\id GEN GENESIS, HIRI MOTU Bible, Papua New Guinea, 5/90, 5/93 \h GENESE \toc1 GENESE \toc2 GENESE \mt1 GENESE \c 1 \s1 Gau ibounai karaia sivaraina \p \v 1 Matamaia neganai Dirava ese guba bona tanobada ia karaia. \v 2 Tanobada be toana lasi bona anina lasi, bona dibura ese davara badana ia koua. Vadaeni Dirava ena Lauma be davara ena kopina latanai ia marere noho. \p \v 3 Dirava ia gwau, “Diari ia vara namo.” Vadaeni, diari be ia vara. \v 4 Dirava ese diari ia itaia, ia namo vadaeni, bona Dirava ese diari bona dibura ia hapararaia. \v 5 Dirava ese diari ena ladana ia atoa Dina, bona dibura ena ladana ia atoa Hanuaboi. Adorahi ia ore, bona daba ia mai, be dina namba 1. \p \v 6 Ma Dirava ia gwau, “Gau ta ese davara badana ena ataiai do ia noho, henunai ranu bona ataiai ranu be gabu rua do idia noho totona.” \v 7 Bona Dirava ese gau ta ia karaia, henunai ia noho ranu bona ataiai ia noho ranu ia hapararaia totona. Vadaeni unai bamona ia vara. \v 8 Dirava ese unai gau ena ladana ia atoa Guba. Adorahi ia ore, bona daba ia mai, be dina namba 2. \p \v 9 Ma Dirava ia gwau, “Guba henunai ia noho ranu be gabu tamona dekenai ia haboua be namo, bona tano kaukau do ia hedinarai.” Vadaeni unai bamona ia vara. \v 10 Dirava ese tano kaukau ena ladana ia atoa Tanobada, bona ia haboua gabu tamona ranu edia ladana ia atoa, Davara. Bona Dirava ese ia itaia, ia be namo vadaeni. \v 11 Ma Dirava ia gwau, “Tanobada dekenai rei ia vara be namo, bona ava idauidau mai edia uhe, bona anina idia atoa audia, edia huahua be mai uhe, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, tanobada ena latanai.” Vadaeni unai bamona ia vara. \v 12 Rei ia vara tanobada ena latanai, bona ava idauidau mai edia uhe edia orea hegeregerena, bona anina idia atoa audia, edia huahua be mai uhe, edia orea hegeregerena. Bona Dirava ese ia karaia gaudia ia itaia, be idia namo vadaeni. \v 13 Adorahi ia ore, bona daba ia mai, be dina namba 3. \p \v 14 Ma Dirava ia gwau, “Diari do idia vara guba dekenai namo, dina bona hanuaboi do idia hapararaia totona. Bona do idia be toa, lahara bona laurabada ena toana, dina bona lagani edia toana. \v 15 Guba dekenai do idia diari be namo, tanobada do idia hadiaria totona.” Vadaeni, inai bamona ia vara. \v 16 Bona Dirava ese diari badadia rua ia karaia, badana be dina do ia biagua, bona maragina be hanuaboi do ia naria. Hisiu danu ia karaia. \v 17 Dirava ese guba lalonai ia atodia, tanobada do idia hadiaria totona, \v 18 dina bona hanuaboi do idia biagua, bona diari bona dibura do idia hapararaia totona. Bona Dirava ese ia karaia gaudia ia itaia, be idia namo vadaeni. \v 19 Adorahi ia ore, bona daba ia mai, be dina namba 4. \p \v 20 Ma Dirava ia gwau, “Davara ese mauri gaudia momo do idia havaraia namo, bona manu be tanobada ena ataiai kahana, guba ena henuna dekenai do idia roho.” \v 21 Vadaeni, Dirava ese davara dekenai idia mauri gau badadia ia karaia, bona mauri gaudia ibounai ranu lalonai idia marere gaudia, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, ia karaia. Bona ataiai manudia ibounai danu, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena. Bona Dirava ese ia karaia gaudia ia itaia, be idia namo vadaeni. \v 22 Bona Dirava ia hanamodia, ia gwau, “Emui bese umui havaraia, do umui momo herea, davara ibounai do idia honu momokani, manu danu do idia vara rohoroho tanobada ena latanai.” \v 23 Adorahi ia ore, bona daba ia mai, be dina namba 5. \p \v 24 Ma Dirava ia gwau, “Tanobada ese mauri gaudia do ia havaraia namo, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, boromakau, bona tano dekenai idia rau gaudia, bona tanobada boroma idauidau, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena.” Vadaeni unai bamona ia vara. \v 25 Dirava ese tanobada ena boroma bona dagedage gaudia idauidau ia karaia, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, bona boromakau, bona ubua gaudia, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, bona tanobada dekenai idia rau gaudia ibounai, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena. Dirava ese ia karaia gaudia ia itaia, be idia namo vadaeni. \p \v 26 Bona Dirava ma ia gwau, “Taunimanima ita karaia namo, iseda toana bona iseda laulau hegeregerena. Davara gwarume bona ataiai manudia bona boromakau, bona tano dekenai idia rau gaudia ibounai, ia ese do ia biagua.” \v 27 Vadaeni Dirava ese taunimanima ia karaia, ia sibona ena laulau bamona, Dirava ena toana hegeregerena ia karaia. Tau bona hahine ia karaia. \p \v 28 Bona Dirava ese ia hanamodia, idia dekenai ia gwau, “Emui bese do umui havaraia, do umui momo herea. Tanobada ena gabu ibounai dekenai do umui noho, bona unai tano do umui biagua. Davara ena gwarume bona ataiai manudia, bona mauri gaudia, tanobada dekenai idia marere gaudia ibounai do umui biagua.” \v 29 Ma Dirava ia gwau, “Umui itaia, tanobada ibounai edia latanai uhe idia atoa ava ibounai, bona huahua idia atoa au ibounai, umui dekenai lau henia vadaeni, inai be emui aniani. \v 30 To tanobada ena boroma idauidau ibounai, bona ataiai manudia ibounai, bona tanobada dekenai idia rau mauri gaudia ibounai dekenai, ava ena rauraudia lau henia vadaeni. Inai be edia aniani.” Vadaeni unai bamona ia vara. \p \v 31 Bona Dirava ese ia karaia vadaeni gaudia ibounai ia itaia, bona momokani idia be namo herea. Adorahi ia ore, bona daba ia mai, be dina namba 6. \c 2 \p \v 1 Vadaeni, guba bona tanobada mai edia anina ibounai be Dirava ese ia karaia haorea. \v 2 Dina namba 7 dekenai, Dirava ia itaia, iena gaukara ibounai be idia ore, vadaeni unai dina namba 7 lalonai ia laga-ani sibona, iena gaukara ia rakatania. \v 3 Bona Dirava ese dina namba 7 ia hanamoa, bona dina helaga ia halaoa, badina be unai dina dekenai Dirava ese iena gau ibounai karaia gaukara ia rakatania, ia laga-ani. \s1 Adamu \p \v 4 Guba bona tanobada bona noho gaudia ibounai karaia dalana be inai bamona: \p \v 5 Lohiabada Dirava ese tanobada bona guba ia karaia neganai, uda dekenai au ta tanobada dekenai ia noho lasi, bona ava aniani ta do ia vara lasi. Badina be Lohiabada Dirava ese medu tanobada dekenai be ia do hadihoa lasi, bona tau ta ia noho lasi tano naria totona. \v 6 To varahu be tanobada dekena amo ia daekau, tano ena kopina ia hapariparia. \p \v 7 Bona Lohiabada Dirava ese tano ena kahu dekena amo tau ta ia karaia, bona Dirava ese mauri ena lagana be unai tau ena udu baubau lalonai ia hiriria vareai, vadaeni unai tau ese mauri ia davaria vadaeni. \s1 Eden ena uma gabuna \p \v 8 Lohiabada Dirava ese uma ta dina ia daekau kahana dekenai ia karaia, ladana Eden, bona unai gabu dekenai, ia karaia vadaeni tauna ia atoa, unuseni ia noho. \v 9 Lohiabada Dirava ese tano dekena amo toana namo au ibounai ia havaraia, bona aniani idia atoa audia danu. Ma Dirava ese uma ena huana dekenai mauri ena au, bona kara namo bona kara dika hadibaia auna danu ia havaraia. \p \v 10 Eden dekena amo sinavai ta ia heau lao, uma ia hapariparia totona. Unai uma dekena amo sinavai ia parara, sinavai hani idia lao. \v 11 Sinavai ginigunana ena ladana be Pisona, ia be Havila tano ia heau hagegea, unai gabu dekenai golo korikori ia noho. \v 12 Unuseni noho golo be namo herea, bedolaka bona onuku nadi danu idia noho. \v 13 Sinavai iharuana ena ladana be Gihona, ia be Kusu tano ia heau hagegea. \v 14 Sinavai ihatoina ena ladana be Taigarisi, ia be Asuria tano ena dina ia daekau kahana dekenai ia heau lao. Sinavai namba 4 be Euperate. \p \v 15 Lohiabada Dirava ese unai tau ia abia, Eden ena uma gabu lalonai ia atoa, do ia geia bona naria totona. \v 16 Lohiabada Dirava ese unai tau dekenai taravatu ia atoa, ia gwau, “Uma gabu dekenai gini au ibounai edia huahua oi ania diba, idia be taravatu lasi, \v 17 to kara namo bona kara dika hadibaia au ena huahua oi ania lasi, badina be inai huahua oi ania dina dekenai do oi mase momokani.” \p \v 18 Lohiabada Dirava ma ia gwau, “Unai tau sibona ia noho be ia namo lasi, lau ese durua tauna ia bamona do lau karaia.” \p \v 19 Bona Dirava ese tano dekena amo tanobada ena boromakau ibounai ia karaia, bona ataiai manudia ibounai danu. Vadaeni, ia ese unai tau ena vairana dekenai ia hakaudia lao, do ia diba dahaka bona dahaka ladana idia dekenai ia atoa totona. Bona dahaka ladana unai tau ese inai mauri gaudia dekenai ia atoa, be edia ladana. \v 20 Vadaeni, unai tau ese boromakau ibounai dekenai ladana ia atoa, bona ataiai manudia bona tanobada boroma ibounai danu, to idia edia huanai unai tau dekenai durua tauna ta ia davaria lasi. \v 21 Vadaeni Lohiabada Dirava ese unai tau ia hamahutaia mase. Bona ia mahuta neganai, iena ruduna turia ta ia kokia, bona turia gabuna ia koua hidio dekenai. \v 22 Bona Lohiabada Dirava ese unai tau ena ruduna turia dekena amo hahine ta ia karaia, vadaeni tau dekenai hahine ia abia lao. \v 23 Vadaeni unai tau ia gwau, \q1 “Inai harihari lau bamona tauna ia noho. \q1 Ia be lauegu turia ena turia, \q1 bona lauegu hidio ena hidio. \q1 Iena ladana do idia atoa, Hahine, \q1 badina be tau dekena amo be ia kokia.” \m \v 24 Unai dainai tau ese tamana sinana do ia rakatania, iena adavana dekenai do ia noho, ruaosi be tauanina tamona do idia lao. \p \v 25 Idia ruaosi, tau mai ena adavana danu be kopina kavakava, to idia be hemarai lasi. \c 3 \s1 Taunimanima idia moru \p \v 1 Gaigai be kerere ena aonega dekenai ia honu momokani. Lohiabada Dirava ia karaia mauri gaudia ibounai edia aonega be gaigai ese ia hanaia. Ia ese hahine dekenai ia henanadaia, ia gwau, “Momokani, uma gabu ena au huahua ta ania lasi taravatu Dirava ese ia atoa o lasi?” \p \v 2 Hahine ese gaigai dekenai ia haere, ia gwau, “Uma gabu dekenai idia gini au edia huahua ibounai ai ania be ia namo, \v 3 to uma gabu ena huana dekenai au ta ia gini, ena huahua dekenai Dirava ia gwau, ‘Unai au ena huahua umui ania lasi, bona dogoatao lasi, umui mase garina.’ ” \p \v 4 To gaigai ese hahine dekenai ia gwau, “Inai be momokani lasi, dohore umui mase lasi. \v 5 Dirava be inai bamona ia hereva badina ia diba, umui ania neganai aonega do umui davaria, bona Dirava hegeregere do umui noho, kara namona bona kara dikana do umui diba.” \p \v 6 Hahine ese ia itaia, unai au ena toana be namo herea, bona ena au huahua ia itaia be aniani gauna namona, bona au ena aonega ia ura abia. Vadaeni, unai au ena huahua ia abia, bona ia ania. Ma iena tau dekenai ia henia danu, bona ia danu ia ania. \v 7 Vadaeni idia ruaosi ese aonega idia davaria, bona idia diba idia be kopina kavakava. Unai dainai fig au ena rau idia turia hebou, bona rami idia karaia. \p \v 8 Adorahi kahanai, idia ese Lohiabada Dirava idia kamonai, ia be uma gabu lalonai ia loaloa noho, bona Lohiabada Dirava dekena amo idia hunia, uma gabu ena au edia huanai. \v 9 To Lohiabada Dirava ese tau dekenai ia boiboi, ia gwau, “Oi be edeseni?” \p \v 10 Tau ia haere, ia gwau, “Oi lau kamonai uma gabu lalonai, bona lau gari, badina be lau be kopina kavakava, vadaeni lau hunia.” \p \v 11 Dirava ia gwau, “Daika ese oi ia hadibaia oi be kopina kavakava? Lau taravatua au huahua oi ania vadaeni, a?” \v 12 Tau ia haere, ia gwau, “Oi ese oi karaia lau dekenai hahine ese unai au huahua lau dekenai ia henia, bona lau ania.” \p \v 13 Lohiabada Dirava ese hahine dekenai ia gwau, “Inai be dahaka oi karaia vadaeni?” Hahine ia gwau, “Gaigai ese lau dekenai ia koikoi, bona lau ania.” \s1 Dirava ese edia kerere davana ia gwauraia \m \v 14 Vadaeni Lohiabada Dirava ese gaigai dekenai ia gwau henia, ia gwau, \q1 “Unai bamona oi karaia dainai oiemu kerere davana do oi abia. \q1 Oi sibona inai kerere davana do oi karaia. \q1 Hari ia lao bona hanaihanai, oiemu bogana dekenai do oi rau, \q1 bona tano ena kahu do oi ania. \q1 \v 15 Lau ese tuari do lau havaraia oi bona hahine emui huana dekenai. \q1 Taunimanima bona gaigai dohore idia tuari. \q1 Taunimanima ese oiemu kwarana do idia botaia, \q1 bona oi ese edia aena do oi koria.” \m \v 16 Lohiabada Dirava ese hahine dekenai ma ia hereva, ia gwau, \q1 “Oiemu rogorogo ena hekwarahi, do lau habadaia, \q1 bona oiemu hisihisi mara neganai. \q1 To oiemu adavana do oi ura henia noho, \q1 bona ia ese oi do ia biagua.” \m \v 17 Bona Adamu danu dekenai ia gwau henia, ia gwau, \q1 “Oiemu adavana dekenai oi kamonai henia, \q1 bona lau taravatua au huahua oi ania vadaeni. \q1 Unai bamona oi karaia dainai, \q1 tano do ia dika oi dekenai. \q1 Gaukara auka do oi karaia oiemu mauri dinadia ibounai, \q1 aniani hegeregere do oi davaria totona. \q1 \v 18 Au ginigini bona ava ginigini danu, \q1 be tano dekenai do idia vara oi dekenai, \q1 bona ava edia anina do oi ania. \q1 \v 19 Do oi varahu, bona do oi gaukara auka, \q1 tano ena anina abia totona, \q1 ia lao bona tano dekenai do oi giroa lou, \q1 badina be tano dekena amo oi mai. \q1 Oi be tano dekena amo karaia gauna, \q1 bona tano dekenai do oi giroa lou.” \p \v 20 Tau ese iena adavana ena ladana ia atoa Heva, badina ia be mauri taudia ibounai edia sinana. \v 21 Bona Lohiabada Dirava ese boromakau edia kopina dekena amo dabua ia karaia, Adamu bona Heva dekenai, bona idia dekenai dabua ia atoa. \s1 Adamu bona Heva be uma gabu dekena amo Dirava ese ia luludia lao \p \v 22 Lohiabada Dirava ia gwau, “Hari inai tau be ita hegeregere ia lao vadaeni, badina be kara namo bona kara dika ia diba. mauri auna ena huahua do ia ania noho be ia dika, mauri hanaihanai ia abia garina.” \v 23 Unai dainai Lohiabada Dirava ese Eden uma gabu dekena amo tau ia lulua, bona ia vara dekena amo tano dekenai ia siaia, unai tano do ia geia noho totona. \p \v 24 Dirava ese tau bona hahine ia lulua lao, bona Eden uma gabu ena dina ia daekau kahana dekenai kerubi aneru ia haginidia, uma gabu gimaia totona. Bona lahi kaia danu ia atoa. Unai kaia be ia giroagiroa kahana ibounai dekenai. Inai aneru bona kaia ese mauri auna dekenai lao dalana ia koua momokani. \c 4 \s1 Kaino bona Abela \p \v 1 Adamu bona Heva idia mahuta hebou, bona Heva ia rogorogo. Ia mara, mero ia abia. Ia gwau, “Lohiabada ena durua dekenai mero ta lau abia vadaeni.” Iena ladana ia atoa Kaino. \v 2 Inai murinai ia mara lou, Kaino ena tadina Abela ia abia. Abela be mamoe naria tauna, to Kaino be uma naria tauna. \v 3 Dina ta Kaino ese uma ena anina haida ia mailaia, Lohiabada dekenai ia henia, boubou gauna totona. \v 4 Inai murinai Abela danu ese iena mamoe, vara guna gaudia, digara gaudia ia mailaidia. Ia aladia, bona vamu namona gaudia ia henia, boubou gauna totona. Lohiabada ese Abela ena harihari gauna dekenai ia moale, \v 5 to Kaino, mai ena boubou gauna ia abia dae lasi. Kaino be ia badu maragi lasi, bona badu dainai iena vairana ia metau. \p \v 6 Lohiabada ese Kaino dekenai ia gwau, “Badina be dahaka oi badu noho? Badina dahaka oiemu vairana ia metau noho? \v 7 Bema kara namo oi karaia vadaeni, be oiemu boubou do lau abia dae. To dika oi karaia vadaeni dainai, kara dika be oiemu iduara dekenai ia naria noho, oi do ia hadikaia totona. Kara dika be ia ura biagua oi, to oi ese do oi halusia be namo.” \p \v 8 Bona Kaino ese iena tadina Abela dekenai ia hereva, ia gwau, “Uma gabu dekenai ita raka namo.” Ruaosi idia noho uma gabu neganai, Kaino ese iena tadina Abela dekenai ia heatu, ia alaia mase. \p \v 9 Lohiabada ese Kaino ia nanadaia, ia gwau, “Oiemu tadina Abela be edeseni?” Ia haere, “Lau diba lasi. Be, lau be egu tadina ena naria tauna, a?” \p \v 10 Vadaeni Lohiabada ia gwau, “Dahaka kara dika oi karaia vadaeni? Oiemu tadina ena rarana be tano dekena amo ia boiboi noho lau dekenai, iena mase davana do lau karaia totona. \v 11 Harihari dika ia mai oi dekenai, bona inai tano do oi rakatania momokani. Badina inai tano ese oiemu tadina ena rarana ia ania, oi ese oiemu tadina oi alaia neganai. \v 12 Bema uma gabu lalonai hadoa gaukara oi karaia, tano ese iena anina do ia henia lasi oi dekenai, bona dohore oi be ruma lasi, bona loa kava tauna tanobada dekenai do oi lao.” \p \v 13 Bona Kaino ese Lohiabada dekenai ia hereva, ia gwau, “Lauegu dika davana be metau herea. \v 14 Inai tano bona oiemu vairana dekena amo lau oi lulua noho. Lau be ruma lasi bona loa kava tauna do lau lao tanobada dekenai, bona sedira lau idia davaria taudia ese lau do idia alaia mase.” \p \v 15 To Lohiabada ese Kaino dekenai ia haere, ia gwau, “Lasi momokani. Kaino ia alaia tauna dekenai be davana do lau henia nega tamona lasi, to nega 7.” Vadaeni, Lohiabada ese Kaino dekenai maka ta ia atoa, tau ta ese ia davaria neganai, do ia alaia lasi totona. \v 16 Bona Kaino ese Lohiabada dekena amo ia raka siri, bona tano ta ladana Loa Kava, Eden ena dina ia daekau kahana dekenai ia noho. \s1 Kaino ena bese taudia \p \v 17 Kaino bona iena adavana idia mahuta hebou, bona hahine ia rogorogo. Ia mara, mero ia abia, ena ladana be Enoka. Kaino ese hanua ta ia haginia, inai hanua ena ladana ia atoa Enoka, iena natuna ena ladana hegeregere. \v 18 Enoka ese natuna ta ia abia, iena ladana be Irada. Irada be Mehuiaela ena tamana, bona Mehuiaela be Metusaela ena tamana, bona Metusaela be Lameka ena tamana. \p \v 19 Lameka ese hahine rua dekenai ia headava. Ta ena ladana be Ada, ma ta ena ladana be Sila. \v 20 Ada ia mara, Iabala ia abia. Iabala be palai ruma dekenai idia noho, bona boromakau idia naria taudia edia tubuna. \v 21 Iena tadina ena ladana be Iubala. Ia be gita bona ivilikou idia gadaralaia taudia edia tubuna. \v 22 Bona Sila ia mara, Tubala Kaino ia abia. Ia be kapa bona auri dekenai gaukara taudia ibounai edia tubuna. Inai Tubala Kaino ena taihuna ena ladana be Namaha. \p \v 23 Lameka ese iena adavana ruaosi dekenai ia hereva, ia gwau, \q1 “Ada bona Sila, adavagu ruaosi e, lau dekenai umui kamonai! \q1 Tau ta ese lau ia haberoa, lau alaia vadaeni. \q1 Mero ta ese lau ia botaia, lau alaia mase vadaeni. \q1 \v 24 Kaino ia botaia tauna be davana do ia abia nega 7. \q1 To lau ia botaia tauna be davana do ia abia nega 77.” \p \v 25 Adamu bona iena adavana idia mahuta hebou lou, bona hahine ia rogorogo. Ia mara, mero ta ia abia, bona ia gwau, “Dirava ese natuna ta lau dekenai ia henia vadaeni, Abela, Kaino ese ia alaia tauna ena gabu do ia abia totona.” Unai dainai iena ladana ia atoa, Seta. \v 26 Seta ese natuna ta ia havaraia, iena ladana ia atoa Enosi. \p Unai nega dekenai taunimanima ese Lohiabada ena ladana helagana dekenai guriguri idia hamatamaia. \c 5 \s1 Adamu ena natuna bona ena tubuna \p \v 1 Adamu ena bese taudia edia ladadia be inai: Dirava ese taunimanima ia karaia neganai, ia ese Dirava ena toana hegeregerena ia karaia. \v 2 Tau ta bona hahine ta ia karaia neganai, Dirava ese ia hanamodia, bona edia ladana ia gwauraia, Taunimanima. \p \v 3 Adamu ena mauri lagani be 130 neganai, iena natuna ta ia havaraia, iena toana bamona bona ia hegeregerena vadaeni, iena ladana ia atoa Seta. \v 4 Seta ia vara murinai, Adamu be lagani 800 ma ia mauri noho, iena natuna tatau bona hahine ia havaraia. \v 5 Adamu ena mauri lagani ibounai be 930, vadaeni ia mase. \p \v 6 Seta ena mauri lagani be 105 neganai, ia ese Enosi ia havaraia. \v 7 Vadaeni Enosi ia vara murinai, Seta be lagani 807 ma ia mauri noho, iena natuna tatau bona hahine ia havaraia. \v 8 Seta ena mauri lagani ibounai be 912, vadaeni ia mase. \p \v 9 Enosi ena mauri lagani be 90 neganai, ia ese Kenana ia havaraia. \v 10 Vadaeni Kenana ia vara murinai, Enosi be lagani 815 ma ia mauri noho, iena natuna tatau bona hahine ia havaraia. \v 11 Enosi ena mauri lagani ibounai be 905, vadaeni ia mase. \p \v 12 Kenana ena mauri lagani be 70 neganai, ia ese Mahalalela ia havaraia. \v 13 Vadaeni Mahalalela ia vara murinai, Kenana be lagani 840 ma ia mauri noho, iena natuna tatau bona hahine ia havaraia. \v 14 Kenana ena mauri lagani ibounai be 910, vadaeni ia mase. \p \v 15 Mahalalela ena mauri lagani be 65 neganai, ia ese Iareda ia havaraia. \v 16 Vadaeni Iareda ia vara murinai, Mahalalela be lagani 830 ma ia mauri noho, iena natuna tatau bona hahine ia havaraia. \v 17 Mahalalela ena mauri lagani ibounai be 895, vadaeni ia mase. \p \v 18 Iareda ena mauri lagani be 162 neganai, ia ese Enoka ia havaraia. \v 19 Vadaeni Enoka ia vara murinai, Iareda be lagani 800 ma ia mauri noho, iena natuna tatau bona hahine ia havaraia. \v 20 Iareda ena mauri lagani ibounai be 962, vadaeni ia mase. \p \v 21 Enoka ena mauri lagani be 65 neganai, ia ese Metusela ia havaraia. \v 22 Metusela ia vara murinai, Enoka be Dirava danu idia turana karaia noho, ia lao bona lagani 300 ia ore. Iena natuna tatau bona hahine ia havaraia. \v 23 Enoka ena mauri lagani be 365, \v 24 ia be Dirava danu idia turana karaia noho, vadaeni inai murinai, tau ta ese ia itaia lou lasi, badina be Dirava ese ia abia. \p \v 25 Metusela ena mauri lagani be 187 neganai, ia ese Lameka ia havaraia. \v 26 Vadaeni Lameka ia vara murinai, Metusela be lagani 782 ma ia mauri noho, iena natuna tatau bona hahine ia havaraia. \v 27 Metusela ena lagani ibounai be 969, vadaeni ia mase. \p \v 28 Lameka ena mauri lagani be 182 neganai, ia ese iena natuna ta ia havaraia. \v 29 Iena ladana ia atoa Noa, ena anina be “laga-ani”. Ia gwau, “Lohiabada ese tano ia hadikaia vadaeni kara dekena amo inai mero ese ita do ia hamauria, iseda imana edia gaukara, bona iseda hekwarahi dekena amo do ita laga-ani totona.” \v 30 Noa ia vara murinai, Lameka be lagani 595 ma ia mauri noho, iena natuna tatau bona hahine ia havaraia. \v 31 Lameka ena mauri lagani ibounai be 777, vadaeni ia mase. \p \v 32 Noa ena mauri lagani be 500 neganai, ia ese Sema, bona Hamo, bona Iapeta ia havaraia. \c 6 \s1 Taunimanima edia dika \p \v 1 Nega ia mai vadaeni, taunimanima be momo tanobada dekenai, bona natuna kekeni idia vara noho. \v 2 Bona Dirava ena natuna haida ese idia itaia, inai kekeni be mai edia hairai. Vadaeni, idia ura henia kekenidia idia abia, idia adavaia. \v 3 Bona Lohiabada ia gwau, “Egu lauma be nega ibounai taunimanima edia lalonai do ia noho lasi, badina idia be hidio sibona. Hari ia lao, edia mauri lagani be dohore lagani 120 sibona.” \p \v 4 Unai Dirava ena natuna taudia ese taunimanima edia natuna kekeni idia adavaia bona natuna idia havaraia neganai, tatau badadia badadia idia noho tanobada dekenai. Idia be gunaguna, bona gabeai danu, goada taudia mai ladana, edia sivarai danu be bada. \p \v 5 Lohiabada ese taunimanima ia itaia, edia kara dika be bada herea gabu ibounai dekenai, bona edia laloa be nega ibounai ia dika sibona mo. \v 6 Lohiabada ena lalona be ia hisihisi, taunimanima tanobada dekenai ia havaraia dainai, bona iena lalohisihisi be ia bada momokani. \v 7 Vadaeni ia gwau, “Lau karaia gaudia, taunimanima ibounai do lau hamasea haorea, tanobada gabu ibounai dekena amo. Lau ese boroma ibounai bona ataiai manudia ibounai danu do lau hamasea, badina idia lau havaraia dainai, egu lalona ia hisihisi noho.” \v 8 To Noa dekenai Lohiabada ia moale. \p Noa ena natuna be inai: \v 9 Iena natuna memero be toi, Sema bona Hamo bona Iapeta. \v 10 Noa be kara namo tauna, ia tamona sibona dekenai Dirava ia moale. Ia be Dirava danu ia noho, turana hegeregere. \p \v 11 To taunimanima ibounai be dika momokani Dirava ena vairana dekenai, bona edia dika be gabu ibounai dekenai. \v 12 Dirava ese tanobada ia itaia, ia dika rohoroho vadaeni, badina taunimanima ibounai edia kara be dika momokani. \s1 Noa ese lagatoi ia karaia \p \v 13 Dirava ese Noa dekenai ia hereva, ia gwau, “Mauri gaudia ibounai do lau haorea. Ibounai do lau hamasea haorea, badina tanobada be edia kara dika dekenai ia honu momokani. \v 14 Lagatoi namona ta, au namodia dekenai do oi haginia. Ia lalonai daiutu do oi karaia, bona lalonai bona murimurinai pisi dekenai oi koua. \v 15 Inai bamona do oi karaia: Iena lata be 133 mita, iena lababana be 22 mita, bona iena ataiai be 13 mita. \v 16 Lagatoi ena guhi do oi karaia, bona uindo, ena dobu 44 sentamita do oi karaia, guhi bona haba edia huanai. Sitori toi danu do oi karaia, bona iduara do oi karaia haba dekenai. \v 17 Lau be abata bada herea tanobada dekenai do lau siaia, mauri gaudia ibounai do lau haorea. Gau ibounai tanobada dekenai do idia mase ore, \v 18 to gwauhamata oi dekenai do lau karaia, bona do lau hamomokania. Lagatoi lalonai do oi guia, oi bona oiemu adavana, oiemu natuna memero, bona edia adavadia. \v 19 Mauri gaudia ibounai idauidau rua rua dekenai do oi udaia lao, idia be do idia mauri noho totona, tau ta, hahine ta, inai bamona do oi udaia lao. \v 20 Manu idauidau ibounai, bona boroma gaudia idauidau ibounai, badadia bona maragidia, rua rua dekenai lagatoi dekenai do idia vareai lao, do idia mauri noho totona. \v 21 Aniani gaudia idauidau ibounai danu do oi haboua, bona do oi abia lao, oiemu aniani, bona mauri gaudia edia aniani.” \p \v 22 Bona Noa ese unai bamona ia karaia, Dirava ena hereva ibounai hegeregere. \c 7 \s1 Abata \p \v 1 Lohiabada ese Noa dekenai ia hereva, ia gwau, “Lagatoi lalonai oi guia, oi bona oiemu ruma taudia ibounai, badina be lau itaia, oi sibona be kara maoromaoro tauna inai taunimanima edia huanai. \v 2 Mauri gaudia goevagoeva ibounai 7-7 dekenai oi abia lao, tau 7, hahine 7, to goevagoeva lasi gaudia rua rua dekenai oi abia lao, tau ta, hahine ta. \v 3 Ataiai manudia idauidau danu do oi abia lao, 7-7 dekenai, hahine 7, tau 7. Inai bamona oi karaia, boroma gaudia idauidau bona manu idauidau do idia mauri noho, bona tanobada dekenai do idia vara lou totona. \v 4 Badina be dina 7 do idia ore murinai lau be medu do lau siaia tanobada dekenai. Dina 40 bona hanuaboi 40 medu do ia diho tanobada dekenai, lau karaia mauri gaudia ibounai do lau haorea totona.” \p \v 5 Bona Noa ese Lohiabada ena hereva gauna ibounai ia karaia. \p \v 6 Tanobada dekenai abata ia daekau neganai, Noa ena mauri lagani be 600. \v 7 Noa bona iena adavana bona ena natuna memero bona edia adavadia be lagatoi lalonai idia guia, abata ena ranu dainai. \v 8-9 Mauri gaudia idauidau ibounai, goevagoeva bona goevagoeva lasi, rua rua, tau bona hahine, be lagatoi lalonai idia guia Noa danu, Dirava ena oda hegeregere. Manu bona tano dekenai idia rau gaudia danu, rua rua dekenai, tau bona hahine, idia guia. \v 10 Dina 7 ia ore murinai, abata ia daekau tanobada ena latanai. \p \v 11 Noa ena mauri lagani be 600 neganai, hua iharuana ena dina 17, tanobada henunai ena ranu ia makohia bona ia daekau mai, bona guba ena matuna ibounai be idia kehoa. \p \v 12 Bona medu be tanobada ena latanai ia diho, dina 40 bona hanuaboi 40. \v 13 Unai dina dekenai Noa mai ena adavana danu, bona edia natudia memero Sema bona Hamo bona Iapeta mai edia adavadia danu, be lagatoi dekenai idia guia. \v 14 Boroma gaudia idauidau