\id LUK LUKE, Hiri Motu Bible, PNG, 3/93 \h LUKA \toc1 SIVARAI NAMONA LUKA IA TOREA \toc2 LUKA \mt2 SIVARAI NAMONA \mt1 LUKA \mt2 IA TOREA \c 1 \s1 Luka ese inai sivarai ia torea, ia siaia Teopilo dekenai \p \v 1 Lohia tauna Teopilo e, taunimanima momo ese ita dekenai Dirava ia karaia gaudia ena sivarai idia torea vadaeni. \v 2 Idia vara hamatamaia dekena amo, inai taudia ese edia matana dekenai inai kara idia itaia. Vadaeni edia sivarai idia harorolaia, bona idia herevalaia ita dekenai. \v 3 Unai dainai, Teopilo e, lau ura be inai sivarai lau torea namonamo lou, bona lau siaia oi dekenai, badina be inai idia vara gaudia lau tahua namonamo vadaeni, edia hamatamaia nega dekena amo. \v 4 Inai bamona lau karaia dainai do oi diba namonamo, oi dekenai idia hadibaia vadaeni gaudia, be momokani idia vara. \s1 Ioane Bapatiso ena vara \p \v 5 Iudea tano dekenai Heroda ia king neganai, hahelagaia tauna ta ladana Sekaraia ia noho. Ia be Abia ena helaga orea tauna ta. Ena adavana ladana be Elisabeta. Ia danu be orea helagana dekena amo, Arona ena iduhu hahinena. \v 6 Idia ruaosi be kara maoromaoro taudia Dirava ena vairana dekenai, Lohiabada ena taravatu bona ena hereva ibounai idia badinaia momokani. \v 7 To idia ruaosi be natuna lasi, Elisabeta be natuna ia havaraia diba lasi dainai, bona idia ruaosi be idia buruka vadaeni. \p \v 8 Dina ta Sekaraia ese hahelagaia tauna ena gaukara ia karaia noho Dirava ena vairana dekenai, badina be unai dina be iena orea taudia edia nega. \v 9 Vadaeni hahelagaia taudia edia kara hegeregerena, idia ese laki gadara dekena amo, Sekaraia idia abia hidi, pata helagana ena latanai muramura mai bonana namona do ia gabua, Helaga Gabuna lalonai. Vadaeni Sekaraia ia raka vareai Lohiabada ena Dubu Helaga lalonai. \v 10 To taunimanima momo be murimuri dekenai idia gini noho, idia guriguri, edia kara hegeregerena, muramura be Dubu Helaga lalonai idia gabua neganai. \p \v 11 Unai neganai Sekaraia ese Lohiabada ena aneru ta ia itaia, muramura mai bonana ena pata ena idiba kahana dekenai ia gini. \v 12 Sekaraia ese ia itaia neganai, iena kudouna dekenai ia gari dikadika. \v 13 To aneru ese ia dekenai ia hereva, ia gwau, “Sekaraia, oi gari lasi, Dirava ese oiemu guriguri ia kamonai vadaeni. Oiemu adavana Elisabeta ese oiemu natuna ta do ia abia, iena ladana do oi atoa Ioane. \v 14 Do umui moale bada herea, bona taunimanima momo danu, be Ioane ia vara dainai, do idia moale. \v 15 Badina be Lohiabada ena vairana dekenai ia be do tau badana ta. Ia be uaina o kekero muramura do ia inua lasi, bona iena sinana ena bogana dekenai ia noho neganai Lauma Helaga ese do ia abia. \v 16 Ia ese Israela taudia momo do ia hakaudia lou Lohiabada edia Dirava dekenai. \v 17 Ia be Dirava ena hesiai tauna do ia lao, mai goadana bona mai siahuna, Elia peroveta tauna ena kara hegeregerena. Ia ese tamadia edia lalona do ia hagiroa, vadaeni edia natudia danu do idia noho hebou mai laloa tamona. Kamonai lasi taudia dekenai aonega do ia henidia, abidadama taudia do idia lao. Lohiabada ena bese taudia do ia abidia hegaegae, Lohiabada ena mai do idia naria totona.” \p \v 18 Inai aneru dekenai Sekaraia ese ia hereva, ia gwau, “Inai be edena bamona do lau diba? Lau be buruka tauna, egu adavana danu ia buruka vadaeni.” \p \v 19 Aneru ia haere, ia gwau, “Lau be Gabriela, lau be Dirava ena vairana dekenai lau gini. Dirava ese lau ia siaia, oi dekenai lau hereva, bona oi dekenai inai sivarai namona lau hamaoroa totona. \v 20 To egu hereva namona oi hamomokania lasi. Unai dainai oiemu uduna do ia koua, oi be do oi hereva diba lasi, ela bona lauegu hereva gaudia ibounai do idia vara. Lauegu hereva gaudia be edia nega korikori dekenai do idia vara momokani.” \p \v 21 Taunimanima ese Sekaraia dekenai idia naria mase, idia laloa momo, badina be nega daudau Dubu Helaga dekenai ia noho. \v 22 Ia raka murimuri dekenai neganai, be idia ta dekenai ia hereva diba lasi. Vadaeni idia diba ia ese Dubu Helaga dekenai gau idauna ta ia itaia vadaeni. Ia ese toa dekena amo idia dekenai ia hadibaia, badina iena uduna be ia koua momokani. \p \v 23 Sekaraia ena gaukara negana Dubu Helaga dekenai ia ore neganai, iena ruma korikori dekenai ia lou lao. \v 24 Nega sisina gabeai, iena adavana Elisabeta ia rogorogo momokani, bona hua 5 hunia dekenai ia noho. \v 25 Ia gwau, “Lohiabada ese ia bogahisihisi lau dekenai, inai bamona lau ia durua vadaeni. Ia ese egu hemarai taunimanima edia vairana dekenai be ia kokia vadaeni.” \s1 Iesu ena vara be aneru ese ia gwauraia \p \v 26 Elisabeta ena rogorogo hua namba 6, Dirava ese aneru ladana Gabriela ia siaia, Galilea ena hanua ta ladana Nasareta dekenai ia lao. \v 27 Tau ia do diba lasi kekeni unuseni ia noho, ia be King Davida ena iduhu tauna ta ladana Iosepa ena maoheni. Unai kekeni ena ladana be Maria. \v 28 Unai aneru be Maria dekenai ia lao, ia gwau, “Kekeni e, namo do oi davaria, badina Lohiabada be oi danu ia noho, bona oi ia hanamoa bada herea vadaeni.” \p \v 29 Maria ese inai hereva ia kamonai neganai ia gari bada herea, bona ia laloa momo unai hereva ena anina be dahaka. \p \v 30 To aneru ese ia hamaoroa, ia gwau, “Maria e, oi gari lasi, badina be oi dekenai Dirava ia moale vadaeni. \v 31 Oi be do oi rogorogo, mero ta do oi abia, iena ladana do oi atoa Iesu. \b \q1 \v 32 “Ia be do ia tau bada herea momokani, \q1 ia be Dirava Ataiai Momokani ena Natuna do idia gwauraia. \q1 Lohiabada Dirava ese iena tamana Davida ena King dagina do ia henia. \q1 \v 33 Bona ia be Iakobo ena bese edia King do ia lao, \q1 ela bona hanaihanai. \q1 Iena basileia be do ia doko lasi.” \b \p \v 34 Maria ese aneru dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Lau be tau lau diba lasi, inai be edena bamona do ia vara?” \p \v 35 Aneru ia haere, ia gwau, “Lauma Helaga be oi dekenai do ia diho, bona Dirava ena siahu oi dekenai do ia atoa. Vadaeni, oi dekena amo do ia vara, inai mero helagana, be Dirava ena Natuna do idia gwauraia. \v 36 Bona ma oi laloa, oiemu varavara hahine Elisabeta. Ia be buruka neganai ia rogorogo vadaeni. Ibounai idia gwau ia be natuna ia havaraia diba lasi, to iena hua namba 6 be inai. \v 37 Badina be Dirava ese gau ibounai ia karaia diba.” \p \v 38 Maria ia gwau, “Lau be Lohiabada ena hesiai hahine. Oiemu hereva hegeregerena lau dekenai do ia vara, be namo.” Vadaeni aneru be ia dekena amo ia raka siri. \s1 Maria ese Elisabeta ia vadivadi henia \p \v 39 Nega sisina murinai, Maria ia toreisi, karaharaga ia raka lao Iudea ororo hanua ta dekenai. \v 40 Sekaraia ena ruma dekenai ia daekau, Elisabeta dekenai ia hanamoa. \v 41 Elisabeta ese Maria ena hanamoa hereva ia kamonai neganai, iena natuna be iena bogana lalonai ia roho, vadaeni Elisabeta ena lalona be Lauma Helaga ese ia hahonua. \v 42 Vadaeni ia hereva badabada, ia gwau, “Hahine ibounai edia huanai oi sibona be namo herea! Oi ese do oi havaraia merona danu be do ia namo bada herea! \v 43 Lauegu namo be dahaka, be lauegu Lohiabada ena sinana ese lau dekenai ia vadivadi inai? \v 44 Be, oiemu hanamoa ena mamina lauegu taiana dekenai ia vareai neganai, lauegu natuna be egu bogana dekenai ia roho, mai moale danu. \v 45 Abidadama hahinena e, oi namo vadaeni. Badina be Lohiabada dekena amo oi kamonai herevadia be do idia momokani.” \s1 Maria ena moale anena \p \v 46 Vadaeni Maria ia gwau: \b \q1 “Lauegu lalona ese Lohiabada ia hanamoa noho. \q1 \v 47 Lauegu laumana danu be Dirava, egu Hamauria Tauna dainai ia moale bada noho. \q1 \v 48 Badina be lau, iena hesiai hahine ogogamina, ia laloa vadaeni, \q1 bona unai dainai, hari ela bona hanaihanai, \q1 taunimanima ibounai ese lau do idia hanamoa bada. \q1 \v 49 Badina be Siahu Diravana ese hoa kara lau dekenai ia havaraia vadaeni. \q1 Iena ladana be ia helaga. \q1 \v 50 Iena bogahisihisi be ia dekenai idia gari taudia ibounai edia latanai ia noho, \q1 bona edia natudia latanai danu nega hanaihanai. \q1 \v 51 Iena imana ese iena goada ia hedinaraia vadaeni, \q1 bona hekokoroku taudia ia ese ia luludia idau gabu dekenai. \b \q1 \v 52 “Ia ese lohia taudia edia helai gabudia dekena amo ia doridia diho, \q1 to ogogami taudia be ia ese ia abidia isi vadaeni. \q1 \v 53 Hitolo taudia, ia ese gau namodia dekenai edia bogana ia hahonua vadaeni, \q1 to kohu momo taudia be ia ese imadia kavakava ia siaidia lao. \q1 \v 54 Iena hesiai besena Israela dekenai ia ese durua ia henia vadaeni, \q1 bona iseda sene taudia dekenai ia henia gwauhamata ia badinaia vadaeni. \q1 \v 55 Iena bogahisihisi ia henia noho Aberahamo bona iena bese taudia dekenai. \q1 Inai iena bogahisihisi kara do ia laloaboio lasi ela bona hanaihanai.” \b \p \v 56 Vadaeni Maria be Elisabeta danu hua toi idia noho, gabeai iena ruma dekenai ia giroa lou. \s1 Elisabeta ese Ioane ia havaraia \p \v 57 Elisabeta ena natuna havaraia nega ia ginidae, vadaeni mero ta ia abia. \v 58 Vadaeni iena badibadinai taudia, bona iena varavara taudia ese Lohiabada ena hariharibada ia dekenai ia vara vadaeni sivaraina idia kamonai, bona idia be ia danu idia moale nega tamona. \p \v 59 Dina namba 8 lalonai, idia be mero ena kopina utua totona idia haboua, vadaeni iena ladana be Sekaraia, iena tamana ena ladana, do idia atoa gwauraia. \v 60 To iena sinana ia haere, ia gwau, “Lasi, iena ladana be Ioane.” \p \v 61 Idia gwau, “Be, unai be oiemu iduhu tauna ta ena ladana, a?” \v 62 Vadaeni idia ese edia imana dekena amo mero ena tamana dekenai toana idia henia, idia nanadaia mero ena ladana be edena bamona do ia atoa. \p \v 63 Sekaraia ese torea gauna ta ia gwauraia, vadaeni inai bamona ia torea: “Iena ladana be Ioane.” Ibounai idia hoa bada. \v 64 Unai neganai, Sekaraia ena uduna ia kehoa, iena malana danu ia maoro, vadaeni ia hereva, Dirava dekenai ia hanamoa. \p \v 65 Unai dainai, edia badibadinai taudia ibounai be idia gari dikadika, bona unai kara ena sivarai be Iudea ororo hanua ibounai dekenai idia gwauraia loaloa. \v 66 Sivarai idia kamonai taudia ibounai ese idia laloatao, idia gwau, “Inai mero ese edena bamona kara do ia karaia?” Lohiabada ena siahu be ia dekenai momokani. \s1 Sekaraia ena peroveta hereva \p \v 67 Lauma Helaga ese mero ena tamana Sekaraia ena lalona ia hahonua, vadaeni ia haroro, ia gwau: \b \q1 \v 68 “Lohiabada, Israela ena Dirava, ita hanamoa, \q1 badina be ia ese iena bese taudia ia durua vadaeni, \q1 bona idia dekenai ia hamauria vadaeni. \q1 \v 69 Hamauria Tauna ia ese ia haginia vadaeni ita totona. \q1 Ia be iena hesiai tauna Davida ena iduhu dekena amo. \q1 \v 70 Dirava ena peroveta taudia helagadia ese idaunegai inai Tau idia gwauraia. \q1 Bona inai kara do idia vara: \q1 \v 71 Ita dekenai idia tuari henia, \q1 bona ita dekenai idia badu henia taudia, \q1 edia siahu dekena amo ia ese ita do ia hamauria. \q1 \v 72 Dirava ese iseda sene taudia ia bogahisihisi henia. \q1 Iena gwauhamata taravatuna mai helaga danu ia laloatao. \q1 \v 73 Iseda sene tauna Aberahamo dekenai ia gwauhamata henia, \q1 \v 74 ita dekenai idia tuari henia taudia dekena amo, \q1 ia ese ita do ia hamauria. \q1 Ia gwau, iena hesiai gaukara do ita karaia, \q1 bona do ita gari lasi. \q1 \v 75 Mai helaga danu, bona mai maoromaoro danu, \q1 iena vairana dekenai do ita raka, iseda mauri dina ibounai lalonai. \b \q1 \v 76 “Bona oi, egu natuna e, \q1 Ataiai Momokani Diravana ena peroveta tauna do idia gwauraia oi, \q1 badina oi be Lohiabada ena vairana dekenai do oi raka. \q1 Lohiabada ena dala do oi kehoa. \q1 \v 77 Mauri dalana oi ese iena bese taudia dekenai do oi hadibaia, \q1 edia dika Dirava ese do ia gwauatao totona. \q1 \v 78 Badina be iseda Dirava ena bogahisihisi ia bada ita dekenai. \q1 Iena hamauria do ia siaia mai ita dekenai, \q1 guba ena Diari matamata ia siaia bamona. \q1 \v 79 Dibura lalonai, bona kahirakahira idia mase taudia dekenai, \q1 unai diari do ia henia. \q1 Bona ia ese maino ena dala namona dekenai ita do ia hakaua.” \b \p \v 80 Vadaeni inai mero be ia tubu daekau, iena tauanina bona ena lauma danu ia goada. Ia be taunimanima idia noho lasi tano dekenai ia noho, ia mai bona Israela taudia dekenai do ia hedinarai dinana. \c 2 \s1 Iesu ia vara \p \v 1 Unai nega lalonai Kaisara Augusto ese taravatu herevana ta ia siaia lao, tanobada taudia ibounai edia ladana do idia torea. \v 2 Ladana torea ena nega ginigunana be inai, Kurenio ese Suria dekenai ia gavana neganai. \v 3 Unai taravatu dainai, taunimanima ibounai edia ladana torea totona, ta ta edia hanua korikori dekenai idia giroa lou. \p \v 4 Iosepa danu Nasareta, Galilea kahana ena hanua ta, dekena amo ia lao, Davida ena hanua ladana Betelehema, Iudea kahana dekenai ia ginidae, badina ia be Davida ena iduhu tauna ta. \v 5 Unai Betelehema hanua dekenai Iosepa ese iena ladana do ia torea gwauraia. Iena maoheni danu, Maria, ia danu idia lao, ia be ia rogorogo vadaeni. \v 6 Vadaeni idia ruaosi unuseni idia noho neganai, Maria ena natuna havaraia negana ia ginidae. \v 7 Ia ese iena vara guna merona ia havaraia. Dabua dekenai ia kumia, vadaeni boromakau edia aniani maua dekenai ia hahekurea, badina be laolao taudia edia ruma dekenai be gabu lasi. \s1 Aneru ese mamoe naria taudia idia hadibaia \p \v 8 Mamoe naria taudia haida be uda dekenai idia noho, hanuaboi neganai edia mamoe orea idia naria noho. \v 9 Vadaeni Lohiabada ena aneru ta ia lao, edia badibadinai ia gini, bona Lohiabada ena diaridiari ese idia ia hagegea, vadaeni idia gari bada herea. \v 10 To aneru ese ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Umui gari lasi, hereva namona lau mailaia vadaeni, taunimanima ibounai idia moale totona. \v 11 Badina be hari, inai dina, Davida ena hanua dekenai, umui emui Hamauria Tauna ia vara vadaeni, Keriso Lohiabada unai. \v 12 Iena toana umui dekenai be inai. Mero maragina do umui davaria, boromakau edia aniani maua dekenai ia hekure, dabua dekenai idia kumia.” \p \v 13 Vadaeni nega tamona guba aneru taudia momo herea be inai aneru danu idia hedinarai, Dirava dekenai idia hanamoa, idia gwau: \b \q1 \v 14 “Ataiai momokani guba dekenai Dirava do ita hanamoa, \q1 bona tanobada dekenai be maino, \q1 Dirava idia hamoalea taudia ese inai maino do idia abia.” \s1 Mamoe naria taudia ese Iesu idia itaia \p \v 15 Inai aneru taudia ese unai gabu idia rakatania, guba dekenai idia giroa lou. Unai neganai mamoe naria taudia ese sibona ta ta dekenai idia hereva henia, idia gwau, “Ita lao Betelehema dekenai, Lohiabada ese ita dekenai ia hadibaia gauna do ita itaia.” \p \v 16 Vadaeni idia raka haraga, idia lao, Maria bona Iosepa idia davaria, bona mero maragi, boromakau edia aniani maua dekenai ia hekure. \v 17 Mero idia itaia, vadaeni mamoe naria taudia idia toreisi,aneru ese idia hadibaia hereva inai natuna totona, idia gwauraia hedinarai. \v 18 Vadaeni idia kamonai taudia ibounai ese mamoe naria taudia edia hereva dekenai idia hoa. \v 19 To Maria be unai hereva ibounai dekenai ia laloa bada, bona ia laloatao. \v 20 Vadaeni mamoe naria taudia idia giroa lou, Dirava dekenai idia hanamoa, iena ladana idia abia isi. Badina be idia kamonai, bona idia itaia gaudia be momokani, aneru ese ia hadibaia hegeregerena. \s1 Iesu ena ladana idia atoa \p \v 21 Dina namba 8 lalonai, mero ena kopina utua kara neganai, idia ese iena ladana idia atoa Iesu. Sinana ena bogana dekenai do ia hedinarai lasi neganai, aneru ese inai ladana ia atoa. \v 22 Sinana bona natuna hagoevaia ena nega ia ginidae. Vadaeni Mose ena taravatu hegeregerena, Iosepa bona Maria ese Ierusalema dekenai edia natuna Iesu idia abia lao, Lohiabada dekenai do idia henia totona. \v 23 Lohiabada ena taravatu dekenai ia torea hegeregerena, ia gwau, “Vara guna mero ibounai be idia helaga, Lohiabada ena.” \p \v 24 Idia lao badina ta danu be, edia boubou gauna do idia henia gwauraia, Lohiabada ena taravatu hegeregerena, manu rua, o pune manu ena natuna rua. \s1 Simeona ena peroveta hereva Iesu totona \p \v 25 Tau ta Ierusalema dekenai ia noho, iena ladana be Simeona. Ia be kara maoromaoro tauna bona Dirava dekenai ia gari tauna. Ia be Israela dekenai Hamauria Tauna ia naria noho, bona ia be Lauma Helaga ese ia hahonua. \v 26 Lauma Helaga ese danu ia dekenai ia hamaoroa, ia be do ia mase lasi ela bona Lohiabada ena Keriso do ia itaia guna. \v 27 Lauma Helaga ese Dubu Helaga lalonai Simeona ia hakaua vareai. Mero maragi Iesu be iena tamana bona ena sinana ese idia abia vareai, taravatu ena kara do idia karaia totona. \v 28 Vadaeni Simeona ese ia abia, ia rosia, Dirava dekenai ia hanamoa, ia gwau: \b \q1 \v 29 “Lohiabada e, \q1 oiemu hesiai tauna harihari mase dekenai mai maino danu do lau lao, \q1 oiemu gwauhamata hegeregerena. \q1 \v 30 Badina be egu matana ese oiemu Hamauria Kara ia itaia vadaeni. \q1 \v 31 Oi ese inai mauri dala oi karaia hegaegae vadaeni, \q1 taunimanima ibounai edia vairana dekenai. \q1 \v 32 Diari ta oi havaraia vadaeni inai, \q1 bese idauidau dekenai diari do ia henia totona, \q1 bona ia ese hairai bada, \q1 be oiemu bese Israela taudia dekenai do ia henia.” \b \p \v 33 Mero ena tamana bona sinana ese Simeona ena hereva idia kamonai, idia hoa. \v 34 Vadaeni Simeona ese idia ruaosi ia hanamodia, bona Maria dekenai ia hamaoroa, ia gwau: \b \q1 “Inai mero Iesu ese Israela taudia momo do ia hamorua, \q1 bona momo do ia hatorea isi. \q1 Ia be toa bamona do ia lao, \q1 bona taunimanima momo ese ia do idia herevalaia, \q1 mai edia laloa dika danu. \q1 \v 35 Unai dekena amo, ia ese edia laloa hunia gaudia do ia hedinaraia. \q1 To lalohisihisi ese, kaia bamona oiemu lalona do ia gwadaia.” \s1 Ana ena peroveta hereva Iesu totona \p \v 36 Peroveta hahinena ta danu ia noho, iena ladana be Ana, Panuela ena natuna, Asere ena iduhu hahinena. Ia be hahine buruka, ia headava, to lagani 7 sibona iena adavana danu idia noho nega tamona. \v 37 Iena tau ia mase murinai, ia vabu noho, bona hari iena lagani be 84. Ia be Dubu Helaga ia rakatania lasi, Dirava dekenai ia tomadiho henia, ia guriguri noho, bona aniani ania lasi ena taravatu ia badinaia noho. \v 38 Unai nega korikori dekenai, ia danu ese mero maragina ia itaia, vadaeni Dirava dekenai ia hanamoa, bona Ierusalema hamauria totona idia naria noho taudia dekenai, inai mero ena sivarai be ia ese ia hamaoroa. \s1 Iesu Nasareta dekenai ia tubu daekau \p \v 39 Lohiabada ena taravatu kara ibounai be Iesu ena tamana bona sinana ese idia badinaia haorea momokani, vadaeni Galilea dekenai idia giroa lou, edia hanua korikori Nasareta dekenai idia lao. \v 40 Vadaeni mero be ia tubu, ia bada lao, mai goada, bona mai aonega danu, bona Dirava ese iena hariharibada ia dekenai ia henia. \s1 Mero Iesu be Dubu Helaga ia lao \p \v 41 Lagani ibounai Iesu ena tamana bona sinana danu Ierusalema dekenai idia lao, Pasova ena aria neganai. \v 42 Vadaeni Iesu ena mauri lagani 12 neganai, idia toiosi be unai aria karaia totona Ierusalema dekenai idia daekau. \v 43 Aria dinana idia ore neganai idia giroa lou, to Iesu be Ierusalema dekenai ia noho. Iena tamana bona sinana be idia diba lasi. \v 44 Idia laloa ia be taunimanima edia huanai ia raka noho. Dina tamona dala dekenai idia raka lao, unai murinai edia varavara taudia dekenai bona edia turana dekenai Iesu idia tahua. \v 45 Idia davaria lasi, unai dainai Ierusalema dekenai idia giroa lou, ma idia tahua. \v 46 Dina toi murinai idia ese Dubu Helaga lalonai idia davaria, hadibaia taudia edia huanai ia helai, edia hereva ia kamonai, bona ia henanadaia danu, idia dekenai. \v 47 Iena hereva idia kamonai taudia ibounai be iena diba bona iena haere dekenai idia hoa bada. \v 48 Idia ruaosi idia itaia, idia hoa, vadaeni iena sinana ese ia dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Egu natuna e, dahaka dainai inai bamona oi karaia ai dekenai? Lau bona emu tamana be mai tai danu, oi ai tahua noho.” \p \v 49 To Iesu ia gwau, “Dahaka dainai lau umui tahua? Umui diba lasi egu Tamana ena ruma be lauegu noho ruma, a?” \v 50 Iena hereva idia kamonai, to anina idia diba lasi. \p \v 51 Ia be idia danu Nasareta dekenai idia lao, bona ia kamonai henia idia dekenai. To iena sinana ese inai hereva ibounai ia laloatao. \v 52 Vadaeni Iesu ia tubu daekau noho, mai aonega danu, Dirava bona taunimanima danu ese idia ura henia. \c 3 \s1 Ioane Bapatiso ia haroro \p \v 1 Tiberio Kaisara be lagani 15 ia lohia neganai, Pontio Pilato be Iudea edia gavana, bona Heroda be Galilea dekenai ia lohia. Heroda ena kakana Filipo be Iturea bona Trakonido edia lohia, bona Lusania be Abilene ena lohia. \v 2 Bona Ana bona Kaiapa be Hahelagaia Taudia Badadia. Unai neganai Dirava ese Ioane Sekaraia dekenai ia hereva, taunimanima idia noho lasi tanona dekenai. \v 3 Unai dainai Ioane ese Ioridane Sinavai kahana ena tano ibounai dekenai ia loaloa. Ia haroro, ia gwau, “Umui emui lalona umui giroa, bapatiso umui abia, bona Dirava ese emui kara dika do ia gwauatao.” \v 4 Isaia, peroveta tauna, ena buka dekenai ia torea hegeregerena, ia gwau: \b \q1 “Gado ta taunimanima idia noho lasi tano dekenai ia boiboi, ia gwau, \q1 ‘Lohiabada ena dala do umui karaia hegaegae. \q1 Iena dala umui hamaoromaoroa. \q1 \v 5 Koura gabudia ibounai be do idia hahonua, \q1 ororo maragidia bona ororo badadia ibounai be palaka do idia halaoa. \q1 Dala gagevadia ibounai be do idia hamaoromaoroa, \q1 bona gudu isi tanodia be do idia hamanadaia. \q1 \v 6 Vadaeni, taunimanima ibounai ese Dirava ena hamauria kara do idia itaia.’ ” \s1 Ioane ese ranu dekenai ia bapatisoa \p \v 7 Taunimanima momo Ioane dekenai idia lao, do ia bapatiso henidia totona. Vadaeni ia ese ia gwau henidia, ia gwau, “Gaigai natuna e, daika ese umui ia hamaoroa, Dirava ena badu, do ia mai gauna, dekena amo do umui heau mauri? \v 8 Umui emui lalona umui giroa, bona lalona giroa ena anina korikori do umui hedinaraia. Bona inai bamona do umui hereva lasi, ‘Aberahamo be aiemai tamana.’ Badina be umui dekenai lau hamaoroa, Dirava be inai nadi dekena amo natuna do ia havaraia diba Aberahamo ena. \v 9 Ira be idia atoa hegaegae vadaeni, bona huahua namona idia havaraia lasi gaudia be do idia utua momokani, bona lahi dekenai do idia negea daekau.” \p \v 10 Taunimanima idia nanadaia, idia gwau, “Dahaka do ai karaia?” \p \v 11 Ioane ia haere, ia gwau, “Mai ena dabua rua tauna ese dabua lasi tauna dekenai ta do ia henia, bona mai ena aniani tauna ese do ia haria.” \p \v 12 Takisi gogoa taudia haida danu bapatiso abia totona idia lao, idia gwau, “Hadibaia tauna e, ai be edena bamona do ai karaia?” \p \v 13 Ia ese ia haere, ia gwau, “Taravatu ese ia gwauraia gauna sibona do umui abia, do umui habadaia lasi.” \p \v 14 Tuari taudia haida danu ia dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Ai danu edena bamona do ai karaia?” \p Ia gwau, “Taunimanima dekena amo moni umui abia kava lasi, dagedage dekena amo, o samani koikoi dekena amo. Bona emui gaukara davana dekenai umui maumau lasi.” \p \v 15 Taunimanima idia laloa daradara, bona idia laloa momo, idia gwau, “Sedira Ioane be Keriso o?” \v 16 Vadaeni ia ese ibounai dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Lau be ranu dekena amo umui lau bapatiso henia. To tau ta be ia mai noho, iena siahu ese egu siahu ia hanaia, lau be namo lasi iena tamaka varona do lau ruhaia. Inai tau ese Lauma Helaga bona lahi dekenai umui do ia bapatiso henia. \v 17 Iena itapo be iena imana dekenai ia hegaegae noho, iena uiti do ia hagoevaia totona. Gabeai uiti haboua rumana lalonai uiti do ia haboua. To uiti ena momoru, be bodo lasi lahi dekenai do ia gabua ore.” \p \v 18 Iena hereva be unai, ma sisiba hereva momo ia ese taunimanima dekenai ia haroro henia. \v 19 To Ioane ese Heroda, Galilea ena gavana, ia gwau henia, badina be iena kakana Filipo ena adavana Herodia be Heroda ese ia adavaia, bona ma kerere momo ia karaia dainai. \v 20 Unai dainai Heroda ese Ioane ia atoa dibura ruma dekenai. Unai kara dekenai Heroda ese dika ta ma ia karaia, iena dika ma ia habadaia lou. \s1 Ioane ese Iesu ia bapatiso henia \p \v 21 Taunimanima ibounai Ioane ese ia bapatiso henia neganai, Iesu danu ia bapatiso henia. Vadaeni ia guriguri noho neganai, guba ia kehoa. \v 22 Bona Lauma Helaga ia diho, pune manu bamona, Iesu ena kwarana dekenai ia kamokau. Bona gado ta guba dekena amo ia boiboi diho, ia gwau, “Oi be lauegu Natuna, lauegu lalokau, lau be lau moale oi dekenai.” \s1 Iesu ena tubuna edia ladana \p \v 23 Iena gaukara ia hamatamaia neganai, Iesu ena vara lagani be 30 bamona. Taunimanima idia laloa Iesu be Iosepa ena natuna. \q1 Iosepa be Heli ena natuna. \q1 \v 24 Heli be Matata ena natuna. \q1 Matata be Levi ena natuna. \q1 Levi be Meleki ena natuna. \q1 Meleki be Ianai ena natuna. \q1 Ianai be Iosepa ena natuna. \q1 \v 25 Iosepa be Matataia ena natuna. \q1 Matataia be Amosa ena natuna. \q1 Amosa be Nahumu ena natuna. \q1 Nahumu be Eseli ena natuna. \q1 Eseli be Nagai ena natuna. \q1 \v 26 Nagai be Mahata ena natuna. \q1 Mahata be Matataia ena natuna. \q1 Matataia be Semeina ena natuna. \q1 Semeina be Ioseka ena natuna. \q1 Ioseka be Ioda ena natuna. \q1 \v 27 Ioda be Ioanana ena natuna. \q1 Ioanana be Resa ena natuna. \q1 Resa be Serubabele ena natuna. \q1 Serubabele be Sealetiele ena natuna. \q1 Sealetiele be Neri ena natuna. \q1 \v 28 Neri be Meleki ena natuna. \q1 Meleki be Adi ena natuna. \q1 Adi be Kosama ena natuna. \q1 Kosama be Elamadama ena natuna. \q1 Elamadama be Ere ena natuna. \q1 \v 29 Ere be Iosua ena natuna. \q1 Iosua be Eliesere ena natuna. \q1 Eliesere be Iorima ena natuna. \q1 Iorima be Matata ena natuna. \q1 Matata be Levi ena natuna. \q1 \v 30 Levi be Simeona ena natuna. \q1 Simeona be Iuda ena natuna. \q1 Iuda be Iosepa ena natuna. \q1 Iosepa be Ionama ena natuna. \q1 Ionama be Eliakimi ena natuna. \q1 \v 31 Eliakimi be Melea ena natuna. \q1 Melea be Mena ena natuna. \q1 Mena be Matata ena natuna. \q1 Matata be Natana ena natuna. \q1 Natana be Davida ena natuna. \q1 \v 32 Davida be Iese ena natuna. \q1 Iese be Obeda ena natuna. \q1 Obeda be Boasi ena natuna. \q1 Boasi be Salamona ena natuna. \q1 Salamona be Nasona ena natuna. \q1 \v 33 Nasona be Aminadaba ena natuna. \q1 Aminadaba be Adamina ena natuna. \q1 Adamina be Areni ena natuna. \q1 Areni be Hesarona ena natuna. \q1 Hesarona be Perese ena natuna. \q1 Perese be Iuda ena natuna. \q1 \v 34 Iuda be Iakobo ena natuna. \q1 Iakobo be Isako ena natuna. \q1 Isako be Aberahamo ena natuna. \q1 Aberahamo be Tera ena natuna. \q1 Tera be Nahoro ena natuna. \q1 \v 35 Nahoro be Seruga ena natuna. \q1 Seruga be Reu ena natuna. \q1 Reu be Pelega ena natuna. \q1 Pelega be Ebere ena natuna. \q1 Ebere be Sela ena natuna. \q1 \v 36 Sela be Kenana ena natuna. \q1 Kenana be Apasada ena natuna. \q1 Apasada be Sema ena natuna. \q1 Sema be Noa ena natuna. \q1 Noa be Lameka ena natuna. \q1 \v 37 Lameka be Metusela ena natuna. \q1 Metusela be Enoka ena natuna. \q1 Enoka be Iareda ena natuna. \q1 Iareda be Mahalalela ena natuna. \q1 Mahalalela be Kenana ena natuna. \q1 Kenana be Enosi ena natuna. \q1 \v 38 Enosi be Seta ena natuna. \q1 Seta be Adamu ena natuna. \q1 Adamu be Dirava ena natuna. \c 4 \s1 Satani ese Iesu ia dibagania \p \v 1 Iesu Ioridane Sinavai dekena amo ia giroa lou neganai, Lauma Helaga ese ia hahonua, vadaeni Lauma Helaga ese taunimanima idia noho lasi tano dekenai ia hakaua lao, \v 2 Unuseni dina 40 lalonai Satani ese Iesu ia dibagania. Unai dina ibounai Iesu be ia aniani lasi, vadaeni ia hitolo. \p \v 3 Vadaeni Satani ese ia dekenai ia hereva, ia gwau, “Oi be Dirava ena Natuna sedira, inai nadi dekenai oi hereva henia, aniani gauna dekenai oi halaoa.” \p \v 4 To Iesu ia haere, ia gwau, “Buka Helaga lalonai ia torea vadaeni, ‘Aniani sibona dekena amo taunimanima do idia mauri lasi.’ ” \p \v 5 Vadaeni Satani ese Iesu ia hakaua daekau, bona nega sisina lalonai tanobada ena basileia ibounai Iesu dekenai ia hedinaraia. \v 6 Satani ia gwau, “Oi dekenai siahu do lau henia, inai gau ibounai do oi naria, vadaeni ladana bada do oi abia. Inai gau ibounai be lauegu, bona lau ura henia tauna dekenai do lau henia diba. \v 7 Unai dainai, bema oi tomadiho henia lau dekenai, inai gau ibounai be do oi abia oiemu.” \p \v 8 Iesu ia haere, ia gwau, “Buka Helaga ia torea vadaeni inai bamona, ‘Lohiabada oiemu Dirava dekenai do oi tomadiho henia, ia sibona ena ura do oi karaia.’ ” \p \v 9 Vadaeni Satani ese Ierusalema dekenai Iesu ia hakaua lao, Dubu Helaga ena atai dekenai ia haginia, ia gwau, “Oi be Dirava ena Natuna sedira, inai Dubu dekena amo do oi paudobi. \v 10 Badina be Buka Helaga ia torea vadaeni, ia gwau: \q1 ‘Dirava ese iena aneru do ia hamaorodia, \q1 oi do idia naria.’ \m \v 11 Ma Buka Helaga ia gwau: \q1 ‘Aneru ese edia imana dekenai oi do idia abia isi, \q1 oiemu aena nadi dekenai do oi botaia garina.’ ” \p \v 12 Iesu ia haere, ia gwau, “Danu Buka Helaga ia torea vadaeni, ia gwau: ‘Lohiabada oiemu Dirava dekenai oi dibagania lasi.’ ” \p \v 13 Satani ena dibagani ibounai ia haorea, vadaeni ia rakatania, ela bona ma nega ta. \s1 Iesu ena gaukara ia hamatamaia \p \v 14 Iesu be Lauma Helaga ena siahu dekenai ia giroa lou Galilea dekenai, vadaeni iena kara sivaraina be unai tano kahana ibounai dekenai idia gwauraia loaloa. \v 15 Idia edia dubu lalonai ia hadibaia karaia, bona idia ibounai ese Iesu idia hanamoa. \s1 Nasareta taudia idia ura lasi Iesu \p \v 16 Vadaeni Iesu be Nasareta, ia tubu daekau gabuna, dekenai ia lao, bona hanaihanai iena kara, Sabati Dina dekenai dubu lalonai ia raka vareai. Vadaeni Buka Helaga duahia totona ia toreisi. \v 17 Idia ese Isaia, peroveta tauna, ena Buka idia henia. Vadaeni ia kehoa, inai bamona ia torea gabuna dekena amo ia duahia, ia gwau: \b \q1 \v 18 “Lohiabada ena Lauma ese lau ia hahonua. \q1 Ia ese lau ia abia hidi vadaeni, \q1 Sivarai Namona ogogami taudia dekenai do lau haroro henia. \q1 Lau ia siaia vadaeni, \q1 idia guia taudia do lau ruhaia totona, \q1 bona matakepulu taudia edia matana kehoa hereva do lau gwauraia, \q1 bona mai edia bero taudia dekenai mauri do lau henia. \q1 \v 19 Ma danu Lohiabada ese iena taunimanima do ia hamauria, \q1 ena nega do lau harorolaia.” \b \p \v 20 Vadaeni Iesu ese Buka ia koua, ia naria tauna dekenai ia henia lou, vadaeni ia helai diho. Taunimanima ibounai dubu lalonai Iesu dekenai idia itaia noho. \v 21 Ia ese ia haroro hamatamaia, ia gwau, “Inai umui kamonaia herevana, be hari dina ia momokani vadaeni.” \p \v 22 Vadaeni ibounai ese ia dekenai idia hanamoa, hereva namodia iena uduna dekena amo idia kamonai dainai, bona idia hoa, idia gwau, “Inai be Iosepa ena natuna lasi, a?” \p \v 23 Vadaeni Iesu ese idia ia hamaoroa, ia gwau, “Inai hereva be momokani lau dekenai do umui gwauraia, do umui gwau, ‘Dogeta tauna e, oi sibona do oi hamauria, Kaperanauma dekenai oi karaia edia sivaraina ai kamonai, be iniseni, oiemu hanua korikori dekenai danu do oi karaia.’ ” \v 24 Ma Iesu ia gwau, “Momokani lau hamaoroa umui dekenai, peroveta tauna be iena hanua korikori taudia ese do idia abia dae lasi. \v 25 Danu lau hamaoroa umui dekenai, Elia ena nega dekenai, vabu momo herea Israela dekenai idia noho, unai neganai lagani toi bona hua 6 medu ia diho lasi, tanobada ibounai hitolo ena nega be ia bada. \v 26 To Dirava ese Elia ia siaia lao lasi Israela ena vabu ta dekenai. Idau tano hanua, ladana Sarepata, Sidono ena kahana hanua, ena vabu ta dekenai ia siaia lao. \v 27 Bona Elisaia, peroveta tauna, ena neganai, lepera taudia momo Israela dekenai idia noho, to ta ia hanamoa lasi, Namana, Suria tauna sibona.” \p \v 28 Dubu dekenai idia haboua taudia ibounai ese inai hereva idia kamonai, idia badu dikadika. \v 29 Idia toreisi, hanua dekena amo Iesu idia doria murimuri dekenai, edia hanua idia haginia ororo dekenai idia veria lao, ororo dekena amo do idia negea diho gwauraia. \v 30 To ia be edia huana dekena amo ia raka siri. \s1 Iesu ese lauma dikadia ia lulua murimuri dekenai \p \v 31 Iesu be Kaperanauma, Galilea ena hanua ta, dekenai ia ginidae, vadaeni Sabati Dina neganai ia hadibaia karaia. \v 32 Idia be iena hadibaia hereva dekenai idia hoa, badina be ia hereva mai siahu danu. \v 33 Dubu lalonai lauma dika ese ia abia tauna ta ia noho. Ia be ia boiboi bada herea, ia gwau, \v 34 “Iesu Nasareta tauna e, ai dekenai dahaka oi karaia? Ai do oi alaia totona oi mai, a? Lau diba oi be Dirava ena Helaga Tauna.” \p \v 35 Vadaeni Iesu ese ia gwau henia, ia gwau, “Oi hereva lasi, ia dekena amo oi lao murimuri dekenai.” Vadaeni lauma dika ese unai tau tano dekenai ia negea diho idia edia vairanai, vadaeni ia dekena amo ia rakatania lao. Unai tau be bero ta ia davaria lasi. \p \v 36 Vadaeni ibounai idia hoa, idia ta ta dekenai idia hereva, idia gwau, “Inai be dahaka hereva? Ia be mai siahu, bona mai goada danu lauma dikadia ia hereva henia, bona idia rakatania lao.” \v 37 Unai tano ena kahana ibounai dekenai Iesu ena sivarai idia gwauraia loaloa. \s1 Iesu ese Petero adavana ena sinana ia hanamoa \p \v 38 Dubu dekena amo idia diho, vadaeni Simona ena ruma dekenai idia daekau. Simona ena adavana ena sinana ia gorere, iena tauanina ia siahu, vadaeni idia ese Iesu idia hamaoroa. \v 39 Ia be ia lao, hahine ena badibadinai ia gini, gorere dekenai ia gwau henia, vadaeni gorere ia doko, hahine be maoromaoro ia toreisi, idia edia hesiai gaukara ia karaia. \s1 Gorere taudia momo Iesu ese ia hanamoa \p \v 40 Dina be kahirakahira ia diho neganai, idia ese gorere idauidau taudia ibounai Iesu dekenai idia abia lao. Vadaeni iena imana idia ta ta edia latanai ia atoa, ibounai ia hamauridia. \v 41 Lauma dikadia danu taunimanima momo dekena amo ia lulua murimuri dekenai, vadaeni lauma dikadia idia boiboi, idia gwau, “Oi be Dirava ena Natuna.” \p To Iesu ia gwau henia idia dekenai, bona ia hamaorodia, do idia hereva lasi, badina be idia diba ia be Keriso. \s1 Iesu ese dubu edia lalonai ia haroro \p \v 42 Daba ia rere neganai, Iesu ia toreisi, taunimanima idia noho lasi gabuna dekenai ia lao, to taunimanima ese idia tahua, idia davaria, vadaeni idia ura dogoatao, idia do ia rakatania lasi idia gwau. \v 43 To ia hereva henia idia dekenai, ia gwau, “Lau be Dirava ena Basileia ena Sivarai Namona hanua idauidau dekenai do lau harorolaia, Dirava ese lau ia siaia ena badina be unai.” \v 44 Vadaeni Iudea dubu edia lalonai ia haroro. \c 5 \s1 Iesu ia hereva, vadaeni Petero ese gwarume momo ia abia \p \v 1 Dina ta Genesareta gohu kone dekenai Iesu ia gini neganai taunimanima momo ia dekenai idia gini hagegea, Dirava ena hereva kamonai totona. \v 2 Ia ese vanagi rua ia itaia, kone ena badinai idia gini noho. Vanagi taudia be kone dekenai edia reke idia hanamoa. \v 3 Vadaeni Iesu ese Simona ena vanagi dekenai ia guia. Ia ese Simona ia hamaoroa vanagi be sisina do ia doria lao kone dekena amo. Vadaeni vanagi dekenai ia helai diho, taunimanima momo dekenai ia hadibaia. \p \v 4 Iena hereva ia hadokoa, vadaeni ia ese Simona dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Dobu kahana dekenai ita lao, emui reke do umui atoa diho, gwarume do umui abia totona.” \p \v 5 To Simona ia haere, ia gwau, “Egu biaguna e, ai be hanuaboi lalonai ai hekwarahi mase ia mai daba ia rere, gwarume ta ai abia lasi, to oiemu hereva dainai reke be do ai atoa diho.” \v 6 Vadaeni idia atoa diho, gwarume momo herea idia abia. Edia reke be kahirakahira ia darea. \v 7 Vadaeni idia boiboi, edia turana vanagi ta dekena amo do idia mai durua henia totona. Idia mai, vadaeni vanagi ruaosi idia honu, kahirakahira idia mutu. \v 8 Simona Petero ese unai kara ia itaia, vadaeni Iesu ena aena badinai ia tui diho, ia gwau, “Lohiabada e, lau dekena amo do oi raka siri, badina lau be dika tauna.” \p \v 9 Badina be ia bona iena turana ibounai idia hoa dikadika, unai gwarume idia abia dainai. \v 10 Simona bona idia haoda hebou taudia danu, Iamesi bona Ioane, Sebedeo ena natuna, idia hoa. Vadaeni Iesu ese Simona dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Oi gari lasi, inai murinai be do oi haoda, taunimanima do oi abia.” \p \v 11 Unai haoda taudia ese vanagi ruaosi be kone badinai idia atoa, vadaeni gau ibounai idia rakatania, Iesu ena murina dekenai idia raka. \s1 Iesu ese lepera tauna ia hanamoa \p \v 12 Nega ta Iesu be hanua ta lalonai ia noho, bona unuseni be tau ta, iena kopina ibounai be lepera sibona. Ia ese Iesu ia itaia neganai, iena kwarana ia atoa diho Iesu ena vairanai, ia noinoi, ia gwau, “Lohiabada e, bema oi ura, lau do oi hagoevaia diba.” \p \v 13 Iesu ese iena imana ia atoa, iena kopina dekenai ia dogoatao, ia gwau, “Lau ura, harihari oi goeva.” Vadaeni nega tamona lepera tauna ia goeva. \v 14 Vadaeni Iesu ese taravatu ia henia, tau ta do ia hamaoroa lasi. Ma ia gwau, “Oi lao, dubu ena hahelagaia tauna ese oi do ia itaia, bona hagoevaia gaudia, Mose ese ia gwauraia hegeregerena, do oi henia. Vadaeni taunimanima do idia diba oiemu lepera gorere ia ore.” \p \v 15 To Iesu ena kara sivaraina idia gwauraia loaloa, vadaeni taunimanima momo herea idia haboua, Iesu ena hereva kamonaia totona, bona edia gorere do ia hanamoa totona. \v 16 To ia be ia raka siri, taunimanima idia noho lasi tano dekenai ia lao guriguri. \s1 Raka diba lasi tauna Iesu ese ia hanamoa \p \v 17 Dina ta, Iesu ia hadibaia karaia neganai, Farisea taudia bona taravatu hadibaia taudia be Iesu kahirakahira idia helai. Idia be Galilea ena hanua ibounai, Iudea bona Ierusalema dekena amo. Vadaeni Iesu ese Lohiabada ena siahu dekenai gorere taudia ia hanamoa. \v 18 Tau haida ese raka diba lasi tauna geda dekenai ia hekure noho neganai, idia huaia lao, ruma dekenai vareai dalana idia tahua, Iesu ena vairana dekenai gorere tauna idia atoa gwauraia. \v 19 To taunimanima momo herea dainai, vareai dalana ta idia davaria lasi, vadaeni raka diba lasi tauna mai geda danu idia abia daekau, ruma ena guhi dekenai matu idia karaia, vadaeni idia atoa diho Iesu ena vairana dekenai, taunimanima momo edia huanai. \v 20 Ia ese edia abidadama ia itaia, vadaeni ia gwau, “Tau e, oiemu dika lau gwauatao vadaeni.” \p \v 21 Taravatu hadibaia taudia bona Farisea taudia be sibona ta ta idia hereva, idia gwau, “Inai Dirava ia hadikaia tauna be daika? Daika be dika ia gwauatao diba? Dirava sibona.” \p \v 22 To Iesu be edia laloa ia diba, vadaeni ia gwau, “Badina be dahaka emui lalona dekenai unai bamona umui laloa? \v 23 Edena be ia haraga, do lau gwau, ‘Oiemu dika ia gwauatao vadaeni,’ o do lau gwau, ‘Oi toreisi, oi raka?’ \v 24 To umui do lau hadibaia Taunimanima ena Natuna be mai ena siahu, dika do ia gwauatao tanobada dekenai.” Vadaeni ia ese raka diba lasi tauna ia hamaoroa, ia gwau, “Lau hereva henia oi dekenai, oi toreisi, oiemu geda oi lokua, oiemu ruma dekenai oi lao.” \v 25 Vadaeni nega tamona ia be idia edia vairana dekenai ia toreisi, iena geda ia lokua, iena ruma dekenai ia raka lao, Dirava dekenai ia hanamoa. \v 26 Vadaeni ibounai idia hoa bada, bona mai gari danu Dirava dekenai idia hanamoa, idia gwau, “Hoa karadia hari dina ita itaia momokani.” \s1 Iesu ese Levi ia boiria \p \v 27 Iesu be ia raka murimuri dekenai, vadaeni takisi gogoa tauna ta, ena ladana be Levi, takisi ruma dekenai ia helai neganai Iesu ese ia itaia. Vadaeni Iesu ia boiria, ia gwau, “Lauegu murina dekenai oi raka.” \v 28 Vadaeni iena gau ibounai ia rakatania, ia toreisi, Iesu ena murinai ia raka. \p \v 29 Vadaeni Levi ese aria badana ta iena ruma dekenai ia karaia Iesu ena. Takisi gogoa taudia momo mai edia turana, idia danu idia helai aniani totona. \v 30 To Farisea taudia bona taravatu hadibaia taudia ese idia dekenai idia maumau, Iesu ena diba tahua taudia dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Dahaka dainai takisi gogoa taudia bona kara dika taudia danu umui aniani hebou?” \p \v 31 Iesu ese ia haere idia dekenai, ia gwau, “Goada taudia be dogeta tauna do idia tahua lasi, to gorere taudia sibona. \v 32 Lau danu kara maoromaoro taudia boiria totona lau mai lasi, to kara dika taudia edia lalona do idia giroa totona lau mai.” \s1 Aniani ania lasi taravatu \p \v 33 Taunimanima haida ese Iesu idia nanadaia, idia gwau, “Badina be dahaka Ioane ena diba tahua taudia ese aniani lasi taravatu idia badinaia momo, idia guriguri nega momo danu, bona Farisea taudia edia diba tahua taudia danu, to oiemu diba tahua taudia be idia aniani bona idia inuinu noho?” \p \v 34 Vadaeni Iesu ese ia haere henia idia dekenai, ia gwau, “Headava matamata tauna be iena turana dekenai ia noho neganai, bema umui hamaorodia aniani lasi taravatu do idia badinaia, do idia kamonai o? \v 35 To negana do ia ginidae, headava matamata tauna be idia dekena amo do ia raka siri, unai neganai aniani lasi ena taravatu do idia badinaia.” \p \v 36 Inai parabole danu ia hamaorodia, ia gwau, “Dabua matamata ena kahana sisina do idia makohia lasi, dabua gunana ena matuna do idia koua totona. Unai bamona bema idia karaia, matamatana do ia makohia, bona ena kahana sisina gunana danu do idia hegeregere lasi. \v 37 Bona tau ta ese uaina matamata be kopina gunana dekenai do ia udaia lasi. Unai bamona bema ia karaia, uaina ese kopina do ia makohia, vadaeni uaina do ia bubua negea bona kopina danu do ia dika. \v 38 To uaina matamata be kopina matamata dekenai do idia udaia, vadaeni ruaosi do idia namo. \v 39 To uaina gunana ia inua manada tauna be matamatana do ia ura henia lasi, badina be ia ese do ia gwau, ‘Gunana be ia namo herea.’ ” \c 6 \s1 Sabati Dina ena taravatu \p \v 1 Sabati Dina ta dekenai, Iesu be uiti uma ta dekenai ia raka hanaia, vadaeni ena diba tahua taudia ese uiti kwarana idia kokia, edia imana dekenai idia dahua sisina, bona idia raka noho neganai idia ania noho. \v 2 To Farisea taudia haida ese idia nanadaia idia dekenai, idia gwau, “Umui be dahaka dainai mai taravatu karana Sabati Dina dekenai umui karaia?” \p \v 3 Iesu ese ia haere henia idia dekenai, ia gwau, “Davida ena sivaraina umui duahia lasi, a? Ia bona iena turana danu idia hitolo neganai, edena bamona idia karaia? \v 4 Ia ese Dirava ena Ruma dekenai ia raka vareai, aniani helagana ia abia, ia ania, bona iena turana dekenai danu ia henia. To unai aniani be ia helaga momokani, hahelagaia taudia sibona edia.” \p \v 5 Ma ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Taunimanima ena Natuna be Sabati Dina ena biaguna.” \s1 Sabati Dina neganai Iesu ese tau ta ia hanamoa \p \v 6 Ma Sabati Dina ta neganai, Iesu be dubu dekenai ia vareai, ia hadibaia. Unuseni be tau ta, iena imana idibana kahana ia dika. \v 7 Vadaeni taravatu hadibaia taudia bona Farisea taudia ese idia itaia noho Iesu dekenai, Sabati Dina dekenai do ia hanamoa o, vadaeni do idia samania gwauraia. \v 8 Ia be edia laloa ia diba, vadaeni imana dika tauna dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Oi toreisi, edia huanai oi gini.” Vadaeni ia toreisi. \v 9 Iesu ese ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Lau nanadaia umui dekenai, iseda taravatu dekenai, edena be ia namo, Sabati Dina dekenai taunimanima do ita hanamoa, o do ita hadikaia? Do ita hamauria, o do ita alaia?” \v 10 Iesu ese idia ta ta ibounai dekenai ia itaia, vadaeni inai tau dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Oiemu imana oi atoa maoromaoro.” Ia atoa maoromaoro, vadaeni iena imana ia namo, ena imana lauri kahana hegeregerena. \p \v 11 To idia be idia badu dikadika, idia hereva hebou, dahaka do idia karaia Iesu dekenai. \s1 Aposetolo 12 Iesu ese ia abia hidi \p \v 12 Unai neganai, Iesu be ororo dekenai ia daekau, ia guriguri totona. Hanuaboi ia ese Dirava dekenai ia guriguri ia lao daba rere. \v 13 Dabai ia ese iena diba tahua taudia ia boiria, ibounai 12 ia abia hidi, idia dekenai ia gwauraia, Aposetolo. Edia ladana be inai: \v 14 Simona, ena ladana ta Iesu ia atoa Petero, mai ena tadina Andrea danu, bona Ioane, Iamesi, Filipo bona Batolomeo, \v 15 Mataio bona Toma, Iamesi Alepeo bona Simona, Roma taudia idia lulua gwauraia orea tauna ta, \v 16 Iuda Iamesi, bona Iuda Iskariote, ia be Iesu ena mase dala ia karaia tauna. \s1 Iesu ese ia hadibaia, bona gorere ia hanamoa \p \v 17 Idia danu Iesu ia raka diho, bona palaka gabuna dekenai Iesu ia gini, mai ena diba tahua taudia danu, bona taunimanima momo herea, Iudea dekena amo bona Ierusalema dekena amo bona Turo bona Sidono edia kone gabu dekena amo, Iesu ena hereva kamonai totona bona edia gorere do ia hamauria totona idia lao. \v 18 Bona lauma dikadia ese idia abia taudia danu be Iesu ese ia hanamoa lou. \v 19 Vadaeni taunimanima ibounai idia ura Iesu dekenai edia imana idia atoa, badina siahu be ia dekena amo ia mai, bona ibounai be ia ese ia hanamoa. \s1 Daika idia namo? \p \v 20 Vadaeni Iesu ese iena diba tahua taudia dekenai ia itaia, ia gwau: \b \q1 “Ogogami taudia be umui namo, \q1 badina Dirava ena Basileia be umui emui. \q1 \v 21 Harihari umui hitolo taudia be umui namo, \q1 badina be emui bogana do idia kunu. \q1 Harihari umui taitai taudia be umui namo, \q1 badina umui be do umui kiri. \b \p \v 22 “Taunimanima ese do idia badu henia umui dekenai, do idia ura henia lasi umui dekenai, edia uduna dekenai umui do idia hadikaia, emui ladana do idia hadikaia, Taunimanima ena Natuna dainai, neganai be do umui namo. \v 23 Unai kara ia vara neganai do umui moale, do umui mavaru mai moale bada herea, emui davana guba dekenai do ia bada, badina edia sene taudia ese peroveta taudia dekenai unai bamona idia karaia. \b \q1 \v 24 “To kohu momo taudia madi umui be dika, \q1 badina emui hanamoa be umui abia vadaeni. \q1 \v 25 Emui bogana idia kunu taudia madi umui be dika, \q1 badina do umui hitolo. \q1 Harihari umui kiri taudia madi umui be dika, \q1 badina be emui lalona do idia metau, do umui taitai. \b \p \v 26 “Taunimanima ibounai ese umui do idia hanamoa neganai, madi umui be dika, badina be edia sene taudia ese peroveta koikoi taudia dekenai unai bamona idia hanamoa. \s1 Lalokau momokani \p \v 27 “Lau dekenai umui kamonai henia taudia, lau hamaoroa umui dekenai, umui dekenai idia badu taudia do umui lalokau henia, bona umui dekenai idia hadikaia taudia be do umui kara namo henia. \v 28 Edia hereva dekenai umui idia hadikaia taudia be do umui hanamoa, bona umui dekenai idia dagedage taudia be idia totona do umui guriguri. \v 29 Tau ta ese emu vairana idiba kahana bema ia botaia, emu lauri kahana danu do oi henia, ia botaia. Bona bema tau ta ese emu dabua do ia kokia, emu rami danu do oi dogoatao lasi. \v 30 Oi dekenai idia noinoi taudia do oi henia, bona emu gau ia abia kava tauna dekena amo abia lou totona herevana oi karaia lasi. \v 31 Umui be umui ura taunimanima ese umui dekenai idia karaia hegeregerena, umui danu inai bamona do umui karaia idia dekenai. \p \v 32 “Bema umui idia lalokau henia taudia sibona do umui lalokau henia, umui emui namo be dahaka? Kara dika taudia ese idia dekenai idia lalokau henia taudia be idia lalokau henia danu. \v 33 Bona umui dekenai idia hanamoa taudia sibona bema umui hanamoa, umui emui namo be dahaka? Kara dika taudia danu unai bamona idia karaia. \v 34 Bema davana do idia karaia taudia sibona dekenai umui henia, umui emui namo be dahaka? Kara dika taudia danu edia turana dekenai idia henia, edia davana do idia abia totona. \v 35 To umui dekenai idia badu taudia do umui lalokau henia, bona idia dekenai durua do umui henia, bona do umui henia kava, ena davana do umui tahua lasi, vadaeni emui davana do ia bada, umui be Dirava Ataiai Momokani ese iena natuna do ia halaoa umui. Badina be Dirava ese ia dekenai idia tanikiu henia lasi taudia bona kerere taudia danu ia bogahisihisi henidia. \v 36 Bogahisihisi kara sibona do umui karaia, emui Tamana bamona, ia be mai ena bogahisihisi. \s1 Dika davana henia lasi \p \v 37 “Emui lalona dekenai taunimanima do umui gwauraidia kerere lasi, vadaeni Dirava ese umui do ia gwauraia kerere lasi. Dika ena davana do umui gwauraia lasi, vadaeni Dirava ese emui dika ena davana do ia gwauraia lasi. Dika do umui