\id HEB HEBREWS, Hiri Motu Bible, PNG, 1993 \h HEBERU \toc1 REVAREVA HEBERU TAUDIA DEKENAI \toc2 HEBERU \mt1 REVAREVA HEBERU TAUDIA DEKENAI \c 1 \s1 Dirava ena Hereva be iena Natuna dekena amo ita abia \p \v 1 Idaunegai Dirava ese dala idauidau momo dekena amo iseda sene taudia dekenai ia hereva henidia, peroveta taudia dekena amo. \v 2 To inai dina dokodia neganai ia ese iena Natuna dekena amo ita ia hereva henia. Iena Natuna dekena amo Dirava ese tanobada ibounai ia karaia. Bona Dirava ese iena Natuna ia abia hidi, vadaeni inai nega dokona neganai, gau ibounai be ia ese ia biagua noho. \v 3 Inai Natuna be Dirava ena hairaina ena diari, bona iena toana be Dirava ena toana hegeregerena momokani. Iena hereva be mai siahu bada danu. Inai siahu dekena amo, ia ese tanobada bona guba ibounai ia naria, bona ia haheaua noho. Ia ese taunimanima edia kara dika ia huria ore, vadaeni Dirava, Siahu Momokani Diravana ena idiba kahanai ia helai diho, guba dekenai. \s1 Dirava ena Natuna ese aneru ia hereaia \p \v 4 Dirava ena Natuna ese aneru ia hereaia. Iena ladana ese aneru edia ladana ia hereaia bamona, iena siahu ese danu edia siahu ia hereaia. \v 5 Badina edena aneru dekenai Dirava ese inai bamona ia hereva henia, a? Dirava ia gwau: \q1 “Oi be lauegu Natuna. \q1 Hari dina oi lau havaraia vadaeni.” \m Bona edena negai Dirava ese aneru ta inai bamona ia herevalaia, a? Ia gwau: \q1 “Lau be iena Tamana, \q1 bona ia be lauegu Natuna.” \m \v 6 To Dirava ese iena Natuna vara guna be tanobada dekenai ia mailaia neganai, ia gwau: \q1 “Dirava ena aneru ibounai, \q1 be lauegu Natuna dekenai do idia tomadiho.” \m \v 7 Dirava ese iena aneru inai bamona ia herevalaia, ia gwau: \q1 “Dirava ese iena aneru be lai ia halaodia, \q1 bona iena hesiai taudia be lahi siahuna ia halaodia.” \m \v 8 To Dirava ese iena Natuna inai bamona ia herevalaia, ia gwau: \q1 “Dirava e, oiemu King dagina ia noho hanaihanai. \q1 Oiemu Basileia, mai maoromaoro danu do oi biagua. \q1 \v 9 Oi ese kara maoromaoro oi ura henia, \q1 to kara dika be oi badu henia. \q1 Unai dainai lau Dirava, oiemu Dirava, ese oi lau abia hidi. \q1 Oiemu kwarana dekenai moale ena dehoro lau bubua, \q1 bona oi dekenai lau henia hanamoa, \q1 ese oiemu bamona taudia edia hanamoa ia hereaia momokani.” \m \v 10 Dirava ese iena Natuna ma ia herevalaia lou, ia gwau: \q1 “Lohiabada e, \q1 hamatamaia neganai oi ese inai tanobada oi karaia. \q1 Guba danu, be oiemu imana ese ia karaia. \q1 \v 11 Guba bona tanobada be do idia dika ore vadaeni, \q1 to oi be do oi noho hanaihanai. \q1 Guba bona tanobada be do idia gunana lao, \q1 dabua gunadia bamona, \q1 \v 12 bona oi ese dabua bamona, idia do oi lokua. \q1 Oibe, edia toana do idia idau, dabua idia idau bamona. \q1 To oi be do oi idau lasi, \q1 oiemu mauri lagani be do idia doko lasi.” \m \v 13 Gunaguna Dirava be inai bamona ia hereva, ia gwau: \q1 “Lauegu idiba kahana dekenai do oi helai, \q1 ela bona oi idia tuari henia taudia, \q1 be oiemu aena henunai do lau atodia.” \p To Dirava ese nega ta unai bamona aneru ta ia herevalaia, a? Lasi momokani. \p \v 14 Badina be aneru ibounai be Dirava ena hesiai gaukara laumadia, ani? Dirava ese idia ia siaia lao, mauri do idia abia taudia durua totona. \c 2 \s1 Keriso ena hamauria kara, ese aneru edia taravatu hereva gunadia ia hereaia momokani \p \v 1 Dirava ena Natuna ena ladana ia bada momokani dainai, unai hereva momokani, ita kamonai vadaeni gauna, do ita dogoatao bona badinaia be namo. Namo lasi ita manokalaia, do ita boio garina. \v 2 Gunaguna Dirava ese iena aneru dekena amo, iena hereva ia gwauraia, bona unai aneru edia hereva be mai siahu bada. Edia hereva idia utua taudia ibounai be edia kerere davana idia davaria momokani, ani? \v 3 Vadaeni, edena bamona ita heau mauri diba, bema Lohiabada ena hamauria ita negea neganai? Lohiabada sibona ese inai hamauria ia gwauraia, bona inai iena hereva idia kamonai taudia ese ita dekenai idia gwauraia gauna, be ita diba ia momokani. \v 4 Dirava ese danu hoa bona toa karadia dekena amo inai hamauria ia hamomokania. Ia ese siahu karadia idauidau ia hedinaraia, bona Lauma Helaga ena harihari gaudia, be abidadama taudia dekenai Dirava ese ia henia, iena ura hegeregerena. \s1 Iesu ese hamauria dekenai ita ia hakaua \p \v 5 Bona inai tanobada matamata, ai ese ai herevalaia gauna, be aneru ese do idia biagua lasi. \v 6 To Buka Helaga lalonai, inai bamona ia torea, ia gwau: \q1 “Dirava e, taunimanima be dahaka, \q1 oi ese ia dekenai oi laloa noho? \q1 Bona taunimanima ena natuna be daika, \q1 oi ese ia oi naria noho? \q1 \v 7 Oi ese taunimanima oi karaia, \q1 aneru ese nega sisina sibona ia idia hereaia sisina. \q1 Hairai bona mataurai dekena amo ia oi hanamoa bada, \q1 \v 8 bona gau ibounai be iena aena henunai oi atoa, \q1 vadaeni idia ibounai be ia ese ia biagua noho.” \p Oibe, Dirava ese gau ibounai taunimanima edia henunai ia atoa. Inai anina be, gau ta be do ia noho kava lasi, to gau ibounai be taunimanima ese do idia biagua. To harihari ita itaia, gau ibounai be taunimanima ese idia do biagua lasi. \p \v 9 To harihari Iesu ita itaia, ladana bada ia abia vadaeni. Guna nega sisina sibona, ia be aneru henunai ia noho. Inai bamona kara ia vara ena badina be inai: Dirava ena hariharibada dekena amo, Iesu be taunimanima ibounai dainai do ia mase totona. Ia ese inai hisihisi bona mase ia abia dainai, Dirava ese hairai bona mataurai dekena amo Iesu ia hanamoa bada. \p \v 10 Dirava ese gau ibounai ia karaia, bona gau ibounai ia naria noho. Bona ia ura iena natuna taudia momo ese iena hairai do idia abia. Unai dainai ia ese Iesu ia hisihisi henia, bona unai hisihisi dekena amo, Dirava ese iseda Hamauria Tauna korikori, bona gunalaia tauna momokani, Iesu ia halaoa vadaeni. Inai bamona kara Dirava ese ia karaia, be maoro momokani. \p \v 11 Ita diba Iesu ese taunimanima edia kara dika dekena amo ia hagoevadia. Ia bona ia hagoevadia taudia ibounai be mai edia Tamana tamona. Unai dainai, mai hemarai lasi danu, Iesu ese unai ia hagoevadia taudia be iena tadina ia gwauraidia. \v 12 Ia be Dirava dekenai ia hereva, ia gwau, \q1 “Oiemu kara be lauegu tadina dekenai do lau hamaorolaia, \q1 bona hebou lalonai oiemu ladana do lau hanamoa.” \m \v 13 Iesu ma ia gwau, \q1 “Dirava do lau abidadama henia.” \m Ma ia gwau, \q1 “Lau be iniseni lau noho, \q1 bona Dirava ese lau dekenai ia henia natuna taudia, \q1 be lau danu idia noho inai.” \s1 Iesu be taunimanima korikori ia vara, ita do ia durua totona \p \v 14 Inai iena natuna taudia be taunimanima sibona, mai tauanina bona rara. Unai dainai Iesu danu ese idia edia tauanina toana ia abia, idia hegeregerena ia halaoa. Inai bamona ia karaia, do ia mase diba totona. Bona iena mase dekena amo, Iesu ese mase ia biagua tauna, Satani ena siahu ia hadikaia ore diba. \v 15 Bona unai dala dekena amo ia ese mase dekenai idia gari taudia edia gari ia haorea. Oibe, unai mase ena gari ese ia guidia taudia edia gari ia haorea. \v 16 Momokani Iesu ese aneru ia durua lasi. To, Buka Helaga ia gwauraia bamona, “Ia ese Aberahamo ena natuna ia durua noho.” \v 17 Unai dainai Iesu be kara ibounai dekenai, iena tadina taudia hegeregerena momokani ia lao. Badina unai dala dekena amo Iesu be Hahelagaia Tauna Badana do ia lao, bona Dirava ena hesiai gaukara, mai momokani bona mai bogahisihisi danu do ia karaia. Bona unai dala dekena amo danu, taunimanima edia kara dika be Dirava ese ia gwauatao diba. \v 18 Iesu ese dibagani bona hisihisi ena mamina ia abia dainai, ia ese taunimanima ia durua diba, edia dibagani neganai. \c 3 \s1 Iesu ena siahu ese Mose ena siahu ia hereaia \p \v 1 Unai dainai, lauegu Keristani varavara taudia e, umui be Dirava ese ia abia hidi vadaeni. Lau ura Iesu do umui laloa, ia be Dirava ese ia siaia vadaeni, iseda abidadama ena Hahelagaia Tauna Badana do ia lao. \v 2 Dirava ese Iesu ia abia hidi vadaeni inai dagi do ia karaia totona, bona Iesu ese Dirava ena ura ia badinaia. Mose ese Dirava ena dubu gaukara ia badinaia namonamo bamona, Iesu danu Dirava ena ura ia badinaia namonamo. \v 3 Dirava ese hairai badana Iesu dekenai ia henia, to Mose dekenai be hairai maragina ia henia. Badina be ruma haginia tauna be idia matauraia bada, to ia karaia rumana be idia matauraia maragi. \v 4 Momokani, ruma ibounai be mai edia karaia tauna, to gau ibounai ia karaia tauna be Dirava sibona. \v 5 Mose ese gaukara namona ia karaia, Dirava ena bese ia naria totona, to ia be hesiai tauna sibona. Ia ese danu vaira neganai Dirava do ia gwauraia gaudia ia herevalaia guna. \v 6 To Keriso be Dirava ena Natuna korikori. Unai dainai ia be Dirava ena bese ena kwarana tauna momokani. Ia ese unai bese ia naria noho, iena Tamana ena ura hegeregerena. Ita be Dirava ena bese taudia, bema mai abidadama, moale, bona laloa goada danu Lohiabada ena mauri hanaihanai ita naria noho neganai. \s1 Kamonai lasi taudia be laga-ani do idia abia lasi \p \v 7 Unai dainai Lauma Helaga ena hereva ita kamonai henia be gau badana. Ia be inai bamona ia gwau: \q1 “Hari dina bema iena gadona umui kamonai, \q1 \v 8 umui emui lalona do umui koua lasi, \q1 gunaguna emui sene taudia idia karaia bamona, \q1 Dirava ena hereva idia negea neganai, \q1 taunimanima noho lasi gabuna dekenai, \q1 lau ese idia lau tohoa neganai. \q1 \v 9 Unai gabu dekenai, \q1 lagani 40 lalonai lau Dirava egu kara idia itaia, \q1 to idia ese lau idia dibagania, bona lau idia tohoa. \q1 \v 10 Unai dainai lau ese unai taudia lau badu henia, \q1 lau gwau, ‘Nega ibounai inai taudia, \q1 be lauegu dala dekena amo idia raka siri. \q1 Lauegu hereva idia kamonai henia lasi.’ \q1 \v 11 Vadaeni lauegu badu lalonai, \q1 gwauhamata metauna lau gwauraia, lau gwau, \q1 ‘Lauegu laga-ani gabuna dekenai do idia vareai lasi.’ ” \s1 Namo lasi Dirava ena hereva ita negea, Israela taudia idia karaia bamona \p \v 12 Lauegu varavara taudia e, do umui naria namonamo, umui ta ese ia laloa kerere, iena abidadama be lasi, vadaeni Mauri Diravana do ia rakatania garina. \v 13 Hari inai negai be Dirava ese ia herevalaia, “hari dina.” Inai “hari dina” ia do noho dainai, umui ta ta dekenai durua hereva do umui henia, emui lalona hagoadaia totona. Dina ibounai inai bamona do umui karaia, umui ta be kara dika ese ia koia garina, bona unai tau ese iena lalona be Dirava dekena amo do ia koua garina. \v 14 Guna Keriso ita abidadama henia. Vadaeni namona be inai abidadama do ita badinaia noho, ela bona ita mase. Bema inai bamona ita karaia neganai, ita be Keriso ena taudia korikori. \p \v 15 Buka Helaga inai bamona ia gwau: \q1 “Hari dina bema iena gadona umui kamonai, \q1 umui emui lalona do umui koua lasi, \q1 gunaguna umui emui sene taudia idia karaia bamona, \q1 Dirava ena hereva idia negea neganai.” \m \v 16 Inai taudia be daika, Dirava ena gadona idia kamonai, to iena hereva idia negea? Taudia be unai, Mose ese Aigupito dekena amo ia hakaudia, ani? \v 17 Bona lagani 40 lalonai Dirava ese ia badu henidia taudia be daika? Taudia be unai, idia kara dika, vadaeni taunimanima noho lasi gabuna dekenai idia moru, idia mase, ani? \v 18 Ma daika taudia be Dirava ese gwauhamata metauna ia henidia, ia gwau, “Lauegu laga-ani gabuna dekenai do umui vareai lasi?” Taudia be unai, iena hereva idia negea taudia, ani? \v 19 Unai dainai, ita diba vadaeni, Dirava idia abidadama henia lasi dainai, iena laga-ani gabuna dekenai idia vareai lasi. \c 4 \s1 Dirava ena taudia ese laga-ani do idia davaria \p \v 1 Dirava ena gwauhamata ia do noho, gauna be inai: Ita be iena laga-ani dekenai do ita vareai. Unai dainai, namona be unai laga-ani totona do ita naria namonamo noho mai gari danu, umui ta do ia vareai hegeregere lasi garina. \v 2 Ita ese Sivarai Namona ita kamonaia vadaeni, Israela taudia idia kamonaia bamona. Io, idia kamonaia, to namona ta idia davaria lasi. Badina be idia kamonai kava sibona, idia abidadama henia lasi. \v 3 To ita be Dirava ita abidadama henia dainai, iena laga-ani gabuna do ita vareai diba. Gunaguna Dirava ese unai laga-ani ia herevalaia, ia gwau: \q1 “Lauegu badu lalonai, \q1 gwauhamata metauna lau gwauraia, lau gwau, \q1 ‘Lauegu laga-ani dekenai do idia vareai lasi.’ ” \p Dirava ese iena laga-ani ia herevalaia. To idaunegai Dirava ese tanobada ia karaia, bona unai neganai iena gaukara ia haorea. \v 4 Badina be Buka Helaga ese dina namba 7 ia herevalaia, ia gwau: \q1 “Dirava ese iena gaukara ibounai ia karaia haorea, \q1 vadaeni dina namba 7 dekenai ia laga-ani.” \m \v 5 Ma Buka Helaga lalonai ia gwau: \q1 “Lauegu laga-ani gabuna lalonai do idia vareai lasi.” \m \v 6 Unai Israela taudia, Sivarai Namona idia kamonaia guna taudia ese unai laga-ani idia davaria lasi, idia abidadama henia lasi dainai. To Dirava ena gwauhamata ia do noho dainai, ita diba haida be iena laga-ani lalonai do idia vareai. \v 7 Unai dainai Dirava ese dina ta ma ia abia hidi, “hari dina” ia gwauraia. Vadaeni, nega daudau ia lao murinai, Dirava ese Davida ena uduna dekena amo, unai “hari dina” ia herevalaia, ia gwau: \q1 “Hari dina bema iena gadona umui kamonai, \q1 umui emui lalona do umui koua lasi.” \p \v 8 Bema Iosua ese unai taudia dekenai Dirava ia gwauhamatalaia laga-ani ia henidia, Dirava be dina ta ma do ia herevalaia lasi. \v 9 Unai dainai ita diba Dirava ena taudia edia laga-ani be ia do noho. Ia be Dirava ena laga-ani bamona, dina namba 7 dekenai ia laga-ani neganai. \v 10 Badina be Dirava ena laga-ani dekenai ia vareai tauna ese iena gaukara dekena amo ia laga-ani noho. Ia laga-ani, Dirava ese iena gaukara dekena amo ia laga-ani bamona. \v 11 Unai dainai, mai iseda goada ibounai, Dirava ena laga-ani do ita vareai toho. Bona ita ibounai ese Dirava ena hereva do ita utua lasi, gunaguna idia utua bamona, ita ta do ia boio garina. \p \v 12 Badina be Dirava ena hereva be ia mauri noho, bona ia be mai ena siahu. Ia be mai ena matana momokani. Iena matana ese kaia mai ena kahana ruaosi ena matana ia hereaia momokani. Ia ese tau ta ia gwadaia neganai, unai tau ena lalona momokani dekenai ia vareai. Ia vareai ela bona lalona bona lauma ruaosi ia hapararaia. Bona ia ese iseda lalona bona iseda kudouna ena ura ibounai ia tahua diba. \v 13 Gau ta Dirava dekena amo ita hunia diba lasi. Dirava ese ia karaia gaudia ibounai nega ibounai ia itaia noho. Idia be hanaihanai iena matana edia vairanai idia noho. Bona Dirava ese danu iseda kara do ia kota henia. \s1 Iesu be iseda Hahelagaia Tauna Badana \p \v 14 Ita be mai iseda Hahelagaia Tauna Badana, bona ia be Dirava ena vairanai, guba dekenai ia noho. Ia be Iesu, Dirava ena Natuna. Unai dainai namona be iseda abidadama ita dogoatao goada noho. Ita gwauraia noho abidadama be unai. \v 15 Ita be manoka dainai karadika ese nega momo ita ia hamorua. To iseda Hahelagaia Tauna Badana ese ita ia bogahisihisi henia diba. Badina be ia danu ese dibagani ena mamina ia abia, ita ese ena mamina ita abia hegeregerena. To Iesu ese kara dika ta ia karaia lasi. \v 16 Unai dainai mai gari lasi danu, Dirava ena bogahisihisi ia noho helai gabuna dekenai ita raka kahirakahira lao, be namo. Vadaeni ia ese ita do ia bogahisihisi henia, bona ia ese hariharibada bona durua ita dekenai do ia henia, iseda metau hegeregerena. \c 5 \s1 Hahelagaia Tauna Badana Iesu ese ita ia hamauria diba momokani \p \v 1 Hahelagaia Tauna Badana idia abia hidi dalana be inai bamona: Taunimanima edia huanai dekena amo Dirava ese ia abia hidi, ia be Dirava ena hesiai tauna, taunimanima durua totona. Iena gaukara danu be, kara dika kokia totona boubou gaudia ia karaia, bona harihari gaudia ia henia. \v 2 Ia danu be mai ena manoka dainai, ia be taunimanima edia manoka bona edia aonega lasi ia bogahisihisi henia diba. \v 3 Bona ia be manoka dainai, ia ese boubou gaudia ia henia, taunimanima sibona totona lasi, to ia sibona totona danu. \p \v 4 Inai Hahelagaia Tauna Badana ena gaukara be bada herea. Tau ta ese unai gaukara ena siahu be sibona ia abia diba lasi, to Dirava ese unai tau ia boiria, vadaeni unai dagi ia henia, guna Dirava ese Arona ia boiria bamona. \p \v 5 Keriso danu be inai bamona. Ia sibona ese ia hanamoa, vadaeni ia sibona Hahelagaia Tauna Badana ena gaukara ia abia, a? Lasi momokani. Dirava ese unai dagi ia henia, bona Dirava ese Iesu ia herevalaia, ia gwau: \q1 “Oi be lauegu Natuna. \q1 Hari dina oi lau havaraia vadaeni.” \m \v 6 Ma gabu ta danu dekenai Dirava ese Iesu ia herevalaia lou, ia gwau: \q1 “Oi be hahelagaia tauna ela bona hanaihanai. \q1 Oi be Melekisedeka ena orea tauna.” \p \v 7 Ia be tanobada dekenai ia noho neganai, Iesu ese Dirava ia guriguri henia, mai taitai bona mai matana ranu danu. Ia noinoi, badina ia diba Dirava ese mase dekena amo ia hamauria lou diba. Bona Dirava ese Iesu ena noinoi ia abia dae, badina Iesu be sibona ena ura gauna ia noia lasi, bona ia be Dirava henunai ia manau noho dainai. \v 8 Iesu be Dirava ena Natuna, to ia ese hisihisi ia abia, bona unai hisihisi ese Dirava kamonai henia dalana ia hadibaia. \v 9 Ela bona ia be namo momokani vadaeni, iena namo ese ibounai edia namo ia hereaia. Unai dainai ia be hegeregere vadaeni, ia dekenai idia kamonai henia taudia ibounai dekenai, be mauri hanaihanai do ia henidia. Dirava ese inai dala ia havaraia. \v 10 Bona Dirava ese Iesu ia gwauraia Hahelagaia Tauna Badana, Melekisedeka ena orea momokani lalonai. \s1 Beibei sibona bamona do umui noho lasi \p \v 11 Melekisedeka totona hereva momo ai ura hadibaia, to umui ai hadibaia be auka, badina be umui emui lalona idia do metau dainai. \v 12 Nega ia ginidae vadaeni, umui be hadibaia taudia do umui halaoa totona. To umui be do diba maragi taudia. Unai dainai tau ta ese Dirava ena hereva, diba hamatamaia gaudia umui dekenai ia hadibaia lou be namo. Badina umui be