena badina idia tahua, to ta idia davaria lasi. \v 56 Badina be tau momo ese samani hereva koikoi sibona idia henia, to edia samani hereva be tamona lasi. \p \v 57 Haida idia toreisi, idia samania koikoi, idia gwau, \v 58 “Ai kamonai ia gwau inai bamona, ‘Inai taunimanima edia imadia dekenai karaia Dubu Helaga, lau ese do lau hamakohia, bona dina toi murinai, imana dekenai karaia lasi gauna ta do lau haginia.’ ” \v 59 To idia edia samani hereva danu be hegeregere lasi. \p \v 60 Hahelagaia Tauna Badana ia toreisi, Iesu ia nanadaia, ia gwau, “Oi hereva lasi, a? Inai taunimanima idia samania oi. Edena kerere oi karaia?” \p \v 61 Ia hereva lasi, ia haere henia lasi. \p Gabeai Hahelagaia Tauna Badana ese ia nanadaia lou, ia gwau, “Oi be Keriso, a? Oi be Ladana Bada ena Natuna, a?” \p \v 62 Iesu ia gwau, “Lau inai, bona gabeai Taunimanima ena Natuna do umui itaia, Siahu Ibounai Dirava ena idiba kahanai ia helai, guba ena ori lalonai do ia diho mai.” \p \v 63 Hahelagaia Tauna Badana ese sibona ena dabua ia darea, ia gwau, “Badina dahaka ita ese ia samania daladia ita tahua noho? \v 64 Dirava ena ladana hadikaia herevana umui kamonai vadaeni, umui laloa dahaka?” \p Ibounai idia gwau ia mase be namo. \p \v 65 Haida ese Iesu dekenai idia kanudi, haida ese iena matana idia koua, idia botaia, idia gwau, “Peroveta hereva gwauraia!” Hesiai taudia haida ese edia imadia dekenai idia botaia. \s1 Petero ese Iesu ena ladana ia hunia \p \v 66 Petero ia noho ariara dekenai, be Hahelagaia Tauna Badana ena hesiai kekeni ta ia mai. \v 67 Petero be lahi ena siahu ia abia neganai, hesiai kekeni ese ia itaia, ia gwau, “Oi danu be Iesu, Nasareta tauna ena turana?” \p \v 68 To ia gwau, “Lasi, inai tau lau diba lasi, bona oiemu hereva ena anina lau diba lasi.” Murimuri dekenai ia raka lao, iduara kahirakahira, unai neganai kokoroku ia boiboi. \p \v 69 Gabeai hesiai kekeni ese ia itaia, bona gini noho taudia dekenai ia hereva lou, ia gwau, “Iesu ena turana ta be inai.” \v 70 Petero ia gwau lou, “Lasi.” \p Nega sisina Petero badinai gini taudia idia hereva lou, “Momokani, oi be idia ta, badina oi be Galilea tauna.” \p \v 71 Hereva dika siahu bada ia gwauraia, ia gwau, “Hari oi hereva tau lau diba lasi, lasi momokani.” \p \v 72 Kokoroku ia boiboi lou, vadaeni, Petero ese Iesu ena hereva ia laloa. Guna Iesu ia gwau, “Kokoroku nega rua ia do boiboi lasi, nega toi do oi hereva, oi diba lasi lau.” Vadaeni, Petero ia laloa momo, ia tai. \c 15 \s1 Iesu, Pilato ena vairanai \p \v 1 Daba maragi neganai, dubu biagudia bona hanua tau badadia bona taravatu hadibaia taudia bona kaunsolo taudia ibounai idia herevahereva, vadaeni gabeai Iesu idia guia, idia hakaua lao, Pilato dekenai idia henia. \v 2 Pilato ese Iesu ia nanadaia, ia gwau, “Oi be Iuda taudia edia King, a?” Ia haere henia, “Gauna be, oi gwauraia hegeregere.” \p \v 3 Dubu biagudia be koikoi hereva momo idia gwauraia, hakererea totona. \v 4 Pilato ese ia nanadaia lou, ia gwau, “Oi haere henia lasi, a? Hereva momo dekenai idia samania oi, oi kamonai?” \p \v 5 Iesu ia haere henia lasi, hereva ta ia gwauraia lasi, unai