edia orea edia orea hegeregerena, bona boromakau edia orea edia orea hegeregerena, bona tanobada dekenai idia rau gaudia edia orea edia orea hegeregerena, bona manu idauidau edia orea edia orea hegeregerena, idia danu idia guia lao. \v 15 Mauri gaudia ibounai rua rua dekenai, tau bona hahine, Noa danu lagatoi dekenai idia guia, \v 16 Dirava ena oda hegeregere. Vadaeni Lohiabada ese lagatoi ena iduara ia koua. \p \v 17 Abata ia daekau noho dina 40, ela bona ranu ena dobu be hegeregere lagatoi do ia abia isi. \v 18 Abata ena dobu ia bada daekau noho, bona lagatoi ia hure noho ranu ena kopina dekenai. \v 19 Abata ia bada daekau noho ela bona ororo badadia ibounai ia koua. \v 20 Ma ia daekau ela bona ororo edia atai dekenai ranu ena dobu be 7 mita. \v 21 Mauri gaudia ibounai tanobada dekenai idia mase, manu bona boromakau, bona boroma idauidau, bona tano dekenai idia rau gaudia, bona taunimanima. \v 22 Tanobada dekenai noho mauri gaudia ibounai idia mase ore. \v 23 Lohiabada ese tanobada dekenai noho mauri gaudia ibounai ia haorea, taunimanima bona boromakau, bona tano dekenai rau gaudia, bona ataiai manu danu. Noa sibona, bona ia danu lagatoi dekenai noho taudia bona gaudia sibona idia mauri noho. \p \v 24 Ranu ena dobu ia bada daekau noho dina 150 lalonai. \c 8 \s1 Abata ia ore \p \v 1 To Dirava ese Noa ia laloa noho, ia bona mauri gaudia ibounai, bona boromakau, ia danu lagatoi dekenai idia guia. Vadaeni Dirava ese lai ta ia siaia mai tanobada dekenai, bona ranu ia diho hamatamaia. \v 2 Tanobada henunai ia makohia bona ia daekau mai ranu gabudia be idia koua, guba ena matuna danu be idia koua. Guba dekenai ia diho medu danu be ia doko. \v 3 Ranu be ia diho lao noho. Dina 150 ia ore murinai be sisina ia diho. \v 4 Ela bona hua 7 ena dina 17 dekenai lagatoi ia kamokau Ararata Ororo dekenai. \v 5 Ranu be ia diho lao noho, bona hua 10 ena dina ginigunana dekenai, ororo edia ataiai kahana be idia hedinarai. \p \v 6 Dina 40 murinai Noa ese lagatoi ena uindo ia kehoa, \v 7 bona galo manu ta ia siaia lao. Manu be ia roho lao, bona Noa dekenai ia giroa mai lasi. Lasi, to ia roho lao noho, kahana bona kakana dekenai, ela bona tanobada dekenai ranu be ia kaukau vadaeni. \v 8 Vadaeni Noa ese pune manu ta ia siaia lao, ranu do ia itaia, ia diho momokani o lasi, \v 9 to ranu ese tano ibounai ia do koua dainai, pune manu be helai gabu ta ia davaria lasi. Unai dainai Noa ese murimuri dekenai iena imana ia atoa lao, bona pune manu ia abia lou lagatoi lalonai. \v 10 Dina 7 ia naria, ma lagatoi dekena amo unai pune manu ia siaia lou. \v 11 Adorahi kahanai, pune ia giroa lou Noa dekenai, bona iena uduna dekenai be olive ena rauna matamata ta. Vadaeni, Noa ia diba ranu be ia diho vadaeni. \v 12 Dina 7 ma ia naria, vadaeni pune manu ia siaia lou. Inai neganai pune manu ia giroa mai lasi. \p \v 13 Noa ena mauri lagani be 601 neganai, hua ginigunana ena dina ginigunana dekenai, ranu be ia kaukau momokani tanobada dekenai. Vadaeni Noa ese lagatoi ena koua gauna ia kokia, tanobada kopina ia itaia, be ia kaukau. \v 14 Hua iharuana ena dina 27 dekenai tanobada be ia kaukau vadaeni. \p \v 15 Dirava ese Noa dekenai ia hereva, ia gwau, \v 16 “Lagatoi dekena amo oi diho, oi bona oiemu adavana, bona oiemu natuna memero, mai edia adavadia danu. \v 17 Mauri gaudia ibounai oi danu murimuri dekenai do oi hakaua, manu bona boromakau, bona tanobada dekenai idia rau gaudia ibounai. Do idia vara rohoroho, do idia mara momo, bona do idia momo herea tanobada kahana ibounai dekenai.” \p \v 18 Vadaeni Noa ese lagatoi dekena amo ia diho, ia bona iena adavana, bona iena natuna memero mai edia adavadia. \v 19 Boroma ibounai danu, boromakau, manu, bona tano dekenai rau gaudia danu, ibounai be lagatoi dekena amo idia diho, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena. \s1 Noa ese boubou gauna ia henia \p \v 20 Noa ese boubou patana Dirava dekenai ia haginia. Vadaeni boroma goevagoeva gaudia bona manu goevagoeva gaudia ta ta dekena amo tamona ia abia, boubou patana dekenai ia alaia, bona lahi dekenai idia ia gabua ore, boubou gauna totona. \v 21 Lohiabada ese bonana namona ia kamonai neganai, ia gwau, “Tanobada do lau hadikaia lou lasi taunimanima dainai, badina be lau diba, idia be maragi negana dekena amo, edia laloa be dika. Lau be mauri gaudia do lau alaia ore lou lasi, vanegai lau alaia ore bamona. \q1 \v 22 “Tanobada ia noho neganai, \q1 hadoa nega bona geia nega do ia noho. \q1 Keru nega bona siahu nega, kaukau nega, medu nega, \q1 dina bona hanuaboi, \q1 inai be do idia doko lasi.” \c 9 \s1 Dirava ena gwauhamata Noa dekenai \p \v 1 Dirava ese Noa mai ena natuna danu ia hanamoa, ia gwau, “Natuna momo do umui havaraia, vadaeni emui bese be tanobada gabu ibounai dekenai do idia noho. \v 2 Tanobada ena boroma gaudia idauidau ibounai, bona ataiai manu ibounai, bona tano dekenai idia rau gaudia ibounai, bona gwarume be umui dekenai do idia gari. Umui emui imana dekenai ibounai do lau atoa. \v 3 Hari inai mauri gaudia ibounai umui ania diba, ava aniani umui ania vadaeni hegeregerena. Lau ese lau henia umui dekenai, aniani totona. \v 4 To aniani tamona umui ania diba lasi. Vamu mai rarana danu be mai taravatu, badina be rara be mauri ena badina. \v 5 Bema tau ta ese emui mauri rarana ia habubua, lau be davana do lau henia, do ia mase. Bema boroma ta ese umui ia alaia, lau ese do lau hamasea. Bona bema tau ta ese taunimanima ta ia alaia neganai, lau ese davana do lau henia. \q1 \v 6 “Daika ese taunimanima ta ia alaia, \q1 be taunimanima ese do idia alaia. \q1 Badina be Dirava ese taunimanima ia karaia, \q1 iena toana bamona. \p \v 7 “Hari ia lao, natuna momo do umui havaraia, vadaeni emui bese be bada herea tanobada dekenai, bona tanobada gabu ibounai dekenai do idia noho.” \p \v 8 Bona Dirava ese Noa bona iena natuna dekenai ia hereva, ia gwau, \v 9 “Lau ese hari lauegu gwauhamata taravatuna lau henia umui dekenai, bona emui bese dekenai. \v 10 Umui danu idia noho mauri gaudia ibounai dekenai danu inai gwauhamata lau henia, manu bona boromakau bona tanobada ena boroma ibounai dekenai lau henia, lagatoi dekena amo idia diho gaudia ibounai. \v 11 Lau ese lauegu gwauhamata taravatuna lau hamomokania inai: Lau ese abata dekena amo mauri gaudia ibounai do lau alaia lou lasi. Abata ese tanobada do ia hadikaia ore lou lasi.” \p \v 12 Dirava ma ia gwau, “Inai noho hanaihanai gwauhamata taravatuna lau henia umui dekenai bona mauri gaudia ibounai dekenai, ena toana be inai: \v 13 Lauegu kevau be ori lalonai lau atoa inai. Ia be egu gwauhamata taravatuna tanobada dekenai ena toana. \v 14 Ori lau havaraia tanobada ena ataiai, guba dekenai neganai, bona kevau ia hedinarai ori lalonai neganai, \v 15 lau ese egu gwauhamata umui dekenai bona mauri gaudia ibounai dekenai do lau laloa noho, abata ese mauri gaudia do ia hadikaia ore lou lasi. \v 16 Kevau be ori lalonai ia hedinarai neganai, lau be do lau itaia, bona noho hanaihanai gwauhamata taravatuna, lau bona tanobada ena mauri gaudia ibounai iseda huanai, do lau laloa noho.” \p \v 17 Dirava ese Noa dekenai ia hereva, ia gwau, “Inai kevau be egu gwauhamata mauri gaudia ibounai dekenai ena toana momokani.” \s1 Noa ena natuna \p \v 18 Noa ena natuna memero, lagatoi dekena amo idia diho taudia, edia ladana be Sema, bona Hamo bona Iapeta. Hamo be Kanana ena tamana. \v 19 Noa ena natuna toi be inai, idia be tanobada ibounai edia tubudia. \p \v 20 Noa be biru tauna. Ia ese uaina havaraia uma gabu ginigunana ia hadoa. \v 21 Dina ta uaina haida ia inua murinai, iena kwarana ia giroagiroa, bona iena dabua ibounai ia kokia, bona kopina kavakava ia hekure iena palai ruma lalonai. \v 22 Hamo, Kanana ena tamana ese iena tamana ia itaia, ia be kopina kavakava. Vadaeni, ia lao, iena tadikakana ruaosi dekenai ia hamaoroa. \v 23 Vadaeni Sema bona Iapeta ese dabua badana ta idia abia, edia pagana dekenai idia huaia. Palai ruma dekenai idia raka vareai, to edia murina kahana dekena amo idia raka lao. Edia tamana idia koua dabua dekenai, to edia vairana idia giroa lasi, edia tamana ena kopina kavakava idia itaia garina. \p \v 24 Noa ena inua kekero dekena amo ia noga neganai, ia kamonai dahaka kara dikana iena natuna Hamo ese ia karaia. \v 25 Vadaeni ia gwau, \q1 “Dika do ia mai Kanana ena latana dekenai! \q1 Iena tadikakana dekenai hesiai gaukara momokani do ia karaia.” \m \v 26 Ma ia gwau, \q1 “Lohiabada, Sema ena Dirava, ita hanamoa, \q1 Kanana ese hesiai gaukara do ia karaia Sema dekenai, \q1 \v 27 Dirava ese Iapeta ena bese do ia habadaia be namo. \q1 Iena bese be dohore Sema ena bese taudia danu do idia noho. \q1 Kanana be dohore Iapeta ena hesiai gaukara do ia karaia.” \p \v 28 Abata murinai Noa ese lagani 350 ia mauri noho. \v 29 Iena mauri lagani ibounai be 950, vadaeni ia mase. \c 10 \s1 Noa ena natuna bona ena tubuna \p \v 1 Noa ena natuna toi, Sema bona Hamo bona Iapeta, edia natuna bona edia tubuna be inai, abata ia daekau murinai idia havaraia: \p \v 2 Iapeta ena natuna be inai: Gomere bona Magoga bona Madai bona Iavana bona Tubala bona Meseka bona Tirasi. \v 3 Gomere ena natuna be inai: Asakena bona Ripata bona Togarama. \v 4 Iavana ena natuna be inai: Elisa bona Tarasisi, bona Kitima ena bese bona Dodana ena bese danu ia ese ia havaraia. \v 5 Idia dekena amo kone noho taudia bona motumotu noho taudia ibounai idia vara, edia bese idauidau dekenai, edia tano idauidau dekenai, bona edia gado idauidau dekenai. \p \v 6 Hamo ena natuna be inai: Kusu bona Aigupito bona Putu bona Kanana. \v 7 Kusu ena natuna be inai: Seba bona Havila bona Sabata bona Rama bona Sabateka. Rama ena natuna be inai: Sieba bona Dedana. \v 8 Kusu ese Nimiroda ia havaraia danu, ia be lohia tauna badana ginigunana tanobada dekenai. \v 9 Ia danu be labana tauna mai goada danu Lohiabada ena vairana dekenai, unai dainai taunimanima edia hereva ta ia gwau, “Labana tauna mai goada danu Lohiabada ena vairanai, Nimiroda bamona.” \v 10 Nimiroda ena basileia ginigunana ena hanua badadia be Babela, bona Ereke, bona Akada, bona Kalena, idia ibounai be Sinara tano dekenai. \v 11 Unai tano dekena amo Nimiroda ia raka siri, Asuria tano dekenai ia lao. Unuseni Nineva hanua bona Rehoboto Ira hanua bona Kala hanua ia haginidia, \v 12 bona Resene hanua, Nineva bona Kala edia huanai. Kala be hanua bada herea. \p \v 13 Aigupito ese ia havaraia besena be inai: Ludima bona Anamima bona Lehabima bona Napatuhima, \v 14 bona Patarusima bona Kasaluhima bona Kapatorima. Pilistia taudia be Kasaluhima ena bese dekena amo idia vara. \p \v 15 Kanana ena natuna be inai: Sidono, ia vara guna tauna, bona Heta, \v 16 bona Iebusu taudia bona Amoro taudia bona Girigasa taudia, \v 17 bona Hivi taudia bona Araka taudia bona Sini taudia, \v 18 bona Aravada taudia bona Semara taudia bona Hamata taudia. \p Gabeai Kanana taudia edia iduhu ia makohia, idia lao gabu idauidau dekenai idia noho. \v 19 Kanana taudia edia tano be Sidono dekena amo ia lao bona Gasa, Gerara ena kahana dekenai, bona ia lao bona Lasa, Sodoma, bona Gomora bona Adima bona Seboimi edia kahana dekenai. \v 20 Inai ibounai be Hamo ena bese taudia, edia iduhu idauidau bona edia tano idauidau dekenai idia noho, edia orea ta ta be mai edia gado idauidau. \p \v 21 Sema danu, Iapeta ena kakana, ese iena natuna tatau haida ma ia havaraia. Sema be Ebere ena natuna ibounai edia tubuna. \v 22 Sema ena natuna be inai: Elama bona Asuru bona Apakasada bona Luda bona Arama. \v 23 Arama ena natuna be inai: Usu bona Hulu bona Getere bona Masa. \v 24 Apakasada ese Sela ia havaraia, bona Sela ese Ebere ia havaraia. \v 25 Ebere ena natuna tatau be rua. Ta ena ladana be Pelega, ena anina be “Parara”, badina be iena nega dekenai, tanobada ena bese idia makohia parara. Iena tadina ena ladana be Iokatana. \v 26 Iokatana ena natuna be inai: Alamodada bona Selepe bona Hasaramavete bona Iera, \v 27 bona Hadorama bona Usala bona Dikila, \v 28 bona Obala bona Abimaela bona Sieba, \v 29 bona Opiri bona Havila bona Iobaba. Inai ibounai be Iokatana ena natuna. \v 30 Edia tano be Mesa dekena amo ia lao bona dina ia daekau kahana ena ororo ladana Separa ena kahana dekenai. \v 31 Inai ibounai be Sema ena bese taudia, edia iduhu idauidau, bona edia tano idauidau dekenai idia noho, edia orea ta ta be mai edia gado idauidau. \p \v 32 Noa ena natuna edia tubuna be inai, edia uru dekenai bona edia bese dekenai. Idia dekena amo tanobada ena bese ibounai idia vara, abata ia daekau murinai. \c 11 \s1 Babela ena kohoro \p \v 1 Gunaguna neganai tanobada ibounai ena taunimanima ibounai edia gado be tamona, edia hereva danu be hegeregere. \v 2 Dina ia daekau kahana dekenai idia laolao noho neganai, tano palaka ta idia davaria, Sinara tano dekenai. Vadaeni unuseni idia noho. \p \v 3 Vadaeni idia sibona dekenai idia herevahereva, idia gwau, “Namo, raro nadi momo ita karaia namo, lahi dekenai ita gabua namonamo.” Vadaeni, raro nadi idia abia hegaegae, haginia gaukara totona, bona pisi danu idia abia, raro nadi ena kamokamo gauna. \v 4 Vadaeni, ma idia gwau, “Hari, hanua badana ta ita karaia be namo, iena kohoro be guba dekenai do ia kamokau. Unai dekena amo iseda ladana do ia bada, tanobada kahana kahana ibounai dekenai do ita loaloa kava noho garina.” \p \v 5 Vadaeni Lohiabada ia diho, hanua bona kohoro, inai taudia idia karaia gauna do ia itaia totona. \v 6 Bona ia gwau. “Hari inai taudia be bese tamona, bona gado tamona idia veria noho. Idia karaia hamatamaia gauna be inai. Gabeai, bema gau ta idia ura karaia, daika ese edia dala do ia koua? \v 7 Ita diho namo, bona edia gado do ita haidaua, vadaeni ta ta idia edia hereva be do idia kamonai diba lasi.” \p \v 8 Vadaeni, Lohiabada ese ia luludia tanobada kahana kahana ibounai dekenai, bona edia hanua badana haginia gaukara idia hadokoa. \v 9 Unai hanua ena ladana be Babela, badina be unuseni dekenai Lohiabada ese taunimanima edia gado ia haidaua, bona unai gabu dekena amo ia luludia, tanobada kahana kahana ibounai dekenai idia lao. \s1 Aberamo ena sene taudia \p \v 10 Sema ena natuna bona iena tubuna be inai: Sema ena mauri lagani be 100 neganai, ia ese Apakasada ia havaraia, abata ia diho vadaeni lagani rua murinai. \v 11 Apakasada ia vara murinai, Sema be lagani 500 ia mauri noho, bona ia ese iena natuna tatau bona hahine ma haida ia havaraia. \p \v 12 Apakasada ena mauri lagani be 35 neganai, ia ese Sela ia havaraia. \v 13 Sela ia vara murinai, Apakasada be lagani 403 ia mauri noho, bona ia ese iena natuna tatau bona hahine ma haida ia havaraia. \p \v 14 Sela ena mauri lagani be 30 neganai, ia ese Ebere ia havaraia. \v 15 Ebere ia vara murinai, Sela be lagani 403 ia mauri noho, bona ia ese iena natuna tatau bona hahine ma haida ia havaraia. \p \v 16 Ebere ena mauri lagani be 34 neganai, ia ese Pelega ia havaraia. \v 17 Pelega ia vara murinai, Ebere be lagani 430 ia mauri noho, bona ia ese iena natuna tatau bona hahine ma haida ia havaraia. \p \v 18 Pelega ena mauri lagani be 30 neganai, ia ese Reu ia havaraia. \v 19 Reu ia vara murinai, Pelega be lagani 209 ia mauri noho, bona ia ese iena natuna tatau bona hahine ma haida ia havaraia. \p \v 20 Reu ena mauri lagani be 32 neganai, ia ese Seruga ia havaraia. \v 21 Seruga ia vara murinai, Reu be lagani 207 ia mauri noho, bona ia ese iena natuna tatau bona hahine ma haida ia havaraia. \p \v 22 Seruga ena mauri lagani be 30 neganai, ia ese Nahoro ia havaraia. \v 23 Nahoro ia vara murinai, Seruga be lagani 200 ia mauri noho, bona ia ese iena natuna tatau bona hahine ma haida ia havaraia. \p \v 24 Nahoro ena mauri lagani be 29 neganai ia ese Tera ia havaraia. \v 25 Tera ia vara murinai, Nahoro be lagani 119 ia mauri noho, bona ia ese iena natuna tatau bona hahine ma haida ia havaraia. \p \v 26 Tera ena mauri lagani be 70 murinai, ia ese Aberamo bona Nahoro bona Harana ia havaraia. \p \v 27 Tera ena natuna bona iena tubuna be inai: Tera ese Aberamo bona Nahoro bona Harana ia havaraia. Harana ese Lota ia havaraia. \v 28 Aberamo ena tamana Tera ia do mase lasi neganai, Harana ia mase guna, ia vara gabuna dekenai, Uru, Kaledea taudia edia hanua ta, unuseni ia mase. \v 29 Aberamo ia headava, Nahoro danu ia headava. Aberamo ena adavana ena ladana be Sarai. Nahoro ena adavana ena ladana be Milika, Harana ena natuna. Unai Harana ena natuna be Milika, bona Isika. \v 30 Sarai be hegeregere lasi natuna ta do ia havaraia. \p \v 31 Tera ese iena bese taudia haida ia hakaudia, Uru hanua, Kaledea tano idia rakatania, Kanana tano dekenai idia lao totona. Iena bese taudia edia ladana be inai: Iena natuna, Aberamo, ena tubuna Lota, Harana ena natuna, bona iena ravana Sarai, Aberamo ena adavana. Gabu ta dekenai idia ginidae, ena ladana be Harana. Unuseni idia noho. \v 32 Tera ena mauri lagani ibounai be 205, vadaeni Harana hanua dekenai ia mase. \c 12 \s1 Dirava ia boiboi Aberamo dekenai \p \v 1 Lohiabada ese Aberamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Oiemu tano bona oiemu varavara bona oiemu tamana ena ruma oi rakatania, bona oi dohore lau hadibaia tano dekenai do oi lao. \v 2 Lau be oi dekenai tubuna momo do lau henia, dohore idia be bese bada herea. Oi do lau hanamoa, bona oiemu ladana do lau habadaia, vadaeni taunimanima ese namo bada do idia davaria oi dekena amo. \q1 \v 3 Oi idia hanamoa taudia be lauegu hanamoa do idia davaria, \q1 to oi idia hadikaia taudia be dohore lau hadikaia. \q1 Tanobada ena bese ibounai, \q1 be oi dainai namo bada do idia davaria.” \p \v 4 Vadaeni Aberamo ia lao, Dirava ena oda hegeregere. Lota be Aberamo danu idia lao. Aberamo be Harana hanua ia rakatania neganai iena mauri lagani be 75. \v 5 Aberamo ese iena adavana Sarai bona iena vavana Lota ia hakaua lao. Harana hanua dekenai idia davaria kohu bona gaukara memero danu idia abia lao. Idia toreisi, Kanana dekenai idia lao gwauraia. \p \v 6 Kanana dekenai idia ginidae neganai, Aberamo ese tano ia raka hanaia, ia lao bona Sekema hanua ena helaga gabuna dekenai ia ginidae, ma ia raka lao, ela bona au helagana ladana More dekenai. Unai neganai Kanana taudia be unai tano dekenai idia noho. \v 7 Lohiabada ese Aberamo dekenai ia hedinarai, ia hereva, ia gwau, “Inai tano be oiemu tubuna dekenai do lau henia.” Vadaeni unuseni Aberamo ese boubou patana ia karaia Lohiabada dekenai, badina be Lohiabada ese ia dekenai ia hedinarai unai gabu dekenai. \p \v 8 Unai murinai Aberahamo ese unai gabu ia rakatania, ia lao diho kahanai. Ororo ta, Betele hanua ena dina ia daekau kahana dekenai iena palai ruma ia haginia. Betele be dina ia diho kahanai, Ai hanua be dina ia daekau kahanai. Unuseni boubou patana ia karaia, bona Lohiabada dekenai ia tomadiho. \v 9 Vadaeni ma ia toreisi, ia lao diho kahanai, Negebe tano kahirakahira. \s1 Aberamo be Aigupito dekenai ia lao \p \v 10 To aniani be lasi unai tano dekenai. Unai dainai ia lao diho kahana Aigupito dekenai, unuseni do ia noho nega sisina, badina aniani be lasi momokani. \v 11 Aigupito ena hetoa gabuna be kahirakahira neganai, iena adavana Sarai dekenai ia hereva, ia gwau, “Kamonai, oi be hairai dikadika hahine ta. \v 12 Aigupito taudia ese oi idia itaia neganai do idia gwau, ‘Ia be Aberamo ena adavana.’ Vadaeni, lau do idia alaia, oi idia abia totona. \v 13 Mani idia dekenai oi hamaoroa, oi be lauegu taihuna, vadaeni oi dainai dohore lau noho namonamo mai mauri danu.” \p \v 14 Aberamo ese Aigupito ena tano dekenai ia ginidae neganai, Aigupito taudia ese iena adavana idia itaia, ia be hairai dikadika. \v 15 Farao ena lohia taudia idia itaia, vadaeni Sarai ena hairai be Farao dekenai idia hamaoroa. Vadaeni, idia hakaua lao Farao ena ruma badana dekenai. \v 16 Hahine dainai Farao ese Aberamo ia naria namonamo, bona mamoe, nanigosi, boromakau, kamelo, hesiai taudia bona hesiai hahine ia dekenai ia henia. \p \v 17 To Lohiabada ese gorere dikadia dekenai Farao mai ena ruma taudia danu ia hisihisi henidia, Sarai, Aberamo ena adavana dainai. \v 18 Vadaeni Farao ese Aberamo ia boiria mai, ia gwau henia, ia gwau, “Dahaka oi karaia lau dekenai? Badina dahaka lau oi hamaoroa lasi ia be oiemu adavana? \v 19 Badina dahaka oi gwau ia be oiemu taihuna, vadaeni lau adavaia? Oiemu adavana be inai, oi abia, umui lao.” \v 20 Vadaeni Farao ese iena gaukara taudia dekenai ia oda, do idia hakaua lao. Vadaeni idia ese Aberamo mai ena adavana, mai ena kohu ibounai, be edia tanobada ena murimurina dekenai idia atoa. \c 13 \s1 Aberamo bona Lota idia parara \p \v 1 Aberamo ese Aigupito ena tano ia rakatania, ia bona iena adavana danu. Iena kohu ibounai ia abia lao. Idia lao mirigini kahanai, Negebe ena tano dekenai. Lota danu idia lao. \v 2 Aberamo be kohu momo tauna, iena mamoe, nanigosi, boromakau, siliva bona golo be momo herea. \v 3 Negebe dekena amo ia laolao, ia lao Betele hanua dekenai, vadaeni iena palai ruma ia haginia lou, ena gabu gunana dekenai, Betele hanua bona Ai hanua edia huanai. \v 4 Unai gabu be guna boubou patana ia karaia gabuna. Unuseni Aberamo be Lohiabada dekenai ma ia tomadiho. \p \v 5 Lota danu, Aberamo danu ia lao tauna, be mai ena mamoe, nanigosi bona boromakau, bona ia danu idia noho palai ruma taudia danu. \v 6 Tano be hegeregere lasi idia ruaosi gabu tamona dekenai do idia noho hebou, badina be edia boromakau be momo herea. \v 7 Unai dainai Aberamo ena boromakau naria taudia be Lota ena boromakau naria taudia danu idia heai. Unai neganai Kanana taudia bona Perisi taudia be unai tano dekenai idia noho. \p \v 8 Vadaeni Aberamo ese Lota dekenai ia gwau, “Ita be varavara, oiemu taudia bona lauegu taudia idia heai be dika. \v 9 Ita parara be namo. Oiemu ura tano mani oi abia hidi, vadaeni oi ese lau oi rakatania. Oi be kahana oi lao, lau be kahana do lau lao.” \p \v 10 Vadaeni Lota ese iena matana ia negea, Ioridane Sinavai ena koura ia itaia, ibounai be mai edia ranu. Ia be Lohiabada ena uma gabu bamona, bona Aigupito ena tano bamona danu, ia lao bona Soara. (Inai be Lohiabada ese Sodoma hanua bona Gomora hanua ia hadikaia ore lasi neganai.) \v 11 Vadaeni Lota ese Ioridane koura ibounai ia abia hidi, bona dina ia daekau kahana dekenai ia lao. Idia ruaosi idia parara unai bamona. \v 12 Aberamo be Kanana ena tano dekenai ia noho, bona Lota be koura ena hanuadia dekenai ia lao, bona Sodoma kahirakahira dekenai ia ese iena palai ruma ia haginia. \v 13 Sodoma taudia be dika bada, Lohiabada ena vairana dekenai kara dika bada idia karaia. \s1 Aberamo ia lao Heberona dekenai \p \v 14 Lota ia rakatania murinai, Lohiabada ese Aberamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Inai gabu dekena amo oiemu matana oi negea kahana ibounai dekenai. \v 15 Hari oi itaia noho tano ibounai oi dekenai, bona oiemu tubuna dekenai do lau henia, ia lao bona hanaihanai. \v 16 Oi dekenai tubuna momo herea do lau henia, bona tau ta ese idia do ia duahia diba lasi, tanobada ena tano kahu ibounai ena momo ia duahia diba lasi bamona. \v 17 Oi toreisi, inai tano ibounai do oi hanaia lao, badina be ibounai oi dekenai do lau henia.” \p \v 18 Vadaeni Aberamo ese iena palai ruma ia lokua, ia toreisi, ia lao Heberona dekenai. Unuseni ia noho, Mamare ena au helagadia kahirakahira. Unuseni boubou patana ta ia karaia, Lohiabada dekenai. \c 14 \s1 Aberamo ese Lota ia hamauria \p \v 1 Amarapela, Sinara tano ena king, Arioka, Elasara tano ena king, Kedoralaomere, Elama tano ena king, bona Tidala, Goimi tano ena king, \v 2 be idia lao tuari king 5 danu, Bera, Sodoma ena, Birisa, Gomora ena, Sinaba, Adima ena, Semebere, Seboimi ena, bona Bela ena king. Bela ena ladana ta be Soara. \v 3 Inai king 5 be idia haboua tamona Sidima Koura dekenai. Inai gabu, hari ena ladana be Mase Davara. \v 4 Lagani 12 lalonai idia be king Kedoralaomere dekenai hesiai gaukara idia karaia, to lagani namba 13 dekenai idia toreisi, idia tuari henia. \p \v 5 Lagani namba 14 dekenai Kedoralaomere, mai ena durua taudia danu, ese ia toreisi, Repaima taudia, Asataroto Karanaimi dekenai ia halusidia, bona Susima taudia, Hamo dekenai ia halusidia, bona Emima taudia, Save Kiriataimi dekenai ia halusidia. \v 6 Hori taudia danu, edia ororo, ladana Seiri dekenai ia halusidia, bona ia luludia ia lao bona El Parana, taunimanima noho lasi tano ena hetoa badinai. \v 7 Vadaeni Kedoralaomere ia giroa mai Kadesi dekenai, (ena ladana ta be “Kota Hereva ena Ranu Gabuna”), bona ia ese Amaleka taudia ibounai idia halusidia. Ma ia ese Amoro taudia, Hasasono Tamara dekenai idia noho, danu ia halusidia. \p \v 8 Vadaeni Sodoma ena king bona Gomora ena king bona Adima ena king bona Seboimi ena king bona Bela (ladana ta be Soara) ena king, be edia tuari taudia idia haboua Sidima Koura dekenai, tuari totona. \v 9 Inai king 5 ese king 4, Kedoralaomere, Elama ena king, bona Tidala, Goimi ena king, bona Amarapela, Sinara ena king, bona Arioka, Elasara ena king dekenai idia tuari henia. \v 10 Unai Sidima Koura be mai ena pisi guri momo herea. Vadaeni Sodoma ena king bona Gomora ena king be tuari dekena amo idia ura heau neganai, pisi guri lalonai idia moru. To taunimanima oredia be ororo dekenai idia heau mauri. \v 11 Unai king 4 ese kohu ibounai bona aniani ibounai Sodoma bona Gomora dekenai idia dadia, bona hanua idia rakatania lao. \v 12 Lota, Aberamo ena vavana, Sodoma dekenai ia noho. Vadaeni idia ese ia danu idia dogoatao, idia abia lao, mai ena kohu ibounai. \p \v 13 To heau mauri tauna ta ia lao, Aberamo, Heberu tauna dekenai ia hamaoroa. Aberamo be Mamare, Amoro tauna, Esakolo bona Anere edia kakana ena au helagadia kahirakahira ia noho. Inai tau toi be Aberamo danu idia turana karaia vadaeni. \v 14 Aberamo ia kamonai iena varavara be idia abia mauri. Vadaeni, ia ese iena palai ruma noho tuari taudia ia haboua. Idia ibounai be tatau 318. Bona idia ese unai king taudia murinai idia raka, ia lao bona Dano hanua. \v 15 Unuseni Aberamo bona ena tatau idia parara, orea rua idia lao, hanuaboi lalonai unai king taudia idia tuari henidia, idia halusidia. Bona Aberamo ia luludia, ia lao bona Hoba, Damaseko ena mirigini kahana dekenai. \v 16 Kohu ibounai idia abia lou. Aberamo ena varavara Lota mai ena kohu danu, bona hahine bona taudia momo danu ia abia lou. \s1 Melekisedeka ese Aberamo ia hanamoa \p \v 17 Aberamo ese Kedoralaomere bona king haida ia halusidia murinai, ia giroa mai, bona Sodoma ena king ese ia danu ia hedavari Save Koura dekenai, ena ladana ta be, King ena Koura. \p \v 18 Vadaeni Melekisedeka, Salema ena king, ia be Ataiai Momokani Dirava ena helaga tauna, ese paraoa bona uaina ia mailaia Aberamo dekenai. \v 