gwauatao, vadaeni emui dika be Dirava ese do ia gwauatao. \v 38 Taunimanima dekenai do umui henia lao, vadaeni Dirava ese do ia henia umui dekenai. Taunimanima ese emui puse do idia hahonua ela bona do ia bubua danu. Oibe, umui dekenai idia haria gauna be do ia hegeregere momokani, bona do ia hanaia danu. Badina be umui henia lao ena maka hegeregerena, Dirava ese umui dekenai do ia henia lao.” \p \v 39 Ma Iesu ese parabole ta ia henia idia dekenai, ia gwau, “Matakepulu tauna ta ese matakepulu tauna ma ta do ia hakaua diba o? Idia ruaosi guri dekenai do idia moru lasi, a? \v 40 Diba tahua tauna ese ia hadibaia tauna do ia hanaia lasi, to iena sikuli ia karaia haorea murinai, ia be iena hadibaia tauna danu do idia hegeregere diba. \p \v 41 “Badina be dahaka au ena momoru emu tadikakana ena matana dekenai oi itaia, to au badana oiemu matana dekenai ia noho, be oi laloa lasi? \v 42 Badina be dahaka oiemu tadikakana oi hamaoroa, oi gwau, ‘Egu turana e, mani au ena momoru oiemu matana dekena amo do lau kokia,’ to au badana oiemu matana dekenai be oi itaia lasi. Koikoi tauna e, au badana oiemu matana dekena amo do oi kokia guna, murinai au ena momoru oiemu tadikakana ena matana dekenai do oi itaia namonamo, vadaeni do oi kokia. \s1 Au dikana ese huahua dikadia do ia atoa \p \v 43 “Au namona ese huahua dikana do ia havaraia lasi, bona au dikana ese huahua namona do ia havaraia lasi. \v 44 Badina be au ta ta edia huahua ese edia toana idia hedinaraia. Au ginigini dekena amo fig idia abia lasi. Ava ginigini dekena amo vain ena huahua idia abia lasi. \v 45 Tau namona ena lalona dekenai ia laloa gaudia be namo dainai, kara namodia do ia havaraia. Tau dikana ena lalona dekenai ia laloa gaudia be dika dainai, kara dikadia do ia havaraia. Taunimanima ese edia lalona dekenai idia honu gaudia, be do idia gwauraia, edia uduna dekenai. \s1 Ruma haginia daladia rua \p \v 46 “Umui be badina dahaka umui gwauraia lau dekenai, umui gwau, ‘Lohiabada e, Lohiabada e,’ to egu hereva umui karaia lasi? \v 47 Lau dekenai do ia mai, egu hereva do ia kamonai, bona karana do ia karaia, tauna ena toana do lau hedinaraia. \v 48 Ia be tau ta bamona, iena ruma do ia karaia gwauraia, vadaeni guri ia geia dobu, nadi ena latanai ruma ia haginia. Vadaeni abata ia ginidae neganai, ranu ese ruma ia doria, to ia marere lasi, badina be nadi ena latanai ia haginia. \v 49 To egu hereva ia kamonai to karana ia karaia lasi tauna be tau ta bamona, iena ruma be tano kopina dekenai ia haginia, guri ia geia dobu lasi, vadaeni abata ese unai ruma ia doria neganai, ia moru haraga, iena moru be ia dika momokani.” \c 7 \s1 Tuari biaguna ena hesiai tauna \p \v 1 Iesu ena hereva ibounai taunimanima edia vairana dekenai ia gwauraia ore, vadaeni Kaperanauma hanua dekenai ia raka vareai. \v 2 Tuari biaguna ta ese iena hesiai tauna ia lalokau henia bada. Unai tau be ia gorere dikadika, kahirakahira ia mase. \v 3 Unai tuari biaguna ese Iesu ena sivarai ia kamonai, vadaeni Iuda tau badadia haida ia siaia lao, do idia noia, iena hesiai tauna do ia hanamoa. \v 4 Vadaeni idia be Iesu dekenai idia lao, idia noinoi mai edia lalona ibounai, idia gwau, “Ia be tau namona, unai bamona bema oi karaia be ia namo, \v 5 badina be ia ese iseda bese dekenai ia ura henia, bona aiemai dubu be ia sibona ese ia haginia.” \p \v 6 Unai dainai, Iesu be idia danu ia lao. To ruma dekenai idia raka kahirakahira neganai be unai tuari biaguna ese iena turana haida ma ia siaia, Iesu ena vairana dekenai idia lao, edia biaguna ena hereva idia gwauraia, idia gwau, “Lohiabada e, oi hekwarahi lasi, lau be namo lasi egu ruma dekenai do oi daekau, \v 7 unai dainai do lau mai lasi oi dekenai be ia namo. To mani oi hereva sibona, vadaeni egu hesiai tauna be do ia mauri. \v 8 Badina lau danu be haida edia henuna dekenai, bona tuari taudia be lauegu henuna dekenai. Ta do lau hamaoroa, ‘Oi lao,’ vadaeni ia lao. Ma ta do lau hamaoroa, ‘Oi mai,’ vadaeni ia mai. Ma lauegu hesiai tauna do lau hamaoroa, ‘Inai oi karaia,’ vadaeni do ia karaia.” \p \v 9 Iesu ese unai hereva ia kamonai, ia hoa dikadika, iena vairana ia giroa, iena murina dekenai idia raka taudia dekenai ia hereva, ia gwau, “Abidadama inai bamona Israela dekenai lau davaria lasi, lasi bona lasi momokani.” \p \v 10 Vadaeni tuari biaguna ese ia siaia taudia be idia giroa lou ruma dekenai, gorere tauna idia davaria, ia namo vadaeni. \s1 Iesu ese mase tauna ia hatorea isi \p \v 11 Dabai, Iesu be hanua ta dekenai ia lao, ena ladana be Naina. Iena diba tahua taudia bona taunimanima momo herea ia danu idia lao. \v 12 Hanua maguna ena iduara badana dekenai idia raka kahirakahira lao neganai, haida ese mase tauna ta idia huaia murimuri dekenai, vabu ta ena natuna tamona sibona ia vara. Hanua taudia momo herea ese inai vabu danu idia lao. \v 13 Lohiabada ese vabu ia itaia, vadaeni ia bogahisihisi henia, ia hereva henia, ia gwau, “Oi tai lasi.” \v 14 Vadaeni Iesu ia raka kahirakahira lao, mase patana dekenai ia dogoatao. Idia huaia taudia be idia gini. Vadaeni ia hereva, ia gwau, “Uhau tauna e, lau hereva henia oi dekenai, oi toreisi.” \v 15 Vadaeni mase tauna ia helai, ia hereva. Vadaeni Iesu ese iena sinana dekenai ia henia. \p \v 16 Ibounai idia gari dikadika, vadaeni Dirava dekenai idia hanamoa, idia gwau, “Peroveta tauna badana ta iseda huanai ia hedinarai vadaeni!” Ma idia gwau, “Dirava ese iena bese taudia hamauria totona ia mai vadaeni!” \p \v 17 Vadaeni unai kara ena sivaraina be Iudea ibounai, bona ena badibadinai tano ibounai dekenai idia gwauraia loaloa. \s1 Ioane Bapatiso ia daradara \p \v 18 Ioane ena diba tahua taudia ese inai hereva ibounai ia dekenai idia hamaoroa. \v 19 Vadaeni Ioane ese iena diba tahua taudia rua ia boiridia, ia siaidia, Lohiabada dekenai do idia nanadaia, do idia gwau, “Do ia mai tauna be oi, o idau tauna ta do ita naria?” \p \v 20 Idia ruaosi be Iesu dekenai idia ginidae, idia gwau, “Ai be Ioane Bapatiso ese ia siaia, ia gwau, ‘Do ia mai tauna be oi, o idau tauna ta do ita naria?’ ” \p \v 21 Unai neganai Iesu ese taunimanima momo ia hanamodia, gorere taudia, hisihisi taudia, lauma dika ese idia abia taudia, bona matakepulu taudia momo edia matana ia kehoa. \v 22 Vadaeni ia ese inai taudia ruaosi dekenai ia haere henia, ia gwau, “Umui lao, umui itaia, bona umui kamonai karadia Ioane dekenai do umui hamaoroa. Matakepulu taudia edia matana idia kehoa, aena dika taudia idia raka namonamo, lepera taudia idia goeva, taia kudima taudia idia kamonai, mase taudia idia toreisi, bona ogogami taudia ese Sivarai Namona idia kamonai henia. \v 23 Lau dekenai ia laloa daradara lasi tauna be do ia namo.” \s1 Iesu ese Ioane ia hanamoa \p \v 24 Ioane ena hesiai taudia idia raka siri, vadaeni Iesu ese taunimanima momo herea dekenai ia hereva henia hamatamaia, Ioane herevana ia gwauraia, ia gwau, “Umui be dahaka itaia totona taunimanima idia noho lasi tano dekenai umui lao? Siriho, lai ese ia doria gauna, a? \v 25 To dahaka itaia totona umui lao? Dabua mai hairai danu ia karaia tauna, a? Dabua mai hairai danu idia karaia bona aniani namodia idia ania taudia be king edia ruma dekenai idia noho. \v 26 To dahaka itaia totona umui lao? Peroveta tauna, a? Io, lau hamaoroa umui dekenai, peroveta taudia be momo herea, to ibounai be Ioane ese ia hereaia. \v 27 Ioane ena sivarai Buka Helaga ese ia torea, ia gwau: \b \q1 “ ‘Oi itaia, lau Dirava ese, \q1 lauegu hereva siaia tauna oiemu vairana dekenai lau siaia, \q1 oiemu dala kehoa totona.’ \b \m \v 28 Lau hamaoroa umui dekenai, hahine edia bogana dekenai idia vara taudia ibounai be ta ese Ioane ia hereaia lasi, to Dirava ena Basileia lalonai tau maragimaragi ese Ioane ia hereaia.” \p \v 29 Taunimanima bounai, bona takisi gogoa taudia danu unai hereva idia kamonai neganai, idia ese Dirava dekenai idia hanamoa, badina be Ioane ese bapatiso ia henia idia dekenai. \v 30 To Farisea taudia bona taravatu hadibaia taudia ese Ioane ena bapatiso idia ura henia lasi, unai dekena amo idia ese Dirava ena laloa idia totona idia negea. \p \v 31 Iesu ma ia gwau, “Inai nega taudia be dahaka hegeregere do lau gwauraidia? Idia be edena bamona? \v 32 Idia be memero maragi bamona, hanua ena ariara dekenai idia helai, edia turana dekenai idia boiboi, idia gwau: \b \q1 “ ‘Ai be gita ai gadaralaia, \q1 to umui be umui mavaru lasi. \q1 Ai be mase guria ane ai abia, \q1 to umui be umui taitai lasi.’ \b \m \v 33 Badina be Ioane Bapatiso ia mai, paraoa ia ania lasi, uaina ia inua lasi, vadaeni umui gwau ia be mai lauma dika danu. \v 34 To Taunimanima ena Natuna ia mai, ia aniani, ia inuinu, vadaeni umui gwau ia be aniani momo tauna bona uaina inua momo tauna, takisi gogoa taudia bona kara dika taudia edia turana. \v 35 To Dirava ena aonega idia abia dae taudia ese Dirava ena aonega idia hamomokania vadaeni.” \s1 Hahine ta ese dehoro dekena amo Iesu ia dahua \p \v 36 Farisea tauna ta ese Iesu dekenai ia boiboi, do idia aniani hebou gwauraia. Vadaeni Iesu ese inai Farisea tauna ena ruma dekenai ia raka vareai, aniani gabuna dekenai ia helai diho. \v 37 Unai hanua ena hahine ta, ariara hahine, ia diba Iesu be Farisea tauna ena ruma dekenai ia aniani, vadaeni nadi kavabuna ta ia abia lao, unai kavabu lalonai be dehoro mai bonana namo herea. \v 38 Ia lao, Iesu ena murina dekenai ia gini, iena aena badibadinai, bona ia tai, bona iena matana ranu dekena amo Iesu ena aena ia hapariparia, vadaeni iena huina dekena amo ia dahua kaukau. Vadaeni Iesu ena aena ia kisi henia, bona dehoro ia bubua ena aena dekenai. \p \v 39 Farisea tauna, Iesu dekenai ia boiboi tauna, ese unai kara ia itaia, vadaeni ena lalona dekenai ia laloa, ia gwau, “Inai tau bema ia peroveta tauna, do ia diba inai ia dekenai ia kamokau hahinena be ariara hahinena.” \p \v 40 Vadaeni Iesu ese ia hereva henia, ia gwau, “Simona e, lau be mai egu hereva sisina.” Ia gwau, “Hadibaia tauna e, mani oi hereva.” \p \v 41 Iesu ia gwau, “Tau ta mai ena abiatorehai taudia rua, ta ena abiatorehai be 100 kina, ma ta ena abiatorehai be 10 kina. \v 42 Idia ruaosi be hegeregere lasi, edia abiatorehai davana do idia karaia, vadaeni ia ese idia ruaosi edia abiatorehai ia gwauatao. Idia ruaosi huanai be daika ese heniatorehai tauna do ia lalokau henia bada?” \p \v 43 Simona ia haere, ia gwau, “Sedira iena abiatorehai badana ia gwauatao tauna.” Iesu ia gwau, “Oibe, momokani.” \p \v 44 Iesu ese inai hahine dekenai ia giroa, ia itaia, vadaeni Simona dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Inai hahine oi itaia, a? Lau be emu ruma dekenai lau daekau, egu aena huria totona ranu oi mailaia lasi, to ia be iena matana ranu dekena amo egu aena ia hapariparia bona iena huina dekena amo ia dahua kaukau. \v 45 Oi be oi kisi henia lasi lau dekenai, to lau be oiemu ruma dekenai lau daekau neganai ia mai bona hari, lauegu aena dekenai ia kisi henia noho. \v 46 Oi be egu kwarana dehoro dekena amo oi dahua lasi, to ia be egu aena dehoro dekena amo ia hapariparia vadaeni. \v 47 Unai dainai, lau hamaoroa oi dekenai, inai hahine ena dika idia bada, to unai dika lau gwauatao vadaeni, badina be iena lalokau be ia bada. To iena dika idia maragi sibona ia gwauatao tauna be, iena lalokau danu ia maragi.” \p \v 48 Vadaeni Iesu ese inai hahine dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Oiemu dika be lau gwauatao vadaeni.” \v 49 Ia danu idia aniani hebou taudia be idia sibona dekenai idia nanadaia, ia gwau, “Inai be daika, dika ia gwauatao?” \v 50 To Iesu ese hahine dekenai ma ia hamaoroa, ia gwau, “Oiemu abidadama ese ia hamauria oi. Mai maino danu oi lao.” \c 8 \s1 Iesu ese Sivarai Namona ia haroro loaloa \p \v 1 Unai murinai Iesu ese hanua badadia bona hanua maragidia edia lalonai ia haroro loaloa, Dirava ena Basileia ena Sivarai Namona ia harorolaia. Iena diba tahua taudia 12 ia danu idia lao. \v 2 Bona hahine haida danu, Iesu ese lauma dikadia idia dekena amo ia lulua hahine taudia, bona edia gorere dekena amo ia hanamodia hahine danu. Ta be Maria, Magadala hahine. Ia dekena amo lauma dikadia 7 Iesu ese ia lulua murimuri dekenai. \v 3 Ma ta be Ioana, Kusa, Heroda ena kohu ia naria tauna, ena adavana. Ta be Susana. Bona hahine momo danu, idia ese edia gau dekena amo Iesu idia ubua. \s1 Parabole: Uiti negea lao, negea mai \p \v 4 Taunimanima momo herea idia lao, hanua ibounai dekena amo Iesu dekenai idia haboua. Vadaeni ia ese parabole ta ia gwauraia, ia gwau: \p \v 5 “Uhe hadoa tauna ta ese uma dekenai ia lao, uiti negea lao, negea mai totona. Vadaeni ia negea lao negea mai neganai, uhe haida be dala dekenai idia moru, vadaeni taunimanima ese idia moia aena dekenai, bona manu ese idia ania ore. \v 6 Uhe haida be tano mai nadi momo danu dekenai idia moru, idia tubu, to idia kakoro, badina tano be ia paripari lasi. \v 7 Ma uhe haida be ava ginigini dekenai idia moru, vadaeni ginigini danu idia tubu nega tamona, bona ginigini ese uiti idia koua. \v 8 To uhe haida be tano namona dekenai idia moru, vadaeni idia tubu namonamo, edia anina idia atoa, ta ta edia anina be 100.” Unai bamona ia hereva, vadaeni ia hereva badabada, ia gwau, “Mai ena taiana tauna be do ia kamonai.” \s1 Parabole edia badina be dahaka \p \v 9 Vadaeni Iesu ena diba tahua taudia ese idia nanadaia, idia gwau, “Inai parabole ena anina be dahaka?” \v 10 Ia gwau, “Umui be lalona kehoa Dirava ese ia henia umui dekenai vadaeni, Dirava ena Basileia ena hunia herevadia do umui diba totona. To haida sibona be parabole dekena amo lau hadibaia, unai dainai edia matana do idia negea, to do idia itaia lasi, bona do idia kamonai gwauraia, to do idia kamonai lasi. \s1 Uhe parabole ena anina \p \v 11 “Parabole ena anina be inai: Uhe be Dirava ena hereva. \v 12 Dala dekenai idia moru uhe be taunimanima ese hereva idia kamonai, to Satani be ia mai, edia lalona dekena amo hereva be ia abia siri, do idia abia dae bona do idia mauri garina. \v 13 Tano mai nadi momo dekenai idia moru gaudia be taunimanima ese hereva idia kamonai, bona idia abia dae, mai moale danu, to mai edia ramuna lasi. Momokani hereva idia abia dae, to nega daudau lasi dibagani ese ia abidia, vadaeni kerere ia vara idia dekenai. \v 14 Ava ginigini dekenai idia moru gaudia be taunimanima ese hereva idia kamonai, to dala dekenai idia lao neganai, be tanobada ena laloa, bona ena gau momo, bona ena moale ese idia koua, unai dainai idia be mai edia huahua lasi. \v 15 To tano namona dekenai idia moru gaudia, be taunimanima ese hereva idia kamonai mai edia lalona maoromaoro bona goevagoeva danu, bona idia dogoatao auka momokani, idia hesiku lasi, ela bona edia huahuana idia havaraia. \s1 Diari ena hereva \p \v 16 “Tau ta lasi ese lamepa do ia gabua, vadaeni disi dekenai do ia koua, o mahuta pata ena henunai do ia atoa. Ia be lamepa ena pata dekenai do ia atoa, vadaeni do idia raka vareai taudia ibounai ese iena diari do idia itaia. \v 17 Hunia gaudia ibounai dohore idia hedinarai, bona idia hunia herevadia ibounai be do idia gwauraia hedinarai, vadaeni taunimanima ibounai do idia diba. \p \v 18 “Unai dainai, umui emui kamonai do umui naria namonamo, badina be mai ena gau tauna dekenai, ma do idia henia, to ena gau be lasi tauna, be ia laloa ia abia vadaeni gauna, ia dekena amo do idia kokia.” \s1 Iesu ena varavara korikori \p \v 19 Iesu ena sinana bona ena tadina ia dekenai idia lao, to taunimanima momo herea dainai, idia be dala lasi ia dekenai do idia raka kahirakahira lao. \v 20 Unai dainai haida ese idia hamaoroa, idia gwau, “Oiemu sinana bona oiemu tadina be murimuri dekenai idia gini, idia ura oi do idia itaia.” \v 21 Vadaeni ia ese ia haere idia dekenai, ia gwau, “Egu sinana bona egu tadina be inai: Dirava ena hereva idia kamonai bona karana idia karaia taudia.” \s1 Iesu ese lai bona hurehure ia gwauatao \p \v 22 Dina ta, Iesu be iena diba tahua taudia danu vanagi ta dekenai idia guia, vadaeni ia ese ia hamaorodia, ia gwau, “Gohu unai kahana dekenai do ita hanaia.” Vadaeni idia heau hamatamaia. \v 23 Idia heau neganai, ia be ia mahuta. Vadaeni lai badana ta gohu dekenai ia ginidae, hurehure be vanagi ena lalona dekenai idia daekau, vadaeni kahirakahira vanagi ia mutu. \v 24 Vadaeni idia be ia dekenai idia lao, idia hanogaia, idia gwau, “Aiemai biaguna e, aiemai biaguna e, ita mase inai!” \p Vadaeni Iesu ia toreisi, lai bona hurehure ia gwauatao, vadaeni idia doko, bona davara ia namo lou. \v 25 Ia ese ia gwau henia idia dekenai, ia gwau, “Umui emui abidadama be edeseni?” To idia be idia gari, bona idia hoa dikadika, bona idia sibona ta ta dekenai idia hereva henia, idia gwau, “Inai tau be daika? Ia ese lai bona hurehure dekenai ia hereva henia, vadaeni iena hereva idia kamonai!” \s1 Iesu ese kava tauna ia hamauria \p \v 26 Iesu bona iena diba tahua taudia ese vanagi dekenai Galilea gohu idia hanaia lao, Gerasa tano dekenai idia ginidae. \v 27 Iesu vanagi dekena amo ia diho neganai, tau ta Gerasa hanua dekena amo ia danu idia hedavari. Unai tau be mai lauma dika danu, bona nega daudau ia be kopina kavakava ia loaloa vadaeni. Ruma dekenai ia noho lasi, to mase guria gabu dekenai sibona ia noho. \v 28 Unai tau ese Iesu ia itaia, vadaeni ia boiboi, iena vairana ia atoa diho tano dekenai, ia hereva badabada, ia gwau, “Iesu e, Dirava Ataiai Herea Momokani ena Natuna e, lau dekenai dahaka oi karaia? Lau noinoi oi dekenai, hisihisi do oi henia lasi lau!” \p \v 29 Inai bamona ia gwau, badina be Iesu ese guna inai lauma dika dekenai ia hereva henia vadaeni, unai tau dekena amo do ia raka murimuri dekenai. Nega momo lauma dika ese ia abia neganai, varo badana bona auri dekena amo idia kwatua, to inai idia kwatua varona bona auri ia makohia, vadaeni lauma dika ese taunimanima idia noho lasi tano dekenai ia doria lao. \p \v 30 Vadaeni Iesu ese ia nanadaia, ia gwau, “Oiemu ladana be daika?” Ia gwau, “Hutuma,” badina be lauma dika momo ese idia abia. \v 31 Vadaeni lauma dikadia ese Iesu idia noia, mase gabuna dekenai do ia siaidia lasi. \p \v 32 Unai ororo dekenai be boroma momo herea idia aniani noho, vadaeni lauma dikadia ese Iesu idia noia, boroma edia lalonai do idia vareai. Vadaeni ia ese ia siaidia lao. \v 33 Lauma dikadia be inai tau dekena amo idia lao, unai boroma edia lalonai idia vareai. Vadaeni inai boroma ibounai idia heau diho gohu dekenai, ranu lalonai idia mase. \v 34 To boroma naria taudia ese unai kara idia itaia, vadaeni idia heau, hanua lalonai bona uma gabu dekenai iena sivarai idia gwauraia loaloa. \v 35 Vadaeni taunimanima idia lao, ia vara gauna do idia itaia gwauraia. Vadaeni Iesu dekenai idia ginidae, lauma dika ese idia rakatania tauna idia itaia, Iesu ena aena badinai ia helai, mai ena dabua, bona mai ena lalona maoromaoro danu. Vadaeni idia be idia gari. \v 36 To inai kara idia itaia taudia ese kava tauna edena bamona Iesu ia hanamoa dalana idia hamaoroa idia dekenai. \v 37 Vadaeni Gerasa tano taudia ibounai ese Iesu idia noia, idia dekena amo do ia raka siri idia gwau, badina be gari ese ia abidia. Vadaeni ia be vanagi dekenai ma ia guia, ia giroa lou. \v 38 Unai lauma dika idia rakatania tauna ese Iesu dekenai ia noia, Iesu danu do idia lao. \p To Iesu ese ia siaia lou, \v 39 ia gwau, “Oiemu ruma dekenai oi giroa lou, Dirava ese oi dekenai ia karaia karadia ibounai do oi harorolaia.” Unai dainai, ia be ia giroa lou, iena hanua taudia ibounai dekenai, Iesu ena kara ia dekenai sivaraina ia harorolaia. \s1 Iairo ena natuna sivaraina \p \v 40 Gohu unai kahana dekenai Iesu ia giroa lou neganai, be taunimanima momo ese ia idia abia dae, mai moale danu, badina be ibounai ese idia naria noho ia dekenai. \v 41 Vadaeni tau ta, ena ladana be Iairo, dubu ena biaguna ta, ia lao, Iesu ena aena badinai iena vairana ia atoa diho, ia noia, iena ruma dekenai do idia lao ia gwau. \v 42 Badina be iena natuna kekeni, tamona sibona ia vara, ena lagani be 12, ena mase be ia kahirakahira vadaeni. \p Vadaeni Iesu be ia dekenai ia lao noho neganai, taunimanima momo herea ia danu idia raka hebou. \v 43 Hahine ta, iena gorere be rara ia moru, lagani 12 unai bamona ia gorere. Ia ese iena moni bona kohu ia haorea vadaeni muramura taudia ese iena gorere hanamoa totona, to ta ese ia hanamoa diba lasi. \v 44 Ia be Iesu ena murina dekenai ia lao, Iesu ena dabua duduna dekenai ia dogoatao sisina, vadaeni nega tamona iena rara gorere ia doko. \v 45 Iesu ia gwau, “Daika ese ia dogoatao lau?” Ibounai idia hunia, idia gwau, “Lau be lasi.” Vadaeni Petero mai ena turana danu idia hereva Iesu dekenai, idia gwau, “Aiemai biaguna e, taunimanima momo herea oi danu idia raka hebou, oi dekenai danu idia kamokau.” \p \v 46 To Iesu ia gwau, “Ta ese ia dogoatao lau dekenai, badina be lau diba siahu lau dekena amo ia lao vadaeni murimuri dekenai.” \v 47 Hahine be ia itaia do ia hunia diba lasi, vadaeni mai gari bona mai heudeheude danu ia lao, Iesu ena vairana dekenai iena kwarana ia atoa diho, dahaka totona Iesu dekenai ia dogoatao, bona edena bamona ia namo lou haraga ena sivaraina ia gwauraia hedinarai, taunimanima ibounai edia vairanai. \v 48 Vadaeni Iesu ese ia hamaoroa, ia gwau, “Egu natuna e, oiemu abidadama ese oi ia hanamoa vadaeni, mai maino danu oi lao.” \p \v 49 Ia be do ia hereva noho neganai, tau ta dubu biaguna ena ruma dekena amo ia mai, ia gwau, “Oiemu natuna be ia mase vadaeni. Hadibaia tauna dekenai hekwarahi ma oi henia lasi.” \v 50 To Iesu ia kamonai, vadaeni ia ese Iairo dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Oi gari lasi, oi abidadama sibona lau dekenai, vadaeni ia be do ia namo lou.” \p \v 51 Ruma dekenai idia ginidae, vadaeni Iesu ese taunimanima ia koua, do idia raka vareai lasi, Petero bona Iamesi bona Ioane sibona mo, kekeni ena tamana ena sinana danu. \v 52 Ibounai idia taitai, kekeni totona idia taitai. To Iesu ia gwau, “Umui tai lasi, ia be ia mase lasi, ia mahuta noho.” \v 53 Idia be idia kirikiri Iesu dekenai, idia diba kekeni be ia mase momokani. \v 54 Vadaeni Iesu ese kekeni ena imana dekenai ia abia, ia boiboi ia dekenai, ia gwau, “Kekeni e, oi toreisi.” \v 55 Vadaeni iena laumana ia giroa lou, kekeni be nega tamona ia toreisi. Vadaeni Iesu ese ia hereva henia idia dekenai, aniani do idia henia. \v 56 Kekeni ena tamana bona iena sinana idia hoa dikadika, to Iesu ese ia hamaorodia, ia gwau, “Tau ta do umui hamaoroa lasi.” \c 9 \s1 Iesu ese ena aposetolo ia siaidia \p \v 1 Iesu ese iena diba tahua taudia ia boiridia, bona siahu ia henia, lauma dika lulua oho bona gorere taudia hanamoa ena siahuna. \v 2 Vadaeni ia siaidia, Dirava ena Basileia do idia harorolaia, bona gorere taudia do idia hanamodia. \v 3 Bona ia hamaorodia, ia gwau, “Laolao ena kohu umui abia lao lasi, itotohi lasi, pusepuse lasi, aniani lasi, moni lasi. Bona dabua danu rua umui abia lao lasi. \v 4 Umui daekau ruma dekenai do umui noho, ia lao bona do umui raka siri negana. \v 5 To umui do idia abia dae lasi taudia, be edia hanua do umui rakatania neganai, emui aena dekena amo kahu do umui kokia negea, idia dekenai sisiba goada henia totona.” \v 6 Unai dainai, idia be idia raka lao, hanua momo edia lalonai Sivarai Namona idia harorolaia, bona gorere taudia idia hanamoa. \s1 Heroda ena kudouna dekenai ia gari \p \v 7 Heroda tau badana ese Iesu ena kara sivaraina ia kamonai, vadaeni iena kudouna dekenai ia gari, badina be taunimanima haida idia gwau Ioane be mase dekena amo ia toreisi lou vadaeni. \v 8 Ma haida idia gwau Elia ia hedinarai vadaeni. Ma haida idia gwau peroveta tauna gunana ta ia toreisi lou vadaeni. \v 9 To Heroda ia gwau, “Ioane ena kwarana lau utua oho, to inai iena sivarai lau kamonaia tauna be daika?” Bona ia ura bada Iesu ia itaia. \s1 Iesu ese tatau 5000 ia ubua \p \v 10 Aposetolo taudia idia giroa lou, edia gaukara ibounai Iesu dekenai idia hamaoroa. Vadaeni ia ese ia hakaudia siri, taunimanima idia noho lasi gabuna ta, Betesaida ena kahana dekenai, unuseni idia lao. \v 11 To taunimanima momo