dekenai Pilato ia hoa. \s1 Iesu ia mase herevana Pilato ese ia gwauraia \p \v 6 Unai aria neganai, Pilato ena kara ta be, ia ese dibura tauna ta, edena tauna taunimanima ese idia gwauraia, be do ia kokia dibura dekena amo. \v 7 Dibura lalonai tau ta ladana Baraba ia noho, guna heatu neganai ia ese taunimanima ia alaia vadaeni. \v 8 Taunimanima ese Pilato idia noia, iena hanaihanai kara ia karaia lou. \v 9 Vadaeni Pilato ese idia dekenai ia nanadaia, “Umui ura Iuda edia King do lau ruhaia?” \v 10 Badina ia diba dubu biagudia sibodia edia mama dainai, Iesu idia abia lao kota dekenai. \p \v 11 To dubu biagudia idia hereva goada taunimanima momo dekenai, idia gwau, “Pilato dekenai umui noia, Baraba do ia ruhaia.” \p \v 12 Pilato be idia dekenai ia hereva, ia gwau, “Dahaka lau karaia inai umui gwauraia Iuda taudia edia King dekenai?” \p \v 13 Idia boiboi goada, idia gwau, “Kokoa satauro dekenai!” \p \v 14 Pilato ia gwau, “Badina dahaka, iena dika be dahaka?” To idia boiboi lou dikadika, “Kokoa satauro dekenai!” \p \v 15 Pilato ia ura unai taunimanima momo edia ura ia karaia dainai, ia ese Baraba ia ruhaia. To Iesu be tuari taudia edia imadia dekenai ia atoa, idia dadabaia, gabeai satauro dekenai do idia kokoa totona. \s1 Iesu idia hadikaia \p \v 16 Tuari taudia ese Iesu idia hakaua lao gavana ena ruma lalonai, bona edia orea taudia idia haboua. \v 17 Iena kopina dekenai dabua kakakaka idia atoa, bona au ginigini dekenai kwara gauna idia karaia, iena kwarana latanai idia atoa. \v 18 Bona idia hevaseha henia, idia hanamoa koikoi. Idia gwau, “Oi namo? Iuda taudia edia King!” \v 19 Bona au dekenai iena kwarana idia botaia, idia kanudi henia, gabeai idia tui diho, idia tomadiho koikoi. \v 20 Inai hadikaia kara idia haorea murinai, unai dabua kakakaka idia kokia oho, bona iena dabua korikori ma idia atoa lou. Gabeai Iesu idia abia lao, idia kokoa satauro dekenai totona. \s1 Iesu idia hamasea satauro dekenai \p \v 21 Kurene tauna ta, ladana Simona, Alesana bona Rufo edia tamana, gunika dekena amo ia mai, idia hamaoroa Iesu ena satauro ia huaia. \p \v 22 Idia ese Iesu idia hakaua lao gabu ta ladana Gologota dekenai, ladana ena anina be, Kwara Koukouna Gabuna. \v 23 Uaina bona muro idia mikisi, bona Iesu dekenai idia henia, to ia inua lasi. \v 24 Iesu idia kokoa satauro dekenai. Bona kasi idia gadara, iena dabua idia haria karaia taunimanima ta ta dekenai. \p \v 25 Dabai dina gauna 9 neganai idia kokoa satauro dekenai. \v 26 Satauro latanai inai samania hereva ia noho, torea hereva be, “Iuda taudia edia King.” \v 27 Henaoa taudia rua ia danu nega tamona idia kokoa satauro dekenai, ta ena idiba kahanai, ta ena lauri kahanai. \v 28 Unai dainai Buka Helaga hereva ia momokani vadaeni, torea hereva be, “Ia be kerere karaia taudia danu idia duahia nega tamona.” \p \v 29 Raka hanaia taudia ese iena ladana idia hadikaia, bona idia hevaseha henia, idia gwau, “Oi be Dubu Helaga oi ura makohia ore, bona dina toi murinai haginia lou tauna, a? \v 30 Oi sibona oiemu mauri dala oi karaia, bona satauro dekena amo oi diho mai!” \p \v 31 Dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia danu idia kiri, bona idia hereva, idia gwau, “Idau taudia ia hamauria, to ia sibona ia hamauria diba lasi! \v 32 Keriso, Israela taudia edia King, mani satauro dekena amo oi diho mai, ai itaia oi, bona ai be do ai abidadama henia oi!” \p Iesu danu nega tamona idia atoa satauro dekenai taudia ruaosi danu ese idia hereva dika henia. \s1 Iesu ia mase vadaeni \p \v 33 Dina gauna 12 neganai ela bona dina gauna 3, unai tano ibounai be ia koua dibura dekenai, hanuaboi bamona. \v 34 Dina gauna 3 neganai Iesu ia boiboi bada, “Eloi, Eloi, lama sabakatani?” Hereva ena anina be, “Lauegu Dirava e, lauegu Dirava e, dahaka dainai oi rakatania lau?” \p \v 35 Ia kahirakahira gini noho taudia haida idia kamonai, idia gwau, “Ia be Elia dekenai ia boiboi.” \v 36 Tau ta ia heau, sipanisi ta vinega dekena amo ia hahonua, bona au latana ta ena duduna dekenai ia atoa, bona Iesu dekenai ia henia, ia inua totona. Ia gwau, “Mani ita naria, bona ita itaia, bema Elia dohore ia mai bona abia diho, o lasi.” \p \v 37 Iesu ia boiboi bada, bona ia mase vadaeni. \p \v 38 Dubu Helaga ena koua dabua helagana badana ia darea, ataiai dekena amo ia lao bona henunai, kahana rua ia lao. \v 39 Tuari taudia edia biaguna be ia gini kahirakahira, ia itaia inai bamona Iesu ia mase neganai, ia gwau, “Momokani, inai tau be Dirava ena Natuna!” \p \v 40 Hahine taudia haida danu idia itaia noho, sisina daudau idia gini. Idia haida be Maria Magadala, bona Maria, Iamesi maragina bona Iose edia sinana, bona Salome. \v 41 Inai hahine taudia ese Iesu ia noho Galilea neganai iena murinai idia raka, bona idia durua. Bona Iesu danu Ierusalema dekenai idia daekau mai hahine taudia momo danu be unuseni. \s1 Iesu idia guria \p \v 42-43 Adorahi neganai, Iosepa, Arimatea hanua tauna, ia mai. Ia be kara maoromaoro kaunsolo tauna ta, ia danu Dirava ena Basileia ia mai dinana ia naria noho. Kerukeru be Sabati Dina, bona hari be Sabati totona karaia hegaegae dinana. Vadaeni Iosepa ese, mai gari lasi danu, ia raka lao Pilato ena vairanai, ia noia, Iesu ena tauanina do ia henia. \v 44 Iesu ia mase vadaeni herevana Pilato ia kamonai neganai ia hoa. Ia ese tuari taudia edia biaguna ia boiria. Ia nanadaia edena negai Iesu ia mase. \v 45 Tuari biaguna ese Iesu ena mase ia hamomokania murinai, Pilato ese Iesu ena tauanina ia henia Iosepa dekenai. \p \v 46 Iosepa ese dabua namona ia hoia, bona Iesu ena tauanina ia abia diho, ia kumia dabua dekenai, bona ia atoa guria gabuna lalonai. Inai guria gabuna be matu, nadi badana dekena amo idia geia gauna. Vadaeni Iosepa ese nadi badana ia keia lao, guria gabuna ena iduara ia koua. \v 47 Maria Magadala, bona Maria, Iose ena sinana, ese Iesu ena tauanina atoa gabuna idia itaia. \c 16 \s1 Iesu ia toreisi lou \p \v 1 Sabati Dina ia ore murinai, Maria Magadala bona Maria, Iamesi ena sinana, bona Salome ese bonana namo muramura idia hoia, Iesu ena tauanina dekenai idia atoa totona. \v 2 Pura ena dina ginigunana, dina ia daekau, daba maragi neganai, idia lao guria gabuna dekenai. \v 3 Idia sibona idia herevahereva, “Daika ese inai