19 Ia ese Aberamo ia hanamoa, ia gwau, \q1 “Ataiai Momokani Dirava, \q1 guba bona tanobada karaia Dirava ese, \q1 Aberamo ia hanamoa be namo, \q1 \v 20 Ataiai Momokani Dirava lau hanamoa inai. \q1 Ia ese kwalimu oi dekenai ia henia, \q1 oi dekenai idia tuari taudia dekena amo.” \m Bona Aberamo ese ia abia kohu ibounai ia haria kahana 10, bona kahana ta Melekisedeka dekenai ia henia. \p \v 21 Bona Sodoma ena king ese Aberamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Oi abia kohu ibounai oi dogoatao noho, to lauegu taunimanima sibona lau dekenai oi henia. \v 22 To Aberamo ese ia haere, ia gwau, “Lau ese Lohiabada, Ataiai Momokani Dirava, guba bona tanobada ia karaia Diravana ena vairanai hari lau gwauhamata metau henia, \v 23 lau gwau, oiemu kohu ta do lau abia lasi, tamaka varo danu do lau abia lasi. Gabeai do oi gwau, ‘Aberamo ena kohu momo be lau dekena amo ia abia’ garina. \v 24 Lau sibona be gau ta do lau abia lasi. Lauegu taudia idia ania vadaeni aniani sibona lau dekenai oi henia. Bona lauegu turana Anere bona Esakolo bona Mamare edia kohu kahana do idia abia, inai sibona.” \c 15 \s1 Dirava ena gwauhamata taravatuna Aberamo dekenai \p \v 1 Inai murinai, Lohiabada ena hereva Aberamo ia kamonai, mata hanai lalonai. Lohiabada ia gwau, \q1 “Aberamo e, oi gari lasi. \q1 Lau be oiemu kesi. \q1 Oi dekenai hanamoa do lau habadaia.” \m \v 2 To Aberamo ia gwau, “Egu Lohiabada Dirava e, lau be natuna lasi. Edena bamona lau dekenai hanamoa do oi habadaia? Lauegu kohu do ia abia tauna be tamona, Eliesere, Damaseko tauna. \v 3 Oi be natuna ta lau dekenai oi henia lasi, bona egu hesiai tauna ese lauegu kohu do ia abia.” \p \v 4 Vadaeni, Lohiabada ena hereva Aberamo ese ia kamonai lou. Lohiabada ia gwau, “Inai hesiai tauna be oiemu kohu do ia abia lasi, oiemu natuna korikori ese oiemu kohu do ia abia.” \v 5 Lohiabada ese ia hakaua murimuri dekenai, ia gwau, “Guba oi itaia, hisiu oi duahia diba o lasi? Oiemu tubuna edia momo be dohore unai bamona.” \p \v 6 Vadaeni, Aberamo ese Lohiabada dekenai ia abidadama henia, unai dainai Lohiabada ia gwauraia, Aberamo be maoro. \p \v 7 Lohiabada ma ia dekenai ia hereva lou, ia gwau, “Lau Lohiabada ese Uru, Kaledea ena hanua dekena amo oi lau hakaua vadaeni, inai tano oi dekenai do lau henia, oiemu tano korikori totona.” \p \v 8 To Aberamo ia gwau, “Lohiabada Dirava e, edena bamona do lau diba inai be lauegu tano korikori?” \p \v 9 Lohiabada ia gwau, “Boromakau hahine ta, lagani toi gauna, bona nani ta, lagani toi gauna, bona mamoe tau, lagani toi gauna, bona manu ena ladana kerea ta, bona pune manu natuna ta, oi mailaia lau dekenai.” \p \v 10 Aberamo ese inai ibounai ia abia mai, ia utudia parara, kahana rua idia lao, bona kahana rua rua dekenai ia haboua, to manu ia utudia lasi. \v 11 Galo manudia idia diho vamu dekenai, to Aberamo ese ia luludia. \p \v 12 Dina ia diho neganai, Aberamo ia mahuta mase, bona gari bada ese ia abia. \v 13 Lohiabada ese ia dekenai ia hereva, ia gwau, “Momokani, oiemu tubuna be idau tano dekenai dohore idia noho, idau taudia bamona. Unuseni hesiai gaukara davana lasi do idia karaia, bona hisihisi do idia abia lagani 400 dekenai. \v 14 To idia dekenai hesiai gaukara do idia henia besena be do lau panisia, bona unai tano oiemu bese taudia ese do idia rakatania neganai, kohu momo do idia abia lao. \v 15 To oiemu mauri lagani be do momo herea, bona mai maino danu do oi mase, bona oi buruka momokani neganai, do idia guria oi. \v 16 Oiemu tubuna be inai tano dekenai do idia giroa mai lasi, ia lao bona uru 4 do idia ore vadaeni. Badina be inai Amoro taudia do lau luludia diba lasi, ia lao bona edia dika be bada, davana do lau henia dikana hegeregerena.” \p \v 17 Dina ia diho, bona dibura ia mai neganai, lahi gauna mai ena kwalahu, bona kede idia hedinarai. Idia be vamu gaudia huanai idia lao. \v 18 Unai dina dekenai Lohiabada ese Aberamo dekenai ia gwauhamata, bona gwauhamata taravatuna ia karaia, ia gwau, “Lau ese oiemu tubuna taudia dekenai inai tano ibounai do lau henia: Aigupito ena sinavai dekena amo ia lao bona sinavai badana ladana Euperate. \v 19 Kene taudia edia tano, Kenise taudia edia tano, Kadamono taudia edia tano. \v 20 Hiti taudia edia tano, Perisi taudia edia tano, Repaima taudia edia tano, \v 21 Amoro taudia edia tano, Kanana taudia edia tano, Girigasa taudia edia tano, bona Iebusu taudia edia tano.” \c 16 \s1 Hagara bona Isamaela \p \v 1 Aberamo ena adavana, Sarai, be gabani, natuna ta ia abia lasi Aberamo dekenai. To ia be mai ena hesiai hahine ta, Aigupito hahine, iena ladana be Hagara. \v 2 Sarai ese Aberamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Oi diba, Lohiabada ese natuna ta lau dekenai ia henia lasi. Oi dekenai lau noinoi, lauegu hesiai hahine oi abia, sedira natuna ta ia dekenai do lau abia.” \p Vadaeni Aberamo ese Sarai ena hereva dekenai ia kamonai henia. \v 3 Unai dainai Sarai ese iena hesiai hahine Hagara, Aigupito hahine, ia abia, iena adavana Aberamo dekenai ia henia, do ia adavaia. Aberamo be lagani 10 Kanana dekenai ia noho murinai inai kara ia vara. \v 4 Aberamo be Hagara danu idia mahuta hebou murinai hahine be ia rogorogo. \p Hagara ia diba ia be rogorogo vadaeni dainai, iena biaguna hahine dekenai ia matauraia lasi. \v 5 Vadaeni Sarai ese Aberamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Hagara ese lau ia matauraia lasi, be oiemu kerere dainai. Lauegu hesiai hahine lau henia oi dekenai, to ia diba ia be rogorogo neganai ia mai bona hari, ia ese lau ia matauraia lasi, Lohiabada ese ita ruaosi iseda huanai do ia gwauraia daika be maoro, bona daika be kerere.” \p \v 6 To Aberamo ese Sarai dekenai ia haere, ia gwau, “Vadaeni, hahine be oiemu imana dekenai, oiemu ura hegeregere oi karaia ia dekenai.” Vadaeni Sarai ese ia dagedage henia, ia lao bona Hagara be ia heau. \p \v 7 Lohiabada ena aneru ese taunimanima lasi gabuna ena ranu guri ta dekenai Hagara ia davaria. Unai ranu guri be Suru dala ena badibadinai. \v 8 Aneru ia gwau, “Hagara e, Sarai ena hesiai hahine, edeseni oi mai, bona edeseni do oi lao?” Ia haere, “Lau be Sarai dekena amo lau heau noho.” \v 9 Ia gwau, “Oi giroa lou, bona iena hereva oi kamonai henia.” \v 10 Aneru ma ia gwau, \q1 “Lau ese tubuna momo oi dekenai do lau henia, \q1 duahia diba lasi. \q1 \v 11 Oi be nega sisina lalonai, \q1 mero ta do oi abia. \q1 Iena ladana do oi atoa, Isamaela. \q1 Badina be Lohiabada ese oiemu hisihisi, \q1 bona emu tai ia kamonai vadaeni. \q1 \v 12 To oiemu natuna ese, \q1 uda doniki bamona do ia noho. \q1 Ia ese taunimanima ibounai dekenai, \q1 do ia dagedage henia, \q1 bona taunimanima ibounai ese, \q1 ia dekenai do idia dagedage henia. \q1 Ia be iena varavara danu do ia noho lasi.” \m \v 13 Hagara ese sibona dekenai ia henanadai, ia gwau, “Momokani, inai gabu dekenai Dirava lau itaia, to lau mauri noho?” Unai dainai Hagara ese Lohiabada ena ladana ia atoa, “Oi be lau oi itaia noho Diravana”. \v 14 Unai dainai unai ranu guri Kadesi bona Beredi huanai, ena ladana idia atoa, “Lau ia itaia Mauri Tauna ena ranu guri”. \p \v 15 Vadaeni, Hagara ia mara, mero ta ia abia, Aberamo ena. Bona Aberamo ese iena ladana ia atoa Isamaela, ena anina be, “Dirava ia kamonai noho.” \v 16 Unai neganai Aberamo ena mauri lagani be 86. \c 17 \s1 Kopina utua be gwauhamata taravatuna ena toana \p \v 1 Aberamo ena mauri lagani be 99 neganai, Lohiabada ese ia dekenai ia hedinarai, ia gwau, “Lau be Siahu Ibounai Dirava, lau dekenai do oi kamonai oiemu mauri dinadia ibounai, bona kara maoromaoro do oi karaia. \v 2 Lauegu gwauhamata taravatuna, oi bona lau iseda huanai lau karaia inai, bona tubudia momo do lau henia oi dekenai.” \p \v 3 Vadaeni Aberamo ia tui diho, bona iena vairana ia atoa diho, tano dekenai. Dirava ia gwau, \v 4 “Oi danu do lau badinaia gwauhamata taravatuna be inai: Oi be dohore bese momo edia tubuna. \v 5 Oiemu ladana be do idia atoa lou lasi Aberamo, to do idia atoa Aberahamo, badina be bese momo havaraia tauna oi lau halaoa inai. \v 6 Tubudia momo oi dekenai do lau henia, bona idia haida be dohore king taudia. Oiemu tubuna be momo dainai, bese momo dohore idia vara oi dekenai. \p \v 7 “Lauegu gwauhamata taravatuna oi bona oiemu tubuna dekenai do lau badinaia vairai negadia dekenai. Ia be noho hanaihanai gwauhamata taravatuna. Lau be dohore oiemu Dirava, bona oiemu tubuna edia Dirava. \v 8 Inai hari oi noho idau tauna bamona tano do lau henia oi dekenai, bona oiemu tubuna dekenai. Inai Kanana tano ibounai be oiemu, bona oiemu tubuna edia, ela bona hanaihanai, bona lau be edia Dirava do lau noho.” \p \v 9 Dirava ese Aberahamo dekenai ma ia hereva, ia gwau, “Oi danu ese inai gwauhamata taravatuna lau bona oi, iseda huanai do oi badinaia, oi bona oiemu tubuna taudia, vairai negadia lalonai. \v 10 Inai gwauhamata taravatuna ena toana, be oi bona oiemu tubuna taudia ese do umui karaia momokani: Emui tatau ibounai be kopina utua kara do idia abia. \v 11 Emui kopina do umui utua, inai be gwauhamata taravatuna oi bona lau iseda huanai ena toana. \v 12 Emui memero ibounai ta ta dina 8 idia abia neganai, edia kopina do umui utua. Emui ruma dekenai vara hesiai taudia danu edia kopina do umui utua. Bona idau taudia dekena amo umui hoia hesiai taudia danu edia kopina do umui utua. \v 13 Inai ibounai ta ta kopina utua kara do idia abia, bona inai be emui tauanina dekenai ena toa ta, lauegu hanaihanai noho gwauhamata taravatuna umui dekenai ena toana. \v 14 Bema emui tau ta be kopina utua kara ia abia lasi, ia be iena bese taudia dekena amo do umui atoa siri, badina be lau dekenai gwauhamata taravatuna ia badinaia lasi dainai.” \p \v 15 Dirava ese Aberahamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Oiemu adavana ena ladana oi atoa lou lasi Sarai, iena ladana hari be Sara. \v 16 Lau ese do lau hanamoa, bona ia dekena amo natuna mero oi dekenai do lau henia. Lau ese Sara do lau hanamoa, bona ia be dohore bese idauidau edia sinana, bona iena tubuna haida be dohore king taudia.” \p \v 17 Aberahamo ia tui diho, iena vairana ia atoa diho tano dekenai, to inai bamona ia laloa neganai, ia kiri, ia gwau, “Iena mauri lagani be 100 tauna, natuna ta do ia havaraia diba? Sara danu ena mauri lagani be 90, be dohore ia mara, a?” \v 18 Dirava dekenai ia hereva, ia gwau, “Oi dekenai lau noinoi, Isamaela ena mauri do oi naria namonamo.” \p \v 19 To Dirava ia gwau, “Lasi, oiemu adavana Sara be natuna mero do ia havaraia, bona iena ladana do oi atoa Isako. Lauegu gwauhamata taravatuna Isako dekenai, bona iena tubuna dekenai do lau badinaia. Ia be noho hanaihanai gwauhamata taravatuna. \v 20 Oi ese oi noinoi, lau ese Isamaela do lau naria, bona lau be inai bamona do lau karaia. Ia be dohore king natuna 12 edia tamana, bona iena tubudia dekenai bese badana ta do lau karaia. \v 21 To lauegu gwauhamata taravatuna oiemu natuna Isako dekenai be do lau badinaia. Ia be Sara dekenai do ia vara, vaira lagani inai bamona nega dekenai.” \p \v 22 Dirava ese iena hereva ia hadokoa, vadaeni ia daekau, Aberahamo ia rakatania. \v 23 Unai dina dekenai, Aberahamo ese iena natuna Isamaela bona iena hesiai memero ibounai edia kopina ia utua, iena ruma dekenai idia vara taudia, bona ia hoia taudia danu, iena ruma noho tatau ibounai, Dirava ena oda hegeregere. \v 24 Aberahamo ena mauri lagani be 99 neganai kopina utua ia abia. \v 25 Iena natuna Isamaela ena mauri lagani be 13. \v 26 Idia ruaosi be kopina utua idia abia dina tamona dekenai, \v 27 iena hesiai memero ibounai danu. \c 18 \s1 Dirava ia gwauhamata Isako do ia vara \p \v 1 Lohiabada ese Aberahamo dekenai ma ia hedinarai lou, Mamare ena au helagadia gabu dekenai. Dina tubu neganai Aberahamo ese iena palai ruma ena iduara dekenai ia helai noho. \v 2 Vadaeni iena matana ia negea, tatau toi ia itaia unuseni idia gini. Ia itaia neganai, iena palai ruma iduara dekena amo ia heau lao, ia tui diho tano dekenai, \v 3 ia gwau, “Lauegu Lohiabada e, lau ura oiemu ura lau karaia, mani emu kara lauegu ruma oi hanaia lasi, oi noho iniseni. Lau be oiemu hesiai tauna. \v 4 Lau ura ranu totona do lau boiboi, idia mailaia, emui aena huria totona. Bona inai au henunai umui laga-ani. \v 5 Aniani sisina do lau mailaia, goada do umui abia, gabeai emui dala dekenai ma do umui raka lao. Lauegu ruma dekenai umui mai vadaeni, unai dainai emui ura lau ura karaia.” Idia gwau, “Vadaeni, oiemu hereva hegeregere oi karaia.” \p \v 6 Aberahamo ese palai ruma lalonai karaharaga ia raka vareai, bona Sara dekenai ia gwau, “Karaharaga, paraoa namona ena metau 14 kilogram oi abia, oi karaia hegaegae, bona beredi oi gabua.” \p \v 7 Vadaeni ia heau lao iena boromakau dekenai, boromakau natuna ta ia abia, ena hidiona be manokamanoka bona mai digara danu, iena hesiai tauna dekenai ia henia, vadaeni karaharaga ia lao, ia nadua. \v 8 Bata bona rata ia abia, bona hari idia nadua vamu, bona inai tatau toi edia vairanai ia atoa. Idia aniani neganai, Aberahamo be idia kahirakahira au henunai ia gini. \p \v 9 Gabeai ia dekenai idia henanadaia, idia gwau, “Oiemu adavana Sara be edeseni?” Ia gwau, “Ia be palai ruma lalonai.” \p \v 10 Vadivadi tauna ta ia gwau, “Oi dekenai lau gwauhamata, hua 9 lalonai oiemu adavana Sara be natuna mero do ia abia. Unai neganai do lau giroa mai.” \p Sara be palai ruma iduara murinai ia gini, bona unai hereva ia kamonai noho. \v 11 Aberahamo bona Sara be buruka momokani, bona Sara ena hua gorere ena nega be ia ore vadaeni. \v 12 Unai dainai Sara be sibona lalona dekenai ia kiri, ia gwau, “Lau be buruka vadaeni, bona natuna abia nega be ia ore vadaeni, headava ena moale do lau abia noho? Bona lauegu adavana be ia buruka danu.” \p \v 13 Bona Lohiabada ese Aberahamo dekenai ia henanadaia, ia gwau, “Sara be badina dahaka ia kiri, bona ia gwau, ‘Lau buruka neganai, edena bamona natuna ta lau abia, a?’ \v 14 Be, hoa kara ia noho, Lohiabada ia karaia diba lasi, a? Hua 9 lalonai, nega korikori dekenai, do lau giroa mai, bona Sara be natuna mero do ia abia.” \p \v 15 Sara be ia gari dainai, ia koikoi, ia gwau, “Lau kiri lasi.” To ia gwau, “Lasi, momokani, oi kiri.” \s1 Aberahamo ese Sodoma dekenai ia guriguri \p \v 16 Vadaeni inai tatau idia toreisi, Sodoma dala dekenai idia raka lao, Sodoma idia itaia totona, gabu ta dekenai idia gini, bona Aberahamo be idia danu ia lao, dala ia hadibaia totona. \v 17 Bona Lohiabada be sibona lalona dekenai ia gwau, “Dohore lau karaia kara lau hunia diba lasi Aberahamo dekenai. \v 18 Badina be iena tubudia be dohore bese badana bona goadana, bona tanobada ena bese ibounai be dohore idia noinoi, idia do lau hanamoa, ia lau hanamoa bamona. \v 19 Lau ese ia lau abia hidi, ia ese iena natudia bona iena tubudia dekenai lauegu taravatu do ia hadibaia namonamo totona. Vadaeni idia ese lauegu taravatu do idia kamonai henia, kara maoromaoro bona kara namona dekenai. Inai murinai lauegu gwauhamata ibounai do lau hamomokania ia dekenai.” \p \v 20 Bona Lohiabada ia gwau, “Sodoma bona Gomora be dika rohoroho, bona edia kara dika be bada herea. \v 21 Harihari do lau diho, lau itaia, lau kamonai sivarai be ia momokani o lasi. Do lau diba namonamo.” \p \v 22 Vadaeni unai tatau ese unai gabu idia rakatania, idia lao Sodoma kahana, to Lohiabada be Aberahamo danu ia noho. \v 23 Aberahamo ese Lohiabada kahirakahira dekenai ia lao, ia henanadaia, ia gwau, “Momokani, oi ese kara maoromaoro bona kara dika taudia danu nega tamona do oi alaia ore? \v 24 Bema kara maoromaoro taudia 50 hanua dekenai idia noho, be hanua ibounai do oi hadikaia ore, a? Hanua dekenai do oi bogahisihisi diba, unai 50 hamauria totona? \v 25 Kara maoromaoro taudia bona kara dika taudia nega tamona do oi alaia lasi, a? Kara maoromaoro taudia bona kara dika taudia, bema edia davana be tamona, be hegeregere lasi. Unai bamona be oiemu kara lasi. Tanobada ibounai ena kota biaguna be kara maoromaoro do ia karaia lasi, a?” \p \v 26 Bona Lohiabada ia gwau, “Bema Sodoma dekenai kara maoromaoro taudia 50 lau davaria, hanua ibounai dekenai do lau bogahisihisi idia dainai.” \p \v 27 Bona Aberahamo ma ia hereva, ia gwau, “Lohiabada e, lau be hegeregere lasi oi dekenai do lau hereva, badina lau be taunimanima sibona. Lauegu hereva dikana mani oi gwauatao. \v 28 To sedira kara maoromaoro taudia be 50 lasi, 45 sibona. Bema 5 sibona be lasi, hanua ibounai do oi hadikaia ore, a?” \p Lohiabada ia gwau, “Bema kara maoromaoro taudia 45 lau davaria, hanua do lau hadikaia ore lasi.” \p \v 29 Aberahamo ma ia hereva lou, ia gwau, “Sedira 40 sibona idia noho?” \p Ia haere, “Bema 40 idia noho, lau be do lau hadikaia ore lasi.” \p \v 30 Aberahamo ia gwau, “Lohiabada e, lau ura noinoi lou, mani oi badu lasi. Bema 30 sibona, be edena bamona?” \p Lohiabada ia gwau, “Bema 30 lau davaria, do lau hadikaia ore lasi.” \p \v 31 Aberahamo ia gwau, “Lohiabada e, lau hereva noho, hereva noho, ena dika mani oi gwauatao. Bema 20 sibona idia noho, be edena bamona?” \p Ia gwau, “Bema 20 lau davaria, hanua do lau hadikaia ore lasi.” \p \v 32 Aberahamo ia gwau, “Lohiabada e, mani oi badu lasi, inai nega tamona sibona ma do lau hereva, bema 10 sibona oi davaria, be edena bamona?” \p Ia gwau, “Bema 10 sibona idia noho do lau hadikaia ore lasi.” \p \v 33 Lohiabada ena hereva Aberahamo danu ia ore neganai, ia rakatania, bona Aberahamo be ia giroa lou ena noho gabuna dekenai. \c 19 \s1 Sodoma ena tatau edia kara dika \p \v 1 Adorahi kahana neganai, aneru ruaosi ese Sodoma dekenai idia mai. Unuseni Lota be hanua ena iduara badana dekenai ia helai noho, taunimanima edia hebou gabunai. Lota ese ia itadia neganai, ia toreisi, idia dekenai ia lao, hedavari totona. Idia edia vairana dekenai ia tui diho, bona iena vairana tano dekenai ia atoa diho. \v 2 Ia gwau, “Lauegu biagudia e, lau be emui hesiai tauna, mani emui kara egu ruma dekenai umui daekau mai. Emui aena umui huria, bona hari hanuaboi iniseni umui mahuta. Dabai do umui toreisi bona emui dala dekenai do umui raka lou.” To idia gwau, “Lasi, hanua ena huana dekenai do ai noho ia lao bona dabai.” \p \v 3 To ia noinoi goada noho, ia lao bona idia be ia danu iena ruma dekenai idia raka vareai. Lota ese paraoa kavakava ia gabua, bona aniani namona ia nadua, vadaeni idia ania. \p \v 4 Idia do hekure lasi neganai, Sodoma ena tatau ese ruma idia gini hagegea. Hanua ena tatau ibounai unuseni idia mai, uhau bona buruka. \v 5 Lota dekenai idia boiboi, idia henanadaia, “Hari hanuaboi oiemu ruma dekenai noho tatau be edeseni? Murimuri dekenai oi hakaudia, bona do ai sihari henidia.” \p \v 6 Lota ese murimuri dekenai ia raka, bona iduara ia koua ia murinai. \v 7 Idia dekenai ia hereva, ia gwau, “Lauegu turadia e, umui dekenai lau noinoi, inai kara dika umui karaia lasi. \v 8 Umui itaia, lauegu natuna kekeni rua idia noho, idia be sihari do diba lasi. Mani, umui dekenai do lau hakaudia, bona idia dekenai umui karaia, emui ura hegeregerena. To inai tatau rua be do umui hadikaia lasi, badina idia be lauegu ruma ena vadivadi taudia bona lau naridia be gau badana.” \p \v 9 To idia gwau, “Oi gini siri, oi be idau tauna! Oi be daika oi hadibaia ai dekenai? Oi gini siri, ai ese idia do ai hadikaia maragi, to oi do ai hadikaia bada garina.” Vadaeni, idia ese Lota idia doria siri, iduara hamakohia gwauraia. \p \v 10 To unai tatau ruaosi be ruma lalona dekena amo imadia idia atoa, Lota idia veria vareai, bona iduara idia koua. \v 11 Bona idia ese murimurinai gini tatau ibounai edia matadia idia hakepuludia, vadaeni iduara idia davaria diba lasi. \s1 Lota ese Sodoma ia rakatania \p \v 12 Vadaeni, inai tatau ruaosi ese Lota dekenai idia henanadaia, idia gwau, “Oiemu varavara haida ma idia noho iniseni, o lasi? Bema oiemu ravana, o oiemu natudia memero o oiemu varavara ta ia noho inai hanua dekenai, oi abidia, bona inai gabu umui rakatania. \v 13 Badina be inai gabu do ai hadikaia ore. Lohiabada ese inai taunimanima edia kara dika bada ena sivarai ia kamonai vadaeni, bona ia ese ai ia siaia, Sodoma do ai hadikaia ore totona.” \p \v 14 Vadaeni, Lota ese iena natuna kekeni edia maoheni tatau dekenai ia lao, ia gwau, “Karaharaga, umui toreisi, inai gabu ita rakatania, badina be Lohiabada ese inai hanua do ia hadikaia ore.” To idia laloa ia be hevaseha sibona. \p \v 15 Daba rere dekenai, inai aneru ese Lota dekenai idia hereva goada, idia gwau, “Karaharaga! Oiemu adavana bona oiemu natudia kekeni ruaosi oi abidia, inai gabu rakatania, do ia hadikaia ore neganai umui danu mase garina.” \p \v 16 To Lota be ia haraga lasi, unai dainai inai tatau ruaosi ese ia bona ena adavana bona ena natudia kekeni edia imadia idia abia, bona hanua ena murimuri kahana dekenai idia hakaua, badina be Lohiabada ese idia dekenai ia bogahisihisi. \v 17 Hanua ena murimuri kahana dekenai idia hakaudia murinai, aneru ta ia gwau, “Umui heau mauri. Umui emui vairana umui giroa murina dekenai lasi, bona tano palaka gubuna dekenai umui naria lasi. Ororo dekenai do umui heau, umui mase garina.” \p \v 18 To Lota ese idia dekenai ia noinoi, “Lohia e, mani emui kara, inai bamona lasi. \v 19 Oi ese kara namona lau dekenai oi karaia vadaeni, lau dekenai oi bogahisihisi, bona lau oi hamauria vadaeni. To ororo be daudau, bona lau be goada lasi dekenai inai dika gauna ese lau dekenai do ia moru, vadaeni, do lau mase. \v 20 Unai hanua maragina oi itaia, a? Ia be kahirakahira, bona ia dekenai lau heau diba. Mani emui kara unuseni do lau lao. Ia be gabu maragina sibona, bona unuseni mauri do lau davaria.” \p \v 21 Aneru ia haere, “Oiemu noinoi dekenai lau kamonai, unai hanua do lau hadikaia lasi. \v 22 Karaharaga! Heau! Lau be kara lau karaia diba lasi ela bona oi be unuseni oi ginidae.” Lota ese ia gwauraia maragi dainai, unai hanua ena ladana idia atoa Soara, iena anina be “Maragi”. \s1 Sodoma bona Gomora be ia hadikaia ore \p \v 23 Dina ia daekau neganai, Lota be Soara dekenai ia ginidae. \v 24 Vadaeni, Lohiabada ese salipa nadi mai lahi bada danu guba dekena amo ia negea diho, Sodoma bona Gomora edia latanai. \v 25 Unai hanua badadia, bona tano palaka ibounai, bona hanua taudia, bona unai tano dekenai vara gaudia ibounai Lohiabada ese ia hadikaia ore. \v 26 To Lota ena adavana ese iena vairana ia giroa murina kahana dekenai, vadaeni Lohiabada ese damena nadi dekenai ia halaoa. \p \v 27 Daba maragi dekenai Aberahamo ia toreisi, guna Lohiabada ena vairanai ia gini gabuna dekenai ia raka lao haraga. \v 28 Iena matana ia negea diho, Sodoma bona Gomora, bona tano palaka ibounai ia itaia, unai tano ibounai dekena amo kwalahu ia daekau noho, amu badana ena kwalahu bamona. \v 29 To tano palaka ena hanua badadia ia hadikaia ore neganai, Dirava ese Aberahamo ia laloa, bona Lota ena mauri dala ia kehoa. \s1 Moaba bona Amono bese taudia edia hamatamaia dalana \p \v 30 Lota ese Soara ia rakatania, ororo dekenai ia daekau lao, unuseni ia noho, ia bona iena natuna kekeni danu, badina be Soara dekenai ia noho be ia gari. Unai ororo ena nadi kohua ta lalonai idia noho. \v 31 Vara guna kekeni ese iena tadina dekenai ia hereva, ia gwau, “Iseda tamana ia buruka, bona inai tanobada kahana dekenai ita do idia headava tatau be lasi, vadaeni natudia do ita abia ena dala be lasi momokani. \v 32 Oi mai, iseda tamana do ita hakekeroa, vadaeni ia dekenai do ita sihari, bona natudia do ita abia iseda tamana dekena amo.” \p \v 33 Unai hanuaboi, ia dekenai uaina idia henia, ia inua. Vadaeni vara guna kekeni be iena tamana danu idia sihari, to ia be kekero dainai ia diba lasi dahaka ia vara. \p \v 34 Kerukeru, vara guna kekeni ese iena tadina dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Varani hanuaboi iseda tamana danu lau sihari. Hari hanuaboi ita hakekeroa lou be namo, bona oi danu ese lau karaia bamona do oi karaia. Unai dekena amo ita ruaosi natudia do ita abia iseda tamana dekena amo.” \v 35 Vadaeni, unai hanuaboi idia hakekeroa, bona tadina kekeni be iena tamana danu idia sihari. Ia be kekero dainai ia diba lasi dahaka ia vara. \p \v 36 Inai dala dekenai, Lota ena natuna kekeni ruaosi be edia tamana ese ia harogorogodia. \v 37 Vara guna kekeni be mero ia abia, ladana ia atoa Moaba. Ia be hari idia noho Moaba bese taudia edia tubuna. \v 38 Tadina kekeni danu mero ia abia, iena ladana ia atoa Benami. Ia be hari idia noho Amono bese taudia edia tubuna. \c 20 \s1 Aberahamo bona Abimeleka \p \v 1 Unai neganai Aberahamo ia toreisi, ia laolao, diho kahana dekenai ia lao, Gerara dekenai ia noho, Kadesi bona Suru edia huanai. \v 2 Vadaeni Aberahamo ese Sara totona ia hereva, ia gwau, “Ia be lauegu taihuna.” Vadaeni Abimeleka, Gerara ena king ese ia abia. \p \v 3 Unai hanuaboi Dirava ese Abimeleka ia hedinarai henia nihi dekenai, ia gwau, “Oi kamonai, oi be mase tauna, inai hahine oi abia dainai, badina ia be tau ta ena adavana.” \p \v 4 To Abimeleka be inai hahine dekenai be ia do sihari henia lasi. Vadaeni ia gwau “Lohiabada e, kara maoromaoro tauna do oi alaia mase, a? \v 5 Inai tau ese ia hamaoroa lau dekenai, ia gwau, ‘Inai be lauegu taihuna, ani?’ Hahine danu ia hamaoroa lau dekenai, ia gwau, ‘Ia be lauegu taihuna.’ Inai kara lau karaia neganai, lauegu laloa be mai maoromaoro danu, bona lauegu imana be miro lasi.” \p \v 6 Vadaeni Dirava ese nihi dekenai ia haere henia, ia gwau, “Lau diba oiemu laloa be kerere lasi inai kara oi karaia neganai. Unai dekenai lauegu vairana dekenai do oi kerere garina lau koua oi, do oi sihari henia lasi totona. \v 7 Unai dainai unai tau dekenai iena adavana do oi henia lou, badina ia be peroveta tauna, vadaeni ia ese oi totona do ia guriguri, vadaeni do oi mauri. To bema oi henia lou lasi, oi diba momokani, dohore oi mase, oi bona oiemu ruma taudia ibounai.” \p \v 8 Unai dainai Abimeleka ia toreisi, iena hesiai taudia ibounai dekenai ia boiboi, unai kara ia hamaoroa idia dekenai, vadaeni idia gari maragi lasi. \v 9 Vadaeni Abimeleka ese Aberahamo dekenai ia boiboi, ia gwau, “Edena bamona oi karaia vadaeni ai dekenai? Edena kerere oi dekenai lau karaia dainai lau bona lauegu basileia dekenai inai bamona oi karaia do ai kerere totona? Mai taravatu ena kara ta oi karaia vadaeni lau dekenai?” \v 10 Abimeleka ese Aberahamo dekenai ma ia nanadaia, ia gwau, “Dahaka totona inai kara oi karaia vadaeni?” \p \v 11 Vadaeni Aberahamo ia haere, ia gwau, “Badina be lau laloa inai gabu dekenai Dirava dekenai matauraia kara be lasi, vadaeni lau laloa be, lauegu adavana totona dohore idia alaia mase lau. \v 12 Bona inai danu, ia be momokani lauegu taihuna, aiemai tamana be tamona, to aiemai sinana be idau, vadaeni ai ruaosi ai headava. \v 13 To Dirava ese lau ia siaia, lauegu tamana ena ruma lau rakatania neganai, Sara dekenai lau hamaoroa, lau gwau, “Inai bamona do oi bogahisihisi lau dekenai, do ita lao gabu ibounai dekenai do oi hereva lau totona, oi gwau, ‘Ia be lauegu taihuna.’ ” \p \v 14 Vadaeni Abimeleka ese mamoe bona boromakau bona hesiai taudia bona hesiai hahine be Aberahamo dekenai ia henia, bona iena adavana Sara ia henia lou. \v 15 Abimeleka danu ia gwau, “Oi itaia, lauegu tano ibounai be oiemu vairana dekenai, oiemu ura gabuna dekenai do oi noho.” \p \v 16 Ia ese Sara dekenai danu ia hamaoroa, ia gwau, “Oi itaia, siliva moni 1,000 oiemu taihuna dekenai lau henia vadaeni, oiemu hemarai kokia totona taunimanima ibounai edia vairana dekenai. Ibounai do idia diba oi be kerere oi karaia lasi.” \p \v 17-18 Inai kara Sara dekenai ia vara dainai, Lohiabada ese Abimeleka ena hahine ibounai edia natuna havaraia dalana ia koua. \p Unai dainai Aberahamo ese Dirava dekenai ia guriguri, vadaeni Dirava ese Abimeleka ia hanamoa lou, bona iena adavana bona iena hesiai hahine danu ia hanamoa lou, vadaeni edia natuna idia havaraia. \c 21 \s1 Isako ia vara \p \v 1 Lohiabada ese Sara ia durua, iena gwauhamata hegeregerena. \v 2 Vadaeni ia be rogorogo, bona mero ta ia abia Aberahamo dekenai, ia be buruka neganai. Mero ena vara nega be Dirava ia gwauraia guna hegeregerena. \v 3 Aberahamo ese iena natuna mero ena ladana ia atoa Isako. \v 4 Mero ena mauri dinadia be 8 neganai, Aberahamo ese iena kopina ia utua, Dirava ena oda hegeregerena. \v 5 Aberahamo ena mauri lagani be 100, Isako ia vara neganai. \p \v 6 Sara ia gwau, “Dirava ese lau dekenai moale bona kiri ia henia vadaeni. Lauegu sivarai idia kamonai taudia ibounai be do idia kiri lau danu.” \v 7 Ma ia gwau, “Daika ese Aberahamo dekenai ia hamaoroa diba, Sara ese iena natuna dekenai rata do ia henia? To momokani, lau buruka neganai, natuna mero lau havaraia vadaeni ia dekenai.” \p \v 8 Mero be ia tubu, bona rata ia negea dina dekenai, Aberahamo ese aria badana ia karaia. \s1 Hagara bona Isamaela idia siaia lao \p \v 9 Dina ta Hagara, Aigupito hahine ena natuna Isamaela, Aberahamo ese ia havaraia merona, be Isako danu idia gadara noho. \v 10 Sara ia itaia, bona Aberahamo dekenai ia gwau, “Unai hesiai hahine mai ena natuna oi lulua lao. Badina be namo lasi unai hesiai hahine ena natuna ese oiemu kohu kahana do ia abia. Lauegu natuna Isako sibona ese inai kohu do ia abia.” \p \v 11 Aberahamo ena lalona be hisihisi bada, badina Isamaela danu be iena natuna. \v 12 To Dirava ese Aberahamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Unai mero bona oiemu hesiai hahine Hagara dekenai oi laloa momo lasi. Sara ena ura do oi karaia, badina be Isako dekena amo, lau gwauhamata vadaeni bese, be do oi abia. \v 13 Lau be natuna momo danu hesiai hahine ena mero dekenai do lau henia, bona idia be dohore bese ta. Ia danu be oiemu natuna.” \p \v 14 Kerukeru, daba maragi neganai, Aberahamo ese Hagara dekenai aniani bona ranu danu be nani kopina lalonai ia henia. Idia be Hagara ena doruna dekenai ia atoa, bona ia siaia lao, mero danu. Vadaeni, hahine ia lao, bona Bere Sieba ena taunimanima lasi gabuna dekenai ia loaloa. \p \v 15 Ranu ia ore vadaeni neganai, ia ese mero ia atoa au maragina henunai. \v 16 Vadaeni, sisina ia raka lao, diba pidia ena daudau hegeregerena, bona ia helai diho. Sibona dekenai ia hereva, ia gwau, “Mero ena mase lau ura lasi lau itaia.” Unuseni ia helai noho neganai, natuna ia tai hamatamaia. \p \v 17 Dirava ese mero ena tai ia kamonai, bona Dirava ena aneru guba dekena amo Hagara dekenai ia hereva, ia gwau, “Hagara e, dahaka dekenai oi laloa momo? Oi gari lasi. Dirava ese mero ena tai ia kamonai vadaeni. \v 18 Oi toreisi, mero oi abia isi, bona oiemu imana dekenai oi dogoatao. Iena natudia dekena amo bese badana do lau havaraia.” \p \v 19 Dirava ese hahine ena matana ia kehoa, bona ranu guri ta ia itaia, vadaeni nani ena kopina ia hahonua, mero dekenai ranu ia henia. \p \v 20 Ia tubu daekau noho neganai, Dirava ese unai mero Isamaela dekenai ia noho. Ia be Parana tano ena taunimanima lasi gabuna dekenai ia noho, bona ia be labana diba momo tauna. \v 21 Iena sinana ese hahine ta Aigupito dekena amo ia abia, Isamaela ese ia adavaia. \s1 Aberahamo bona Abimeleka idia maino karaia \p \v 22 Unai neganai Abimeleka bona Pikola, iena tuari orea ena biaguna, ese Aberahamo dekenai idia lao, idia gwau, “Dirava ese oi danu ia noho oiemu kara ibounai lalonai. \v 23 Unai dainai, Dirava ena vairana dekenai gwauhamata oi henia, lau o lauegu natuna o lauegu tubuna do oi koia lasi. Lau be oi dekenai nega ta lau koikoi lasi, unai dainai lau dekenai oi gwauhamata, kara namo sibona do oi karaia lau dekenai, bona inai hari oi noho tano dekenai danu.” \v 24 Aberahamo ia gwau, “Vadaeni, lau gwauhamata inai.” \p \v 25 To Aberahamo ese Abimeleka dekenai ia maumau, ia gwau, “Oiemu hesiai taudia ese lauegu ranu guri ta idia abia kava.” \v 26 Abimeleka ia gwau, “Lau diba lasi inai kara, lau oi hamaoroa lasi guna, bona inai hereva be hari sibona lau kamonai.” \p \v 27 Vadaeni Aberahamo ese mamoe bona boromakau haida Abimeleka dekenai ia henia, bona idia ruaosi maino idia karaia. \v 28 Aberahamo ese iena mamoe orea dekena amo mamoe natudia 7 ia abia siri. \v 29 Abimeleka ese Aberahamo dekenai ia henanadaia, ia gwau, “Badina dahaka inai bamona oi karaia?” \p \v 30 Aberahamo ia haere, ia gwau, “Inai mamoe natudia 7 oi abia dae be namo. Inai oi karaia neganai, oi gwauraia hedinarai lau ese inai ranu guri lau geia vadaeni.” \p \v 31 Vadaeni unai gabu ena ladana idia atoa Bere Sieba, badina be idia ruaosi idia gwauhamata hebou. \p \v 32 Vadaeni Bere Sieba dekenai maino idia karaia, inai murinai Abimeleka bona Pikola, iena tuari orea ena biaguna, idia giroa lou Pilistia, edia tano dekenai. \v 33 Bona Aberahamo ese au ta ia hadoa Bere Sieba dekenai, bona Lohiabada, Noho Hanaihanai Dirava dekenai ia tomadiho henia. \v 34 Aberahamo be Pilistia edia tano dekenai nega daudau ia noho. \c 22 \s1 Dirava ese Aberahamo dekenai ia oda, Isako do ia henia \p \v 1 Inai murinai, Dirava ese ia ura Aberahamo do ia tohoa, vadaeni ia dekenai ia gwau, “Aberahamo e!” Aberahamo ia gwau, “Lau inai.” \p \v 2 Dirava ia gwau, “Oiemu natuna oi abia, oi sibona oiemu natuna korikori, Isako, oi lalokau henia merona. Moraia tano dekenai do umui lao. Unuseni oi do lau hamaoroa, ororo ta ena ataiai, mero be lahi boubou gauna do oi halaoa.” \p \v 3 Kerukeru daba maragina dekenai, Aberahamo ese iena doniki ia abia hegaegae, iena natuna Isako bona iena hesiai taudia rua ia danu ia abia. Lahi boubou ena au ia siria, bona ia toreisi, Dirava ia hamaoroa gabuna dekenai ia raka hamatamaia. \v 4 Dina namba 3 dekenai Aberahamo ese gabuna ia itaia, daudau dekenai. \v 5 Vadaeni, iena hesiai taudia dekenai ia gwau, “Umui ruaosi doniki danu iniseni umui noho. Lau be inai mero danu do ai lao unuseni, tomadiho totona, gabeai do ai giroa mai umui dekenai.” \p \v 6 Aberahamo ese lahi boubou ena au ia henia iena natuna Isako dekenai, do ia huaia lao totona. To Aberahamo sibona ese lahi bona kaia iena imana dekenai ia abia lao. Idia ruaosi idia raka hamatamaia hebou. \v 7 Nega sisina Isako ese iena tamana Aberahamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Tamagu e.” \p Ia haere, ia gwau, “Natugu e, lau inai.” Isako ia gwau, “Lau itaia, oi dekenai lahi bona au idia noho, to lahi boubou gauna ena mamoe be edeseni?” \p \v 8 Aberahamo ia haere, ia gwau, “Natugu e, Dirava sibona ese mamoe do ia henia, lahi boubou gauna totona.” Vadaeni, ruaosi ma idia raka lao. \p \v 9 Ia dekenai Dirava ese ia hamaoroa gabuna dekenai idia ginidae neganai, Aberahamo ese boubou patana ia haginia, bona patana ena latanai au ia atoa hegaegae. Vadaeni iena natuna be varo dekenai ia kwatua, bona boubou patana dekenai ia atoa, au latanai. \v 10 Vadaeni Aberahamo ese iena imana dekenai kaia ia abia, iena natuna alaia mase totona. \v 11 To Lohiabada ena aneru ese guba dekena amo ia dekenai ia boiboi, ia gwau, “Aberahamo e, Aberahamo e!” Ia haere, ia gwau, “Lau inai.” \p \v 12 Ia gwau, “Oiemu imana mero dekenai oi atoa lasi, kara ta danu oi karaia lasi ia dekenai. Harihari lau diba vadaeni, oi be Dirava oi gari henia momokani, badina be oiemu natuna korikori lau ura abia neganai, oi dogoatao lasi.” \p \v 13 Aberahamo ese iena matana ia negea, bona ia murinai mamoe tau ta ia itaia, au ta ese ia dogoatao noho, iena doana dekenai. Ia lao, mamoe ia abia, bona ia henia, lahi boubou gauna totona, vadaeni unai mamoe ese iena natuna ena gabuna ia abia. \v 14 Aberahamo ese unai gabu ena ladana ia atoa, “Lohiabada ia Henia”. Inai bamona idia gwauraia, ia mai bona hari, idia gwau, “Lohiabada ese ia henia, iena ororo dekenai.” \p \v 15 Lohiabada ena aneru ese Aberahamo dekenai ma ia boiboi lou nega iharuana, guba dekena amo. \v 16 Ia gwau, “Lohiabada ese inai bamona ia hereva: Lau sibona egu ladana dekenai gwauhamata metauna lau gwauraia inai: Oiemu natuna mero tamona sibona, lau abia gwauraia neganai oi dogoatao lasi. Inai kara oi karaia dainai, lau ese oi do lau hanamoa bada herea. \v 17 Lau gwauhamata inai, tubudia momo oi dekenai do lau henia, edia momo be guba dekenai noho hisiu, bona kone dekenai noho miri bamona. Oiemu tubuna taudia ese idia dekenai idia tuari taudia edia hanua ibounai do idia abia. \v 18 Tanobada besedia ibounai ese lau dekenai do idia noinoi, idia do lau hanamoa, oiemu tubuna lau hanamodia vadaeni hegeregerena. Inai bamona do idia noinoi, badina be oi ese lauegu oda oi kamonai henia dainai.” \p \v 19 Aberahamo ese iena hesiai taudia ruaosi dekenai ia giroa lou, vadaeni ibounai idia giroa lou Bere Sieba dekenai, Aberahamo ena noho gabuna. \s1 Nahoro ena tubuna \p \v 20 Gabeai Aberahamo ese hereva ta ia kamonai, iena tadina Nahoro ena adavana Milika ese natudia ia havaraia. \v 21 Tau guna ena ladana be Usu, iena tadina be Busu bona Kemuela, Arama ena tamana, \v 22 Keseda bona Haso bona Pilidasa bona Idilapa bona Betuela. \v 23 Inai Betuela be Rebeka ena tamana. Inai natuna memero 8 be Milika ese ia havaraia Aberahamo ena tadina Nahoro dekenai. \v 24 Nahoro ena adavana iharuana Reuma ese danu natudia ia havaraia, edia ladana be Teba, bona Gahama bona Tahasa, bona Maka. \c 23 \s1 Sara ia mase \p \v 1 Sara ena mauri lagani ibounai be 127. \v 2 Sara be Kiriata Araba dekenai ia mase, unai hanua be Kanana tano dekenai, ma ena ladana ta be Heberona. Aberahamo be ruma dekenai ia raka vareai, Sara totona ia taitai. \p \v 3 Vadaeni Aberahamo be mase rumana dekena amo ia diho, Hiti taudia dekenai ia hamaorodia, ia gwau, \v 4 “Lau be umui emui huana dekenai idau tauna bamona lau noho, tano ta mani umui henia lau dekenai, lauegu guria gabuna dekenai do lau halaoa, unuseni lauegu hahine do lau guria.” \p \v 5 Vadaeni, Hiti taudia ese idia haere, idia gwau, \v 6 “Tau badana e, oi be lohia badana ta aiemai huana dekenai. Aiemai guria gabudia edia huana dekenai, gabu namo herea ta do oi abia hidi, oiemu hahine do oi guria, ai ta ta aiemai guria gabuna do ai koua diba lasi oi dekena amo.” \p \v 7 Vadaeni Aberahamo ia toreisi, Hiti taudia edia vairana dekenai iena kwarana ia atoa diho, \v 8 ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Bema umui emui lalona ia hegeregere, lauegu hahine iniseni bema lau guria, Eparona Sohara dekenai mani umui noia lau totona, \v 9 ia ese Makapela nadi ena matuna, iena tano ena hetoa lalonai gauna bema ia henia lau dekenai, lau ese tano ena davana korikori do lau henia ia dekenai, lauegu guria gabuna do lau halaoa.” \p \v 10 Inai Eparona be Hiti taudia edia huanai ia helai noho. Vadaeni Eparona, Hiti tauna, ese Aberahamo dekenai ia haere, Hiti taudia edia vairana dekenai, bona iena hanua taudia ibounai edia vairana dekenai, ia gwau, \v 11 “Tau badana e, lasi, unai tano mai ena nadi kohua danu do lau henia oi dekenai, lauegu bese taudia ibounai edia vairana dekenai dohore lau henia oi dekenai, oiemu hahine guria gabuna do oi halaoa.” \p \v 12 Vadaeni Aberahamo ese unai gabu taudia, Hiti taudia edia vairana dekenai iena kwarana ia atoa diho. \v 13 Vadaeni Aberahamo ese Eparona dekenai ia hereva, unai gabu taudia edia vairana dekenai, ia gwau, “Mani oi kamonai henia lau dekenai, unai tano ena davana mani lau henia oi dekenai, oi abia, vadaeni lauegu hahine unuseni do lau guria.” \p \v 14 Vadaeni Eparona ese Aberahamo dekenai ia haere, ia gwau, \v 15 “Tau badana e, oi kamonai, unai tano ena davana be siliva moni 400, ita ruaosi iseda huanai unai be gau ta, a? Oiemu hahine be unuseni do oi guria.” \p \v 16 Aberahamo ese Eparona ena hereva ia kamonai, Hiti taudia edia vairana dekenai tano ena davana unai bamona ia gwauraia, vadaeni siliva moni 400 ia duahia, bona ia henia. Inai siliva moni ena metau be hoihoi taudia idia gaukaralaia noho moni ena metau hegeregerena. \p \v 17 Unai dainai Eparona ena tano Makapela dekenai, Mamare ena badibadinai, mai ena kohua bona au danu ibounai be, \v 18 Aberahamo ese iena tano korikori dekenai ia halaoa, Hiti taudia edia vairana dekenai, bona unai hanua lalonai idia haboua taudia ibounai edia vairana dekenai ia hoia. \v 19 Vadaeni Aberahamo ese iena adavana Sara ia guria, Makapela nadi ena matuna lalonai, Mamare ena badibadinai. Unai gabu be Heberona, Kanana tano dekenai, \v 20 unai tano bona unai nadi matuna be Aberahamo ia abia momokani, iena guria gabuna, Hiti taudia dekena amo. \c 24 \s1 Isako ena adavana \p \v 1 Aberahamo be buruka vadaeni, iena mauri lagani be momo. Bona Lohiabada ese, Aberahamo ena kara ibounai lalonai, ia hanamoa vadaeni. \v 2 Ia ese iena hesiai tauna badana, iena kohu ibounai ia naria tauna, dekenai ia oda, ia gwau, “Oiemu imana lauegu mamuna henunai oi atoa, bona gwauhamata oi henia. \v 3 Lohiabada, guba bona tanobada edia Dirava ena ladana dekenai, lau ura oi gwauhamata, bona lau dekenai oi hamaoroa, oi be lauegu natuna Isako ena adavana do oi davaria lasi Kanana taudia dekena amo, edia gabu lau noho inai. \v 4 Oi giroa lou lauegu tano korikori dekenai, bona unuseni, lauegu varavara dekena amo lauegu natuna Isako ena adavana oi abia.” \p \v 5 To hesiai tauna ese ia nanadaia, ia gwau, “To edena bamona do lau karaia, bema inai kekeni ia ura lasi lau danu ia mai inai tano dekenai? Oiemu natuna do lau hakaua lao oiemu mai gabuna dekenai, be ia namo?” \p \v 6 Aberahamo ia haere, ia gwau, “Lasi momokani. Lauegu natuna oi abia lao lasi unai gabu dekenai. \v 7 Lohiabada, Guba ena Dirava ese tamagu ena ruma dekena amo, bona egu varavara edia tano dekena amo, lau ia mailaia iniseni, bona lau dekenai ia gwauhamata, inai tano be lauegu tubudia dekenai do ia henia. Ia ese iena aneru oiemu vairana dekenai do ia siaia, vadaeni unuseni adavana ta do oi davaria egu natuna dekenai. \v 8 To bema inai kekeni ia ura lasi oi danu ia mai, vadaeni oiemu gwauhamata lau dekenai be ia ore. To gau tamona, lauegu natuna oi abia lao lasi unai gabu dekenai.” \v 9 Vadaeni hesiai tauna ese iena biaguna Aberahamo ena mamuna henunai iena imana ia atoa, ia gwauhamata, iena biaguna ena ura hegeregere. \p \v 10 Hesiai tauna ese iena biaguna ena kamelo ibounai 10 ia abia, davana bada harihari gaudia momo danu. Vadaeni, ia toreisi, ia lao Mesopotamia kahanai, hanua ta ladana Nahoro dekenai. \v 11 Ia ginidae neganai, ia ese hanua ena murimuri kahana dekenai kamelo ia hatuidia diho ranu guri badinai. Unai be adorahi kahana dekenai, bona hahine be ranu utua totona idia mai. \p \v 12 Bona ia guriguri, ia gwau, “Lohiabada e, lauegu biaguna Aberahamo ena Dirava e, oi dekenai lau noinoi, hari dina lauegu gaukara mani oi hanamoa, bona oiemu gwauhamata lauegu biaguna Aberahamo dekenai mani oi hamomokania. \v 13 Lau be iniseni, ranu guri dekenai lau noho, bona hanua kekeni be do idia mai, ranu utua totona. \v 14 Lau be kekeni ta dekenai do lau hereva, do lau gwau, ‘Mani emu kara oiemu hodu oi atoa diho lao, bona ranu sisina lau dekenai do oi henia, do lau inua.’ Bema ia gwau, ‘Namo, oi inua, bona oiemu kamelo dekenai danu ranu do lau henia.’ Lau ura unai kekeni be oiemu abia hidi kekeni oiemu hesiai tauna Isako dekenai. Bema inai bamona ia vara neganai, do lau diba oiemu gwauhamata lauegu biaguna dekenai be oi hamomokania vadaeni.” \p \v 15 Iena guriguri be ia ore lasi neganai, Rebeka ia ginidae. Iena pagana dekenai hodu ia huaia noho. Ia be Betuela ena natuna. Betuela be Milika ena natuna. Milika be Aberahamo ena tadina Nahoro ena adavana. \v 16 Ia be tau ta ia do sihari lasi kekeni, bona hairai dikadika. Ranu guri dekenai ia diho lao, iena hodu ia hahonua, bona ma ia giroa mai noho. \p \v 17 Vadaeni inai hesiai tauna ese ia dekenai ia heau lao, ia gwau, “Mani emu kara, oiemu hodu dekena amo ranu sisina lau dekenai oi henia, do lau inua.” \p \v 18 Kekeni ia gwau, “Tau badana e, oi inua.” Iena hodu be iena pagana dekena amo ia atoa diho, ranu ia bubua, vadaeni ia inua. \p \v 19 Ia inua, vadaeni kekeni ia gwau, “Ranu ma haida do lau utua, oiemu kamelo dekenai do lau henia, edia ura hegeregerena.” \v 20 Vadaeni karaharaga iena hodu ena ranu orena daramu lalonai ia bubua, bona ranu guri dekenai ia giroa lou, giroa lou, ia lao bona hesiai tauna ena kamelo ibounai idia inua vadaeni. \v 21 Inai hesiai tauna ese ia itaia noho, ia hereva lasi. Ia ura diba Lohiabada ese iena laolao ena anina ia henia vadaeni o lasi. \p \v 22 Kekeni ese kamelo dekenai ranu ia henia vadaeni murinai, hesiai tauna ese davana bada golo rini ta ia abia, kekeni ena udu baubauna dekenai ia atoa. Bona golo gana badadia rua, imana gaudia, be kekeni ena imana dekenai ia atoa. \v 23 Ia nanadaia, ia gwau, “Oiemu tamana be daika, mani lau do oi hamaoroa? Oiemu tamana ena ruma lalonai be mai ena gabu, hari hanuaboi lau bona egu tatau do ai noho diba o lasi?” \p \v 24 Ia haere, ia gwau, “Lau be Betuela ena natuna, lauegu tubuna hahine ena ladana be Milika, Nahoro ena adavana. \v 25 Rei kakoro bona aniani momo aiemai ruma dekenai ia noho, bona oiemu mahuta gabuna ta danu ia noho.” \p \v 26 Vadaeni, inai tau ese ia tui diho, bona Lohiabada dekenai ia tomadiho henia. \v 27 Ia gwau, “Lohiabada, lauegu biaguna Aberahamo ena Dirava e, oi lau hanamoa, badina be oiemu gwauhamata lauegu biaguna dekenai oi hamomokania vadaeni. Oi Lohiabada ese maoromaoro lau oi hakaua, lauegu biaguna ena tadina ena ruma dekenai.” \p \v 28 Kekeni ese iena sinana ena ruma dekenai ia heau lao, sivarai ibounai ia hadibaia. \v 29 Rebeka ena taihuna ladana Labana ese ruma ena murimuri dekenai ia heau lao, ranu guri dekenai ia lao, unai tau ia davaria totona. \v 30 Ia ese golo rini bona gana iena taihuna imana dekenai ia itaia, bona unai tau ena hereva kekeni dekenai ia kamonai. Vadaeni, ia raka lao, unai ranu guri dekenai iena kamelo ia naria noho tauna dekenai, Aberahamo ena hesiai tauna be unai. \v 31 Bona ia gwau, “Oi be Lohiabada ese ia hanamoa tauna ta, mani egu ruma dekenai oi raka vareai. Badina dahaka murimuri dekenai oi naria noho? Badina be lauegu ruma lalonai gabu ta lau karaia vadaeni oi dekenai, bona oiemu kamelo edia gabu ia noho danu.” \p \v 32 Vadaeni inai tau ese ruma lalonai ia raka vareai, bona Labana ese kamelo edia maduna ia kokia, rei kakoro bona aniani idia dekenai ia henia. Bona Aberahamo ena hesiai tauna bona iena memero dekenai ranu ia henia, idia edia aena idia huria totona. \v 33 Aniani idia atoa iena vairanai, to Aberahamo ena hesiai tauna ia gwau, “Lau be do lau ania lasi, ia lao bona lauegu laolao ena badina lau gwauraia guna.” Labana ia gwau, “Oi hereva.” \p \v 34 Vadaeni, ia gwau, “Lau be Aberahamo ena hesiai tauna. \v 35 Lohiabada ese lauegu biaguna ia hanamoa bada vadaeni, lohia badana ta ia halaoa vadaeni. Mamoe bona nanigosi momo, boromakau, siliva, golo, hesiai taudia, hesiai hahine, kamelo bona doniki ia dekenai ia henia vadaeni. \v 36 Lauegu biaguna ena adavana Sara ia buruka neganai, ia ese natuna mero ta ia havaraia. Lauegu biaguna ese inai mero dekenai iena kohu ibounai ia henia vadaeni. \v 37 Bona lauegu biaguna ese ia hamaoroa lau dekenai do lau gwauhamata, ia gwau, ‘Lauegu natuna ena adavana oi abia hidi lasi inai hari lau noho gabuna Kanana taudia edia tano dekena amo. Edia kekeni ta do oi abia hidi lasi, \v 38 to lauegu badu oiemu latanai do ia noho bema oi lao lasi lauegu tamana ena taudia, lauegu varavara edia huanai lauegu natuna ena adavana oi abia lasi neganai.’ \p \v 39 “Vadaeni lauegu biaguna dekenai lau gwau, ‘To sedira bema kekeni ia mai lasi lau danu, edena bamona do lau karaia?’ \p \v 40 “Ia haere, ‘Lohiabada, hanaihanai lau kamonai henia Dirava ese iena aneru do ia siaia oi danu, bona oiemu dala do ia kehoa, vadaeni lauegu varavara bona lauegu tamana ena ruma taudia edia huanai lauegu natuna ena adavana do oi davaria. \v 41 Unai bamona oi karaia neganai, lauegu badu ia noho lasi oi dekenai. Bema lauegu varavara dekenai oi lao, to kekeni ta idia ura lasi henia oi dekenai, unai neganai danu lauegu badu do lau kokia oi dekena amo.’ \p \v 42 “Bona hari dina, ranu guri dekenai lau mai neganai, lau guriguri, lau gwau, ‘Lohiabada e, lauegu biaguna Aberahamo ena Dirava, mani emu kara oi durua lau, lauegu laolao ena anina do oi havaraia. \v 43 Hari lau be ranu guri dekenai, bema kekeni ta ranu utua totona ia mai neganai, do lau hereva henia, lau gwau, “Mani emu kara ranu sisina oi henia oiemu hodu dekena amo, do lau inua.” \v 44 Bema ia haere, ia gwau, “Oi inua, bona oiemu kamelo edia ranu danu do lau henia.” Vadaeni, unai dekena amo do lau diba inai kekeni be Lohiabada ese ia abia hidi vadaeni, lauegu biaguna ena natuna ena adavana.’ \p \v 45 “Unai bamona lau guriguri noho lalonai, Rebeka ia mai, hodu danu ia huaia ena pagana dekenai. Ia diho lao, ranu guri dekenai ranu utua totona. Ia dekenai lau gwau, ‘Mani emu kara, ranu sisina oi henia, lau inua.’ \p \v 46 “Vadaeni, iena hodu ia atoa diho haraga, ia gwau, ‘Oi inua, bona oiemu kamelo edia ranu danu do lau utua.’ Vadaeni, lau inua, bona lauegu kamelo dekenai ranu ia henia. \v 47 Lau henanadaia, lau gwau, ‘Oiemu tamana be daika?’ Ia haere, ia gwau, ‘Lau be Betuela ena natuna, lauegu tubuna be Nahoro bona Milika.’ Vadaeni, rini be iena udu baubauna dekenai lau atoa, bona gana iena imana dekenai. \v 48 Vadaeni, lau tui diho, Lohiabada, lauegu biaguna Aberahamo ena Dirava dekenai lau hanamoa, badina ia ese lau ia hakaua namonamo. Vadaeni lauegu biaguna ena tadina dekenai lau mai, iena natuna lau davaria, lauegu biaguna ena natuna do ia adavaia totona. \v 49 Unai dainai mani oi hereva, lauegu biaguna dekenai do oi bogahisihisi, bona hanamoa kara ia dekenai do oi karaia. Bema lasi, mani oi hamaoroa lau, vadaeni do lau diba edena bamona do lau karaia.” \p \v 50 Vadaeni, Labana bona Betuela idia haere, idia gwau, “Inai kara be Lohiabada dekena amo ia mai. Ai be do ai haere diba lasi, ‘Oibe’ o ‘Lasi’. \v 51 Rebeka be inai, oi abia, oi hakaua lao, oiemu biaguna ena natuna do ia adavaia, Lohiabada ena hereva hegeregere.” \p \v 52 Aberahamo ena hesiai tauna ese unai hereva ia kamonai, vadaeni tano dekenai iena kwarana ia atoa diho, Lohiabada ia hanamoa. \v 53 Bona ia ese siliva gaudia, golo gaudia, bona dabua Rebeka dekenai ia henia, iena taihuna bona iena sinana dekenai danu davana bada harihari gaudia ia henia. \p \v 54 Gabeai, Aberahamo ena hesiai tauna mai ena bamona taudia be idia aniani bona idia inuinu, vadaeni idia mahuta unuseni. Dabai idia toreisi, vadaeni hesiai tauna ia gwau, “Mani lau oi siaia, lau giroa lou lauegu biaguna dekenai.” \v 55 To kekeni ena taihuna bona ena sinana idia gwau, “Mani emu kara kekeni be ai dekenai do ia noho pura ta o dina 10, vadaeni, gabeai ia lao.” \v 56 To ia gwau, “Umui dogoatao lasi lau, Lohiabada ese lauegu laolao ena anina ia havaraia vadaeni, mani lau oi siaia, lau giroa lou lauegu biaguna dekenai.” \p \v 57 Vadaeni, idia gwau, “Namo ita boiboi kekeni dekenai, iena hereva do ita kamonai.” \v 58 Unai dainai, Rebeka dekenai idia boiboi, idia nanadaia, idia gwau, “Oi ura inai tau danu umui lao?” Ia haere, ia gwau, “Lau ura lau lao.” \v 59 Unai dainai, edia taihuna Rebeka, mai ena hesiai kekeni danu idia siaia lao, Aberahamo ena hesiai tauna mai ena bamona taudia danu. \v 60 Idia ese Rebeka idia hanamoa, idia gwau: \q1 “Aiemai taihuna e, \q1 oi be dohore taunimanima momo herea edia sinana. \q1 Oiemu natudia ese do idia kwalimu, \q1 tuari taudia ese edia hanua idia tuari henia neganai.” \m \v 61 Rebeka mai iena hesiai kekenidia idia toreisi, bona kamelo idia guia, hesiai tauna danu idia lao. Inai bamona dala dekenai hesiai tauna ese Rebeka ia hakaua lao. \p \v 62 Unai neganai Isako be diho kahana ladana Negebe dekenai ia noho. Ia be taunimanima noho lasi gabuna dekenai ia laolao, bona ranu guri ta ladana “Lau ia itaia noho Mauri Tauna ena ranu guri” dekenai ia lao. \v 63 Adorahi ta, dina ia diho kahirakahira neganai, Isako be tano palaka dekenai ia loaloa, bona ia itaia be kamelo idia mai. \v 64 Rebeka ese danu Isako ia itaia, bona iena kamelo dekena amo ia diho, \v 65 hesiai tauna dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Unai hari tano palaka dekena amo ia mai tauna be daika?” Hesiai tauna ia gwau, “Ia be lauegu biaguna.” Vadaeni Rebeka ese dabua ta ia abia, iena vairana ia koua. \p \v 66 Hesiai tauna ese ena kara ibounai Isako dekenai ia hamaoroa. \v 67 Vadaeni Isako ese Rebeka ia hakaua lao, iena sinana Sara ena palai ruma dekenai ia hakaua vareai, bona ia adavaia. Isako ese Rebeka ia ura henia bada. Unai dainai inai lalokau ese iena lalona ia hanamoa, sinana ena mase dekenai ia taitai neganai. \c 25 \s1 Aberahamo ese iena bese haida ma ia havaraia \p \v 1 Aberahamo ese hahine ta ma ia adavaia, iena ladana be Ketura. \v 2 Edia natudia iena bogana dekena amo idia vara edia ladana be inai: Simurana bona Iokosana bona Medana bona Midiana bona Isabaka bona Sua. \v 3 Iokosana ese Sieba bona Dedana ia havaraia. Dedana ese Asurima bona Letusima bona Leumima edia bese ia havaraia. \v 4 Midiana ese Epa bona Epere bona Hanoka bona Abida bona Eledaha ia havaraia. Inai ibounai be Ketura ena bese. \p \v 5 Aberahamo ese iena kohu ibounai Isako dekenai ia rakatania. \v 6 To ia do mase lasi neganai, iena adavana haida edia natudia dekenai ia ese harihari gaudia ia henia, vadaeni dina ia daekau kahana dekenai ia siaidia lao, Isako danu idia noho hebou lasi. \s1 Aberahamo ia mase, bona idia guria \p \v 7 Aberahamo ena mauri lagani ibounai be 175. \v 8 Vadaeni ia mase, ia buruka momokani neganai, bona iena varavara mase taudia danu ia haboua. \v 9 Iena