\id JHN JOHN, Hiri Motu Bible, PNG, 1993 \h IOANE \toc1 SIVARAI NAMONA IOANE IA TOREA \toc2 IOANE \mt2 SIVARAI NAMONA \mt1 IOANE \mt2 IA TOREA \c 1 \s1 Mauri ena Hereva ese gau ibounai ia havaraia \p \v 1 Matamaia neganai Hereva ia noho. Hereva be Dirava danu ia noho, bona unai Hereva be Dirava. \v 2 Hereva be matamaia neganai Dirava danu ia noho. \v 3 Gau ibounai be Dirava ese ia karaia inai Hereva dekena amo. Gau ta be idau dala dekenai ia vara lasi, badina idia karaia gaudia ibounai be unai Hereva ese ia karaia. \v 4 Mauri be Hereva ena lalona dekenai ia noho, bona unai mauri ese diari ia mailaia taunimanima dekenai. \v 5 Diari be dibura lalonai ia hedinaraia, bona dibura ese ia habodoa diba lasi. \p \v 6 Tau ta ia vara, Dirava ese ia siaia, iena ladana be Ioane. \v 7 Ia be hereva momokani do ia gwauraia, bona Diari do ia hedinaraia totona ia mai, taunimanima ibounai ese iena hereva do idia kamonai, bona Diari do idia abidadama henia totona. \v 8 Ia be unai Diari lasi, to Diari herevalaia totona ia mai. \v 9 Inai be Diari momokani, taunimanima ibounai hadiaria totona ia mai tanobada dekenai. \p \v 10 Hereva be tanobada dekenai ia noho, bona inai Hereva dekena amo Dirava ese tanobada ia karaia. To tanobada be ia diba lasi ia. \v 11 Iena tano korikori dekenai ia mai, to iena bese taudia ese idia abia dae lasi ia. \v 12 To taunimanima haida ese ia dekenai idia abidadama henia. Vadaeni inai ia dekenai idia abia dae taudia dekenai siahu ia henia, idia be Dirava ena natudia idia lao totona. \v 13 Dirava ena natuna idia vara, be headava ena kara dekena amo idia vara bamona lasi, idia be tanobada tamana dekena amo idia vara lasi. Dirava sibona be idia edia Tamana. \p \v 14 Inai Hereva be taunimanima ena tauanina dekenai ia halaoa, bona iseda huanai ia noho. Iena hairai danu ita itaia. Inai hairai be Dirava ese ia henia, badina ia be Dirava ena Natuna tamona sibona. Bogahisihisi kara bona hereva momokani dekenai ia honu momokani. \p \v 15 Ioane ese inai Hereva ia herevalaia, ia boiboi, ia gwau, “Lau herevalaia tauna be inai, lau gwau, ‘Lauegu murina dekenai do ia mai tauna be ia bada, to lau be maragi. Badina lau be do lau vara lasi neganai, ia be guna ia noho vadaeni.’ ” \p \v 16 Inai Hereva ese iena bogahisihisi dekena amo, ita ibounai ia hanamoa vadaeni. Ia ese hariharibada, bona ma hariharibada ia henia vadaeni ita dekenai. \v 17 Badina be Dirava ese Mose dekena amo taravatu ia henia, to hariharibada bona kara momokani be Iesu Keriso ese ia mailaia vadaeni. \v 18 Matamaia neganai ia mai bona harihari tau ta ese Dirava ia itaia lasi. To iena Natuna tamona sibona, Tamana dekenai momokani ia noho Tauna, ia ese Dirava ena toana ita dekenai ia hedinaraia vadaeni. \s1 Ioane Bapatiso ia haroro \p \v 19 Iuda taudia ese hahelagaia taudia bona Levi orea taudia haida Ierusalema dekena amo idia siaia, Ioane do idia nanadaia totona. Idia nanadaia, idia gwau, “Oi be daika?” \p \v 20 Vadaeni Ioane ese hereva ia hunia lasi, ia haere momokani, ia gwau, “Lau be Keriso lasi.” \p \v 21 Ma idia nanadaia, idia gwau, “Sedira, oi be Elia, a?” \p Ia gwau, “Lau be Elia lasi.” \p Ma idia gwau, “Ai naria noho Peroveta Tauna be oi, a?” \p Ia haere, ia gwau, “Lasi.” \p \v 22 Vadaeni idia ese idia nanadaia lou, idia gwau, “Oi be daika? Oiemu haere be ai idia siaia mai taudia dekenai do ai hamaoroa. Oi sibona oiemu sivarai be mani oi gwauraia.” \p \v 23 Vadaeni Ioane ese sibona ena sivarai ia gwauraia, ia gwau, “Lau be, \q1 Gado ta taunimanima idia noho lasi tano dekenai ia boiboi noho, ia gwau: \q1 Lohiabada ena dala umui karaia hegaegae.” \p Inai be Isaia, peroveta tauna, ena hereva hegeregerena. \p \v 24 Inai Farisea idia siaidia taudia ese ma idia nanadaia lou. \v 25 Idia gwau, “Bema oi be Keriso lasi, Elia lasi, bona unai ai naria noho Peroveta Tauna lasi, badina dahaka bapatiso oi karaia noho?” \p \v 26 Ioane ia haere, ia gwau, “Lau be ranu dekenai bapatiso lau henia, to umui emui huanai, umui diba lasi tauna ta ia gini noho. \v 27 Ia be lauegu murinai do ia mai, bona lau be hegeregere lasi iena tamaka varona do lau ruhaia.” \p \v 28 Inai kara be Betania, Ioridane Sinavai unai kahana dekenai ia vara. Ioane be unuseni ia bapatiso karaia. \s1 Iesu be Dirava ena Mamoe Natuna \p \v 29 Kerukeru dabai Ioane ese Iesu ia itaia, ia dekenai ia raka mai, vadaeni ia gwau, “Itaia, Dirava ena Mamoe Natuna ia mai inai, ia be tanobada ena dika kokia tauna. \v 30 Guna lau gwauraia tauna be inai. Lau gwau, ‘Tau ta be lauegu murinai do ia mai, lau be maragi, to ia be bada, badina lau do lau vara lasi neganai, ia be ia mauri noho.’ \v 31 Lau be lau diba lasi ia, to inai tau Israela dekenai do ia hedinaraia totona, taunimanima lau bapatiso henidia ranu dekenai.” \p \v 32 Ioane ese iena hereva ma ia gwauraia hedinarai, ia gwau, “Lauma Helaga lau itaia vadaeni, guba dekena amo ia diho, pune manu bamona, ia latanai ia kamokau. \v 33 Lau be lau diba lasi ia, to Dirava ese ranu dekenai bapatiso karaia totona lau ia siaia. Unai neganai Dirava ese lau ia hadibaia, ia gwau, ‘Tauna be oi ese do oi itaia, Lauma Helaga be do ia diho, bona iena latanai do ia kamokau. Inai tauna ese Lauma Helaga dekena amo taunimanima do ia bapatiso henidia.’ ” \v 34 Ma Ioane ia gwau, “Lau ese lau itaia vadaeni, bona umui dekenai lau gwauraia hedinaraia inai, ia be Dirava ena Natuna.” \s1 Ioane ena diba tahua taudia Iesu ena murinai idia raka \p \v 35 Kerukeru dabai Ioane mai ena diba tahua taudia rua danu unuseni idia gini lou. \v 36 Iesu ia raka hanaia neganai idia itaia, vadaeni Ioane ia gwau, “Umui itaia, Dirava ena Mamoe Natuna be inai.” \p \v 37 Inai diba tahua taudia ruaosi ese iena hereva idia kamonai, vadaeni Iesu ena murinai idia lao. \v 38 Iesu ese iena vairana ia giroa, iena murinai idia raka taudia ruaosi ia itaia, vadaeni idia ia nanadaia, ia gwau, “Dahaka umui tahua?” \p Idia haere, idia gwau, “Rabi e, oi be edeseni oi noho?” Rabi ena anina be “Hadibaia Tauna.” \p \v 39 Ia gwau, “Umui mai itaia.” Vadaeni idia lao, iena noho gabuna idia itaia, bona unai dina ia dekenai idia noho. Unai nega be adorahi, 4 okaloka bamona. \p \v 40 Unai tau ruaosi, Ioane ena hereva dainai, Iesu ena murinai idia raka lao, edia tau ta be Andrea. Ia be Simona Petero ena tadina. \v 41 Andrea ese karaharaga iena kakana korikori Simona ia davaria, vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, “Ai be Mesia ai davaria vadaeni.” Mesia ena anina be Keriso. \v 42 Vadaeni ia ese Simona ia hakaua lao Iesu dekenai. \p Iesu ese ia itaia, vadaeni ia gwau, “Oi be Simona, Iona ena natuna. To oiemu ladana be do idia gwauraia Kepa.” Kepa be Petero hegeregerena, anina be “nadi.” \s1 Filipo bona Natanaela be Iesu ena murinai idia raka \p \v 43 Kerukeru dabai, Iesu ia ura Galilea dekenai ia lao gwauraia, vadaeni Filipo ia davaria, ia dekenai ia hereva, ia gwau, “Lauegu murinai oi raka mai.” \v 44 Filipo be Betesaida tauna, Andrea bona Petero edia hanua tauna. \v 45 Filipo ia lao, Natanaela ia davaria, ia hamaoroa, ia gwau, “Mose ena taravatu lalonai bona peroveta taudia edia buka lalonai idia herevalaia tauna ai davaria vadaeni. Ia be Iesu, Nasareta tauna, Iosepa ena natuna.” \p \v 46 Natanaela ia gwau, “Nasareta dekena amo gau namona ta do ia mai diba, a?” \p Filipo ia gwau, “Oi mai itaia.” \p \v 47 Iesu ese Natanaela ia itaia, ia dekenai ia mai noho, vadaeni ia herevalaia, ia gwau, “Israela tauna korikori be inai, ia be koikoi diba lasi momokani tauna!” \p \v 48 Natanaela ese ia dekenai ia hereva, ia gwau, “Edena bamona oi diba lau?” \p Iesu ia haere, ia gwau, “Filipo ese oi do ia boiria lasi, fig au henunai oi noho neganai, lau itaia oi.” \p \v 49 Natanaela ia haere, ia gwau, “Rabi e, oi be Dirava ena Natuna, oi be Israela ena King!” \p \v 50 Iesu ma ia hereva ia dekenai, ia gwau, “Oi lau hamaoroa vadaeni, lau gwau, ‘Fig au henunai oi lau itaia,’ dainai lau oi abidadama henia, a? Inai kara idia hereaia karadia be do oi itaia.” \v 51 Ma idia ia hamaoroa, ia gwau, “Momokani umui lau hamaoroa, guba do umui itaia, do ia kehoa, bona Dirava ena aneru do umui itaia, Taunimanima ena Natuna ena latanai do idia daekau, do idia diho.” \c 2 \s1 Iesu ena hoa kara ginigunana \p \v 1 Dina rua murinai headava aria ta idia karaia Kana, Galilea ena hanua ta dekenai. Iesu ena sinana danu unuseni ia lao. \v 2 Iesu, mai ena diba tahua taudia danu idia boiria, vadaeni inai headava aria dekenai idia hedinaraia. \v 3 Uaina ibounai ia ore neganai, Iesu ena sinana ese Iesu dekenai ia hereva, ia gwau, “Edia uaina ia ore vadaeni.” \p \v 4 To Iesu ia haere henia, ia gwau, “Hahine e, lau dekenai be dahaka oi karaia? Lauegu nega be dohore.” \p \v 5 Vadaeni iena sinana ese hesiai gaukara taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Umui dekenai ia hamaoroa gauna be do umui karaia.” \p \v 6 Unuseni be daramu 6 idia helai noho, Iuda taudia edia huria gaukara karaia totona, idia ta ta edia anina be hegeregere lita 100 mai kahana bamona. \v 7 Iesu ia hereva hesiai gaukara taudia dekenai, ia gwau, “Daramu be ranu dekenai umui hahonua.” Vadaeni idia hahonua momokani. \v 8 Ma idia ia hamaoroa, ia gwau, “Harihari ranu haida umui bubua, bona do umui abia lao aria biaguna dekenai.” Vadaeni idia ese idia abia lao. \v 9 Aria biaguna ese uaina dekenai ia halaoa ranuna ia inua, to ia be ia diba lasi edeseni dekena amo ia mai, ranu idia bubua taudia sibona idia diba. Vadaeni aria biaguna ese headava tauna ia boiria, ia hereva henia, ia gwau, \v 10 “Taunimanima ibounai ese uaina namo herea idia atoa diho guna, vadaeni vadivadi taudia ese momo idia inua murinai, be uaina sisina ia namo idia atoa diho. To oi be uaina namo herea oi dogoatao vadaeni, ia mai bona harihari!” \p \v 11 Iesu ese inai hoa kara ginigunana ia karaia Kana hanua, Galilea kahana dekenai. Unuseni iena siahu ia hedinaraia, bona iena diba tahua taudia idia abidadama henia ia dekenai. \p \v 12 Unai murinai, Iesu mai ena sinana danu, bona iena tadina bona iena diba tahua taudia danu, idia diho lao Kaperanauma dekenai, unuseni dina momo lasi idia noho. \s1 Iesu ese hoihoi taudia Dubu Helaga dekena amo ia lulua \p \v 13 Iuda taudia edia Pasova aria dinana ia kahirakahira neganai, Iesu be Ierusalema dekenai ia daekau. \v 14 Dubu Helaga lalonai Iesu ese boromakau bona mamoe bona pune manu idia hoihoilaia taudia ia itaia. Moni idia senisia taudia danu ia itaia, idia helai noho edia pata dekenai. \v 15 Vadaeni varo dekena amo botaia gauna ia karaia, bona Dubu Helaga dekena amo ibounai ia luludia, mamoe bona boromakau danu. Moni idia senisia taudia danu edia moni ia bubua negea, bona edia pata ia bubua. \v 16 Vadaeni pune manu hoia taudia dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Unai be umui kokia lao, egu Tamana ena Ruma be hoihoi Rumana dekenai umui halaoa lasi.” \v 17 Iena diba tahua taudia ese Buka Helaga ena hereva idia laloa, inai bamona ia torea, ia gwau: “Dirava e, oiemu Ruma lau lalokau henia bada, inai lalokau be egu lalona dekenai ia siahu, lahi bamona.” \p \v 18 Iuda taudia ese Iesu idia nanadaia, idia gwau, “Inai bamona oi karaia ena anina be dahaka? Dahaka hoa kara do oi hedinaraia ai dekenai, vadaeni do ai diba oi be mai emu siahu inai bamona kara do oi karaia diba?” \p \v 19 Iesu ia haere, ia gwau, “Inai Dubu Helaga do umui kokia, vadaeni lau ese dina toi lalonai do lau haginia lou.” \p \v 20 Iuda taudia idia gwau, “Inai Dubu Helaga be lagani 46 lalonai idia gaukara, haginia totona. To oi ese dina toi lalonai ma do oi haginia lou, oi gwau, a?” \p \v 21 To Iesu ia herevalaia Dubu Helaga gauna be iena tauanina. \v 22 Unai dainai, ia be mase dekena amo ia toreisi lou neganai, iena diba tahua taudia ese unai Iesu ena hereva idia laloa lou. Vadaeni idia ese Buka Helaga bona Iesu ena hereva danu idia hamomokania. \s1 Iesu ese taunimanima ibounai edia laloa ia diba \p \v 23 Iesu be Pasova aria ena nega Ierusalema dekenai ia noho neganai, taunimanima momo ese ia dekenai idia abidadama henia, ia ese ia karaia hoa karadia idia itaia dainai. \v 24 To Iesu ese inai taunimanima dekenai ia abidadama henia lasi, badina be ia ese taunimanima ibounai edia laloa ia diba. \v 25 Bona tau ta ese taunimanima edia kara Iesu dekenai ia hamaoroa gwauraia be anina lasi, badina taunimanima edia laloa, be ia diba momokani vadaeni. \c 3 \s1 Nikodemo \p \v 1 Farisea tauna ta ena ladana be Nikodemo, ia be Iuda taudia edia lohia ta. \v 2 Hanuaboi ta Iesu dekenai ia lao, ia hereva henia, ia gwau, “Rabi e, ai diba oi be hadibaia tauna, Dirava dekena amo oi mai vadaeni, badina oi karaia toadia be tau ta ia karaia diba lasi, bema Dirava ese ia durua lasi neganai.” \p \v 3 Iesu ia haere henia, ia gwau, “Momokani, momokani lau hamaoroa oi dekenai, bema taunimanima ta be ia vara lou lasi, ia be Dirava ena Basileia do ia itaia diba lasi.” \p \v 4 Vadaeni Nikodemo ese ia nanadaia, ia gwau, “Taunimanima be ia tau badana neganai, edena bamona do ia vara lou diba? Iena sinana ena bogana dekenai do ia vareai lou diba, vadaeni do ia vara lou, a?” \p \v 5 Iesu ia haere, ia gwau, “Momokani, momokani lau hamaoroa oi dekenai, taunimanima be ranu dekena amo bona Lauma Helaga dekena amo bema ia vara lasi, ia be Dirava ena Basileia lalonai do ia vareai diba lasi. \v 6 Tauanina dekena amo ia vara gauna be tauanina, Lauma Helaga dekena amo ia vara gauna be lauma. \v 7 Lauegu hereva dekenai oi hoa lasi, lau gwau do oi vara lou. \v 8 Lai be ena ura gabuna dekena amo ia toa, bona ena regena oi kamonai, to oi diba lasi edeseni dekena amo ia mai, bona edeseni ia lao. Lauma Helaga dekena amo idia vara taudia ibounai danu unai bamona.” \p \v 9 Nikodemo ma ia gwau, “Inai gaudia be edena bamona do idia vara?” \p \v 10 Iesu ma ia haere, ia gwau, “Oi be Israela taudia edia hadibaia tauna, to inai gaudia be oi diba lasi, a? \v 11 Momokani, momokani lau hamaoroa oi dekenai, ai be ai diba gauna ai herevalaia, bona ai itaia gauna ai gwauraia, to aiemai hereva be umui ta umui abia dae lasi. \v 12 Tanobada gaudia lau herevalaia oi dekenai to oi abia dae lasi, to bema guba gaudia do lau herevalaia oi dekenai, be edena bamona do oi abia dae diba? \v 13 Tau ta lasi guba dekenai ia daekau vadaeni, guba dekena amo ia diho Tauna sibona, Taunimanima ena Natuna unai, iena noho gabuna be guba.” \s1 Dirava ena Natuna \p \v 14 “Mose ese taunimanima idia noho lasi tano dekenai gaigai ia abia isi bamona, Taunimanima ena Natuna danu unai bamona do idia abia isi. \v 15 Vadaeni do idia abidadama henia taudia ibounai ese mauri hanaihanai do idia abia. \p \v 16 “Badina be Dirava ese inai tanobada ia lalokau henia bada dainai, iena Natuna tamona sibona ia vara, ia henia vadaeni ita dekenai, do idia abidadama henia taudia ibounai be do idia mase lasi, to mauri hanaihanai do idia abia. \v 17 Badina be Dirava ese iena Natuna tanobada dekenai ia siaia mai, be tanobada ia kota henia totona ia mai lasi, to tanobada be ia dainai mauri do ia abia. \p \v 18 “Dirava ena Natuna ia abidadama henia tauna be do ia kota henia lasi, to ia abidadama henia lasi tauna be ia kota henia vadaeni, badina be ia ese Dirava ena Natuna tamona sibona ia vara, ena ladana ia abidadama henia lasi dainai. \v 19 Kota henia ena badina be inai, diari be tanobada dekenai ia mai vadaeni, to taunimanima ese dibura idia ura henia bada, diari be idia ura henia maragi, badina edia kara be ia dika. \v 20 Badina be kara dika taudia ibounai ese diari idia ura lasi, diari gabuna dekenai idia lao lasi, edia kara do idia hedinaraia garina. \v 21 To kara momokani idia badinaia taudia ese diari dekenai idia lao, vadaeni diari ese ia hedinaraia, idia ese kara namodia idia karaia, Dirava idia kamonai henia dainai.” \s1 Iesu bona Ioane \p \v 22 Unai gaudia murinai, Iesu mai ena diba tahua taudia danu Iudea tano dekenai idia lao, unuseni ia be idia danu idia noho, bona ia bapatiso henia. \v 23 Ioane danu Aenona dekenai, Salima ena kahana dekenai, ia bapatiso henia, badina ranu be ia bada unai gabu dekenai. Taunimanima be unuseni idia lao, vadaeni ia bapatiso henia idia dekenai. \v 24 Unai be Ioane dibura ruma dekenai do idia koua lasi neganai. \p \v 25 Unai neganai Ioane ena diba tahua taudia be Iuda tauna ta danu goeva bona helaga dalana idia hepapahuahu. \v 26 Vadaeni, idia be Ioane dekenai idia lao, idia gwau, “Rabi e, Ioridane Sinavai unai kahana dekenai oi danu ia noho, bona oi ese oi herevalaia tauna be hari ia bapatiso karaia noho. Bona taunimanima ibounai ia dekenai idia lao noho.” \p \v 27 Ioane ia haere, ia gwau, “Bema Dirava ese ia henia lasi neganai, tau ta be gau ta do ia abia diba lasi. \v 28 Umui danu umui diba lau gwau lau be Keriso lasi, to iena vairana dekenai lau mai guna totona Dirava ese lau ia siaia vadaeni. \v 29 Headava matamata hahine be headava matamata tauna ese ia biagua. To headava matamata tauna ena turana be ia gini noho, ia kamonai noho, vadaeni headava matamata tauna ena gadona ia kamonai neganai ia moale bada. Unai dainai, lauegu moale be ia momokani vadaeni. \v 30 Ia be do ia bada lao, lau be do lau maragi lao.” \s1 Iesu be guba dekena amo ia mai \p \v 31 Ataiai dekena amo ia mai tauna be ibounai edia biaguna, tano dekena amo tauna be tano tauna, bona tano hereva danu ia gwauraia. Guba dekena amo ia mai tauna be ibounai edia biaguna. \v 32 Ia ese ia itaia, bona ia kamonai gaudia ia gwauraia hedinarai, to iena hereva be tau ta ia abia dae lasi. \v 33 To iena hereva ia abia dae tauna ese ia hamomokania vadaeni, Dirava be momokani. \v 34 Badina be Dirava ese ia siaia tauna ese Dirava ena hereva ia gwauraia, bona Dirava ese iena Lauma ibounai do ia henia, sisina sibona do ia henia lasi. \v 35 Tamana ese iena Natuna ia lalokau henia, bona gau ibounai iena Natuna ena imana dekenai ia atoa vadaeni. \v 36 Dirava ena Natuna ia abidadama henia tauna ese mauri hanaihanai do ia abia, to iena Natuna ia kamonai henia lasi tauna be mauri do ia itaia lasi, badina Dirava ena badu be iena latanai do ia noho. \c 4 \s1 Iesu ese Samaria hahine dekenai ia hereva henia \p \v 1 Farisea taudia idia kamonai Iesu ese taunimanima momo ia abidia, bona ia bapatiso henidia, iena