rata sibona umui inua diba, umui be do hegeregere lasi aniani korikori do umui ania. \v 13 Rata ia inua tauna be do beibi bamona. Ia be maoro bona kerere edia toana ia diba lasi. \v 14 To aniani korikori be tau badadia idia ania diba. Idia sibona ese edia lalona idia hadibaia lou, hadibaia lou, ela bona idia manada vadaeni. Unai neganai idia be maoro bona kerere edia toana idia diba namonamo. \c 6 \s1 Dirava dekenai abidadama do ita dogoatao noho \p \v 1 Unai dainai namona be Keriso ena hadibaia hereva, diba hamatamaia gaudia ita rakatania. Bona iena hereva badadia do ita tahua. Sivarai Namona ena hadibaia hereva, diba hamatamaia gaudia, hegeregere kara dika dekena amo lalona giroa, bona Dirava abidadama henia, inai gaudia sibona do ita gwauraia lou, gwauraia lou, be hegeregere lasi. \v 2 Ma bapatiso, imana kwarana dekenai atoa, mase dekena amo toreisi lou, bona kara dika ena kota henia hanaihanai, unai be hadibaia hereva, hamatamaia gaudia sibona. \v 3 Namona be iseda lalona ita kehoa, hadibaia hereva badadia do ita tahua, Dirava ese gwaumaoro ita dekenai ia henia hegeregerena. \p \v 4 Badina be edia abidadama idia rakatania taudia be edena bamona edia lalona do idia giroa diba? Gunaguna edia lalona idia diari, bona guba ena harihari gauna idia mamia toho, bona Lauma Helaga ena siahu idia abia. \v 5 Bona idia diba vadaeni, Dirava ena hereva be namo, bona guba ena mauri gabeai gauna idia diba vadaeni. \v 6 Inai bamona taudia bema edia abidadama idia rakatania neganai, idia be mai edia dala edia lalona do idia giroa lou, a? Lasi momokani. Idia ese sibodia edia kara dika dekena amo, Dirava ena Natuna satauro dekenai idia hamasea lou. Idia ese Keriso be taunimanima edia vairana dekenai idia hahemaraia lou. \p \v 7 Nega momo medu ia diho tano latanai, bona tano ese medu ena namo ia abia. Bema unai tano ese anina ia atoa, uhe idia hadoa taudia edia mauri hanamoa totona, Dirava ese unai tano do ia hanamoa, ani? \v 8 To bema unai tano ese ava bona ginigini ia havaraia neganai, ia be anina lasi. Vadaeni sedira Dirava ese unai tano do ia hadikaia, bona unai tano do idia gabua ore. \p \v 9 Aiemai turana lalokau e, ai ese inai hereva metau umui dekenai ai torea inai. To ai diba umui be dika inai bamona lasi. Ai diba Dirava ese umui do ia durua, bona umui do ia hamauria. \v 10 Dirava ena kara be gagevagageva lasi, ia be maoromaoro momokani. Unai dainai ia ese emui kara namodia do ia laloaboio lasi. Umui ese Dirava umui lalokau henia. Inai lalokau ese laloa namodia umui dekenai ia havaraia, vadaeni umui ese Dirava ena taudia umui durua vadaeni, bona do umui durua noho danu. \v 11 Ai ura bada umui ta ta ese unai bamona do umui karaia goadagoada noho, ela bona emui mauri dokona. Badina be unai neganai, umui naria noho davana namona, mauri hanaihanai, do umui abia momokani. \v 12 Umui lahedo lasi. To abidadama bona haheauka taudia edia kara bamona do umui karaia. Vadaeni Dirava ia gwauhamatalaia davana namona, iena natuna taudia do idia abia gauna, be umui ese do umui abia. \s1 Dirava ena gwauhamata be momokani \p \v 13 Gunaguna Dirava ese Aberahamo dekenai ia gwauhamata neganai, ta ese Dirava ia hereaia lasi dainai, unai gwauhamata ia henia sibona ena ladana dekenai. \v 14 Ia gwau, “Lau gwauhamata inai, oi do lau hanamoa bada, bona tubuna momo herea oi dekenai do lau henia.” \v 15 Aberahamo ese ia haheauka noho dainai, Dirava ena gwauhamata gauna ia davaria. \p \v 16 Tau ta ese gwauhamata ia gwauraia neganai, ia ese ia hereaia tauna ta ena ladana dekenai ia gwauhamata. Bona gwauhamata ese taunimanima edia hepapahuahu ibounai ia hadokoa. \v 17 Dirava ia ura iena natuna taudia be do idia diba momokani iena gwauhamata be do ia haidaua lasi. Unai dainai, hereva helagana ma ta, metau bada gauna, ia gwauraia, helaga bada gauna. \v 18 Vadaeni, inai Dirava ena hereva gaudia rua idia noho, gwauhamata bona hereva helagana, bona idia senisi diba lasi. Ita diba unai hereva ruaosi idia noho, bona ita diba Dirava ia koikoi diba lasi. Unai dainai ita be mase dekena amo ita heau, bona Dirava ena mauri ita davaria vadaeni taudia. Vadaeni inai Dirava ena hereva ruaosi ese iseda lalona idia hagoadaia noho. Bona unai dainai, iseda abidadama do ita dogoatao noho, badina be ita diba ita naria noho davana namona, mauri hanaihanai, be do ita abia momokani. \v 19 Inai iseda davana namona, Dirava ia gwau do ita naria noho, mai abidadama danu gauna, be iseda mauri dogoatao gauna, dogo ese vanagi ia dogoatao bamona. Ia be iseda mauri ena dogo gauna, ia be goada bona momokani, bona ia ese Dubu Helaga ena koua dabua helagana ia hanaia lao, ela bona Helaga Herea Gabuna lalonai ia vareai. \v 20 Iesu ese ita ia gunalaia, bona ita dainai unai Gabu dekenai ia raka vareai vadaeni. Ia be Hahelagaia Tauna Badana ia halaoa vadaeni. Ia be Melekisedeka ena orea tauna ela bona hanaihanai. \c 7 \s1 Melekisedeka be Hahelagaia Tauna Badana momokani \p \v 1 Inai Melekisedeka be Salema ena king, bona ia be Ataiai Momokani Diravana ena hahelagaia tauna. Gunaguna Aberahamo ese king haida ia tuari henia, ia aladia mase. Vadaeni iena hanua dekenai ia giroa lou neganai, Melekisedeka be ia danu idia hedavari. Unai neganai Melekisedeka ese Aberahamo ia hanamoa henia. \v 2 Unai neganai Aberahamo ese iena kohu ia haria, kahana 10, vadaeni kahana ta Melekisedeka dekenai ia henia. Melekisedeka ena ladana ena anina gunana be “Kara Maoromaoro ena King,” ma iena ladana ta be “Maino Lohiana,” badina ia be Salema ena king. Salema ena anina be “Maino.” \v 3 Iena tamana, iena sinana bona iena iduhu edia ladana be idia torea lasi. Iena vara dinana be lasi, bona iena mauri dokona danu be lasi. Ia be Dirava ena Natuna bamona ia noho, ia be hahelagaia tauna ela bona hanaihanai. \p \v 4 Unai tau mani umui laloa. Ia be siahu bada tauna, ani? Badina be Aberahamo, iseda sene tauna badana momokani ese kohu ia henia. Oibe, Aberahamo ese tuari lalonai ia kwalimu dainai kohu ia abia. Unai kohu ia haria kahana 10, bona kahana ta Melekisedeka dekenai ia henia. \v 5 Momokani, Levi ena tubuna taudia ese hahelagaia taudia edia dagi idia abia diba. Bona taravatu ia gwau Israela taudia ese edia kohu do idia haria, kahana 10, bona kahana ta be Levi hahelagaia taudia dekenai idia henia. Io, Israela taudia be Levi taudia edia varavara, badina ibounai be Aberahamo ena tubuna taudia. Io, idia be varavara, to unai kohu kahana ta, Levi taudia ese idia abia unai Israela taudia edia kohu kahana 10 dekena amo. \v 6 Inai Melekisedeka be Levi iduhu tauna lasi, to ia ese Aberahamo ena kohu kahana ta ia abia. Melekisedeka ese danu Aberahamo ia hanamoa henia. \v 7 Bona ita diba vadaeni hanamoa ia henia tauna be bada, bona hanamoa ia abia tauna be maragi, ani? \v 8 Levi taudia ese Israela edia kohu kahana 10 ena kahana ta idia abia, to unai Levi taudia be do idia mase. Melekisedeka ese danu unai bamona ia abia, to Buka Helaga ia gwau, ia be ia mauri noho. \v 9 Bona inai bamona ita hereva diba: Momokani Levi be mai ena maoro unai kohu do ia abia. To gunaguna Melekisedeka ese Aberahamo dekena amo unai bamona kohu ia abia. Inai anina be, Melekisedeka ese Levi dekena amo kohu ia abia danu. \v 10 Badina be inai: Melekisedeka be Aberahamo danu idia hedavari neganai, Levi be ia do vara lasi, to tamana Aberahamo ena tauanina lalonai ia noho. \s1 Hahelagaia tauna matamatana ese Levi taudia edia gabu ia abia \p \v 11 Gunaguna Dirava ese Israela taudia dekenai Taravatu ia henia. Taravatu ia gwau Levi ena iduhu taudia ese hahelagaia gaukara do idia karaia. To bema Levi besena edia hahelagaia gaukara dekena amo taunimanima ese kara maoromaoro momokani idia davaria diba, dahaka dainai Melekisedeka ena orea dekena amo hahelagaia tauna ta ma ia toreisi? Dahaka dainai unai Arona ena orea tauna ta ese unai dagi ia abia lasi? \v 12 Bema hahelagaia taudia edia orea ia senisi neganai, Taravatu danu be do ia senisi. \v 13 Bona iseda Lohiabada, ita herevalaia noho Tauna, ena orea be idau. Iena iduhu tauna ta ese nega ta hahelagaia gaukara ia karaia lasi. \v 14 Badina be ita diba vadaeni, iseda Lohiabada be Iuda ena iduhu dekena amo ia vara. To Mose ese inai orea ia herevalaia lasi, hahelagaia taudia ia abia hidi neganai. \s1 Iesu be hahelagaia tauna ela bona hanaihanai, Melekisedeka hegeregere \p \v 15 Inai hereva ena anina be, hari ita itaia namonamo diba, hahelagaia tauna matamata ta ia hedinarai vadaeni, Melekisedeka ena toana hegeregerena. \v 16 Dirava ese inai hahelagaia tauna matamata ena dagi ia henia, taunimanima edia iduhu o edia taravatu dekena amo lasi. To inai dagi ia abia, iena mauri hanaihanai siahuna dekena amo. \v 17 Dirava ese Buka Helaga lalonai ia hereva, ia gwau, \q1 “Oi be hahelagaia tauna ela bona hanaihanai. \q1 Oi be Melekisedeka ena orea tauna.” \m \v 18 Dirava ese taravatu gunana ia kokia, badina unai taravatu be manokamanoka bona anina lasi. \v 19 Badina be Mose ena Taravatu ese tau ta ia hanamoa momokani diba lasi. To harihari Dirava ese dala matamata ia kehoa vadaeni, inai dala matamata ese taravatu gunana ia hereaia, bona inai dala dekena amo Dirava kahirakahira dekenai ita lao diba. \p \v 20 Dirava ese hahelagaia tauna ena dagi Iesu dekenai ia henia kava lasi. Lasi, Dirava ese hereva helagana ia gwauraia guna, vadaeni unai dagi ia henia. \v 21 Hahelagaia taudia gunadia be unai bamona lasi. Idia edia dagi abia totona, Dirava ese unai bamona hereva helagana ia gwauraia lasi. To Dirava ese hereva helagana ia gwauraia guna, vadaeni ia ese Iesu be hahelagaia tauna ia halaoa. Dirava ese Iesu dekenai ia hereva henia, ia gwau: \q1 “Lohiabada ese hereva helagana ia gwauraia vadaeni, \q1 bona iena lalona do ia senisia lasi. \q1 Ia gwau, ‘Oi be hahelagaia tauna, \q1 ma inai dagi do oi abia noho, ela bona hanaihanai.’ ” \m \v 22 Unai dainai hari ita diba, inai Dirava ena gwauhamata taravatuna, Iesu ese ia hamomokania gauna, be namo momokani. Ia ese unai gwauhamata taravatuna gunana ia hereaia momokani. \p \v 23 Gunaguna unai hahelagaia taudia momo herea idia noho, badina be idia mase bona edia gaukara dekena amo idia doko dainai. \v 24 To Iesu be ia noho hanaihanai, unai dainai iena hahelagaia gaukara be ia noho nega ibounai, bona ta ese iena gabu do ia abia diba lasi. \v 25 Unai dainai Iesu be mai ena siahu, iena ladana dainai Dirava dekenai idia mai taudia do ia hamauridia. Badina be inai: Iesu ia noho hanaihanai, bona ia ese inai taudia totona Dirava ia noia noho hanaihanai. \s1 Hahelagaia Tauna Badana Iesu ese ita ia durua diba \p \v 26 Iesu, inai Hahelagaia Tauna Badana ese ita ia durua diba. Ia be helaga. Ia be kara dika lasi, kerere ta lasi. Ia be kara dika taudia bamona lasi. Ia be goeva momokani, bona guba ena ataiai momokani dekenai ia daekau vadaeni. \v 27 Ia be Hahelagaia Taudia Badadia haida bamona lasi. Idia ese dina ibounai boubou gaudia idia henia, idia sibona edia kara dika totona guna, gabeai taunimanima edia kara dika totona. To Iesu be inai bamona ia karaia lasi. Ia ese boubou gauna tamona ia henia, nega tamona sibona. Badina be ia ese iena mauri be Dirava dekenai ia henia. \v 28 Mose ena Taravatu ese mai edia manoka taudia ia abia hidi, Hahelagaia Tauna Badana ena dagi do idia karaia totona. To Dirava ena gwauhamata hereva helagana, Taravatu murinai ia hedinarai gauna, ese Dirava ena Natuna ia abia hidi inai dagi totona. Dirava ese iena Natuna ia hanamoa bada, unai dainai ia goeva momokani vadaeni, ela bona hanaihanai. \c 8 \s1 Taravatu Matamatana \p \v 1 Ai ese ai gwauraia vadaeni hereva ena anina be inai: Ita be mai iseda Hahelagaia Tauna Badana. Ia be Siahu Momokani Diravana ena helai gabuna badana idiba kahanai ia helai noho, guba dekenai. \v 2 Ia ese Hahelagaia Tauna Badana ena hesiai gaukara guba ena tomadiho dubu dekenai ia karaia noho, unai be Palai Dubu momokanina, taunimanima ese idia haginia lasi, Lohiabada sibona ese ia haginia. \p \v 3 Hahelagaia Taudia Badadia ibounai edia gaukara be harihari gaudia bona boubou gaudia Dirava dekenai idia henia. Unai dainai Keriso danu ese boubou gauna ta ia henia. \v 4 Bema Keriso be tanobada dekenai ia noho neganai, ia ese hahelagaia gaukara do ia karaia lasi. Badina be inai: Hahelagaia taudia idia noho vadaeni, bona boubou gaudia idia henia noho, Iuda edia Taravatu hegeregerena. \v 5 Idia ese hahelagaia gaukara idia karaia noho, to edia dubu be guba ena dubu helaga ena toana sibona. Inai be Dirava ese Mose ia hamaorolaia bamona. Mose ese guriguri palai dubu ta ia haginia gwauraia neganai, Dirava ese ia hamaoroa, ia gwau, “Oi naria namonamo, gau ibounai do oi karaia, ororo dekenai oi dekenai lau hadibaia ena laulau hegeregerena.” \v 6 To harihari, Iesu ese hahelagaia gaukara ia abia. Bona iena gaukara ese unai hahelagaia taudia gunadia edia gaukara ia hereaia. Badina be Dirava ena taravatu matamatana, Keriso ese ia havaraia gauna, ese taravatu gunana ia hereaia. Bona Dirava ena gwauhamata ese taravatu gunana ena gwauhamata danu ia hereaia. \s1 Taravatu matamatana ese taravatu gunana ena gabu ia abia \p \v 7 Bema taravatu gunana be mai ena kerere lasi neganai, taravatu matamatana ta be Dirava ese do ia laloa lasi. \v 8 To Dirava ese iena taudia edia kerere ia gwauraia, ia gwau, \q1 “Lohiabada ia hereva, ia gwau, \q1 ‘Kamonai, dina ta do ia ginidae, \q1 lau ese taravatu matamatana do lau karaia, \q1 Israela besena danu, bona Iuda besena danu. \q1 \v 9 Inai taravatu be, \q1 edia sene taudia danu lau karaia gauna bamona lasi. \q1 Idia edia imana lau abia dinana dekenai, \q1 Aigupito tano dekena amo idia lau hakaua lao neganai, \q1 idia ese lauegu taravatu idia badinaia lasi. \q1 Unai dainai idia lau negea.’ ” \q1 Lohiabada be unai bamona ia hereva. \q1 \v 10 Lohiabada ma ia gwau, \q1 “Vaira neganai lau ese taravatu ta ma, \q1 be Israela taudia danu do lau karaia. \q1 Lauegu taravatu be edia lalona dekenai do lau atoa, \q1 edia kudouna dekenai do lau torea. \q1 Unai neganai lau be idia edia Dirava, \q1 idia danu be lauegu bese taudia. \q1 \v 11 Idia ta ta ibounai ese, \q1 edia gado tamona taudia do idia hadibaia lasi, \q1 bona idia ta ta ibounai be, \q1 edia varavara dekenai do idia hereva lasi, inai bamona, \q1 ‘Lohiabada do oi diba be namo.’ \q1 Badina idia ibounai be lau do idia diba, \q1 tau maragidia ibounai, ia lao bona tau badadia danu. \q1 \v 12 Lau ese edia kara dika do lau gwauatao, \q1 bona edia kerere do lau laloaboio.” \p \v 13 Dirava ese taravatu matamatana ia herevalaia. Unai hereva dekena amo, Dirava ese unai taravatu gunana be do ia ore gauna ia halaoa vadaeni. Iena siahu ia ore gauna, gau gunana, be nega sisina sibona do ia noho, vadaeni, do ia ore momokani. \c 9 \s1 Gunaguna Hahelagaia Tauna Badana ese boromakau edia rarana boubou gaudia totona ia henia \p \v 1 Taravatu gunana lalonai, Dirava ese tomadiho daladia ia gwauraia. Tomadiho dubuna, tanobada dekenai noho gauna, be Dirava ese ia gwauraia danu. \v 2 Guriguri Palai Dubu idia haginia, iena daiutu be rua. Daiutu ginigunana lalonai be lamepa gini gauna bona pata, bona Dirava dekenai henia paraoa idia noho. Unai daiutu ena ladana be, “Helaga Gabuna.” \v 3 Inai daiutu ruaosi edia huanai, be koua dabua helagana ta ia noho, ena ladana be, koua dabua iharuana. Inai dabua ena murina kahanai, be daiutu iharuana ia noho, ena ladana idia gwauraia be, “Helaga Herea Gabuna.” \v 4 Inai Helaga Herea Gabuna lalonai be pata helagana ta, golo gauna, kwalahu mai bonana ia latanai do idia karaia totona. Taravatu Maua, ena kopina be golo kavakava dekena amo idia koua gauna, danu unuseni ia noho. Taravatu Maua lalonai be uro ta, golo gauna, bona uro lalonai be mana aniani ia noho. Unai Maua lalonai danu be Arona ena itotohi, ia latanai raurau idia tubu gauna. Bona inai Maua lalonai be nadi palaka rua, edia latanai Dirava ese Taravatu ia torea gaudia. \v 5 Unai Maua ena latanai Dirava ena hairai gaudia rua, edia toana aneru bamona, ladana kerubi idia gini. Idia be Dirava ena gabu idia abia bamona, bona edia hanina ese kara dika gwauatao gabuna idia koua. To harihari inai gau ibounai do ai herevalaia lasi, aiemai nega be lasi dainai. \p \v 6 Gau ibounai unai bamona idia karaia, bona dina ibounai hahelagaia taudia ese daiutu ginigunana, Helaga Gabuna, dekenai idia raka vareai. Unuseni Dirava ena gaukara idia karaia. \v 7 To Hahelagaia Tauna Badana sibona ese lagani ta ta ibounai lalonai, nega tamona sibona ia ese unai daiutu iharuana, Helaga Herea Gabuna, dekenai ia raka vareai. Rara danu ia abia vareai. Inai rara dekena amo ia ese boubou gauna ia henia, sibona ena kara dika dainai, bona iena bese taudia edia kerere dainai danu. Unai kerere be, idia diba lasi dainai idia karaia gaudia. \v 8 Lauma Helaga ese ita ia hadibaia namonamo noho, ia gwau: Helaga Herea Gabuna do ita raka vareai dalana be do ia kehoa lasi, bema unai daiutu ginigunana be ia do noho neganai. \v 9 Inai guriguri Palai Dubu be laulau bamona, ia be hari inai nega dekenai dahaka ia vara noho ena toana bamona. Iena anina be, unai harihari gaudia bona boubou gaudia, boromakau rara gaudia, be Dirava dekenai idia henia, taunimanima edia dika kokia totona. To idia ibounai ese tomadiho tauna ena lalona bona ena kudouna idia hagoevaia hegeregere lasi. Lasi momokani. \v 10 Unai boubou karadia edia badina be, aniani gaudia bona inuinu gaudia hagoevaia totona, bona taunimanima edia tauanina hagoevaia totona sibona. Taunimanima ese inai boubou karadia edia taravatu do idia badinaia noho, ia mai bona Dirava ese dala matamata do ia haginia. \s1 Keriso ese sibona ena rarana, boubou gauna totona ia henia \p \v 11 To harihari Keriso ia mai vadaeni, bona ia be Hahelagaia Tauna Badana. Harihari be dala namona ena nega ia ginidae vadaeni. Keriso ese Dirava ena hesiai gaukara be Palai