natuna ruaosi Isako bona Isamaela ese ia idia abia, Makapela ena nadi matuna dekenai idia guria, unai nadi matuna be Mamare ena dina daekau kahana dekenai, Eparona Sohara, Hiti tauna ena tano dekenai. \v 10 Unai tano be Aberahamo ese Hiti taudia dekena amo ia abia. Unuseni Isako bona Isamaela ese Aberahamo idia guria, iena adavana Sara danu. \v 11 Aberahamo ia mase murinai, Dirava ese iena natuna Isako ia hanamoa. Isako be “Lau ia itaia Mauri Tauna ena ranu guri” ena gabu kahirakahira ia noho. \s1 Isamaela ena natuna bona ena tubuna \p \v 12 Isamaela ena natuna bona iena tubuna be inai: Ia be Aberahamo ena natuna, Sara ena hesiai hahine Hagara ena bogana dekena amo ia vara. Hagara be Aigupito hahine. \v 13 Isamaela ena natuna bona iena tubuna edia ladana be inai: Iena natuna ia vara guna be Nebaioto, iena murinai idia vara taudia be Kedara bona Adabela bona Mibisama. \v 14 Bona Misima bona Duma bona Masa, \v 15 bona Hadada bona Tema bona Ieturu bona Napisi bona Kedema. \v 16 Isamaela ena natuna be unai, edia ladana unai, edia hanua bona edia kamepa dekenai be unai edia ladana idia atoa, idia ibounai 12 be hanua ta ta ena lohia taudia idia halaoa. \v 17 Isamaela ena mauri lagani be 137. Ia mase, iena varavara taudia dekenai ia danu idia haboua. \v 18 Isamaela ena bese edia tano be Havila ia lao bona Suru, Aigupito ena dina ia daekau kahana dekenai, Asuria dekenai ia lao dala badinai. Idia be edia varavara taudia Aberahamo ena natuna dekena amo idia noho siri. \s1 Esau bona Iakobo idia vara \p \v 19 Aberahamo ena natuna Isako ena sivarai be inai: \v 20 Isako ena mauri lagani be 40 neganai, ia ese Rebeka ia adavaia. Rebeka be Betuela, Aramea tauna ta ena natuna, bona Labana, Aramea tauna ta ena taihuna. Betuela be Mesopotamia tano dekena amo. \p \v 21 Isako ese Lohiabada ia noinoi henia, iena adavana dainai, badina ia be natuna lasi. Lohiabada ese iena noinoi ia kamonai, vadaeni Rebeka ia rogorogo. \v 22 Natuna be mero rua iena bogana lalonai, bona idia edia marere be heatu bamona dainai, Rebeka ia gwau, “Inai bamona idia karaia be, edena bamona do lau mauri noho?” Unai dainai Lohiabada dekenai ia noinoi. \v 23 Lohiabada ia haere, ia gwau, \q1 “Bese rua be oiemu bogana lalonai, \q1 bese rua be oi dekena amo do idia vara. \q1 Ta ese ma ta do ia hamorua. \q1 Vara guna tauna ese, \q1 vara gabeai tauna ena hesiai tauna, \q1 do ia lao.” \p \v 24 Iena natuna havaraia nega be kahirakahira neganai, iena bogana lalonai be memero rua idia noho. \v 25 Guna ia vara mero be kakakaka. Iena ladana idia atoa Esau, badina be iena tauanina ibounai be dabua mai huihui bamona. \v 26 Gabeai iena tadina ia vara, bona iena imana dekena amo Esau ena aena ia dogoatao. Iena ladana idia atoa Iakobo, ena anina be “gabu abia tauna.” Idia ruaosi idia vara neganai, Isako ena mauri lagani be 60. \s1 Esau ese iena vara guna ena hanamoa ia negea \p \v 27 Memero ruaosi idia tubu ia lao bona idia bada. Esau be labana ia diba momo tauna, bona uda dekenai loaloa tauna, to Iakobo ena kara be manada, bona ia be ruma dekenai noho tauna. \v 28 Isako ese Esau ia lalokau henia, badina be labana dekenai ia alaia vamu ia ura ania, to Rebeka ese Iakobo ia lalokau henia. \p \v 29 Dina ta Iakobo ese aniani ia nadua noho, vadaeni Esau be gunika dekena amo ia mai. \v 30 Ia be hitolo bada herea dainai, Esau ese Iakobo dekenai ia noinoi, ia gwau, “Unai aniani kakakaka oi henia, lau ania, badina lau be hitolo mase.” (Unai dainai iena ladana ta idia atoa Edoma, ena anina be, kakakaka.) \p \v 31 To Iakobo ia haere, ia gwau, “Bema oiemu vara guna ena hanamoa oi henia lau dekenai, aniani do lau henia oi.” \p \v 32 Esau ia gwau, “Be, lau kahirakahira lau mase, lauegu vara guna ena hanamoa be edena bamona do ia hanamoa lau?” \p \v 33 Iakobo ia gwau, “Oi gwauhamata guna, oiemu vara guna ena hanamoa do oi henia lau dekenai.” Vadaeni Esau ese ia gwauhamata, iena vara guna ena hanamoa be Iakobo dekenai do ia henia, aniani ena davana. \p \v 34 Bona Iakobo ese paraoa bona vasiahu ia henia. Vadaeni ia aniani, ia inuinu, gabeai ia toreisi, ia rakatania. Esau ese iena vara guna ena hanamoa, be unai bamona dala dekenai ia negea. \c 26 \s1 Isako ena noho Gerara bona Bere Sieba dekenai \p \v 1 Hitolo bada ia vara unai tano dekenai, Aberahamo ia noho neganai bamona. Vadaeni, Isako ia toreisi, Gerara dekenai ia lao, Abimeleka, Pilistia ena king dekenai. \v 2 Vadaeni Lohiabada ese Iakobo dekenai ia hedinarai, ia gwau, “Aigupito dekenai oi lao lasi, dohore lau hadibaia oi tanona dekenai oi noho. \v 3 Inai tano dekenai oi noho, vadaeni dohore lau durua oi, bona do lau hanamoa oi, badina be inai tano ibounai do lau henia oi, bona oiemu natuna bona oiemu tubuna dekenai do lau henidia, oiemu tamana Aberahamo dekenai gwauhamata lau henia hegeregerena. \v 4 Oiemu natuna bona oiemu tubuna danu dohore idia momo herea, guba ena hisiu bamona dohore idia momo herea, bona oiemu natuna bona oiemu tubuna dainai tanobada ena bese ibounai namo bada dohore idia davaria. \v 5 Badina be Aberahamo ese lauegu gadona ia kamonai, bona lauegu hereva, lauegu sisiba, lauegu taravatu, ibounai ia badinaia.” \p \v 6 Unai dainai Isako be Gerara dekenai ia noho. \v 7 Unai gabu taudia ese iena adavana totona idia nanadaia ia dekenai, vadaeni ia gwau, “Ia be lauegu taihuna.” “Ia be lauegu adavana,” dohore ia gwau be ia gari, badina be ia gwau: “Inai gabu taudia ese do idia alaia mase lau, Rebeka totona, badina ia be hahine namo herea.” \p \v 8 Nega daudau unai bamona idia noho, vadaeni dina ta Abimeleka, Pilistia ena king, uindo dekena amo iena matana ia negea lao, Isako ena adavana Rebeka danu ia itadia, idia ruaosi gadara dekenai idia rosia. \v 9 Vadaeni ia ese Isako dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Lauegu lalona ia kehoa vadaeni, hahine be oiemu adavana. Dahaka totona oi gwau, ‘Inai be lauegu taihuna.’ ” \p Isako ia haere ia dekenai, ia gwau, “Badina be lau gari, haida ese ia totona lau do idia alaia mase garina.” \v 10 Vadaeni Abimeleka ia gwau, “Oi be edena bamona oi karaia vadaeni ai dekenai? Bema tau ta oiemu adavana danu idia mahuta gabu tamona dekenai, ai ibounai be do ai kerere oi totona.” \p \v 11 Vadaeni Abimeleka ese iena hanua taudia dekenai taravatu ia atoa, ia gwau, “Isako o iena adavana ia hadikaia tauna be, dohore ia mase.” \p \v 12 Isako ese aniani ia hadoa unai tano dekenai, vadaeni unai lagani tamona lalonai ia hadoa gaudia edia anina be momo herea ia abia, badina be Lohiabada ese ia hanamoa. \v 13 Ia be kohu momo tauna, bona aniani momo tauna Dirava ese ia halaoa, badina iena kohu bona iena aniani be idia momo herea noho. \v 14 Iena mamoe bona iena boromakau be momo herea, iena hesiai taudia danu idia momo. Vadaeni Pilistia taudia idia badu ia dekenai. \v 15 Vadaeni ranu guri, iena tamana Aberahamo ena nega dekenai iena hesiai taudia idia geia gaudia be, Pilistia taudia ese tano dekenai idia koua. \p \v 16 Vadaeni Abimeleka ese Isako dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Ai dekena amo oi raka siri, badina be oiemu goada ese aiemai goada ia hanaia vadaeni.” \p \v 17 Vadaeni Isako ia raka siri, Gerara ena koura dekenai ia kamepa, unuseni ia noho. \v 18 Vadaeni ranu guri ibounai, iena tamana Aberahamo ena nega dekenai idia geia, bona Pilistia taudia ese tano dekenai idia koua, be ia ese ma ia geia lou, bona edia ladana iena tamana ese ia atoa hegeregerena, ia ese ma ia atoa lou. \p \v 19 Isako ena hesiai taudia danu ese koura dekenai guri idia geia, bona ranu ia lohilohi gabuna ta idia davaria. \v 20 Gerara bese taudia edia mamoe bona boromakau naria taudia be Isako ena mamoe bona boromakau naria taudia danu idia heatu, idia gwau, “Inai be aiemai ranu.” Unai dainai Isako ese unai ranu guri ena ladana ia atoa Eseka, ena anina be, Heai, badina be idia heai inai ranu totona. \v 21 Vadaeni guri ta ma idia geia, to unai totona danu idia heatu, unai dainai iena ladana ia atoa Sitina, ena anina be, Heatu. \v 22 Unai gabu dekena amo idia be ma idia raka siri, vadaeni guri ta ma idia geia. Unai totona be idia heatu lasi, unai dainai iena ladana ia atoa Rehoboto, anina be, Gabu, badina be ia gwau, “Lohiabada ese gabu ta ia kehoa vadaeni ita dekenai, iniseni do ita noho namonamo.” \s1 Isako Bere Sieba dekenai \p \v 23 Unai gabu dekena amo Isako be Bere Sieba dekenai ia lao. \v 24 Vadaeni unai hanuaboi Lohiabada be ia dekenai ia hedinaraia, ia gwau, “Lau be oiemu tamana Aberahamo ena Dirava, vadaeni oi gari lasi, badina be lau ese lau durua noho oi, do lau hanamoa oi dekenai bona oiemu natuna bona oiemu tubuna dohore idia momo herea, lauegu hesiai tauna Aberahamo dainai.” \p \v 25 Vadaeni Isako ese boubou patana unuseni ia karaia, bona Lohiabada ena ladana ia hanamoa. Unuseni danu ia kamepa, bona iena hesiai taudia ese ranu guri idia geia. \p \v 26 Abimeleka be Gerara dekena amo ia mai, ia bona iena turana ta Ahusata, bona iena tuari oreana ena biaguna, Pikola idia toiosi Isako dekenai idia mai. \v 27 Vadaeni Isako ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Umui badu henia lau dekenai, bona umui lulua lau, harihari lau dekenai umui mai vadaeni, badina be dahaka?” \p \v 28 Idia gwau, “Aiemai lalona ia kehoa vadaeni, Lohiabada ese ia durua vadaeni oi dekenai, unai dainai ai gwau be, maino ita karaia, bona gwauhamata ita karaia, oi dekenai bona ai dekenai. \v 29 Ai dekenai oi hadikaia lasi, oi dekenai ai hadikaia lasi bamona. Kara namodia sibona ai karaia vadaeni oi dekenai, mai maino danu ai siaia oi, bona harihari Lohiabada ia hanamoa oi dekenai.” \p \v 30 Vadaeni Isako ese aria ia karaia, ibounai idia aniani hebou, bona idia inuinu hebou. \v 31 Dabai idia toreisi, idia ta ta dekenai idia gwauhamata, vadaeni Isako ese ia siaidia lao, mai maino danu idia lao. \p \v 32 Unai dina dekenai Isako ena hesiai taudia be ia dekenai idia lao, guri idia geia herevana idia hamaoroa ia dekenai, idia gwau, “Ranu ai davaria vadaeni.” \v 33 Vadaeni unai ranu guri ena ladana ia atoa Sieba, unai dainai unai hanua ena ladana be Bere Sieba ia mai bona harihari. \s1 Esau ia headava \p \v 34 Esau ena mauri lagani be 40, vadaeni ia headava, hahine rua ia abia. Iuditi, Beri, Hiti tauna ena natuna, bona Basemata, Elona, Hiti tauna ena natuna. \v 35 To Isako bona Rebeka edia lalona idia hekwarahi momo unai hahine ruaosi dainai. \c 27 \s1 Iakobo ese Isako ena hanamoa ia abia koikoi dekena amo \p \v 1 Isako be ia buruka vadaeni, iena matana danu ia diburadibura, gau ta ia itaia namonamo lasi. Vadaeni iena vara guna natuna Esau ia boiria, ia gwau, “Natugu e.” Esau ia gwau, “Lau inai.” \p \v 2 Isako ma ia gwau, “Oi mai itaia lau. Lau buruka vadaeni, lauegu mase dinana be lau diba lasi. \v 3 Unai dainai lau noinoi oi dekenai, oiemu diba bona oiemu peva oi abia, oi lao labana, dia ta oi alaia lauegu. \v 4 Vadaeni vamu namona, lauegu lalona ese ia ura henia hegeregerena do oi nadua, lau dekenai oi mailaia, lau ania, vadaeni do lau mase lasi neganai, lau ese oi do lau hanamoa guna.” \p \v 5 Inai hereva Isako ese iena natuna Esau dekenai ia hamaoroa, be Rebeka danu ia kamonai. Vadaeni Esau be ia lao labana, dia ta do ia alaia, ia mailaia gwauraia. \v 6 Vadaeni Rebeka ese iena natuna Iakobo dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Oiemu tamana ese oiemu kakana Esau dekenai ia hamaoroa herevana lau kamonai, \v 7 ia gwau, ‘Dia ta oi mailaia, vamu namona oi nadua lauegu, lau ania, vadaeni do lau mase lasi neganai, Lohiabada ena vairana dekenai oi do lau hanamoa guna.’ \v 8 Unai dainai, natugu e, lauegu hereva oi kamonai, oi dekenai lau hamaoroa hegeregerena sibona do oi karaia. \v 9 Oi lao, nani edia natuna namodia rua oi abia, lau dekenai oi mailaia, vadaeni, lau ese vamu namona do lau halaoa oiemu tamana ena, ia ura henia gauna hegeregerena. \v 10 Vadaeni oi abia lao oiemu tamana dekenai, ia ania, vadaeni do ia mase lasi neganai do ia hanamoa oi.” \p \v 11 Vadaeni Iakobo ese iena sinana Rebeka dekenai ia haere, ia gwau, “Lauegu kakana Esau ena kopina be mai huihui danu, to lauegu kopina be manadamanada. \v 12 Sedira lauegu tamana ese lauegu kopina do ia dogoatao, do ia diba lau be koikoi tauna, vadaeni hadikaia herevana do ia gwauraia lau dekenai, do ia hanamoa lasi lau dekenai.” \p \v 13 Iena sinana ia gwau, “Hadikaia herevana be lauegu latanai do ia noho, lauegu hereva oi kamonai, oi lao, nani natuna rua oi abia, lau dekenai oi mailaia.” \p \v 14 Vadaeni ia lao, ia abia, iena sinana dekenai ia mailaia. Vadaeni iena sinana ese vamu namona ia nadua, iena tamana ese ia ura henia gauna hegeregerena. \v 15 Vadaeni Rebeka ese iena vara guna natuna Esau ena dabua namona ta ruma dekenai ia abia, iena natuna Iakobo dekenai ia atoa. \v 16 Nani edia natuna kopidia danu iena imana ruaosi bona aiona dekenai ia atoa. \v 17 Vadaeni inai vamu namona bona paraoa ia karaia hegaegae, iena natuna Iakobo dekenai ia henia. \p \v 18 Iakobo be iena tamana dekenai ia lao, ia gwau, “Tamagu e.” Isako ia haere, ia gwau, “Lau inai. Natugu e, oi be daika?” \p \v 19 Iakobo ese iena tamana dekenai ia haere henia, ia gwau, “Lau inai, Esau, oiemu vara guna natuna, oiemu hereva lau badinaia vadaeni, oi toreisi, dia ta lau alaia vadaeni do oi ania, vadaeni oi hanamoa lau dekenai.” \p \v 20 Vadaeni Isako ese iena natuna dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Natugu e, edena bamona oi davaria haragaharaga?” Ia haere, ia gwau, “Badina be Lohiabada, oiemu Dirava ese ia durua lau dekenai.” \p \v 21 Vadaeni Isako ese Iakobo dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Natugu e, mani oi mai kahirakahira, oiemu kopina do lau dogoatao, oi be momokani lauegu natuna Esau o lasi.” \p \v 22 Vadaeni Iakobo be iena tamana Isako dekenai ia lao kahirakahira, iena kopina ia dogoatao, vadaeni ia gwau, “Gadona be Iakobo ena gadona, to imana be Esau ena imana.” \v 23 Ia diba lasi unai be Iakobo, badina iena imana be mai huihui danu, iena kakana Esau ena imana bamona, unai dainai Isako ese ia hanamoa hamatamaia. \v 24 Vadaeni Isako ia gwau, “Momokani, oi be lauegu natuna korikori Esau, ani?” Ia gwau, “Oibe.” \p \v 25 Vadaeni Isako ia gwau, “Oiemu vamu mani oi mailaia, do lau ania. Unai murinai lauegu hanamoa do lau henia oi dekenai.” \p Unai dainai, Iakobo ese ia mailaia, vadaeni ia ania, uaina danu ia mailaia, vadaeni ia inua. \v 26 Vadaeni, iena tamana Isako ese ia hamaoroa, ia gwau, “Natugu e, oi mai kahirakahira, oi kisi henia lau dekenai.” \p \v 27 Vadaeni ia lao kahirakahira, ia kisi henia. Isako ese iena dabua ena bonana ia kamonai, vadaeni ia hanamoa, ia gwau, \q1 “Namo, egu natuna ena bonana be, \q1 Lohiabada ese uma namona ia hanamoa ena bonana bamona. \q1 \v 28 Unai dainai guba ena medu Dirava ese oi do ia henia, \q1 bona oiemu uma tano do ia hanamoa. \q1 Uiti momo bona uaina momo danu do ia henia oi dekenai. \q1 \v 29 Idau bese taudia ese, \q1 oiemu hesiai gaukara do idia karaia. \q1 Bese idauidau ese, \q1 oiemu vairana dekenai do idia tui diho. \q1 Oiemu tadikakana edia biaguna, \q1 be do idia halaoa oi. \q1 Oiemu sinana ena natuna be oiemu vairana dekenai, \q1 edia kwarana do idia atoa diho. \q1 Oi dekenai idia hadikaia taudia, \q1 be do idia hadikaia. \q1 Oi dekenai idia hanamoa taudia, \q1 be do idia hanamoa.” \p \v 30 Isako ese Iakobo dekenai hanamoa ia haorea, bona Iakobo danu Isako ena vairana dekena amo ia raka siri. Vadaeni nega sisina sibona murinai, iena kakana Esau be labana dekena amo ia ginidae. \v 31 Ia danu vamu namona ia nadua, iena tamana dekenai ia abia lao, iena tamana ia hamaoroa, ia gwau, “Tamagu e, oi toreisi, oiemu natuna lauegu vamu oi ania, vadaeni oi hanamoa lau dekenai.” \p \v 32 Iena tamana Isako ese ia nanadaia, ia gwau, “Oi be daika?” Esau ia haere, ia gwau, “Lau inai, oiemu vara guna natuna Esau.” \p \v 33 Vadaeni Isako be iena kudouna dekenai ia hoa mai gari danu, ia gwau, “Inai tau be daika, vamu ia alaia, ia mailaia lau dekenai, oi do mai lasi neganai lau ania ore, vadaeni lau hanamoa ia dekenai? Momokani, ia ese hanamoa ena anina dohore ia abia.” \p \v 34 Esau ese iena tamana ena hereva ia kamonai neganai ia tai, ia tai mai boiboi danu, iena tamana dekenai ia taitai, ia gwau, “Lau danu, tamagu e, oi hanamoa lau dekenai.” \p \v 35 Iena tamana ia gwau, “Oiemu tadina ia mai vadaeni, mai ena koikoi danu, oi dekenai hanamoa totona gauna be ia dadia vadaeni.” \p \v 36 Esau ia gwau, “Iena ladana be Iakobo, mai ena anina, ani? Badina be nega rua ia ese lau dekenai ia koikoi vadaeni. Lauegu vara guna ena hanamoa ia abia guna, harihari danu, lau dekenai hanamoa gauna ia abia vadaeni. Lau dekenai hanamoa ta ia noho lasi, a?” \p \v 37 Isako ese Esau dekenai ia haere henia, ia gwau, “Inai, Iakobo be oiemu biaguna lau halaoa vadaeni, bona iena varavara taudia ibounai lau henia vadaeni, iena hesiai taudia do idia lao, uiti bona uaina danu lau gwauraia vadaeni iena. Natugu e, dahaka do lau karaia oi dekenai?” \p \v 38 Vadaeni Esau ese iena tamana dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Tamagu e, oiemu hanamoa be tamona sibona, a? Tamagu e, lau danu oi hanamoa.” Vadaeni Esau ia tai dikadika. \v 39 Vadaeni iena tamana Isako ia haere henia, ia gwau, \q1 “Tano namona gabuna dekenai do oi noho lasi, \q1 guba ena medu ese, \q1 oiemu uma tano do ia hanamoa lasi. \q1 \v 40 To oiemu kaia ena goada dekenai dohore oi mauri. \q1 Oiemu tadina ena hesiai gaukara do oi karaia, \q1 to negana be do ia ginidae, \q1 oiemu siahu dohore ia bada. \q1 Unai neganai iena siahu, \q1 oiemu mauri dogoatao siahuna do oi negea.” \p \v 41 Esau ese Iakobo ia badu henia, iena tamana ena hanamoa dainai, vadaeni iena lalona dekenai ia gwau, “Lauegu tamana ena mase dinana ia kahirakahira, unai murinai lauegu tadina Iakobo do lau alaia mase.” \p \v 42 Haida ese Esau ena hereva Rebeka dekenai idia hamaoroa, vadaeni Rebeka ese iena natuna Iakobo ia boiria, ia hamaoroa, ia gwau, “Oi kamonai, oiemu kakana Esau ena laloa be, oi do ia alaia mase gwauraia. \v 43 Unai dainai, natugu e, lauegu hereva oi kamonai, oi toreisi haraga, Harana hanua dekenai oi lao, lauegu taihuna Labana dekenai. \v 44 Nega sisina ia dekenai do oi noho, ia lao bona oiemu kakana ena lalona do ia keruma. \v 45 Ia be do ia laloaboio edena bamona oi karaia ia dekenai, vadaeni iena badu do ia ore, unai neganai hereva do lau siaia, vadaeni do oi giroa mai. Umui ruaosi dina tamona lau dekena amo dohore umui boio ena anina be dahaka?” \s1 Isako ese Iakobo ia siaia lao Labana dekenai \p \v 46 Vadaeni Rebeka ese Isako dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Lau hesiku vadaeni inai Hiti hahine taudia totona. Bema Iakobo ese inai Hiti taudia edia natuna, inai tano dekenai idia noho ta do ia adavaia, lauegu noho be dohore edena bamona?” \c 28 \p \v 1 Vadaeni Isako ese Iakobo ia boiria, ia hanamoa, ia hamaoroa, ia gwau, “Kanana taudia edia natuna ta do oi adavaia lasi. \v 2 Mesopotamia dekenai do oi lao, oiemu tubuna Betuela ena ruma dekenai do oi daekau, oiemu vavana Labana ena natuna kekeni ta do oi adavaia. \v 3 Vadaeni Siahu Ibounai Dirava ese oi do ia hanamoa, oiemu bese do ia havaraia, bona do ia habadaia, bese bada herea umui do ia halaoa. \v 4 Dirava ese Aberahamo dekenai hanamoa ia henia, be oi dekenai do ia henia danu, oiemu natuna bona tubuna dekenai do ia henia danu. Ma inai idau gabu dekenai oi noho tanona, Dirava ese Aberahamo dekenai ia henia tanona do oi abia, oiemu tano korikori dekenai do oi halaoa.” \v 5 Vadaeni Isako ese Iakobo ia siaia lao. Ia be Mesopotamia dekenai ia lao, Labana Betuela, Aramea tauna, dekenai. Unai Labana be Rebeka ena taihuna, Rebeka be Iakobo bona Esau edia sinana. \s1 Esau ese adavana ma ta ia abia \p \v 6 Esau ia diba vadaeni, Isako ese Iakobo ia hanamoa vadaeni bona ia siaia lao vadaeni, Mesopotamia dekenai do ia headava. Esau danu ia diba vadaeni, ia hanamoa neganai, Isako ese Iakobo ia hamaoroa, ia gwau, “Kanana taudia edia natuna ta do oi adavaia lasi.” \v 7 Ia diba danu Iakobo be iena tamana bona iena sinana edia gadona ia kamonai henia vadaeni, Mesopotamia dekenai ia lao. \v 8 Vadaeni Esau ena lalona ia kehoa, iena tamana Isako ese Kanana hahine taudia dekenai ia ura henia lasi. \v 9 Unai dainai, Esau be Isamaela dekenai ia lao, Isamaela, Aberahamo ena natuna ena kekeni Mahalata, Nebaioto ena taihuna, ia adavaia, to iena adavana gunadia ruaosi be idia do noho. \s1 Iakobo ena nihi Betele dekenai \p \v 10 Iakobo ese Bere Sieba ia rakatania, Harana dala dekenai ia raka. \v 11 Vadaeni gabu ta dekenai ia ginidae, unuseni ia noho ela bona dabai gwauraia, badina be dina ia diho vadaeni. Vadaeni unai gabu ena nadi ta ia abia, iena kwarana atoa totona, vadaeni ia hekure diho, ia mahuta. \v 12 Vadaeni ia nihi, iena nihi dekenai vadavada ta ia itaia, tano dekena amo ia daekau ia lao bona guba, bona Dirava ena aneru unai dekena amo idia daekau, idia diho noho. \v 13 Lohiabada be vadavada ena dokona ataiai ia gini, ia gwau, “Lau be Lohiabada, oiemu tubuna Aberahamo ena Dirava, oiemu tamana Isako ena Dirava danu, lau ese inai oi mahuta noho tanona do lau henia oi dekenai, oiemu natuna bona tubuna danu dekenai do lau henia. \v 14 Oiemu natuna bona oiemu tubuna danu dohore idia momo herea, tano ena kahu bamona, dina ia diho kahana dekenai bona dina ia daekau kahana dekenai, bona mirigini kahana dekenai, bona diho kahana dekenai, dohore idia momo herea. Oi dainai bona oiemu natuna, oiemu tubuna dainai, tanobada ena bese ibounai ese hanamoa do idia davaria. \v 15 Dohore lau durua oi, oi lau henia gabudia ibounai dekenai do lau naria oi, bona oi be do lau hakaua mai lou inai tano dekenai. Lau ese oi do lau rakatania lasi, ela bona oi dekenai lau hereva henia kara ibounai do lau karaia haorea.” \p \v 16 Iakobo be mahuta dekena amo ia noga, ia gwau, “Momokani, Lohiabada be inai gabu dekenai, to lau diba lasi.” \v 17 Vadaeni iena kudouna dekenai ia hoa mai gari danu, ia gwau, “Inai gabu be mai gari danu. Dirava ena ruma be inai, guba ena iduara be inai.” \p \v 18 Daba maragi neganai Iakobo ia toreisi, iena kwarana ia atoa nadina ia haginia, laloatao nadina ia halaoa. Bona unai nadi ena latanai dehoro ia bubua, nadi be Dirava dekenai ia henia totona. \v 19 Vadaeni unai gabu ena ladana ia atoa Betele, ena anina be “Dirava ena Ruma”, to unai gabu ena ladana gunana be Lusu. \p \v 20 Vadaeni Iakobo ia gwauhamata, ia gwau, “Lohiabada Dirava e, bema oi durua lau dekenai, inai lau raka ena dala dekenai lau do oi naria, aniani do oi henia lau dekenai, bona dabua danu, \v 21 ela bona lauegu tamana ena ruma dekenai do lau giroa mai lou, mai maino danu, unai neganai, oi Lohiabada be lauegu Dirava do lau halaoa. \v 22 Inai laloatao nadina danu hari lau haginia be Dirava ena ruma dekenai do lau halaoa. Gau ibounai lau dekenai do oi henia be dohore lau haria karaia, kahana ibounai 10, bona kahana ta do lau henia oi dekenai.” \c 29 \s1 Iakobo ese Labana ena ruma dekenai ia ginidae \p \v 1 Iakobo be ia raka lao, bona dina ia daekau ena kahana taudia edia tano dekenai ia ginidae. \v 2 Vadaeni ranu guri ta ia itaia, tano palaka dekenai, mamoe edia orea toi be ranu guri badibadinai idia hekure noho, badina unai ranu be mamoe edia orea dekenai idia henia, inua totona. Nadi badana ta dekena amo guri ena iduara idia koua. \v 3 Mamoe edia orea naria taudia edia kara be, ibounai idia haboua unuseni, vadaeni idia ese unai nadi be guri ena iduara dekena amo idia kokia, mamoe dekenai ranu idia henia, vadaeni unai nadi dekenai guri ena iduara idia koua lou. \p \v 4 Vadaeni Iakobo ese mamoe naria taudia dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Lauegu varavara taudia, edeseni umui mai?” Idia gwau, “Ai be Harana taudia.” \p \v 5 Ma ia nanadaia lou idia dekenai, ia gwau, “Umui be Labana, Nahoro ena natuna, umui diba?” Idia gwau, “Ai diba.” \p \v 6 Ma ia nanadaia lou idia dekenai, ia gwau, “Ia be namo, a?” Idia gwau, “Io, ia namo, iena natuna kekeni Rahela mani oi itaia, iena mamoe ia hakaudia mai inai.” \p \v 7 Iakobo ia gwau, “Hari be dina tubua, mamoe haboua negana be dohore, mamoe dekenai ranu do umui henia, do umui lao, edia aniani do umui henia.” \p \v 8 Idia haere, idia gwau, “Lasi, mamoe edia orea ibounai do idia haboua guna, vadaeni guri ena iduara koua nadina do ai kokia, bona mamoe ibounai dekenai ranu do ai henia.” \p \v 9 Ia danu do idia herevahereva noho neganai Rahela ia ginidae, iena tamana ena mamoe ia hakaudia, badina be ia ese ia naridia. \v 10 Iakobo ese iena vavana Labana ena natuna kekeni Rahela ia itaia, iena tamana ena mamoe ia hakaudia mai, vadaeni Iakobo ia lao kahirakahira, unai nadi, guri ena iduara dekena amo ia kokia, iena vavana Labana ena mamoe dekenai ranu ia henidia. \v 11 Vadaeni Iakobo ese Rahela dekenai ia kisi henia, bona ia tai mai boiboi danu. \v 12 Iakobo ese Rahela dekenai ia hamaoroa ia be iena tamana Labana ena taihuna Rebeka ena natuna, vadaeni Rahela ia heau, ia lao, iena tamana ia hamaoroa. \p \v 13 Labana ese iena vavana Iakobo ena sivarai ia kamonai, vadaeni ia heau lao, ia rosia, ia kisi henia, vadaeni iena ruma dekenai ia hakaua lao. Vadaeni Iakobo ese sivarai ibounai Labana dekenai ia hamaoroa. \v 14 Vadaeni Labana ese ia hamaoroa, ia gwau, “Momokani, oi be lauegu turiana ena turiana, bona lauegu hidiona ena hidiona.” Unai dainai, Iakobo be ia danu idia noho hua tamona. \s1 Iakobo ese Labana ena hesiai gaukara ia karaia, Rahela bona Lea totona \p \v 15 Vadaeni Labana ese Iakobo dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Oi be lauegu varavara dainai, lauegu hesiai gaukara do oi karaia, mai emu davana lasi, a? Oi hamaoroa lau dekenai, oiemu davana be dahaka?” \p \v 16 Inai Labana be mai ena natuna kekeni rua. Ia vara guna ena ladana be Lea, iena tadina ena ladana be Rahela. \v 17 Lea be hairai lasi, to Rahela be kekeni namona, mai hairai danu. \v 18 Iakobo ese Rahela ia ura henia, unai dainai ia gwau, “Lagani 7 oiemu hesiai gaukara do lau karaia, oiemu natuna kekeni gabeai ia vara, Rahela lau abia totona.” \p \v 19 Labana ia gwau, “Oi dekenai do lau henia be ia namo, idau tauna ta dekenai do lau henia be ia dika, vadaeni lau dekenai oi noho.” \p \v 20 Unai dainai, Iakobo ese Labana ena hesiai gaukara ia karaia lagani 7, Rahela ia abia totona, to ia laloa be dina momo lasi bamona, badina be ia ese Rahela ia ura henia dikadika. \p \v 21 Vadaeni Iakobo ese Labana dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu adavana lau dekenai oi henia, badina be lauegu nega ia ore vadaeni, unai dainai do lau adavaia gwauraia.” \p \v 22 Vadaeni Labana ese