diba tahua taudia ia halaoa, to Ioane ese momo lasi ia abia. \v 2 To Iesu ese ia bapatiso karaia lasi. Iena diba tahua taudia sibona ese idia bapatiso karaia. \v 3 Iesu ia diba Farisea taudia ese inai hereva idia kamonai neganai, ia ese Iudea ia rakatania, Galilea dekenai ia lao gwauraia. \v 4 Iena dala be Samaria tano dekena amo ia raka hanaia. \p \v 5 Vadaeni Samaria hanua ta dekenai ia ginidae, ladana be Sukara. Unai hanua be Iakobo ese iena natuna Iosepa dekenai ia henia tano kahirakahira. \v 6 Iakobo ena ranu guri be ia noho unuseni. Iesu be iena tauanina ia manoka, ia laolao dainai, vadaeni dina tubua neganai, ranu guri ena badibadinai ia helai diho. \p \v 7 Samaria hahine ta ranu utua totona ia lao. Vadaeni Iesu ese ia noinoi ia dekenai, ia gwau, “Ranu sisina oi henia lau dekenai.” \v 8 Unai bamona ia gwau badina iena diba tahua taudia be hanua dekenai idia lao vadaeni, aniani idia hoia totona. \p \v 9 Inai Samaria hahine ia haere Iesu dekenai, ia gwau, “Badina be dahaka? Oi be Iuda tauna, lau be Samaria hahine, ma lau dekenai ranu oi noia, a?” Unai bamona ia hereva badina be Iuda taudia bona Samaria taudia be idia turana karaia lasi. \p \v 10 Vadaeni Iesu ia haere ia dekenai, ia gwau, “Dirava ena harihari gauna bema oi diba, bona bema oi diba danu ranu sisina oi dekenai ia noinoi tauna be daika, oi ese do oi noia, vadaeni ia ese mauri ranuna do ia henia oi dekenai.” \p \v 11 Hahine ia gwau, “Tau badana e, oi be mai emu ranu utua gauna lasi, bona guri be ia dobu. Inai mauri ranuna be edeseni dekena amo do oi abia? \v 12 Oi ese aiemai sene tauna Iakobo oi hereaia, a? Ia ese inai ranu guri ia henia ai dekenai, ia ese ena ranu ia inua, iena natuna ibounai bona iena boromakau orea danu idia inua.” \p \v 13 Iesu ma ia haere, ia gwau, “Inai ranu do idia inua taudia ibounai be do idia ranu mase lou. \v 14 To lau ese do lau henia ranuna do ia inua tauna be do ia ranu mase lasi ia lao bona hanaihanai. Lau ese do lau henia ranuna be inai tau lalonai, sinavai bamona do ia heau noho, bona mauri ranuna do ia henia. Ma mauri hanaihanai danu do ia henia.” \p \v 15 Inai hahine ese ia noinoi Iesu dekenai, ia gwau, “Tau badana e, mani unai ranu oi henia lau dekenai, vadaeni do lau ranu mase lou lasi, bona ranu utua totona danu iniseni do lau mai lasi.” \p \v 16 Vadaeni Iesu ese ia hamaoroa, ia gwau, “Oi lao, oiemu adavana oi boiria, umui ruaosi do umui mai.” \p \v 17 Hahine ia gwau, “Lau be mai egu adavana lasi.” \p \v 18 Iesu ia gwau, “Oiemu hereva ia maoro vadaeni, oi gwau, ‘Lau be adavana lasi,’ badina oiemu adavana be 5 oi abia vadaeni, bona harihari oi abia tauna be oiemu adavana lasi. Oiemu hereva be ia momokani.” \p \v 19 Inai hahine ia gwau, “Tau badana e, harihari lau diba vadaeni oi be peroveta tauna. \v 20 Aiemai tubuna be inai ororo dekenai Dirava idia tomadiho henia, to umui gwau tomadiho gabuna momokani be Ierusalema dekenai sibona.” \p \v 21 Iesu ia gwau, “Lauegu hereva oi abia dae: Gabeai nega ta do ia mai, inai ororo dekenai, bona Ierusalema dekenai danu, taunimanima be do idia tomadiho henia lasi. \v 22 Umui Samaria taudia ese dahaka umui tomadiho henia be umui diba lasi. Ai Iuda taudia ese dahaka ai tomadiho henia be ai diba. Badina Dirava ese taunimanima ia hamauria kara, be ai Iuda taudia dekena amo ia mai. \v 23 To nega ta do ia mai, bona harihari ia ginidae vadaeni, tomadiho taudia momokani ese mai Lauma bona mai momokani danu Tamana do idia tomadiho henia, badina be Tamana ese unai bamona idia tomadiho henia taudia ia tahua noho. \v 24 Dirava be Lauma, bona do idia tomadiho henia taudia ese, lauma bona momokani dekena amo do idia tomadiho henia.” \p \v 25 Hahine ia gwau, “Lau diba Mesia, Keriso idia gwauraia tauna, be do ia mai, bona do ia mai neganai, ia ese gau ibounai do ia gwauraia hedinarai.” \p \v 26 Iesu ia haere, ia gwau, “Tauna be lau inai, lau hereva noho oi dekenai.” \p \v 27 Unai neganai Iesu ena diba tahua taudia idia giroa mai, ia dekenai idia ginidae, vadaeni idia hoa, badina ia be hahine ta danu ia herevahereva. To ta ese ia nanadaia lasi, “Dahaka oi tahua?” o, “Dahaka dainai ia danu oi herevahereva?” \p \v 28 Vadaeni unai hahine be iena ranu utua gauna ia rakatania, hanua dekenai ia lao. Ia ese hanua taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, \v 29 “Umui mai, tau ta umui itaia, egu kara ibounai ia ese ia gwauraia hedinarai. Dahaka umui gwau, ia be Keriso o?” \v 30 Vadaeni idia be hanua idia rakatania, Iesu dekenai idia lao. \p \v 31 Unai neganai ena diba tahua taudia ese Iesu idia hamaoroa, idia gwau, “Rabi e, oi aniani.” \p \v 32 To ia haere, ia gwau, “Lau be mai egu aniani, umui diba lasi gauna.” \p \v 33 Vadaeni iena diba tahua taudia be idia sibona dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Tau ta ese iena aniani ia mailaia vadaeni o?” \p \v 34 To Iesu ese ia hereva, ia gwau, “Egu aniani be inai: Lau ia siaia Diravana ena ura do lau karaia, iena gaukara do lau karaia haorea momokani. \v 35 Umui be mai emui hereva ta, ani, umui gwau, ‘Hua 4 do idia ore murinai, uiti utua negana do ia ginidae.’ To umui lau hamaoroa, emui matana umui abia isi, uma gabu umui itaia, anina be idia auka bona mage vadaeni, utua nega danu ia hegeregere. \v 36 Utua tauna ese ena davana ia abia noho, vadaeni anina ia haboua, mauri hanaihanai henia gauna. Unai dainai, hadoa tauna bona utua tauna be do idia moale hebou. \v 37 Badina inai hereva danu be ia momokani, ani, ia gwau, ‘Hadoa tauna ia hadoa gauna be utua tauna ese anina ia abia.’ \v 38 Lau ese umui lau siaia, umui hekwarahi lasi gauna do umui utua totona. Haida be idia hekwarahi vadaeni, umui ese edia hekwarahi anina umui abia noho.” \p \v 39 Samaria taudia momo herea unai hanua lalonai ese Iesu idia abidadama henia, unai hahine ena hereva dainai. Hahine ia gwau, “Lauegu kara ibounai ia ese ia gwauraia lau dekenai.” \v 40 Unai dainai, inai Samaria taudia be Iesu dekenai idia lao, idia noinoi ia dekenai, idia dekenai do ia noho. Vadaeni Iesu be dina rua unuseni ia noho. \p \v 41 Vadaeni Iesu ena hereva dainai, taunimanima momo ese idia abidadama henia. \v 42 Idia ese unai hahine idia hamaoroa, idia gwau, “Ai be oiemu hereva dainai ai abidadama lasi ia dekenai, to badina ai sibona ese iena hereva ai kamonai, bona hari ai diba ia be momokani tanobada ena Hamauria Tauna.” \s1 Lohia ta ena natuna Iesu ese ia hamauria \p \v 43 Unai dina rua idia ore, vadaeni Iesu ia toreisi, Galilea dekenai ia lao. \v 44 Inai hereva be Iesu ia gwauraia guna vadaeni, ia gwau, “Peroveta tauna be iena hanua momokani taudia ese do idia matauraia lasi.” \v 45 To Galilea dekenai ia ginidae neganai be Galilea taudia ese Iesu idia abia dae, Ierusalema dekenai Pasova aria neganai ia karaia gaudia ibounai edia matana dekena amo idia itaia dainai, badina be idia danu unai aria totona idia lao. \p \v 46 Galilea ena hanua ta, ena ladana be Kana, dekenai ia ginidae. Unai be vanegai, ranu be uaina dekenai ia halaoa gabuna. Lohia ta Kaperanauma dekenai ia noho, iena natuna mero ese gorere ia davaria. \v 47 Inai lohia tauna ia kamonai Iesu be Iudea dekena amo ia mai vadaeni, Galilea dekenai ia ginidae, vadaeni Iesu dekenai ia lao, ia noinoi, do ia lao, iena natuna do ia hamauria, badina mero be kahirakahira ia mase. \v 48 Iesu ia gwau, “Umui be toa bona hoa kara bema umui itaia lasi, umui be do umui abidadama diba lasi.” \p \v 49 Inai lohia tauna ia gwau, “Lohiabada e, mani ita lao, egu natuna be kahirakahira ia mase.” \p \v 50 Vadaeni Iesu ese ia hamaoroa, ia gwau, “Oi lao, oiemu natuna ia mauri vadaeni.” \p Unai tau ese Iesu ena hereva ia hamomokania, vadaeni ia lao. \v 51 Dala dekenai ia lao noho neganai, iena hesiai taudia idia mai vadaeni, ia danu idia hedavari. Vadaeni idia gwau, “Mero be ia mauri vadaeni.” \p \v 52 Vadaeni ia ese idia ia nanadaia, ia gwau, “Edena dina gauna dekenai iena tauanina ia namo?” Hesiai taudia idia gwau, “Varani dina tubua neganai, gorere ena siahu ia doko.” \v 53 Vadaeni mero ena tamana be ia laloa, Iesu dekenai ia hereva hora gauna be unai, Iesu ese ia hamaoroa ia dekenai, ia gwau, “Oiemu natuna be ia mauri vadaeni.” Vadaeni ia bona iena ruma taudia ibounai ese Iesu idia abidadama henia. \p \v 54 Toa badana iharuana be inai, Iesu ese ia karaia, Iudea ia rakatania, Galilea dekenai ia lao neganai. \c 5 \s1 Betesata gohu dekenai Iesu ese tau ta ia hanamoa \p \v 1 Unai murinai Iuda taudia ese edia aria ta idia karaia. Vadaeni Iesu be Ierusalema dekenai ia daekau. \v 2 Ierusalema dekenai be iduara badana ladana Mamoe Iduarana. Inai gabu kahirakahira be digudigu gohu maragina ta, ena ruma be mai ena dehe 5. Heberu gado dekenai unai gabu ena ladana be Betesata. \v 3 Dina ibounai, unuseni idia gorere taudia momo idia hekure noho, matakepulu taudia, aena dika taudia, imana dika taudia, aena mase taudia. Idia be ranu ia marere idia naria noho. \v 4 Badina be nega ta ta Lohiabada ena aneru ia diho, gohu ia hamarerea noho. Vadaeni ranu ia marere neganai ia diho guna tauna ena gorere be ia namo. Gorere idauidau unai bamona dekenai idia namo. \v 5 Unuseni tau ta ia hekure noho, ena gorere lagani be 38. \v 6 Vadaeni ia hekure noho neganai, Iesu ese ia itaia, bona ia diba nega daudau unai bamona ia hekure noho. Vadaeni ia nanadaia, ia gwau, “Oi be mauri oi ura, a?” \p \v 7 Gorere tauna ia haere, ia gwau, “Lohiabada e, ranu ia marere neganai, ranu dekenai lau ia atoa diho tauna be lasi, gohu dekenai lau diho gwauraia neganai tau ta ia guna vadaeni.” \p \v 8 Iesu ese ia hereva henia, ia gwau, “Oi toreisi, oiemu geda oi lokua, oi raka.” \v 9 Vadaeni nega tamona iena tauanina ia namo vadaeni, ia toreisi, iena geda ia lokua, ia raka hamatamaia. \p Unai dina be Sabati. \v 10 Unai dainai, Iuda taudia ese mauri ia davaria tauna dekenai idia gwau henia, idia gwau, “Inai be Sabati. Oiemu geda oi abia loaloa be mai taravatu.” \p \v 11 Ia haere, ia gwau, “Lau ia hanamoa tauna ese ia hereva henia lau dekenai, ia gwau, ‘Oiemu geda oi lokua, oi raka.’ ” \p \v 12 Vadaeni idia ese idia nanadaia, idia gwau, “Daika ese ia hanamoa oi, ia gwau, ‘Oiemu geda oi lokua, oi raka.’?” \p \v 13 To mauri ia davaria tauna be ia diba lasi daika ese ia hanamoa, badina Iesu be ia raka siri vadaeni, bona taunimanima momo herea be unai gabu dekenai idia haboua noho. \p \v 14 Gabeai Iesu ese unai tau ia davaria Dubu Helaga lalona dekenai, vadaeni ia sisiba henia, ia gwau, “Oi be oi namo vadaeni, kara dika do oi karaia lou lasi, dika bada herea ta ese oi do ia hadikaia garina.” \p \v 15 Vadaeni inai tau be ia lao, Iuda taudia dekenai ia hamaorodia, ia gwau, “Lau ia hamauria tauna be Iesu.” \v 16 Unai dainai Iuda taudia ese Iesu idia dagedage henia, badina ia be Sabati Dina dekenai unai bamona ia karaia. \v 17 Iesu ese ia haere idia dekenai, ia gwau, “Egu Tamana be ia gaukara noho ia mai bona hari, lau danu lau gaukara noho.” \p \v 18 Unai hereva dainai Iuda taudia idia ura be Iesu idia alaia mase, badina ia be Sabati ia hadikaia. Unai sibona lasi, ia danu ia gwau Dirava be iena Tamana momokani, ia sibona Dirava danu ia hegeregere ia gwauraia. \s1 Dirava ena Natuna ese iena siahu ia hedinaraia \p \v 19 Unai dainai, Iesu ese ia haere idia dekenai, ia gwau, “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, Natuna be sibona kara ta ia karaia diba lasi, to ia ese iena Tamana ena kara ia itaia noho, vadaeni unai kara sibona ia karaia. Tamana ese ia karaia noho karadia be Natuna ese danu ia karaia noho. \v 20 Badina be Tamana ese iena Natuna ia lalokau henia, bona iena kara ibounai ia hedinarai henia ia dekenai, bona inai hari kara do idia hereaia karadia danu ma do ia hedinarai henia. Inai kara dekenai do umui hoa bada. \v 21 Tamana ese mase taudia ia hatorea isi, bona ia hamauridia hegeregerena, Natuna danu ese ia lalokau henia taudia be ia hamauridia lou diba. \v 22 Iena Tamana ese tau ta ia kota henia lasi, to kota henia ena siahu ibounai iena Natuna dekenai ia henia vadaeni. \v 23 Unai dainai taunimanima ibounai ese Natuna do idia matauraia, Tamana idia matauraia hegeregerena. Natuna ia matauraia lasi tauna ese Tamana danu ia matauraia lasi, badina be Dirava sibona ese Natuna ia siaia vadaeni. \p \v 24 “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, egu hereva ia kamonai, bona lau ia siaia Dirava dekenai ia abidadama henia, tauna ese mauri hanaihanai ia abia vadaeni. Ia be kota henia dekenai do ia vareai lasi, badina be mase ia rakatania vadaeni, mauri dekenai ia ginidae vadaeni. \v 25 Momokani, momokani umui lau hamaoroa, nega ta do ia mai, bona unai nega ia ginidae vadaeni, mase taudia ese Dirava ena Natuna ena gadona do idia kamonai, vadaeni kamonai taudia be do idia mauri. \v 26 Badina Tamana lalonai mauri ia noho hegeregerena, ia ese iena Natuna danu unai bamona siahu ia henia, iena lalonai danu mauri be ia noho. \v 27 Bona siahu danu ia henia vadaeni, kota henia gaukara do ia karaia, badina ia be Taunimanima ena Natuna. \v 28 Inai kara dekenai do umui hoa lasi. Badina be nega ta do ia mai, mase guria gabu dekenai idia noho taudia ibounai ese iena gadona do idia kamonai. \v 29 Vadaeni guria gabu dekena amo do idia toreisi, kara namo taudia ese do idia toreisi mauri hanaihanai totona, to kara dika taudia do idia toreisi kota henia totona. \s1 Iesu ena ladana gwauraia hedinarai \p \v 30 “Lau be sibona gau ta do lau karaia kava lasi. Dirava ese lau ia hamaoroa hegeregerena kota henia gaukara lau karaia, bona egu kota henia gaukara be maoromaoro, badina lau sibona egu ura lau karaia lasi, to Dirava ena ura sibona lau karaia. Ia ese lau ia siaia. \p \v 31 “Bema lau sibona egu siahu lau gwauraia, egu hereva be do idia momokani lasi. \v 32 To ma ta ia noho, ia ese lau ia gwauraia hedinarai, bona lau diba inai ia gwauraia hedinarai gauna be momokani. \p \v 33 “Umui be Ioane ena haroro ena anina do umui diba totona, emui taudia haida umui siaia vadaeni, bona umui lau hamaoroa momokani, Ioane ena hereva lauegu kara dekenai be ia maoro. \v 34 To lau idia gwauraia hedinarai hereva badadia momokani be taunimanima dekena amo lasi. Umui ese mauri davaria totona, inai bamona lau hereva noho. \v 35 Ioane be lamepa bamona ia araia, bona ia diari noho, bona umui ese nega sisina iena diari dekenai umui moale noho. \p \v 36 “To gau ta ese Ioane ena hereva lau totona ia hereaia momokani. Inai be lauegu gaukara, Dirava ese lau ia hamaoroa do lau karaia gaukaradia. Inai gaukara ese idia hedinaraia momokani, lauegu Tamana ese lau ia siaia vadaeni. \v 37 Egu Tamana ese lau ia siaia vadaeni, bona ia ese lau ia gwauraia hedinarai vadaeni. Iena gadona nega ta umui kamonai lasi, bona iena tauanina nega ta umui itaia lasi, lasi momokani. \v 38 Iena hereva danu emui lalona dekenai ia noho lasi, badina be ia siaia tauna be umui abia dae lasi. \v 39 Umui ese Buka Helaga dekenai umui tahua, badina be umui laloa inai hereva lalonai mauri hanaihanai do umui davaria. To gauna be, inai hereva ese lau idia gwauraia noho! \v 40 To umui be umui ura lasi lau dekenai do umui mai, mauri abia totona. \p \v 41 “Lau be taunimanima edia hanamoa hereva lau tahua lasi. \v 42 To umui be lau diba, umui emui lalona dekenai Dirava ena lalokau be ia noho lasi. \v 43 Lau be egu Tamana ena ladana dekenai lau mai inai, to umui ese lau umui abia dae lasi. To bema tau ta sibona ena ladana dekenai ia mai, be unai tau do umui abia dae. \v 44 Umui be edena bamona lau do umui abia dae? Umui ta ta dekena amo, hanamoa hereva do umui abia dae, to Dirava momokani dekena amo ia mai hanamoa hereva, be umui tahua lasi. \v 45 Umui laloa lasi inai be lau ese egu Tamana dekenai umui lau samania. Lasi, inai be Mose ese umui do ia samania, umui abidadama henia tauna unai. \v 46 Badina be bema Mose umui abidadama henia momokani, be lau danu do umui abidadama henia. Badina be ia ese lauegu sivarai ia torea. \v 47 To Mose ese ia torea herevana bema umui abia dae lasi, be lauegu hereva edena bamona umui abia dae diba?” \c 6 \s1 Galilea dekenai: Mauri ena aniani \p \v 1 Unai hereva murinai Iesu ia toreisi, Galilea ena gohu unai kahana dekenai ia giroa lou. Unai gohu ena ladana ta be Tiberia. \v 2 Vadaeni taunimanima momo herea iena murina dekenai idia lao, badina be gorere hanamoa karadia ia karaia toana idia itaia dainai. \v 3 Iesu be ororo dekenai ia daekau, unuseni iena diba tahua taudia danu ia helai diho. \v 4 Iuda taudia edia Pasova aria dinana be ia kahirakahira. \v 5 Iesu ese iena matana ia abia isi, taunimanima momo herea ia dekenai idia mai noho ia itaia, vadaeni Filipo dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Ita be edeseni aniani gaudia do ita hoia, inai taunimanima do ita ubua totona?” \v 6 Unai bamona ia hereva, Filipo ena lalona ia ura diba gwauraia, badina be ia diba dahaka do ia karaia. \p \v 7 Filipo ese ia haere henia ia dekenai, ia gwau, “200 kina dekenai aniani gaudia do ita hoia, to do ia hegeregere lasi, sisina sisina sibona do idia ania.” \p \v 8 Iena diba tahua tauna ta, ena ladana be Andrea, Simona Petero ena tadina, ese Iesu ia hereva henia, ia gwau, \v 9 “Mero maragi ta be iniseni, ia be mai ena paraoa maragidia 5 bona gwarume maragi rua, to unai be edena bamona do ita karaia, taunimanima be momo herea?” \p \v 10 Vadaeni Iesu ia gwau, “Taunimanima dekenai do umui hereva henia, do idia helai diho.” Unai gabu dekenai be rei momo ia noho. Vadaeni idia helai diho taudia be 5000 bamona. \v 11 Iesu ese inai aniani gaudia ia abia, ia hanamoa, vadaeni idia helai diho taudia ta ta ibounai dekenai ia henia. Gwarume danu unai bamona ia henia, taunimanima edia ura hegeregerena. \v 12 Idia boga kunu, vadaeni Iesu ese iena diba tahua taudia dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Aniani orena do umui haboua, kahana maragimaragi ta do ia boio lasi.” \v 13 Unai dainai idia ese aniani orena idia haboua, vadaeni bosea 12 idia hahonua, unai paraoa maragi 5 sibona, taunimanima ese idia ania haorea lasi gaudia, idia rakatania dekena amo. \p \v 14 Taunimanima be unai toa Iesu ese ia karaia gauna idia itaia, vadaeni idia gwau, “Momokani, tanobada dekenai do ia mai peroveta tauna be inai.” \v 