Dubu ta lalonai ia karaia noho. Inai Palai Dubu be namo herea bona bada herea, taunimanima ese idia karaia lasi gauna. Bona inai Palai Dubu be tanobada gauna lasi. \v 12 Keriso ese inai Palai Dubu ena lalona dekenai ia raka hanaia, bona Helaga Herea Gabuna lalonai nega tamona sibona ia raka vareai, ia karaia lou lasi. Bona unai bamona ia karaia neganai, nanigosi bona boromakau edia rarana ia abia vareai lasi boubou karaia totona. Lasi momokani. To ia ese sibona ena rarana ia abia vareai, bona unai dekena amo ia ese mauri hanaihanai ita totona ia abia. \v 13 Bema taunimanima edia tauanina idia helaga lasi neganai, nanigosi bona boromakau tau edia rarana bona boromakau natuna idia gabua ena kahu be hahelagaia tauna ese unai taudia edia latanai ia negea lao. Vadaeni unai murinai edia tauanina be helaga bona goeva Dirava ena vairanai. \v 14 Inai be momokani. To Keriso ena rarana ese unai bamona kara ia hereaia momokani, ani? Badina be Keriso be goevagoeva momokani, bona kerere ta lasi. Bona Lauma Helaga, noho hanaihanai Laumana, ena siahu dekena amo Keriso ese sibona ena mauri Dirava dekenai ia henia, boubou gauna goevagoeva momokani totona. Unai dainai iena rarana ese iseda lalona do ia hagoevaia anina lasi boubou karadia dekena amo. Vadaeni Mauri Diravana ena hesiai gaukara do ita karaia diba. \p \v 15 Unai dainai Keriso ese taravatu matamatana ia haginia, bona taunimanima durua totona ia be Dirava ena vairanai ia gini noho. Keriso ia mase, taunimanima do ia hamauria totona, bona edia kerere, taravatu gunana lalonai idia karaia gaudia do ia kokia totona. Unai dainai Dirava ena boiboi idia kamonai henia taudia ibounai ese, Dirava ia gwauhamatalaia mauri hanaihanai do idia abia. Inai gwauhamata ese Dirava ena natuna ibounai do ia hanamoa, ela bona hanaihanai. \p \v 16 Tau ta ia do mase lasi neganai, gwauhamata pepana ta do ia torea. Inai gwauhamata ena anina be, ia mase neganai, iena natuna ese iena kohu do ia abia. Vadaeni, gabeai iena natuna ia ura unai pepa dekenai ia gwauhamatalaia kohuna do ia abia neganai, ia ese iena tamana ena mase, be taunimanima edia vairanai do ia hamomokania guna, ani? \v 17 Unai gwauhamata pepana be ia siahu lasi, ela bona gwauhamata karaia tauna ia mase vadaeni. Bema tau ta ia mauri noho neganai, iena gwauhamata pepana be ia noho kava, anina lasi. \v 18 Taravatu gunana ena goada badina be unai, rara, ani? Boromakau edia rarana idia bubua ena anina korikori be unai, ani? \v 19 Guna be Mose ese Taravatu ena hereva ibounai taunimanima dekenai ia gwauraia. Unai murinai, boromakau natuna bona nanigosi edia rara bona ranu ia abia. Vadaeni unai rara, be mamoe ena huina kakakaka, bona husopo auna dekena amo taunimanima bona Taravatu Buka edia latanai ia negea lao. \v 20 Mose ia gwau, “Inai rara ese Dirava ena gwauhamata taravatuna ia hamomokania noho. Dirava ese umui ia oda henia, iena gwauhamata taravatuna do umui kamonai henia.” \v 21 Unai bamona danu Mose ese rara ia negea lao guriguri Palai Dubu ena latanai, bona helaga gaudia ibounai edia latanai danu. \v 22 Oibe, Taravatu ena hereva hegeregerena, gau momo herea be rara ese ia hagoevaia. Bona bema rara idia bubua lasi neganai, kara dika be idia gwauatao diba lasi. \s1 Keriso ena boubou karana ese iseda dika ia kokia \p \v 23 Tanobada ena Palai Dubu, bona ena kara, be guba gaudia edia laulau sibona. Tanobada gaudia be Dirava ena vairanai do idia goevagoeva totona, boromakau edia rarana idia habubua. To guba gaudia korikori hagoevaia totona boubou gaudia, ese unai boromakau bouboudia idia hereaia momokani, ani? \v 24 Ita diba, Keriso ese, taunimanima ese idia karaia Helaga Gabuna dekenai ia raka vareai lasi. Unai be guba gauna ena laulau sibona. Lasi, to Keriso ese maoromaoro guba dekenai ia raka vareai. Unuseni Dirava ena vairanai, ita durua totona ia gaukara noho. \p \v 25 Nega tamona, lagani ta ta ibounai, Hahelagaia Tauna Badana ese rara ia abia, Helaga Herea Gabuna lalonai ia raka vareai, boubou gauna Dirava dekenai ia henia totona. Unai rara be ia sibona ena rarana lasi. To Keriso be unai bamona ia karaia lasi. Ia ese guba lalonai ia vareai, sibona ena mauri Dirava dekenai ia henia, boubou gauna totona. Inai kara be nega momo ia karaia lasi. \v 26 Badina be bema nega momo ia karaia neganai, ia be hisihisi do ia abia lou, abia lou, Dirava ese tanobada ia karaia negana amo, ia mai bona hari. To unai bamona be lasi. Harihari, inai nega dokona dekenai, Keriso be tanobada dekenai ia hedinarai, nega tamona sibona. Ia sibona ena mauri, be boubou gauna Dirava dekenai ia henia, kara dika kokia totona. \v 27 Taunimanima ibounai be nega tamona sibona do idia mase. Unai murinai Dirava ese idia do ia kota henia. \v 28 Unai bamona danu Keriso ese nega tamona sibona iena mauri Dirava dekenai ia henia, taunimanima momo edia kara dika kokia totona. To gabeai, nega iharuana do ia mai hedinarai lou. Unai be kara dika kokia totona do ia mai lasi, to ia idia naria noho taudia do ia hamauria totona do ia mai. \c 10 \s1 Boubou karadia gunadia ese kara dika do idia kokia hegeregere lasi \p \v 1 Iuda taudia edia Taravatu be dohore idia vara gau namodia edia laulau sibona. Ia be unai gau namodia edia toana korikori lasi. Unai dainai, unai lagani lagani ibounai idia karaia boubou karadia ese unai tomadiho taudia idia hanamoa momokani diba lasi. \p Lasi momokani. \v 2 Bema unai boubou karadia ese Dirava tomadiho henia taudia idia hagoevaia momokani neganai, kara dika ena mamina be edia lalona dekenai do idia abia lou lasi. Unai bamona bema ia vara neganai, boubou karadia do idia karaia lou lasi. \v 3 To boubou idia karaia noho dainai, lagani ta ta ibounai taunimanima ese edia dika idia laloa lou, laloa lou. \v 4 Badina boromakau tau bona nanigosi edia rara ese kara dika idia kokia diba lasi. \p \v 5 Unai dainai, Keriso be tanobada dekenai ia mai gwauraia neganai, ia ese Dirava ia hereva henia, ia gwau: \q1 “Boubou karadia bona harihari gaudia be oi ura lasi, \q1 to oi ese lau totona tauanina ta oi abia hegaegae. \q1 \v 6 Lahi ese boromakau bona nanigosi ia gabua boubou gaudia, \q1 be oi moalelaia lasi. \q1 Oi ura lasi unai boubou karadia kara dika kokia totona. \q1 \v 7 Vadaeni, lau gwau, ‘Dirava e, lau inai, \q1 oiemu ura gauna do lau karaia, \q1 Taravatu Buka lalonai egu sivarai ia torea hegeregerena.’ ” \m \v 8 Keriso ena hereva ginigunana be inai, ia gwau, “Oi ura lasi boubou karadia, bona harihari gaudia. Lahi ese boromakau bona nanigosi ia gabua boubou patana oi moalelaia lasi. Oi ura lasi unai boubou karadia, kara dika kokia totona.” Oibe, Keriso be unai bamona ia hereva, to unai boubou karadia be Taravatu hegeregerena. \v 9 Unai murinai ia gwau, “Dirava e, lau inai, oiemu ura do lau karaia.” Unai dainai Dirava ese boubou karadia gunadia ia kokia, bona edia gabu dekenai Keriso ena boubou karana ia atoa. \v 10 Badina be, Iesu Keriso ese Dirava ena ura ia karaia dainai, ita ibounai kara dika dekena amo ita be goevagoeva vadaeni. Keriso ese inai bamona ia karaia, iena tauanina nega tamona sibona boubou gauna ia halaoa neganai. \s1 Keriso ena boubou karana ia hegeregere momokani kara dika kokia totona \p \v 11 Iuda taudia edia hahelagaia taudia ibounai ese, dina ta ta ibounai helaga karadia idia karaia, bona boubou karadia be dala tamona dekenai idia henia nega momo. To unai gaukara ese kara dika idia kokia diba lasi. \v 12 To Keriso ese, kara dika kokia totona, boubou gauna tamona sibona ia henia. Inai boubou gauna be mai ena siahu ela bona hanaihanai. Keriso ese unai bamona ia karaia murinai, Dirava ena idiba kahanai ia helai diho. \v 13 Unuseni ia naria noho, ela bona Dirava ese ia idia tuari henia taudia be iena aena henunai do ia atodia. \v 14 Keriso ese boubou gauna tamona dekena amo iena helaga taudia ia hagoevadia momokani, ela bona hanaihanai. \p \v 15 Bona Lauma Helaga ese danu ita ia hadibaia, ia gwau: \q1 \v 16 “Lohiabada ia gwau, \q1 ‘Vaira neganai lau ese taravatu ta ma, \q1 be Israela taudia danu do lau karaia. \q1 Lauegu taravatu be edia kudouna dekenai do lau atoa, \q1 edia lalona dekenai do lau torea.’ ” \m \v 17 Bona Lauma Helaga ia gwau: \q1 “Edia kara dika bona edia kara kerere do lau laloa lou lasi.” \m \v 18 Vadaeni, bema Dirava ese unai kara dika ia gwauatao vadaeni, boubou karadia kara dika kokia totona be anina lasi. \s1 Namona be Dirava kahirakahira ita lao, mai abidadama danu \p \v 19 Unai dainai, lauegu varavara e, Iesu ena rarana dainai, Helaga Herea Gabuna do ita raka vareai diba, gari lasi momokani. \v 20 Iesu ese dala matamata, mauri dalana, ia kehoa vadaeni ita dekenai. Ia ese unai koua dabua helagana ia hanaia vadaeni. Unai koua dabua helagana be Keriso ena tauanina bamona. \v 21 Ita be mai iseda Hahelagaia Tauna Badana, bona ia ese Dirava ena orea ia naria noho. \v 22 Ia ese iena rarana iseda kudouna dekenai ia atoa, vadaeni iseda lalona idia goeva, bona kara dika ena mamina danu do ita abia lasi. Iseda tauanina danu be ranu namona dekena amo ia ese idia ia huria goevagoeva. Unai dainai iseda lalona dekena amo koikoi ibounai do ita negea, bona mai laloa maoromaoro danu Dirava ena vairanai do ita noho. Ma namona be ita ese Dirava do ita abidadama henia momokani, bona ia kahirakahira dekenai do ita noho. \v 23 Ita diba momokani Dirava ese iena gwauhamata do ia badinaia. Unai dainai namona be iseda abidadama ita dogoatao goada noho. Ita gwauraia noho abidadama be unai. \v 24 Umui ta ta dekenai durua henia daladia do umui laloa noho. Unai bamona lalokau dekena amo kara namodia do umui karaia. \v 25 Iseda guriguri hebou kara do umui hadokoa lasi, haida ese idia hadokoa bamona. To umui ta ta emui Keristani varavara taudia edia lalona do umui hagoadaia, oibe, inai kara do umui habadaia be namo. Badina be Lohiabada ena Dina be kahirakahira do ia ginidae. \s1 Dirava ena Natuna do ita negea be hegeregere lasi \p \v 26 Badina be Keriso ena hereva momokani ita diba murinai, bema iseda ura dekenai kara dika ita karaia noho, boubou gauna ta lasi ese unai dika do ia gwauatao diba. \v 27 To iseda dokona be unai, mai gari bada danu, be Kota Badana do ita naria noho. Badina lahi siahu bada herea ese Dirava idia negea taudia ibounai do ia gabua ore. \v 28 Ita diba Mose ena Taravatu ia utua tauna be idia bogahisihisi henia lasi. Bema tau rua o toi ese iena kerere idia itaia, unai tau ena davana be mase. \v 29 Edena bamona umui laloa? Dirava ena Natuna do ia negea tauna be edena bamona? Dirava ena gwauhamata taravatuna ena rarana ese unai tau ia hagoevaia vadaeni. To unai tau ese unai gwauhamata taravatu ena rarana, be anina lasi gauna bamona ia halaoa. Bona unai tau ese Dirava ena Hariharibada Laumana ia hereva dika henia. Unai bamona tauna ena kerere davana ena bada be edena bamona? \v 30 Badina inai bamona ia hereva Diravana ita diba, ani? Ia gwau, “Dika ena davana henia gaukara be lau sibona ese do lau karaia.” Ma ia gwau, “Lohiabada ese iena bese taudia do ia kota henia.” \v 31 Mauri Dirava ena imana ese bema ita do ia panisi henia, be mai gari bada momokani. \s1 Abidadama dekenai ita gini goada be namo \p \v 32 Nega gunana do umui laloa lou be namo. Dirava ena diari umui davaria murinai, hisihisi momo umui abia, to umui gini goada. \v 33 Nega haida, taunimanima ibounai edia vairanai, umui idia dagedage henia, bona umui idia kirikirilaia. Bona nega haida, umui ese unai bamona hisihisi idia abia noho taudia umui durudia. \v 34 Umui ese dibura ruma lalonai idia koua taudia umui bogahisihisi henidia. Bona emui kohu be haida ese idia dadia neganai, edia kara umui haheaukalaia mai moale danu. Badina be umui diba, umui dekenai ia noho kohu, davana namona, be do ia noho hanaihanai gauna. \p \v 35 Unai dainai emui abidadama goadana do umui rakatania lasi. Badina be iena davana be do ia bada herea. \v 36 Metau lalonai do umui gini goada, do umui haheauka, vadaeni Dirava ena ura do umui karaia diba. Unai neganai Dirava ia gwauhamatalaia davana namona do umui abia. \v 37 Badina be Buka Helaga ia gwau: \q1 “Nega daudau lasi, nega sisina sibona, \q1 inai ia mai noho Tauna be do ia ginidae. \q1 Ia be do ia naria noho lasi. \q1 \v 38 To lauegu kara maoromaoro taudia, \q1 be edia abidadama dainai do idia mauri. \q1 Bona lauegu dala ia rakatania tauna, \q1 do lau moale lasi ia dekenai.” \m \v 39 To ita be Dirava ena dala do ita rakatania lasi. Ita be boio taudia lasi. Lasi, to ita be abidadama taudia dainai, mauri do ita abia. \c 11 \s1 Abidadama ena anina \p \v 1 Abidadama ena anina be inai bamona: Ita daradara lasi, to ita diba momokani, Dirava ena davana namona ita naria kava lasi. Matana dekenai ita itaia lasi, to iseda lalona ia diba momokani, inai gauna do ita abia. \p \v 2 Edia abidadama dainai, Dirava ese sene taudia ia hanamoa. \p \v 3 Ita abidadama henia, vadaeni ita diba Dirava ena hereva ese tanobada bona guba ia karaia. Unai dainai itaia lasi gaudia dekena amo, Dirava ese itaia gaudia ia karaia. \s1 Abela bona Enoka bona Noa \p \v 4 Abela ese Dirava ia abidadama henia, bona boubou gauna Dirava dekenai ia henia. Dirava ese Abela ena boubou gauna ia ura henia, to Kaino ena boubou gauna ia ura henia lasi. Abela ese Dirava dekenai ia abidadama henia, unai dainai Dirava ese kara maoromaoro tauna ia gwauraia. Inai be momokani, badina Dirava ese Abela ena boubou gauna ia abia dae. Vadaeni Abela ia mase, to iena abidadama dekena amo, ia do hereva noho. \p \v 5 Enoka ese Dirava ia abidadama henia, unai dainai Dirava ese guba dekenai ia abia daekau. Ia mase lasi. Taunimanima ibounai ese Enoka idia tahua mase, to idia davaria lasi, badina Dirava ese ia abia vadaeni. Buka Helaga ia gwau, Enoka be ia do abia daekau lasi neganai, ia ese Dirava ena ura ia badinaia momokani. \v 6 Tau ta bema Dirava ia abidadama henia lasi neganai, ia hegeregere lasi Dirava ena ura do ia badinaia. Badina be bema tau ta be Dirava kahirakahira ia ura lao neganai, ia ese Dirava do ia abidadama henia guna, Dirava be ia mauri noho. Bona unai tau ena abidadama be inai bamona: Dirava idia tahua taudia ibounai, be davana namona Dirava ese do ia henidia. \p \v 7 Noa ese Dirava ia abidadama henia, vadaeni Dirava ese dohore idia vara gaudia Noa dekenai ia hadibaia guna. Vadaeni Noa ese Dirava ia kamonai henia, bona lagatoi badana ia karaia. Noa, mai ena hahine, bona mai edia natudia danu ese lagatoi dekenai idia mauri noho, dika idia davaria lasi. Noa ena abidadama ese tanobada taudia ibounai ia kota henia bamona. Bona Noa ena abidadama dainai, Dirava ese kara maoromaoro tauna ia gwauraia. Ma Dirava idia abidadama henia taudia ibounai, be Dirava ese maoromaoro do ia gwauraidia. \s1 Aberahamo \p \v 8 Aberahamo ese Dirava ia abidadama henia. Unai dainai Dirava ese Aberahamo ia boiria, vadaeni Aberahamo ese Dirava ena hereva ia kamonai henia. Iena hanua ia rakatania, Dirava ese ia ura do ia henia tanona dekenai do ia lao totona. Aberahamo be ia lao gwauraia gabuna ia diba lasi. To ia abidadama henia, vadaeni ia lao. \v 9 Aberahamo ese Dirava ia abidadama henia dainai, Dirava ese ia gwauhamata do ia henia tano dekenai, idau bese tauna bamona ia noho. Ia be palai ruma lalonai ia noho, Isako bona Iakobo danu. Idia ruaosi danu ese unai gwauhamata be Dirava dekena amo idia abia. \p \v 10 Nega ibounai Aberahamo ese hanua badana ta totona ia naria noho, mai abidadama danu. Unai hanua be mai ena nadi badina aukana, bona mai goadana. Unai hanua be Dirava sibona ese iena palani hegeregerena ia karaia, bona ia haginia danu. \p \v 11 Iena abidadama dainai, Sara ese goada ia abia, vadaeni ia rogorogo. Ia buruka herea dainai, natuna ta do ia havaraia dala be lasi momokani, to Sara ese Dirava ia abidadama henia. Ia diba Dirava ese iena gwauhamata do ia badinaia. \v 12 Aberahamo be buruka momokani, iena mase be kahirakahira. To unai tau tamona dekena amo, bese bada herea ia vara. Edia momo be guba ena hisiu idia momo herea hegeregerena, bona kone ena miri bamona. \p \v 13 Edia abidadama lalonai, inai tau gunadia ibounai idia mase. Dirava ena gwauhamata ena anina idia do davaria lasi. To daudau herea dekena amo, unai gwauhamata gaudia idia itaia, bona idia moale bada, idia gwau, “Ai be gabu idau taudia bamona inai tano dekenai ai noho. Ai be inai tanobada dekenai do ai noho daudau lasi.” \p \v 14 Unai bamona idia hereva taudia edia hereva anina be ia hedinarai vadaeni. Idia ese edia tano korikori idia tahua. \v 15 Idia rakatania tanona idia laloa lou lasi. Edia giroa lou dalana ia noho, to idia ura lasi. \v 16 To idia ura korikori tanona sibona idia laloa, inai be guba. Unai dainai, idia ese Dirava idia gwauraia edia Dirava, bona Dirava be idia dainai ia hemarai lasi. Ia ese idia totona hanua badana ia karaia hegaegae vadaeni. \p \v 17 Abidadama dainai Aberahamo ese iena natuna Isako ia abia, boubou gauna bamona Dirava dekenai ia henia. Unai be, Dirava ese Aberahamo ena abidadama ia tohoa neganai. Oibe, Aberahamo ia diba Dirava ese iena gwauhamata ia henia, to iena natuna tamona be boubou gauna bamona do ia alaia gwauraia. \v 18 Dirava ese guna ia hereva henia, ia gwau, “Isako dekena amo oiemu bese do ia vara.” \v 19 To Aberahamo ia daradara lasi, ia laloa, “Bema Isako ia mase, Dirava be mai ena siahu do ia hatorea isi lou.” To inai bamona ita herevalaia diba, ani? “Aberahamo ese Isako ia abia lou mase dekena amo.” \s1 Isako, Iakobo bona Iosepa \p \v 20 Abidadama dainai, Isako ese Iakobo bona Esau ia hanamoa, bona gabeai do idia vara gaudia ia gwauraia. \p \v 21 Abidadama dainai, Iakobo kahirakahira ia mase neganai, Iosepa ena natuna ruaosi ia hanamoa. Iena itotohi ena kwarana latanai ia tabekau, vadaeni ia ese Dirava dekenai ia tomadiho henia. \p \v 22 Iosepa ese Dirava ia abidadama henia dainai, ia ese kahirakahira ia mase