unai gabu taudia ibounai ia haboua, aria ia karaia. \v 23 Hanuaboi neganai, Labana ese iena natuna Lea ia hakaua vareai Iakobo dekenai, vadaeni Iakobo ese ia adavaia. \v 24 Labana danu ese iena hesiai hahine Silipa be Lea dekenai ia henia, iena hesiai hahine do ia lao totona. \p \v 25 Daba ia rere, vadaeni Iakobo ese hahine ia itaia be, Lea sibona. Vadaeni ia ese Labana dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Edena bamona oi karaia vadaeni lau dekenai? Oiemu hesiai gaukara lau karaia lasi Rahela abia totona, a? Dahaka totona oi koia lau dekenai?” \p \v 26 Labana ia haere, ia gwau, “Aiemai kara iniseni, ai be kekeni gabeai ia vara, ia headava guna lasi, to vara guna kekeni be do ia headava guna. \v 27 Inai hahine ena aria purana do ia ore, murinai iena tadina danu do ai henia oi dekenai, iena davana be lagani 7 ma lauegu hesiai gaukara do oi karaia.” \p \v 28 Iakobo be inai bamona ia karaia, dina 7 idia ore, vadaeni Labana ese iena natuna Rahela ia henia, ia adavaia totona. \v 29 Labana danu ese iena hesiai hahine Bileha be Rahela dekenai ia henia, iena hesiai hahine do ia halaoa. \v 30 Vadaeni Iakobo ese Rahela danu ia adavaia, ia ese Rahela ia ura henia bada, to Lea ia ura henia maragi. Ia ese Labana ena hesiai gaukara ma ia karaia, lagani 7. \s1 Natuna idia vara Iakobo dekenai \p \v 31 Iakobo ese Lea ia ura henia lasi dainai, Lohiabada ese Lea ia bogahisihisi henia, ia dekenai natuna ia henia, to Rahela be natuna lasi. \v 32 Vadaeni Lea be ia rogorogo, ia mara, mero ta ia abia, iena ladana ia atoa Rubena, ena anina be “Mero be oi itaia”, badina be ia gwau, “Lohiabada ese lauegu lalohisihisi ia itaia vadaeni, harihari lauegu adavana do ia ura henia lau dekenai.” \p \v 33 Ma ia rogorogo lou, ia mara, mero ta ia abia, vadaeni ia gwau, “Lohiabada ia kamonai vadaeni lauegu adavana ia ura henia lasi lau dekenai, unai dainai inai mero danu ia henia vadaeni lau dekenai.” Vadaeni iena ladana ia atoa Simeona, ena anina be “Kamonai”. \p \v 34 Ma ia rogorogo, ia mara, mero ta ia abia, vadaeni ia gwau, “Harihari lauegu adavana danu ai haboua, badina be mero toi lau henia vadaeni.” Vadaeni iena ladana ia atoa Levi, ena anina be “Haboua”. \p \v 35 Ma ia rogorogo, ia mara, mero ta ia abia, vadaeni ia gwau, “Harihari Lohiabada lau hanamoa.” Vadaeni iena ladana ia atoa Iuda, ena anina be “Hanamoa”. Unai murinai ia rogorogo lou lasi. \c 30 \p \v 1 Rahela be natuna lasi, unai dainai ia ese iena kakana dekenai ia mama henia. Bona Rahela ese Iakobo dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Natuna lau dekenai do oi henia, bema lasi neganai do lau mase.” \p \v 2 Vadaeni Iakobo ese Rahela dekenai ia badu henia, ia gwau, “Lau be Dirava, a? Ia ese mero oi dekenai ia henia lasi.” \p \v 3 Hahine ia gwau, “Lauegu hesiai hahine Bileha ia noho, ia danu oi mahuta hebou, vadaeni lauegu tuina dekenai dohore ia mara, ia dekena amo lauegu natuna do lau abia.” \p \v 4 Unai dainai, iena hesiai hahine Bileha be Iakobo dekenai ia henia, iena adavana ta, bona Iakobo ese ia sihari henia. \v 5 Vadaeni Bileha ia rogorogo, ia mara, mero ta ia abia, Iakobo ena. \v 6 Vadaeni Rahela ia gwau, “Dirava ese lau dekenai kota ia karaia vadaeni, lauegu noinoi ia abia dae vadaeni, lauegu natuna ia henia lau dekenai.” Vadaeni, iena ladana ia atoa Dano, anina be “Kota Hereva”. \p \v 7 Rahela ena hesiai hahine Bileha ma ia rogorogo, ia mara, mero iharuana ia abia, Iakobo ena. \v 8 Vadaeni Rahela ia gwau, “Lauegu kakana danu ai goada helulu, lau kwalimu vadaeni.” Vadaeni mero ena ladana ia atoa Napatali, ena anina be “Goada Helulu”. \p \v 9 Lea ia diba vadaeni do ia rogorogo lou lasi, vadaeni iena hesiai hahine Silipa ia abia, Iakobo dekenai ia henia, iena adavana ta. \v 10 Vadaeni Lea ena hesiai hahine Silipa ia rogorogo, ia mara, mero ta ia abia, Iakobo ena. \v 11 Vadaeni, Lea ia gwau, “Lauegu laki ena nega be inai.” Vadaeni mero ena ladana ia atoa Gado, anina be “Laki Nega Namona”. \p \v 12 Vadaeni Lea ena hesiai hahine Silipa ma ia rogorogo, ia mara, mero iharuana ia abia, Iakobo ena. \v 13 Vadaeni Lea ia gwau, “Lau moale, hahine ibounai danu do idia hanamoa lau dekenai.” Vadaeni mero ena ladana ia atoa Asere, ena anina be “Moale.” \p \v 14 Uiti utua ena nega dekenai Rubena be ia lao, au huahua ena ladana dudai haida ia davaria, vadaeni ia abia, iena sinana Lea dekenai ia abia lao. Vadaeni Rahela ese Lea dekenai ia noia, ia gwau, “Oiemu natuna ena dudai haida oi henia lau dekenai.” \p \v 15 To Lea ese ia gwau henia, ia gwau, “Lauegu adavana oi henaoa be oi laloa lasi, a? To edena bamona lauegu natuna ena dudai oi dadia gwauraia.” Vadaeni Rahela ia gwau, “Oiemu natuna ena dudai oi henia lau dekenai, vadaeni hari hanuaboi iseda adavana danu umui mahuta gabu tamona dekenai.” \p \v 16 Adorahi neganai, Iakobo be uma dekena amo ia giroa mai, vadaeni Lea be iena vairana dekenai ia lao, ia gwau, “Hari hanuaboi ita ruaosi gabu tamona dekenai do ita mahuta, lauegu natuna ena dudai Rahela dekenai lau henia ena davana.” Vadaeni unai hanuaboi idia ruaosi gabu tamona dekenai idia mahuta. \p \v 17 Vadaeni Dirava ese Lea ena guriguri dekenai ia kamonai, unai dainai ia rogorogo, ia mara, mero ta namba 5 ia abia, Iakobo ena. \v 18 Vadaeni Lea ia gwau, “Lauegu hesiai hahine be lauegu adavana dekenai lau henia ena davana be inai, Dirava ese lau dekenai mero ia henia vadaeni.” Vadaeni mero ena ladana ia atoa Isakara, ena anina be “Davana”. \p \v 19 Lea ma ia rogorogo lou, ia mara, mero namba 6 ia abia, Iakobo ena. \v 20 Vadaeni ia gwau, “Dirava ese harihari gauna namona lau dekenai ia henia vadaeni, harihari lauegu adavana be lau dekenai do ia noho momokani, badina be iena natuna memero 6 lau henia vadaeni.” Vadaeni mero ena ladana ia atoa Sebuluno, ena anina be “Noho”. \p \v 21 Unai murinai, ia be ena natuna kekeni ta ia abia, vadaeni kekeni ena ladana ia atoa, Daina. \p \v 22 Unai neganai Dirava ese Rahela dekenai ia laloa, iena noinoi ia abia dae, vadaeni ia danu ia rogorogo. \v 23 Ia mara, mero ta ia abia, vadaeni ia gwau, “Dirava ese lauegu hemarai ia kokia vadaeni.” \v 24 Vadaeni mero ena ladana ia atoa Iosepa, ena anina be “Ma ta”, ia gwau, “Dirava ese natuna mero ma ta bema ia henia lau dekenai be namo.” \s1 Iakobo ese Labana dekenai ia koikoi \p \v 25 Iosepa ia vara murinai, Iakobo ese Labana dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Mani emu kara oiemu imana dekena amo oi siaia lau, lauegu gabu korikori dekenai do lau lao, egu tano korikori dekenai do lau giroa lou. \v 26 Lauegu adavana bona lauegu natuna lau dekenai oi henia, badina be idia totona oiemu hesiai gaukara lau karaia vadaeni. Oiemu imana dekena amo oi negea lau, lauegu hekwarahi oiemu hesiai gaukara dekenai lau karaia be oi diba vadaeni.” \p \v 27 Labana ia gwau, “Lau noia oi dekenai, mani emu kara oi raka siri lasi, badina be lauegu lalona ia kehoa vadaeni, Lohiabada ese lau ia hanamoa oi dainai. \v 28 Oiemu davana do oi gwauraia, vadaeni do lau henia oi dekenai.” \p \v 29 Iakobo ese ia haere henia, ia gwau, “Lauegu hekwarahi bada oiemu hesiai gaukara dekenai, be oi itaia vadaeni, oi diba danu oiemu mamoe be idia momo herea vadaeni lauegu imana dekenai. \v 30 Lau be lau do mai lasi neganai, oi be oi ogogami vadaeni, harihari oi be kohu momo tauna, lau mai negana ia mai bona hari Lohiabada ese oi ia hanamoa vadaeni. To hari be nega ia ginidae vadaeni, egu adavana bona natuna kohu momo do idia davaria totona do lau gaukara hamatamaia.” \p \v 31 Vadaeni Labana ia gwau, “Dahaka oi dekenai do lau henia?” Iakobo ia gwau, “Moni davana lau dekenai do oi henia lasi, to bema lauegu ura oi abia dae neganai, oiemu mamoe bona nani do lau naridia noho. \v 32 Mani emu kara, hari dina oiemu mamoe bona nani do lau haria karaia. Mamoe mai toutou danu, o mai revareva danu, bona mamoe korema, bona nani mai toutou danu, o mai revareva danu, ibounai do lau hakaua siri, lauegu davana be unai. \v 33 Nega gabeai do oi diba, lau be maoro o kerere, bema lauegu mamoe bona nani edia huanai toutou lasi gaudia, revareva lasi gaudia, o kurokuro gaudia oi itaia neganai, lau be henaoa tauna momokani.” \p \v 34 Vadaeni Labana ia gwau, “Oiemu hereva hegeregerena do ita karaia.” \v 35 To unai dina dekenai Labana ese nani tatau bona nani hahine mai toutou gaudia, bona mai revareva gaudia, bona mamoe korema, ibounai ia hakaua siri, iena natuna dekenai ia henidia, idia naridia totona. \v 36 Ma Labana ese inai mamoe bona nani orea ibounai ia hakaua lao sisina daudau, dina toi ena raka hegeregerena. To Iakobo ese Labana ena mamoe bona nani, ia rakatania gaudia, ia naridia. \p \v 37 Vadaeni Iakobo ese au idaudia toi edia rigi matamatadia ia utua, edia kopina kahana ia kokia, kahana ia noho, itaia neganai be revareva bamona. \v 38 Vadaeni unai rigi mai revareva gaudia be ranu gabudia dekenai ia haginia, mamoe bona nani ranu inua totona idia mai neganai. Rigi be unuseni ia atodia, badina be mamoe bona nani hahine be idia rogorogo unai inua gabuna dekenai. \v 39 Unai rigi edia vairana dekenai idia rogorogo neganai, edia natuna idia vara be mai revareva danu. \v 40 Inai bamona nani bona mamoe natudia be Iakobo ese ia abia siri, idia be iena mamoe bona nani orea gaudia danu ia haboua. To Labana ena mamoe bona nani orea danu ia haboua lasi. \v 41 Vadaeni nani bona mamoe hahine, mai goada gaudia idia sihari neganai, Iakobo ese inai rigi idia edia vairana dekenai ia haginidia, ranu gabudia dekenai, rigi idia itaia nega lalonai do idia rogorogo totona. \v 42 To goada lasi gaudia idia sihari neganai, inai rigi ia haginidia lasi edia vairana dekenai. Unai dekenai goada lasi gaudia be Labana ena, bona mai edia goada gaudia be Iakobo ena. \v 43 Unai dala dekenai Iakobo be kohu momo tauna momokani ia lao. Iena mamoe bona nani be momo herea, iena hesiai tatau bona hahine, kamelo bona doniki danu idia momo herea. \c 31 \s1 Iakobo ese Labana dekena amo ia heau \p \v 1 Vadaeni Iakobo ese Labana ena natuna tatau edia hereva ia kamonai, idia gwau, “Iakobo ese iseda tamana ena kohu ibounai ia abia vadaeni. Iena kohu momo be iseda tamana dekena amo ia abia.” \v 2 Iakobo danu ia itaia, ia dekenai Labana ena vairana toana be ia badu bamona. \p \v 3 Unai neganai Lohiabada ese Iakobo dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Oi giroa lou oiemu tubuna bona oiemu tamana edia tano dekenai, oiemu varavara taudia dekenai oi lao. Lau ese do lau bamoa oi.” \p \v 4 Vadaeni Iakobo ese Rahela bona Lea dekenai ia boiboi, idia mai ia dekenai, tano palaka dekenai mamoe bona nani idia naria gabuna dekenai. \v 5 Idia dekenai ia hereva, ia gwau, “Lau itaia vadaeni, umui emui tamana ena laloa be idau lau dekenai, guna bamona lasi, to lauegu tamana ena Dirava ese lau ia durua vadaeni. \v 6 Umui danu umui diba vadaeni lau be emui tamana dekenai lau gaukara vadaeni, mai egu goada ibounai. \v 7 Emui tamana ese lau ia koia, nega 10 egu davana ia haidaua, to Dirava ese ia koua dainai, lau ia hadikaia lasi. \v 8 Labana ia gwau, ‘Mai toutou gaudia be oiemu’, vadaeni nani ibounai toutou gaudia sibona idia vara. Ma ia gwau, ‘Mai revareva gaudia be oiemu’, vadaeni nani ibounai revareva gaudia sibona idia vara. \v 9 Unai dekena amo Dirava ese emui tamana ena mamoe bona nani be ia dekena amo ia kokia, lau dekenai ia henia vadaeni. \p \v 10 “Mamoe bona nani hahine edia sihari neganai, lau be lau nihi, egu nihi dekenai lau itaia, mamoe bona nani tatau mai toutou, mai revareva, bona korema gaudia sibona be hahine danu idia sihari. \v 11 Vadaeni egu nihi dekenai, Dirava ena aneru ese ia hereva lau dekenai, ia gwau, ‘Iakobo e.’ Lau haere, lau gwau, ‘Lau inai.’ \v 12 Ma ia gwau, ‘Oi itaia, mamoe bona nani tatau, hahine dekenai idia sihari henia gaudia be toutou gaudia, revareva gaudia bona korema gaudia sibona. Lau be inai kara lau havaraia noho, badina be Labana ena kara ibounai oi dekenai lau itaia vadaeni. \v 13 Lau inai, Betele dekenai oi dekenai lau hedinarai Diravana. Unuseni oi ese boubou nadi ta ena latanai olive dehoro oi bubua, bona oi gwauhamata lau dekenai. Hari oi toreisi, inai tano oi rakatania, oiemu vara gabuna dekenai do oi giroa lou.’ ” \p \v 14 Rahela bona Lea be Iakobo dekenai idia haere, idia gwau, “Dahaka do ai abia aiemai tamana dekena amo? Gau ta ia noho lasi ai dekenai. \v 15 Ai be idau taudia bamona ia dekenai, ani? Badina be aiemai davana ia abia vadaeni, bona ia negea haorea vadaeni. \v 16 Kohu ibounai Dirava ese aiemai tamana dekena amo ia abia be aiemai, bona aiemai natuna edia, unai dainai, Dirava ese oi dekenai ia hamaoroa vadaeni, unai bamona do oi karaia.” \p \v 17 Vadaeni Iakobo ena adavana ruaosi, bona iena natuna ibounai be kamelo dekenai idia guia. \v 18 Iena mamoe ibounai bona iena kohu ibounai Mesopotamia dekenai ia davaria gaudia be Iakobo ese ia siaia guna, vadaeni ia hegaegae, Kanana tanona dekenai do ia lao, iena tamana Isako dekenai. \p \v 19 Unai neganai Labana be iena mamoe edia huina utua totona ia lao. Vadaeni Rahela ese iena tamana ena dirava edia laulauna ia henaoa, \v 20 bona Iakobo be hunia dekenai ia heau, Labana, Aramea tauna ia hadibaia guna lasi. \v 21 Ia be ia lao, iena orea taudia bona iena kohu ibounai ia abia lao, Euperate Sinavai idia hanaia, Gileada ena ororo dala dekenai idia lao. \p \v 22 Dina rua idia ore, bona dina ihatoina neganai, Labana ese Iakobo ia heau ena sivarai ia kamonai. \v 23 Vadaeni ia ese iena varavara taudia ia haboua, bona dina 7 Iakobo ena murina dekenai idia lulua lao haragaharaga, ia lao bona Gileada ena ororo dekenai idia davaria. \v 24 To Dirava ese Labana, Aramea tauna dekenai ia hedinarai henia nihi dekena amo, ia gwau, “Iakobo dekenai oi hereva henia lasi, hereva namona o hereva dikana.” \v 25 Vadaeni Labana ese Iakobo ia davaria. Iakobo be ororo dekenai ia kamepa vadaeni, Labana mai ena varavara taudia danu Gileada ororo dekenai idia kamepa. \p \v 26 Vadaeni Labana ese Iakobo dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Badina be dahaka oi heau hunia dala dekenai, lauegu natuna hahine danu henaoa dala bamona oi danu idia heau? \v 27 Dahaka totona oi heau hunia dala dekenai, oi hadibaia lasi lau dekenai? Bema oi hadibaia lau dekenai, vadaeni lauegu imana dekena amo oi do lau siaia, mai moale karaia, bona mai moale ane danu, io, mai gaba ena regena bona mai gita ena regena danu. \v 28 To oi ese lauegu dala oi koua, lauegu natuna danu lau kisi henia lasi. Oi karaia kava vadaeni. \v 29 Harihari lau be mai siahu lau hadikaia diba oi, to oiemu tamana ena Dirava ese hari hanuaboi ia hedinaraia lau dekenai, ia gwau, ‘Iakobo dekenai oi hereva lasi, hereva namona o hereva dikana.’ \v 30 Harihari oiemu tamana ena ruma, oi ura henia bada gabuna dekenai dohore oi lao, to dahaka totona lauegu dirava edia laulauna oi henaoa?” \p \v 31 Vadaeni Iakobo ese Labana dekenai ia haere henia, ia gwau, “Lau gari, lau gwau oiemu natuna be lau dekena amo do oi abia lou sedira. \v 32 To oiemu dirava edia laulauna be daika dekenai do oi davaria, ia be do ia mase, iseda varavara edia vairana dekenai oiemu oi tahua, do oi abia.” Badina Iakobo be ia diba lasi Rahela ese ia abia. \p \v 33 Vadaeni Labana be Iakobo ena palai ruma dekenai ia tahua, bona Lea ena palai ruma dekenai, bona hesiai hahine ruaosi edia palai ruma dekenai, to gau ta ia davaria lasi. Vadaeni Rahela ena palai ruma dekenai ia raka vareai. \v 34 Rahela be inai dirava edia laulauna ia abia vadaeni, bona kamelo ese idia huaia pusepuse ena lalonai ia hunia vadaeni. Rahela be unai pusepuse ena latanai ia helai. Labana be palai ruma dekenai ia tahua, mai hekwarahi danu, to iena dirava laulauna ia davaria lasi. \p \v 35 Vadaeni Rahela ese iena tamana dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Tau badana e, oi badu lasi lau dekenai, oiemu vairana dekenai lau toreisi lasi, badina be hahine aiemai hua gorere lau abia dainai.” Unai dainai ia tahua mai hekwarahi danu, iena dirava edia laulauna ia davaria lasi. \p \v 36 Vadaeni Iakobo ese Labana dekenai ia badu henia, ia gwau henia, ia gwau, “Lauegu kerere be dahaka, lauegu dika be dahaka, vadaeni oi ese unai dainai lauegu murina dekenai oi lulua, mai badu danu? \v 37 Lauegu kohu ibounai oi tahua haorea vadaeni, oiemu ruma ena gau ta oi davaria be edeseni? Lauegu orea taudia bona oiemu orea taudia edia vairana dekenai unai kohu do oi atoa hedinarai, vadaeni ita ruaosi dekenai kota do idia karaia. \p \v 38 “Oi dekenai lagani 20 lau noho vadaeni, oiemu mamoe bona oiemu nani hahine idia mara dika lasi, oiemu nani tatau danu ta lau abia lasi, lau ania lasi. \v 39 Uda boroma ese bero idia henia gaudia lau mailaia lasi oi dekenai, lau sibona bero lasi gauna lau henia, edia gabu abia totona. Henaoa taudia ese dina dekenai idia henaoa, o hanuaboi dekenai idia henaoa, gaudia danu edia davana be lau dekenai oi tahua. \v 40 Lau noho unai bamona, dina neganai be dina ena siahu ia hadikaia lau dekenai, hanuaboi keru ia hadikaia lau dekenai, lauegu matana danu idia mahuta lasi. \v 41 Lagani 20 oiemu ruma dekenai lau noho, lagani 14 oiemu hesiai gaukara lau karaia, oiemu natuna ruaosi edia davana, ma lagani 6 oiemu mamoe edia davana. Nega 10 lauegu davana oi haidaua. \v 42 Lauegu tamana ena Dirava, Aberahamo ena Dirava, bona Isako ia gari henia Diravana, bema ia durua lasi lau dekenai, harihari lau be mai kohu lasi lau do oi lulua. To Dirava ese lauegu hekwarahi bona lauegu imana ena gaukara ia itaia vadaeni, vadaeni hanuaboi ia hereva henia oi dekenai.” \p \v 43 Vadaeni Labana ese ia haere henia, ia gwau, “Inai hahine be lauegu natuna, inai memero be lauegu tubuna, inai mamoe be lauegu mamoe, oi itaia gaudia ibounai be lauegu. Ma hari dina dahaka do lau karaia, inai lauegu natuna bona tubuna dekenai hanamoa totona? \v 44 Oi mai, maino ita karaia, bona laloatao nadina do ita karaia, iseda maino toana do ia lao totona.” \p \v 45 Vadaeni Iakobo ese laloatao nadina ta ia haginia. \v 46 Iakobo danu ese iena orea taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Nadi umui gogoa.” Unai bamona idia karaia, vadaeni unai nadi idia haboua gaudia edia badibadinai idia aniani hebou. \v 47 Vadaeni Labana ese unai gabu ena ladana ia atoa, Iegara Sahaduta, bona Iakobo ese unai gabu ena ladana ia atoa Galeda, ladana ruaosi edia anina be “Hereva hedinaraia nadi”. \p \v 48 Vadaeni Labana ia gwau, “Hari dina dekenai inai nadi haboua ese, be maino laloatao toana oi bona lau iseda huanai.” Unai dainai unai laloatao nadina ena ladana be Galeda. \v 49 Ma iena ladana ta be Misipa, badina Labana be ia gwau, “Ita ta ta be idau gabu idau gabu ita noho neganai Lohiabada ese do ia naria namonamo ita. \v 50 Bema lauegu natuna do oi dagedage henidia, o hahine haida ma do oi abia, lau be do lau itaia lasi oi, to Dirava ese do ia itaia oi bona lau, laloaboio lasi.” \p \v 51 Labana ese Iakobo dekenai ma ia hereva henia, ia gwau, “Inai nadi haboua gaudia bona inai laloatao nadina be ita ruaosi iseda huana dekenai lau haginia vadaeni. \v 52 Inai nadi haboua gaudia bona inai laloatao nadina edia anina be inai, lau ese inai nadi do lau raka hanaia lasi, oi dekenai hadikaia totona, bona oi ese inai nadi do oi raka hanaia lasi, lau dekenai hadikaia totona. \v 53 Aberahamo ena Dirava, Nahoro ena Dirava, idia edia tamana ena Dirava danu, ia ese kota do ia karaia oi bona lau ita huanai.” \p Vadaeni Iakobo be iena tamana Isako ese ia gari henia Diravana ena ladana dekenai ia gwauhamata. \v 54 Vadaeni Iakobo ese boromakau ia alaia, Dirava ena boubou ia karaia unai ororo dekenai, bona iena orea taudia dekenai ia boiridia hebou, idia aniani totona. Unai dainai, idia aniani, bona unai ororo dekenai idia noho ela bona dabai. \v 55 Dabai Labana ia toreisi, iena tubuna mai edia sinadia danu ia kisi henidia bona ia hanamodia. Vadaeni ia rakatanidia, iena hanua dekenai ia giroa lou. \c 32 \s1 Iakobo ese Esau danu do ia hedavari dalana ia karaia hegaegae \p \v 1 Iakobo be iena laolao ma ia raka lao, vadaeni Dirava ena aneru momo danu ia hedavari. \v 2 Iakobo ese ia itadia, vadaeni ia gwau, “Inai be Dirava ena tuari orea.” Unai dainai unai gabu ena ladana ia atoa, “Tuari orea rua.” \p \v 3 Iakobo ese iena hesiai taudia ia siaia guna, iena kakana Esau dekenai do idia lao, Seiri ena tano lalonai. Unai be Edoma ena tano. \v 4 Idia dekenai ia hadibaia, ia gwau, “Lauegu lohia Esau dekenai umui hamaoroa, umui gwau, ‘Lau, oiemu hesiai tauna Iakobo, lau gwau lau be Labana danu lau noho ia mai bona hari. \v 5 Lau be mai egu boromakau, bona doniki, bona mamoe bona nani, bona hesiai taudia bona hesiai hahine. Lohia e, hereva lau siaia oi dekenai, sedira oiemu laloa do ia namo lau dekenai totona.’ ” \p \v 6 Hereva abia lao taudia Iakobo dekenai idia giroa lou neganai idia gwau, “Ai be oiemu kakana Esau danu ai hedavari, ia be hari ia mai noho, oi danu ia hedavari totona, iena orea taudia 400 danu.” \p \v 7 Iakobo be ia gari dikadika, iena kudouna danu ia hekwarahi bada. Vadaeni iena orea taudia bona iena mamoe bona nani, iena boromakau, iena kamelo danu, be orea rua dekenai ia haria. \v 8 Ia laloa, “Bema Esau ese orea ta ia tuari henia, sedira ta be do ia heau mauri.” \p \v 9 Vadaeni Iakobo ia guriguri, ia gwau, “Lauegu tubuna Aberahamo ena Dirava e, lauegu tamana Isako ena Dirava e, mani oi kamonai! Guna oi hereva lau dekenai, oi gwau, ‘Oiemu tano bona oiemu varavara taudia dekenai do oi giroa lou, vadaeni do lau hanamoa oi.’ \v 10 Oiemu bogahisihisi bona oiemu gwauhamata hamomokania kara ibounai, lau oiemu hesiai tauna dekenai oi henia, be lauegu namo ia hegeregere lasi. Lau be Ioridane Sinavai lau hanaia lao neganai, lauegu imana dekenai be itotohi sibona mo. To hari be mai orea rua danu lau giroa mai vadaeni. \v 11 Oi dekenai lau noinoi inai, mani lauegu kakana Esau ena siahu dekena amo do oi hamauria lau. Badina be lau gari, ia be do ia mai, do ia tuari henia ai dekenai, lauegu natuna bona edia sinadia do ia aladia mase. \v 12 Oiemu gwauhamata mani oi laloa, oi gwau, ‘Momokani, lau ese do lau hanamoa oi, bona oiemu natuna bona tubuna momo herea oi dekenai do lau henia, kone miri bamona, duahia diba lasi.’ ” \p \v 13 Unai hanuaboi Iakobo be unuseni ia kamepa, vadaeni iena kohu dekena amo harihari gaudia ia abia, iena kakana Esau ena. \v 14 Gaudia be inai: Nani hahine 200 bona nani tatau 20, mamoe hahine 200 bona mamoe tatau 20, \v 15 kamelo 30 mai edia natuna danu, boromakau hahine 40, boromakau tatau 10, doniki hahine 20, bona doniki tatau 10. \v 16 Inai ibounai be iena hesiai taudia dekenai ia henia, ta ta edia orea, edia orea dekenai, bona ia gwau, “Umui raka guna, orea ta ta umui hakaua lao, mai pada ta ta.” \p \v 17 Do ia raka guna tauna dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu kakana Esau danu do umui hedavari neganai, do ia nanadaia oi dekenai, do ia gwau, ‘Oiemu biaguna be daika? Edeseni do umui lao? Inai ubua gaudia umui emui vairanai be daika ena?’ \v 18 Vadaeni, do oi haere henia, oi gwau, ‘Inai be oiemu hesiai tauna Iakobo ena. Iena harihari gaudia ia siaia, lauegu biaguna Esau ena. Iakobo danu aiemai murina dekenai ia mai noho.’ ” \p \v 19 Orea namba 2 hakaua tauna dekenai danu inai bamona do ia hereva, orea namba 3 hakaua tauna danu, bona idia edia murina dekenai orea ta ta hakaua taudia ibounai dekenai inai hereva tamona ia henia, ia gwau, “Esau danu umui hedavari neganai, inai bamona do umui hereva henia. \v 20 Do umui gwau, ‘Oiemu hesiai tauna Iakobo be aiemai murina dekenai ia mai noho.’ ” Iakobo be inai bamona ia laloa, “Lauegu harihari gaudia dekena amo, Esau ena badu do lau koua, bona gabeai lau hedinaraia iena vairana dekenai neganai, sedira do ia abia dae lau.” \v 21 Unai dainai, harihari gaudia be hesiai taudia ese idia abia lao guna, to Iakobo be unai hanuaboi kamepa dekenai ia noho. \s1 Iakobo ese Peniela gabu dekenai ia goada helulu \p \v 22 Hanuaboi momokani neganai Iakobo ia toreisi, iena adavana ruaosi bona iena hesiai hahine ruaosi, bona iena natuna tatau 11 ia abidia, sinavai maragina ena ladana Iaboka idia hanaia gwauraia. \v 23 Ia ese ibounai ia abidia lao, sinavai unai kahana dekenai idia hanaia lao. Vadaeni ia sibona ia giroa lou, iena hesiai taudia ia siaidia lao, iena kohu ibounai idia abia hanaia. \v 24 To Iakobo be sibona ia noho, vadaeni Tau ta ia danu idia rosia helulu, daika do ia kwalimu totona, ia lao bona daba kahirakahira. \v 25 Inai Tau ia diba ia be do ia kwalimu diba lasi, vadaeni ia ese Iakobo ena mamuna varovaro dekenai ia dogoatao, unai dainai Iakobo ena mamuna ataiai dagira turia komukomu gabuna ia kokia, idia rosia helulu lalonai. \v 26 Vadaeni inai Tau ia gwau, “Lau oi dogoatao noho lasi, badina be daba rere ia kahirakahira vadaeni.” \p To Iakobo ia gwau, “Lau be oi do lau dogoatao noho, ela bona oi ese do oi hanamoa lau dekenai.” \p \v 27 Vadaeni inai Tau ia gwau, “Oiemu ladana be daika?” Ia haere, ia gwau, “Lauegu ladana be Iakobo.” \p \v 28 Inai Tau ma ia gwau, “Harihari ia lao bona hanaihanai oiemu ladana be Iakobo lasi, oiemu ladana be Israela, badina be Dirava danu bona taunimanima danu oi rosia helulu, daika do ia kwalimu totona, bona oi ese oi kwalimu vadaeni.” \p \v 29 Vadaeni Iakobo ese inai Tau dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Mani emu kara oiemu ladana oi hadibaia lau dekenai.” Inai Tau ia gwau, “Badina be dahaka lauegu ladana oi nanadaia?” Vadaeni ia ese Iakobo ia hanamoa. \p \v 30 Vadaeni Iakobo ese unai gabu ena ladana ia atoa Peniela, ena anina be “Dirava ena vairana”. Ia gwau, “Badina be Dirava danu ai ruaosi ai ta ta emai vairana ta ta dekenai ai henia, to lau do mauri noho vadaeni.” \p \v 31 Vadaeni daba ia rere neganai, Iakobo ese Peniela ia rakatania, to ia raka namonamo lasi, badina iena mamuna be ia dika. \v 32 Unai dainai Israela ena bese taudia be mamuna ena ataiai dagira turia ena varovaro idia ania lasi ia mai bona harihari, badina inai varovaro be Iakobo dekenai, Dirava ese ia dogoatao vadaeni. \c 33 \s1 Iakobo ese Esau danu idia hedavari \p \v 1 Iakobo ese iena matana ia negea, Esau ia itaia, mai ena tatau 400 idia mai noho. Unai dainai ia ese iena natuna orea ta ta dekenai ia haria karaia. Lea ese haida, Rahela ese haida, bona hesiai hahine rua ese haida idia hakaua. \v 2 Hesiai hahine mai edia natudia idia lao guna, Lea mai ena natudia be idia murinai idia raka, gabeai Rahela mai ena natuna Iosepa danu idia raka. \v 3 Iakobo ese idia edia vairana dekenai ia raka guna, bona nega 7 iena kwarana ia atoa diho tano dekenai, ia lao bona iena kakana kahirakahira dekenai ia ginidae. \p \v 4 Vadaeni Esau ese ia dekenai ia heau lao, ia rosia, bona ia kisi henia. Ruaosi idia taitai noho. \v 5 Esau ese hahine mai edia natudia ia itadia neganai, ia gwau, “Inai taudia be daika?” \p Iakobo ia haere, ia gwau, “Lohia e, inai be lauegu natuna, Dirava ese iena lalokau dekena amo lau dekenai ia henia taudia.” \p \v 6 Unai murinai hesiai hahine mai edia natudia danu idia mai, vadaeni edia kwarana idia atoa diho tano dekenai. \v 7 Unai murinai Lea mai ena natuna idia mai, gabeai Iosepa bona Rahela idia mai, edia kwarana idia atoa diho tano dekenai. \p \v 8 Esau ia nanadaia, ia gwau, “Unai guna lau itaia orea be edena bamona?” Iakobo ia haere, ia gwau, “Unai be lauegu harihari gaudia, oiemu lalona hamoalea totona, vadaeni do lau mauri gwauraia.” \p \v 9 To Esau ia gwau, “Lauegu tadina e, lauegu kohu be idia hegeregere, inai be oiemu, oi dogoatao.” \p \v 10 Iakobo ia gwau, “Lasi, bema oiemu lalona be ia namo lau dekenai lauegu harihari gauna mani oi abia. Oiemu vairana lau itaia be, Dirava ena vairana bema lau itaia hegeregere, badina be oiemu lalona ia namo lau dekenai. \v 11 Mani emu kara lauegu harihari gaudia oi abia dae, badina be Dirava ese iena bogahisihisi dekena amo kohu lau ura hegeregerena ia henia vadaeni lau dekenai.” Ia noia goada dainai ia abia dae. \p \v 12 Esau ia gwau, “Namo ita lao nega tamona. Lau be umui danu do ita raka hebou.” \p \v 13 Iakobo ia haere, ia gwau, “Lohia e, oi diba lauegu natuna be idia manoka vadaeni, bona mamoe bona boromakau mai natudia gaudia dekenai lau laloa momo. Bema dina tamona lalonai naria taudia ese unai mamoe bona nanigosi idia luludia haraga neganai, ibounai do idia mase ore. \v 14 Egu lohia e, mani emu kara, lauegu vairana dekenai oi raka guna, to lau be metairametaira do lau raka oiemu murina dekenai, egu boromakau, mamoe, bona egu natuna edia goada hegeregerena, ia lao bona Seiri dekenai ai ginidae neganai oi danu do ita hedavari.” \p \v 15 Esau ia gwau, “Sedira egu tatau haida be oi danu do idia raka lao.” To Iakobo ia haere, ia gwau, “Egu lohia e, oiemu hereva be ia namo, to mani oi laloa lasi ai dekenai.” \p \v 16 Vadaeni unai dina dekenai Esau ese Seiri dalana dekenai ia raka lao, Seiri dekenai ia giroa lou. \v 17 To Iakobo be Sukoto dekenai ia lao. Unuseni iena ruma ta ia haginia, bona boromakau bona mamoe edia au raurau mai rigi danu ruma ia karaia. Unai dainai unai gabu ena ladana ia atoa Sukoto, ena anina be “au raurau rumadia.” \p \v 18 Iakobo be Mesopotamia dekena amo ia giroa mai neganai, ia ginidae Sekema hanua, Kanana tanona dekenai, mai mauri danu. Vadaeni hanua kahirakahira dekenai palai rumadia ia haginia, unuseni ia kamepa. \v 19 Unai palai rumadia ia haginia tano kahana be ia hoia Hamoro ena natuna dekena amo. Davana be siliva moni 100. Hamoro be Sekema ena tamana. \v 20 Unuseni boubou patana ta ia haginia, bona ena ladana ia atoa “El, Israela ena Dirava”. \c 34 \s1 Sekema ese Daina ia hadikaia \p \v 1 Iakobo bona Lea edia natuna hahine ladana Daina be ia loaloa, unai tano dekenai noho hahine haida ia vadivadi henidia totona. \v 2 Vadaeni, unai tano ena lohia tauna ena ladana Hamoro, Hivi tauna, ena natuna Sekema ese Daina ia itaia, ia rosia, vadaeni ia kara dika henia. \v 3 To Sekema ese unai kekeni ia ura henia dikadika, bona ia lalokau henia dainai, Daina ena lalona hanamoa totona bogahisihisi hereva ia henia. \v 4 Unai murinai iena tamana Hamoro dekenai ia noinoi, ia gwau, “Unai kekeni mani oi abia, lau ura lau adavaia.” \p \v 5 Iakobo be hereva ia kamonai, iena natuna kekeni, tau ta ese ia hadikaia vadaeni. To iena natuna be gabu ta dekenai boromakau idia naria dainai, kara ta ia karaia lasi ela bona idia giroa mai. \p \v 6 Vadaeni Hamoro, Sekema ena tamana be Iakobo dekenai ia lao, do idia herevahereva totona. \v 7 Unai neganai Iakobo ena natuna be boromakau naria gaukara dekena amo idia giroa mai vadaeni. Unai hereva idia kamonai neganai, idia hoa, bona idia badu dikadika, badina be unai tau ese Israela taudia dekenai kara dikana ia karaia, Iakobo ena natuna kekeni ia hadikaia dainai. Badina be kara unai bamona be taravatu bada herea. \p \v 8 To Hamoro ese ia hereva idia dekenai, ia gwau, “Lauegu natuna Sekema be oiemu natuna kekeni ia ura henia dikadika, mani emu kara do oi henia, do ia adavaia. \v 9 Iseda bese ruaosi ita hakapua be namo, umui ese emui kekeni umui henia ai dekenai, idia headava, ai danu aiemai kekeni do ai henia umui dekenai, idia headava. \v 10 Unai neganai aiemai huana dekenai do umui noho, aiemai tano be umui emui tano do umui halaoa, iniseni uma gabudia do umui karaia, do umui hoihoi, bona hanua do umui karaia.” \p \v 11 Sekema ese danu Daina ena tamana bona taihuna dekenai ia hereva, ia gwau, “Bema lauegu noinoi umui abia dae neganai, dahaka umui gwauraia lau dekenai be do lau henia umui dekenai. \v 12 Bema umui ura davana umui habadaia momokani, be do lau henia umui dekenai, to gau tamona unai kekeni umui henia lau dekenai, lau adavaia totona.” \p \v 13 Iakobo ena natuna ese Sekema bona iena tamana Hamoro dekenai koikoi dala dekenai idia haere henia, badina edia taihuna Sekema ese ia hadikaia dainai. \v 14 Idia gwau, “Aiemai taihuna be usina ena kopina ia utua lasi tauna do ia adavaia diba lasi, unai be aiemai taravatu. \v 15 Unai bamona kara ita karaia ena dala be tamona mo, umui emui tatau ibounai ese usina ena kopina utua taravatu do umui abia. \v 16 Unai murinai aiemai kekeni do ai henia umui dekenai, idia headava, bona umui emui kekeni do umui henia ai dekenai, idia headava. Umui emui huanai do ai noho, bona bese tamona do ita halaoa. \v 17 To bema aiemai hereva umui abia dae lasi, kopina utua taravatu umui abia lasi neganai, kekeni do ai abia, bona do ai rakatania umui.” \p \v 18 Hamoro bona Sekema ese inai hereva idia kamonai neganai idia moale. \v 19 Sekema ese edia hereva gauna ia ura karaia haraga, badina be ia ese Iakobo ena natuna kekeni ia ura henia dikadika dainai. Iena tamana ena bese edia huanai ia be tau badana momokani. \p \v 20 Vadaeni Hamoro bona iena natuna Sekema idia lao hanua ena magu iduara dekenai, hanua taudia idia haboua, bona idia hereva henidia, idia gwau, \v 21 “Inai taunimanima be turana karaia idia ura, inai dainai iseda tano dekenai idia noho ita danu be ia namo. Uma gabudia idia karaia, bona idia hoihoi be ia namo, badina be tano ia bada. Edia natuna kekeni do ita adavaia, bona iseda natuna kekeni do ita henia, idia adavaia. \v 22 To dala tamona mo dekena amo edia laloa be do ia tamona ita danu. Ita ese kopina utua kara do ita abia, idia edia kara hegeregerena. Unai murinai ita huana dekenai do idia noho, bona bese tamona do ita halaoa. \v 23 Idia edia boromakau, edia kohu, bona edia ubua gaudia be do ita abia, ani? Unai dainai ita huanai idia noho ena laloa do ita abia dae.” \p \v 24 Hanua taudia ibounai ese Hamoro bona Sekema edia hereva idia abia dae, bona tatau ibounai ese kopina utua kara idia abia. \p \v 25 Dina toi murinai, tatau be idia hisihisi noho, kopina utua kara dainai. Unai neganai Iakobo ena natuna rua, Simeona bona Levi, Daina ena taihuna ese edia kaia idia abia, hanua dekenai idia vareai lao hunia dala dekenai, bona tatau ibounai idia alaia mase. \v 26 Hamoro bona iena natuna Sekema danu kaia dekena amo idia alaia mase. Daina danu Sekema ena ruma dekena amo idia hakaua diho, vadaeni idia lao. \v 27 Vadaeni Iakobo ena natuna tatau ma haida be idia lao, Sekema taudia idia davaria, idia mase vadaeni. Vadaeni idia ese mai bero taudia idia alaia, bona hanua ena kohu idia henaoa ore, badina be edia taihuna dekenai hemarai kara idia karaia dainai. \v 28 Edia mamoe bona edia boromakau bona edia doniki bona edia ruma kohu bona edia aniani, uma gabudia dekenai noho gaudia bona hanua dekenai noho gaudia danu idia abia lao. \v 29 Edia hahine mai natudia mai mauri danu idia abia. Edia kohu ibounai, bona ruma lalonai noho gau ibounai idia abia lao. \p \v 30 Vadaeni Iakobo ese Simeona bona Levi dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Lau dekenai kerere umui havaraia vadaeni, bona lauegu ladana umui hadikaia vadaeni inai tano noho taudia edia huanai. Kanana taudia bona Perisi taudia be hari lau dekenai do idia badu henia. Ita be momo lasi dainai idia be do idia haboua, do idia tuari ita dekenai, vadaeni, lau bona lauegu bese ibounai be do ita mase ore.” \p \v 31 To idia haere, idia gwau, “Be! Aiemai taihuna be sihari henia kava hahine idia halaoa be ia namo o lasi?” \c 35 \s1 Dirava ese Iakobo ia hanamoa Betele dekenai \p \v 1 Dirava ese Iakobo dekenai ia hereva, ia gwau, “Oi toreisi, Betele dekenai oi lao, unuseni oi noho. Unuseni boubou patana ta oi karaia lau Dirava egu. Badina be oiemu kakana Esau dekena amo oi heau neganai, lau Dirava be oi dekenai lau hedinarai.” \p \v 2 Unai dainai, Iakobo ese iena orea taudia ibounai dekenai ia hereva, ia gwau, “Idau dirava umui dekenai idia noho gaudia umui negea, umui sibona umui hagoevaia, dabua miro lasi umui karaia. \v 3 Ita lao Betele, unuseni lauegu kerere lalonai lau ia durua bona egu dala ibounai lau ia bamoa Diravana ena boubou patana do lau karaia.” \v 4 Vadaeni idia ese edia idau dirava bona edia taiana rini be Iakobo dekenai idia henia. Iakobo ia abidia, vadaeni Sekema kahirakahira dekenai ouki auna ta henunai ibounai ia guria. \p \v 5 Iakobo mai ena natuna ese unai gabu idia rakatania neganai, unuseni noho hanua ta ta taudia ibounai idia gari bada Dirava dekenai, vadaeni idia ese Iakobo dekenai idia tuari henia lasi. \p \v 6 Vadaeni Iakobo mai ena orea taudia ibounai be Lusu hanua, Kanana tano dekenai idia ginidae. Lusu be Betele ena ladana ta. \v 7 Unuseni Iakobo ese boubou patana ta ia karaia, bona gabu ena ladana ia atoa El Betele, ena anina be “Betele ena Dirava.” Badina be unai gabu dekenai Dirava ese Iakobo dekenai ia hedinarai, iena kakana dekena amo ia heau neganai. \p \v 8 Unai neganai Rebeka ena hesiai hahine, ena ladana Debora, ia mase. Vadaeni Betele ena henuna kahana dekenai idia guria, ouki auna ta henunai. Unai gabu ena ladana idia atoa Alono Bakutu, ena anina be “taitai ena auna.” \p \v 9 Iakobo ese Mesopotamia dekena amo ia giroa mai neganai, Dirava ese ia dekenai ia hedinarai, ia hanamoa. \v 10 Ia hamaoroa, ia gwau, “Oiemu ladana be Iakobo, to oiemu ladana do idia gwauraia lou lasi Iakobo. Harihari ia lao hanaihanai, oiemu ladana do idia gwauraia, Israela.” Unai dainai Dirava ese Iakobo ena ladana ia gwauraia Israela, ena anina be “Dirava danu ia goada helulu.” \p \v 11 Vadaeni Dirava ese ia hamaoroa, ia gwau, “Lau be Siahu Ibounai Dirava. Natuna momo do oi havaraia, oiemu natuna bona tubuna be do idia momo herea. Bese momo be oi dekena amo do idia vara. Bona haida danu king dagi do idia abia. \v 12 Aberahamo bona Isako dekenai lau henia tanona be oi danu dekenai do lau henia, bona oiemu bese oiemu murinai idia vara danu, be inai tano do lau henidia.” \v 13 Vadaeni Dirava ese ia rakatania, bona ia hereva henia gabuna danu ia rakatania. \p \v 14 Vadaeni Iakobo ese laloatao nadi ta ia haginia unai gabu dekenai. Uaina be nadi ena latanai ia bubua, iena harihari gauna Dirava dekenai, bona dehoro danu unai nadi latanai ia bubua. \v 15 Dirava ese ia hereva henia unai gabu dekenai, vadaeni Iakobo ese gabu ena ladana ia gwauraia Betele, ena anina be “Dirava ena ruma.” \s1 Rahela ia mase \p \v 16 Iakobo mai ena famili, bona iena orea taudia be Betele dekena amo idia raka lao lou, ela bona Eparata hanua ia kahirakahira. Unai neganai, Rahela be mara ena hisihisi mamina ia abia, bona iena mara be ia auka. \v 17 Iena mara ena hisihisi ia bada herea neganai, durua henia hahine ese ia hamaoroa, ia gwau, “Oi gari lasi, mero ta do oi abia.” \v 18 To unai neganai ia mase, ia mase noho neganai, iena hereva dokona dekenai mero ena ladana ia atoa Benoni, anina be “Egu lalohisihisi merona.” To gabeai tamana ese mero ena ladana ia atoa Beniamina, ena anina be “Lauegu imana idibana merona.” \p \v 19 Unai bamona Rahela ia mase, vadaeni Eparata ena dala badinai idia guria. Unai Eparata ena ladana ta be Betelehema. \v 20 Iakobo ese laloatao nadi ia haginia Rahela ena guria gabu dekenai. Inai nadi, ladana be “Rahela ena laloatao nadi” be do ia noho unuseni, ia mai bona harihari danu. \v 21 Israela ma ia raka lao, kohoro ena ladana Mamoe edia Kohoro unai kahana dekenai ia kamepa. \s1 Iakobo ena natuna taudia \p \v 22 Israela ese unai tano dekenai ia noho neganai, Rubena ese iena tamana ena adavana ta Bileha danu idia mahuta hebou. Israela ese inai sivarai ia kamonai neganai ia badu momokani. \p Iakobo ena natuna tatau be 12. \v 23 Lea ena natuna tatau be inai: Rubena, Iakobo ena vara guna natuna, bona Simeona, Levi, Iuda, Isakara bona Sebuluno. \v 24 Rahela ena natuna tatau be inai: Iosepa bona Beniamina. \v 25 Rahela ena hesiai hahine Bileha ena natuna tatau be inai: Dano bona Napatali. \v 26 Lea ena hesiai hahine Silipa ena natuna tatau be inai: Gado bona Asere. Inai natuna tatau be Iakobo ese ia abia Mesopotamia dekenai. \s1 Isako ia mase \p \v 27 Iakobo be iena tamana Isako dekenai ia lao, Mamare dekenai. Unai gabu ena ladana ta be Kiriata Araba, ma ena ladana ta be Heberona, Aberahamo bona Isako edia noho gabuna be unai. \v 28 Isako ena mauri lagani be 180. \v 29 Vadaeni ia mase, iena tubuna bona tamana dekenai ia haboua lao. Ia be tau buruka, iena mauri be ia daudau herea vadaeni. Iena natuna Esau bona Iakobo ese idia guria. \c 36 \s1 Esau ena ladana ta be Edoma \p \v 1 Esau ena natuna bona iena tubuna be inai: \v 2 Esau ena adavana be Kanana hahine, Ada, Hiti tauna ena ladana Elona ena natuna, bona Oholibama, Ana ena natuna, Hivi tauna ena ladana Sibeona ena tubuna, \v 3 bona Basemata, Isamaela ena natuna, Nebaioto ena taihuna. \p \v 4 Ada ese mero ta ia abia, iena ladana be Elipasa, bona Basemata ese mero ta ia abia, iena ladana be Reuele, \v 5 bona Oholibama ese memero toi ia abia, edia ladana be Ieusu bona Ialama bona Kora. Esau ena natuna be unai, Kanana tano dekenai idia vara. \p \v 6 Esau ese iena adavana toi, bona iena natuna tatau bona hahine, bona iena orea taudia ibounai, bona iena boromakau bona iena mamoe orea ibounai, bona Kanana dekenai ia davaria kohu ibounai, ia haboua, vadaeni iena tadina Iakobo ia rakatania, ia lao Seiri tano dekenai. \v 7 Ia lao badina be ia bona iena tadina Iakobo ruaosi edia kohu be bada herea dainai tano be hegeregere lasi idia ruaosi bona edia boromakau bona mamoe ibounai do idia noho unai gabu tamona dekenai. \v 8 Unai dainai Esau ese ororo edia ladana Seiri dekenai ia noho. \p \v 9 Esau ena natuna bona iena tubuna be inai: Esau be Edoma besena, Seiri ena ororo tano dekenai idia noho taudia edia tamana. \v 10 Esau ena natuna tatau edia ladana be inai: Elipasa, Esau ena adavana Ada ena natuna, bona Reuele, Esau ena adavana Basemata ena natuna. \v 11 Elipasa ena natuna tatau be Temana bona Omara bona Sepo bona Gatama bona Kenasa. \v 12 Elipasa, Esau ena natuna ese hahine ma ta ena ladana Timuna ia adavaia, inai Timuna be mero ta ladana Amaleka ia abia. Inai ibounai be Esau ena adavana Ada ena tubuna. \p \v 13 Reuele ena natuna be inai: Nahata bona Sera bona Sama bona Misa. Idia be Esau ena adavana Basemata ena tubuna. \p \v 14 Esau ena adavana Oholibama be Ana ena natuna, Sibeona ena tubuna. Iena natuna be inai: Ieusu bona Ialama bona Kora. \p \v 15 Lohia taudia Esau dekena amo idia vara edia ladana be inai: Elipasa, Esau ena vara guna natuna ese Temana bona Omara bona Sepo bona Kenasa, \v 16 bona Kora bona Gatama bona Amaleka ia havaraia. Inai ibounai be Edoma tano ena lohia taudia, Elipasa, Ada ena natuna ese ia havaraia. \p \v 17 Esau ena natuna Reuele ena natuna be inai: Nahata bona Sera bona Sama bona Misa. Idia be lohia taudia Reuele ena orea dekenai, Edoma ena tano dekenai. Idia danu be Esau ena adavana Basemata ena tubuna. \p \v 18 Esau ena adavana Oholibama ena natuna be inai: Ieusu bona Ialama bona Kora. Inai be lohia taudia, Esau ena adavana Oholibama, Ana ena natuna ese ia havaraia. \v 19 Esau ena natuna be unai, idia be Edoma ena lohia taudia. \s1 Seiri ena natuna bona iena tubuna \p \v 20 Unai tano dekenai ia noho Hori tauna ena ladana Seiri ena natuna be inai: Lotana bona Sobala bona Sibeona bona Ana, \v 21 bona Disona bona Esere bona Disana. Hori lohia taudia be inai, Seiri ese ia havaradia Edoma tano dekenai. \p \v 22 Lotana ena natuna be Hori bona Hemana, bona Lotana ena taihuna be Timuna. \v 23 Sobala ena natuna be Alavana bona Manahata bona Ebala bona Sepo bona Onama. \p \v 24 Sibeona ena natuna be Aia bona Ana. Inai Ana be ranu ia lohilohi gabudia ia davaria taunimanima idia noho lasi gabuna dekenai, iena tamana Sibeona ena doniki ia naridia neganai. \v 25 Ana ena natuna be inai: Mero ta ena ladana be Disona bona kekeni ta ena ladana be Oholibama. \p \v 26 Disona ena natuna be Hemudana bona Esebana bona Itirana bona Kerana. \v 27 Esere ena natuna be Bilehana bona Savana bona Akana. \v 28 Disana ena natuna be Usu bona Arana. \v 29 Hori ena lohia taudia be inai: Lotana bona Sobala bona Sibeona, bona Ana, \v 30 bona Disona bona Esere bona Disana. Hori ena lohia taudia be unai, idia ese Seiri tanona idia naria. \s1 Edoma ena king taudia \p \v 31 Inai king taudia ese Edoma tano idia naria, Israela taudia be king ese ia naridia lasi neganai. King edia ladana be inai: \p \v 32 Bela Beoro be Edoma ena king, iena hanua badana ena ladana be Dinihaba. \v 33 Bela ia mase neganai, Bosera tauna Sera ena natuna Iobaba ese iena gabu ia abia. \v 34 Iobaba ia mase neganai be Temana tano dekena amo ia mai tauna ena ladana Husama ese iena gabu ia abia. \p \v 35 Husama ia mase neganai be Hadada Bedada ese iena gabu ia abia. Guna inai Hadada Bedada ese Moaba tano palaka dekenai Midiana taudia tuari dekenai ia halusidia vadaeni. Iena hanua badana ena ladana be Aviti. \p \v 36 Hadada ia mase, vadaeni Masareka dekena amo ia mai tauna ena ladana Samula ese iena gabu ia abia. \v 37 Samula ia mase, vadaeni Euperate Sinavai ena hanua ta ladana Rehoboto dekena amo tauna ena ladana Saulo ese iena gabu ia abia. \p \v 38 Saulo ia mase, vadaeni Bala Hanana, Akaboro ena natuna ese iena gabu ia abia. \v 39 Bala Hanana Akaboro ia mase, vadaeni Hadada ese iena gabu ia abia. Iena hanua ena ladana be Pau, bona iena adavana ena ladana be Mehetabela. Ia be Matareda ena natuna, bona iena tubuna be Mesahaba. \p \v 40 Esau ena bese ena lohia taudia, ta ta ese edia iduhu idia naria, edia ladana, bona edia noho gabudia edia ladana be inai: Timuna, Alava, Ietete, \v 41 Oholibama, Ela, Pinona, \v 42 Kenasa, Temana, Mibisara, \v 43 Magidiela bona Irama. Edoma ena lohia taudia be unai, ta ta ese ena hanua ena hanua dekenai idia lohia. To Edoma ia havaraia tauna be Esau. \c 37 \p \v 1 Iakobo ese guna iena tamana ia noho gabuna dekenai ma ia noho, Kanana tano dekenai. \v 2 Iakobo ena natuna edia sivarai be inai: \s1 Iosepa mai ena tadikakana \p Iosepa ena mauri lagani be 17 neganai, ia bona iena kakana taudia ese mamoe bona nani idia naria. Inai kakana taudia be iena tamana ena adavana Bileha bona Silipa edia natudia. Vadaeni Iosepa ia lao iena tamana dekenai, iena kakana taudia totona ia samania karaia, badina idia ese kara dika haida idia karaia. \p \v 3 Israela ese inai Iosepa dekenai ia lalokau henia bada, badina ia be tau buruka neganai ia havaraia, to iena natuna haida dekenai ia lalokau henia maragi, vadaeni Israela ese kouti dabua latana, namona momokani, mai ena imana lata danu ia karaia, Iosepa dekenai ia henia. \v 4 Iena kakana taudia idia itaia, edia tamana be Iosepa dekenai ia lalokau henia bada, idia dekenai ia lalokau henia maragi. Vadaeni, idia badu henia Iosepa dekenai, hereva namona ta idia gwauraia lasi ia dekenai. \p \v 5 Inai Iosepa be ia nihi, iena nihi be iena kakana taudia dekenai ia hamaoroa. Unai dainai idia badu dikadika ia dekenai. \v 6 Ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Lauegu nihi mani lau hamaoroa umui dekenai. \v 7 Lauegu nihi be inai bamona: Ita be uma dekenai uiti ita guia. Vadaeni lauegu uiti be ia toreisi, to umui emui uiti be idia gini hagegea lauegu uiti dekenai. Vadaeni emui uiti idia tomadiho henia lauegu uiti dekenai.” \p \v 8 Vadaeni iena kakana taudia ese idia gwau henia ia dekenai, idia gwau, “Oi be aiemai king do oi lao, a? Oi ese do oi lohia ai dekenai, a?” Vadaeni iena nihi bona iena hereva dekenai idia edia badu idia habadaia noho ia dekenai. \v 9 Ma ia nihi lou, iena nihi be iena kakana taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Lau nihi lou vadaeni. Lauegu nihi dekenai be dina bona hua, bona hisiu 11 idia toma diho henia lau dekenai.” \p \v 10 Iosepa ese unai nihi be iena tamana bona iena tadikakana taudia dekenai danu ia hamaoroa. Vadaeni iena tamana ese Iosepa dekenai ia hereva mai badu danu, ia gwau, “Oiemu nihi ena anina be dahaka? Lau bona oiemu sinana bona oiemu tadikakana do ai tomadiho henia oi dekenai, a?” \v 11 Vadaeni iena kakana taudia be idia badu dikadika mai mama danu, to iena tamana ese Iosepa ena nihi ia laloa noho. \s1 Iosepa idia hoia, vadaeni ia vareai Aigupito dekenai \p \v 12 Dina ta Iosepa ena kakana taudia be Sekema dekenai idia lao, edia tamana ena mamoe naria totona. \v 13 Vadaeni iena tamana Israela ia hereva Iosepa dekenai, ia gwau, “Oiemu kakana taudia be Sekema dekenai mamoe idia naria, ani? Oi mai, oi do lau siaia idia dekenai.” Iosepa ia haere, ia gwau, “Lau hegaegae inai.” \p \v 14 Iena tamana ese ma ia hamaoroa, ia gwau, “Vadaeni oi lao. Oi itadia, oiemu kakana taudia be idia namo o lasi, bona mamoe danu be edena bamona. Unai murinai oi giroa mai, oi hadibaia lau.” Vadaeni ia siaia, Heberona ena koura dekena amo ia lao, Sekema dekenai ia ginidae. \p \v 15 Vadaeni tau ta ese Iosepa ia itaia, tano palaka dekenai ia loaloa noho, vadaeni ia nanadaia, ia gwau, “Dahaka oi tahua?” \v 16 Iosepa ia haere, ia gwau, “Lauegu kakana taudia lau tahua. Mani emu kara, oi hadibaia lau, idia be edeseni mamoe idia naria noho.” \p \v 17 Unai tau ia gwau, “Inai gabu idia rakatania vadaeni. Badina idia hereva lau kamonai, idia gwau, ‘Ita lao Dotana dekenai.’ ” Unai dainai Iosepa be idia edia murina dekenai ia lao, Dotana dekenai idia ia davaria. \p \v 18 To ia be sisina daudau dekenai idia itaia, ia do mai kahirakahira lasi neganai, idia herevahereva, idia gwau, “Dohore ita alaia mase.” \v 19 Idia sibona idia herevahereva, idia gwau, “Itaia, unai nihi tauna ia mai inai. \v 20 Ita alaia mase, inai guri ta, ranu ia noho lasi gauna dekenai do ita negea diho. Vadaeni, dohore ita gwau, ‘Dagedage gauna ta ese ia alaia mase.’ Unai dekena amo dohore ita itaia, iena nihi ena anina be dahaka.” \p \v 21 To Rubena ese unai hereva ia kamonai, vadaeni ia ese idia edia imana dekena amo Iosepa ia hamauria gwauraia, ia gwau, “Lasi. Iena mauri ita kokia lasi. \v 22 Ita alaia mase lasi. Inai guri dekenai, taunimanima lasi gabuna dekenai do ita negea diho, to do ita hisihisi henia lasi.” Unai bamona ia hereva, badina iena laloa be idia edia imana dekena amo do ia hamauria, iena tamana dekenai do ia henia lou gwauraia. \p \v 23 Vadaeni, Iosepa be iena kakana taudia dekenai ia ginidae neganai, idia dogoatao, iena kouti dabua latana mai imana lata danu idia kokia. \v 24 Idia ese Iosepa idia abia lao, guri ta dekenai idia negea diho, unai guri dekenai be ranu ia noho lasi. \p \v 25 Vadaeni idia helai diho, idia aniani. Edia matana idia negea, laolao taudia haida idia itaia, idia be Isamaela taudia Gileada dekena amo idia mai, Aigupito dekenai idia lao gwauraia, edia kamelo be aniani edia muramura, bona muramura mai bonana namo idia huaia. \p \v 26 Vadaeni Iuda ese iena tadikakana taudia ia hamaorodia, ia gwau, “Iseda tadina do ita alaia, bona iena mase do ita hunia, ena anina be dahaka? \v 27 Namo inai Isamaela taudia dekenai do ita hoia, iseda imana dekenai ita hadikaia lasi, badina ia be iseda tadina momokani, iseda hidiona bona iseda rarana.” Vadaeni iena tadikaka taudia ese, iena hereva idia abia dae. \p \v 28 Inai hoihoi taudia be Midiana dekena amo idia raka hanaia, vadaeni Iosepa be iena kakana taudia ese guri dekena amo idia veria daekau. Isamaela taudia dekenai idia hoia, iena davana be siliva moni 20. Vadaeni Isamaela taudia ese Iosepa idia abia lao Aigupito dekenai. \v 29 Rubena ia giroa lou guri dekenai, to Iosepa be ia noho lasi. Vadaeni iena dabua ia darea, iena lalohisihisi toana unai. \v 30 Iena tadina taudia dekenai ia giroa lou, ia gwau, “Mero be ia noho lasi! Edena bamona dohore lau karaia?” \p \v 31 Vadaeni idia ese Iosepa ena kouti dabua latana idia abia, nani ena natuna ta idia alaia, nani ena rarana dekena amo kouti dabua idia hamiroa. \v 32 Vadaeni inai kouti dabua idia abia lao edia tamana dekenai, idia gwau, “Inai be ai ese ai davaria. Oi itaia inai be oiemu natuna ena kouti dabua, a?” \p \v 33 Ia itaia neganai ia gwau, “Inai be lauegu natuna ena kouti dabua. Uda boroma ta ese ia koria mase vadaeni. Momokani, Iosepa ia mase vadaeni.” \p \v 34 Vadaeni Iakobo ese iena dabua ia darea, dabua korema ia kwatua, iena lalohisihisi toana unai. Iena natuna totona dina bona hanuaboi ia taitai ia lao dina momo. \v 35 Vadaeni iena natuna tatau bona hahine ibounai idia lao ia dekenai, iena lalona idia hanamoa totona. To ia ura lasi iena lalona do idia hanamoa, vadaeni ia tai mai boiboi danu, ia gwau, “Lasi. Lauegu natuna dekenai mase gabuna dekenai dohore lau lao, mai tai danu.” Ia taitai noho unai bamona, iena natuna totona. \p \v 36 Inai Midiana taudia ese Iosepa idia hoia Aigupito dekenai, tau ta ladana Potifara dekenai. Potifara be Aigupito ena king Farao, ena tuari oreana ena biaguna ta. \c 38 \s1 Iuda bona Tamara \p \v 1 Unai neganai Iuda ese iena tadikaka taudia ia rakatania, ia lao, Adulama tauna ta ena ladana Hira danu ia noho. \v 2 Unuseni Iuda ese Kanana tauna ta ladana Sua ena natuna kekeni ia itaia, ia adavaia, vadaeni idia mahuta hebou. \v 3 Unai hahine ia rogorogo, ia mara, mero ta ia abia, iena ladana ia atoa Ere. \v 4 Ma ia rogorogo lou, natuna ta ia abia, iena ladana ia atoa Onana. \v 5 Ma mero ta ia abia, iena ladana ia atoa Sela. Unai mero ia vara neganai, Iuda be Kesiba dekenai ia noho. \p \v 6 Iuda ese iena vara guna natuna Ere dekenai adavana ta ia henia, iena ladana be Tamara. \v 7 To inai Ere be Lohiabada ena vairana dekenai kara dika momokani ia karaia, vadaeni Lohiabada ese ia alaia mase. \p \v 8 Vadaeni Iuda ese Onana dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Oi be iena nakimi dainai, iseda kara hegeregerena, vabu dekenai oi sihari henia, natuna ta oi havaraia, oiemu