15 To Iesu ia diba idia be do idia mai, do idia dogoatao, edia king dekenai do idia halaoa gwauraia. Unai dainai ia be sibona ororo dekenai ma ia daekau lou. \s1 Iesu ranu ena kopina dekenai ia raka \p \v 16 Adorahi neganai, Iesu ena diba tahua taudia be idia diho kone dekenai. \v 17 Vanagi ta dekenai idia guia, gohu dekenai idia heau hamatamaia, Kaperanauma hanua dekenai do idia lao gwauraia. Hanuaboi dibura ia mai vadaeni, to Iesu be do ia ginidae lasi idia dekenai. \v 18 Vadaeni lai goada ia toreisi dainai, gohu be ia hurehure bada. \v 19 Kilomita 5 o 6 bamona idia bara karaia, vadaeni Iesu idia itaia, gohu ena kopina dekenai ia raka lao vanagi dekenai, vadaeni idia gari dikadika. \v 20 To Iesu ia gwau, “Inai be lau! Umui gari lasi!” \v 21 Vadaeni mai edia moale danu, vanagi dekenai Iesu idia abia daekau, vadaeni nega tamona idia lao gwauraia tano dekenai idia ginidae. \s1 Taunimanima momo ese Iesu idia tahua \p \v 22 Kerukeru dabai, taunimanima momo be gohu unai kahana dekenai idia gini noho, idia diba vanagi ta be lasi, Iesu ena diba tahua taudia ese idia abia lao gauna sibona. Idia diba danu Iesu be iena diba tahua taudia danu ia guia lasi, to diba tahua taudia sibona. \v 23 To vanagi haida be Tiberia dekena amo idia heau hanaia, inai Lohiabada ese Dirava ia hanamoa bona aniani ia henidia gabuna badibadina dekenai idia ginidae. \v 24 Unai dainai, taunimanima idia diba vadaeni, Iesu bona iena diba tahua taudia be idia noho lasi, vadaeni idia ese inai vanagi haida dekenai ma idia guia, Kaperanauma dekenai idia lao, Iesu idia tahua. \s1 Iesu be mauri ena aniani \p \v 25 Gohu ena kahana dekenai Iesu idia davaria, vadaeni idia nanadaia, idia gwau, “Rabi e, edena negai oi mai?” \p \v 26 Iesu ia haere idia dekenai,ia gwau, “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, umui ese lau umui tahua noho, toa umui itaia dainai lasi, to aniani gaudia umui ania, vadaeni umui boga kunu dainai. \v 27 Umui gaukara lasi aniani ia ore gauna abia totona, to do ia noho, ia lao bona mauri hanaihanai, ena aniani abia totona do umui gaukara. Unai be Taunimanima ena Natuna ese do ia henia umui dekenai, badina be iena Tamana Dirava ese, ia hamomokania ena toa be ia dekenai ia henia vadaeni.” \p \v 28 Vadaeni idia nanadaia ia dekenai, idia gwau, “Ai be edena bamona do ai karaia, Dirava ena gaukara karaia totona?” \p \v 29 Iesu ia haere, ia gwau, “Dirava ena gaukara be inai: Ia siaia tauna dekenai do umui abidadama henia.” \p \v 30 Ma Iesu idia nanadaia, idia gwau, “Toana be dahaka do oi karaia, do ai itaia, vadaeni do ai abidadama henia oi dekenai? Oi be dahaka do oi karaia? \v 31 Aiemai sene taudia ese mana idia ania noho taunimanima idia noho lasi tano dekenai, Buka Helaga dekenai ia torea hegeregerena, ia gwau, ‘Edia aniani be ia ese guba dekena amo ia henia diho.’ ” \p \v 32 Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, Mose ese aniani be guba dekena amo ia henia diho lasi umui dekenai. To egu Tamana ese aniani guba dekena amo ia siaia diho noho umui dekenai, aniani momokani be inai. \v 33 Badina Dirava ena aniani, be guba dekena amo ia diho mai Tauna, bona ia ese mauri be tanobada dekenai ia henia noho.” \p \v 34 Vadaeni idia noinoi ia dekenai, idia gwau, “Lohiabada e, inai aniani be dina ibounai do oi henia ai dekenai.” \p \v 35 Iesu ia gwau, “Mauri ena aniani be lau inai. Lau dekenai ia mai tauna be do ia hitolo lasi, bona lau dekenai do ia abidadama henia tauna be do ia ranu mase lasi, lasi bona lasi momokani. \v 36 To umui lau hamaoroa vadaeni, ani, umui itaia lau, to umui abia dae lasi lau. \v 37 Lauegu Tamana ese lau dekenai ia henia taudia ibounai be lau dekenai do idia mai, bona lau dekenai do ia mai tauna be do lau lulua lasi, lasi bona lasi momokani. \v 38 Badina be guba dekena amo lau diho mai vadaeni, lauegu ura karaia totona lasi, to lau ia siaia Diravana ena ura karaia totona. \v 39 Bona lau ia siaia Diravana ena ura be inai: Lau dekenai ia henia taudia ibounai be ta do ia boio lasi lau dekena amo, to inai taudia do lau hatorea isi, dokona dina dekenai. \v 40 Badina be egu Tamana ena ura be inai: Iena Natuna do idia itaia noho, bona do idia abidadama henia taudia ibounai be mauri hanaihanai do idia abia, bona lau ese dokona dina dekenai idia do lau hatorea isi.” \p \v 41 Vadaeni Iuda taudia idia maumau Iesu dekenai, badina be ia gwau, “Lau be guba dekena amo ia diho anianina.” \v 42 Idia gwau, “Be! Inai be Iesu lasi, a? Iosepa ena natuna lasi, a? Iena tamana bona iena sinana be ita diba vadaeni. Edena bamona ia be ia gwau, ‘Lau be guba dekena amo lau diho’?” \p \v 43 Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Unai bamona umui maumau lasi. \v 44 Lauegu Tamana, lau ia siaia Diravana, ese do ia veria mai tauna sibona lau dekenai do ia mai diba, vadaeni dokona dina dekenai unai tauna do lau hatorea isi. \v 45 Peroveta taudia ese inai bamona idia torea, idia gwau, ‘Idia ibounai Dirava ese do ia hadibaia.’ Egu Tamana dekenai idia kamonai henia, bona iena hadibaia hereva idia abia dae taudia ibounai be lau dekenai idia mai. \p \v 46 “Tau ta ese Tamana ia itaia lasi, Dirava dekena amo ia mai tauna sibona ese ia itaia vadaeni. \v 47 Momokani, momokani umui lau hamaoroa, abidadama tauna ese mauri hanaihanai ia abia. \v 48 Mauri ena aniani be lau inai. \v 49 Emui tubudia ese mana idia ania taunimanima idia noho lasi tano dekenai, bona idia mase vadaeni. \v 50 To guba dekena amo ia diho noho anianina be inai, bona bema tau ta ese inai aniani do ia ania, do ia mase lasi. \v 51 Lau be mauri ena aniani, guba dekena amo lau diho, bema tau ta ese inai aniani ia ania, ia be do ia mauri hanaihanai. Lau ese do lau henia aniani be egu tauanina, inai dekena amo tanobada ese mauri do ia abia.” \p \v 52 Vadaeni Iuda taudia be idia hepapahuahu, idia gwau, “Inai tau ese iena tauanina be edena bamona do ia henia ita dekenai, vadaeni do ita ania?” \p \v 53 Iesu ma ia haere, ia gwau, “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, Taunimanima ena Natuna iena tauanina bema umui ania lasi, bona iena rarana danu bema umui inua lasi, mauri be umui emui lalona dekenai do ia noho lasi. \v 54 To lauegu tauanina do ia ania, bona lauegu rarana do ia inua tauna ese mauri hanaihanai do ia abia, bona dokona dina dekenai lau ese do lau hatorea isi. \v 55 Badina be lauegu tauanina be aniani momokani, bona lauegu rarana be inuinu gauna momokani. \v 56 Egu tauanina do ia ania, bona egu rarana do ia inua tauna be lauegu lalona dekenai do ia noho, lau danu iena lalona dekenai do lau noho. \v 57 Ia mauri Tamana ese lau ia siaia vadaeni, bona Tamana dainai lau mauri hegeregerena, lau do ia ania tauna danu do ia mauri lau dainai. \v 58 Guba dekena amo ia diho aniani be inai. Emui sene taudia ese idia ania gauna bamona lasi. Idia ania, to idia mase vadaeni. To inai aniani do ia ania tauna be do ia mauri hanaihanai.” \p \v 59 Inai hereva be dubu dekenai Iesu ia gwauraia, Kaperanauma dekenai ia hadibaia neganai. \s1 Taunimanima momo ese Iesu idia rakatania \p \v 60 Iesu ena diba tahua taudia momo ese inai hereva idia kamonai, vadaeni idia gwau, “Unai hereva be ia metau, daika ese do ia abia dae diba?” \p \v 61 Tau ta ia hamaoroa lasi, to Iesu ia diba iena diba tahua taudia be unai hereva dekenai idia maumau, vadaeni ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Inai hereva dekenai umui emui lalona ia metau, a? \v 62 To Taunimanima ena Natuna bema umui itaia, ia daekau, guna ia noho gabuna dekenai bema ia giroa lou, be edena bamona? \v 63 Lauma ese mauri ia havaraia, tauanina ese namo ta ia havaraia lasi. Lau ese umui lau hamaoroa herevadia be lauma bona mauri. \v 64 To umui haida be umui abidadama henia lasi.” Inai bamona ia hereva badina hamatamaia nega dekena amo Iesu be ia diba vadaeni idia abidadama henia lasi taudia be daika, bona ia do ia samania ia mase tauna danu Iesu ia diba vadaeni. \v 65 Ma ia gwau, “Unai dainai umui lau hamaoroa vadaeni, egu Tamana ese bema ia durua lasi tauna, be lau dekenai do ia mai diba lasi.” \p \v 66 Unai neganai iena diba tahua taudia momo ese Iesu idia rakatania, bona ia danu idia raka hebou lou lasi. \s1 Diba tahua taudia 12 ese Iesu idia durua \p \v 67 Vadaeni Iesu ese iena diba tahua taudia 12 dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Umui danu do umui raka siri, a?” \p \v 68 Simona Petero ia haere ia dekenai, ia gwau, “Lohiabada e, ai be daika dekenai do ai lao? Mauri hanaihanai herevadia be oi dekenai idia noho. \v 69 Ai be ai abidadama henia, bona ai diba vadaeni, oi be Dirava ena Helaga Tauna.” \p \v 70 Iesu ia gwau, “Lau be umui 12 lau abia hidi, ani? Gau tamona, umui ta be ia Satani vadaeni.” \v 71 Ia ese Iuda, Simona Iskariote ena natuna ia gwauraia, badina ia ese Iesu do ia samania, ia mase. Ia danu idia 12 tauna ta. \c 7 \s1 Iesu bona iena tadina \p \v 1 Unai murinai Iesu be Galilea dekenai ia lao loaloa. Ia ura lasi Iudea dekenai ia lao, badina Iuda taudia ese ia idia alaia mase dalana idia tahua noho. \v 2 Iuda taudia edia Au Raurau Ruma Maragidia aria dinana be ia kahirakahira. \v 3 Vadaeni Iesu be iena tadina ese idia hereva henia, idia gwau, “Inai gabu do oi rakatania, Iudea dekenai do oi lao, vadaeni oiemu diba tahua taudia ese oi karaia hoa gaudia do idia itaia, \v 4 badina bema tau ta be sibona ia ura hedinaraia neganai, ia be gau ta lasi hunia dalana dekenai do ia karaia. Unai kara oi karaia dainai, namona be oi sibona tanobada ibounai dekenai do oi hedinarai henia.” \v 5 Inai bamona idia hereva badina be Iesu ena tadina danu ese idia abidadama henia lasi ia dekenai. \p \v 6 Vadaeni Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Lauegu nega be dohore, to umui dekenai nega ibounai be ia hegeregere. \v 7 Tanobada be do ia badu henia diba lasi umui dekenai, to lau dekenai be ia badu henia, badina be tanobada ena kara lau ese lau hedinaraia vadaeni ia be dika. \v 8 Umui be do umui daekau, unai aria dekenai do umui vareai, to lau be do lau daekau lasi, badina lauegu nega be do ia ginidae lasi.” \v 9 Ia ese unai bamona ia hereva idia dekenai, vadaeni Galilea dekenai ia do noho. \s1 Ierusalema dekenai: Au Raurau Ruma Maragidia ena aria \p \v 10 Iesu ena tadina sibona idia daekau, aria totona idia lao. Gabeai Iesu danu ia daekau hunia dekenai. \v 11 Vadaeni unai aria lalonai Iuda taudia ese idia tahua, idia gwau, “Iesu be edeseni?” \p \v 12 Taunimanima be Iesu totona idia hepapahuahu bada. Haida idia gwau, “Ia be tau namona.” Ma haida idia gwau. “Lasi, ia ese taunimanima ia hakaudia kerere.” \v 13 To tau ta ese ia hereva hedinaraia lasi Iesu totona, Iuda taudia dekenai idia gari dainai. \p \v 14 Aria ena dina haida be idia ore, to haida be do idia noho, Iesu be Dubu Helaga dekenai ia daekau, ia hadibaia hamatamaia. \v 15 Vadaeni Iuda taudia idia hoa, idia gwau, “Inai tau be ia sikuli lasi, to edena bamona ia diba momo?” \p \v 16 Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Lauegu hadibaia herevadia be lauegu lasi, to lau ia siaia Diravana ena. \v 17 Tau ta bema ia ura Dirava ena ura ia karaia neganai, ia ese lauegu hadibaia herevadia do ia diba, Dirava dekena amo idia mai, o lau sibona dekena amo. \v 18 Sibona ena ura herevadia ia gwauraia tauna be sibona dekenai hanamoa dala ia tahua, to ia siaia Diravana dekenai hanamoa dala ia tahua tauna be momokani tauna, bona iena lalona dekenai koikoi ia noho lasi. \v 19 Mose ese taravatu ia henia umui dekenai, ani? To edena bamona umui be taravatu umui badinaia lasi? Dahaka dainai lau umui alaia dalana umui tahua?” \p \v 20 Taunimanima idia haere ia dekenai, idia gwau, “Oi be oi kavakava, a? Daika ia ura oi do ia alaia?” \p \v 21 Iesu ia gwau, “Lau be kara tamona sibona lau karaia, vadaeni umui ibounai umui hoa, bona umui laloa momo. \v 22 Mose ese kopina utua ena taravatu ia henia vadaeni umui dekenai. Gau tamona Mose ese unai kara ia hamatamaia lasi, to iseda guna sene taudia ese. Unai dainai, umui be Sabati Dina dekenai memero edia kopina umui utua. \v 23 Sabati Dina dekenai mero ta ena usina kopina do umui utua, Mose ena taravatu do umui makohia garina, to edena bamona lau be umui badu henia, Sabati Dina dekenai tau ta lau hanamoa momokani dainai? \v 24 Gau edia toana sibona dekena amo do umui kota henia lasi, to do umui kota henia mai maoromaoro danu.” \s1 Idia henanadai, “Inai tau be Keriso, a?” \p \v 25 Vadaeni Ierusalema taudia haida idia gwau, “Do idia alaia gwauraia tauna be inai, ani? \v 26 To ia be iniseni ia haroro, bona hereva ta idia gwau henia lasi ia dekenai. Sedira hanua lohia taudia edia lalona dekenai idia diba vadaeni ia be Keriso? \v 27 Gau tamona, inai tau ena mai gabuna be ita diba, to Keriso do ia mai neganai, be tau ta do ia diba lasi ia be edena gabu dekena amo ia mai.” \p \v 28 Vadaeni Iesu be Dubu Helaga lalonai ma ia hadibaia karaia, ia boiboi, ia gwau, “Umui be umui diba lau, bona lau mai gabuna danu umui diba, a? Lau be lau sibona egu ura dekenai lau mai lasi. Lau ia siaia Diravana be momokani, to umui be umui diba lasi ia. \v 29 Lau be lau diba ia, badina be ia dekena amo lau mai, bona ia ese lau ia siaia.” \p \v 30 Vadaeni ia idia dogoatao gwauraia, to tau ta ena imana ia kamokau lasi ia dekenai, badina be iena nega be do ia ginidae lasi. \v 31 To taunimanima momo herea ese Iesu dekenai idia abidadama henia. Idia gwau, “Keriso do ia mai neganai, ia ese toa do ia karaia neganai, inai tau do ia hereaia, a?” \s1 Farisea taudia bona dubu biagudia ese Iesu idia guia gwauraia \p \v 32 Farisea taudia idia kamonai, taunimanima be unai bamona idia hereva Iesu totona, vadaeni dubu biagudia bona Farisea taudia ese edia hesiai taudia idia siaia, Iesu idia dogoatao totona. \v 33 Vadaeni Iesu ia gwau, “Nega sisina lau be umui dekenai do lau noho, vadaeni lau ia siaia Dirava dekenai do lau giroa lou. \v 34 Vadaeni lau do umui tahua, to lau be do umui davaria lasi, badina be lau noho gabuna dekenai danu do umui lao diba lasi.” \p \v 35 Vadaeni Iuda taudia sibona dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Inai tau be edeseni do ia lao, vadaeni do ita davaria lasi ia gwau? Sedira Helene taudia edia hanua momo dekenai do ia lao, Iuda taudia haida idia noho gabudia, unuseni Helene taudia dekenai do ia hadibaia karaia, a? \v 36 Inai be dahaka hereva inai tau ese ia gwauraia, ia gwau, ‘Lau do umui tahua, to lau be do umui davaria lasi, bona do lau noho gabuna dekenai danu do umui lao diba lasi?’ ” \s1 Mauri ranuna \p \v 37 Aria ena dina orena be dina badana. Unai dina dekenai Iesu ia toreisi, ia gini, ia boiboi, ia gwau, “Ranu mase tauna be lau dekenai ia mai, ranu do ia inua. \v 38 Buka Helaga dekenai ia torea bamona, ‘Lau dekenai do ia abidadama henia tauna be, iena kudouna dekena amo mauri ranuna be sinavai bamona do ia heau lao.’ ” \v 39 Ia ese Lauma Helaga dekenai unai bamona ia herevalaia, ia idia abidadama taudia ese do idia abia ia gwau. Badina unai neganai Lauma Helaga be do ia henia lasi, Iesu ese Dirava ena hairaina do ia abia lasi dainai. \s1 Taunimanima idia parara \p \v 40 Taunimanima haida ese inai hereva idia kamonai, vadaeni idia gwau, “Momokani, ita naria noho Peroveta Tauna be inai.” \p \v 41 Ma haida idia gwau, “Inai be Keriso.” \p Ma haida idia gwau, “Keriso be Galilea dekena amo do ia mai, a? \v 42 Buka Helaga dekenai ia torea, ani, Keriso be Davida ena bese dekena amo do ia vara, Betelehema, Davida ena hanua lalonai.” \p \v 43 Unai dainai, taunimanima be idia hapararaia Iesu totona. \v 44 Haida ese ia idia dogoatao gwauraia, to tau ta ese iena imana ia kamokau lasi Iesu dekenai. \s1 Iuda edia tau badadia ese Iesu idia abia dae lasi \p \v 45 Dubu biagudia bona Farisea taudia edia hesiai taudia be idia giroa lao, vadaeni dubu biagudia bona Farisea taudia ese idia nanadaia idia dekenai, idia gwau, “Badina be dahaka umui hakaua mai lasi?” \p \v 46 Hesiai taudia idia haere, idia gwau, “Hamatamaia nega dekena amo ia mai bona hari, tau ta ia hereva lasi inai tau ia hereva bamona.” \p \v 47 Farisea taudia idia gwau, “Be, umui danu ia ese ia koia vadaeni? \v 48 Sedira hanua edia lohia ta, o Farisea taudia ta ese ia dekenai idia abidadama vadaeni, a? Lasi momokani. \v 49 To inai ariara taunimanima be Mose ena taravatu idia diba lasi. Idia be Dirava dekena amo dika davana do idia davaria.” \p \v 50 Vadaeni Nikodemo ese ia hereva henia idia dekenai, ia be hanuaboi Iesu dekenai ia lao tauna, ia danu idia edia orea tauna ta. \v 51 Ia gwau, “Iseda taravatu ese tau ta do ia kota henia neganai, be iena hereva do idia kamonai guna, ani, bona iena kara do idia diba guna, ani?” \p \v 52 Vadaeni idia ese idia gwau henia, idia gwau, “Oi danu Galilea tauna, a? Do oi tahua, bona do oi diba, peroveta tauna ta Galilea dekenai do ia vara lasi.” \v 53 Vadaeni taunimanima ibounai idia toreisi, idia ta ta edia ruma, edia ruma dekenai idia lao. \c 8 \s1 Heudahanai hahinena \p \v 1 Iesu be Olive Ororo dekenai ia lao. \v 2 To daba maragi neganai, ia be Dubu Helaga dekenai ia giroa lou, vadaeni taunimanima ibounai ia dekenai idia haboua. Ia be ia helai diho, ia hadibaia karaia. \v 3 Vadaeni taravatu hadibaia taudia bona Farisea taudia ese hahine ta ia dekenai idia hakaua lao, unai hahine be heudahanai ia karaia noho neganai idia davaria. Idia ese inai hahine idia edia huana dekenai idia haginia. \v 4 Vadaeni Iesu dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Hadibaia tauna e, inai hahine be ia heudahanai noho neganai ai davaria vadaeni. \v 5 Mose ese taravatu dekena amo ia hamaoroa ita dekenai, unai bamona do idia karaia hahinedia be nadi dekenai do ita hodoa mase. To oi be dahaka oi gwau?” \v 6 Unai bamona idia hereva be Iesu dekenai idia koikoi totona, samania ena badina ta idia tahua. To Iesu ese iena kwarana ia atoa diho, iena imana kwakikwaki dekena amo revareva ia torea tano dekenai. \p \v 7 Idia ese nega momo idia nanadaia, ia lao bona ia toreisi, idia ia hamaoroa, ia gwau, “Umui daika be mai ena kara dika lasi, unai tau ese nadi ta ia abia, inai hahine do ia hodoa guna.” \v 8 Vadaeni ena kwarana ma ia atoa diho lou, tano dekenai revareva ma ia torea. \v 9 Idia ese Iesu ena hereva idia kamonai, vadaeni ta ta idia raka lao murimuri dekenai, vara guna tauna ia hamatamaia, ia lao bona gabeai ia vara tauna. Vadaeni Iesu sibona ia noho, bona unai hahine sibona ia gini noho unuseni. \v 10 Iesu ma ia toreisi, hahine dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Hahine e, oi dekenai idia samania taudia be edeseni? Ta ese oi ia hadikaia lasi, a?” \p \v 11 Hahine ia gwau, “Lohiabada e, tau ta lasi.” \p Vadaeni Iesu ia gwau, “Lau danu lau kota henia lasi oi dekenai. Vadaeni oi lao, kara dika do oi karaia lou lasi.” \s1 Tanobada ena diari \p \v 12 Vadaeni Iesu ia haroro lou idia dekenai, ia gwau, “Lau be tanobada ena diari. Lauegu murina dekenai do ia raka tauna be dibura lalonai do ia loaloa lasi, to mauri ena diari do ia abia.” \p \v 13 Farisea taudia ese idia gwau henia, idia gwau, “Oi be oi sibona totona oi hereva, oiemu hereva be momokani lasi.” \p \v 14 Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Lau be lau sibona totona lau hereva, to egu hereva be ia momokani, badina be lau diba edena gabu dekena amo lau mai, bona edeseni do lau lao danu lau diba. Lau mai gabuna bona lau lao gwauraia gabuna be umui diba lasi. \v 15 Umui be taunimanima edia toana hegeregerena umui kota henia, lau be tau ta lau kota henia lasi. \v 16 To bema lau kota henia neganai, lauegu kota henia be do ia momokani, badina lau be sibona lasi, to lauegu Tamana, lau ia siaia Diravana, be lau danu ia noho. \v 17 Emui taravatu dekenai inai bamona ia torea. ‘Taunimanima rua bema hereva tamona do idia gwauraia hebou, unai hereva be momokani.’ \v 18 Inai dainai, lau be lau sibona lau hereva, bona lauegu Tamana, lau ia siaia Diravana, ia ese lau totona ia hereva.” \p \v 19 Vadaeni idia nanadaia ia dekenai, idia gwau, “Oiemu Tamana be edeseni?” \p Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Umui be diba lasi lau, egu Tamana danu umui diba lasi, bema umui diba lau, be lauegu Tamana danu do umui diba.” \p \v 20 Unai hereva be Iesu ese moni haboua gabuna dekenai ia gwauraia, Dubu Helaga lalonai ia hadibaia neganai. Bona tau ta ese ia dogoatao lasi, badina iena nega be ia do ginidae lasi. \s1 “Lau lao gabuna umui lao diba lasi” \p \v 21 Idia dekenai Iesu ma ia hereva lou, ia gwau, “Lau be idau gabu dekenai do lau lao. Umui ese lau do umui tahua, to emui kara dika dekenai do umui mase. Do lau lao gabuna dekenai do umui lao diba lasi.” \p \v 22 Vadaeni Iuda taudia be sibona dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Inai tau be sibona do ia hamasea, a? Inai dainai ia gwau, ‘Do lau lao gabuna dekenai be do umui lao diba lasi,’ a?” \p \v 23 Ma Iesu ia gwau, “Umui be henunai dekena amo, lau be ataiai dekena amo, umui be tanobada taudia, to lau be tanobada tauna lasi. \v 24 Unai dainai umui lau hamaoroa, lau gwau, ‘Emui kara dika dekenai do umui mase.’ Badina bema umui abidadama lasi, ‘Lau inai Lau noho’ dekenai, emui kara dika dekenai do umui mase.” \p \v 25 Vadaeni idia ese idia nanadaia, idia gwau, “Oi be daika?” \p Iesu ia gwau, “Umui lau hamaoroa guna vadaeni lau be daika. \v 26 Umui emui kara totona hereva momo do lau gwauraia, bona umui do lau kota henia danu. Gau tamona, lau ia siaia Tauna be momokani, bona ia dekena amo lau abia herevadia be taunimanima dekenai lau hamaoroa.” \p \v 27 Idia edia lalona idia kehoa lasi unai be Tamana ia herevalaia idia dekenai. \v 28 Vadaeni Iesu ma ia gwau, “Umui be Taunimanima ena Natuna do umui abia isi neganai, unai dekena amo do umui diba, ‘Lau inai Lau noho.’ Ma do umui diba, kara ta danu lau sibona lau karaia lasi, to Tamana ese lau dekenai ia hadibaia hegeregerena lau hereva. \v 29 Lau ia siaia Diravana ese lau ia durua, ia ese ia rakatania lasi lau, lau sibona lau noho lasi, badina be iena ura be nega ibounai lau karaia.” \p \v 30 Inai hereva ia gwauraia neganai taunimanima momo ese Iesu idia abidadama henia. \s1 Aberahamo ena bese \p \v 31 Vadaeni Iesu ese ia dekenai idia abidadama Iuda taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Bema lauegu hadibaia hereva umui badinaia neganai, umui be lauegu diba tahua taudia momokani. \v 32 Hereva momokani be do umui diba, bona hereva momokani ese umui do ia ruhaia.” \p \v 33 Idia haere, idia gwau, “Ai be Aberahamo ena besena, ai be nega ta tau ta ia guia lasi ai, lasi bona lasi momokani. Dahaka dainai oi gwau, ‘Umui do ia ruhaia’?” \p \v 34 Iesu ia haere henia, ia gwau, “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, kara dika taudia be dika ese ia guia, vadaeni idia be dika ena hesiai gaukara idia karaia. \v 35 Hesiai tauna be ruma dekenai ia noho hanaihanai lasi, to ruma biaguna ena natuna ese ruma dekenai ia noho hanaihanai. \v 36 Unai dainai, bema Natuna ese umui do ia ruhaia neganai, umui be do ia ruhaia momokani. \v 37 Lau diba umui be Aberahamo ena besena, to umui ura be lau umui alaia, badina lauegu hereva be umui abia dae lasi. \v 38 Lauegu Tamana ese lau dekenai ia hedinaraia gaudia lau herevalaia, to umui be emui tamana ese umui ia hamaoroa gaudia umui karaia.” \s1 Umui emui tamana be Satani \p \v 39 Idia haere ia dekenai, idia gwau, “Aiemai tamana be Aberahamo.” \p Iesu ia gwau, “Bema umui be Aberahamo ena natuna, umui ese Aberahamo ena kara do umui karaia. \v 40 Lau be Dirava dekena amo lau kamonai hereva sibona lau gwauraia umui dekenai. To hari umui ura lau do umui alaia mase. Aberahamo be unai bamona ia karaia lasi. \v 41 Umui ese emui tamana ena kara umui karaia.” \p Idia gwau, “Ai be ariara natuna lasi. Aiemai tamana be tamona, Dirava unai.” \p \v 42 Iesu ma ia gwau, “Bema Dirava be umui emui Tamana, be lau do umui lalokau henia, badina be Dirava dekena amo lau mai, bona hari lau noho inai. Lau be sibona lau mai lasi, ia ese lau ia siaia. \v 43 Edena bamona lauegu hereva anina umui diba lasi? Badina korikori be, lauegu hereva umui abia dae diba lasi. \p \v 44 “Umui be emui tamana Satani dekena amo umui mai, bona umui ura emui tamana ena ura dikadia do umui karaia. Hamatamaia nega dekena amo ia be alaia tauna, bona hereva momokani be ia badinaia lasi, badina iena lalona dekenai hereva momokani be lasi. Ia be hereva koikoi ia gwauraia, iena kara momokani be unai, badina ia be koikoi tauna, bona ia be koikoi ibounai edia tamana. \v 45 Lau be hereva momokani lau gwauraia, unai dainai lau dekenai umui abidadama lasi. \v 46 Umui daika kara dika lau dekenai ia davaria vadaeni? Hereva momokani lau gwauraia neganai, edena bamona umui abidadama henia lasi lau dekenai? \v 47 Dirava ena natuna tauna ese Dirava ena hereva ia kamonai. Umui be umui kamonai lasi, badina umui be Dirava ena natudia lasi.” \s1 Aberahamo ia vara lasi neganai, Iesu be ia noho \p \v 48 Vadaeni Iuda taudia idia haere henia, idia gwau, “Aiemai hereva be ia maoro lasi, a, ai gwau oi be Samaria tauna, bona lauma dika oiemu lalona dekenai ia noho?” \p \v 49 Iesu ia haere, ia gwau, “Lauma dika be egu lalonai ia noho lasi. Lau ese egu Tamana lau matauraia, to umui ese lau umui matauraia lasi. \v 50 Lau ese egu hairai lau tahua lasi. Ta ia noho, lauegu hairai ia tahua, bona ia sibona be kota ena Biaguna. \v 51 Momokani, momokani umui lau hamaoroa, lauegu hereva do ia badinaia tauna be do ia mase diba lasi, ela bona hanaihanai.” \p \v 52 Iuda taudia idia gwau, “Hari ai diba momokani vadaeni lauma dika ese oiemu lalona dekenai ia noho. Aberahamo ia mase vadaeni, peroveta taudia danu idia mase vadaeni, to oi be oi gwau, ‘Lauegu hereva do ia badinaia tauna be do ia mase diba lasi ela bona hanaihanai.’ \v 53 Iseda tamana Aberahamo be oi ese oi hereaia, a? Ia be ia mase vadaeni, peroveta taudia danu idia mase vadaeni. Oi be daika?” \p \v 54 Iesu ia haere, ia gwau, “Lau sibona bema lau hekokoroku, be do lau hekokoroku kava, to egu Tamana ese ladana bada ia henia lau dekenai. To umui gwau ia be umui emui Dirava. \v 55 Umui be umui diba lasi ia, to lau be lau diba. Bema lau gwau lau diba lasi ia, do lau koikoi, umui hegeregerena. Lau be ia lau diba, bona iena hereva danu lau badinaia. \v 56 Emui tamana Aberahamo be ia ura dikadika lauegu nega ia itaia, vadaeni ia itaia, mai moale danu.” \p \v 57 Iuda taudia idia gwau, “Oiemu lagani be 50 do ia abia lasi, oi be Aberahamo oi itaia, a?” \p \v 58 Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Momokani, momokani umui lau hamaoroa. Aberahamo do ia vara lasi, lau be lau noho.” \p \v 59 Vadaeni idia ese nadi idia abia isi, idia hodoa gwauraia. To Iesu be ia hunia, vadaeni Dubu Helaga dekena amo ia raka murimuri dekenai. \c 9 \s1 Ia vara neganai matana ia kepulu tauna \p \v 1 Iesu ia raka lao neganai, ia ese tau ta ia itaia, iena matana ruaosi mai kepulu danu ia vara. \v 2 Vadaeni Iesu ena diba tahua taudia ese idia nanadaia, idia gwau, “Rabi e, daika ena kara dika dainai inai tau mai matakepulu danu ia vara, ia, o iena tamana o iena sinana?” \p \v 3 Iesu ia gwau, “Lasi, iena kara dika lasi, bona ena tamana o sinana edia kara dika lasi, to Dirava ena siahu ia dekena amo do ia hedinarai totona. \v 4 Lau ia siaia Diravana ena kara, be dina lalonai do ita karaia. Badina be hanuaboi do ia mai neganai, tau ta do ia gaukara diba lasi. \v 5 Tanobada dekenai lau noho neganai, lau be tanobada ena diari.” \p \v 6 Unai hereva Iesu ia gwauraia, vadaeni tano dekenai ia kanudi, iena kanudi dekenai kopukopu sisina ia karaia, vadaeni matakepulu tauna ena matana ruaosi dekenai ia dahua. \v 7 Vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, “Oi lao, Siloama ena gohu dekenai do oi lao huria.” Siloama ena anina be “Siaia.” Unai dainai ia be ia lao, iena matana ia huria, vadaeni ia giroa mai, iena matana idia kehoa vadaeni. \p \v 8 Iena badibadinai taudia, bona hanaihanai ia noinoi noho neganai idia itaia taudia ese tau haida idia henanadaia, idia gwau, “Inai be vanegai ia helai noho, ia noinoi noho, tauna, ani?” \p \v 9 Haida idia gwau, “Tauna unai.” \p Ma haida idia gwau, “Lasi, inai be ia hegeregerena.” \p Ia sibona ia gwau, “Lau inai.” \p \v 10 Vadaeni idia ese idia nanadaia, idia gwau, “Oiemu matana be edena bamona idia kehoa?” \p \v 11 Ia haere, ia gwau, “Tau ta, iena ladana be Iesu, ia ese kopukopu ia karaia, egu matana ruaosi dekenai ia dahua, vadaeni ia hamaoroa lau dekenai, ia gwau, ‘Oi lao, Siloama dekenai do oi lao, emu matana huria.’ Lau lao, lau huria, vadaeni egu matana idia kehoa.” \p \v 12 Vadaeni idia ese ma idia henanadaia, idia gwau, “Inai tau be edeseni?” \p Ia gwau, “Lau diba lasi.” \s1 Farisea taudia ese Iesu ena hanamoa kara idia tahua \p \v 13 Idia ese iena matana idia kehoa tauna be Farisea taudia dekenai idia hakaua lao. \v 14 Iesu ese kopukopu ia karaia, bona unai tau ena matana ia kehoa dinana be Sabati. \v 15 Unai dainai, Farisea taudia danu idia nanadaia, “Oiemu matana be edena bamona idia kehoa?” Ia gwau, “Ia ese egu matana ruaosi kopukopu dekena amo ia dahua, lau lao huria, vadaeni egu matana idia kehoa.” \p \v 16 Vadaeni Farisea taudia haida idia gwau, “Unai tau be Dirava dekena amo ia mai lasi, badina be Sabati Dina ia badinaia lasi.” \p To haida idia gwau, “Kara dika tauna ese toa unai bamodia be edena bamona do ia karaia?” Unai dekena amo idia edia hebou ia parara vadaeni. \p \v 17 Vadaeni idia ese matakepulu tauna ma idia nanadaia lou, idia gwau, “Inai tau ese oiemu matana ruaosi ia kehoa, oi be edena bamona oi gwauraia?” \p Ia haere, ia gwau, “Ia be peroveta tauna.” \p \v 18 Iuda taudia ese inai tau ena matana guna idia kepulu to gabeai ma idia kehoa herevana be idia abia dae lasi. Unai dainai idia ese iena tamana bona iena sinana idia boiria. \p \v 19 Idia nanadaia idia dekenai, idia gwau, “Inai be umui emui natuna, a? Iena matana ruaosi mai kepulu danu ia vara umui gwau, a? To harihari iena matana be edena bamona idia kehoa?” \p \v 20 Vadaeni iena tamana bona sinana idia gwau, “Ai diba inai be aiemai natuna, mai matakepulu danu ia vara, \v 21 to harihari iena matana edena bamona idia kehoa be ai diba lasi, iena matana ia kehoa tauna danu be ai diba lasi. To aiemai natuna do umui nanadaia, ia be tau badana vadaeni, ia sibona do ia hereva.” \v 22 Iena tamana bona sinana unai bamona idia hereva, badina be Iuda taudia dekenai idia gari. Badina Iuda taudia be idia hereva hebou vadaeni, tau ta bema Iesu do ia gwauraia ia be Keriso, ia be dubu dekena amo do idia lulua murimuri dekenai. \v 23 Unai dainai iena tamana bona sinana idia gwau, “Ia be tau badana vadaeni, do umui nanadaia.” \p \v 24 Vadaeni idia ese matakepulu tauna ma idia boiria lou, idia gwau, “Dirava do oi hanamoa, badina ai be ai diba vadaeni unai tau be kara dika tauna.” \p \v 25 Ia ese ia haere, ia gwau, “Ia be kara dika tauna o lasi lau diba lasi, gau tamona sibona lau diba, guna egu matana ruaosi idia kepulu, to harihari be lau itaia noho.” \p \v 26 Vadaeni idia nanadaia lou, idia gwau, “Ia ese oi dekenai be dahaka ia karaia? Oiemu matana be edena bamona ia kehoa?” \p \v 27 Ia haere, ia gwau, “Be! Umui lau hamaoroa momokani vadaeni, to umui be kamonai lasi lau dekenai. Dahaka dainai umui ura be do umui kamonai lou? Umui danu iena diba tahua taudia do umui lao gwauraia?” \p \v 28 Vadaeni idia hereva dika henia, idia gwau, “Oi be iena diba tahua tauna, ai be Mose ena diba tahua taudia. \v 29 Ai be ai diba Dirava ese Mose dekenai ia hereva henia, to unai tau be edeseni dekena amo ia mai, ai be ai diba lasi.” \p \v 30 Matana idia kehoa tauna ia gwau, “Ia! Lau be lau hoa, badina be umui diba lasi ia be edeseni dekena amo ia mai, to ia ese lauegu matana ia kehoa. \v 31 Ita diba Dirava ese kara dika taudia edia hereva ia kamonai henia lasi, to Dirava ese ia dekenai ia matauraia, bona iena ura ia karaia tauna ena hereva be ia kamonai henia. \v 32 Tanobada ia hamatamaia dekena amo, tau ta ese mai matakepulu danu ia vara tauna ta ena matana ia kehoa ena sivarai, be ta ita do kamonaia lasi. \v 33 Inai tau be Dirava dekena amo bema ia mai lasi, be ia ese gau ta do ia karaia diba lasi.” \p \v 34 Idia haere henia, idia gwau, “Oi be kara dika lalonai oi vara, to edena bamona ai dekenai oi hadibaia, a?” Vadaeni idia ese idia lulua murimuri dekenai. \s1 Edia lalona be matakepulu \p \v 35 Iesu be ia kamonai idia ese murimuri dekenai idia lulua, vadaeni ia davaria, ia nanadaia, ia gwau, “Taunimanima ena Natuna dekenai oi abidadama henia, a?” \p \v 36 Ia be ia haere, ia gwau, “Lohiabada e, ia be daika? Mani oi hamaoroa lau dekenai, vadaeni ia dekenai do lau abidadama henia.” \p \v 37 Iesu ia gwau, “Tauna oi itaia vadaeni, ia be inai harihari ia hereva henia oi dekenai.” \p \v 38 Vadaeni ia gwau, “Lohiabada e, lau abidadama inai.” Vadaeni ia ese ia tomadiho henia. \p \v 39 Iesu ia gwau, “Kota henia totona inai tanobada dekenai lau mai vadaeni, unai dainai matakepulu taudia be edia matana do idia kehoa, bona matana idia kehoa taudia be edia matana do idia kepulu.” \p \v 40 Farisea taudia haida be ia dekenai idia noho, vadaeni unai hereva idia kamonai. Vadaeni idia ese idia nanadaia, idia gwau, “Ai danu aiemai matana idia kepulu, a?” \p \v 41 Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Emui matana bema idia kepulu, umui be kerere lasi danu do umui noho, to umui gwau, ‘Ai itaia diba,’ unai dainai umui emui kerere be ia noho. \c 10 \s1 Mamoe naria tauna namona \p \v 1 “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, mamoe edia magu ena iduara dekenai ia raka vareai lasi, to magu ena iduara ia noho lasi gabuna dekenai ia hanaia kava tauna be henaoa bona dadia tauna. \v 2 To iduara dekena amo ia raka vareai tauna be mamoe naria tauna. \v 3 Iduara gimaia tauna ese iduara ia kehoa unai tau ena, vadaeni mamoe ese iena gadona idia kamonai. Ia ese iena mamoe momokani edia ladana ia atoa, vadaeni ia hakaudia murimuri dekenai. \v 4 Iena mamoe momokani ibounai be murimuri dekenai ia hakaudia, edia vairana dekenai ia raka, vadaeni iena gadona idia diba dainai, iena murina dekenai idia raka. \v 5 To idau tauna ena murina dekenai do idia raka lasi, lasi momokani. Ia dekena amo do idia heau siri, badina be idau taudia edia gadona idia diba lasi.” \p \v 6 Inai parabole be Iesu ese ia gwauraia idia dekenai, to iena hereva ena anina idia diba lasi. \s1 Iesu be mamoe naria tauna namona \p \v 7 Iesu ma ia hereva lou idia dekenai, ia gwau, “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, lau be mamoe edia iduara. \v 8 Guna idia mai taudia ibounai be henaoa bona dadia taudia, vadaeni mamoe ese edia hereva dekenai idia kamonai lasi. \v 9 Iduara be lau inai. Lau dekena amo do ia raka vareai tauna be do ia mauri, ia be do ia raka vareai, do ia raka murimuri dekenai, aniani do ia davaria. \v 10 Henaoa tauna ena mai badina be henaoa, bona alaia, bona hadikaia ore totona. Lau mai vadaeni, mauri do idia abia, mauri mai anina momokani danu, do idia abia totona. \p \v 11 “Lau be mamoe naria tauna namona inai. Mamoe naria tauna namona ese iena mauri ia atoa diho mamoe totona. \v 12 Gaukara tauna mai ena davana be mamoe naria tauna lasi, bona mamoe edia biaguna lasi. Uda sisia ia itaia idia mai neganai, ia ese iena mamoe dekena amo ia heau siri. Vadaeni uda sisia ese mamoe ia koria, bona idia heau lao gabu idauidau dekenai. \v 13 Ia heau, badina ia be gaukara tauna mai ena davana, mamoe dekenai ia laloa lasi. \p \v 14 “Lau be mamoe naria tauna namona. Lauegu mamoe be lau diba. Lauegu mamoe danu idia diba lau. \v 15 Inai bamona danu, lauegu Tamana ia diba lau, bona lau diba ia. Egu mauri danu lau atoa diho, mamoe totona. \v 16 Lau be mai egu mamoe idaudia haida danu idia noho. Idia be inai magu lalonai idia noho lasi. Idia danu do lau hakaudia mai, vadaeni egu gadona do idia kamonai, vadaeni orea do ia tamona, naria tauna danu do ia tamona. \p \v 17 “Inai dainai egu Tamana ese lau ia lalokau henia, badina be egu mauri lau atoa diho, do lau abia lou totona. \v 18 Tau ta ese lauegu mauri ia kokia lasi, lau sibona lau atoa diho. Lau be mai siahu do lau atoa diho, bona mai egu siahu do lau abia lou. Inai bamona siahu be egu Tamana dekena amo lau abia vadaeni.” \p \v 19 Iuda taudia ese inai hereva idia kamonai neganai, edia orea ma idia parara lou. \v 20 Taunimanima momo idia gwau, “Ia be mai ena lauma dikana danu, ia kavakava. Dahaka dainai umui kamonai henia ia dekenai?” \p \v 21 Ma haida idia gwau, “Unai hereva be lauma dika ese ia abia tauna ena hereva lasi. Lauma dika ese matakepulu taudia edia matana ia kehoa diba, a?” \s1 Iuda taudia ese Iesu dekenai idia badu henia \p \v 22 Unai neganai Dubu Helaga Hagoevaia ena aria dinana ia ginidae vadaeni Ierusalema dekenai. Unai be keru ena nega. \v 23 Iesu be Dubu Helaga lalonai ia raka, Solomona ena dehe dekenai. \v 24 Vadaeni Iuda taudia ese idia gini hagegea Iesu dekenai, idia nanadaia, idia gwau, “Oi totona do ai laloa daradara noho, ia lao bona edena negai? Oi be Keriso o lasi? Mani oi hamaoroa momokani ai dekenai.” \p \v 25 Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Umui lau hamaoroa vadaeni, to egu hereva umui abidadama henia lasi. Lauegu Tamana ena ladana dekenai lau karaia gaudia ese lau idia hedinaraia. \v 26 To umui abidadama henia lasi lau dekenai, badina umui be lauegu mamoe lasi. \v 27 Egu mamoe ese lauegu gadona idia kamonai, lau diba vadaeni idia, bona idia ese lauegu murina dekenai idia raka. \v 28 Mauri hanaihanai danu lau henia idia dekenai, idia be do idia mase lasi, lasi bona lasi momokani. Bona tau ta ese lauegu imana dekena amo idia do ia kokia lasi. \v 29 Idia be lauegu Tamana ese lau dekenai ia henia vadaeni. Lauegu Tamana ena goada ese ibounai edia goada ia hereaia. Unai dainai tau ta ia hegeregere lasi idia do ia kokia lauegu Tamana dekena amo. \v 30 Lau bona egu Tamana, ai be tamona.” \p \v 31 Vadaeni Iuda taudia ese nadi idia abia isi, idia hodoa gwauraia. \v 32 Iesu ia gwau, “Kara namodia momo Tamana dekena amo umui dekenai lau hedinaraia vadaeni. Edena kara totona do umui hodoa lau?” \p \v 33 Iuda taudia idia gwau, “Kara namona ta totona do ai hodoa lasi oi, to Dirava ena ladana oi hadikaia dainai, badina oi be taunimanima sibona, to oi sibona be Dirava oi halaoa!” \p \v 34 Iesu ia gwau, “Umui emui taravatu dekenai inai bamona ia torea, ani: ‘Lau gwau, umui be dirava?’ \v 35 Buka Helaga ena hereva ta be ia gwau, Dirava ena hereva idia abia dae taudia be Dirava ese ia gwauraia, idia be dirava. Inai be momokani, badina Buka Helaga ena hereva ia senisi diba lasi. \v 36 Dirava ese lau ia abia hidi, bona lau ia siaia tanobada dekenai. Ia siaia tauna be umui gwau henia, umui gwau, ‘Oi be Dirava ena ladana oi hadikaia,’ badina be lau gwau, ‘Lau be Dirava ena Natuna,’ a? \v 37 Bema egu Tamana ena kara lau karaia lasi, lau do umui abidadama henia lasi be namo. \v 38 To iena kara be lau karaia noho. Bema lau umui abidadama henia lasi, namona be lau karaia gaudia do umui abidadama henia, vadaeni emui lalona be do idia kehoa, bona do umui diba lauegu Tamana be lauegu lalona dekenai ia noho, lau danu be egu Tamana ena lalona dekenai lau noho.” \p \v 39 Vadaeni idia ese ma idia dogoatao lou gwauraia, to edia imana dekena amo ia raka siri. \p \v 40 Iesu be Ioridane Sinavai unai kahana dekenai. Unuseni ia giroa lao, gunaguna Ioane ese ia bapatiso karaia gabuna dekenai ia noho. \v 41 Taunimanima momo be ia dekenai idia lao. Idia gwau, “Ioane ese toa ta ia karaia lasi, to Ioane ese inai tau ia herevalaia gaudia ibounai be momokani vadaeni.” \v 42 Vadaeni taunimanima momo ese unai gabu dekenai Iesu idia abidadama henia. \c 11 \s1 Iesu ese Lasaro ia hatorea isi lou \p \v 1 Betania tauna ta, ena ladana Lasaro, ia gorere. Maria, bona iena kakana Mareta danu, edia hanua be Betania. \v 2 Unai Maria be muramura mai ena bonana namo dekena amo Lohiabada ena aena dekenai ia bubua, vadaeni iena huina dekena amo ena aena ia dahua kaukau hahinena. Iena taihuna Lasaro ia gorere. \v 3 Hahine ruaosi ese Iesu dekenai hereva idia siaia, idia gwau, “Lohiabada e, oiemu lalokau tauna be ia gorere noho.” \p \v 4 To Iesu ia kamonai, ia gwau, “Inai gorere be mase gauna lasi, to ia be Dirava hanamoa totona. Dirava ena Natuna ese hairai do ia abia inai kara dainai.” \p \v 5 Iesu ese Mareta mai ena tadina Maria danu, bona Lasaro danu, ia lalokau henia idia dekenai. \v 6 To Lasaro ena gorere sivaraina ia kamonai neganai, Iesu be dina rua ma unai gabu dekenai ia noho. \v 7 Gabeai ia ese iena diba tahua taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Iudea dekenai ita giroa lou.” \p \v 8 Diba tahua taudia idia gwau, “Rabi e, vanegai Iuda taudia ese nadi dekena amo oi idia hodoa toho, harihari unai gabu dekenai do oi giroa lou, a?” \p \v 9 Iesu ia haere, ia gwau, “Dina ta ena hora be 12 lasi, ani? Dina neganai ia loaloa tauna be kerere do ia davaria lasi, ani? Badina be ia ese inai tanobada ena diari ia itaia. \v 10 To hanuaboi neganai ia loaloa tauna be kerere ia davaria, badina iena lalona dekenai diari be lasi.” \v 11 Unai bamona ia hereva, vadaeni idia ia hamaoroa, ia gwau, “Iseda turana Lasaro be ia mahuta noho, to lau lao, do lau hanogaia.” \p \v 12 Iena diba tahua taudia idia gwau, “Lohiabada e, bema ia mahuta be do ia namo lou.” \p \v 13 Iesu ese Lasaro ena mase ia gwauraia. To idia laloa ia be laga-ani ena mahuta ia herevalaia. \v 14 Unai dainai Iesu ese idia dekenai ia hereva maoro, ia gwau, “Lasaro be ia mase vadaeni, \v 15 bona umui totona lau moale, ia dekenai lau noho lasi dainai, badina inai kara dekena amo, umui be do umui hamomokania lau dekenai. Vadaeni ita lao ia dekenai.” \p \v 16 Vadaeni Toma, iena ladana ta idia gwauraia Hekapa, ese diba tahua taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Ita danu ita lao, ia danu do ita mase hebou.” \s1 Mase dekena amo toreisi lou bona mauri ena badina be Iesu \p \v 17 Iesu ia ginidae, vadaeni ia kamonai Lasaro ena tauanina be dina 4 guria gabuna dekenai ia noho. \v 18 Betania bona Ierusalema edia padana be daudau lasi, kilomita toi bamona. \v 19 Unai dainai Iuda taudia momo Mareta bona Maria dekenai idia lao, edia lalona hagoadaia totona, edia taihuna ia mase dainai. \p \v 20 Mareta be Iesu ia mai noho herevana ia kamonai, vadaeni Iesu danu ia hedavari totona ia lao, to Maria be ruma dekenai ia noho. \v 21 Vadaeni Mareta ese Iesu ia hereva henia, ia gwau, “Lohiabada e, bema oi noho iniseni, be lauegu taihuna ia mase lasi. \v 22 To lau diba vadaeni, inai harihari Dirava dekenai oi noinoi gauna, be Dirava ese do ia henia oi dekenai.” \p \v 23 Iesu ia gwau, “Oiemu taihuna be do ia toreisi lou.” \p \v 24 Mareta ia gwau, “Lau diba dina gabeai, toreisi lou dinana neganai, do ia toreisi lou.” \p \v 25 Iesu ia gwau, “Toreisi lou be lau inai, mauri danu be lau. Lau dekenai ia abidadama henia tauna, ia be do ia mase, to do ia mauri lou. \v 26 Idia mauri noho, bona idia abidadama henia lau dekenai taudia ibounai, be do idia mase lasi, lasi bona lasi momokani. Inai hereva oi abia dae, a?” \p \v 27 Hahine be ia haere, ia gwau, “Lohiabada e, oibe. Lau abia dae momokani vadaeni, oi be Keriso, Dirava ena Natuna, guna idia gwauraia tanobada dekenai do ia mai Tauna.” \s1 Iesu ia tai \p \v 28 Mareta be unai bamona ia hereva, vadaeni ia lao, iena tadina Maria dekenai ia boiboi henia, ia gwau, “Hadibaia tauna be ia mai vadaeni, ia boiria oi dekenai.” \v 29 Maria be unai hereva ia kamonai, vadaeni ia toreisi haragaharaga, Iesu dekenai ia lao. \v 30 Unai neganai Iesu be hanua lalonai ia do raka vareai lasi, to Mareta danu ia hedavari gabuna dekenai ia noho. \v 31 Unai dainai, Iuda taudia, Maria danu ruma lalonai idia noho edia lalona hanamoa taudia, ese Maria idia itaia neganai, idia toreisi haragaharaga, idia raka murimuri dekenai. Vadaeni idia ese iena murina dekenai idia lao, badina be idia laloa ia be guria gabuna dekenai ia lao gwauraia, mase tauna totona do ia taitai. \p \v 32 To Maria be Iesu ia noho gabuna dekenai ia ginidae, ia itaia, vadaeni ia ese Iesu ena aena badinai iena kwarana ia atoa diho, ia gwau, “Lohiabada e, iniseni bema oi noho, be egu taihuna ia mase lasi.” \p \v 33 Maria bona inai Iuda taudia ia danu idia raka hebou, be idia taitai, vadaeni Iesu ese idia ia itaia, be iena lalona ia hisihisi bada, mamina ia abia momokani. \v 34 Vadaeni ia henanadai, ia gwau, “Edeseni umui atoa?” \p Idia haere, idia gwau, “Lohiabada e, oi mai, oi itaia.” \p \v 35 Iesu ia tai. \v 36 Vadaeni Iuda taudia idia gwau, “Umui itaia, ia ese ia lalokau henia bada.” \p \v 37 To haida idia gwau, “Inai matakepulu ena matana ia kehoa tauna, be unai tau ena mase koua dalana be ia diba lasi, a?” \s1 Iesu ese Lasaro ia hatorea isi lou \p \v 38 Iesu ena lalona ma ia hisihisi lou, vadaeni ia be guria gabuna dekenai ia lao. Inai guria gabuna be kohua. Inai kohua ena iduara be nadi ta dekenai idia koua. \v 39 Vadaeni Iesu ia gwau, “Nadi umui kokia.” \p To Mareta, mase tauna ena taihuna, ia gwau, “Lohiabada e, ia bodaga vadaeni, badina be dina 4 ia mase vadaeni.” \p \v 40 Iesu ia haere ia dekenai, ia gwau, “Edena bamona? Oi lau hamaoroa guna, ani, bema oi abidadama henia, be Dirava ena hairaina do oi itaia?” \v 41 Vadaeni idia ese nadi idia kokia, Iesu ese iena matana dekenai guba ia itaia, ia guriguri, ia gwau, “Egu Tamana e, lau hanamoa oi, badina be oi ese lau oi kamonai henia noho. \v 42 Lau diba oi be nega ibounai oi kamonai henia lau. Gau tamona, inai taunimanima lau dekenai idia gini hagegea lau laloa. Idia dainai lau hereva inai bamona, lau be oi ese oi siaia, do idia abia dae totona.” \p \v 43 Unai bamona ia guriguri, vadaeni ia boiboi bada herea, ia gwau, “Lasaro e, oi mai murimuri dekenai.” \v 44 Vadaeni mase tauna be ia raka murimuri dekenai, iena aena bona imana idia kumia dabua bona iena vairana idia kumia dabua be iena tauanina dekenai idia do noho. Iesu ia gwau, “Kumia dabua umui kokia, umui rakatania.” \s1 Iuda edia tau badadia idia laloa tamona, Iesu do idia alaia \p \v 45 Vadaeni Iuda taudia momo, inai Maria dekenai idia lao taudia, bona Iesu ena kara idia itaia taudia, ese Iesu idia abidadama henia. \v 46 To haida be Farisea taudia dekenai idia lao, Iesu ia karaia gauna idia hamaoroa idia dekenai. \p \v 47 Unai dainai, dubu biagudia bona Farisea taudia be kaunsolo taudia idia boiria, idia haboua, idia gwau, “Edena bamona do ita karaia, badina be unai tau ese toa kara momo ia karaia? \v 48 Bema ita dogoatao lasi, taunimanima ibounai ese do idia abidadama henia, vadaeni Roma taudia do idia mai, iseda Dubu Helaga bona iseda bese do idia hadikaia ore.” \p \v 49 Vadaeni idia edia tau ta, iena ladana be Kaiapa, unai lagani lalonai ia be Hahelagaia Tauna Badana, ia gwau henia idia dekenai, ia gwau, “Umui be gau ta umui diba lasi, \v 50 umui laloa lasi, namona be taunimanima dainai tau tamona ia mase, to namo lasi iseda bese ibounai idia hadikaia ore.” \p \v 51 Ia be unai bamona ia hereva, sibona ena ura dekenai lasi, to badina be unai lagani lalonai ia be Hahelagaia Tauna Badana, unai dainai ia gwauraia guna, Iesu be Iuda bese totona do ia mase. \v 52 Bona Iuda bese sibona totona do ia mase lasi. Lasi momokani. Iena mase be, Dirava ena natuna tanobada ibounai dekenai, be orea tamona dekenai do ia haboua totona. \p \v 53 Vadaeni unai dina dekena amo idia ese Iesu alaia mase totona dala idia tahua. \s1 Eparaima dekenai Iesu ia lao \p \v 54 Unai dainai Iesu be Iuda taudia edia huana dekenai ia loaloa hedinarai lou lasi, to unai gabu ia rakatania, taunimanima idia noho lasi tano kahirakahira ia lao, hanua ta, ladana Eparaima dekenai ia noho, iena diba tahua taudia danu. \p \v 55 Iuda taudia edia Pasova aria negana be ia kahirakahira, vadaeni unai tano taudia momo herea Ierusalema dekenai idia daekau, aria totona idia sibona do idia hagoevaia guna gwauraia. \v 56 Vadaeni idia ese Iesu idia tahua, bona Dubu Helaga lalonai idia gini noho neganai, idia sibona idia nanadaia, idia gwau, “Umui be dahaka umui gwau? Iesu be inai aria totona do ia mai o lasi?” \v 57 Dubu biagudia bona Farisea taudia danu taunimanima dekenai idia hereva, bema Iesu ena noho gabuna tau ta ia diba, be do ia hamaoroa idia dekenai, vadaeni idia ese do idia dogoatao diba. \c 12 \s1 Maria ese dehoro ia bubua Iesu ena aena dekenai \p \v 1 Dina 6 do idia noho ia lao bona Pasova ena aria do idia karaia, vadaeni Iesu ia lao Betania. Lasaro, vanegai Iesu ese mase dekena amo ia hatorea isi tauna, ena hanua be unai. \v 2 Iesu ena aniani idia karaia, Mareta ese edia hesiai gaukara ia karaia, vadaeni Lasaro bona taunimanima haida be Iesu danu idia aniani hebou. \v 3 Maria ese dehoro mai bonana namona ia abia, davana bada gauna, ena metau be kilogram ta bamona, vadaeni ia lao, Iesu ena aena ruaosi dekenai ia bubua, vadaeni iena huina dekena amo ia dahua kaukau. Ruma be unai dehoro bonana namona dekenai ia honu. \v 4 To Iuda Iskariote, diba tahua tauna ta, Iesu ena mase dala do ia karaia tauna, ia gwau, \v 5 “Badina dahaka inai dehoro be ia hoia lasi? 300 kina do ia abia, ogogami taudia dekenai do idia harihari henia.” \v 6 Unai bamona ia hereva, be ogogami taudia dekenai ia bogahisihisi lasi, badina ia be henaoa tauna, ia be moni ena maua ia naria, bona idia udaia moni be ia ese ia henaoa. \p \v 7 To Iesu ia gwau, “Inai hahine umui koua lasi, dehoro ia abia hegaegae noho vadaeni, lau do idia guria dinana totona. \v 8 Ogogami taudia be nega ibounai umui dekenai idia noho, to lau be nega ibounai umui dekenai do lau noho lasi.” \s1 Dubu biagudia ese Lasaro idia alaia gwauraia \p \v 9 Iuda taudia momo herea idia kamonai Iesu be unuseni, vadaeni unai gabu dekenai idia lao, Iesu sibona totona lasi, to Lasaro, Iesu ese mase dekena amo ia hatorea isi tauna, itaia totona. \v 10 Unai dainai dubu biagudia idia hereva hebou, Lasaro danu do idia alaia, idia gwau. \v 11 Badina be Lasaro totona Iuda taudia momo idia raka siri, Iesu dekenai idia abidadama henia. \s1 Iesu Ierusalema dekenai ia daekau \p \v 12 Dabai, aria totona idia haboua Iuda taudia momo herea idia kamonai vadaeni Iesu be Ierusalema dekenai do ia daekau. \v 13 Vadaeni pama au rauraudia idia abia, Iesu ena vairana dekenai idia lao, idia boiboi, idia gwau, \b \q1 “Hosana! \q1 Lohiabada ena ladana dekenai ia mai tauna ita hanamoa! \q1 Ia be Israela ena King!” \b \p \v 14 Vadaeni Iesu ese doniki ena natuna ta ia davaria, bona iena doruna dekenai ia helai, Buka Helaga dekenai ia torea hegeregerena, ia gwau, \b \q1 \v 15 “Siona hanua ena natuna kekeni e, oi gari lasi. \q1 Oi itaia, oiemu King ia mai noho. \q1 Doniki ena natuna latanai ia helai noho.” \b \p \v 16 Iena diba tahua taudia be unai hereva ena anina idia diba lasi unai neganai, to Iesu ese iena hairaina ia abia murinai idia laloa vadaeni, idia gwau, “Inai bamona hereva be guna idia torea vadaeni Buka Helaga lalonai Iesu totona, bona idia vara momokani.” \p \v 17 Taunimanima momo be Iesu danu idia noho, ia ese Lasaro guria gabu dekena amo ia boiria murimuri dekenai, bona mase dekena amo ia hatorea isi neganai. Vadaeni idia ese iena sivarai idia gwauraia loaloa. \v 18 Unai dainai taunimanima momo be Iesu ena vairana dekenai idia lao, badina be idia kamonai vadaeni ia ese unai hoa kara ia karaia. \v 19 Vadaeni Farisea taudia idia sibona idia hereva henia, idia gwau, “Umui itaia, umui be umui lusi vadaeni, tanobada ibounai be iena murina dekenai idia raka vadaeni.” \s1 Helene taudia haida ese Iesu idia ura itaia \p \v 20 Aria neganai tomadiho totona idia daekau taudia haida be Helene taudia. \v 21 Idia be Filipo, Betesaida Galilea tauna, dekenai idia lao, idia hamaoroa, idia gwau, “Tau badana e, ai ura be Iesu ai itaia.” \p \v 22 Filipo ia lao, Andrea ia hamaoroa, vadaeni Andrea be Filipo danu idia lao, Iesu idia hamaoroa. \v 23 Vadaeni Iesu ia haere idia dekenai, ia gwau, “Nega ia ginidae vadaeni, Taunimanima ena Natuna ese iena hairaina do ia abia. \v 24 Momokani, momokani umui lau hamaoroa, bema uiti ena uhena be tano dekenai do ia moru lasi, bema ia mase lasi, ia be sibona do ia noho kava. To bema ia mase, anina momo do ia atoa. \v 25 Iena mauri ia ura dogoatao tauna ese mauri do ia halusia, to iena mauri inai tanobada dekenai ia laloa lasi tauna be mauri do ia abia, ia lao bona hanaihanai. \v 26 Tau ta bema ia ura lauegu hesiai gaukara do ia karaia, ia ese lauegu murina dekenai do ia raka. Vadaeni do lau noho gabuna dekenai, egu hesiai tauna danu do ia noho. Bema tau ta ese lauegu hesiai gaukara do ia karaia, egu Tamana ese do ia hanamoa.” \s1 Iesu ese iena mase ia herevalaia \p \v 27 “Harihari lauegu kudouna ia hisihisi. Dahaka do lau gwauraia? Do lau gwau, ‘Egu Tamana e, inai harihari nega dekena amo lau oi hamauria?’ Lasi, badina be hari inai nega totona lau mai ginidae vadaeni. \v 28 Egu Tamana e, oiemu ladana oi hanamoa!” \p Vadaeni gado ta guba dekena amo ia mai, ia gwau, “Lau hanamoa vadaeni, ma do lau hanamoa lou.” \p \v 29 Vadaeni taunimanima momo unuseni idia gini, be hereva idia kamonai, vadaeni idia gwau, “Guba ia boiboi.” \p Ma haida idia gwau, “Aneru ta ese ia hereva henia noho!” \p \v 30 Iesu ese ma ia hereva henia idia dekenai, ia gwau, “Unai gado be lau totona lasi, to umui totona ia mai. \v 31 Harihari inai tanobada taudia be Dirava ese ia kota henia, harihari ia ese inai tanobada ena lohia do ia lulua murimuri dekenai. \v 32 Tanobada dekenai lau do idia abia isi neganai, taunimanima ibounai be lau dekenai do lau veria.” \v 33 Ia be unai bamona ia hereva, iena mase dalana ia hedinaraia totona. \p \v 34 Vadaeni taunimanima momo idia haere ia dekenai, idia gwau, “Ai be Dirava ena taravatu hereva dekena amo ai kamonai vadaeni, Keriso be do ia noho hanaihanai. Badina dahaka oi gwau Taunimanima ena Natuna be do idia abia isi? Inai Taunimanima ena Natuna be daika?” \p \v 35 Iesu ia gwau, “Nega sisina diari be do ia noho umui dekenai. Do umui raka namonamo, diari umui abia noho neganai, dibura ese umui do ia koua garina. Dibura lalonai ia raka tauna ia lao henia gabuna ia diba lasi. \v 36 Diari umui abia noho neganai, diari dekenai do umui abidadama henia, ia ese diari taudia umui do ia halaoa totona.” \s1 Iuda taudia momo Iesu idia abidadama henia lasi \p Iesu be unai bamona ia hereva, vadaeni ia raka siri, idia dekena amo sibona ia hunia. \v 37 Iesu ese hoa kara momo edia vairana dekenai ia karaia, to idia be idia abidadama henia lasi ia dekenai. \v 38 Unai dainai, Isaia, peroveta tauna, ena hereva ia momokani vadaeni, ia gwau, \b \q1 “Lohiabada e, daika ese aiemai hereva ia abia dae? \q1 Bona Lohiabada ena imana be daika dekenai ia hedinaraia?” \b \p \v 39 Unai dainai idia ese idia abidadama henia lasi, badina be Isaia ma ia gwau, \b \q1 \v 40 “Dirava ese edia matana ia hakepulua vadaeni. \q1 Edia lalona danu ia hadiburaia. \q1 Edia matana dekena amo do idia itaia garina, \q1 bona edia lalona dekena amo do idia diba garina, \q1 vadaeni edia lalona do idia giroa, \q1 bona Dirava ese idia do ia hamauria garina.” \b \p \v 41 Isaia be unai bamona Iesu ia herevalaia, badina be ia ese Keriso ena hairaina ia itaia guna vadaeni. \p \v 42 Unai neganai hanua lohia taudia momo ese idia abidadama henia Iesu, to idia gwauraia hedinarai lasi, Farisea taudia dekenai idia gari dainai, dubu dekena amo do idia luludia garina. \v 43 Badina be taunimanima edia hanamoa dekenai idia ura henia bada, Dirava ena hanamoa dekenai idia ura henia maragi. \s1 Iesu ena hereva ese taunimanima do idia kota henia \p \v 44 Iesu ia boiboi, ia gwau, “Lau dekenai ia abidadama henia tauna ese lau sibona lasi, to lau ia siaia Diravana danu ia abidadama henia. \v 45 Bona lau ia itaia tauna ese lau ia siaia Diravana danu ia itaia. \v 46 Lau be tanobada dekenai lau mai vadaeni, diari bamona. Unai dainai lau idia abidadama henia taudia ibounai be dibura lalonai do idia noho lasi. \v 47 Tau ta ese egu hereva do ia kamonai, to do ia badinaia lasi, lau be do lau kota henia lasi, badina lau be tanobada hamauria totona lau mai. \v 48 Lau ia ura henia lasi, bona lauegu hereva ia abia dae lasi tauna, be mai ena kota henia tauna ia noho. Lau gwauraia herevadia ese do idia kota henia, dokona dina dekenai. \v 49 Badina be lau sibona egu siahu dekenai hereva lau gwauraia lasi, to lauegu Tamana, lau ia siaia Diravana, ese ia hereva lau dekenai dahaka hereva dahaka hereva do lau gwauraia, bona edena bamona do lau hereva. \v 50 Lau diba danu lauegu Tamana ena hereva ese mauri hanaihanai idia mailaia. Unai dainai, lauegu hereva, be lauegu Tamana ese ia henia lau dekenai hegeregerena, lau gwauraia noho.” \c 13 \s1 Iesu ese diba tahua taudia edia aena ia huria \p \v 1 Pasova aria ena dina be ia kahirakahira, vadaeni Iesu ia diba inai tanobada do ia rakatania, iena Tamana dekenai do ia lao negana ia ginidae vadaeni. Inai tanobada dekenai, sibona ena lalokau taudia dekenai ia lalokau henidia, ia lao bona dokona. \p \v 2 Aniani neganai, Satani ese Iuda Iskariote, Simona ena natuna, ena lalona ia abia momokani, Iesu ena mase dala do ia karaia. \v 3 Iesu danu ia diba iena Tamana ese gau ibounai iena imana dekenai ia henia vadaeni, ia diba danu Dirava dekena amo ia mai vadaeni, bona Dirava dekenai do ia lao. \v 4 Vadaeni ia ese aniani gabuna dekena amo ia toreisi, iena dabua badana ia kokia, taoele ta ia abia, ia kwatua, \v 5 disi ta dekenai ranu ia bubua, vadaeni iena diba tahua taudia edia aena ia huria hamatamaia, bona taoele ia kwatua gauna dekena amo, edia aena ia dahua kaukau. \p \v 6 Simona Petero dekenai ia ginidae, vadaeni ia ese Iesu ia hamaoroa, ia gwau, “Lohiabada e, oi be lauegu aena do oi huria, a?” \p \v 7 Iesu ia haere ia dekenai, ia gwau, “Egu kara be inai harihari oiemu lalona ia diba lasi, to gabeai ena anina do oi diba.” \p \v 8 Petero ia gwau, “Egu aena be do oi huria lasi, lasi momokani.” \p Iesu ma ia haere, ia gwau, “Bema oi lau huria lasi, oi be lau danu oi noho diba lasi.” \p \v 9 Simona Petero ia gwau, “Lohiabada e, lauegu aena sibona lasi, egu imana bona egu kwarana danu!” \p \v 10 Iesu ia gwau, “Ia digu vadaeni tauna be, bema ena aena sibona do lau huria, be iena tauanina ibounai ia goeva. Umui danu umui goeva, to umui ibounai lasi.” \v 11 Badina ia be iena mase dala do ia karaia tauna be ia diba vadaeni, unai dainai ia gwau, “Umui ibounai be umui goeva lasi.” \p \v 12 Idia edia aena Iesu ia huria ore, vadaeni ena dabua ia karaia lou, ia helai lou. Vadaeni ia ese ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Umui dekenai lau karaia gauna ena anina be umui diba, a? \v 13 Umui gwauraia lau be hadibaia tauna bona Lohiabada. Unai be umui hereva maoro, badina tauna be lau inai. \v 14 Unai dainai, lau inai umui emui Lohiabada bona hadibaia tauna, to emui aena lau huria, umui danu ta ta emui aena do umui huria be namo. \v 15 Badina be dala lau hedinaraia vadaeni umui dekenai, vadaeni umui ese danu lau karaia bamona do umui karaia. \v 16 Momokani, momokani umui lau hamaoroa, gaukara merona ese iena biaguna ia hereaia lasi, bona hesiai tauna ese ia siaia tauna ia hereaia lasi. \v 17 Inai bema umui diba, bona bema umui karaia, be do umui namo. \p \v 18 “Umui ibounai lau gwauraia lasi. Lau abia hidi taudia be lau diba. To Buka Helaga dekenai ia torea herevana be do ia momokani, ia gwau: ‘Egu aniani lau danu ia ania noho tauna ese lau ia hadikaia inai.’ \v 19 Harihari be ia do vara lasi gauna lau hamaoroa guna umui dekenai, vadaeni do ia vara neganai, be lau do umui abidadama henia, idia gwauraia guna Tauna be lau inai. \v 20 Momokani, momokani umui lau hamaoroa, lauegu hesiai tauna ia abia dae tauna ese lau ia abia dae, bona lau ia abia dae tauna ese lau ia siaia Diravana danu ia abia dae.” \s1 Iuda Iskariote ese Iesu ena mase dala do ia karaia \p \v 21 Iesu be unai bamona ia hereva, vadaeni ena lalona ia hekwarahi, ia gwau, “Momokani umui lau hamaoroa, umui ta ese lauegu mase dala do ia karaia.” \p \v 22 Diba tahua taudia be ta ta sibona dekenai idia itaia, idia laloa daradara maragi lasi, ia be daika dekenai ia hereva. \v 23 Iena diba tahua tauna ta be Iesu ena badibadinai ia aniani, ia be Iesu ena lalokau tauna. \v 24 Simona Petero ese toana ia henia Ioane dekenai, Iesu do ia nanadaia, ia gwauraia tauna be daika. \p \v 25 Vadaeni unai diba tahua tauna ese Iesu dekenai ia helai kahirakahira lao, ia gwau, “Lohiabada e, oi gwauraia tauna be daika?” \p \v 26 Iesu ia gwau, “Aniani sisina do lau henia tauna be unai.” Vadaeni aniani sisina ia abia, Iuda Iskariote, Simona ena natuna dekenai ia henia. \v 27 Iuda ese ia abia, vadaeni Satani ese iena lalona ia vareai. Vadaeni Iesu ese ia hamaoroa, ia gwau, “Oi ura karaia gauna be do oi karaia haraga.” \v 28 Idia aniani taudia be idia diba lasi dahaka dainai Iesu be unai bamona ia hereva. \v 29 Haida be idia laloa Iuda be moni maua ia naria dainai Iesu ese ia hamaoroa, aria neganai do idia ania gaudia do ia lao hoia, o ogogami taudia dekenai do ia harihari henia. \p \v 30 Unai dainai, Iuda ese aniani ia ania, vadaeni nega tamona ia toreisi, ia raka murimuri dekenai. Ia hanuaboi vadaeni. \s1 Taravatu matamata \p \v 31 Iuda ia raka murimuri dekenai murinai, Iesu ia gwau, “Harihari Taunimanima ena Natuna ese hairai do ia abia, Dirava danu hairai do ia abia Taunimanima ena Natuna dainai. \v 32 Bema Dirava ese hairai ia abia iena Natuna dainai, vadaeni Dirava ese sibona ena hairai Natuna dekenai do ia henia, ma karaharaga do ia henia. \v 33 Lauegu natudia e, nega daudau lasi umui danu do lau noho. Umui ese lau do umui tahua, to Iuda taudia dekenai lau hamaoroa hegeregerena, lau gwau, ‘Do lau lao gabuna dekenai do umui lao diba lasi,’ umui dekenai danu unai bamona lau hamaoroa. \v 34 Taravatu matamatana lau henia umui dekenai, inai bamona: Umui ta ta dekenai umui lalokau henia. Lau ese umui dekenai lau lalokau henia hegeregerena, umui danu ta ta dekenai umui lalokau henia. \v 35 Unai dekena amo taunimanima ibounai do idia diba umui be lauegu diba tahua taudia, ta ta dekenai do umui lalokau henia dainai.” \s1 Petero ese iena hereva dekena amo Iesu do ia hunia \p \v 36 Simona Petero ese ia nanadaia, ia gwau, “Lohiabada e, edeseni do oi lao?” \p Iesu ia gwau, “Do lau lao gabuna be harihari lauegu murina dekena amo do oi lao diba lasi, to gabeai do oi lao diba.” \p \v 37 Petero ese ma ia nanadaia, ia gwau, “Badina be dahaka inai harihari oiemu murina dekena amo do lau mai diba lasi? Lauegu mauri be oi totona do lau atoa diho!” \p \v 38 Iesu ia gwau, “Oiemu mauri be lau totona do oi atoa diho, a? Momokani, momokani oi lau hamaoroa, ‘Kokoroku be do ia boiboi lasi, oi ese nega toi emu hereva dekenai do oi hunia lau.’ \c 14 \s1 Tamana dekenai idia lao taudia edia dala be Iesu \p \v 1 “Umui laloa hekwarahi lasi, to Dirava dekenai umui abidadama henia, lau dekenai danu umui abidadama henia. \v 2 Egu Tamana ena ruma dekenai noho gabudia be momo herea, bema inai be lasi, be do lau hamaoroa umui dekenai. Badina lau be do lau lao, gabu ta do lau karaia hegaegae umui emui. \v 3 Bona lau lao, emui gabu ta do lau karaia hegaegae murinai, lau be do lau giroa mai, lau dekenai do lau abia dae umui, vadaeni lau noho gabuna dekenai be umui danu unuseni do umui noho. \v 4 Do lau lao gabuna ena dala danu be umui diba.” \p \v 5 Toma ia gwau, “Lohiabada e, do oi lao gabuna be ai diba lasi, dala be edena bamona do ai diba?” \p \v 6 Iesu ia haere, ia gwau, “Dala be lau, hereva momokani be lau, mauri danu lau. Tamana dekenai do idia lao taudia ibounai edia dala ta be lasi, lau sibona. \v 7 Bema lau umui diba, egu Tamana danu do umui diba. Harihari ia lao, egu Tamana umui diba vadaeni, bona umui itaia danu vadaeni.” \p \v 8 Filipo ese ia noia, ia gwau, “Aiemai ura tamona be inai, Tamana do oi hedinaraia ai dekenai.” \p \v 9 Iesu ia gwau, “Filipo e, lau be nega daudau umui danu lau noho vadaeni, umui diba lasi lau, a? Lau ia itaia tauna ese egu Tamana danu ia itaia. To edena bamona, oi gwau, ‘Tamana do oi hedinaraia ai dekenai?’ \v 10 Oi hamomokania lasi lau be egu Tamana lalonai, egu Tamana danu lauegu lalona dekenai, a? Umui dekenai lau henia herevadia ibounai be lau sibona lau gwauraia lasi, egu Tamana, lauegu lalona dekenai ia noho, be iena gaukara ia karaia noho. \v 11 Inai egu hereva be do umui abidadama henia: Lau be egu Tamana ena lalona dekenai, egu Tamana danu be egu lalona dekenai. To bema lasi, gaukara lau karaia gaudia umui laloa. Unai gaukara dainai, lau do umui abidadama henia. \p \v 12 “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, lau dekenai ia abidadama henia tauna ese lau karaia karadia ibounai be do ia karaia, bona inai kara do idia hereaia karadia danu do ia karaia, badina lau be egu Tamana dekenai do lau lao. \v 13 Egu ladana dekenai do umui noia gaudia ibounai do lau karaia, vadaeni egu Tamana ese hairai do ia abia, iena Natuna dainai. \v 14 Bema gau ta lauegu ladana dekenai umui noia, lau be do lau karaia. \s1 Iesu ese Lauma Helaga do ia siaia \p \v 15 “Bema lau dekenai umui lalokau henia, be lauegu taravatu do umui badinaia. \v 16 Vadaeni lau ese Tamana do lau noia, ia ese Durua Tauna ta do ia henia umui dekenai, umui dekenai do ia noho hanaihanai, \v 17 hereva momokani Laumana unai. Tanobada taudia be ia idia abia dae diba lasi, badina be ia idia itaia lasi, bona ia idia diba lasi. To umui be umui diba, badina ia be umui dekenai ia noho, bona emui lalona dekenai do ia noho. \p \v 18 “Lau be do lau rakatania lasi umui, sibona umui noho. Lau be umui dekenai do lau mai. \v 19 Nega daudau lasi, tanobada taudia ese lau do idia itaia lou lasi, to umui ese lau do umui itaia. Lau mauri dainai, umui danu do umui mauri. \v 20 Unai neganai umui be do umui diba, lau be egu Tamana lalonai, umui danu lauegu lalonai, lau danu umui emui lalona dekenai. \p \v 21 “Lauegu taravatu ia abia dae bona ia badinaia tauna, inai tau ese lau ia lalokau henia. Lau ia lalokau henia tauna, be lauegu Tamana ese ia do ia lalokau henia, lau danu do lau lalokau henia, bona ia dekenai do lau hedinarai.” \p \v 22 Iuda Iskariote lasi to Iuda ta ese Iesu ia nanadaia, ia gwau, “Lohiabada e, badina dahaka ai dekenai do oi hedinarai, to tanobada taudia dekenai do oi hedinarai lasi?” \p \v 23 Iesu ia haere, ia gwau, “Lau ia lalokau henia tauna ese lauegu hereva do ia badinaia, vadaeni egu Tamana ese do ia lalokau henia, bona ai ruaosi be ia dekenai do ai lao, ia dekenai do ai noho. \v 24 To lau ia lalokau henia lasi tauna ese lauegu hereva ia badinaia diba lasi. Umui kamonai herevadia be lauegu hereva lasi, to egu Tamana, lau ia siaia Diravana, iena. \p \v 25 “Umui dekenai lau noho neganai, inai hereva lau gwauraia, \v 26 to Durua Tauna, Lauma Helaga be unai, Tamana ese lauegu gabuna abia totona do ia siaia. Ia ese gau ibounai do ia hadibaia umui dekenai. Hereva ibounai lau henia vadaeni umui dekenai, be ia ese umui emui lalona dekenai do ia hedinaraia lou. \p \v 27 “Maino umui dekenai lau rakatania, lauegu maino lau henia umui dekenai. Tanobada ese ia henia maino bamona lasi, be lau ese lau henia umui dekenai. Umui laloa hekwarahi lasi, bona umui gari lasi. \v 28 Lauegu hereva umui kamonai vadaeni, lau gwau do lau lao idau gabu dekenai, bona umui dekenai ma do lau giroa mai. Bema lau umui lalokau henia, egu Tamana dekenai do lau lao herevana do umui moalelaia, badina egu Tamana ese lau ia hereaia. \v 29 Kara do ia vara lasi neganai, umui lau hamaoroa guna, vadaeni do ia vara neganai, lau do umui abidadama henia. \p \v 30 “Harihari ia lao, hereva momo do lau henia lasi umui dekenai, badina be tanobada ena lohia ia mai noho. Ia be lau dekenai mai ena siahu lasi. \v 31 To tanobada taudia do idia diba, lau ese egu Tamana lau lalokau henia, bona egu Tamana ese lau dekenai ia hereva henia hegeregerena, lau gaukara noho. Umui toreisi. Ita lao. \c 15 \s1 Iesu be vain korikori \p \v 1 “Lau be vain korikori, egu Tamana be vain edia uma gabu naria tauna. \v 2 Lauegu rigi ibounai bema huahua idia atoa lasi, be egu Tamana ese ia kokia. Mai huahua rigi ibounai be ia ese ia utua kwadogi, do idia goeva, bona huahua momo do idia atoa totona. \v 3 Umui be umui goeva, umui dekenai lau henia herevadia dainai. \v 4 Lauegu lalona dekenai do umui noho, lau danu umui emui lalona dekenai do lau noho. Rigi be sibona huahua do ia atoa lasi, to bema vain auna do ia badinaia, be huahua do ia atoa. Vadaeni unai bamona bema umui badinaia lasi lau dekenai, umui emui huahua do ia atoa lasi. \p \v 5 “Vain be lau, ena rigi be umui. Lau dekenai ia badinaia, bona ia dekenai lau badinaia tauna be iena huahua momo ia atoa, badina be lau dekenai bema umui badinaia lasi, umui be gau ta do umui karaia diba lasi. \v 6 Tau ta bema lau ia badinaia lasi, be do idia nega momokani, rigi bamona, vadaeni do ia kakoro. Rigi unai bamona be do idia haboua, lahi dekenai do idia negea daekau, do idia araia ore. \p \v 7 “Bema lau do umui badinaia, bona egu hereva be emui lalona dekenai idia noho neganai, emui ura gaudia dekenai do umui noinoi, vadaeni unai gaudia do umui abia. \v 8 Bema huahua momo do umui atoa neganai, egu Tamana be taunimanima ese do idia hanamoa. Unai dekena amo lauegu diba tahua taudia korikori do umui lao. \v 9 Egu Tamana ese lau ia lalokau henia hegeregerena, lau danu umui lau lalokau henia. Egu lalokau dekenai do umui noho hanaihanai. \v 10 Bema umui ese lauegu taravatu do umui badinaia, vadaeni egu lalokau dekenai do umui noho, lau hegeregerena, egu Tamana ena taravatu lau badinaia, vadaeni iena lalokau dekenai lau noho. \p \v 11 “Inai bamona lau hereva vadaeni umui dekenai, lauegu moale be umui emui lalona dekenai do ia noho totona, vadaeni umui emui moale be do ia momokani. \p \v 12 “Lauegu taravatu be inai, umui ta ta umui lalokau henia, lau ese umui lau lalokau henia hegeregerena. \v 13 Lalokau namo herea momokani be inai, tau ta ese ena mauri do ia atoa diho, iena turana totona. \v 14 Lauegu taravatu do umui badinaia, unai dekena amo lauegu turana do umui lao. \v 15 Harihari ia lao, umui be hesiai taudia do lau gwauraia lasi, badina hesiai tauna be iena biaguna ena kara ia diba lasi. To umui be lauegu turana do lau gwauraia, badina be lauegu Tamana dekena amo lau kamonai herevadia ibounai umui dekenai lau hamaoroa vadaeni. \p \v 16 “Umui ese lau umui abia hidi lasi. Lau ese umui lau abia hidi, bona emui gaukara lau henia umui dekenai, vadaeni do umui lao, emui huahua do idia atoa, do idia noho hanaihanai. Unai dekena amo lauegu ladana dekenai Tamana do umui noia gaudia ibounai, be ia ese do ia henia umui dekenai. \v 17 Lauegu taravatu be inai: Umui ta ta do umui lalokau henia. \s1 Tanobada taudia ese diba tahua taudia do idia badu henia \p \v 18 “Tanobada taudia ese umui do idia badu henia, to umui diba vadaeni, idia ese lau dekenai idia badu henia guna vadaeni. \v 19 Bema umui be tanobada ena taudia momokani neganai, tanobada taudia ese umui do idia lalokau henia. To umui be tanobada ena lasi, lau ese tanobada dekena amo lau abia hidi umui, unai dainai tanobada ese umui do ia badu henia. \v 20 Umui dekenai lau hamaoroa herevana do umui laloatao: Hesiai tauna ese iena biaguna ia hereaia lasi. Bema idia ese lau dekenai idia dagedage henia, umui dekenai danu do idia dagedage henia. Bema lauegu hereva idia badinaia, umui emui hereva danu do idia badinaia. \v 21 To inai kara ibounai do idia karaia umui dekenai umui be lauegu dainai, badina be lau ia siaia Diravana be idia diba lasi. \p \v 22 “Bema lau mai lasi, bona bema lau hereva henia lasi idia dekenai, idia be do idia kerere lasi, to harihari idia edia kerere be ia noho, bona idia be hereva dalana lasi. \v 23 Lau dekenai ia badu henia tauna ese lauegu Tamana dekenai danu ia badu henia. \v 24 Tau ta ese do ia karaia guna lasi hoa karadia be idia edia huanai lau karaia vadaeni. Inai kara bema lau karaia lasi, idia be do idia kerere lasi. To momokani inai kara idia itaia, bona idia ese lau bona egu Tamana danu dekenai idia badu henia vadaeni. \v 25 Unai dekena amo edia taravatu dekenai ia torea herevana ta ia momokani vadaeni, ia gwau, ‘Idia ese lau dekenai idia badu henia vadaeni, anina ta lasi.’ \p \v 26 “To Durua Tauna be Tamana dekenai ia noho. Lau be do lau siaia mai umui dekenai. Hereva Momokani Laumana be unai, Tamana dekena amo do ia mai umui dekenai. Do ia mai neganai, ia ese lau do ia gwauraia hedinarai. \v 27 Umui danu ese lau do umui gwauraia hedinarai, badina be hamatamaia nega ia mai bona hari, umui be lau dekenai umui noho vadaeni. \c 16 \p \v 1 “Inai hereva lau gwauraia umui dekenai, emui abidadama do umui rakatania garina. \v 2 Dubu dekena amo umui do idia lulua murimuri dekenai. Oibe, nega do ia mai, umui do ia alaia mase tauna be do ia laloa ia be Dirava ena hesiai gaukara ia karaia. \v 3 Unai bamona do idia karaia, badina lauegu Tamana be idia diba lasi, bona idia diba lasi lau. \v 4 Inai hereva lau gwauraia umui dekenai, badina edia anina do ia vara neganai, do umui laloa, lau ese umui dekenai lau hamaoroa guna vadaeni. \s1 Lauma Helaga ena gaukara \p “Gunaguna neganai, inai gaudia lau hamaoroa lasi umui dekenai, badina be unai neganai lau be umui danu ita noho. \v 5 To harihari do lau lao, lau ia siaia Diravana dekenai, to umui ta ese umui nanadaia lasi lau dekenai, umui gwau lasi, ‘Edeseni do oi lao?’ \v 6 Inai hereva lau gwauraia vadaeni umui dekenai dainai, umui emui lalona be idia hisihisi momokani. \v 7 To inai hereva momokani lau gwauraia umui dekenai: Umui dekenai durua totona do lau rakatania umui, badina be umui bema lau rakatania lasi, Durua Tauna be umui dekenai do ia mai lasi, to do lau lao, vadaeni ia do lau siaia umui dekenai. \v 8 Ia be do ia mai, vadaeni kara dika bona kara maoromaoro, bona Dirava ena kota henia edia anina korikori, be tanobada taudia dekenai do ia hedinarai henia. \v 9 Kara dika do ia hedinaraia, badina be lau dekenai idia abidadama henia lasi. \v 10 Kara maoromaoro do ia hedinaraia, badina be egu Tamana dekenai do lau lao, vadaeni lau do umui itaia lou lasi. \v 11 Kota henia do ia hedinaraia, badina inai tanobada ena lohia be kota dekenai ia lusi momokani vadaeni. \p \v 12 “Lauegu hereva momo idia noho, lau ura hereva henia umui dekenai, to harihari umui be inai hereva do umui abia dae diba lasi. \v 13 To Hereva Momokani Laumana do ia mai, vadaeni ia ese hereva momokani ibounai dekenai umui do ia hakaua, badina be ia sibona ena laloa do ia gwauraia lasi, to do ia kamonai herevadia ibounai do ia gwauraia, gabeai do idia vara gaudia danu umui dekenai do ia hamaoroa guna. \v 14 Ia ese lau do ia hanamoa, badina be lau dekena amo do ia abia herevadia umui dekenai do ia hamaoroa. \v 15 Egu Tamana ena gau ibounai be lauegu, unai dainai lau gwau, ‘Ia ese lau dekena amo do ia abia herevadia be umui dekenai do ia hamaoroa.’ \p \v 16 “Nega sisina sibona lau do umui itaia lasi, ma nega sisina sibona, lau ma do umui itaia.” \s1 Lalohisihisi do idia abia, gabeai do idia moale \p \v 17 Iena diba tahua taudia haida idia sibona ta ta dekenai idia nanadaia, idia gwau, “Inai be dahaka Iesu ese ia hamaoroa ita dekenai, ia gwau, ‘Nega sisina lau do umui itaia lasi, ma nega sisina lau do umui itaia,’ bona, ‘Badina be egu Tamana dekenai do lau lao?’ ” \v 18 Idia sibona dekenai ma idia nanadaia lou, nanadaia lou, idia gwau, “Inai ‘nega sisina’ ia gwauraia ena anina be dahaka? Inai hereva dekenai be iseda lalona ia kehoa lasi.” \p \v 19 Iesu ia diba idia be idia ura ia dekenai idia nanadaia, vadaeni ia gwau, “Lauegu hereva ena anina umui sibona dekenai umui nanadaia, lau gwau, ‘Nega sisina lau do umui itaia lasi, ma nega sisina lau do umui itaia,’ a? \v 20 Momokani, momokani umui lau hamaoroa, umui be do umui tai mai hisihisi danu, to tanobada taudia be do idia moale. Umui be do umui lalohisihisi, to emui lalohisihisi be moale dekenai do ia lao. \v 21 Hahine ta be iena natuna ia havaraia noho neganai hisihisi bada ia abia, badina be iena nega ia ginidae vadaeni, to iena natuna ia abia, vadaeni iena hisihisi be ia laloa lasi, ia moale bada, taunimanima matamata ta tanobada dekenai ia vara dainai. \v 22 Umui danu, inai harihari be emui lalona idia hisihisi noho, to lau be umui do lau itaia lou, vadaeni emui lalona be do idia moale, bona tau ta ese umui emui moale do ia kokia diba lasi. \p \v 23 “Unai dina neganai gau ta do umui noia lasi lau dekenai. Momokani, momokani umui lau hamaoroa, bema gau ta do umui noinoi egu Tamana dekenai, ia ese do ia henia, bema egu ladana umui gwauraia neganai. \v 24 Ia mai bona harihari, gau ta egu ladana dekenai umui do noia lasi. To hari do umui noinoi, bona do umui abia, vadaeni emui moale do ia momokani. \s1 Iesu ese tanobada ena kara ia halusia vadaeni \p \v 25 “Parabole dekena amo lau hereva vadaeni umui dekenai, to nega ta ia mai noho, parabole dekenai do lau hereva lou lasi umui dekenai, to hereva maoro hedinaraia dekena amo, Tamana ena sivarai umui dekenai do lau hamaoroa. \v 26 Unai dina ia ginidae neganai, lauegu ladana dekenai do umui noinoi. Lau hereva lasi lau ese Tamana do lau noia, umui do ia durua totona. Lasi. \v 27 Badina Tamana sibona ese umui ia ura henia, umui ese lau umui ura henia dainai, bona umui ese umui hamomokania vadaeni, lau be Tamana dekena amo lau mai dainai. \v 28 Lau be Tamana lau rakatania, inai tanobada dekenai lau mai, ma tanobada do lau rakatania, Tamana dekenai do lau giroa lao.” \p \v 29 Iena diba tahua taudia idia gwau, “Namo, harihari oi hereva hedinaraia, parabole oi gwauraia lasi inai. \v 30 Harihari aiemai lalona idia kehoa vadaeni, oi be gau ibounai oi diba, anina lasi danu tau ta ese do ia hamaoroa oi dekenai. Unai dekena amo, ai abia dae vadaeni, oi be Dirava dekena amo oi mai.” \p \v 31 Iesu ia gwau, “Harihari umui abidadama henia lau dekenai, a? \v 32 Umui kamonai, negana do ia mai, oibe, ia ginidae vadaeni, umui ibounai do umui heau idau gabu idau gabu, lau do umui rakatania, umui ta ta emu gabu dekenai do umui lao. Vadaeni lau be sibona do lau noho. To lau sibona do lau noho lasi, badina Tamana be lau dekenai ia noho. \v 33 Inai hereva lau hamaoroa vadaeni umui dekenai, egu lalona dekenai maino do umui abia totona. Tanobada dekenai umui be hisihisi do umui abia. To, do umui goada noho, badina be lau ese tanobada lau halusia vadaeni.” \c 17 \s1 Iesu ena guriguri \p \v 1 Iesu unai bamona ia hereva, vadaeni guba dekenai ia itaia, ia guriguri, ia gwau, “Egu Tamana e, negana inai, emu Natuna do oi hanamoa, vadaeni emu Natuna ese oi do ia hanamoa. \v 2 Badina be oi ese siahu oi henia vadaeni, ia ese taunimanima ibounai do ia biagua karaia, bona oi ese ia dekenai oi henia taudia ibounai be ia ese mauri hanaihanai do ia henia idia dekenai. \v 3 Mauri hanaihanai be inai: Idia ese oi Dirava momokani tamona do idia diba, bona Iesu Keriso, oi ese oi siaia tauna danu do idia diba. \p \v 4 “Lau ese tanobada dekenai oi lau hanamoa vadaeni, lau dekenai gaukara oi henia danu be lau karaia haorea vadaeni. \v 5 Egu Tamana e, harihari oiemu hairai dekena amo do oi hanamoa lau dekenai, tanobada do ia vara lasi neganai, oiemu vairana dekenai lau abia hairaina. \p \v 6 “Tanobada dekenai oi henia lau dekenai taudia be oiemu ladana lau hadibaia vadaeni idia dekenai. Idia be oiemu, oi ese oi henidia lau dekenai, idia danu oiemu hereva idia badinaia vadaeni. \v 7 Harihari idia be idia diba, lau dekenai oi henia gaudia ibounai be oi dekena amo idia mai. \v 8 Badina be lau dekenai oi henia herevadia lau henia vadaeni idia dekenai, vadaeni idia ese idia abia dae, bona idia diba momokani, lau be oi dekena amo lau mai, ma idia hamomokania danu oi ese lau oi siaia. \p \v 9 “Idia totona lau noinoi oi dekenai, tanobada taudia totona lau noinoi lasi oi dekenai. Lau dekenai oi henia taudia totona lau noinoi oi dekenai, badina idia be oiemu. \v 10 Lauegu taunimanima ibounai be oiemu, oiemu taunimanima ibounai danu be lauegu. Bona idia dekena amo lauegu hairaina ia hedinarai momokani vadaeni. \p \v 11 “Harihari lau be tanobada dekenai do lau noho lasi, idia be tanobada dekenai do idia noho, to lau be oi dekenai do lau mai. Egu Tamana Helaga e, lau dekenai oi henia taudia be oiemu ladana ena siahu dekena amo do oi dogoatao, vadaeni idia be do idia tamona, ita ruaosi ita tamona hegeregerena. \v 12 Idia danu ai noho neganai, lau dekenai oi henia taudia lau naria, bona lau dogoatao, oiemu ladana dekenai idia noho. Lau naridia namonamo, idia ta ia boio lasi, dika ia davaria tauna sibona mo, Buka Helaga ena hereva hamomokania totona. \v 13 Harihari lau mai oi dekenai. To tanobada dekenai lau noho neganai, inai hereva lau gwauraia, lauegu moale ese edia kudoudia do ia hahonua momokani totona. \p \v 14 “Oiemu hereva lau henia vadaeni idia dekenai, bona tanobada ese ia badu henia vadaeni idia dekenai, badina idia be tanobada ena lasi, lau hegeregerena, lau be tanobada ena lasi. \v 15 Lau noinoi lasi tanobada dekena amo idia oi kokia totona, to lau noinoi Tau Dikana dekena amo idia do oi hamauria. \v 16 Idia be tanobada ena lasi, lau hegeregerena, lau be tanobada ena lasi. \v 17 Hereva momokani dekena amo idia do oi hahelagaia, oiemu hereva be hereva momokani. \v 18 Tanobada dekenai lau oi siaia vadaeni hegeregerena, lau ese danu idia lau siaia vadaeni tanobada dekenai. \v 19 Bona idia durua totona lau sibona egu mauri lau henia inai, oi dekenai lau helaga, idia danu be oi dekenai do idia helaga momokani totona. \p \v 20 “Idia sibona totona lau noinoi lasi, to edia hereva dekena amo lau do idia abidadama henia taudia totona danu lau noinoi oi dekenai. \v 21 Egu Tamana e, lau ura idia ibounai be do idia tamona, oi be lauegu lalona dekenai oi noho, bona lau be oiemu lalona dekenai lau noho hegeregerena, idia danu iseda lalona dekenai do idia noho. Unai dekena amo tanobada ese do ia abia dae, oi ese lau oi siaia. \v 22 Lau dekenai oi henia hairaina bona goada be idia dekenai danu lau henia vadaeni, unai dainai idia be do idia tamona, ita ruaosi ita tamona hegeregerena. \v 23 Lau be idia edia lalona dekenai lau noho, oi danu lauegu lalona dekenai oi noho. Unai dainai lau ura idia be do idia tamona momokani. Vadaeni tanobada taudia be do idia diba, oi ese lau oi siaia vadaeni, bona oi ese idia oi ura henia, lau oi ura henia hegeregerena. \p \v 24 “Lauegu Tamana e, lau ura be do lau noho gabuna dekenai, be oi henia lau dekenai taudia danu do idia noho, vadaeni lau dekenai oi henia hairaina be do idia itaia, badina be tanobada do oi karaia lasi neganai, oi ese lau dekenai oi lalokau henia. \v 25 Egu Tamana e, kara maoromaoro Diravana, tanobada taudia be oi idia diba lasi, to lau be lau diba. Bona inai lauegu taudia idia diba vadaeni, oi ese lau oi siaia vadaeni. \v 26 Oiemu ladana danu lau hadibaia vadaeni idia dekenai, bona do lau hadibaia noho, vadaeni lau dekenai oi henia lalokau badana, be idia edia lalona dekenai do ia noho. Bona lau danu idia edia lalona dekenai do lau noho.” \c 18 \s1 Iesu idia dogoatao \p \v 1 Iesu be unai bamona ia hereva, vadaeni iena diba tahua taudia danu idia raka murimuri dekenai, Kiderona Koura unai kahana dekenai uma gabu ta dekenai idia raka vareai. \v 2 Iuda, Iesu ena mase dala ia karaia tauna, be unai gabu danu ia diba, badina be nega momo Iesu mai ena diba tahua taudia danu unai gabu dekenai idia lao. \v 3 Unai dainai, Iuda ese tuari taudia, bona dubu biagudia, bona Farisea taudia edia hesiai taudia, ia hakaua, vadaeni unuseni idia lao, tosi bona lamepa bona tuari gaudia danu idia abia lao. \v 4 Iesu be ia dekenai do idia vara gaudia ibounai ia diba, unai dainai Iesu be idia edia vairana dekenai ia lao, ia gwau, “Daika umui tahua?” \p \v 5 Idia ese idia haere, idia gwau, “Iesu, Nasareta tauna.” \p Iesu ia gwau, “Lau inai.” \p Iuda danu, Iesu ena mase dala ia karaia tauna, ia danu edia huanai ia gini. \v 6 Iesu unai bamona ia hereva, vadaeni idia edia dorudia dekenai tano dekenai idia moru. \v 7 Iesu ese idia dekenai ma ia nanadaia lou, ia gwau, “Daika umui tahua?” \p Ma idia gwau, “Iesu, Nasareta tauna.” \p \v 8 Iesu ma ia haere idia dekenai, ia gwau, “Umui lau hamaoroa vadaeni, lau inai. Umui tahua tauna be lau inai, lauegu diba tahua taudia be inai, mani do idia lao. \v 9 Unai bamona ia hereva, iena hereva hamomokania totona, ia gwau, ‘Lau dekenai oi henia taudia be ta ia boio lasi.’ ” \p \v 10 Simona Petero be mai ena tuari kaia, vadaeni ia veria, bona Hahelagaia Tauna Badana ena hesiai tauna ia botaia, iena taiana idiba kahana ia utua oho. Unai hesiai tauna ena ladana be Malako. \v 11 Vadaeni Iesu ese Petero ia gwau henia, ia gwau, “Tuari kaia be udaia gabuna dekenai oi udaia. Lauegu Tamana ese lau dekenai ia henia kapusi be do lau inua lasi, a?” \s1 Ana dekenai Iesu idia hakaua lao \p \v 12 Vadaeni tuari taudia mai edia biaguna danu, bona Iuda taudia edia hesiai taudia ese Iesu idia dogoatao, idia kwatua. \v 13 Vadaeni Ana dekenai idia hakaua lao guna, badina ia be Kaiapa ena ravana, Kaiapa be Hahelagaia Tauna Badana unai lagani lalonai. \v 14 Unai Kaiapa danu ese Iuda taudia dekenai ia hamaoroa guna vadaeni, ia gwau, “Tau tamona do ia mase taunimanima ibounai totona, umui dekenai hanamoa gauna unai.” \s1 Petero ese iena hereva dekena amo Iesu ia hunia \p \v 15 Simona Petero ese Iesu ena murina dekenai ia lao, diba tahua tauna ta be ia danu. Unai diba tahua tauna be Hahelagaia Tauna Badana ese ia diba momo, vadaeni inai diba tahua tauna be Iesu danu Hahelagaia Tauna Badana ena ruma magu lalonai idia raka vareai. \v 16 To Petero be murimuri dekenai ia gini, vadaeni inai diba tahua tauna, Hahelagaia Tauna Badana ia diba momo tauna, ia raka murimuri dekenai, magu ena iduara ia naria kekeni dekenai ia hereva henia, vadaeni ia ese Petero ia hakaua vareai. \v 17 Vadaeni magu ena iduara naria kekeni ese Petero dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Oi be unai Iesu ena diba tahua tauna ta, ani?” \p Petero ia haere, ia gwau, “Lau be lasi.” \p \v 18 Gima taudia bona hesiai taudia idia keru dainai lahi idia karaia, vadaeni lahi badinai idia gini, edia kopina siahu abia totona. Petero be idia danu ia gini hebou, iena kopina siahu abia totona. \s1 Iesu idia kota henia \p \v 19 Vadaeni Hahelagaia Tauna Badana ese Iesu ia nanadaia, iena diba tahua taudia bona iena hadibaia herevadia dekenai ia nanadaia. \v 20 Iesu ia haere ia dekenai, ia gwau, “Tanobada taudia dekenai hereva lau gwauraia hedinarai. Nega ibounai dubu lalonai bona Dubu Helaga dekenai lau hadibaia, Iuda taudia idia haboua gabudia ibounai dekenai. Lauegu hereva be lau hunia lasi. \v 21 Dahaka dainai lau umui nanadaia? Egu hereva idia kamonai taudia dekenai oi nanadaia, idia be idia diba lau be edena bamona lau hadibaia.” \p \v 22 Unai bamona ia haere, vadaeni gima tauna ta ese Iesu ia botaia, ia gwau, “Hahelagaia Tauna Badana unai bamona oi haere henia, a?” \p \v 23 Iesu ese ia haere, ia gwau, “Bema lau hereva kerere, mani inai hereva kerere oi gwauraia hedinarai, to bema lau hereva maoro, dahaka dainai oi botaia lau?” \p \v 24 Vadaeni Ana ese mai kwatua danu Iesu ia siaia lao, Kaiapa, Hahelagaia Tauna Badana dekenai. \s1 Petero ese iena hereva dekenai Iesu ia hunia lou \p \v 25 Simona Petero be lahi badinai do ia gini noho, iena kopina siahu abia totona. Vadaeni idia ese idia nanadaia, idia gwau, “Oi danu be Iesu ena diba tahua tauna ta, ani?” \p Iena hereva dekenai ma ia hunia, ia gwau, “Lau be lasi.” \p \v 26 To Hahelagaia Tauna Badana ena hesiai tauna ta be Petero ese iena taiana ia utua oho tauna ena varavara, ia gwau, “Iesu danu uma gabu dekenai oi lau itaia, a?” \p \v 27 Petero ese iena hereva dekenai Iesu ma ia hunia lou. Vadaeni nega tamona, kokoroku ia boiboi. \s1 Iesu Pilato ena vairana dekenai \p \v 28 Idia ese Kaiapa dekena amo Iesu ma idia hakaua, gavana ena ruma dekenai idia abia lao. Daba ia rere vadaeni. Idia be gavana ena ruma lalonai idia vareai lasi, badina idia be helaga, Pasova ena aria do idia ania dainai. \v 29 Unai dainai, Pilato sibona idia dekenai ia raka murimuri dekenai, vadaeni ia gwau, “Dahaka dainai inai tau umui samania?” \p \v 30 Idia haere henia, idia gwau, “Bema ia be mai ena kara dika lasi, ai be do ai mailaia lasi.” \p \v 31 Vadaeni Pilato ese ma ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Umui sibona umui abia, do umui kota henia umui emui taravatu hegeregerena.” \p Iuda taudia idia gwau, “Ai be siahu lasi tau ta do ai alaia mase.” \v 32 Unai dekena amo Iesu ena hereva ia momokani vadaeni, do ia mase dalana be ia ese ia gwauraia hedinarai guna. \p \v 33 Vadaeni Pilato be ruma badana dekenai ma ia raka vareai lou, Iesu ia boiria, ia nanadaia, ia gwau, “Oi be Iuda taudia edia King, a?” \p \v 34 Iesu ia haere, ia gwau, “Oi sibona unai bamona oi hereva, o haida ese unai bamona oi idia hadibaia?” \p \v 35 Pilato ia gwau, “Be! Lau be Iuda tauna, a? Emu bese taudia bona dubu biagudia ese lau dekenai oi idia hakaua mai. Dahaka oi karaia vadaeni?” \p \v 36 Iesu ma ia haere, ia gwau, “Lauegu Basileia be inai tanobada gauna lasi. Bema lauegu Basileia be inai tanobada gauna, egu hesiai taudia be do idia tuari, Iuda taudia edia imana dekena amo lau do idia hamauria. Gau tamona, lauegu Basileia be iniseni lasi.” \p \v 37 Pilato ia gwau, “Inai dainai, oi be king ta, a?” \p Iesu ia haere, ia gwau, “Inai be oi ese oi hereva lau be king. Hereva momokani gwauraia hedinarai totona lau vara, bona lau mai inai tanobada dekenai. Hereva momokani idia badinaia taudia ibounai ese lauegu hereva idia kamonai henia.” \p \v 38 Pilato ia gwau, “Hereva momokani be dahaka?” \s1 Iesu ia mase herevana idia gwauraia \p Unai bamona Pilato ia hereva, ma ia giroa lou murimuri dekenai, Iuda taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Kerere ta ia dekenai lau davaria lasi. \v 39 To nega ibounai iseda kara hegeregere, Pasova ena aria neganai tau ta do lau ruhaia murimuri dekenai. Umui ura Iuda taudia umui emui King do lau ruhaia murimuri dekenai, a?” \p \v 40 Vadaeni idia ma idia boiboi, idia gwau, “Unai tau be lasi! To Baraba oi ruhaia!” Unai Baraba be henaoa tauna. \c 19 \p \v 1 Vadaeni Pilato ese Iesu ia abia, bona iena oda dekenai tuari taudia ese Iesu idia dadabaia. \v 2 Bona tuari taudia ese kwara gauna, ginigini dekena amo idia turia, Iesu ena kwarana dekenai idia atoa, bona dabua kakakaka idia atoa iena tauanina dekenai. \v 3 Vadaeni idia raka kahirakahira ia dekenai, idia gwau, “Iuda taudia edia King e, do oi mauri!” Vadaeni edia imana dekena amo idia botaia. \p \v 4 Vadaeni Pilato ma ia raka murimuri dekenai, ia gwau, “Umui itaia, umui emui vairana dekenai lau hakaua murimuri dekenai. Do umui diba, iena kerere ta lau davaria lasi.” \v 5 Iesu be ia raka murimuri dekenai, kwara gauna ginigini dekena amo idia turia gauna be iena kwarana dekenai, dabua kakakaka danu iena tauanina dekenai. Vadaeni Pilato ia gwau, “Itaia! Tauna be inai!” \p \v 6 Dubu biagudia