neganai, Israela besena Aigupito do idia rakatania sivaraina ia gwauraia guna. Iena turiana do idia guria dalana danu ia gwauraia. \s1 Mose \p \v 23 Mose ena tamana bona sinana ese Dirava idia abidadama henia dainai, Mose ia vara neganai hua toi idia hunia. Idia itaia, ia be mero namona momokani, vadaeni mai gari lasi danu, king ena oda idia kamonai henia lasi. \p \v 24 Mose ese Dirava ia abidadama henia dainai, ia bada neganai, ia ura lasi ia idia gwauraia Farao natuna hahine ena natuna. \v 25 Ia laloa Dirava ena bese taudia danu do ia hisihisi hebou be namo. Kara dika ena moale, nega daudau lasi idia noho gaudia, be ia ura lasi. \v 26 Mose ia laloa, Keriso dainai hemarai bona hisihisi do ia abia be namo. To Aigupito ena kohu momo do ia abia be dika. Badina be Dirava do ia henia davana namona ia laloa. \p \v 27 Mose ese Dirava ia abidadama henia. Unai dainai ia toreisi, Aigupito ia rakatania, king ena badu dekenai ia gari lasi. Mose ena lalona ia goada noho, ita itaia diba lasi Diravana, be Mose ese matana dekenai ia itaia bamona. \v 28 Mose ese Dirava ia abidadama henia dainai, Pasova ia badinaia, bona iduara edia latanai rara ia atoa. Vadaeni alaia aneruna ese Israela edia vara guna memero ia alaia lasi. \s1 Israela taudia momo ese Dirava idia abidadama henia \p \v 29 Israela taudia ese Dirava idia abidadama henia dainai, Davara Kakakaka idia raka hanaia, tano kaukau dekenai idia raka bamona. To Aigupito taudia ese unai bamona idia raka toho neganai, idia maloa, idia mase. \p \v 30 Israela taudia ese Dirava idia abidadama henia dainai, Ieriko hanua ena magu ia moru diho, dina 7 unai hanua idia raka hagegea murinai. \v 31 Ariara hahine Rahaba ese Dirava ia abidadama henia dainai, ia ese Israela hasinadoa taudia ruaosi edia itaia hunia gaukara ia durua. Vadaeni abidadama lasi taudia danu, be Rahaba ia mase lasi. \p \v 32 Ma dahaka do lau gwauraia? Gideona bona Baraki bona Samson bona Iepeta bona Davida bona Samuela bona peroveta taudia herevalaia totona, lauegu nega be hegeregere lasi. \v 33 Unai taudia ese Dirava idia abidadama henia dainai, idia ese tanobada basileia momo idia tuari henia, bona idia kwalimu. Kara maoromaoro idia karaia, bona Dirava ena gwauhamata gauna idia davaria. Idia ese laiona edia uduna idia koua. \v 34 Lahi siahu badadia momokani idia habodoa. Tuari kaia dekena amo idia heau mauri. Edia manokamanoka idia negea, goada idia abia. Tuari lalonai idia be mai siahu. Idau bese edia tuari taudia idia halusia. \v 35 Hahine danu ese edia mase taudia idia davaria lou, idia toreisi lou dainai. Haida be dibura ruma lalonai, vadaeni dibura ruma naria taudia ese idia dadabadia ela bona idia mase. Oibe, haida be mai edia mauri dalana bema dala maorona idia negea, to Dirava idia badinaia noho dainai, mase idia davaria. To mase idia laloa lasi, badina be idia diba, Dirava ena toreisi lou ena mauri namo herea do idia davaria. \p \v 36 Ma haida be idia dagedage henidia taudia ese idia kirikirilaidia, idia kwadidia, auri dekenai idia guidia, bona dibura ruma lalonai idia koudia. \v 37 Nadi dekenai idia hodoa, idia mase, iri dekenai idia utua kahana rua, idia mase, tuari kaia dekena amo idia aladia mase. Idia haida madi, mamoe kopina bona nanigosi kopina, dabua bamona idia karaia, idia loaloa. Idia be ogogami, hisihisi idia abia, bona taunimanima ese idia hadikadia. \v 38 Unai dainai taunimanima idia noho lasi gabudia bona ororo dekenai idia loaloa. Kohua bona guri lalonai idia noho. Badina idia be taunimanima namodia, bona tanobada noho taudia edia kara be hegeregere lasi unai abidadama taudia be edia huanai do idia noho. \p \v 39 Oibe, inai taunimanima namodia ese Dirava idia abidadama henia, bona ladana namo herea idia abia. To Dirava ena gwauhamata gaudia be idia do davaria lasi, dohore. \v 40 Badina be Dirava ese inai dala namona ia laloa: Ia ura lasi idia sibona ese unai gwauhamata anina do idia davaria. To ia ura ita be idia danu nega tamona unai davana namona, mauri hanaihanai, do ita abia hebou. Vadaeni idia be ita danu idia noho dainai, idia ese unai davana namona, mai goeva momokani danu, do idia davaria. \c 12 \s1 Iseda matana do ita negea Iesu dekenai \p \v 1 Bona ita be edena bamona? Ita idia itaia noho taudia momo herea ese ita idia hagegea noho. Abidadama dalana ita dekenai idia ese idia hedinaraia vadaeni. Unai dainai, namona be ita idia hametaua gaudia ibounai, bona ita idia guia noho kara dikadia do ita negea momokani. Vadaeni iseda vairana dekenai ia noho heau helulu, be mai haheauka danu do ita heau goada. \v 2 Iseda matana be Iesu dekenai do ita negea lao. Ia ese iseda abidadama ia havaraia, bona ia ese iseda abidadama do ia durua, ela bona dokona. Iesu be satauro dainai ia hesiku lasi. Lasi momokani. Ia diba guba ena moale be iena vairanai ia noho dainai, ia ese satauro ena hemarai bona ena mase ia laloa lasi. Bona hari ia be Dirava ena helai gabuna badana ena idiba kahanai ia helai noho. \s1 Dirava ese ita ia matakani henia, dala do ita raka maoromaoro totona \p \v 3 Iesu ena hisihisi do umui laloa namonamo: Kara dika taudia ese mai badu danu ia idia dagedage henia. To ia goada noho. Unai dainai do umui hesiku lasi, bona do umui manoka lasi. \v 4 Umui ese kara dika umui koua toho noho, umui tuari henia bamona, mai emui goada danu. To emui tuari lalonai, emui rarana be ia do bubua lasi, ani? \v 5 Buka Helaga lalonai Dirava ese sisiba hereva namona ia gwauraia, umui do ia hagoadaia totona. Umui laloaboio, a? Tamana ta ese iena natuna ia sisiba henia bamona, Dirava ese umui do ia sisiba henia, ia gwau: \q1 “Lauegu natuna e, \q1 Lohiabada ena matakani do oi negea lasi, \q1 Ia ese oi ia sisiba henia neganai, do oi manoka lasi. \q1 \v 6 Badina be Lohiabada ese ia ura henia tauna ia matakani henia. \q1 Bona bema tau ta be, \q1 Dirava ese iena natuna ia gwauraia neganai, \q1 Dirava ese unai tau do ia dadabaia.” \m \v 7 Unai dainai, namona be hisihisi umui davaria neganai, mai heheauka danu do umui abia dae, emui tamana ese umui ia matakani henia bamona. Badina inai be toana namona, ia hedinaraia momokani umui be Dirava ena natuna, bona ia ese umui dekenai ia kara henia, iena natuna korikori dekenai ia kara henia hegeregerena. Badina be edena mero be iena tamana ese ia matakani henia lasi? \v 8 Io, tamana ibounai ese edia natuna idia matakani henidia. Bema Tamana Dirava ese oi ia matakani henia lasi neganai, inai anina be, oi be iena natuna korikori lasi, oi be ariara merona sibona. \v 9 Bona inai danu, iseda tamana inai tanobada dekenai ese ita idia matakani henia, ani? To ita ese idia ita matauraia, ani? Vadaeni, namona be iseda lauma ena Tamana do ita matauraia, bona mauri do ita davaria. \v 10 Iseda tamana inai tanobada dekenai ese ita idia matakani henia, edia ura hegeregerena. To Dirava ese ita ia matakani henia, be ita durua bona hanamoa totona, bona ia danu do ita helaga hebou totona. \v 11 Tamana ese metau bona hisihisi ita dekenai ia henia neganai, iseda lalona idia hisihisi, bona ita be moale lasi. To gabeai, inai matakani ese idia ia hamaoromaoroa vadaeni taudia ese, kara maoromaoro ena davana namona, mai maino danu do idia davaria. \s1 Umui emui lalona do umui ha-aukaia, bona do umui gini goada \p \v 12 Vadaeni, umui emui imana idia manoka neganai, do umui abia isi, do umui ha-aukaia. Bema emui tuina idia heudeheude neganai, do umui gini goada noho. \v 13 Bona emui aena idia raka dala do umui hamaoromaoroa. Unai dekena amo, emui aena dika taudia ese edia bero do idia habadaia lasi, to do idia namo lou lao. \p \v 14 Mai maino danu taunimanima ibounai danu do umui noho, bona Dirava ena kara helagadia danu do umui karaia. Badina be kara helaga lasi tauna ese Lohiabada do ia itaia lasi. \v 15 Umui naria namonamo, umui ta ese Dirava ena hariharibada do ia reaia garina. Umui ta be au dikana bamona do umui tubu lasi. Badina be ia tubu neganai, iena poisini ese hisihisi bona kerere momo umui emui huanai do ia havaraia garina. \v 16 Bona do umui naria namonamo, umui ta ese heudahanai o sihari kava karadia do ia karaia garina. O umui ta ese Dirava ia laloa lasi garina, Esau ia karaia bamona. Ia be lauma lasi tauna dainai, iena vara guna ahuna ia negea, aniani tamona do ia hoia totona. \v 17 Umui diba, Esau be gabeai ia ura iena tamana ena hanamoa do ia abia, to Dirava ese iena noinoi ia abia dae lasi. Io, mai tai momo danu, Esau ese lalona giroa dalana ia tahua, to ia davaria lasi. \s1 Ita be Siona Ororo dekenai ita gini noho vadaeni \p \v 18 Umui gini noho gabuna mani umui laloa. Israela taudia be Sinai Ororo kahirakahira idia gini bamona umui gini lasi. Umui gini noho gabuna, be emui imana ese idia dogoatao diba lasi, to Israela taudia be unai ororo kahirakahira dainai, idia ese idia dogoatao diba. Umui be lahi siahu badana ena vairanai umui gini lasi. Dibura masemase, korema dikadika gauna, bona