guria gabuna koua nadi do ia kokia?” \v 4 Matadia idia negea atai dekenai, idia itaia, koua nadi badana be ena gabu dekenai ia noho lasi. \v 5 Guria gabuna idia raka vareai neganai, uhau tauna ta ia helai idiba kahanai, idia itaia. Iena dabua be lata bona kurokuro. Idia gari bada. \p \v 6 To ia ese idia dekenai ia hereva, ia gwau, “Umui gari lasi, umui ese Iesu, Nasareta tauna, idia alaia mase satauro dekenai, umui tahua noho, to ia toreisi lou vadaeni, iniseni ia noho lasi. Guna iena tauanina idia atoa gabuna mani umui itaia. \v 7 Umui lao, iena diba tahua taudia bona Petero dekenai umui hamaoroa, Iesu ia lao umui vairanai, Galilea dekenai. Unuseni do umui itaia, umui dekenai ia hamaoroa guna bamona.” \p \v 8 Karaharaga idia raka lao murimuri dekenai, guria gabuna idia rakatania, idia heau, badina idia hoa bada, bona idia heudeheude. Tau ta dekenai idia hamaoroa lasi, badina idia gari. \s1 Maria Magadala ese Iesu ia itaia \p \v 9 Iesu ia toreisi murinai, pura ena dina ginigunana daba maragi neganai, kara ginigunana ia karaia be ia gini Maria Magadala ena vairanai, Maria ese Iesu ia itaia. Guna Maria dekena amo lauma dikadia 7 ia lulua oho. \v 10 Maria ia lao, guna idia noho Iesu danu taudia dekenai ia hamaoroa, idia tai noho neganai. \v 11 Iesu ia mauri sivaraina, bona Maria ese ia itaia herevana idia kamonai neganai idia abidadama henia lasi. \s1 Dala dekenai diba tahua taudia rua ese Iesu idia itaia \p \v 12 Gabeai, diba tahua taudia rua be gunika dekenai idia raka lao gwauraia. Iesu, idau tauna bamona, ia sibona ia hedinaraia idia dekenai. \v 13 Idia ruaosi idia lao, diba tahua taudia haida dekenai idia hamaoroa, to idia abidadama henia lasi. \s1 Iesu ese siahu ia henia diba tahua taudia dekenai \p \v 14 Gabeai diba tahua taudia 11 idia aniani neganai, Iesu ia hedinarai mai, idia itaia. Idia dekenai ia gwau henia, edia abidadama lasi dainai, bona edia lalo auka dainai. Badina Iesu ese mase dekena amo ia toreisi lou idia itaia taudia edia hereva idia abidadama henia lasi. \v 15 Idia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Umui lao tanobada kahana ibounai dekenai, Sivarai Namona umui haroro henia taunimanima ibounai dekenai. \v 16 Daika daika idia abidadama henia, bona bapatiso idia abia, be mauri do idia davaria, to abidadama henia lasi taudia be Dirava ena Kota Badana dekenai do idia lusi momokani. \v 17 Abidadama taudia ese inai hoa karadia do idia karaia: Lauegu ladana dekenai lauma dikadia do idia lulua lao, gado matamata idauidau do idia hereva, \v 18 gaigai do idia abia isi, bema mase muramura idia inua kerere neganai, do ia hadikadia lasi, bona edia imadia gorere taudia edia latanai idia atoa neganai, gorere do ia ore.” \s1 Dirava ese Iesu ia abia daekau guba dekenai \p \v 19 Lohiabada Iesu ese idia dekenai ia hereva henia ore, vadaeni guba ese Iesu ia abia daekau, bona Dirava ena idiba kahanai ia helai diho. \v 20 Vadaeni diba tahua taudia idia lao, gabu ibounai dekenai idia haroro. Lohiabada be idia danu nega tamona ia gaukara, bona ia ese hoa karadia dekena amo, idia edia hereva ia hamomokania vadaeni.