bona edia gima taudia ese idia itaia, vadaeni idia boiboi, idia gwau, “Oi hasatauroa! Oi hasatauroa!” \p Pilato ia gwau, “Umui sibona umui abia, umui hasatauroa. Badina be lau ese iena kerere ta lau davaria lasi.” \p \v 7 Iuda taudia idia haere henia, idia gwau, “Ai be mai emai taravatu, vadaeni aiemai taravatu hegeregerena ia be do ia mase be ia maoro, badina be ia sibona ia gwauraia, ia gwau ia be Dirava ena Natuna.” \p \v 8 Pilato be unai hereva ia kamonai neganai, be ia gari dikadika. \v 9 Kota henia gabuna dekenai ma ia raka vareai lou, Iesu ia nanadaia, ia gwau, “Edeseni dekena amo oi mai?” \p To Iesu be ia haere lasi. \v 10 Vadaeni Pilato ia gwau, “Lau dekenai oi hereva lasi, a? Oi diba lasi lau be mai siahu oi do lau ruhaia, bona lau be mai siahu oi do lau hasatauroa, a?” \p \v 11 Iesu ia gwau, “Bema atai dekenai Diravana ese siahu ia henia lasi oi dekenai, oi be siahu lasi danu do oi noho. Unai dainai, lauegu mase dala ia karaia tauna ena dika ese oiemu dika ia hanaia.” \p \v 12 Unai hereva dainai Pilato ese Iesu ruhaia dalana ia tahua. To Iuda taudia be idia boiboi, idia gwau, “Unai tau bema oi ruhaia, oi be Kaisara ena turana lasi! Bema tau ta ia gwau ia be king, ia ese Kaisara ia hadikaia inai!” \p \v 13 Pilato ese unai hereva ia kamonai, vadaeni ia ese Iesu ma ia hakaua murimuri dekenai. Vadaeni ia ese kota henia gabuna dekenai ia helai diho, unai gabu ena ladana be Nadi Dehena. Heberu gado dekenai ena ladana be Gabata. \v 14 Unai be Pasova Aria idia karaia hegaegae ena dina, negana be dina tubua. Pilato ese Iuda taudia dekenai ia hereva, ia gwau, “Umui itaia, umui emui King be inai.” \p \v 15 Vadaeni idia boiboi, idia gwau, “Oi abia siri! Oi abia siri! Oi hasatauroa!” \p Pilato ese ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Umui emui King do lau hasatauroa, a?” \p Dubu biagudia be idia gwau, “Ai be mai emai king ta lasi, Kaisara sibona.” \p \v 16 Vadaeni Pilato ese Iesu ia henia idia dekenai, do idia hasatauroa totona. \s1 Iesu idia hasatauroa \p \v 17 Unai dainai Iesu idia abia, idia hakaua lao. Ia ese iena satauro ia huaia lao, gabu ta dekenai idia lao, ena ladana be Kwara Koukouna Gabuna, Heberu gado dekenai ena ladana be Gologota. \v 18 Unuseni Iesu idia hasatauroa, bona tau rua danu, ta be kahana, ma ta be kahana dekenai, Iesu be idia edia huanai. \p \v 19 Vadaeni Pilato ese revareva ia torea, satauro ena ataiai ia atoa. Ia torea hereva be inai: “Iesu, Nasareta tauna, Iuda taudia edia King.” \v 20 Iuda taudia momo ese unai revareva idia duahia, badina be Iesu idia hasatauroa gabuna bona hanua badana ena padana be ia daudau lasi, bona unai revareva be Heberu gado dekenai bona Roma gado dekenai bona Helene gado dekenai ia torea. \v 21 Vadaeni Iuda taudia edia dubu biagudia ese Pilato idia hamaoroa, idia gwau, “Oi torea lasi ‘Iuda taudia edia King,’ to inai bamona oi torea, ‘Ia gwau, Lau be Iuda taudia edia King.’ ” \p \v 22 Pilato ia gwau, “Lau torea gauna be lau torea, vadaeni.” \p \v 23 Vadaeni tuari taudia, inai Iesu idia hasatauroa taudia, ese iena dabua idia abia, idia haria kahana 4 dekenai, vadaeni idia taudia 4 ta ta edia kahana idia abia. To iena dabua ta be turia hakapua lasi gauna, dabua badana tamona sibona. \v 24 Unai dainai, ta ta idia hereva henia, idia gwau, “Ita darea lasi, to laki gadara ita karaia, vadaeni do ita diba daika ese do ia abia.” Unai dekena amo Buka Helaga dekenai ia torea herevana ia momokani vadaeni, ia gwau, \b \q1 “Idia ese lauegu dabua idia haria karaia. \q1 Egu dabua be laki gadara dekena amo idia abia.” \b \m Inai tuari taudia be unai bamona idia karaia. \p \v 25 Satauro ena badibadinai Iesu ena sinana bona iena sinana maragina bona Maria, Klopa ena adavana, bona Maria, Magadala hahinena, idia gini noho. \v 26 Iesu ese iena sinana bona ia lalokau henia diba tahua tauna ia itaia, ia kahirakahira idia gini noho. Vadaeni iena sinana dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Hahine e, oi itaia, oiemu natuna be unai.” \p \v 27 Unai diba tahua tauna dekenai danu ia hereva henia, ia gwau, “Oi itaia, oiemu sinana be unai.” Unai negana ia lao, unai diba tahua tauna ese Maria ia abia dae iena ruma dekenai. \s1 Iesu ia mase vadaeni \p \v 28 Unai murinai, Iesu ia diba iena gaukara ibounai ia karaia haorea vadaeni, vadaeni Buka Helaga ena hereva hamomokania totona ia hereva, ia gwau, “Lau ranu mase.” \p \v 29 Hodu ta be unuseni, uaina ena mamina ia namo lasi dekenai ia honu. Vadaeni sipanisi idia udaia, unai uaina dekena amo idia hahonua, au latana ta dekenai idia kwatua, vadaeni idia abia isi Iesu ena uduna bibina dekenai. \v 30 Iesu ese uaina ena mamina ia namo lasi gauna ia abia, vadaeni ia gwau, “Ia ore vadaeni!” Vadaeni iena kwarana ia atoa diho, iena lauma ia henia daekau. \s1 Iesu ena ohena tuari taudia idia gwadaia \p \v 31 Unai dina be Pasova aria karaia hegaegae dinana, ma kerukeru Sabati be idau, ia helaga momokani dinana ta. Unai dainai Iuda taudia idia ura lasi unai dina dekenai mase taudia idia noho satauro dekenai. Vadaeni Iuda taudia ese Pilato idia noia, unai mase taudia edia aena do ia makohia, bona edia tauanina do ia abia siri. \v 32 Unai dainai, tuari taudia idia lao, guna tauna ena aena idia makohia, ma tau iharuana ena aena danu, inai Iesu danu idia hasatauroa hebou taudia. \v 33 Vadaeni Iesu dekenai ma idia lao, to idia itaia ia be ia mase vadaeni, unai dainai iena aena be idia makohia lasi. \v 34 To tuari tauna ta ese Iesu ena ohena ia gwadaia io dekenai, vadaeni rara bona ranu idia diho. \v 35 Inai kara ia itaia tauna\f a \fr 19.35 \ft “Inai kara ia itaia tauna” be Ioane, Iesu ese ia lalokau henia diba tahua tauna. Badina be inai buka Ioane 19:26,27 ia gwau inai tau Ioane be satauro kahirakahira ia gini noho.\f* ese ia gwauraia hedinarai, bona iena hereva be momokani. Ia be ia diba iena hereva be momokani, unai dainai umui danu do umui abidadama henia diba. \v 36 Badina be unai kara ia vara, Buka Helaga ena hereva hamomokania totona, ia gwau, “Ena turiana ta idia makohia lasi.” \v 37 Ma ta danu, Buka Helaga ia gwau, “Idia gwadaia tauna be taunimanima ese edia matana dekenai do idia itaia.” \s1 Iesu idia guria \p \v 38 Unai kara ia ore murinai, Iosepa, Arimatea tauna, ese Pilato ia noia, Iesu ena tauanina do ia abia siri. Iosepa be Iesu ena diba tahua tauna ta, to Iuda taudia dekenai ia gari dainai, iena abidadama ia hunia. Pilato ese maoro ia henia, vadaeni Iosepa ia lao, Iesu ena tauanina ia abia siri. \v 39 Nikodemo danu, gunaguna neganai Iesu dekenai ia lao hanuaboi lalonai tauna ia mai. Ia ese muro bona aloe edia muramura idia mikisi gauna ia abia lao, edia metau kilogaram 50 bamona. \v 40 Vadaeni idia ese Iesu ena tauanina idia abia, dabua aukana mai muramura danu dekenai idia kumia, Iuda taudia edia mase guria karana hegeregerena. \v 41 Iesu idia hasatauroa gabuna dekenai be uma gabu ta, bona unai uma gabu lalonai be guria gabuna matamata ta, ena lalonai mase tauna ta do idia atoa lasi. \v 42 Unai dainai, idia ese Iesu unuseni idia atoa, badina unai dina be Pasova aria karaia hegaegae dinana, bona unai guria gabuna be kahirakahira. \c 20 \s1 Iesu ia toreisi lou \p \v 1 Pura ena dina ginigunana, Maria, Magadala hahinena, be daba ia diari namonamo lasi neganai, guria gabuna dekenai ia lao. Vadaeni nadi ia itaia, guria gabuna dekena amo ia kokia vadaeni. \v 2 Unai dainai ia heau lao, Simona Petero bona Iesu ese ia lalokau henia diba tahua tauna dekenai ia lao, ia gwau, “Idia ese Lohiabada be guria gabuna dekena amo idia kokia vadaeni, edeseni idia atoa be ai diba lasi.” \p \v 3 Unai dainai Petero bona inai diba tahua tauna ta idia toreisi, guria gabuna dekenai idia heau lao. \v 4 Ruaosi idia heau hebou, vadaeni inai diba tahua tauna ta ese Petero ia heau hanaia, ia ese guria gabuna dekenai ia ginidae guna. \v 5 Vadaeni ia ese ia itaia lalona dekenai, dabua aukana ia itaia unuseni, to guria gabuna dekenai ia raka vareai lasi. \v 6 Simona Petero ese iena murina dekenai ia lao, maoromaoro guria gabuna lalona dekenai ia raka vareai. Vadaeni ia ese dabua aukadia ia itaia, unuseni idia noho, \v 7 bona taoele danu, Iesu ena kwarana idia kumia gauna, be dabua aukadia danu idia atoa hebou lasi, to idia lokua, ma sibona ena gabu dekenai ia noho. \v 8 Vadaeni guria gabuna dekenai ia ginidae guna diba tahua tauna danu be ia raka vareai, ia ese ia itaia, bona ia hamomokania. \v 9 Badina unai neganai idia be Buka Helaga ena hereva idia do diba lasi, ia gwau Keriso be mase dekena amo do ia toreisi lou. \v 10 Vadaeni inai diba tahua taudia be edia ruma dekenai idia giroa lou. \s1 Iesu be Maria dekenai ia hedinarai \p \v 11 Maria be guria gabuna ena murimuri dekenai mai tai danu ia gini noho. Ia tai noho neganai, kwarana ia atoa diho guria gabuna lalonai ia itaia. \v 12 Vadaeni ia ese aneru rua mai dabua kurokuro danu ia itaia, Iesu ena tauanina idia atoa gabuna dekenai. Ta be iena aena gabunai, ma ta be iena kwarana gabunai, idia helai noho. \v 13 Idia hereva Maria dekenai, idia gwau, “Hahine e, dahaka dainai oi tai?” \p Ia haere idia dekenai, ia gwau, “Egu Lohiabada be idia abia siri vadaeni, idia atoa gabuna be lau diba lasi.” \p \v 14 Unai bamona Maria ia hereva, vadaeni iena vairana ia giroa, Iesu be ia gini noho neganai ia itaia, to ia diba lasi unai be Iesu. \p \v 15 Iesu ese ia nanadaia, ia gwau, “Hahine e, dahaka dainai oi tai? Daika oi tahua?” \p Maria ia laloa ia be uma gabu naria tauna ta, vadaeni ia gwau, “Tau badana e, bema inai be oi ese idau gabu ta dekenai oi abia lao be mani gabuna oi hamaoroa lau dekenai, vadaeni do lau lao abia.” \p \v 16 Iesu ia gwau, “Maria e!” \p Maria ese iena vairana ia giroa, ia gwau, “Rabouni!” Unai hereva ena anina be “Hadibaia Tauna.” \p \v 17 Iesu ese ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu tauanina oi dogoatao lasi, badina be Tamana dekenai lau do daekau lasi. To lauegu varavara taudia dekenai oi lao, idia do oi hamaoroa egu Tamana bona emui Tamana, egu Dirava bona emui Dirava dekenai do lau daekau. \p \v 18 Vadaeni Maria, Magadala hahinena, be ia lao, diba tahua taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Lohiabada be lau itaia vadaeni!” Vadaeni ia dekenai Iesu ia hereva henia herevadia be ia hamaoroa idia dekenai. \s1 Iesu be iena diba tahua taudia dekenai ia hedinarai \p \v 19 Unai pura ena dina ginigunana hanuaboi neganai, diba tahua taudia be edia ruma iduarana idia koua auka vadaeni, Iuda taudia dekenai idia gari dainai. Vadaeni Iesu be ia lao, idia edia huanai ia gini, ia gwau, “Maino umui abia.” \v 20 Unai bamona ia hereva, vadaeni iena imana ruaosi bona iena ohena danu ia hedinaraia idia itaia. Unai dainai diba tahua taudia idia moale, Lohiabada idia itaia dainai. \v 21 Iesu ma ia hereva henia lou idia dekenai, ia gwau, “Maino umui abia. Tamana ese lau ia siaia hegeregerena, lau danu umui do lau siaia.” \v 22 Unai bamona ia hereva, vadaeni uduna dekena amo ia hahodi henia idia dekenai, ia gwau, “Lauma Helaga umui abia. \v 23 Edia dika do umui gwauatao taudia edia dika be do idia gwauatao, to edia dika do umui gwauatao lasi taudia edia dika be do idia noho.” \s1 Toma ese Iesu ia itaia \p \v 24 Toma, idia 12 tauna ta, ena ladana ta Hekapa, be idia danu ia hebou lasi, Iesu idia dekenai ia hedinarai neganai. \v 25 Unai dainai, diba tahua taudia haida ese ia idia hamaoroa, idia gwau, “Ai be Lohiabada ai itaia vadaeni!” \p To ia gwau, “Iena imana dekenai ikoko edia bero bema lau itaia lasi, egu imana kwakikwakina be ikoko idia gwadaia gabuna dekenai bema lau atoa lasi, bona iena ohena dekenai bema egu imana lau atoa vareai lasi, lau be do lau hamomokania lasi.” \p \v 26 Dina 8 idia ore murinai Iesu ena diba tahua taudia be ruma lalonai ma idia hebou lou, Toma be idia danu. Iduara idia koua auka momokani, to Iesu be ia vareai lao, edia huana dekenai ma ia gini, ia gwau, “Maino umui abia.” \v 27 Vadaeni ia ese Toma dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Oiemu imana kwakikwakina oi atoa mai, lauegu imana do oi dogoatao, bona oiemu imana danu lauegu ohena dekenai do oi atoa vareai. Vadaeni oiemu laloa daradara oi hadokoa, bona lau dekenai oi abidadama henia.” \p \v 28 Toma ese ia haere henia, ia gwau, “Egu Lohiabada! Egu Dirava!” \p \v 29 Iesu ia gwau, “Lau oi itaia dainai lau dekenai oi abidadama, ani? Lau idia itaia lasi, to idia abidadama lau dekenai taudia be namo do idia davaria!” \s1 Inai buka Ioane ia torea ena badina \p \v 30 Toa momo herea Iesu ese ma ia karaia, iena diba tahua taudia edia vairana dekenai, to inai toa momo herea be inai buka lalonai idia torea haorea lasi. \v 31 To inai idia torea gaudia edia badina korikori be, umui ese do umui abia dae Iesu be Keriso, Dirava ena Natuna, vadaeni do umui abidadama henia dainai, mauri do umui abia iena ladana dekenai. \c 21 \s1 Iesu be diba tahua taudia 7 dekenai ia hedinarai \p \v 1 Unai murinai, Iesu be iena diba tahua taudia dekenai ma ia hedinaraia lou, Tiberia gohu dekenai. Inai bamona ia hedinarai: \v 2 Simona Petero, Toma, ena ladana ta Hekapa, Natanaela, Galilea tauna Kana dekena amo, Sebedeo ena natuna ruaosi, bona diba tahua taudia ma rua danu, be gabu tamona dekenai idia noho. \v 3 Simona Petero ese idia ia hamaoroa, ia gwau, “Lau be do lau haoda.” \p Idia gwau, “Ai be oi danu ita lao.” Vadaeni idia lao, vanagi ta dekenai idia guia, to unai hanuaboi be gwarume ta idia davaria lasi. \p \v 4 Daba ia rere neganai, Iesu be kone dekenai ia gini, to diba tahua taudia be idia diba lasi unai be Iesu. \v 5 Vadaeni Iesu ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Lauegu natuna e, umui emui aniani ia noho, a?” \p Idia haere, idia gwau, “Lasi.” \p \v 6 Vadaeni ia ese ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Reke be vanagi ena idiba kahana dekenai umui negea diho, gwarume do umui abia.” Unai dainai idia ese idia negea diho, vadaeni reke idia abia isi gwauraia, to idia be goada lasi, gwarume momo herea dainai. \p \v 7 Vadaeni Iesu ena lalokau diba tahua tauna ese Simona Petero ia hamaoroa, ia gwau, “Lohiabada unai.” Simona Petero be iena gaukara totona ena dabua ia kokia, to unai hereva ia kamonai neganai, iena dabua ma ia kwatua lou, vadaeni gohu dekenai ia paudobi. \v 8 To diba tahua taudia orena be vanagi dekena amo kone dekenai idia mai, unai reke danu, gwarume dekenai ia honu gauna, idia veria daekau, badina kone be ia daudau lasi, 100 mita bamona. \p \v 9 Idia be kone dekenai idia kamokau, vadaeni lahi be unuseni idia itaia, iena latanai be gwarume haida idia noho, bona aniani danu. \v 10 Iesu ese ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Harihari umui abia gwarume haida umui mailaia.” \p \v 11 Unai dainai Simona Petero be vanagi dekenai ia guia, vadaeni reke be kone dekenai ia veria daekau, gwarume badadia dekenai ia honu, ibounai 153. Gwarume idia momo herea, to reke be ia makohia lasi. \p \v 12 Iesu ese ia boiria idia dekenai, ia gwau, “Umui mai, umui aniani.” \p Vadaeni diba tahua taudia edia lalona idia hegeregere lasi do idia nanadaia ia dekenai, do idia gwau, “Oi be daika?” Badina idia diba unai be Lohiabada. \v 13 Vadaeni Iesu be ia mai, paraoa ia abia, ia henia idia dekenai, bona gwarume danu. \p \v 14 Unai be nega ihatoina Iesu be iena diba tahua taudia dekenai ia hedinarai, ia toreisi lou murinai. \s1 Lauegu mamoe oi ubua \p \v 15 Idia aniani ore, vadaeni Iesu ese Simona Petero dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Simona, Iona ena natuna e, idia ese lau idia lalokau maragi, to oi ese lau oi lalokau henia bada, a?” \b \p Petero ia haere, ia gwau, “Oibe, Lohiabada e, oi diba lau ura henia oi dekenai.” \p Iesu ia gwau, “Lauegu mamoe do oi ubua.” \p \v 16 Ma Iesu ese ia nanadaia lou, ia gwau, “Simona Iona e, lau oi lalokau henia, a?” \p Ia ese ia haere, ia gwau, “Oibe, Lohiabada e, oi diba lau ura henia oi dekenai.” \p Iesu ia gwau, “Lauegu mamoe do oi naria.” \p \v 17 Iesu ese nega ihatoina ma ia nanadaia, ia gwau, “Simona Iona e, oi ura henia lau dekenai, a?” \p Petero ena lalona ia hisihisi, badina be nega toi ia dekenai Iesu ia nanadaia, ia gwau, “Oi ura henia lau dekenai, a?” Unai dainai, ia ese ia haere, ia gwau, “Lohiabada e, oi be gau ibounai oi diba, oi diba vadaeni lau ura henia oi dekenai!” \p Iesu ia gwau, “Egu mamoe do oi ubua. \v 18 Momokani, momokani oi lau hamaoroa, oi be tau matamata neganai, oi sibona oiemu dabua oi kwatua, bona oiemu ura gabuna dekenai oi lao loaloa, to do oi buruka neganai, oiemu imana do oi abia isi, vadaeni tau ta ese oiemu dabua do ia kwatua oi dekenai, vadaeni do oi ura henia lasi gabuna dekenai, oi do idia abia lao.” \v 19 Unai hereva dekena amo Iesu ia hedinaraia edena mase dekena amo Petero ese Dirava ena hairaina do ia hedinaraia. Unai bamona ia hereva, vadaeni ma Iesu ia gwau, “Egu murina dekenai oi raka mai!” \s1 Iesu ese ia lalokau henia diba tahua tauna ena hereva \p \v 20 To Petero ese iena vairana ia giroa, Iesu ena lalokau diba tahua tauna ia itaia, idia edia murina dekenai ia raka, anibou neganai Iesu ena ohena kahirakahira dekenai ia helai, ia nanadaia, ia gwau, “Lohiabada e, oiemu mase dala ia karaia tauna be daika?” Diba tahua tauna be unai. \v 21 Unai dainai, Petero ese ia itaia neganai, Iesu ia nanadaia, ia gwau, “Lohiabada e, unai tau be edena bamona do ia karaia?” \p \v 22 Iesu ese ia haere henia, ia gwau, “Bema lau ura ia be do ia noho, ela bona do lau giroa mai, unai be edena bamona oi dekenai? To oi be lauegu murina dekenai oi raka mai!” \p \v 23 Inai hereva be Iesu ena orea taudia edia huanai idia gwauraia loaloa, unai diba tahua tauna be do ia mase lasi, idia gwau. To Iesu be ia hereva lasi, “Ia be do ia mase lasi,” to ia gwau, “Bema lau ura ia be do ia noho ela bona do lau giroa mai, unai be edena bamona oi dekenai?” \p \v 24 Iena diba tahua tauna be inai, inai hereva ia gwauraia hedinarai noho, bona ia torea vadaeni tauna. Bona ita diba, inai iena hereva be momokani. \s1 Dokona \p \v 25 Kara momo herea danu Iesu ese ma ia karaia. Ibounai bema idia torea, lau laloa tanobada ibounai ena bada be do ia hegeregere lasi, unai buka ibounai haboua totona.