guba dika herea ese umui idia hagaria lasi, Israela taudia idia hagaria bamona. \v 19 Kibi ena regena bada, bona gado ta idia kamonai, mai gari bada. Unai gado idia kamonaia neganai, idia ese Mose idia tai henia, idia noia, idia gwau, “Mani emu kara, ai ura lasi unai hereva ma ai kamonai.” \v 20 Badina be Dirava ena hereva dekenai idia gari dikadika. Dirava ia gwau, “Bema tau ta ese iena imana dekenai unai ororo ia dogoatao neganai, unai tau do umui hodoa mase. Bona boromakau o mamoe, idia danu bema ororo idia kamokau, do umui hodoa mase.” \v 21 Israela taudia ibounai ese idia itaia gaudia dekenai idia gari bada herea. Mose danu ia hereva, ia gwau, “Lau gari momo, bona lau heudeheude dikadika noho danu.” \p \v 22 Unai bamona gari gaudia be umui dekenai idia ginidae lasi, ani? To umui be Siona Ororo kahirakahira umui ginidae vadaeni. Inai be Dirava ena hanua badana, mauri gabuna. Inai gabu ena ladana be Ierusalema, guba dekenai. Inai gabu lalonai, aneru momo herea momokani idia noho hebou. \v 23 Dirava ena vara guna natuna taudia edia hebou gabuna dekenai umui ginidae vadaeni. Unai natuna taudia edia ladana be guba dekenai idia torea vadaeni. Umui be Dirava dekenai umui ginidae vadaeni. Ia be taunimanima ibounai edia Kota Biaguna Badana. Dirava ese ia gwauraidia maoromaoro taudia ibounai edia lauma danu be unai gabu dekenai idia noho, mai edia goevagoeva danu. \v 24 Bona Iesu dekenai umui ginidae vadaeni. Ia be Dirava ena taravatu matamata ia havaraia Tauna, ia danu be unuseni ia noho. Bona Iesu ena rarana dekenai danu umui ginidae vadaeni. Unai rara be mai ena gwauhamata hereva namona ita dekenai. Oibe, Iesu ena rara sivaraina, ese Abela ena rara herevana ia hereaia momokani. \s1 Umui naria namonamo \p \v 25 Umui naria namonamo, umui dekenai ia hereva noho Diravana ena hereva do umui negea garina. Gunaguna Dirava ese Israela taudia dekenai ia hereva goada, vadaeni iena hereva idia kamonai henia lasi. Unai neganai idia be dala lasi edia kara dika davana dekena amo idia heau mauri diba. Harihari Dirava be guba dekena amo ita dekenai ia hereva goada noho. Bema iena hereva ita negea, edena bamona iseda dika davana dekena amo do ita heau mauri diba, a? Lasi momokani. \v 26 Gunaguna neganai, Dirava ena gadona ese tanobada ia hamarerea. To harihari Dirava ese ita ia gwauhamata henia, ia gwau, “Nega tamona ma, lau ese tanobada do lau hamarerea, bona tanobada sibona lasi, to guba danu do lau hamarerea.” \v 27 Unai hereva “nega tamona ma” ena anina be, gunaguna Dirava ese ia karaia gaudia, be ia ese do ia hamarerea, vadaeni idia be do ia kokia haorea. Bona ia hamarerea diba lasi gaudia be do idia noho. \p \v 28 Inai ita abia vadaeni Basileia, be tau ta ese do ia hamarerea diba lasi gauna. Unai dainai Dirava ita tanikiu henia be namo. Bona namona be Dirava do ita tomadiho henia, mai hemataurai bona mai gari danu. Namona be iena gaukara do ita karaia, iena ura dala hegeregerena. \v 29 Badina iseda Dirava be lahi badana momokani bamona. Ia ese gau ibounai ia araia haorea noho. \c 13 \s1 Emui Keristani varavara taudia do umui lalokau henia \p \v 1 Umui Keristani taudia e, nega ibounai emui Keristani varavara taudia do umui lalokau henidia, be gau badana. \v 2 Do umui laloaboio lasi, idau taudia emui ruma lalonai do umui abia dae. Badina be haida ese unai bamona idia karaia neganai, aneru idia abia dae. To idia diba lasi unai be aneru. \p \v 3 Dibura ruma lalonai idia koua taudia do umui laloa. Oibe, umui be idia danu dibura ruma dekenai umui noho bamona, do umui lalodia. Hisihisi idia abia noho taudia do umui laloa. Umui be idia danu nega tamona umui hisihisi noho bamona do umui lalodia. \p \v 4 Headava kara be taunimanima ibounai ese do idia matauraia be namo. Tatau mai edia hahine e, emui headava do umui naria, ia be goevagoeva Dirava ena vairana dekenai. Do ia miro lasi. Badina be Dirava ese heudahanai taudia bona headava hadikaia taudia edia kerere davana do ia henia momokani. \p \v 5 Moni do umui ura henia dikadika lasi. To umui dekenai ia noho gauna, be inai bamona do umui laloalaia, “Lau dekenai noho gauna be namo, ia hegeregere vadaeni.” Badina be Dirava be inai bamona ia hereva, ia gwau: \q1 “Lau ese umui do lau negea lasi, \q1 bona umui do lau rakatania lasi \q1 Lasi bona lasi momokani.” \m \v 6 Unai dainai, mai goada danu, inai bamona do ita hereva, \q1 “Lohiabada be lauegu durua Tauna, \q1 lau be lau gari diba lasi. \q1 Taunimanima edena bamona lau do idia hadikaia diba?” \p \v 7 Umui emui hakaua taudia gunadia do umui laloatao. Idia ese Dirava ena hereva umui dekenai idia hadibaia. Edia mauri dalana do umui laloa lou, bona edia abidadama kara hegeregerena do umui badinaia. \p \v 8 Iesu Keriso be varani bona hari ia idau lasi. Bona do ia idau lasi, ela bona hanaihanai. \p \v 9 Do umui naria, hadibaia hereva idauidau ese dala maorona dekena amo umui idia hakaua kerere garina. To namona be, Dirava ena hariharibada dekena amo, iseda lauma ese goada idia abia. Aniani taravatu idauidau ese iseda lauma do idia hagoadaia lasi. Inai bamona taravatu idia kamonai henia taudia ese durua idia abia lasi. \s1 Boubou gaudia, Dirava ese ia ura henia gaudia \p \v 10 Ita be mai iseda boubou patana. To Iuda taudia edia hahelagaia taudia be hegeregere lasi iseda boubou patana dekena amo aniani idia ania. \v 11 Iuda taudia edia Hahelagaia Tauna Badana ese boromakau bona mamoe edia rarana, be Helaga Herea Gabuna dekenai do ia abia lao, kara dika kokia boubouna do ia karaia totona. To unai boromakau o mamoe edia tauanina be kamepa ena murimurinai idia gabua. \v 12 Unai bamona dainai, Iesu danu be hanua badana ena murimurinai ia mase, iena rarana dekena amo taunimanima do ia hagoevaia totona, vadaeni do idia helaga. \v 13 Unai dainai, ita be namo Iesu dekenai do ita lao, hanua ena murimurinai, bona iena hemarai danu do ita abia hebou. \v 14 Badina be inai tanobada dekenai iseda noho hanaihanai hanuana be lasi. To noho hanaihanai hanuana, gabeai do ia hedinarai gauna, ita tahua noho. \v 15 Unai dainai namona be Dirava do ita hanamoa, Iesu ena ladana dainai. Bona inai hanamoa Dirava dekenai do ita henia nega ibounai, boubou gauna bamona. Oibe, ita ese iseda uduna bibina Iesu dekenai do ita henia, bona ia do ita gwauraia hedinarai, ia be Lohiabada. \v 16 Kara namodia do umui laloaboio lasi, bona kohu lasi taudia danu, umui emui kohu do umui abia hebou. Inai bamona karadia be boubou gaudia bamona, Dirava ese ia moalelaia gaudia. \p \v 17 Umui idia hakaua taudia do umui kamonai henia, bona edia hereva do umui badinaia. Badina be idia ese umui emui lauma idia naria noho, nega ibounai. Gabeai idia ese Dirava ena vairanai, edia gaukara ibounai ena anina do idia gwauraia hedinarai. Unai dainai edia hereva do umui kamonai henia, bona idia edia henunai do umui noho. Bema inai bamona umui karaia neganai, edia gaukara be mai moale danu do idia karaia, lalohisihisi ta lasi. To bema mai lalohisihisi danu umui idia naria neganai, umui ese anina namona ta do umui davaria lasi. \s1 Emui guriguri dekena amo, ai do umui durua \p \v 18 Umui ese ai totona do umui guriguri noho, badina ai laloa aiemai kudouna ena laloa be maoromaoro, Dirava ena vairanai. Bona ai ura be nega ibounai kara maoromaoro do ai karaia. \v 19 Oibe, lau be umui lau noia goadagoada, Dirava do umui noia, ia ese lauegu mai dala do ia durua. Vadaeni ia ese, umui dekenai lau do ia siaia haragaharaga. \s1 Guriguri dokona \p \v 20 Dirava be maino ena badina momokani. Ia ese iseda Lohiabada Iesu mase dekena amo ia hatorea isi lou. Iesu be Mamoe Naria Tauna Badana, badina be ia ese Dirava ena noho hanaihanai gwauhamata ia hamomokania vadaeni. Oibe, Iesu ese unai Dirava ena gwauhamata badana ia hamomokania. Badina be inai: Ia sibona ena rarana, boubou gauna bamona, ia bubua diho dainai. \v 21 Vadaeni, inai maino Diravana ese gau namodia ibounai umui dekenai do ia henia, bona idia dekena amo umui do ia hanamoa momokani. Vadaeni umui ese iena ura do umui karaia. Bona namona be Dirava ese Iesu Keriso ena siahu dekena amo, iseda lalona dekenai do ia gaukara, vadaeni Dirava hamoalea karadia do ita havaraia. Keriso dekenai hairai bada do ia noho ela bona hanaihanai. Amen. \s1 Hereva dokona \p \v 22 Lauegu varavara taudia e, umui lau noia goada, inai revareva, umui hagoadaia totona gauna, do umui abia dae mai haheauka danu. Badina be lau torea herevadia be lata lasi. \v 23 Lau ura umui diba, iseda varavara Timoteo be dibura ruma dekena amo idia ruhaia vadaeni. Bema lau dekenai ia mai haraga neganai, ia bona lau, ai ruaosi, umui itaia totona do ai mai. \p \v 24 Umui ese emui hakaua taudia bona Keristani taudia ibounai dekenai aiemai hanamoa do umui henia. Dirava ena taudia ibounai Italia dekenai ese edia hanamoa umui dekenai idia siaia inai. \p \v 25 Dirava ena hariharibada umui ibounai dekenai do ia noho.