ese idia diba, vadaeni Iesu ena murina dekenai idia raka lao. Vadaeni ia ese idia ia abia dae, Dirava ena Basileia herevana ia haroro henia idia dekenai, bona gorere hanamoa ura taudia ia hanamoa. \p \v 12 Adorahi neganai, diba tahua taudia 12 Iesu dekenai idia lao, idia gwau, “Inai taunimanima momo oi siaia, hanua edia lalonai bona uma gabu kahana kahana dekenai edia aniani do idia tahua, bona unuseni do idia mahuta, badina ita be taunimanima idia noho lasi tano dekenai.” \v 13 To Iesu ese ia hamaorodia, ia gwau, “Umui ese edia aniani do umui henia.” Idia gwau, “Iseda aniani gaudia be 5 sibona, bona gwarume rua. Oi ura aniani do ai hoia inai taunimanima momo edia?” \v 14 Badina tatau be 5000 bamona. \p Vadaeni Iesu ese iena diba tahua taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Do umui hereva henia idia dekenai, 50, 50 dekena amo orea ta ta dekenai do idia helai diho.” \v 15 Unai bamona idia karaia, vadaeni ibounai idia helai diho. \v 16 Vadaeni Iesu ese aniani gaudia 5 bona gwarume rua ia abia, guba dekenai iena matana ia negea, unai aniani ia hanamoa. Vadaeni ia makohia sisina sisina, diba tahua taudia dekenai ia henia, do idia henia unai taunimanima ta ta dekenai. \v 17 Ibounai idia aniani, edia bogana idia kunu. Vadaeni aniani ena orena idia haboua, bosea 12 idia hahonua. \s1 Petero ese Iesu ia gwauraia Keriso \p \v 18 Nega ta Iesu sibona ia guriguri, iena diba tahua taudia be ia danu idia noho. Vadaeni idia dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Taunimanima be dahaka idia gwau, lau be daika?” \v 19 Idia haere, idia gwau, “Haida idia gwau, oi be Ioane Bapatiso, to haida idia gwau oi be Elia, ma haida idia gwau peroveta tauna gunana ta ia toreisi lou vadaeni.” \v 20 Ma ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “To umui be dahaka umui gwau, lau be daika?” Petero ese ia haere henia, ia gwau, “Oi be Dirava ena Keriso.” \s1 Iesu ese iena mase bona toreisi lou ia gwauraia \p \v 21 Vadaeni taravatu ia henia idia dekenai, ia gwau, “Tau ta dekenai inai hereva do umui hamaoroa lasi, \v 22 hereva be inai: Taunimanima ena Natuna be hisihisi momo do ia abia, hanua tau badadia, bona dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia ese do idia ura henia lasi, bona do idia alaia mase. To dina toi murinai ma do ia toreisi lou.” \s1 Mauri herevadia \p \v 23 Iesu ese idia ibounai dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Tau ta bema ia ura lauegu murina dekenai do ia mai, ia ese sibona dekenai do ia laloa lasi, dina ibounai iena satauro do ia abia isi, lauegu murina dekenai do ia raka. \v 24 Badina be iena mauri ia dogoatao tauna, be iena mauri do ia abia lasi, to lau totona iena mauri do ia negea tauna, be iena mauri do ia abia. \v 25 Tau ta tanobada ibounai do ia abia, to sibona ena mauri do ia halusia, iena namo be dahaka? \v 26 Tau ta ese bema lau totona, o egu hereva totona do ia hemarai, Taunimanima ena Natuna ese ia totona do ia hemarai, ia be iena hairaina dekenai, bona iena Tamana ena hairaina dekenai, bona aneru helagadia edia hairaina dekenai do ia mai neganai. \v 27 Momokani lau hamaoroa umui dekenai, haida iniseni idia gini noho, be do idia mase lasi ia lao bona Dirava Basileia do idia itaia.” \s1 Iesu ese iena toana ia haidaua \p \v 28 Inai hereva idia ore murinai, dina 8 idia lao vadaeni, Iesu ese Petero bona Ioane bona Iamesi ia abia hidi, ororo dekenai idia ia hakaua daekau, guriguri totona. \v 29 Ia guriguri noho neganai, iena vairana ia idau vadaeni, bona iena dabua ia diaridiari, ia kurokuro momokani. \v 30 Vadaeni tatau rua ia danu idia herevahereva, Mose bona Elia. \v 31 Mai edia hairaina danu idia hedinarai, bona Iesu be Ierusalema dekenai do ia mase, Dirava ena ura hegeregerena sivaraina idia herevalaia. \v 32 Petero bona iena turana idia mahuta mase, vadaeni mahuta dekena amo edia matana idia kehoa neganai, Iesu ena hairaina idia itaia, bona ia danu idia gini hebou tatau ruaosi idia itaia. \v 33 Idia ruaosi Iesu dekena amo idia raka siri hamatamaia, vadaeni Petero ese Iesu dekenai ia hereva, ia gwau, “Aiemai biaguna e, namo herea ita be iniseni ita noho, mani palai ruma toi do ai karaia, ta oiemu, ta Mose ena, ta Elia ena.” Ia hereva kava, edena bamona do ia hereva, be ia diba lasi. \p \v 34 Ia do ia hereva noho neganai, ori ta ese idia ia koua, vadaeni idia be ori ena lalonai idia vareai, bona idia gari dikadika. \v 35 Vadaeni gado ta ori ena lalona dekena amo ia mai, ia gwau, “Inai be lauegu Natuna, lau abia hidi tauna, iena hereva do umui kamonai.” \v 36 Inai hereva ia doko neganai, Iesu sibona idia itaia. To unai idia itaia gaudia, be idia herevalaia lasi, bona tau ta dekenai idia hamaoroa lasi. \s1 Iesu ese gorere merona ia hanamoa \p \v 37 Dina ta murinai, idia be ororo dekena amo idia diho neganai, taunimanima momo danu idia hedavari. \v 38 Vadaeni taunimanima momo edia huanai dekena amo tau ta ia boiboi, ia gwau, “Hadibaia tauna e, lau noinoi oi dekenai, mani oi mai, lauegu natuna oi itaia. Inai be egu natuna tamona sibona ia vara. \v 39 Nega haida lauma dikana ese ia abia, vadaeni ia boiboi kava, bona iena tauanina ia auka masemase, vadaeni iena uduna dekena amo kanudi momo ia diho. Inai gorere ia rakatania lasi, ela bona iena kopina ia bero momo. \v 40 Emu diba tahua taudia dekenai lau noinoi, lauma dikana do idia lulua murimuri dekenai, to idia be hegeregere lasi.” \p \v 41 Iesu ia haere, ia gwau, “Inai nega noho taudia be dahaka abidadama lasi taudia! Inai nega noho taudia be dahaka kamonai lasi taudia! Lau be umui dekenai do lau noho ela bona edena neganai? Lau naria ela bona edena negai umui ese diba abia totona? Oiemu natuna oi mailaia.” \v 42 Mero ia raka kahirakahira neganai, lauma dikana ese tano dekenai ia hamorua, vadaeni iena tauanina ia auka masemase. Iesu ese lauma dikana ia gwau henia, bona mero ia hanamoa, vadaeni iena tamana dekenai ia henia lou. \v 43 Ibounai be Dirava ena siahu dekenai idia hoa bada herea. \s1 Nega iharuana Iesu ia gwau do ia mase \p Idia ibounai Iesu ena kara dekenai idia hoa noho neganai, Iesu ese iena diba tahua taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, \v 44 “Inai hereva emui taiana dekenai do idia vareai, be do umui laloa noho: Taunimanima ena Natuna be do idia samania, bona taunimanima edia imana dekenai do idia henia.” \v 45 To unai hereva gauna idia diba namonamo lasi, idia dekenai be ia hunia, ena anina idia davaria lasi. Bona Iesu dekenai nanadaia be idia gari. \s1 Manau herevadia \p \v 46 Idia sibona idia hepapahuahu, daika be do ia bada. \v 47 To Iesu be edia laloa ia diba, vadaeni mero maragi ta ia boiria ia dekenai. \v 48 Vadaeni ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Lauegu ladana dainai, inai mero maragi ia abia dae tauna ese lau danu ia abia dae. Bona lau ia abia dae tauna ese lau ia siaia Diravana danu ia abia dae. Badina be umui emui huana dekenai ia maragi momokani tauna, ia be badana.” \p \v 49 Ioane ese ia hamaoroa ia dekenai, ia gwau, “Aiemai biaguna e, ai be tau ta ai itaia, oiemu ladana dekenai lauma dikadia ia lulua murimuri dekenai, vadaeni ai koua, badina ia be iseda orea tauna lasi.” \v 50 Iesu ia gwau, “Do umui koua lasi, badina be umui dekenai ia hadikaia lasi tauna, be ia durua henia umui dekenai.” \s1 Samaria taudia haida ese Iesu idia abia dae lasi \p \v 51 Iesu do ia abia isi guba dekenai ena dina ia kahirakahira neganai, ia be Ierusalema dekenai ia raka lao, mai haheauka danu. \v 52 Vadaeni ia ese iena hesiai taudia ia siaia guna. Idia ese Samaria hanua dekenai idia ginidae, iena gabu do idia karaia hegaegae gwauraia. \v 53 To Iesu be Ierusalema dekenai ia raka lao dainai, idia abia dae lasi edia ruma dekenai. \v 54 Iena diba tahua taudia, Iamesi bona Ioane, unai kara idia itaia, vadaeni idia gwau, “Lohiabada e, oi ura lahi guba dekena amo do ai gwauraia, do ia diho, idia do ia hadikaia ore, a?” \v 55 To Iesu ese iena vairana ia giroa, idia ruaosi ia gwau henia. \v 56 Vadaeni hanua idauna ta dekenai idia lao. \s1 Iesu ena murinai raka totona \p \v 57 Idia be dala dekenai idia lao noho neganai, tau ta ese Iesu ia hereva henia, ia gwau, “Lau be emu laolao ibounai do ita lao.” \v 58 To Iesu ia gwau, “Uda sisia be mai edia nadi matuna, bona ataiai manu be mai edia ruma, to Taunimanima ena Natuna be iena kwarana atoa gabuna lasi.” \v 59 Ma ta danu ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu murinai oi raka.” To unai tau ia gwau, “Lohiabada e, mani emu kara egu tamana do lau lao guria guna.” \v 60 To Iesu ia gwau, “Mase taudia sibona edia mase do idia guria, to oi be oi lao, Dirava ena Basileia do oi harorolaia.” \p \v 61 Ma ta ia gwau, “Lohiabada e, lau be oiemu murinai do lau raka, to mani egu ruma taudia dekenai do lau lao, bamahuta karaia guna.” \v 62 To Iesu ia gwau, “Tau ta ese tano makohia gauna iena imana dekenai bema ia dogoatao vadaeni, to iena matana do ia negea murina kahana dekenai, ia be Dirava ena Basileia do ia abia diba lasi.” \c 10 \s1 Iesu ese hadibaia taudia 70 ia siaia \p \v 1 Unai murinai Lohiabada ese tatau 70 ia abia hidi, rua rua dekena amo ia siaia guna, do idia lao, ia be idia edia murina dekenai do ia mai. Ia ese do ia lao hanuadia bona gabudia ibounai dekenai be idia ese do idia lao hedinarai guna. \v 2 Ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Uiti anina be ia momo herea vadaeni, to utua taudia be momo lasi. Unai dainai uma biaguna dekenai do umui noinoi, ia ese utua taudia haida do ia siaia, iena uiti do idia utua. \p \v 3 “Vadaeni umui lao, lau ese lau siaia umui, mamoe edia natuna uda sisia edia huanai bamona. \v 4 Moni ena pusepuse bona dabua udaia ena pusepuse bona tamaka danu be do umui abia lao lasi. Dala dekenai danu tau ta do umui hereva henia lasi. \v 5 Do umui daekau rumana dekenai do umui hereva, do umui gwau, ‘Maino inai ruma dekenai do ia noho.’ \v 6 Unai ruma dekenai bema maino tauna ta ia noho, emui maino be iena latanai do ia noho, to bema lasi, oiemu maino hereva do ia giroa lou oi dekenai. \v 7 Unai ruma tamona dekenai do umui noho, emui aniani do idia henia gaudia do umui ania, bona do umui inua, badina be gaukara tauna ese davana ia abia be namo. Ruma idauidau dekenai do umui lao lasi. \p \v 8 “Hanua ta dekenai umui ginidae, bona umui do idia abia dae neganai, emui aniani do idia karaia gauna be do umui ania. \v 9 Edia gorere taudia do umui hanamoa, bona do umui hadibaia idia dekenai, do umui gwau, ‘Dirava ena Basileia be umui dekenai kahirakahira ia ginidae.’ \v 10 To do umui ginidae neganai bema umui do idia abia dae lasi neganai, hanua ena ariara dekenai do umui gini, do umui gwau, \v 11 ‘Umui emui hanua ena kahuna, aiemai aena dekenai ia kamokau gauna be ai kokia inai, umui dekenai samania gauna do ia lao. To umui laloa namonamo, Dirava ena Basileia be kahirakahira do ia ginidae.’ \v 12 Lau hamaoroa umui dekenai, Dirava ena Kota henia Dina dekenai, Sodoma ena dika be do ia maragi, to unai hanua be do ia dika bada.” \s1 Edia lalona idia giroa lasi hanuadia \p \v 13 “Korasina bona Betesaida, madi umui be dika! Badina be siahu karadia umui emui lalona dekenai lau karaia be Turo bona Sidono edia lalonai bema lau karaia, idia be haraga edia lalona be do idia giroa. Mai edia puse dabua, bona edia kopina dekenai mai kahu danu be do idia helai, edia lalona idia giroa toana hedinaraia totona. \v 14 Dirava ena Kota henia Dina dekenai, Turo bona Sidono be do idia dika maragi, to umui be do umui dika bada. \v 15 Oi danu Kaperanauma e, oi sibona be guba dekenai do oi abia isi gwauraia, a? Lasi, oi be mase gabuna dekenai oi do idia doria diho.” \p \v 16 Ma Iesu ese iena diba tahua taudia ia hamaoroa, ia gwau, “Umui dekenai ia kamonai henia tauna be lau dekenai ia kamonai henia, bona umui dekenai ia ura henia lasi tauna be lau dekenai ia ura henia lasi. Bona lau dekenai ia ura henia lasi tauna be lau ia siaia Diravana dekenai ia ura henia lasi.” \s1 Tatau 70 idia giroa lou \p \v 17 Unai tatau 70 idia giroa mai lou, mai moale danu, idia gwau, “Lohiabada e, lauma dikadia ese aiemai hereva idia kamonai, oiemu ladana dainai.” \v 18 Vadaeni Iesu ese ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Lau be Satani lau itaia, kevaru bamona guba dekena amo ia moru. \v 19 Lau ese siahu lau henia umui dekenai, gaigai bona doadoa do umui moia, bona umui dekenai ia heatu henia tauna ena siahu ibounai danu do umui moia, bona gau ta ese do ia hadikaia lasi umui. \v 20 Gau tamona, lauma dikadia ese umui dekenai idia kamonai henia, be do umui moalelaia lasi, to inai sibona mo do umui moalelaia: Umui emui ladana be guba dekenai ia torea vadaeni.” \s1 Iesu ese mai moale bada Dirava ia hanamoa \p \v 21 Unai neganai Iesu be Lauma Helaga ese ia abia dainai ia moale bada, ia gwau, “Egu Tamana e, guba bona tanobada ena lohia, lau hanamoa oi dekenai, badina be inai gaudia aonega taudia bona diba taudia dekena amo oi hunia vadaeni, to memero maragidia dekenai oi hedinaraia vadaeni. Egu Tamana e, oiemu laloa namona dainai unai bamona oi karaia. \v 22 Gau ibounai be egu Tamana ese ia henia vadaeni lau dekenai. Tau ta be Natuna ia diba lasi, iena Tamana sibona. Bona tau ta be Tamana ia diba lasi, iena Natuna sibona. To bema Natuna ia ura tau ta dekenai Tamana ia hedinarai henia, be unai tau ese Tamana do ia diba.” \p \v 23 Vadaeni Iesu ese iena matana ia giroa, iena diba tahua taudia sibona dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Inai gaudia umui itaia taudia emui matana be idia namo vadaeni. \v 24 Badina be peroveta taudia bona king momo herea idia ura umui ese umui itaia gaudia do idia itaia, to idia itaia lasi, bona umui ese umui kamonai herevadia do idia kamonaia, to idia kamonaia lasi.” \s1 Taravatu ena hereva badana be lalokau \p \v 25 Vadaeni taravatu hadibaia tauna ta ia toreisi, Iesu dekenai ia dibagania gwauraia, ia gwau, “Hadibaia tauna e, lau be edena bamona do lau karaia mauri hanaihanai abia totona?” \p \v 26 Iesu ia gwau, “Taravatu ena buka lalonai edena bamona ia torea? Edena bamona oi duahia?” \v 27 Tau ese ia haere, ia gwau, “Lohiabada oiemu Dirava dekenai do oi lalokau henia mai emu kudouna ibounai, mai emu lauma ibounai, mai emu goada ibounai, bona mai emu lalona ibounai. Bona, oiemu badibadinai tauna dekenai oi lalokau henia, oi sibona dekenai oi lalokau henia hegeregerena.” \v 28 Iesu ia gwau, “Oiemu haere be ia maoro. Unai bamona do oi karaia, be do oi mauri.” \p \v 29 To ia be sibona ia ura maoro gwauraia, vadaeni ma ia nanadaia, ia gwau, “Lauegu badibadinai tauna be daika?” \p \v 30 Iesu ma ia haere, ia gwau, “Tau ta Ierusalema dekena amo Ieriko dekenai ia lao neganai henaoa taudia haida ese idia davaria. Vadaeni iena dabua idia dadia, idia botaia, kahirakahira ia mase, vadaeni idia rakatania. \v 31 Dubu ena hahelagaia tauna ta be unai dala dekenai ia raka lao, unai bero tauna ia itaia, to kahana dekenai ia raka hanaia. \v 32 Levi ena orea tauna ta danu unai bamona, unai gabu dekenai ia ginidae, ia itaia, to ma kahana dekenai ia raka hanaia. \p \v 33 “To Samaria tauna be unai dala dekenai ia raka, bona unai gabu dekenai ia ginidae, bero tauna ia itaia. Vadaeni ia bogahisihisi henia. \v 34 Ia dekenai ia lao, dehoro bona uaina dekena amo iena bero ia huria, ia kumia. Vadaeni ena doniki dekenai ia atoa, laolao taudia edia ruma dekenai ia abia lao, bona unai gabu dekenai ia naria. \v 35 Dabai ia toreisi, siliva moni rua ia abia, ruma biaguna dekenai ia henia, ia gwau, ‘Do oi naria namonamo, bema dahaka dahaka do oi henia davana lasi, do lau giroa mai neganai, edia davana do lau henia oi dekenai.’ ” \p \v 36 Iesu ia gwau, “Oi be dahaka oi gwau? Idia toiosi daika be dadia taudia ese idia haberoa tauna ena badibadinai tauna do ita gwauraia?” \v 37 Idia gwau, “Ia bogahisihisi henia tauna.” Vadaeni Iesu ia gwau, “Oi lao, oi danu unai bamona do oi karaia.” \s1 Mareta bona Maria \p \v 38 Edia laolao neganai, hanua ta dekenai idia ginidae, unuseni hahine ta, iena ladana be Mareta, ese Iesu ia abia dae iena ruma dekenai. \v 39 Ia be mai ena tadina, iena ladana be Maria. Vadaeni inai Maria ia lao, Lohiabada ena aena badinai ia helai, iena hadibaia hereva ia kamonaia. \v 40 To Mareta be vadivadi taudia abia dae karadia dekenai ia hekwarahi. Vadaeni ia be Iesu dekenai ia lao, ia gwau, “Lohiabada e, oi be laloa lasi, egu tadina ese lau ia rakatania, vadaeni lau sibona lau hekwarahi, a? Mani oi hamaoroa, do ia durua lau.” \v 41 To Iesu ese ia haere henia, ia gwau, “Mareta e, Mareta e, gau momo totona oi laloa momo bona oi hekwarahi, \v 42 to gau tamona sibona be ia bada herea. Maria ese inai gau namona ia abia hidi, bona ia dekena amo do ita kokia lasi.” \c 11 \s1 Lohiabada ena guriguri \p \v 1 Iesu be gabu ta dekenai ia guriguri, vadaeni iena guriguri ia hadokoa neganai, iena diba tahua tauna ta ese ia noia, ia gwau, “Lohiabada e, guriguri oi hadibaia ai dekenai, Ioane ese iena diba tahua taudia ia hadibaia bamona.” \v 2 Vadaeni ia ese ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Umui guriguri neganai be umui gwau: \b \q1 “ ‘Aiemai Tamana e, oiemu ladana do ai hahelagaia. \q1 Oiemu Basileia do ia mai. \q1 \v 3 Dina ta ta ibounai aiemai aniani do oi henia ai dekenai. \q1 \v 4 Aiemai dika do oi gwauatao, \q1 badina be ai danu ese ai dekenai idia hadikaia taudia edia dika ai gwauatao. \q1 Bona dibagani dekenai ai do oi hakaua vareai lasi.’ ” \b \p \v 5 Iesu ese ma ia hereva henia idia dekenai, ia gwau, “Umui ta hanuaboi huanai momokani dekenai bema oi lao, oiemu turana dekenai bema oi noinoi, do oi gwau, ‘Egu turana e, aniani gaudia toi mani oi henia, lau abiatorehai, \v 6 badina be egu turana ta ena laolao dekena amo ia mai vadaeni, to lau dekenai ia lau ubua gauna ta ia noho lasi.’ \v 7 To ia be ruma ena lalona dekena amo do ia haere, do ia gwau, ‘Oi hekwarahi henia lasi lau, iduara lau koua vadaeni, bona lau be egu natuna danu ai hekure. Lau be do lau toreisi lasi, do lau henia lasi oi dekenai.’ \v 8 Lau hamaoroa umui dekenai, do ia toreisi lasi, ena turana durua totona. To bema oi noia lou, noia lou neganai, ia be do ia toreisi, vadaeni oiemu ura gaudia ibounai do ia henia. \p \v 9 “Lau hamaoroa umui dekenai, do umui noinoi, do ia henia umui dekenai. Do umui tahua, do umui davaria. Do umui pidipidi, iduara do ia kehoa umui emui. \v 10 Badina be idia noinoi taudia ibounai idia abia, idia tahua taudia ese idia davaria, pidipidi tauna dekenai iduara do idia kehoa. \p \v 11 “Umui daika emu natuna aniani bema ia noia neganai, nadi do oi henia? O gwarume do ia noia neganai, gaigai do oi henia? \v 12 O gatoi do ia noia neganai, doadoa do oi henia? \v 13 Umui laloa, umui be dika taudia, gau namodia emui natuna dekenai henia be umui diba, to emui Tamana guba dekenai ia noho ese Lauma Helaga be idia noinoi taudia dekenai do ia henidia lasi, a?” \s1 Haida ese Iesu dekenai idia maumau \p \v 14 Iesu ese hereva lasi lauma dikana ta ia lulua murimuri dekenai, vadaeni inai hereva lasi tauna ia hereva diba. Vadaeni taunimanima ibounai be idia hoa. \v 15 To haida idia gwau, “Belesebulo, lauma dikadia edia biaguna, ena siahu dekenai ia ese lauma dikadia ia lulua murimuri dekenai.” \p \v 16 To haida ese idia dibagani henia, idia gwau idia ura Iesu ese toa ta guba dekena amo do ia henia idia dekenai. \v 17 To Iesu be edia laloa ia diba, vadaeni ia hereva henia idia dekenai, ia gwau, “Basileia ta sibona bema ia hapararaia, ia be do ia dika, bona iduhu ta sibona bema ia hapararaia, ia be do ia makohia sisina sisina. \v 18 Bona Satani sibona bema ia hapararaia, iena basileia be edena bamona do ia gini? \v 19 Umui gwau lau be Belesebulo ena siahu dekenai lauma dikadia lau lulua murimuri dekenai. To umui emui orea taudia ese lauma dika idia luludia neganai, daika ena siahu dekena amo idia karaia? Unai dainai, emui orea taudia sibodia ese idia gwau emui hereva be kerere. \v 20 To, bema lau ese Dirava ena Laumana dainai lauma dikadia lau lulua murimuri dekenai, Dirava ena Basileia be umui dekenai ia ginidae vadaeni. \p \v 21 “Goada tauna ena imana mai io danu ena ruma do ia naria neganai, iena kohu do ia noho namonamo. \v 22 To nega ta, goada herea tauna ta do ia mai, do ia tuari henia. Vadaeni do ia halusia, iena tuari gaudia, ia ese ia abidadama henia gaudia, be do ia dadia. Vadaeni unai iena kohu ibounai do ia haria idau gabu taudia dekenai. \v 23 Lau danu ia hakapua lasi tauna ese lauegu dala ia koua gwauraia, bona lau danu ia gaukara lasi tauna ese lau hadikaia totona ia gaukara noho.” \s1 Lauma dikana ese ia rakatania tauna \p \v 24 “Lauma dikana ta, tau ta ia rakatania, vadaeni gabu kaukau dekenai ia raka hanaia, ia laga-ani totona, to laga-ani gabuna ta ia davaria lasi. Vadaeni ia gwau, ‘Lau rakatania rumana dekenai do lau giroa lou.’ \v 25 Ia giroa lao, ia davaria ruma be ia goevagoeva, ia namo vadaeni. \v 26 Vadaeni ia ese lauma idia dika momokani 7 ma ia hakaudia lao, ibounai idia raka vareai, ruma lalonai idia noho. Unai dainai, unai tau be hamatamaia neganai ena dika be sisina ia maragi, to dokona neganai ena dika be ia bada herea.” \p \v 27 Unai hereva ia gwauraia neganai, hahine ta taunimanima momo edia huanai Iesu dekenai ia hereva, ia hereva badabada, ia gwau, “Oi ia havaraia, bona oi dekenai rata ia henia hahine be mai moale bada.” \v 28 To Iesu ia gwau, “Gau badana momokani be inai, Dirava ena hereva idia kamonaia bona idia badinaia taudia be idia moale bada.” \s1 Toa idia tahua \p \v 29 Taunimanima momo ma Iesu dekenai idia haboua, vadaeni idia dekenai ia hereva, ia gwau, “Inai nega taunimanima be dikadia, toa idia tahua, to toa ta idia dekenai do ia hedinaraia lasi, Iona, peroveta tauna, ena toana sibona vadaeni. \v 30 Iona be toa ta Nineva taudia edia vairana dekenai, vadaeni unai bamona dala hegeregerena, Taunimanima ena Natuna be toa dekenai do ia lao, inai nega taudia edia vairana dekenai. \v 31 Dirava ena Kota Badana neganai, diho kahana dekena amo kwini ese inai nega taudia danu do idia gini hebou, do ia samania idia dekenai. Badina ia be tanobada ena dokona dekena amo Solomona ena aonega hereva dekenai kamonaia totona ia mai. To iniseni tau ta ese Solomona ia hereaia. \v 32 Dirava ena Kota Badana dinana dekenai danu Nineva taudia be inai nega taudia danu do idia gini hebou, do idia samania idia dekenai. Badina be Iona ena haroro dainai, idia edia lalona idia giroa, to iniseni tau ta ese Iona ia hereaia momokani!” \s1 Diari herevadia \p \v 33 “Tau ta ese lamepa ia gabua neganai, ruma henunai do ia atoa lasi, o disi dekena amo do ia koua lasi, to lamepa ena pata dekenai do ia atoa, vadaeni do idia raka vareai taudia ese ena diari do idia itaia. \v 34 Tauanina ena lamepa be matana. Unai dainai bema emu matana do ia namo, emu tauanina ibounai do ia diari. To emu matana bema ia dika, emu tauanina ibounai do ia dibura. \v 35 Unai dainai, do oi naria namonamo, diari oiemu lalona dekenai ia noho be do ia dibura garina. \v 36 Bema oiemu tauanina ibounai ia diari, bona dibura sisina be kahana ta dekenai ia noho lasi neganai, oiemu tauanina bona lalona ibounai be do ia diari momokani, lamepa ena diaridiari ese oi ia hadiaria hegeregerena.” \s1 Iesu ese Farisea taudia bona taravatu hadibaia taudia dekenai ia gwau henia \p \v 37 Iesu ena hereva ia ore, vadaeni Farisea tauna ta ese ia boiboi ia dekenai, ia danu do idia aniani hebou. Vadaeni ena ruma dekenai ia daekau, aniani gabuna dekenai ia helai diho. \v 38 To Farisea tauna ese Iesu ia itaia, bona ia hoa, badina ia be iena imana ia huria guna lasi. \v 39 Vadaeni Lohiabada ese ia hereva henia, ia gwau, “Umui Farisea taudia be kapusi bona disi edia murina kahana sibona umui huria namonamo, to emui lalona dekenai be dadia kara bona kerere havaraia kara ia honu momokani. \v 40 Kavakava taudia e, Dirava ese murina kahana ia karaia be ia ese lalona kahana ia karaia lasi, a? \v 41 To emui kapusi bona mereki lalonai gaudia be ogogami taudia dekenai do umui harihari henia, vadaeni gau ibounai umui dekenai be do idia goeva. \p \v 42 “To Farisea taudia e, madi umui be dika. Badina be aniani ava maragimaragi ibounai dekena amo karoa be 10 umui karaia, karoa ta be harihari gauna dekenai umui halaoa, to kara namo bona Dirava dekenai ura henia be umui badinaia lasi. Unai karoa ta, karoa 10 dekena amo, ena taravatu umui badinaia be namo, to namo lasi maoro karadia bona lalokau karadia umui rakatania. \p \v 43 “Farisea taudia e, madi umui be dika. Badina be umui ura dubu dekenai helai gaudia namo herea dekenai umui helai, umui ura danu taunimanima haboua gabudia dekenai taunimanima ese do idia hanamoa umui. \v 44 Madi umui be dika. Umui be mase guria gabu gunadia, hunia gaudia bamona, taunimanima ese edia latanai idia raka, bona miro idia abia, idia diba lasi inai be guria gabudia dainai.” \p \v 45 Taravatu hadibaia tauna ta ese ia haere ia dekenai, ia gwau, “Hadibaia tauna e, oi ese unai bamona oi hereva, be ai dekenai danu oi hadikaia inai.” \p \v 46 Iesu ia gwau, “Umui danu, taravatu taudia, madi umui be dika. Badina umui ese gau metauna taunimanima edia latanai umui atoa, to emui imana kwakikwakina ta dekena amo unai gau metauna dekenai durua umui henia lasi. \v 47 Madi umui be dika. Badina be emui sene taudia ese peroveta taudia idia alaia mase, to umui ese edia guria gabuna umui haginia. \v 48 Unai umui karaia dainai, umui ese emui sene taudia edia kara dika umui gwauraia hedinarai, bona inai kara umui abia dae danu. Badina be idia ese peroveta taudia idia alaia, bona umui ese edia guria gabudia umui haginia. \p \v 49 “Unai dainai Dirava ese iena aonega dekenai ia hereva vadaeni, ia gwau, ‘Lau ese peroveta taudia bona aposetolo taudia do lau siaia lao, vadaeni haida do idia alaia mase, ma haida do idia dagedage henia.’ \v 50 Unai dainai peroveta taudia ibounai edia rarana idia habubua vadaeni, tanobada hamatamaia dekena amo, unai kerere be inai hari nega taudia edia latanai. \v 51 Oibe, lau hamaoroa umui dekenai, Abela ena rarana ia bubua ia mai bona Sekaraia ena rarana idia bubua, ia be pata helagana bona Dubu Helaga edia huanai idia alaia mase, inai ibounai ena kerere be inai nega taudia edia latanai. \p \v 52 “Taravatu hadibaia taudia, madi umui be dika. Badina be aonega ena ki umui abia siri vadaeni. Umui be umui raka vareai lasi, bona raka vareai ura taudia edia dala umui koua.” \p \v 53 Iesu be ruma dekena amo ia diho neganai, taravatu hadibaia taudia bona Farisea taudia ese ia dekenai hereva auka idia henia, bona idia koia gwauraia, idia ura hereva idauidau momo do ia gwauraia. \v 54 Vadaeni bema hereva kererena ta ia gwauraia neganai, do idia kota henia gwauraia. \c 12 \s1 Farisea taudia edia koikoi kara \p \v 1 Unai neganai taunimanima momo herea idia haboua, hegeregere aena dekenai idia ta ta dekenai moia tao moia tao. Vadaeni Iesu ese iena diba tahua taudia dekenai ia hereva henia guna, ia gwau, “Umui naria namonamo Farisea taudia edia koikoi kara dekenai. \v 2 Koua gaudia ibounai do idia hedinarai, bona hunia gaudia ibounai be do idia diba. \v 3 Unai dainai, dibura lalonai umui gwauraia herevadia be diari dekenai do idia kamonai. Bona ruma lalonai umui hereva metairametaira gaudia, be ruma ena ataiai dekena amo do idia harorolaia. \s1 Taunimanima ese Tamona sibona idia gari henia be namo \p \v 4 “Egu turadia e, lau hamaoroa umui dekenai, tauanina do idia alaia diba, to mase murinai gau ta do idia karaia diba lasi taudia dekenai do umui gari lasi. \v 5 To lau hamaoroa umui dekenai, daika dekenai do umui gari: Umui do ia alaia mase murinai, ia be mai siahu, mase gabuna dekenai umui do ia negea diho Diravana, ia dekenai do umui gari! \p \v 6 “Manu maragidia 5 edia davana be toea rua sibona, ani? To Dirava ese idia ta ia laloaboio lasi. \v 7 Umui emui kwarana huina ibounai ia ese ia duahia ore. Unai dainai, do umui gari lasi, umui ese manu maragidia momo edia davana umui hanaia. \s1 Iesu ena ladana gwauraia hedinarai \p \v 8 “Lau hamaoroa umui dekenai, taunimanima edia vairana dekenai lau do idia gwauraia hedinarai taudia ibounai be, Taunimanima ena Natuna ese Dirava ena aneru edia vairana dekenai, idia do ia gwauraia hedinarai. \v 9 To taunimanima edia vairana dekenai lau do ia hunia tauna, be lau ese Dirava ena aneru edia vairana dekenai do lau hunia. \p \v 10 “Taunimanima ena Natuna idia hereva dika henia taudia ibounai edia dika do ia gwauatao. To Lauma Helaga dekenai ia hereva dika henia tauna ena dika do ia gwauatao lasi. \p \v 11 “Dubu edia biaguna, bona hanua edia lohia bona siahu taudia edia vairana dekenai umui do idia hakaua neganai, emui lalona do idia hekwarahi lasi, edena bamona do umui haere, o edena bamona do umui hereva. \v 12 Badina be, unai neganai do umui gwauraia herevadia, be Lauma Helaga ese do ia hadibaia umui dekenai.” \s1 Kohu momo herevadia \p \v 13 Taunimanima edia huanai, tau ta ese Iesu dekenai ia noia, ia gwau, “Hadibaia tauna e, mani emu kara lauegu kakana dekenai do oi hereva henia, do oi hamaoroa, aiemai tamana ena kohu haria dekena amo lauegu kahana do ia henia.” \p \v 14 To Iesu ese ia haere henia ia dekenai, ia gwau, “Tau e, daika ia gwau lau be kota biaguna, o umui ruaosi emui kohu haria tauna?” \v 15 Vadaeni Iesu ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Do umui naria namonamo, kohu dekenai do umui ura henia dikadika garina. Badina taunimanima edia mauri badina be kohu momo dekena amo lasi, lasi momokani.” \p \v 16 Vadaeni Iesu ese parabole ta ia henia idia dekenai, ia gwau, “Kohu momo tauna ena uma aniani be momo herea. \v 17 Vadaeni inai bamona ia laloa, ia gwau, ‘Lau be edena bamona do lau karaia? Badina be egu uma aniani ibounai be haboua gabuna lasi.’ \v 18 Ma ia gwau, ‘Inai bamona do lau karaia, egu aniani haboua ruma do lau kokia, badadia haida do lau haginia, vadaeni egu uma aniani bona egu kohu ibounai unuseni do lau haboua. \v 19 Vadaeni egu laumana dekenai do lau hamaoroa, do lau gwau: Egu laumana e, oiemu kohu be momo herea, lagani momo ena hegeregerena. Do oi laga-ani, do oi aniani, do oi inuinu, do oi moale.’ \v 20 To Dirava ese ia hereva henia ia dekenai, ia gwau, ‘Kavakava tauna! Hari hanuaboi oiemu laumana oi dekena amo do lau kokia, vadaeni inai oi haboua kohudia be daika ese do ia abia?’ \p \v 21 “Iena kohu sibona dekenai ia haboua, to Dirava dekenai ia be gau momo ia henia lasi tauna be unai bamona.” \s1 Dirava dekenai umui abidadama henia \p \v 22 Iesu ese iena diba tahua taudia dekenai ma ia hamaoroa, ia gwau, “Unai dainai lau hamaoroa umui dekenai, emui lalona idia hekwarahi lasi emui mauri totona, dahaka do umui ania. O emui tauanina totona, dahaka dabua do umui karaia. \v 23 Mauri ese aniani ia hereaia, bona tauanina ese danu dabua ia hereaia. \v 24 Manu, ena ladana galo mani umui laloa, aniani gaudia idia hadoa lasi, idia geia lasi, idia be gau ta lasi, haboua gabuna lasi. To Dirava ese idia ia ubua noho. Umui ese manu umui hereaia lasi, a? \v 25 Umui daika ena laloa hekwarahi dekena amo iena tauanina sisina sibona do ia halataia diba? \v 26 Unai dainai, inai gau maragina bema umui karaia diba lasi, ma gau haida dekenai umui laloa momo ena anina be dahaka? \v 27 Herahera mani do umui laloa, edena bamona idia vara. Idia gaukara lasi, dabua idia turia lasi. To umui lau hamaoroa, Solomona be mai ena dabua namodia ibounai, to iena hairaina be idia ta hegeregere lasi. \v 28 Unai dainai, tano ena avadia, hari be idia noho, kerukeru lahi dekenai do idia negea daekau, to Dirava ese idia dekenai dabua ia henia, be, ia ese umui danu dekenai dabua do ia henia lasi, a? Abidadama maragimaragi taudia! \v 29 Unai dainai, aniani gaudia bona inuinu gaudia do umui tahua momo lasi, bona emui lalona do idia hekwarahi lasi. \v 30 Badina unai gaudia be tanobada bese ibounai ese idia tahua. Bona emui Tamana be ia diba umui ura gaudia be unai. \v 31 To Dirava ena Basileia do umui tahua, vadaeni unai gaudia ibounai danu be do ia henia umui dekenai. \s1 Kohu umui haboua guba dekenai \p \v 32 “Orea maragi e, umui gari lasi, badina emui Tamana ese ia hereva vadaeni Basileia do ia henia umui dekenai. \v 33 Emui kohu do umui hoihoilaia, ogogami taudia dekenai do umui henia. Do ia dika lasi moni pusepusena do umui abia. Bona emui kohu guba dekenai do umui haboua noho, badina unuseni ia be do ia ore diba lasi. Unuseni henaoa tauna ia raka vareai lasi, bona manumanu ese idia ania ore lasi. \v 34 Badina be emui kohu idia noho gabuna dekenai, emui lalona danu be unuseni. \s1 Hesiai taudia namodia idia noho hegaegae \p \v 35 “Emui rami do umui kwatua, bona emui lamepa do umui gabua, umui noho hagaegae. \v 36 Edia biaguna dekenai idia naria noho taudia bamona do umui noho hegaegae. Edia biaguna be headava aria dekena amo do ia giroa mai, do ia pidipidi, vadaeni iduara do idia kehoa haragaharaga. \v 37 Bema biaguna do ia mai neganai, do ia davaria iena hesiai taudia idia mahuta lasi, unai hesiai taudia do idia moale. Momokani lau hamaoroa umui dekenai, biaguna ese iena rami do ia kwatua, do ia hamaorodia aniani gabuna dekenai do idia helai, vadaeni edia hesiai gaukara ia ese do ia karaia. \v 38 Hanuaboi ena huanai, o daba kahirakahira neganai do ia mai, vadaeni ia davaridia idia noho hegaegae taudia be do idia namo. \v 39 Inai hereva umui laloa namonamo: Ruma biaguna be henaoa tauna ena mai neganai bema ia diba guna, ia be do ia naria namonamo noho, vadaeni iena ruma do ia makohia lasi. \v 40 Umui danu do umui noho hegaegae, badina be umui diba lasi negana dekenai, Taunimanima ena Natuna do ia mai.” \s1 Hesiai tauna ese biaguna ena ura do ia karaia \p \v 41 Petero ese Iesu dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Lohiabada e, inai parabole be ai sibona dekenai oi henia, o taunimanima ibounai danu?” \p \v 42 Lohiabada ia gwau, “Kohu naria tauna mai ena kamonai, bona mai ena kara maoromaoro, iena biaguna ese ia abia hidi, iena ruma do ia naria, bona aniani neganai, iena hesiai taudia edia aniani do ia henia, tauna be daika? \v 43 Iena biaguna do ia mai, do ia davaria unai bamona ia karaia tauna be do ia moale. \v 44 Momokani lau hamaoroa umui dekenai, iena kohu ibounai dekenai naria tauna, unai biaguna ese do ia halaoa. \v 45 To bema unai kohu naria tauna ese inai bamona do ia laloa, do ia gwau, ‘Lauegu biaguna be do ia mai haraga lasi,’ vadaeni hesiai taudia bona hahine do ia botaia, do ia aniani noho, do ia inuinu noho, bona do ia kekero, \v 46 unai tau be ia laloa lasi dina dekenai, bona ia hegaegae lasi neganai, iena biaguna do ia ginidae. Biaguna ese do ia utua maragimaragi, bona kamonai lasi taudia edia davana hegeregerena do ia henia. \p \v 47 “Hesiai tauna ta, bema iena biaguna ena ura ia diba, to ia hegaegae lasi, vadaeni biaguna ena ura ia karaia lasi, unai tauna be biaguna ese do ia panisia bada. \v 48 To biaguna ena ura ia diba lasi tauna, ena kara ena davana momokani be panisia, to biaguna ese do ia panisia bada lasi. Gau momo ia dekenai do idia henia tauna dekena amo, be gau momo do idia tahua. Bona gau momo ia dekenai idia henia do ia naria totona tauna, be henia lou neganai, unai tau dekena amo gau momo do idia tahua. \s1 Iesu ese heai do ia havaraia \p \v 49 “Lau be tanobada dekenai lahi araia totona lau mai. To lau ura be ia araia hamatamaia guna. \v 50 Lau be mai egu bapatiso, inai bapatiso do idia henia lau, bona lauegu lalona do ia laga-ani diba lasi ela bona lau abia momokani. \v 51 Umui laloa lau be tanobada dekenai maino havaraia totona lau mai, a? Lau hamaoroa umui dekenai, lasi! Heai havaraia totona lau mai. \v 52 Badina be hari inai nega dekena amo, ruma tamona dekenai taudia 5 do idia hapararaia, taudia toi ese taudia rua dekenai do idia badu henia, bona taudia rua ese taudia toi dekenai do idia badu henia. \v 53 Idia sibona dekenai do idia parara karaia, tamana bona mero, mero bona tamana, sinana bona kekeni, kekeni bona sinana, ravana bada hahine bona ravana maragi hahine, ravana maragi hahine bona ravana bada hahine.” \s1 Nega do ia ginidae ena toana \p \v 54 Iesu ese taunimanima momo dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Umui be dina ia diho ena kahana dekenai ori korema umui itaia, bona umui gwau medu do ia diho, vadaeni ia diho. \v 55 O laurabada kahana dekena amo lai ia mai neganai, umui gwau dina do ia siahu, vadaeni ia siahu. \v 56 Koikoi taudia, umui be guba bona tanobada edia toana umui diba. To edena bamona, hari inai nega ena toana be umui diba lasi, a?” \s1 Oi dekenai samania tauna danu maino umui karaia \p \v 57 “Badina dahaka laloa maoromaoro dalana umui abia hidi lasi emui mauri lalonai? \v 58 Oi dekenai ia samani henia tauna danu maino do umui karaia haraga, kota gabuna ena dala dekenai umui ruaosi umui raka hebou neganai, badina be ia ese kota henia tauna ena imana dekenai oi do ia atoa garina. Kota henia tauna ese dibura naria tauna ena imana dekenai oi do ia atoa garina, dibura ruma lalonai oi do idia koua garina. \v 59 Lau hamaoroa oi dekenai, unai gabu dekena amo do oi raka siri lasi, ela bona ena davana do oi haorea momokani.” \c 13 \s1 Emui lalona umui giroa, umui mase garina \p \v 1 Unai neganai taunimanima haida ese Galilea taudia haida edia sivarai Iesu dekenai idia hamaoroa, Pilato ese Galilea taudia haida ia aladia boubou patana dekenai, boubou idia henia neganai. \v 2 Vadaeni Iesu ese ia haere henia idia dekenai, ia gwau, “Umui gwau be unai Galilea taudia haida sibona edia dika ese Galilea taudia oredia edia dika ia hanaia, unai dainai unai bamona idia mase haraga? \v 3 Lau hamaoroa umui dekenai, lasi momokani! To umui emui lalona bema umui giroa lasi, umui ibounai unai bamona do umui mase. \v 4 Bona Siloama kohoro ese taudia 18 edia latanai ia moru, vadaeni idia mase. Inai taudia 18, umui be umui gwau, idia edia dika be Ierusalema taudia oredia edia dika ia hanaia? \v 5 Lau hamaoroa umui dekenai, lasi momokani! To umui emui lalona bema umui giroa lasi, umui ibounai unai bamona do umui mase.” \s1 Parabole: Au ese huahua ia atoa lasi \p \v 6 Inai parabole Iesu ese ia henia idia dekenai, ia gwau, “Tau ta ena vain uma gabu dekenai fig auna ta ia hadoa. Gabeai ena huahua tahua totona ia lao, to ia davaria lasi. \v 7 Vadaeni ia ese uma gabu naria tauna dekenai ia hamaoroa, ia gwau, ‘Lagani toi be inai fig auna ena huahua lau tahua, to lau davaria lasi. Do oi utua, ia ese tano ia gaukaralaia kava be anina lasi.’ \v 8 To ia ese ia haere, ia gwau, ‘Egu biaguna e, hari inai lagani tamona sibona do ia noho, tano do lau makohia maragimaragi, ena badina dekenai muramura do lau atoa. \v 9 Vadaeni bema huahua ia havaraia, be do ia namo, to bema lasi, do oi utua.’ ” \s1 Iesu ese Sabati Dina dekenai ia hamauria karaia \p \v 10 Sabati Dina ta dekenai, Iesu be dubu lalonai ia hadibaia karaia. \v 11 Unuseni be hahine ta, lauma dika ese ia abia lagani 18, iena doruna be ia maoromaoro lasi, do ia toreisi ia gini diba lasi. \v 12 Iesu ese ia itaia, vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, “Hahine e, oiemu gorere be ia ore vadaeni.” \v 13 Iesu ese iena imana danu hahine ena latanai ia atoa, vadaeni nega tamona iena doruna ia maoromaoro. Vadaeni inai hahine ese Dirava ia hanamoa. \p \v 14 To dubu ena biaguna be ia badu, Iesu ese Sabati Dina dekenai hanamoa kara ia karaia dainai. Vadaeni inai biaguna ese taunimanima ibounai dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Dina be 6 idia noho, taunimanima edia gaukara dinadia. Unai dina lalonai hanamoa totona do umui mai, to Sabati Dina neganai do umui mai lasi.” \p \v 15 To Lohiabada ese ia haere henia ia dekenai, ia gwau, “Koikoi tauna e, Sabati Dina dekenai emui boromakau o emui doniki umui ruhaia lasi, ranu henia totona umui hakaua lao lasi, a? \v 16 To inai hahine, Aberahamo ena bese hahinena, lagani 18 Satani ese ia guia, be Sabati Dina dekenai do lau ruhaia lasi, a?” \v 17 Unai bamona ia hereva, vadaeni Iesu dekenai idia badu henia taudia be idia hemarai. To taunimanima momo herea ese Iesu ena kara namo herea momokani dekenai idia moale bada. \s1 Parabole: Mastadi ena uhena \p \v 18 Vadaeni Iesu ia gwau, “Dirava ena Basileia be edena bamona? Dahaka dekenai do lau hahegeregerea? \v 19 Ia be mastadi ena uhena ta bamona, tau ta ese ia abia, iena uma gabu dekenai ia hadoa. Vadaeni ia tubu, au badana ia lao, bona ataiai manu be iena rigina dekenai edia ruma idia karaia.” \s1 Parabole: Paraoa ena hatubua muramura \p \v 20 Ma Iesu ia gwau, “Dirava ena Basileia be dahaka dekenai do lau hahegeregere karaia? \v 21 Ia be hatubua ena muramura bamona, hahine ta ese ia abia, paraoa momo, hegeregere disi toi danu ia mikisi karaia, ela bona inai muramura ese paraoa ibounai ia hatubua, ia bada vadaeni.” \s1 Dirava ena Basileia dekenai vareai totona iduara maragina \p \v 22 Iesu be Ierusalema dala dekenai ia lao neganai, be hanua badadia bona hanua maragidia lalonai ia hadibaia karaia. \v 23 Vadaeni tau ta ese ia hereva henia ia dekenai, ia gwau, “Lohiabada e, mauri do idia abia taudia be momo, o haida sibona, a?” \p Iesu ia haere, ia gwau, \v 24 “Do umui raka goada, iduara maragimaragi dekena amo do umui raka vareai. Badina be lau hamaoroa umui dekenai, taunimanima momo do idia ura raka vareai, to idia be hegeregere lasi. \v 25 Ruma ena biaguna do ia toreisi, iduara do ia koua. Gabeai umui be murimuri dekenai do umui gini, iduara dekenai do umui pidipidi, do umui gwau, ‘Lohiabada e, mani oi kehoa.’ To ia be do ia haere henia umui dekenai, do ia gwau, ‘Umui be edeseni dekena amo lau diba lasi.’ \v 26 Vadaeni umui be do umui gwau, ‘Ai be oiemu vairana dekenai ai aniani, ai inuinu, bona aiemai hanua dekenai oi hadibaia karaia.’ \v 27 To ia be do ia gwau, ‘Lau hamaoroa umui dekenai, edeseni dekena amo umui mai lau diba lasi, umui dika karaia noho taudia, umui ibounai umui siri.’ \v 28 Vadaeni Aberahamo bona Isako bona Iakobo bona peroveta taudia ibounai do umui itaia, Dirava ena Basileia lalonai. To umui be do idia doria murimuri dekenai. Unai neganai do umui tai, umui emui isena do umui koria auka masemase. \v 29 Vadaeni dina ia daekau ena kahana dekena amo bona dina ia diho ena kahana dekena amo, mirigini ena kahana dekena amo bona diho ena kahana dekena amo, idia be do idia mai, Dirava ena Basileia lalonai aniani pata dekenai do idia helai. \v 30 To unai neganai gabeai taudia haida be do idia guna, bona guna taudia haida be do idia gabeai.” \s1 Iesu be Ierusalema totona ia tai \p \v 31 Unai neganai Farisea taudia haida Iesu dekenai idia lao, idia hamaoroa, idia gwau, “Idau gabu dekenai oi lao, badina be Heroda ese oi ia tahua, oi do ia alaia mase gwauraia.” \p \v 32 Vadaeni ia haere henia idia dekenai, ia gwau, “Umui lao, unai uda sisia dekenai umui hamaoroa, lau be harihari bona kerukeru lauma dikadia do lau lulua murimuri dekenai, bona gorere taudia do lau hanamoa, bona dina ihatoina dekenai egu gaukara do lau haorea momokani. \v 33 To harihari, kerukeru, vanegai, egu laolao do lau lao, badina peroveta tauna be idau gabu dekenai do ia mase lasi, Ierusalema dekenai sibona. \p \v 34 “Ierusalema e, Ierusalema e, oi ese peroveta taudia oi alaia, bona Dirava ese ia siaia oi dekenai taudia be nadi dekenai oi alaia. Nega momo oiemu natuna do lau haboua gwauraia, kokoroku hahine ese natuna ena huina dekena amo ia koua bamona, to umui be umui ura lasi. \v 35 Unai dainai, emui ruma be do ia noho kava. Momokani umui lau hamaoroa, lau do umui itaia lou lasi, ela bona nega ta do ia ginidae, vadaeni do umui gwau, ‘Lohiabada ena ladana dekenai ia mai tauna ita hanamoa.’ ” \c 14 \s1 Iesu ese Sabati Dina dekenai gorere tauna ia hanamoa \p \v 1 Sabati Dina ta dekenai, Iesu ese Farisea edia biaguna ta ena ruma dekenai ia daekau, do idia aniani totona. Vadaeni idia ese iena kara idia itaia namonamo noho. \v 2 Rara gorere ese ia abia tauna ta Iesu ena vairana dekenai ia helai. \v 3 Vadaeni Iesu ese taravatu taudia bona Farisea taudia dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Gorere taudia Sabati Dina dekenai do ita hanamoa be mai taravatu o?” \p \v 4 To idia hereva lasi. Vadaeni Iesu ese inai gorere tauna ia abia, ia hanamoa, vadaeni ia siaia. \v 5 Vadaeni idia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Umui daika ese iena doniki o iena boromakau guri dekenai bema ia moru diho, be Sabati Dina dekenai do idia veria daekau lasi, a?” \p \v 6 Idia ese ia dekenai idia haere lasi. \s1 Manau herevadia \p \v 7 Iesu ese vadivadi taudia ia itaia, helai gabudia namo momokani dekenai idia helai, vadaeni parabole ta ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, \v 8 “Bema tau ta do ia boiboi umui dekenai, headava aria totona do umui lao, gabu namo herea momokani do umui helai diho lasi, aria ena biaguna ese oi ia hereaia tauna ta dekenai do ia boiboi garina. \v 9 Vadaeni do ia mai oi dekenai do ia hamaoroa, do ia gwau, ‘Oi siri, unai helai gabu be inai tau ena.’ Unai neganai oi be mai hemarai danu henunai gabu dekenai do oi helai diho. \v 10 To oi dekenai bema ia boiboi neganai, be henunai gabu dekenai do oi helai diho, vadaeni oi dekenai ia boiboi tauna do ia mai hamaoroa oi dekenai, do ia gwau, ‘Egu turana e, oi be ataiai do oi daekau, vadaeni idia helai diho taudia ibounai ese oi do idia hanamoa.’ \v 11 Badina be sibona ia habadaia tauna be Dirava ese do ia hamaragia, to sibona ia hamaragia tauna be Dirava ese do ia habadaia.” \p \v 12 Vadaeni Iesu ese ia dekenai ia boiboi tauna ia hamaoroa, ia gwau, “Dina tubua aniani o adorahi aniani do oi karaia neganai, emu turana, o emu varavarana, o kohu momo herea taudia, oiemu badibadinai idia noho taudia, dekenai do oi boiboi lasi, kerukeru vanegai ena davana do idia karaia totona, oi dekenai do ma idia boiboi garina. \v 13 To aniani do oi karaia neganai, ogogami taudia bona edia tauanina kahana idia dika taudia, bona aena dika taudia, bona matakepulu taudia dekenai do oi boiboi. \v 14 Unai dekena amo do oi namo, badina idia be kohu lasi, vadaeni kara maoromaoro taudia edia toreisi neganai oiemu davana do oi abia.” \s1 Parabole: Aria badana \p \v 15 Iesu danu idia aniani hebou tauna ta ese unai hereva ia kamonaia, vadaeni ia hereva, ia gwau, “Dirava ena Basileia aria dekenai do ia helai diho tauna be do ia moale.” \p \v 16 To Iesu ia gwau, “Tau ta ese aria badana ta ia karaia, bona taunimanima momo herea dekenai ia boiboi. \v 17 Aria ia karaia hegaegae neganai, ia ese iena hesiai tauna ta ia siaia, iena boiboi totona do idia mai taudia dekenai do ia hamaoroa, do ia gwau, ‘Vadaeni umui mai, gau ibounai ia atoa hegaegae vadaeni.’ \v 18 To idia ibounai idia ura lasi dekenai, idia koia gwauraia. Ta ia gwau, ‘Lau be tano ta lau hoia vadaeni, vadaeni itaia totona lau lao, mani emu biaguna do oi hamaoroa.’ \v 19 Ma ta ia gwau, ‘Lau be boromakau 10 lau hoia vadaeni, vadaeni idia do lau itaia namonamo totona do lau lao, mani emu biaguna do oi hamaoroa.’ \v 20 Ma ta ia gwau, ‘Lau be inai harihari lau headava, unai dainai do lau mai lasi.’ \p \v 21 “Hesiai tauna ia giroa lao, unai hereva iena biaguna dekenai ia hamaoroa. Iena biaguna be ia badu dikadika, vadaeni iena hesiai tauna ia hereva henia, ia gwau, ‘Oi lao haraga, hanua edia huana dekenai, bona dala idauidau dekenai, ogogami taudia, bona edia tauanina idia dika taudia, bona matakepulu taudia, bona edia aena idia dika taudia do oi hakaua mai.’ \v 22 Hesiai tauna ma ia mai, ia gwau, ‘Lohia tauna e, oi hereva hegeregerena lau karaia vadaeni, to ruma be do ia honu lasi.’ \p \v 23 “Vadaeni iena biaguna ese hesiai tauna dekenai ma ia hereva henia goada, ia gwau, ‘Do oi lao, uma dala dekenai bona ara ibounai dekenai noho taunimanima haida ma do oi haboua, mai hereva goada, egu ruma do idia hahonua. \v 24 Badina be lau hamaoroa oi dekenai, lauegu boiboi ginigunana dekenai idia mai lasi taudia ese egu aria sisina do idia ania diba lasi momokani.’ ” \s1 Oi ura Iesu ena murinai do oi raka, be do oi laloa namonamo guna \p \v 25 Taunimanima momo Iesu danu idia raka lao, vadaeni ia ese iena vairana ia giroa idia dekenai, ia hamaorodia, ia gwau, \v 26 “Bema tau ta lau dekenai do ia mai, to iena tamana, iena sinana, iena adavana, iena natuna, iena tadikakana, bona iena mauri danu, bema ia laloaboio lasi, ia be hegeregere lasi lauegu diba tahua tauna do ia lao. \v 27 Bona iena satauro bema ia huaia lasi, bona lauegu murina dekenai bema ia raka lasi tauna, be lauegu diba tahua tauna lasi. \v 28 Bema tau ta ia ura kohoro ruma do ia haginia, ia be guna do ia helai diho, bona haginia ena davana do ia laloa, bema ia be ruma do ia karaia haorea diba, o lasi? \v 29 Ia be ruma ena badina bema ia hamatamaia, to bema ia haorea lasi, vadaeni do idia itaia taudia ibounai ese do idia kirikirilaia, \v 30 do idia gwau, ‘Inai tau ese kohoro ruma haginia totona ia hamatamaia, to ia goada lasi, ia haorea lasi.’ \v 31 O, edena hanua ena king, idau hanua king dekenai do ia tuari henia gwauraia, do ia helai diho guna lasi, do ia laloa karaia lasi, iena tuari taudia 10,000 do idia hegeregere, ia mai noho tauna ena tuari taudia 20,000 dekenai do ia kwalimu diba o? \v 32 Bema lasi, edia padana be do ia daudau dekenai, ia ese iena hesiai taudia maino gwauraia totona do ia siaia. \v 33 Unai dainai, umui be emui gau ibounai bema umui rakatania lasi, umui be lauegu diba tahua taudia lasi. \s1 Damena, mamina lasi gauna \p \v 34 “Damena be gau namona. To bema damena be mamina lasi, edena bamona ena mamina do ia abia lou? \v 35 Ia be tano ena hanamoa muramura gauna lasi, hadoa gaudia dekenai hanamoa lasi gauna, vadaeni ia be negea gauna sibona. Mai ena taiana tauna be do ia kamonai.” \c 15 \s1 Parabole: Mamoe ia boio \p \v 1 Takisi gogoa taudia bona kara dika taudia momo be Iesu ena hereva kamonaia totona idia raka kahirakahira lao. \v 2 To Farisea taudia bona taravatu hadibaia taudia be idia hereva mai badu danu, idia gwau, “Unai tau ese dika taudia ia abia dae, bona idia danu ia aniani hebou.” \v 3 Vadaeni Iesu ese inai parabole ia henia idia dekenai, ia gwau: \p \v 4 “Umui daika ena mamoe bema 100, to tamona bema ia boio, ia be 99 taunimanima idia noho lasi tano dekenai do ia rakatania, ia boio mamoena do ia tahua, ia lao bona do ia davaria? \v 5 Do ia davaria neganai, ia ese mamoe be iena pagana dekenai do ia huaia, mai moale danu. \v 6 Iena ruma dekenai do ia ginidae, vadaeni iena turana bona iena badibadinai taudia do ia haboua, do ia gwau, ‘Ita moale hebou, badina be lauegu mamoe, ia boio gauna, lau davaria vadaeni.’ \v 7 Lau hamaoroa umui dekenai, inai bamona dika tauna ta ena lalona ia giroa dainai, guba dekenai moale do ia bada. To kara maoromaoro taudia 99, edia lalona idia giroa lasi dainai, guba dekenai moale do ia maragi. \s1 Parabole: Moni ia boio \p \v 8 “Edena hahine, bema iena siliva moni be 10, to tamona bema ia boio, ia be lamepa do ia gabua, ruma do ia daroa, do ia tahua namonamo, ela bona do ia davaria, a? \v 9 Do ia davaria neganai, ia ese iena turana bona ena badibadinai hahine taudia do ia haboua, do ia gwau, ‘Ita moale hebou, badina be lauegu moni, ia boio gauna, lau davaria vadaeni.’ \v 10 Lau hamaoroa umui dekenai, dika tauna ta ena lalona ia giroa dainai, Dirava ena aneru be unai bamona do idia moale.” \s1 Parabole: Tamana ena natuna ta ia boio \p \v 11 Ma Iesu ia gwau, “Tau ta be mai ena natuna tau rua. \v 12 Murinai ia vara tauna ese iena tamana dekenai ia hereva henia, ia gwau, ‘Lauegu tamana e, iseda kohu mani oi haria, lauegu kahana lau dekenai oi henia.’ Vadaeni tamana ese iena kohu ibounai iena natuna ruaosi dekenai ia haria karaia. \v 13 Dina momo lasi idia ore, murinai ia vara tauna ese iena kohu ibounai ia haboua, vadaeni ia lao ena laolao dekenai, tano daudau dekenai ia lao, unuseni kara idauidau dekenai iena kohu ia halusia kava. \v 14 Iena kohu idia ore neganai, unai tano dekenai hitolo bada ia vara. Ia be ia ogogami vadaeni. \v 15 Vadaeni ia lao, unai tano tauna ta dekenai ia gaukara. Unai tau ese ia siaia, iena tano dekenai boroma do ia naria karaia. \v 16 Vadaeni boroma edia aniani ia ura ania, ia boga kunu totona, badina be tau ta ese aniani sisina ia henia lasi. \v 17 Vadaeni iena lalona ia kehoa, ia gwau, ‘Egu tamana be mai ena hesiai taudia momo herea, mai edia davana, bona edia aniani momo idia noho. To lau be lau hitolo mase vadaeni. \v 18 Lau toreisi, egu tamana dekenai do lau lao, do lau gwau: Egu tamana e, lau be guba biaguna ena vairana dekenai, bona oiemu vairana dekenai, kerere lau karaia vadaeni. \v 19 Lau be hegeregere lasi oiemu natuna do oi gwauraia, lau be emu hesiai tauna do oi halaoa, mai egu davana.’ \v 20 Vadaeni ia toreisi, iena tamana dekenai ia lao. \p “Ia be dala dekenai ia lao noho, ruma dekenai ia raka lao neganai, daudau dekenai iena tamana ese ia itaia, vadaeni ia bogahisihisi henia, ia heau lao, iena natuna ena aiona dekenai ia rosia, ia kisi henia. \v 21 To iena natuna ese ia hamaoroa, ia gwau, ‘Egu tamana e, lau be guba biaguna ena vairana dekenai, bona oiemu vairana dekenai, kerere lau karaia vadaeni, lau be hegeregere lasi oiemu natuna do oi gwauraia.’ \v 22 To iena tamana ese iena hesiai taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, ‘Dabua namo herea ta umui mailaia, iena tauanina dekenai umui atoa. Iena imana kwakikwaki gauna bona tamaka danu umui mailaia. \v 23 Boromakau ena natuna, ubua gauna, umui mailaia, do umui alaia. Do ita aniani, do ita moale hebou. \v 24 Badina be inai egu natuna ia mase, to ia mauri lou vadaeni, ia boio, to lau davaria vadaeni.’ Vadaeni idia be idia moale hebou. \p \v 25 “To iena vara guna natuna tau be uma dekenai, vadaeni ruma dekenai ia raka lao neganai, gita bona mavaru edia regena ia kamonai. \v 26 Hesiai tauna ta ia boiria, unai regena ena badina ia nanadaia. \v 27 Ia gwau, ‘Oiemu tadina ia giroa mai, vadaeni emu tamana ese boromakau iena natuna, ubua gauna, ia alaia vadaeni, badina iena natuna be mai mauri danu, bona mai namo danu ia davaria lou dainai.’ \v 28 To vara guna natuna tau be ia badu, ruma dekenai ia raka vareai lasi. Iena tamana ia raka murimuri dekenai, iena lalona ia hanamoa gwauraia. \v 29 To ia ese iena tamana dekenai ia haere henia, ia gwau, ‘Lau be lagani momo oiemu hesiai gaukara lau karaia vadaeni, bona emu hereva ta lau utua lasi, to nega ta nani ena natuna ta oi henia lasi lau dekenai, nega ta lauegu turana danu inai bamona ai moale lasi. \v 30 To inai emu natuna be idia loa kava hahine dekenai emu kohu ia haorea kava vadaeni, vadaeni ia giroa mai, oi ese boromakau ena natuna, ubua gauna, oi alaia vadaeni ia totona.’ \p \v 31 “To iena tamana ia gwau, ‘Egu natuna e, oi be lau dekenai oi noho, lau dekenai gau ibounai be oiemu. \v 32 To namo do ita moale, do ita moale bada herea. Badina be inai oiemu tadina ia mase, to ia mauri lou vadaeni, ia boio, to ita davaria vadaeni.’ ” \c 16 \s1 Parabole: Kohu naria tauna mai koikoi danu \p \v 1 Iesu ese iena diba tahua taudia dekenai ma ia hereva henia, ia gwau, “Kohu momo tauna ta be mai ena kohu naria tauna. Vadaeni haida ese ia dekenai iena kohu naria tauna idia samania karaia, idia gwau, ‘Emu kohu ia ese ia henia kava, henia kava.’ \v 2 Vadaeni kohu momo tauna ese ia boiria, ia gwau, ‘Oiemu kara be dahaka lau kamonai vadaeni? Oiemu kohu naria karaia herevadia do oi hamaoroa lau dekenai, badina be do oi doko.’ \p \v 3 “Vadaeni inai kohu naria tauna be sibona ia laloa, ia gwau, ‘Lau be edena bamona do lau karaia? Egu biaguna ese egu dagi do ia kokia. Tano makohia gaukara dekenai be lau goada lasi, noinoi dekenai be lau hemarai. \v 4 To dala ta lau diba, vadaeni egu dagi do ia kokia neganai, lau be do mai egu turana, idia ese edia ruma dekenai lau do idia abia dae.’ \v 5 Vadaeni iena biaguna dekenai idia abiatorehai taudia ia boiria, ta dekenai ia nanadaia, ia gwau, ‘Emu abiatorehai be hida?’ \v 6 Ia gwau, ‘Dehoro kavabu 100.’ Vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, ‘Emu abiatorehai pepana be inai oi abia, oi helai diho, 50 oi torea.’ \v 7 Ma ta ia nanadaia, ia gwau, ‘Oiemu abiatorehai be hida?’ Ia gwau, ‘Uiti puse 100.’ Vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, ‘Emu abiatorehai pepana be inai oi abia, 80 oi torea.’ \p \v 8 “Vadaeni iena biaguna ese unai kohu naria tauna mai ena koikoi ia hanamoa, badina be iena kara ia karaia be mai ena aonega. Badina be kara koikoi dekenai inai tanobada taudia edia aonega be ia bada, to diari taudia edia aonega be ia maragi. \p \v 9 “Lau hamaoroa umui dekenai, emui moni bona kohu dikadia dekena amo taunimanima do umui durua, bona idia danu do umui turana karaia, vadaeni emui kohu idia ore neganai, Dirava ena noho hanaihanai rumana dekenai umui do idia abia vareai. \p \v 10 “Gau maragina ia karaia maoro tauna ese gau badadia do ia karaia maoro, to gau maragina ia karaia kerere tauna ese gau badadia do ia karaia kerere danu. \v 11 Bema inai tanobada ena kohu umui naria namonamo lasi neganai, daika ese mauri ena kohu momokani do ia henia umui dekenai? \v 12 Bona bema tau idauna ena kohu do umui naria namonamo lasi, daika ese umui sibona emui kohu do ia henia umui dekenai. \s1 Dirava bona kohu momo \p \v 13 “Hesiai tauna ta ese iena biaguna rua edia hesiai gaukara ia karaia diba lasi. Badina be ta dekenai do ia badu henia, ta dekenai be do ia lalokau henia, o ta dekenai do ia ura henia, ta dekenai be do ia ura henia lasi. Dirava bona kohu danu nega tamona, edia hesiai gaukara do umui karaia diba lasi.” \s1 Iesu ena hereva haida \p \v 14 Farisea taudia ese unai hereva idia kamonai neganai, Iesu dekenai idia kirikiri, badina idia be moni dekenai idia laloa bada. \v 15 Vadaeni ia gwau henia idia dekenai, ia gwau, “Umui be taunimanima edia vairana dekenai umui sibona dekenai umui hanamoa, to Dirava be emui lalona ia diba. Badina be taunimanima ese idia hanamoa gaudia be Dirava ese ia ura henia lasi. \p \v 16 “Mose ena taravatu bona peroveta taudia edia hereva ese umui idia hakaua ia mai bona Ioane ena nega. Ioane ena nega ia mai bona hari, Dirava ena Basileia ena Sivarai Namona be idia harorolaia noho, bona taunimanima ibounai be mai edia goada ibounai idia vareai noho. \p \v 17 “Guba bona tanobada do idia boio be mai ena dala, to Taravatu ena koma ta do ia boio be dala lasi. \s1 Hahine negea kara Iesu ia herevalaia \p \v 18 “Iena adavana ia negea, vadaeni hahine ta ma ia adavaia tauna be heudahanai tauna, bona ia negea hahinena ia adavaia tauna ese danu be heudahanai tauna. \s1 Parabole: Kohu momo tauna bona noinoi tauna \p \v 19 “Kohu momo tauna ta ia noho, dabua kakakaka bona namo herea danu ia karaia noho, bona dina ibounai ia moale, bona aniani namodia sibona ia ania. \v 20 Iena ruma iduara dekenai noinoi tauna ta, iena ladana be Lasaro, ia hekure noho, iena tauanina ibounai be toto ese ia koua. \v 21 Iena ura be kohu momo tauna ena aniani momoru do ia ania. Sisia danu idia lao, iena toto idia demaria noho. \p \v 22 “Noinoi tauna ia mase, vadaeni aneru ese idia abia, Aberahamo ena kemena dekenai idia abia lao. Kohu momo tauna danu ia mase, vadaeni idia guria. \v 23 Mase gabuna dekenai ia hisihisi noho neganai, iena matana ia negea daekau, daudau dekenai Aberahamo ia itaia, Lasaro danu be iena kemena dekenai. \v 24 Vadaeni ia boiboi, ia gwau, ‘Aberahamo e, egu tamana e, oi bogahisihisi lau dekenai. Mani Lasaro oi siaia, iena imana kwakikwakina ranu dekenai ia atoa diho, egu malana sibona do ia hapariparia. Badina lau be inai lahi ena siahu dekenai hisihisi lau abia noho!’ \p \v 25 “Aberahamo ia gwau, ‘Egu natuna e, oi laloa, oiemu mauri nega lalonai, gau namodia oi abia, bona Lasaro be gau dikadia ia abia. Harihari ia be moale ia abia, to oi be unai hisihisi oi abia. \v 26 Bona inai danu, iseda huana dekenai be guri badana ta ia noho, vadaeni inai gabu dekena amo ta ese unuseni do ia hanaia diba lasi, bona unai gabu dekena amo ta ese iniseni do ia mai diba lasi.’ \p \v 27 “Vadaeni ia gwau, ‘Egu tamana e, lau noinoi oi dekenai, Lasaro do oi siaia egu tamana ena ruma dekenai do ia lao, \v 28 badina egu tadikakana be 5. Ia ese do ia hadibaia idia dekenai, inai hisihisi gabuna dekenai do idia mai garina.’ \p \v 29 “To Aberahamo ia gwau, ‘Mose bona peroveta taudia edia hereva be idia dekenai, idia sibona dekenai do idia kamonai henia.’ \v 30 Ia gwau, ‘Lasi, Aberahamo, egu tamana e, bema tau ta mase dekena amo ia lao idia dekenai, be do idia laloa namonamo.’ \v 31 To Aberahamo ia gwau, ‘Idia be Mose bona peroveta taudia dekenai bema idia kamonai henia lasi, mase dekena amo ta bema ia toreisi danu do idia kamonai henia lasi.’ ” \c 17 \s1 Dika gwauatao \p \v 1 Iesu ese iena diba tahua taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Dibagani be hanaihanai do ia vara noho, to dibagani ia havaraia tauna be madi ia dika bada herea. \v 2 Ia namo lasi bema tau ta ese mero maragi ta ia hakaua kerere. Tau unai bamona dekenai, be namo iena aiona dekenai nadi badana idia kwatua, idia negea davara lalonai, badina iena panisi be do ia bada herea. \p \v 3 “Oi naria namonamo, oiemu tadikaka ese oi bema ia hadikaia, do oi sisiba henia, vadaeni iena lalona bema ia giroa neganai, be iena dika do oi gwauatao. \v 4 Dina tamona dekenai nega 7 bema ia hadikaia oi dekenai, vadaeni nega 7 bema ia giroa mai oi dekenai, do ia gwau, ‘Lau be, egu lalona lau giroa inai,’ vadaeni iena dika do oi gwauatao.” \s1 Iesu ese iena aposetolo taudia dekenai goada ia henia \p \v 5 Aposetolo taudia ese Lohiabada dekenai idia noia, idia gwau, “Aiemai abidadama oi habadaia.” \v 6 Lohiabada ese ia haere henia idia dekenai, ia gwau, “Emui abidadama bema ia maragi herea,mastadi ena uhena bamona, umui ese au badana umui hereva henia diba, umui gwau, ‘Oi sibona do oi abia isi, davara dekenai oi sibona do oi gini,’ vadaeni ia be do ia kamonai henia umui dekenai. \s1 Hesiai tauna ena kara \p \v 7 “To umui daika, bema oiemu hesiai tauna tano makohia gaukara, o mamoe naria gaukara dekena amo hanua dekenai do ia ginidae neganai, do oi hamaoroa, do oi gwau, ‘Oi mai helai diho haraga, oi aniani?’ \v 8 Lasi, oi be do oi gwau, ‘Egu aniani oi nadua, emu rami do oi kwatua, egu hesiai gaukara do oi karaia, ia lao bona do lau aniani ore bona do lau inuinu ore, unai murinai oi be do oi aniani bona do oi inuinu,’ ani? \v 9 Oi be hesiai tauna dekenai oi hanamoa, oi hereva henia gaukaradia ia karaia dainai, a? Lasi. \v 10 Unai dainai, umui danu, umui dekenai Dirava ia hereva karadia ibounai do umui karaia, vadaeni do umui gwau, ‘Ai be hesiai taudia namodia lasi, badina be ai ese aiemai gaukara sibona ai karaia vadaeni.’ ” \s1 Iesu ese lepera taudia 10 ia hanamoa \p \v 11 Iesu be Ierusalema dekenai ia lao neganai, Samaria bona Galilea tano dekena amo ia raka hanaia. \v 12 Hanua maragina ta dekenai ia ginidae, vadaeni lepera taudia 10 ia danu idia hedavari, to sisina daudau dekenai idia gini. \v 13 Iesu dekenai idia boiboi, idia gwau, “Iesu, aiemai biaguna e, oi bogahisihisi ai dekenai.” \v 14 Ia ese ia itaia noho idia dekenai, vadaeni ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Dubu ena hahelagaia taudia dekenai umui lao, do idia itaia umui.” Vadaeni idia lao. Dala dekena amo idia lao neganai, edia kopina idia namo vadaeni. \v 15 Vadaeni tamona sibona ese iena kopina ia itaia ia namo vadaeni, ia giroa lao, mai moale bada danu Dirava dekenai ia hanamoa, \v 16 bona Iesu ena aena badinai iena kwarana ia atoa diho, ia hanamoa. To ia be Samaria tauna. \v 17 Vadaeni Iesu ia gwau, “Ibounai 10 idia namo, ani? Taudia 9 be edeseni? \v 18 Haida be idia giroa lou lasi, Dirava dekenai hanamoa totona, inai idau bese tauna sibona, a?” \v 19 Vadaeni Iesu ia hamaoroa ia dekenai, ia gwau, “Oi toreisi, vadaeni oi lao, oiemu abidadama ese oi ia hanamoa vadaeni.” \s1 Dirava ena Basileia do ia mai \p \v 20 Farisea taudia ese Iesu idia nanadaia, idia gwau, “Dirava ena Basileia be edena negai do ia mai?” Idia dekenai ia haere, ia gwau, “Dirava ena Basileia ena mai, be iena toana do ita itaia lasi guna. \v 21 Bona ta do ia gwau lasi, ‘Gauna inai,’ o, ‘Gauna unai,’ badina Dirava ena Basileia be umui emui lalona dekenai ia noho.” \p \v 22 Vadaeni Iesu ese iena diba tahua taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Nega ta do ia ginidae, umui be do umui ura bada Taunimanima ena Natuna ena dina tamona sibona do umui itaia, to do umui itaia lasi. \v 23 Haida be do idia gwau, ‘Tauna inai,’ o, ‘Tauna unai.’ To umui be do umui lao lasi, edia murinai do umui raka lasi. \v 24 Badina be kevaru guba ena kahana dekenai ia abia isi ia lao bona guba ena kahana dekenai bamona, Taunimanima ena Natuna ese iena mai neganai be unai bamona do ia karaia. \v 25 To ia be hisihisi momo do ia abia guna, bona inai nega taudia ese do idia ura henia lasi. \p \v 26 “Noa ena nega dekenai idia karaia bamona, Taunimanima ena Natuna ena nega be unai bamona danu do idia karaia. \v 27 Idia be idia aniani, idia inuinu, idia headava, ia mai bona Noa lagatoi dekenai ia guia dinana. Vadaeni abata ese idia ia koua, ranu ese ibounai ia hamasea. \v 28 Lota ena nega dekenai danu, unai bamona sibona ia karaia. Idia aniani, idia inuinu, idia hoihoi, idia hadohado, ruma idia karaia. \v 29 To Lota be Sodoma dekena amo ia raka siri dina dekenai, lahi bona nadi siahu, guba dekena amo idia moru, ibounai ia alaia ore. \v 30 Taunimanima ena Natuna do ia hedinarai dina dekenai danu, unai bamona kara do ia vara. \p \v 31 “Unai dina dekenai, bema tau ta ruma ena atai dekenai ia noho, ia be ruma ena lalona dekenai do ia raka vareai lasi, iena kohu abia totona. Bona tau ta bema uma dekenai, ia be hanua dekenai do ia giroa lou lasi. \v 32 Lota ena adavana umui laloa. \v 33 Iena mauri ia dogoatao auka masemase tauna ese iena mauri do ia halusia, to iena mauri ia halusia tauna ese iena mauri do ia davaria. \p \v 34 “Lau hamaoroa umui dekenai, unai hanuaboi dekenai, tatau rua geda tamona dekenai do idia hekure. Ta do ia abia siri, ta be do ia noho. \v 35 Hahine rua ese uiti makohia maragimaragi nadina do idia giroa, be ta do ia abia siri, ta be do ia noho. \v 36 Tatau rua uma gabu dekenai do idia gaukara, be ta do ia abia siri, ta be do ia noho.” \p \v 37 Idia ese idia nanadaia ia dekenai, idia gwau, “Lohiabada e, inai kara be edeseni do ia vara?” Ia gwau, “Mase tauanina ia noho gabuna dekenai galo manudia do idia haboua.” \c 18 \s1 Parabole: Hahine ese kota biaguna ia noia, do ia durua \p \v 1 Iesu ese parabole ta idia dekenai ia hamaoroa, nega ibounai do idia guriguri, do idia hesiku lasi totona. \v 2 Ia gwau, “Hanua ta dekenai kota biaguna ta ia noho. Ia be Dirava dekenai ia gari lasi, bona taunimanima danu ia matauraia lasi. \v 3 Unai hanua ena vabu ta be nega ibounai inai kota biaguna dekenai ia lao, ia gwau, ‘Lau dekenai ia badu henia tauna ena davana do oi henia.’ \v 4 Dina haida inai kota biaguna be ia kamonai lasi, to gabeai sibona ia laloa, ia gwau, ‘Lau be Dirava dekenai lau gari lasi bona taunimanima dekenai lau matauraia lasi. \v 5 To inai vabu ese ia hereva momo dainai, iena kota do lau karaia, do ia giroa mai, lau dekenai hekwarahi do ia henia garina.’ ” \p \v 6 Lohiabada ia gwau, “Unai kota biaguna dikana ena hereva do umui laloa. \v 7 Unai dainai, Dirava ese ia abia hidi taudia, dina bona hanuaboi ia dekenai idia taitai taudia, be idia dekenai idia badu taudia edia davana do ia henia lasi, a? Dirava ese iena taudia do ia durudia haraga lasi, a? \v 8 Lau hamaoroa umui dekenai, kota maoromaoro bona durua do ia henia haraga idia dekenai, to Taunimanima ena Natuna do ia mai neganai, tanobada dekenai abidadama do ia davaria o?” \s1 Parabole: Farisea tauna bona takisi gogoa tauna \p \v 9 Haida idia laloa idia be kara maoromaoro taudia momokani, bona idau taudia dekenai idia ura henia lasi, inai taudia dekenai Iesu ese inai parabole ia henia: \v 10 “Tatau rua Dubu Helaga dekenai idia raka vareai, idia guriguri totona. Ta be Farisea tauna, ta be takisi gogoa tauna. \v 11 Farisea tauna ia gini siri, sibona dekenai ia guriguri, ia gwau, ‘Dirava e, tanikiu, lau be haida bamona lasi, henaoa taudia, kara gagevagageva taudia, heudahanai taudia. Oibe, lau be inai takisi gogoa tauna bamona lasi. \v 12 Lau be pura ta lalonai nega rua aniani ania lasi ena taravatu lau badinaia, kohu lau davaria gaudia ibounai, karoa be 10 lau karaia, karoa ta be harihari gauna dekenai lau halaoa.’ \v 13 To takisi gogoa tauna be idau gabu dekenai ia gini, iena kwarana ia atoa diho, iena kemena ia botaia, ia gwau, ‘Dirava e, lau be dika tauna, oi bogahisihisi lau dekenai.’ \p \v 14 “Lau hamaoroa umui dekenai, unai tau be iena ruma dekenai ia giroa lou, mai ena lalona maoro Dirava ena vairana dekenai, to inai Farisea tauna be lasi. Badina be sibona ia hekokoroku tauna be henunai do ia noho, to sibona ia manau tauna be do idia hanamoa.” \s1 Iesu ese maragidia ia hanamoa \p \v 15 Haida ese edia natuna maragidia Iesu dekenai idia abia lao, idia edia latanai iena imana do ia atoa totona. To diba tahua taudia ese idia itaia, vadaeni idia hereva auka idia dekenai. \v 16 To Iesu ese ia boiria idia dekenai, ia gwau, “Natudia maragidia be lau dekenai do idia mai, umui lulua lasi, badina be Dirava ena Basileia taudia be unai bamodia. \v 17 Momokani lau hamaoroa umui dekenai, bema tau ta ese Dirava ena Basileia do ia abia dae lasi mero maragi bamona, ia be do ia raka vareai lasi unuseni, lasi momokani.” \s1 Mauri herevadia \p \v 18 Lohia tauna ta ese Iesu ia nanadaia, ia gwau, “Hadibaia tauna namona e, lau be mauri hanaihanai abia totona edena bamona do lau karaia?” \v 19 Iesu ia gwau, “Badina dahaka oi gwau lau be namo? Ta ia namo lasi, Dirava sibona. \v 20 Taravatu be oi diba. Oi heudahanai lasi, oi alaia lasi, oi henaoa lasi, oi samania koikoi lasi, oiemu tamana, oiemu sinana dekenai do oi matauraia.” \p \v 21 Ia gwau, “Lau be maragi negana dekena amo unai ibounai lau badinaia vadaeni.” \p \v 22 Iesu ese unai hereva ia kamonaia, vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, “Oi be inai gau tamona sibona do oi karaia: Emu kohu ibounai do oi hoihoilaia, ogogami taudia dekenai do oi harihari henia, guba ena kohu do oi abia. Vadaeni do oi mai, egu murina dekenai do oi raka.” \v 23 Ia be unai hereva ia kamonai, vadaeni iena lalona ia hisihisi bada, badina ia be kohu momo tauna. \p \v 24 Iesu ese ia itaia noho ia dekenai, ia gwau, “Kohu momo taudia Dirava ena Basileia iduara dekenai vareai totona, be do ia auka. \v 25 Kamelo be nila ena matuna dekenai ia vareai be haraga, to kohu momo tauna, Dirava ena Basileia iduara dekenai vareai totona, be ia auka.” \v 26 Idia kamonai taudia idia gwau, “Be? Mauri be daika do ia davaria diba?” \v 27 To Iesu ia gwau, “Taunimanima ese do idia karaia diba lasi gaudia, be Dirava ese do ia karaia diba.” \p \v 28 Petero ia gwau, “Ai be emai gau ibounai ai rakatania vadaeni, oiemu murina dekenai ai raka vadaeni.” \v 29 Iesu ese ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Momokani umui lau hamaoroa, tau ta ese ruma, o iena adavana, o iena tadikakana, o iena tamana, o iena sinana, o iena natuna Dirava ena Basileia totona ia rakatania vadaeni, \v 30 ia be inai mauri neganai, ma gau momo do ia abia, bona nega gabeai danu, mauri hanaihanai do ia abia.” \s1 Nega ihatoina Iesu ese iena mase bona iena toreisi lou ia gwauraia \p \v 31 Iesu ese iena diba tahua taudia 12 ia hakaua siri, ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Ita be Ierusalema dekenai ita daekau, unuseni peroveta taudia ese Taunimanima ena Natuna ena sivaraina idia torea guna herevadia be edia anina do idia vara. \v 32 Badina ia be idau bese taudia edia imana dekenai do idia atoa. Do idia hevaseha henia, hemarai do idia henia, ia dekenai do idia kanudi. \v 33 Do idia botaia, do idia alaia mase, to dina toi murinai do ia toreisi lou.” \v 34 Unai hereva ibounai ena anina be idia diba lasi. Idia kamonai, to edia lalona be idia kehoa lasi. Iesu ese ia gwauraia herevadia edia anina, be idia davaria lasi. \s1 Iesu ese matakepulu tauna ia hanamoa \p \v 35 Iesu be Ieriko dekenai ia raka kahirakahira lao. Matakepulu tauna ta be dala badinai ia helai, ia noinoi totona. \v 36 Taunimanima momo dala dekenai idia raka lao, bona inai tau be edia regena ia kamonai, vadaeni ia henanadaia, “Unai regena ena anina be dahaka?” \v 37 Idia hamaoroa ia dekenai, idia gwau, “Iesu, Nasareta tauna, ia raka hanaia.” \v 38 Vadaeni ia be ia boiboi, ia gwau, “Iesu, Davida ena natuna e! Oi bogahisihisi lau dekenai!” \v 39 Idia raka guna taudia ese idia gwau henia ia dekenai, do ia hereva lasi idia gwau, to ia be ia boiboi mai goada danu, ia gwau, “Davida ena natuna e! Oi bogahisihisi lau dekenai!” \v 40 Vadaeni Iesu be ia gini, ia gwau, “Umui hakaua mai.” Ia raka kahirakahira lao, vadaeni Iesu ese ia nanadaia ia dekenai, ia gwau, \v 41 “Oi dekenai be dahaka do lau karaia?” Ia gwau, “Lohiabada e, egu matana do oi kehoa.” \v 42 Iesu ia gwau, “Emu matana do idia kehoa. Emu abidadama ese ia hanamoa oi.” \v 43 Iena matana idia kehoa nega tamona, vadaeni Iesu ena murina dekenai ia raka, Dirava dekenai ia hanamoa. Unai kara idia itaia taudia ibounai ese Dirava dekenai idia hanamoa. \c 19 \s1 Sakaio ena sivarai \p \v 1 Iesu be Ieriko dekena amo ia raka hanaia. \v 2 Unuseni be tau ta, iena ladana Sakaio, takisi gogoa taudia edia biaguna ta, ia danu be kohu momo tauna. \v 3 Ia ura dikadika Iesu do ia itaia. To taunimanima be momo dainai ia itaia lasi, badina ia be tau kwadogi. \v 4 Vadaeni ia heau guna ia lao, sikamoa au badana ta dekenai ia daekau, Iesu ia raka hanaia neganai do ia itaia gwauraia. \v 5 Iesu be unai gabu dekenai ia ginidae, iena matana ia negea daekau, Sakaio ia itaia, vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, “Sakaio e, oi diho haraga, badina be hari dina oiemu ruma dekenai do lau noho.” \p \v 6 Vadaeni kara haraga ia diho, iena ruma dekenai Iesu ia abia dae, mai moale danu. \v 7 Idia itaia taudia ibounai ese idia hereva maumau, idia gwau, “Iesu be dika tauna dekenai ia vadivadi henia!” \v 8 To Sakaio ia toreisi, ia gini, Lohiabada dekenai ia hereva, ia gwau, “Egu kohu haida be ogogami taudia dekenai do lau henia. Bona ena kohu lau abia kava tauna, be nega 4 do lau henia lou.” \v 9 Iesu ia gwau, “Harihari hamauria be inai ruma dekenai ia ginidae vadaeni, badina ia danu be Aberahamo ena natuna. \v 10 Badina Taunimanima ena Natuna ese idia boio taudia do ia tahua, bona idia do ia hamauria totona ia mai.” \s1 Parabole: Hesiai taudia ese moni idia naria \p \v 11 Taunimanima ese unai hereva idia kamonai, vadaeni Iesu ese parabole ma ta ia hamaoroa idia dekenai, badina be Ierusalema ia kahirakahira vadaeni, bona idia laloa Dirava ena Basileia be unai nega dekenai do ia hedinarai. \v 12 Ia gwau, “Lohia ta hanua daudau dekenai ia lao, iena basileia dekenai king dagina do ia abia, vadaeni inai murinai do ia giroa mai. \v 13 Unai dainai iena hesiai taudia 10 ia boiria guna, 20 kina idia ta ta dekenai ia henia, ia gwau, ‘Do umui hoihoilaia ela bona do lau giroa mai.’ \p \v 14 “To inai lohia ena hanua taudia ese idia badu dikadika henia, vadaeni hesiai taudia haida iena murina dekenai idia siaia, do idia gwau, ‘Ai be ai ura lasi unai tau be aiemai basileia ena king dagina do ia abia.’ \p \v 15 “To herevana, basileia ia abia, vadaeni ia giroa lou, moni ia henia taudia dekenai ia boiria, edia hoihoi dekenai idia davaria gaudia do ia diba gwauraia. \p \v 16 “Ginigunana ia mai, ia gwau, ‘Lohiabada e, oiemu 20 kina dekena amo 200 kina lau davaria vadaeni.’ \v 17 Ia hanamoa ia dekenai, ia gwau, ‘Namo herea, oi be hesiai tauna namona. Gau maragina oi naria namonamo dainai, hanua 10 edia lohia tauna do oi lao.’ \p \v 18 “Iharuana danu ia mai, ia gwau, ‘Lohiabada e, oiemu 20 kina dekena amo 100 kina lau davaria vadaeni.’ \v 19 Vadaeni ia gwau, ‘Hanua 5 edia lohia tauna do oi lao.’ \p \v 20 “Ta ma ia mai, ia gwau, ‘Lohiabada e, oiemu 20 kina be inai, dabua dekenai lau kumia, lau naria. \v 21 Badina be oi dekenai lau gari, oi be hereva auka tauna, oi atoa diho lasi gauna oi abia isi, oi hadoa lasi gauna oi utua.’ \p \v 22 “To lohia ia gwau, ‘Oi be hesiai tauna dikana. Oi sibona emu hereva dekena amo do lau kota henia oi. Oi be oi diba lau be hereva auka tauna, lau atoa diho lasi gauna lau abia isi, bona lau hadoa lasi gauna lau utua. \v 23 Unai dainai edena bamona egu moni be banika taudia dekenai oi abia lao lasi, vadaeni do lau giroa mai neganai, do lau abia lou, mai ena atoa kau moni sisina danu?’ \v 24 Vadaeni iena badibadinai idia gini taudia dekenai ia hereva henia, ia gwau, ‘Ia dekena amo iena 20 kina umui kokia, 200 kina ia abia tauna dekenai do umui henia.’ \p \v 25 “Idia gwau, ‘Lohiabada e, ia be mai ena 200 kina vadaeni.’ \p \v 26 “Ia ma ia gwau, ‘Lau hamaoroa umui dekenai, mai ena gau tauna be gau momo do idia henia, to iena gau be lasi tauna, be ia dekenai sisina ia noho gauna, be do idia abia. \v 27 To lau dekenai idia badu henia taudia, be idia ura lasi do lau lohia idia dekenai taudia, be umui mailaia, egu vairana dekenai idia do umui alaia mase.’ ” \s1 Iesu ia daekau Ierusalema dekenai \p \v 28 Unai hereva murinai Iesu ese edia vairana dekenai ia raka guna, Ierusalema dekenai idia daekau. \v 29 Ia be ia raka lao, Betepage bona Betania, Olive Ororo ena hanuadia, idia kahirakahira vadaeni. Vadaeni iena diba taudia rua ia siaia guna, \v 30 ia gwau, “Hanua ta, iseda vairana dekenai umui lao, vadaeni do umui raka vareai gabuna dekenai be doniki ena natuna ta au dekenai idia kwatua do umui itaia, iena latanai tau ta do ia helai lasi. Do umui ruhaia, do umui mailaia. \v 31 To tau ta do ia nanadaia umui dekenai, do ia gwau, ‘Dahaka totona unai doniki ena natuna umui ruhaia?’ Do umui gwau, ‘Lohiabada ia ura henia dainai.’ ” \p \v 32 Ia siaia taudia idia lao vadaeni, idia dekenai ia hamaoroa hegeregerena idia davaria vadaeni. \v 33 Doniki ena natuna idia ruhaia neganai, doniki ena biaguna ese ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Dahaka totona doniki ena natuna umui ruhaia?” \v 34 Idia gwau, “Lohiabada ese ia ura henia.” \p \v 35 Idia ese doniki ena natuna Iesu dekenai idia hakaua lao, bona edia dabua be doniki natuna ena doruna dekenai idia atoa. Vadaeni latanai Iesu ia helai. \v 36 Iesu ia lao neganai, taunimanima momo ese edia dabua dala dekenai idia atoa. \p \v 37 Ierusalema hanua idia kahirakahira, Olive Ororo dekena amo idia diho, vadaeni iena diba tahua taudia momo idia moale bada herea, Dirava dekenai idia hanamoa, idia itaia vadaeni siahu karadia ibounai dainai. \v 38 Idia gwau, “Lohiabada ena ladana dekenai ia mai King ita hanamoa inai! Maino guba dekenai do ia noho, bona hanamoa bada Ataiai Momokani Diravana dekenai!” \p \v 39 Vadaeni Farisea taudia haida ese unai taunimanima momo edia huanai dekena amo Iesu dekenai idia hamaoroa, idia gwau, “Hadibaia tauna e, emu diba tahua taudia dekenai oi gwau henia.” \p \v 40 To Iesu ese ia haere idia dekenai, ia gwau, “Lau hamaoroa umui dekenai, bema idia be mai regerege lasi, inai nadi do idia boiboi.” \s1 Ierusalema totona Iesu ia tai \p \v 41 Iesu be ia raka kahirakahira, Ierusalema hanua ia itaia, vadaeni ia tai. \v 42 Ia gwau, “Madi, hari dina bema oiemu maino do oi davaria dalana oi diba, be oi namo, to emu matana dekena amo ia hunia vadaeni. \v 43 Badina be negana do ia ginidae, oi dekenai idia tuari henia taudia ese tano do idia haboua bada, tuari ena magu do idia karaia, oi do idia koua hagegea, oiemu taudia idia raka murimuri dekenai be dala lasi. \v 44 Vadaeni idia ese oi do idia hadikaia ore momokani, oiemu taudia danu oiemu magu lalonai be do idia mase ore, bona nadi ta nadi ta latanai do idia noho lasi. Badina be oi hamauria totona, Dirava ese oi dekenai ia vadivadi henia ena nega be oi diba lasi.” \s1 Hoihoi taudia Dubu Helaga dekena amo Iesu ia lulua murimuri dekenai \p \v 45 Vadaeni Dubu Helaga dekenai Iesu ia raka vareai, hoihoi taudia ia lulua murimuri dekenai. \v 46 Ia gwau henia idia dekenai, ia gwau, “Buka Helaga lalonai ia torea vadaeni, ‘Egu Ruma be guriguri Rumana, to umui ese henaoa taudia edia ruma dekenai umui halaoa.’ ” \p \v 47 Dina ibounai Dubu Helaga lalonai Iesu ese ia hadibaia karaia. To dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia bona hanua tau badadia ese ia do idia alaia dalana idia tahua. \v 48 To dala ta idia davaria lasi, badina be taunimanima ibounai idia ura Iesu ena hereva idia kamonai. \c 20 \s1 Iesu idia nanadaia, iena siahu be daika ese ia henia \p \v 1 Dina ta, Iesu be Dubu Helaga lalonai ia hadibaia karaia, bona Sivarai Namona ia harorolaia. Vadaeni dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia bona hanua tau badadia ia dekenai idia lao, \v 2 idia nanadaia, idia gwau, “Edena siahu dekena amo inai gaudia oi karaia?” \p \v 3 Iesu ia haere, ia gwau, “Lau danu hereva tamona lau nanadaia umui dekenai, lau umui hamaoroa, \v 4 Ioane ena bapatiso siahuna be guba dekena amo, o taunimanima dekena amo?” \p \v 5 Idia sibona idia hereva henia, idia gwau, “Bema ita gwau guba dekena amo, ia be do ia gwau, ‘To edena bamona umui kamonai henia lasi?’ \v 6 To bema ita gwau, ‘Taunimanima dekena amo,’ taunimanima ibounai ese nadi dekena amo ita do idia hodoa, badina be idia gwau Ioane be peroveta tauna.” \v 7 Unai dainai idia haere henia, idia gwau, “Ia be edeseni dekena amo ai diba lasi.” \p \v 8 Vadaeni Iesu ia gwau, “Lau danu inai gaudia lau karaia ena siahu be do lau hamaoroa lasi umui dekenai.” \s1 Parabole: Vain ena uma gabu naria taudia dikadia \p \v 9 Vadaeni Iesu ese taunimanima dekenai ia hereva henia lou, inai parabole ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Tau ta vain ena uma gabu ia hadoa, vadaeni vain ena uma gabu be naria taudia dekenai ia henia, do idia naria. Gabeai idau hanua dekenai ia lao, nega daudau unuseni ia noho. \v 10 Uma gabu ena huahua neganai, ia ese iena hesiai tauna ta ia siaia lao, uma gabu naria taudia dekena amo vain ena anina do ia abia. To uma gabu naria taudia ese idia botaia, iena imana anina lasi idia siaia lou. \v 11 Vadaeni hesiai tauna ma ta ia siaia, to idia ese idia botaia, idia hadikaia, iena imana anina lasi ma idia siaia lou. \v 12 Hesiai tauna namba 3 danu ia siaia, to bero idia henia ia dekenai, bona idia negea lao murimuri dekenai. \v 13 Vadaeni uma gabu biaguna ia gwau. ‘Lau be edena bamona do lau karaia? Lauegu natuna, egu lalokau, do lau siaia, do idia itaia, sedira do idia matauraia ia dekenai.’ \v 14 To uma gabu naria taudia ese idia itaia, bona idia sibona idia herevahereva, idia gwau, ‘Iena natuna korikori be inai. Do ita alaia mase, vadaeni uma gabu be do ita abia iseda.’ \v 15 Vadaeni idia veria lao uma gabu murimuri dekenai, idia alaia mase. \p “Uma gabu ena biaguna be edena bamona do ia karaia idia dekenai? \v 16 Ia be do ia mai, uma gabu naria taudia do ia alaia ore, uma gabu be idau taudia haida dekenai do ia henia.” \p Inai hereva idia kamonai neganai, haida idia gwau, “Ia! Lasi! Unai bamona do ia vara lasi!” \p \v 17 Iesu ese iena matana dekenai ia itadia noho, ia gwau, “Buka Helaga dekenai ia torea herevana ena anina be dahaka? Buka Helaga ia gwau: \b \q1 “ ‘Ruma haginia taudia ese idia ura henia lasi nadi be, \q1 ruma ena kona nadi ia halaoa vadaeni.’ \b \m \v 18 Unai nadi latanai do idia moru taudia be do ia makohia momokani, bona bema unai nadi be tau ta ena latanai ia moru neganai, unai tau be do ia patapata momokani, kahu bamona.” \p \v 19 Taravatu hadibaia taudia bona dubu biagudia ese idia diba unai sivarai be idia edia kara. Unai dainai unai nega korikori dekenai, idia ura Iesu idia dogoatao. To idia gari bada unai taunimanima momo dekenai. \s1 Kaisara ena takisi \p \v 20 Vadaeni taravatu hadibaia taudia bona dubu biagudia ese Iesu idia itaia noho, bona dika taudia ia dekenai idia siaia. Edia dika idia hunia, edia toana Iesu vairanai be tau namodia bamona. Idia ura Iesu idia koia, vadaeni hereva ta do ia gwauraia, bona unai hereva dainai, Iesu do idia samania diba, gavana dekenai. \p \v 21 Idia ese Iesu idia nanadaia, idia gwau, “Hadibaia tauna e, ai diba oiemu hereva bona oeimu hadibaia be idia maoromaoro, bona taunimanima edia hereva dekenai oi laloa lasi, to Dirava ena dala sibona oi hadibaia namonamo. \v 22 Kaisara ena takisi moni do ita henia be ia maoro o?” \p \v 23 To ia be edia koikoi ia diba, vadaeni ia haere, ia gwau, \v 24 “Moni ta umui mailaia, lau itaia. Daika ena laulau bona daika ena revareva be inai?” \p Idia gwau, “Kaisara ena.” \p \v 25 Vadaeni Iesu ia gwau, “Kaisara ena, Kaisara dekenai do umui henia, to Dirava ena, Dirava dekenai do umui henia.” \p \v 26 Vadaeni unai taunimanima momo edia vairana dekenai, inai dubu biagudia ese be dala lasi Iesu idia dogoatao, badina iena hereva be kerere lasi. Iena haere dekenai idia hoa bada, idia be mai edia hereva ta lasi. \s1 Toreisi lou herevadia \p \v 27 Unai murinai Sadukea taudia haida Iesu dekenai idia lao. Unai orea idia gwau be taunimanima idia mase neganai, do idia toreisi lou lasi. Vadaeni idia nanadaia, idia gwau, \v 28 “Hadibaia tauna e, Mose ese taravatu ia henia ai dekenai, ia gwau, ‘Tau ta do ia mase, bona iena vabu do ia noho mai ena natuna lasi, vabu be unai mase tauna ena tadina ese do ia adavaia, iena natuna do ia havaraia, mase tauna ena.’ \v 29 Guna, aiemai huana dekenai tadikaka be 7 idia noho, ia vara guna tauna ese hahine ta ia adavaia, to natuna lasi ia mase vadaeni. \v 30 Iharuana bona ihatoina ese unai hahine idia adavaia, \v 31 ia lao bona taudia 7 ese idia abia vadaeni. To ibounai idia mase, mai edia natuna lasi. \v 32 Gabeai hahine danu ia mase vadaeni. \v 33 Toreisi lou neganai, unai hahine be daika ena adavana? Badina be taudia 7 ese idia adavaia.” \p \v 34 Iesu ia haere, ia gwau, “Inai tanobada taudia be hahine idia abia bona idia headava. \v 35 To do idia toreisi lou, bona edia namo hegeregere mauri gabeai lalonai do idia vareai taudia be do idia headava lasi. \v 36 Bona do idia mase lou lasi, idia be aneru danu do idia hegeregere, bona Dirava ena natuna do idia lao, badina idia be toreisi lou taudia. \v 37 To mase dekena amo idia toreisi lou herevana be Mose ese ia hamomokania vadaeni au ginigini ia araia ena sivarai lalonai. Inai bamona ia gwau, ‘Lohiabada be Aberahamo ena Dirava, Isako ena Dirava, Iakobo ena Dirava.’ \v 38 Unai dainai, ia be mase taudia edia Dirava lasi, to mauri taudia edia, badina taunimanima ibounai be ia dainai idia mauri.” \v 39 Taravatu hadibaia taudia haida idia gwau, “Hadibaia tauna e, hereva maorona be unai.” \v 40 Unai dekena amo idia nanadaia lou lasi, idia gari vadaeni. \s1 Davida totona hereva \p \v 41 To Iesu ese ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Badina be dahaka taunimanima be idia gwau Keriso be Davida ena natuna, a? \v 42 Davida be Salamo dekenai ia gwau: \b \q1 “ ‘Lohiabada ese egu Lohiabada dekenai ia hamaoroa, ia gwau: \q1 Lauegu imana idiba kahana dekenai do oi helai, \q1 \v 43 ela bona oi dekenai idia tuari henia taudia ibounai, \q1 be oiemu aena henunai gaudia dekenai do lau halaoa.’ \b \m \v 44 Bema Davida ese Keriso ia gwauraia ‘Lohiabada’, edena bamona Keriso be Davida ena natuna sibona?” \s1 Taravatu hadibaia taudia edia kara \p \v 45 Vadaeni taunimanima ibounai edia vairana dekenai Iesu ese iena diba tahua taudia ia hamaoroa, ia gwau, \v 46 “Taravatu hadibaia taudia do umui naria namonamo. Idia be idia ura dabua lata herea karaia, vadaeni do idia loaloa gabudia dekenai taunimanima ese idia dekenai do idia hanamoa, bona dubu dekenai, bona aria neganai, gabu namo herea dekenai do idia helai. \v 47 To idia ese vabu edia ruma dekenai gau idia abia haorea, bona taunimanima koia totona, guriguri lata herea idia gwauraia. Idia be edia davana metau do idia abia.” \c 21 \s1 Vabu ena boubou monina \p \v 1 Iesu ese iena matana ia abia isi, kohu momo taudia ia itaia, boubou moni be maua ena lalonai idia udaia. \v 2 Ma vabu ogogamina ta ia itaia, iena moni maragimaragi rua ia udaia. \v 3 Vadaeni Iesu ia gwau, “Momokani umui lau hamaoroa, inai vabu mai ogogami danu ia udaia moni ese idia ibounai edia moni ia hanaia. \v 4 Badina be idia ese edia moni bada herea dekena amo sisina sibona boubou maua dekenai idia udaia, to inai vabu be mai ogogami danu, to ia ese iena moni ibounai, iena mauri dekenai durua gauna ia udaia.” \s1 Dubu Helaga do idia hadikaia \p \v 5 Tau haida ese Dubu Helaga idia herevalaia, Dubu dekenai herahera karaia nadi namodia bona harihari gaudia mai helaga danu idia herevalaia. To Iesu ia gwau, \v 6 “Hari umui itaia gaudia ibounai be nega gabeai do idia moru diho, nadi ta nadi ta latanai do ia noho lasi.” \s1 Iesu ese gabeai do idia vara gaudia ia gwauraia guna \p \v 7 Vadaeni Iesu idia nanadaia, idia gwau, “Hadibaia tauna e, edena negai inai gaudia do idia vara? Bona do idia vara negana ena toana be dahaka?” \v 8 Ia gwau, “Do umui naria namonamo, umui dekenai do idia koia garina. Badina be taunimanima momo lauegu ladana dekenai do idia mai, do idia gwau, ‘Tauna be lau inai,’ bona, ‘Negana ia kahirakahira vadaeni.’ To idia edia murina dekenai do umui lao lasi. \v 9 To tuari bona heatu bada edia sivarai do umui kamonai, do umui gari lasi, badina be inai gaudia do idia vara guna, to dokona be gabeai.” \p \v 10 Ma Iesu ia gwau, “Bese ta bese ta danu do idia alaia ta ta dekenai, bona basileia ta be basileia ta danu do idia tuari. \v 11 Gabu ibounai dekenai tano do idia mareremarere, hitolo bada, bona ta ta dekenai do ia hanaia gorerena do idia vara, ma gari bada gaudia danu, bona guba dekena amo toana badadia do idia hedinaraia. \p \v 12 “To unai gaudia do idia vara lasi neganai, idia ese umui do idia guia, hisihisi do idia henia umui dekenai, dubu dekenai bona dibura ruma dekenai umui do idia doria vareai, king bona gavana edia vairana dekenai umui do idia hakaua lao, lauegu ladana dainai. \v 13 To unai neganai umui be mai emui dala Sivarai Namona do umui gwauraia hedinarai. \v 14 Umui laloa guna lasi edena bamona edia samania do umui haere henia. \v 15 Badina be lau ese hereva bona aonega do lau henia umui dekenai. Vadaeni umui dekenai badu henia taudia ibounai be do idia hegeregere lasi emui hereva do idia koua. \p \v 16 “To emui tamana, emui sinana, emui tadikakana, emui varavarana, emui turana, ese umui do idia samania, bona idia ese umui haida danu do idia alaia mase. \v 17 Taunimanima ibounai ese do idia badu henia umui dekenai lau dainai. \v 18 To emui kwarana huina tamona do ia dika lasi. \v 19 Do umui gini auka dainai, emui laumana do idia mauri. \s1 Ierusalema do idia hadikaia \p \v 20 “Tuari orea ese Ierusalema do idia koua hagegea do umui itaia, vadaeni do umui diba, iena dokona ia kahirakahira vadaeni. \v 21 Unai neganai Iudea dekenai idia noho taudia be ororo dekenai do idia heau lao, bona hanua lalonai idia noho taudia be do idia heau murimuri dekenai, bona gunika dekenai idia noho taudia be hanua dekenai do idia raka vareai lasi. \v 22 Badina be davana karaia negana be unai. Ia torea guna herevadia hamomokania dinana be unai. \v 23 Unai neganai rogorogo hahine bona natuna matamata havaraia hahine be madi idia dika! Badina be hisihisi badana inai tano dekenai do ia vara, bona inai bese taudia edia latanai badu do ia ginidae. \v 24 Haida be kaia edia matana dekenai do idia mase, haida be do idia abia mauri, idau hanua idau hanua dekenai do idia abia lao. Idau bese taudia ese aena dekenai Ierusalema do idia moia tao, ia lao bona unai idau bese edia nega do ia ore. \s1 Taunimanima ena Natuna do ia mai \p \v 25 “Dina, hua, hisiu dekenai toa do idia vara, bona tanobada besedia be do idia hisihisi, bona edia kudouna dekenai do idia gari dikadika. Davara ena regena bona hurehure danu do idia bada. \v 26 Taunimanima edia kudouna dekenai do idia gari momokani, edia laloa danu do idia doko, unai idia vara gaudia dainai. Badina be guba ena siahu gaudia do idia mareremarere, edia heau ena dala be do idia idau momokani. \v 27 Vadaeni tanobada taudia idia ese Taunimanima ena Natuna do idia itaia, ori ena latanai do ia mai, mai ena siahu bada, bona mai ena hairaina danu. \v 28 To inai gaudia do idia vara hamatamaia neganai, be emui kwarana do umui abia isi. Badina be umui emui hamauria be ia kahirakahira vadaeni.” \s1 Parabole: Fig auna \p \v 29 Iesu ese parabole ta ia henia idia dekenai, ia gwau, “Fig auna bona au ibounai do umui itaia. \v 30 Edia rauna matamata idia tubu daekau umui itaia, vadaeni umui diba lahara ia kahirakahira vadaeni. \v 31 Unai dainai, umui danu ese inai gaudia do idia vara do umui itaia, vadaeni do umui diba Dirava ena Basileia ia kahirakahira vadaeni. \p \v 32 “Momokani umui lau hamaoroa, inai nega do ia ore lasi, inai gaudia ibounai do idia vara momokani. \v 33 Guba bona tanobada do idia boio, to lauegu hereva be do ia boio lasi. \s1 Do umui naria \p \v 34 “Do umui naria namonamo, aniani bona kekero muramura bona tanobada ena laloa metau momo gaudia ese emui lalona do idia guia garina, vadaeni Lohiabada ena Dina do ia mai haraga, umui hegaegae lasi garina. \v 35 Badina be unai Dina be tanobada latanai idia noho taunimanima ibounai dekenai do ia ginidae. \v 36 Unai dainai, do umui naria, bona nega ibounai do umui guriguri, vadaeni inai dika ibounai dekena amo do umui heau mauri, vadaeni Taunimanima ena Natuna ena vairana dekenai do umui gini.” \p \v 37 Dina ibounai Iesu ena kara be Dubu Helaga dekenai ia hadibaia karaia. To hanuaboi ibounai neganai be ia raka murimuri dekenai, Olive Ororo dekenai ia lao noho. \v 38 Daba ia rere neganai taunimanima ibounai be Dubu Helaga dekenai idia haboua, iena hereva kamonai totona. \c 22 \s1 Iuda Iskariote ese Iesu ena mase dala ia karaia \p \v 1 Idia hatubua lasi paraoa ena aria ladana Pasova, ia kahirakahira vadaeni. \v 2 Vadaeni dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia ese Iesu alaia totona dala idia tahua, hunia dekenai, badina be idia ese unai taunimanima momo dekenai idia gari. \p \v 3 Unai neganai Satani ese Iuda Iskariote, idia 12 tauna ta, ena lalona dekenai ia vareai. \v 4 Vadaeni ia be ia lao, dubu biagudia bona Dubu Helaga ena gima taudia danu idia hereva hebou, Iesu be edena bamona do ia henia idia dekenai. \v 5 Idia be idia moale, vadaeni idia gwauhamata ia dekenai, moni do idia henia idia gwau. \v 6 Iuda ia gwau, “Namo.” Vadaeni nega ia naria, taunimanima idia noho lasi neganai, ia ese Iesu do ia henia idia dekenai. \s1 Aria idia karaia hegaegae \p \v 7 Idia hatubua lasi paraoa ena aria dinana, Pasova ena mamoe alaia dinana, ia ginidae. \v 8 Vadaeni Iesu ese Petero bona Ioane ia siaia, ia gwau, “Umui lao, Pasova do umui karaia hegaegae, vadaeni do ita ania.” \p \v 9 Idia ruaosi idia gwau, “Edeseni do ai karaia hegaegae?” \p \v 10 Vadaeni Iesu ese ia hamaorodia, ia gwau, “Hanua badana dekenai do umui raka vareai, tau ta hodu ta ia huaia noho do umui itaia, vadaeni ia ese do ia daekau rumana dekenai do umui daekau. \v 11 Vadaeni unai ruma ena biaguna do umui hereva henia, do umui gwau, ‘Hadibaia tauna ia gwau, vadivadi daiutu be edeseni, egu diba tahua taudia danu Pasova do ai ania?’ \v 12 Vadaeni ia ese ataiai daiutu badana ta do ia hadibaia umui dekenai, ia hegaegae vadaeni. Unuseni Pasova do umui karaia hegaegae.” \p \v 13 Vadaeni idia ruaosi idia lao, ia ese ia gwauraia guna gaudia idia davaria, vadaeni Pasova idia karaia hegaegae. \s1 Anibou Helaga \p \v 14 Negana ia ginidae neganai, Iesu be iena aposetolo taudia danu idia helai diho. \v 15 Vadaeni idia dekenai ia hereva, ia gwau, “Lau ura bada hari inai Pasova do ita ania hebou guna, gabeai hisihisi do lau davaria. \v 16 Badina be umui lau hamaoroa, lau be Pasova do lau ania lou lasi, ela bona iena anina korikori do ia hedinarai Dirava ena Basileia lalonai.” \p \v 17 Vadaeni kapusi ta ia abia, ia hanamoa, ia gwau, “Inai be umui abia, umui ibounai do umui inua. \v 18 Badina be lau hamaoroa umui dekenai, lau be uaina do lau inua lou lasi, ela bona Dirava ena Basileia do ia ginidae.” \p \v 19 Vadaeni paraoa ia abia, ia hanamoa, ia makohia, ia henia idia dekenai, ia gwau, “Lauegu tauanina be inai, umui totona ia henia vadaeni. Inai bamona do umui karaia, lau dekenai do umui laloa totona.” \v 20 Idia ania ore, vadaeni ia ese kapusi ma ia abia, ia gwau, “Inai kapusi be maino karaia gwauhamata matamatana lauegu rarana dekenai, umui totona do ia bubua. \p \v 21 “Lauegu mase dala do ia karaia tauna ena imana be pata latanai, inai lauegu badibadinai. \v 22 Momokani, Taunimanima ena Natuna be do ia lao, ia gwauraia guna hegeregerena, to iena mase dala ia karaia tauna madi ia dika momokani.” \p \v 23 Vadaeni idia sibona ta ta dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Inai be daika ese unai bamona do ia karaia?” \s1 Daika do ia bada \p \v 24 Vadaeni idia sibona idia hepapahuahu, idia be daika do ia herea. \v 25 Vadaeni ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Bese idauidau edia king ese idia lohia idia dekenai, bona hanua idauidau taudia ese edia lohia dekenai idia hanamoa. \v 26 To umui be unai bamona lasi. Umui emui huanai guna ia vara tauna be gabeai vara tauna bamona do ia lao, bona hakaua tauna danu be hesiai tauna bamona do ia lao. \v 27 Badana be daika, aniani gabuna dekenai do ia helai diho tauna, o hesiai tauna? Aniani gabuna dekenai ia helai diho tauna, ani? To lau be umui emui huanai lau noho, emui hesiai tauna bamona. \p \v 28 Metau bona dibagani be lau dekenai idia ginidae negadia lalonai, umui ese lau umui badinaia noho, lau umui rakatania lasi. \v 29 Unai dainai, egu Tamana ese Basileia ta ia henia lau dekenai hegeregerena, lau danu Basileia ta lau henia inai, umui dekenai. \v 30 Vadaeni lauegu Basileia lalonai, egu pata dekenai do umui aniani, bona do umui inuinu, bona terona ena latanai do umui helai, vadaeni Israela iduhu 12 dekenai do umui kota henia. \s1 Iesu ia gwau Petero ese do ia hunia ena hereva dekenai \p \v 31 “Simona e, Simona e, oi kamonai. Satani ese gwaumaoro ia abia vadaeni, emui abidadama do ia tohoa, hegeregere uiti idia botaia, iena momoru kokia totona. \v 32 To lau be lau guriguri vadaeni oi dainai, oiemu abidadama do ia moru lasi totona. Vadaeni lau dekenai do oi giroa mai neganai, be oiemu tadikaka dekenai goada do oi henia.” \v 33 Petero ia gwau, “Lohiabada e, lau be oi danu do ita lao, ela bona dibura ruma, ela bona mase.” \v 34 To Iesu ia gwau, “Petero e, oi lau hamaoroa inai, kokoroku do ia boiboi lasi, oiemu hereva dekenai nega toi do oi hunia lau, do oi gwau, ‘Lau be lau diba lasi Iesu.’ ” \s1 Puse, tamaka bona tuari kaia \p \v 35 Ma Iesu ia gwau, “Guna lau ese umui lau siaia neganai, mai emui pusepuse lasi, mai emui dabua udaia gauna lasi, mai emui tamaka lasi, umui raka, be umui ese gau ta dekenai umui hegeregere lasi, a?” \p Idia gwau, “Lasi.” \p \v 36 Vadaeni ia gwau, “To harihari, ta mai ena pusepuse, do ia abia, ta mai ena dabua udaia gauna, danu do ia abia, ta mai ena tuari kaia lasi, iena dabua dekena amo kaia ta do ia hoia. \v 37 Badina Dirava ena Buka Helaga lalonai inai hereva ia noho: \q1 ‘Taunimanima ese idia laloa vadaeni, \q1 ia be dika karaia tauna hegeregerena.’ \m Umui lau hamaoroa inai: Unai kara be momokani lau dekenai do ia vara. Badina Buka Helaga ena hereva ibounai lau totona, be do idia vara momokani.” \v 38 Idia gwau, “Lohiabada e, tuari kaia rua be inai.” \q1 Ia gwau, “Ia hegeregere vadaeni.” \s1 Olive Ororo dekenai Iesu ia guriguri \p \v 39 Vadaeni idia raka murimuri dekenai, ma nega ibounai ia karaia bamona, Iesu ia lao Olive Ororo dekenai, iena diba tahua taudia danu iena murina dekenai idia raka. \v 40 Unai gabu dekenai idia ginidae, vadaeni idia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Do umui guriguri, dibagani ese umui do ia abia garina.” \p \v 41 Vadaeni ia sibona ia raka siri, nadi ta bema idia negea ena daudau hegeregerena, vadaeni iena tuina ia atoa diho, ia guriguri, \v 42 ia gwau, “Egu Tamana e, oiemu lalona bema ia hegeregere, inai kapusi be lau dekena amo do oi kokia, to lauegu ura lasi, oiemu ura sibona.” \v 43 Vadaeni aneru ta guba dekena amo ia dekenai ia ginidae, ia dekenai goada henia totona. \v 44 To hisihisi bada ese Iesu ena lalona ia abia, ia guriguri goadagoada, ela bona iena kopina ia siahu ranuna be rara bamona ia moru tano dekenai. \p \v 45 Guriguri dekena amo ia toreisi, diba tahua taudia dekenai ia giroa lao, to idia be idia mahuta noho, edia laloa idia doko dainai. \v 46 Vadaeni ia ese ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Badina dahaka umui mahuta? Umui toreisi, umui guriguri, dibagani ese umui do ia abia garina.” \s1 Iesu idia dogoatao \p \v 47 Iesu ia hereva noho neganai, taunimanima momo idia ginidae vadaeni. Iuda, diba tahua tauna ta, ese ia hakaudia, vadaeni Iesu dekenai kisi henia totona ia raka kahirakahira lao. \v 48 To Iesu ia gwau, “Iuda e, Taunimanima ena Natuna be kisi dekena amo iena mase dala do oi karaia, a?” \p \v 49 Iesu ena diba tahua taudia ese idia itaia dahaka do ia vara, vadaeni idia nanadaia ia dekenai, idia gwau, “Lohiabada e, tuari kaia dekena amo idia dekenai do ai heatu, a?” \v 50 Vadaeni idia ta ese Hahelagaia Tauna Badana ena hesiai tauna ena taiana idiba kahana ia utua oho. \p \v 51 To Iesu ia gwau, “Dohore.” Vadaeni unai tau ena taiana dekenai Iesu ese iena imana ia atoa, ia hanamoa lou. \p \v 52 Vadaeni Iesu ese ia do idia dogoatao totona idia lao taudia, dubu biagudia bona Dubu Helaga ena gima taudia bona hanua tau badadia, dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Umui be henaoa tauna ta do umui dogoatao totona bamona umui mai, mai emui kaia, bona mai emui io, a? \v 53 Dina ibounai ita be Dubu Helaga lalonai ita gini hebou, to edena bamona lau umui dogoatao lasi? To inai be umui emui nega, dibura ena siahu negana.” \s1 Petero ese iena hereva dekena amo Iesu ia hunia \p \v 54 Vadaeni idia ese Iesu idia dogoatao, Hahelagaia Tauna Badana ena ruma dekenai idia hakaua vareai. Petero danu Iesu ena murina dekenai ia raka, to sisina ia daudau. \v 55 Haida ese magu lalonai lahi idia karaia, vadaeni idia helai hagegea. Petero danu idia edia badinai ia helai. \v 56 Vadaeni hesiai hahine ta ese lahi ena diari dekenai Petero ia itaia, vadaeni ia gwau, “Inai tau be Iesu ena turana ta.” \p \v 57 To Petero ese iena hereva dekenai Iesu ia hunia, ia gwau, “Hahine e, lau be lau diba lasi ia.” \p \v 58 Nega ia daudau lasi, tau ta ese ma Petero ia itaia, ia gwau, “Oi danu idia edia turana ta.” \p To Petero ia gwau, “Tau e, lau be lasi.” \p \v 59 Hora ta ia lao, vadaeni ta ma ia hereva goadagoada, ia gwau, “Momokani, inai tau be Iesu ena turana ta, badina be ia danu Galilea tauna.” \p \v 60 To Petero ia gwau, “Tau e, oiemu hereva ena anina lau diba lasi.” \p Vadaeni ia hereva neganai, maoromaoro kokoroku ia boiboi. \v 61 Vadaeni Lohiabada ese iena matana ia giroa Petero dekenai, ia itaia noho. Unai neganai, Petero ese Lohiabada ena hereva ia laloa, ia gwau, “Kokoroku do ia boiboi lasi, nega toi oiemu hereva dekenai do oi hunia lau.” \v 62 Vadaeni Petero ia raka murimuri dekenai, ia tai dikadika. \s1 Iesu idia hevaseha henia, bona idia botaia \p \v 63 Iesu idia dogoatao taudia ese idia kirikirilaia, bona idia botaia. \v 64 Iena matana danu dabua dekenai idia koua, iena vairana idia botaia, idia nanadaia, idia gwau, “Oi ia botaia tauna be daika?” \v 65 Bona hereva dika momo idia gwauraia ia dekenai. \s1 Kaunsolo taudia edia vairana dekenai Iesu idia kota henia \p \v 66 Daba rere neganai, hanua tau badadia idia haboua, dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia danu, vadaeni kaunsolo taudia edia vairana dekenai Iesu idia hakaua lao. Idia gwau, \v 67 “Oi hamaoroa ai dekenai, oi be Keriso o?” \p Iesu ia gwau, “Bema umui lau hamaoroa, umui be do umui kamonai lasi. \v 68 Bona bema umui lau nanadaia, umui be do umui haere lasi. \v 69 To harihari ia lao, Taunimanima ena Natuna be Dirava ena siahu idibana kahana dekenai do ia helai.” \p \v 70 Vadaeni ibounai idia gwau, “Be, oi be Dirava ena Natuna, a?” Ia gwau, “Umui gwauraia maoro unai.” \p \v 71 Idia gwau, “Dahaka dainai samania hereva ma ita tahua? Ia sibona ena uduna dekenai ia hereva gauna ita kamonai vadaeni!” \c 23 \s1 Iesu be Pilato ena vairana dekenai \p \v 1 Vadaeni hebou taudia ibounai idia toreisi, Pilato dekenai Iesu idia hakaua lao. \v 2 Ia dekenai idia samania hamatamaia, idia gwau, “Inai tau ai davaria, aiemai bese taudia dekenai ia hereva henia mai goada danu, Kaisara ena takisi moni henia totona ia gwauatao, bona sibona ia gwauraia ia be Keriso, king ta.” \p \v 3 Vadaeni Pilato ese ia nanadaia, ia gwau, “Oi be Iuda taudia edia King, a?” \p Iesu ia haere, ia gwau, “Oi hereva maoro unai.” \p \v 4 Pilato ese dubu biagudia bona unai taunimanima momo dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Kerere ta lau davaria lasi inai tau dekenai.” \p \v 5 To idia be idia hereva goadagoada, idia gwau, “Ia ese iena hadibaia herevadia dekenai Iudea noho taudia ibounai ia hadikadia, Galilea dekena amo ia hamatamaia, ia mai bona inai hanua dekenai.” \p \v 6 Pilato ese inai hereva ia kamonaia, vadaeni ia henanadaia, ia gwau, “Inai Iesu be Galilea tauna, a?” \v 7 Vadaeni ia diba ia be Heroda ena kahana tauna dainai, ia ese Heroda dekenai ia siaia lao, badina unai neganai Heroda be Ierusalema dekenai ia noho. \s1 Iesu be Heroda ena vairana dekenai \p \v 8 Heroda ese Iesu ia itaia, vadaeni ia moale bada, badina be nega daudau Iesu ena sivarai ia kamonai, vadaeni ia ura be do ia itaia, bona Iesu ese toa ta do ia karaia, vadaeni do ia itaia. \v 9 Vadaeni ia dekenai hereva momo ia nanadaia, to Iesu be ia haere lasi. \v 10 Dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia be unuseni idia gini, idia ese Iesu idia samania mai goada danu. \v 11 Vadaeni Heroda mai ena tuari taudia danu ese Iesu idia kirikirilaia, idia hevaseha henia, dabua namo herea ta iena tauanina dekenai idia atoa, vadaeni Pilato dekenai idia siaia lou. \v 12 Unai neganai Pilato bona Heroda be idia maino karaia vadaeni, badina be guna idia ruaosi ta ta dekenai idia badu henia. \s1 Iesu nega iharuana Pilato ena vairana dekenai \p \v 13 Vadaeni Pilato ese dubu biagudia bona hanua lohia taudia ia boiridia, \v 14 ia hamaorodia, ia gwau, “Inai tau umui mailaia, umui gwau hanua dekenai ia ese taunimanima ia hakaua kerere, be lau ese umui emui samania hereva lau tahua, to iena kerere ta lau davaria lasi. \v 15 Heroda danu ese Iesu ena kerere ta ia davaria lasi, unai dainai ia siaia lou ita dekenai. Inai dainai, ia ese ena davana be mase kererena ta ia karaia lasi. \v 16 Namo, lau botaia, vadaeni do lau ruhaia ia lao.” \v 17 Badina be nega ibounai, Pilato ena kara be unai aria neganai, dibura ruma dekenai idia noho tauna ta do ia ruhaia murimuri dekenai. \p \v 18 To taunimanima ibounai idia boiboi, idia gwau, “Inai tau alaia. To Baraba be do oi ruhaia, bona henia ai dekenai.” \v 19 Baraba be hanua badana lalonai heatu ia havaraia, bona taunimanima ia alaia dainai, dibura ruma dekenai idia koua. \p \v 20 Pilato ese ma ia hereva henia lou idia dekenai, ia gwau ia ura be Iesu do ia ruhaia ia lao. \v 21 To idia ma idia boiboi, idia gwau, “Oi hasatauroa, oi hasatauroa!” \p \v 22 Nega ihatoina ma ia hereva lou idia dekenai, ia gwau, “Inai tau ena dika be dahaka? Lau be mase ena badina ta ia dekenai lau davaria lasi. Lau ese do lau botaia, vadaeni do lau ruhaia.” \p \v 23 To idia be mai goada danu idia boiboi, idia gwau, “Oi hasatauroa!” Vadaeni idia edia hereva ia kwalimu. \v 24 Vadaeni Pilato ese idia edia ura hegeregerena ia karaia. \v 25 Inai Baraba, heatu bona alaia dainai dibura ruma dekenai ia noho tauna, be ia siaia murimuri dekenai, idia edia noinoi hegeregerena. To Iesu be ia henia idia dekenai, edia ura do idia karaia. \s1 Iesu idia hasatauroa \p \v 26 Idia ese Iesu idia hakaua murimuri dekenai, vadaeni Simona, Kurene tauna ta, gunika dekena amo ia mai neganai idia dogoatao, satauro be iena pagana dekenai idia atoa, Iesu ena murinai do ia huaia. \p \v 27 Taunimanima momo herea be Iesu ena murinai idia raka, bona hahine haida idia raka lao neganai, idia taitai noho. \v 28 Vadaeni Iesu ese iena vairana ia giroa, idia dekenai ia hereva, ia gwau, “Ierusalema hahine e, lau dekenai do umui taitai lasi, to umui sibona dekenai umui taitai, bona emui natuna dekenai do umui taitai. \v 29 Badina be negana do ia mai, taunimanima do idia gwau, natuna lasi hahine bona natuna maragi havaraia diba lasi hahine be idia namo! \v 30 Unai neganai ororo badadia dekenai do idia hereva henia, do idia gwau, ‘Aiemai latanai umui moru!’ bona ororo maragidia dekenai do idia hamaoroa, do idia gwau, ‘Ai do umui hunia!’ \v 31 Badina bema au be mai mauri danu neganai inai bamona kara idia karaia, be au mai kakoro danu neganai be edena bamona do idia karaia?” \p \v 32 Dika karaia taudia rua be Iesu danu idia hakaua murimuri dekenai, do idia hasatauroa nega tamona. \v 33 Gabu ta dekenai idia ginidae, ena ladana be Kwara Koukouna. Unuseni Iesu idia hasatauroa. Inai dika karaia taudia danu, ta Iesu ena idiba kahana dekenai, ma ta ena lauri kahana dekenai, idia hasatauroa. \v 34 Vadaeni Iesu ia guriguri, ia gwau, “Egu Tamana e, inai taudia edia dika mani oi gwauatao, badina idia diba lasi dekenai inai bamona idia karaia noho.” \p Vadaeni iena dabua idia haria karaia, laki gadara dekena amo edia ahuna ta ta idia abia. \v 35 Hanua taudia be idia gini, Iesu idia itaia noho. Bona hanua lohia taudia ese idia kirikirilaia ia dekenai, idia gwau, “Ia be idau taudia ia hamauria, bema ia be Dirava ena Keriso, Dirava ena abia hidi tauna, ia be sibona do ia hamauria!” \p \v 36 Tuari taudia ese Iesu idia hevaseha henia, idia raka kahirakahira, uaina ena mamina ia namo lasi idia henia daekau ia dekenai, idia gwau, \v 37 “Bema inai be momokani oi be Iuda taudia edia king, oi sibona do oi hamauria be namo!” \p \v 38 Revareva ta danu idia torea, iena atai dekenai idia atoa, idia torea, “Iuda taudia edia King.” \p \v 39 Vadaeni ia danu idia hasatauroa tauna ta ese ia dekenai ia hevaseha, ia gwau, “Oi be Keriso, a? Oi sibona oi hamauria, bona ai danu oi hamauria!” \p \v 40 To iena turana ese ia gwau henia, ia gwau, “Dirava dekenai oi gari lasi, a? Oi be do oi mase, ia hegeregerena. \v 41 Gau tamona, ita ruaosi do ita mase iseda kara dika davana, to inai tau be mai ena kerere lasi.” \v 42 Vadaeni ia gwau, “Iesu e, oiemu Basileia do oi abia neganai, do oi laloa lau!” \p \v 43 Iesu ia gwau, “Momokani lau hamaoroa oi dekenai, hari dina ita ruaosi Paradaiso dekenai do ita ginidae.” \s1 Iesu ia mase \p \v 44 Unai be dina tubua neganai, vadaeni unai nega dekena amo ia lao adorahi neganai, tano ibounai ia dibura. \v 45 Dibura ese dina ia koua, vadaeni Dubu Helaga ena iduara koua dabua helagana badana be huana dekena amo sibona ia darea kahana rua. \v 46 Vadaeni Iesu ia boiboi, ia gwau, “Egu Tamana e, egu lauma be oiemu imana dekenai lau atoa inai.” Unai bamona ia hereva, vadaeni ia mase. \p \v 47 Tuari biaguna ese unai kara ia itaia, vadaeni ia ese Dirava ia hanamoa, ia gwau, “Inai tau be kara maoromaoro tauna!” \p \v 48 Idia itaia noho taudia momo herea ese unai gaudia idia vara idia itaia, vadaeni lalohisihisi dainai, edia kemena idia botaia, bona hanua dekenai idia giroa lou. \v 49 Iesu ena turana, bona Galilea dekena amo iena murinai idia raka hahinedia be idau gabu dekenai idia gini, idia itaia noho. \s1 Iesu idia guria \p \v 50 Kaunsolo tauna ta, ena ladana be Iosepa, kara maoromaoro tauna, ia noho. \v 51 Ia be kaunsolo edia hereva hebou dekenai bona edia kara dekenai ia vareai lasi. Ia be Iudea ena hanua ta, ena ladana be Arimatea, tauna. Ia danu Dirava ena Basileia ia naria noho. \v 52 Vadaeni ia lao Pilato dekenai, Iesu ena tauanina ia noia. \v 53 Vadaeni Iosepa ese Iesu ena tauanina ia abia diho, dabua aukana dekenai ia kumia, nadi gabuna idia geia ena matuna lalonai idia atoa. Unai nadi ena matuna be matamata, ena lalona dekenai tau ta idia do guria lasi. \v 54 Unai be Paraide, Sabati totona karaia hegaegae ena dina bona Sabati Dina be kahirakahira vadaeni. \p \v 55 Vadaeni Galilea dekena amo Iesu ena murinai idia raka hahinedia be Iosepa ena murinai idia lao, nadi ena matuna idia itaia, bona Iesu ena tauanina unuseni idia guria, be idia itaia danu. \v 56 Vadaeni idia giroa lao, muramura mai bonana, bona dahua muramurana idia abia hegaegae. \p To Sabati neganai idia laga-ani, taravatu ena hereva hegeregerena. \c 24 \s1 Iesu ia toreisi lou \p \v 1 Pura ena dina ginigunana, hahine taudia be daba maragimaragi neganai guria gabuna dekenai idia lao, muramura mai bonana namo, idia abia hegaegae gaudia, be idia abia lao. \v 2 Vadaeni guria gabuna ena koua nadina be idau gabu dekenai ia noho, unuseni idia davaria. \v 3 Vadaeni nadi ena matuna dekenai idia raka vareai, to Lohiabada Iesu ena tauanina be idia davaria lasi. \v 4 Unai dainai idia laloa daradara. Vadaeni tatau rua idia edia badibadinai idia gini, mai dabua diaridiari danu. \v 5 Hahine idia gari, tano dekenai edia kwarana idia atoa diho. To unai tau ruaosi ese idia dekenai idia hereva henia, idia gwau, “Badina dahaka mauri tauna be mase gabuna dekenai umui tahua noho? \v 6 Ia be iniseni ia noho lasi, ia toreisi vadaeni. Galilea dekenai ia noho neganai, umui dekenai ia hamaoroa herevana be do umui laloa, \v 7 ia gwau, ‘Taunimanima ena Natuna be dika taudia ese iena mase dala do idia karaia, do idia hasatauroa, to dina ihatoina dekenai be do ia toreisi lou.’ ” \p \v 8 Vadaeni idia ese iena hereva idia laloa. \v 9 Vadaeni nadi ena matuna idia rakatania, idia giroa lou, unai gaudia ibounai be taudia 11, bona edia turana dekenai idia hamaoroa. \v 10 Hahine taudia be inai: Maria, Magadala hahinena, Ioana, Maria, Iamesi ena sinana, bona edia turana haida. Idia ese inai kara aposetolo taudia dekenai idia hamaoroa. \v 11 To edia hereva be gori ena mamina bamona, vadaeni idia abia dae lasi. \v 12 To Petero ia toreisi, ia heau lao, guria gabuna ena lalona ia itaia, dabua sibona ia noho. Vadaeni iena ruma dekenai ia giroa lou, idia vara gaudia dekenai ia hoa. \s1 Iesu be Emausa dala dekenai ia hedinarai \p \v 13 Unai dina dekenai, tau rua be hanua maragina ta, ena ladana be Emausa, dekenai idia lao, Ierusalema bona unai hanua edia huanai be 12 kilomita hegeregerena. \v 14 Dala dekenai inai idia vara gaudia idia herevalaia idia sibona dekenai. \v 15 Vadaeni idia herevahereva neganai, Iesu be idia dekenai ia raka kahirakahira lao, idia danu ia raka hebou. \v 16 Tauna idia itaia, to idia diba lasi ia be Iesu. \v 17 Iesu ia gwau, “Umui be dala dekenai dahaka umui herevalaia?” \p Vadaeni idia ruaosi idia gini, edia vairana be mai metau danu. \v 18 Vadaeni idia ta, ena ladana be Kleopa, ese ia haere henia, ia gwau, “Oi be Ierusalema dekenai sibona oi noho, unai dainai inai gaudia idia vara be oi diba lasi, a?” \p \v 19 Ia gwau, “Dahaka gau?” \p Idia gwau, “Iesu, Nasareta tauna, ena sivarai. Ia be peroveta tauna, Dirava ena vairana dekenai, bona taunimanima ibounai edia vairana dekenai, iena kara bona iena hereva be mai siahu danu. \v 20 To dubu biagudia bona hanua lohia taudia ese iena mase dala idia karaia, idia hasatauroa. \v 21 To ai laloa bona ai gwau ia be Israela edia hamauria tauna. Dina toi idia ore vadaeni unai gaudia idia vara. \v 22 Harihari aiemai hahine haida edia hereva dekenai ai hoa. Idia be daba maragi guria gabuna dekenai idia lao. \v 23 To iena tauanina idia davaria lasi, vadaeni idia giroa mai, idia gwau aneru haida idia itaia, bona unai aneru ese idia hamaoroa idia dekenai, idia gwau ia be ia mauri lou vadaeni. \v 24 Bona aiemai turana haida danu guria gabuna dekenai idia lao, hahine edia hereva hegeregerena idia davaria, to Iesu be idia itaia lasi.” \p \v 25 Vadaeni Iesu ese idia ia gwau henia, ia gwau, “Kavakava taudia, emui lalona be dibura, peroveta taudia edia hereva umui abia dae lasi! \v 26 Ia maoro lasi a, Keriso ese unai bamona do ia hisihisi, bona iena hairaina do ia abia?” \v 27 Vadaeni Mose bona peroveta taudia edia buka dekenai, iena sivarai herevadia ibounai edia anina, be Iesu ese idia dekenai ia hadibaia. \p \v 28 Idia lao henia hanua be ia kahirakahira, vadaeni Iesu be ia raka hanaia gwauraia. \v 29 To idia ruaosi ese idia dogoatao, idia gwau, “Do ita noho, badina be ia adorahi vadaeni, dina be kahirakahira do ia diho.” Vadaeni idia danu ruma dekenai idia daekau. \v 30 Idia toiosi aniani gabuna dekenai idia helai diho, vadaeni Iesu ese paraoa ia abia, ia hanamoa, ia makohia, idia ruaosi dekenai ia henia. \v 31 Vadaeni edia matana idia kehoa, idia diba ia. Vadaeni edia vairana dekena amo ia boio. \v 32 Vadaeni idia ruaosi sibona idia herevahereva, idia gwau, “Dala dekenai ia hereva ita dekenai, bona Buka Helaga ena anina ita dekenai ia hadibaia neganai, iseda lalona be idia siahu, ani?” \p \v 33 Vadaeni idia toreisi, Ierusalema dekenai idia giroa lou, taudia 11 mai edia turana danu idia hebou noho neganai idia davaria. \v 34 Idia ese idia ruaosi dekenai idia hamaoroa, idia gwau, “Momokani, Lohiabada be ia toreisi vadaeni! Simona ese ia itaia vadaeni!” \p \v 35 Vadaeni idia ruaosi ese dala dekenai idia vara gaudia idia hamaoroa idia dekenai, bona paraoa ia makohia neganai edia lalona idia kehoa herevana danu. \s1 Iesu be idia edia huanai ia hedinarai lou \p \v 36 Idia hereva noho neganai, Iesu be edia huanai ia gini, ia gwau, “Maino umui abia.” \p \v 37 Idia be edia kudouna dekenai idia hoa, idia gari dikadika, idia laloa ia be lauma ta. \v 38 To Iesu ia gwau, “Badina dahaka umui emui kudouna idia hoa? Badina dahaka umui laloa daradara? \v 39 Egu imana bona egu aena umui itaia, lau inai. Egu kopina dekenai do umui dogoatao, vadaeni do umui diba, badina be lauma be tauanina lasi bona turiana lasi, inai lau umui itaia hegeregerena.” \p \v 40 Inai bamona ia hereva, vadaeni iena imana bona ena aena ia hedinaraia idia dekenai. \v 41 To idia moale bona idia hoa dainai, do idia laloa daradara noho. Vadaeni Iesu ese ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Emui aniani sisina ia noho, o?” \v 42 Idia ese gwarume sisina, idia gabua gauna, idia henia. \v 43 Vadaeni ia ese ia abia, edia vairana dekenai ia ania. \p \v 44 Ia ese ia hereva henia idia dekenai, ia gwau, “Ita noho hebou neganai umui lau hamaoroa, Mose bona peroveta taudia edia Buka dekenai, bona Salamo Buka dekenai, lauegu sivarai idia torea herevadia ibounai, be do idia momokani.” \p \v 45 Vadaeni ia ese Buka Helaga ena anina ia hadibaia idia dekenai, ela bona edia lalona idia kehoa. \v 46 Ma ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Inai bamona ia torea vadaeni: Keriso ese unai bamona hisihisi do ia abia, bona dina toi murinai mase dekena amo do ia toreisi lou. \v 47 Vadaeni Keriso ena ladana dainai, lalona giroa bona dika gwauatao do idia harorolaia gabu ibounai dekenai. Ierusalema dekenai inai gaukara do umui hamatamaia, ia lao bona tanobada besedia ibounai dekenai do idia harorolaia. \v 48 Umui ese inai gaudia ibounai emui matana dekenai umui itaia vadaeni, unai dainai do umui gwauraia hedinarai. \v 49 Bona Harihari Gauna, egu Tamana ese umui dekenai ia gwauhamata do ia henia, be lau ese emui latanai do lau siaia diho. Umui be Ierusalema dekenai do umui noho, ia lao bona ataiai dekena amo do ia diho siahuna do umui abia.” \s1 Iesu guba dekenai ia abia daekau \p \v 50 Vadaeni Iesu ese idia ia hakaua murimuri dekenai, ela bona Betania idia kahirakahira vadaeni. Vadaeni iena imana ia abia isi, ia hanamoa idia dekenai. \v 51 Idia dekenai ia hanamoa noho neganai, ia be idia dekena amo ia abia siri, ia abia daekau guba dekenai. \v 52 Idia ese idia tomadiho henia ia dekenai, vadaeni mai moale danu Ierusalema dekenai idia giroa lou. \v 53 Vadaeni Dubu Helaga dekenai idia giroa lou, bona unuseni nega ibounai Dirava idia hanamoa.