kakana mase tauna ena.” \v 9 To Onana be ia diba mero do ia havaraia neganai, be iena natuna momokani lasi. Unai dainai ia sihari henia neganai, iena vesina be tano dekenai ia habubua kava, kakana ena natuna do ia havaraia lasi totona. \v 10 Unai kara dikana dainai Lohiabada ia badu, vadaeni Onana danu ia alaia mase. \p \v 11 Vadaeni Iuda ese iena ravana Tamara dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Do oi giroa lou oiemu tamana ena ruma dekenai, do oi noho kava, adavana lasi, ia lao bona lauegu natuna Sela ia bada.” To iena laloa korikori be Sela danu do ia mase garina, iena kakana ruaosi hegeregere. Unai dainai Tamara be ia giroa lou, iena tamana ena ruma dekenai ia noho. \p \v 12 Nega sisina murinai Iuda ena adavana, Sua ena natuna, ia mase. Vadaeni Iuda ena lalohisihisi ia ore murinai ia toreisi, ia lao Timuna dekenai, iena mamoe edia huina ia utua gabuna unai. Iena turana ena ladana Hira, Adulama tauna, be ia danu idia lao. \p \v 13 Tamara ia kamonai iena ravana be Timuna dekenai ia lao, iena mamoe edia huina utua totona. \v 14 Vadaeni ia ese iena vabu dabua ia kokia, ma dabua ta dekena amo iena vairana ia koua, Timuna dala badibadinai ia helai, Enaimi hanua ena ranu guri rua ena vareai gabuna dekenai. Badina be ia diba Sela be ia bada vadaeni, to iena ravana ese iena headava dalana ia kehoa lasi. \p \v 15 Vadaeni Iuda ese ia itaia neganai, ia laloa inai hahine be ariara hahine, badina iena vairana ia koua dainai. \v 16 Vadaeni ia ese hahine dekenai ia hereva, ia gwau, “Mani ita mahuta gabu tamona dekenai.” Ia diba lasi hahine be iena ravana. \p Hahine ia gwau, “Davana be dahaka do oi henia lau dekenai?” \v 17 Ia gwau, “Nani ena natuna ta oi do lau henia.” Hahine ia gwau, “Ia namo, to ena toana be dahaka harihari do oi henia ia lao bona nani do oi siaia mai?” \p \v 18 Ma Iuda ese ia nanadaia, ia gwau, “Toana be dahaka gau oi dekenai do lau henia?” Ia haere, “Oiemu ageva, ladana torea gauna, mai varo danu, bona oiemu itotohi.” Ia henia, vadaeni ruaosi idia mahuta gabu tamona dekenai, vadaeni hahine ia rogorogo. \v 19 Vadaeni Tamara ia toreisi, ia lao. Iena vairana koua dabua ia kokia, iena vabu dabua ma ia karaia lou. \p \v 20 Iuda ese iena turana Adulama tauna ia siaia, nani natuna be unai hahine dekenai do ia henia, bona toa gaudia do ia abia lou totona. To hahine be ia davaria lasi. \v 21 Vadaeni ia ese unai gabu taudia dekenai ia nanadaia, ia gwau, “Inai ariara hahine, Enaimi hanua vareai gabuna ena dala badibadina dekenai ia helai be edeseni?” Idia gwau, “Ariara hahine ta be lasi iniseni.” \p \v 22 Unai dainai Adulama tauna be Iuda dekenai ia giroa lou, ia gwau, “Lau davaria lasi, bona unai gabu taudia idia gwau ariara hahine ta be lasi unai gabu dekenai.” \p \v 23 Vadaeni Iuda ia gwau, “Lauegu gau ia dekenai do idia noho, do ita hemarai garina. Lau be nani natuna lau siaia, to hahine be oi davaria lasi.” \p \v 24 Hua toi ia ore murinai, vadaeni Iuda ese hereva ia kamonai iena ravana be mai bogana. Vadaeni ia gwau, “Murimuri dekenai umui hakaua, vadaeni umui alaia mase.” \p \v 25 Idia hakaua murimuri dekenai, vadaeni Tamara ese hereva ia siaia Iuda dekenai, ia gwau, “Inai gau edia biaguna dekena amo lau rogorogo, mani oi hereva, inai ageva, ladana torea gauna, mai varo danu, bona inai itotohi be daika ena?” \p \v 26 Vadaeni Iuda ena lalona ia kehoa, ia gwau, “Ia be maoro, lau be kerere lau karaia vadaeni, badina be lauegu natuna Sela lau henia lasi, ia adavaia totona.” Vadaeni Iuda bona Tamara idia mahuta hebou lou lasi. \p \v 27 Tamara ena mara negana be kahirakahira neganai, ia diba vadaeni iena bogana lalonai be natuna rua idia noho. \v 28 Vadaeni ia mara neganai, mero ta ese iena imana ia atoa murimuri dekenai, vadaeni durua henia hahine ese varo kakakaka ta mero ena imana dekenai ia kwatua, ia gwau, “Vara guna be inai.” \v 29 To mero be iena imana ia veria vareai, vadaeni iena tadina ia vara guna. Durua henia hahine be ia gwau, “Oi be inai bamona oiemu dala oi kehoa?” Vadaeni iena ladana ia atoa Perese, anina be “dala kehoa.” \v 30 Gabeai iena kakana ia vara, mai varo kakakaka danu iena imana dekenai, iena ladana idia atoa Sera, ena anina be “daekau.” \c 39 \s1 Iosepa bona Potifara ena adavana \p \v 1 Iosepa be Aigupito dekenai idia abia lao. Unuseni Aigupito ena lohia tauna ta, ena ladana Potifara ese Iosepa ia hoia Isamaela taudia dekena amo. Potifara be king Farao ena ruma gimaia taudia edia kapena. \p \v 2 Lohiabada ese Iosepa ia naria noho, unai dainai Iosepa dekenai idia vara gaudia ibounai be namo. Ia ese iena biaguna Aigupito tauna ena ruma dekenai ia noho. \v 3 Vadaeni iena biaguna ese ia itaia, Lohiabada ese durua ia henia noho Iosepa dekenai, bona iena kara ibounai dekenai anina danu ia havaraia. \v 4 Potifara ese iena hesiai gaukara ibounai danu ia itaia, ia namo herea. Vadaeni ia ese Iosepa iena ruma naria tauna ia halaoa, iena kohu ibounai naria totona. \v 5 Vadaeni ruma bona kohu ibounai naria tauna ia halaoa ena dina dekena amo, Lohiabada ese unai Aigupito tauna ia hanamoa Iosepa dainai. Lohiabada ena hanamoa be iena ruma latanai, bona iena uma latanai ia noho. \v 6 Potifara ese iena kohu ibounai Iosepa ena imana dekenai ia atodia, gau ta dekenai ia laloa lasi, iena aniani iena vairana dekenai idia atoa, unai sibona mo. \p Iosepa ena tauanina ia goada, bona iena vairana ena toana, be mero namo herea momokani. \v 7 Nega ta iena biaguna ena adavana ese ia ura henia dikadika, vadaeni ia hamaoroa, ia gwau, “Ita mahuta gabu tamona dekenai.” \p \v 8 To Iosepa be ia ura lasi, ia haere henia, ia gwau, “Oi itaia vadaeni, egu biaguna be egu gaukara inai ruma dekenai ia naria noho lasi, iena kohu ibounai lauegu imana dekenai ia atoa vadaeni. \v 9 Tau ta ese lau ia hereaia lasi inai ruma dekenai, lau dekenai gau ta ia dogoatao lasi, oi sibona mo ia dogoatao, badina oi be iena adavana. Inai kerere badana do lau karaia, bona Dirava ena vairana dekenai inai bamona do lau kara dika be edena bamona?” \v 10 To hahine be dina ta ta dekena amo Iosepa ena lalona ia ania, gabu tamona dekenai idia mahuta totona, to Iosepa be ia kamonai henia lasi. \p \v 11 To dina ta hahine ia raka vareai ruma lalona dekenai, ruma lalonai be tau ta ia noho lasi. \v 12 Vadaeni hahine ese Iosepa ena dabua dekenai ia dogoatao, ia veria, ia gwau, “Oi mai, gabu tamona dekenai ita mahuta.” To Iosepa ese dabua ia rakatania hahine ena imana dekenai, ruma dekena amo ia heau murimuri dekenai. \p \v 13 Hahine ese ia itaia be Iosepa ena dabua ia rakatania iena imana dekenai, vadaeni ia heau ruma murimuri dekenai. \v 14 Ia ese ruma taudia ia boiridia, ia hamaorodia, ia gwau, “Umui itaia, lauegu adavana ese inai Heberu tauna ia abia dae vadaeni, ita dekenai kavakava henia totona. Ia raka vareai lau dekenai, ia ura ai mahuta gabu tamona dekenai, vadaeni lau boiboi bada herea. \v 15 Lauegu boiboi ia kamonai neganai, iena dabua be lauegu imana dekenai ia rakatania, ia heau murimuri dekenai.” \p \v 16 Hahine ese inai dabua ia dogoatao noho, ela bona Iosepa ena biaguna ia mai. \v 17 Vadaeni inai sivarai ia hamaoroa, ia gwau, “Inai Heberu tauna oi abia dae iseda ruma dekenai iseda gaukara ibounai durua henia totona, to ia raka vareai, lau dekenai kavakava henia gwauraia. \v 18 Vadaeni lau boiboi bada herea neganai, iena dabua ia rakatania lau dekenai, ia heau murimuri dekenai.” \p \v 19 Iosepa ena biaguna tauna ese iena adavana ena hereva ia kamonai, “Unai Heberu hesiai tauna be inai bamona lau dekenai ia karaia.” Vadaeni ia badu dikadika. \v 20 Unai neganai Iosepa ena biaguna ese Iosepa ia dogoatao, dibura ruma dekenai ia koua, king ena dibura taudia idia koua gabuna dekenai. Vadaeni unuseni ia noho. \p \v 21 Lohiabada ese Iosepa dekenai ia itaia noho, ia bogahisihisi henia, unai dainai dibura ruma naria tauna be Iosepa dekenai ia moale. \v 22 Vadaeni dibura ruma naria tauna ese dibura taudia ibounai Iosepa ena henuna dekenai ia atodia, dibura gaukara ibounai Iosepa ese ia naria. \v 23 Dibura ruma naria tauna be gau ta ia laloa lasi, Iosepa ena gaukara dekenai. Badina be Lohiabada ese Iosepa ia itaia noho, bona iena gaukara ibounai dekenai anina ia havaraia. \c 40 \s1 Iosepa ese dibura taudia edia nihi anina ia hedinaraia \p \v 1 Unai murinai, uaina idia bubua memero ia naridia tauna, bona paraoa idia gabua memero ia naridia tauna, idia ruaosi ese Farao idia habadua. \v 2 Vadaeni Farao ese inai uaina bubua memero bona paraoa gabua memero idia naria taudia ruaosi ia badu henidia. \v 3 Dibura ruma dekenai ia koudia, gima taudia edia kapena ena ruma dekenai, Iosepa ia noho gabunai. \v 4 Vadaeni, dibura gimaia taudia edia kapena ese Iosepa ia hamaoroa, do ia naridia. Iosepa ese idia ruaosi ia naridia, idia be nega sisina daudau dibura ruma dekenai idia noho. \p \v 5 Unai tatau ruaosi be hanuaboi tamona dekenai idia nihi, unai dibura ruma lalonai. Farao ena uaina bubua memero ia naridia tauna, bona iena paraoa gabua memero ia naridia tauna be idia nihi, nihi ta ta be mai ena anina ta ta. \p \v 6 Daba ia rere, Iosepa ia raka vareai idia ruaosi dekenai, vadaeni edia toana ia itaia be idia lalohisihisi. \v 7 Unai dainai ia ese idia dekenai ia henanadaia, ia gwau, “Badina dahaka hari dina umui emui lalona ia hisihisi?” \p \v 8 Idia gwau, “Ai be ai nihi vadaeni, to tau ta lasi ese aiemai nihi edia anina do ia hedinaraia.” Vadaeni Iosepa ia gwau, “Nihi ena anina hedinaraia be Dirava mo sibona. Umui emui nihi mani umui gwauraia lau dekenai.” \p \v 9 Vadaeni uaina bubua memero ia naridia tauna ese iena nihi Iosepa dekenai ia hedinaraia, ia gwau, “Egu nihi dekenai be vain au ta lau itaia. \v 10 Ena rigi be toi, inai rigi dekenai rau idia tubu, herahera ia vara, vadaeni vain ena huahua ia atoa, idia mage. \v 11 Farao ena kapusi be lauegu imana dekenai, vadaeni vain ena huahua lau abidia, lau gigia, ranuna be Farao ena kapusi dekenai ia diho, vadaeni kapusi be Farao ena imana dekenai lau atoa.” \p \v 12 Bona Iosepa ia gwau, “Oiemu nihi ena anina be inai: Vain ena rigi toi be dina toi. \v 13 Dina toi do idia ore, vadaeni Farao ese do ia abia dae oi, oiemu dagi do ia henia lou oi dekenai, vadaeni Farao ena kapusi be iena imana dekenai do oi atoa, guna iena uaina bubua memero oi naridia neganai bamona. \v 14 Oiemu dala do ia namo neganai do oi laloa lau dekenai, ani? Oi bogahisihisi lau dekenai. Mani emu kara Farao dekenai do oi hereva lau totona, bona inai dibura ruma dekena amo lau do oi hakaua murimuri dekenai. \v 15 Badina be momokani lau be Heberu taudia edia tano dekena amo lau idia henaoa lao, iniseni dekenai danu kerere ta lau karaia lasi, to dibura ruma dekenai lau idia koua kava.” \p \v 16 Paraoa gabua memero ia naridia tauna ia diba vadaeni inai nihi ena anina be ia namo. Vadaeni Iosepa ia hamaoroa, ia gwau, “Lau danu lau nihi, lauegu nihi dekenai be paraoa bosea toi egu kwarana dekenai lau atodia, lau huaia loaloa. \v 17 Vadaeni bosea ataiai ena lalonai be paraoa idia gabua gaudia idauidau idia noho, Farao ena. To manu haida idia roho mai, idia ania.” \p \v 18 Bona Iosepa ia gwau, “Oiemu nihi ena anina be inai: Bosea toi be dina toi. \v 19 Dina toi do idia ore, vadaeni Farao ena dibura ruma dekena amo oi do ia abia lao, oiemu kwarana do idia utua oho, bona au ta dekenai oiemu tauanina do idia taua dae. Vadaeni manu do idia roho mai, oiemu hidiona do idia ania.” \p \v 20 Dina toi murinai be Farao ia vara dinana. Vadaeni ia ese aria ta ia karaia, ia dekenai durua henia taudia ibounai ia boiridia, inai uaina bubua memero ia naridia tauna bona paraoa gabua memero ia naridia tauna danu ia boiridia. \v 21 Vadaeni uaina bubua memero ia naridia tauna ena dagi ia henia lou, ia ese kapusi Farao ena imana dekenai ma ia atoa. \v 22 To paraoa idia gabua memero ia naridia tauna be au dekenai iena tauanina ia taua dae ela bona ia mase, Iosepa ese nihi anina ia gwauraia hegeregere. \p \v 23 To inai uaina bubua memero ia naridia tauna ese Iosepa ia laloatao lasi, ia laloaboio. \c 41 \p \v 1 Lagani rua idia ore, vadaeni Farao ia nihi. Iena nihi dekenai ia ese Naila Sinavai ena badibadinai ia gini. \v 2 Vadaeni boromakau 7 sinavai dekena amo idia daekau, edia tauanina be namo, bona mai digara danu, sinavai badibadina dekenai rei idia aniani noho. \v 3 Unai murinai idau boromakau 7 sinavai dekena amo ma idia daekau, edia tauanina be dika bona mai digara lasi. Inai boromakau mai digara danu edia badibadina dekenai idia gini. \v 4 Vadaeni inai boromakau 7 mai digara lasi ese boromakau 7 mai digara danu idia anidia ore. Vadaeni Farao ia noga. \p \v 5 Ia mahuta lou, ia nihi. Iena nihi iharuana dekenai be uiti tamona ia tubu daekau dekena amo, iena anidia be 7 idia tubu, ia itaia inai uiti ena anidia be idia namo, bona idia bada. \v 6 Idia edia murinai uiti ma ta ia tubu daekau dekena amo, iena anidia ma 7 idia tubu. Inai uiti ena anidia be idia dika, bona idia maragi. Dina ia daekau ena kahana dekena amo lai ia mai neganai, idia kakoro. \v 7 Vadaeni inai uiti ena anidia dikadia ese uiti ena anidia namodia idia anidia ore. Bona Farao ia noga, ia diba inai be nihi sibona. \p \v 8 Daba ia rere, iena kudouna ia gari dikadika. Vadaeni iena hereva ia siaia lao, Aigupito dekenai puripuri taudia ibounai bona aonega taudia ibounai ia boiridia. Vadaeni Farao ese iena nihi idia dekenai ia hamaoroa, to idia ibounai be nihi edia anina idia gwauraia diba lasi. \p \v 9 Vadaeni uaina idia bubua memero ia naridia tauna ese Farao ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu kerere harihari lau laloa. \v 10 Oi ese oiemu hesiai taudia oi badu henidia neganai be lau, bona paraoa idia gabua memero naridia tauna, ai ruaosi dibura ruma lalonai oi atoa, gima taudia edia kapena ena imana dekenai. \v 11 Vadaeni hanuaboi neganai, ai ruaosi ai nihi, aiemai nihi be ta ta mai edia anina. \v 12 Uhau tauna ta ia noho ai dekenai, ia be Heberu tauna, gima taudia edia kapena ena durua merona. Vadaeni ai ruaosi aiemai nihi ia dekenai ai hamaoroa, vadaeni ia ese aiemai nihi edia anina ai ta ta dekenai ia hadibaia. \v 13 Nihi edia anina ia ese ia gwauraia, idia momokani vadaeni. Lau be oi ese oi atoa lou lauegu dagi dekenai, to lauegu turana be au dekenai idia taua dae, ela bona ia mase.” \p \v 14 Vadaeni Farao ese mero ta ia siaia, Iosepa ia boiria, dibura ruma dekena amo idia hakaua haragaharaga murimuri dekenai, iena aukina huina ia utua, bona dabua ia senisia, vadaeni Farao dekenai ia raka vareai. \p \v 15 Vadaeni Farao ia hereva Iosepa dekenai, ia gwau, “Lau nihi vadaeni, to nihi ena anina hedinaraia tauna be lasi, to oiemu sivarai lau kamonai vadaeni, nihi edia anina hedinaraia be oi diba.” \p \v 16 Iosepa ese Farao dekenai ia haere henia, ia gwau, “Lau be lasi, to Dirava ese Farao dekenai do ia haere henia, maino herevana dekenai.” \p \v 17 Vadaeni Farao ese Iosepa ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu nihi dekenai Naila Sinavai ena badibadinai lau gini. \v 18 Vadaeni boromakau 7 be sinavai dekena amo idia daekau, edia tauanina be namo, bona mai digara danu. Vadaeni sinavai ena badibadina dekenai rei idia aniani noho. \v 19 Gabeai idau boromakau 7 ma idia daekau, edia tauanina be dika, bona mai digara lasi, Aigupito ena tano ibounai dekenai boromakau dikadia inai bamona nega ta lau itaia lasi. \v 20 Vadaeni boromakau dikadia, tauanina maragi gaudia ese boromakau namodia mai digara danu, idia ania ore. \v 21 To idia anidia ore murinai, tau ta do ia diba lasi idia anidia vadaeni. Badina be idia edia tauanina do idia digara lasi noho. Vadaeni lau noga. \v 22 Ma lauegu nihi ta dekenai lau itaia, uiti tamona ia tubu daekau mai ena anina 7, idia bada bona idia namo. \v 23 Gabeai ta ma ia tubu daekau mai ena anina 7, idia dika bona idia maragi, bona dina ia daekau ena kahana dekena amo lai ia mai neganai idia kakoro. \v 24 Vadaeni uiti dikadia ese uiti namodia idia anidia ore. Puripuri taudia dekenai lau hamaoroa, to nihi edia anina hedinaraia dekenai be tau ta ia diba lasi.” \p \v 25 Iosepa ese Farao ia hamaoroa, ia gwau, “Inai nihi ruaosi edia anina be tamona sibona, Dirava ia ura iena kara ta do ia karaia gwauraia. Vadaeni guna oi dekenai ia hamaoroa. \v 26 Boromakau namodia 7 be lagani 7, bona uiti ena anidia namodia 7 be lagani 7. Nihi edia anina be tamona sibona. \v 27 Boromakau dikadia mai digara lasi 7, gabeai idia daekau gaudia, be lagani 7, bona uiti ena anidia dikadia 7 lai ese ia hakakoroa gaudia be lagani 7. Inai be hitolo do ia vara laganidia. \v 28 Farao e, hari oi dekenai lau hamaoroa hegeregerena, Dirava ia ura iena kara ta do ia karaia gwauraia. Vadaeni oi dekenai ia hamaoroa guna. \v 29 Lagani 7 do idia mai, Aigupito ena tano ibounai dekenai aniani momo do idia vara. \v 30 Gabeai hitolo ena lagani 7 do idia mai, Aigupito ena tano dekenai aniani momo ena nega do idia laloaboio, badina be hitolo do ia bada herea, bona tano be do ia hadikaia momokani. \v 31 Taunimanima edia laloa dekenai, aniani momo ena nega do idia laloaboio momokani, badina be hitolo bada negana ia mai neganai, be do ia dika momokani. \v 32 Oi be nega rua oi nihi, badina be Dirava ese inai kara do ia karaia momokani, bona nega do ia daudau lasi, Dirava ese do ia havaraia. \p \v 33 “Namona be inai, oi ese diba momo bona aonega tauna ta do oi tahua, vadaeni Aigupito ena tano ibounai ena biaguna do oi halaoa. \v 34 Ma oi ese inai bamona do oi karaia: Tano naria opesa taudia danu do oi abia hidi. Idia ese aniani momo ena lagani 7 lalonai, aniani ibounai inai Aigupito tano dekenai do idia haria karaia, kahana be 5. Vadaeni kahana ta be gavamani ese do ia abia, takisi hegeregerena. \v 35 Inai aniani momo ena lagani lalonai, oi ese inai opesa taudia do oi oda henidia, aniani ibounai do idia haboua, bona idia be oiemu siahu henunai do idia gaukara. Hanua badadia ibounai dekenai inai aniani do idia haboua namonamo, bona naria namonamo. \v 36 Unai aniani be sitoa dekenai do ia noho, ia lao bona hitolo ena lagani 7 Aigupito dekenai do idia mai. Vadaeni inai tano dekenai taunimanima ibounai be do idia mase lasi.” \s1 Iosepa be Aigupito ena lohia Farao ese ia halaoa \p \v 37 Farao mai ena durua taudia ese unai hereva idia abia dae. \v 38 Vadaeni Farao ese iena durua taudia dekenai ia hereva, ia gwau, “Edeseni tau ta dohore ita davaria inai tau bamona. Dirava ena Lauma be iena lalona dekenai, ani?” \p \v 39 Vadaeni Farao ese Iosepa dekenai ia hereva, ia gwau, “Dirava ese inai dala ibounai oi dekenai ia hedinaraia vadaeni, bona tau ta lasi mai ena diba bona mai ena aonega oi hegeregere. \v 40 Unai dainai oi be lauegu tanobada dekenai dohore oi lohia, lauegu basileia ena taunimanima ibounai ese dohore idia kamonai henia oiemu hereva dekenai, lau sibona mo, inai tanobada ena king, ese do lau hereaia oi.” \p \v 41 Farao ia hereva lou Iosepa dekenai, ia gwau, “Oi kamonai, oi be Aigupito ena tano ibounai ena lohia harihari lau atoa vadaeni.” \v 42 Farao be mai ena rini, king ena dagi toana gauna. Ia ese iena imana kwakikwakina dekena amo inai rini ia kokia, Iosepa ena imana kwakikwakina dekenai ia atoa, bona dabua namo herea danu ia dekenai ia atoa. Golo dekena amo karaia ageva danu Iosepa ena aiona dekenai ia atoa. \v 43 Oda ia gwauraia danu, kariota iharuana Farao ena kariota murina dekenai ia heau gauna, ena latanai Iosepa do ia guia. Haida be iena vairana dekenai idia heau, vadaeni idia boiboi, idia gwau, “Dala umui kehoa.” Inai bamona dekenai Iosepa ese Aigupito tano ibounai ena lohia dagi ia abia. \v 44 Farao ese Iosepa ia hamaoroa, ia gwau, “Lau inai Farao, bema oi hereva lasi neganai, tau ta ese gaukara ta do ia karaia diba lasi inai Aigupito ena tano ibounai dekenai.” \v 45 Farao ese Iosepa ena ladana ia gwauraia, Sepenata Panea. Asenate danu ia henia, ia adavaia totona. Unai Asenate be Onu ena dubu helaga tauna, iena ladana Potifera, ena natuna. Vadaeni Iosepa be Aigupito ena tano ibounai dekenai ia itaia loaloa. \p \v 46 Iosepa ena mauri lagani ibounai be 30, Farao, Aigupito ena king ena hesiai gaukara ia hamatamaia neganai. Vadaeni Iosepa ese Farao ia rakatania, Aigupito ena tano ibounai dekenai ia itaia loaloa. \v 47 Aniani momo ena lagani 7 lalonai uma dekenai aniani be ia bada herea momokani. \v 48 Unai aniani momo Aigupito tano dekenai ia vara lagani 7 lalonai, Iosepa ese aniani ibounai ia haboua. Hanua ta ta edia uma dekenai aniani ibounai be unai hanua ta ta edia sitoa dekenai ia haboudia. \v 49 Iosepa ese uiti momo herea ia haboua, kone miri bamona, laloa bona duahia ena dala idia hadokoa, badina duahia ena dala be lasi. \p \v 50 Hitolo ena nega do ia mai lasi neganai, Iosepa ena natuna memero rua idia vara, Asenate, Onu ena dubu helaga tauna Potifera ena natuna ena bogana dekena amo. \v 51 Ia vara guna mero be Iosepa ese iena ladana ia atoa Manase, ena anina be “Laloaboio”. Ia gwau, “Dirava ese lauegu hekwarahi bona lauegu tamana, bona lauegu varavara laloa be ia kokia vadaeni lau dekena amo.” \v 52 Gabeai ia vara mero ena ladana ia atoa Eparaima, ena anina be “Natuna Henia”. Ia gwau, “Hisihisi lau abia tanona dekenai Dirava ese lauegu natuna ia henia vadaeni.” \p \v 53 Aniani momo ena lagani 7 idia ore vadaeni Aigupito dekenai. \v 54 Hitolo nega ena lagani ginigunana ia ginidae vadaeni, Iosepa ia hereva bamona. Vadaeni tano idauidau ibounai dekenai taunimanima be idia hitolo noho, to Aigupito dekenai be aniani ia noho. \v 55 Vadaeni Aigupito ena tano ibounai dekenai taunimanima be idia hitolo noho neganai, idia taitai Farao dekenai, aniani ia henidia totona. Vadaeni Farao ese ia hamaorodia, ia gwau, “Umui lao Iosepa dekenai. Edena bamona ia hereva umui dekenai, vadaeni umui karaia.” \p \v 56 Tanobada ibounai dekenai hitolo nega ia bada, vadaeni Iosepa ese sitoa ibounai ia kehoa. Aigupito taudia ese aniani idia hoia, moni davana, badina be hitolo ena nega ia bada herea momokani, Aigupito ena tano dekenai. \v 57 Vadaeni tano idauidau ibounai dekena amo, taunimanima idia lao Aigupito dekenai, aniani idia hoia, Iosepa dekenai. Badina be hitolo ena nega ia bada herea momokani, tanobada ibounai dekenai. \c 42 \s1 Iosepa ena kakana be Aigupito dekenai idia mai, uiti hoia totona \p \v 1 Iakobo ese sivarai ia kamonai, Aigupito dekenai be uiti ia noho. Vadaeni, iena natuna dekenai ia hereva, ia gwau, “Badina dahaka umui ta ta umui gini kava, gini kava?” \v 2 Ia gwau lou, “Lau kamonai vadaeni Aigupito dekenai be uiti ia noho. Do umui lao unuseni, iseda uiti umui hoia, ita mauri totona, vadaeni ita mase lasi.” \p \v 3 Vadaeni Iosepa ena kakana 10 be Aigupito dekenai idia lao, uiti hoia totona. \v 4 To Beniamina, Iosepa ena tadina, be Iakobo ese ia dogoatao, do ia lao lasi iena kakana danu. Badina be Iakobo ia gwau, “Dika ta Beniamina dekenai do ia vara garina.” \p \v 5 Unai dainai Israela ena natuna be taunimanima momo danu idia lao, uiti hoia totona, badina be hitolo ena nega ia bada Kanana tano dekenai. \p \v 6 Iosepa be Aigupito tano ibounai ena lohia, unai dainai taunimanima ibounai idia lao Iosepa dekenai uiti idia hoia. Iosepa ena kakana danu idia lao ia dekenai, vadaeni idia edia kwarana idia atoa diho tano dekenai Iosepa ena vairana dekenai. \v 7 Iosepa ese iena kakana ia itadia neganai, iena lalona ia kehoa vadaeni idia be daika, to ia hereva henidia idau tauna bamona, ia gwau henidia, ia gwau, “Umui be edena gabu dekena amo umui mai?” Idia gwau, “Kanana tano dekena amo ai mai, aniani hoia totona.” \p \v 8 Iosepa ia diba, inai be iena kakana, to idia diba lasi ia be Iosepa. \v 9 Vadaeni Iosepa ena nihi, idia dekenai ia nihi gauna hari ia laloa, vadaeni ia gwau henidia, ia gwau, “Umui be koikoi taudia, tuari orea ta ese umui ia siaia mai, inai tano ena manoka itaia totona.” \p \v 10 Idia haere ia dekenai, idia gwau, “Lohia e, unai bamona lasi. Ai be oiemu hesiai taudia, uiti hoia totona ai mai. \v 11 Ai be tau tamona ena natuna, hereva momokani taudia, tuari taudia ese ai idia siaia lasi, tano itaia totona.” \p \v 12 To Iosepa ia gwau henidia lou, ia gwau, “Lasi. Umui be tano ena manoka itaia totona umui mai.” \p \v 13 Idia hereva lou, idia gwau, “Ai be oiemu hesiai taudia. Ai be tadikakana ibounai 12, tau tamona ena natuna, Kanana tano dekenai. To gabeai ia vara mero be harihari aiemai tamana dekenai, bona emai tadina ta be ia mase vadaeni.” \p \v 14 Iosepa ia gwau, “Lau hereva vadaeni, ani? Umui be tuari taudia ese idia siaia, tano itaia totona. \v 15 Lau ura diba umui be momokani o lasi. Unai dekenai, Farao ena ladana dainai lau gwauhamata, inai gabu do umui rakatania lasi ela bona umui emui tadina do ia mai iniseni. \v 16 Umui dekena amo tau ta do umui siaia, umui emui tadina do ia hakaua mai iniseni, to umui orena be dibura ruma dekenai do umui noho, vadaeni do lau diba emui hereva be momokani o lasi. Bema lasi, inai be momokani, tuari taudia ese umui idia siaia, tano itaia totona.” \v 17 Vadaeni, dibura ruma dekenai ia atodia dina toi. \p \v 18 Dina ihatoina dekenai Iosepa ese ia hereva henidia, ia gwau, “Inai bamona umui karaia, vadaeni dohore umui mauri, badina be lau danu Dirava dekenai lau gari. \v 19 Bema umui be hereva momokani taudia, vadaeni umui ta dibura ruma dekenai do ia noho, to umui orena be uiti umui laohaia emui varavara taudia idia hitolo dekenai. \v 20 Vadaeni do umui giroa mai, emui tadina do umui hakaua mai lau dekenai, vadaeni dohore lau diba umui emui hereva be ia momokani, vadaeni dohore umui mase lasi.” Vadaeni inai hereva idia abia dae. \p \v 21 Unai neganai idia sibona idia herevahereva, idia gwau, “Momokani, ita kerere vadaeni iseda tadina dainai. Badina be iena lalohisihisi bada ita itaia, to iena noinoi ita abia dae lasi, unai dainai hari kerere ia mai ita dekenai.” \p \v 22 Rubena ia gwau, “Umui lau hamaoroa vadaeni, ani? Lau gwau, mero be do umui hadikaia lasi, to umui kamonai lasi. Vadaeni harihari iena mase ena davana be, iseda latanai ia noho.” \v 23 Idia diba lasi Iosepa be idia edia hereva anina ia diba, badina Iosepa ia hereva henidia, gado hanaia tauna ena uduna dekena amo. \p \v 24 Vadaeni ia raka siri, ia tai. Gabeai ia giroa mai, idia dekenai ia hereva lou. Vadaeni iena hesiai taudia ia oda henia, Simeona idia dogoatao, bona varo dekenai idia guia, idia edia vairana dekenai. \s1 Iosepa ena kakana idia giroa lou Kanana dekenai \p \v 25 Vadaeni, Iosepa ia hamaoroa iena hesiai taudia dekenai, ia gwau, “Idia edia puse dekenai uiti umui udaia, idia honu. Idia ta ta edia moni edia puse dekenai do umui udaia lou, dala dekenai dohore idia ania uiti danu do umui henidia.” Vadaeni inai bamona idia karaia. \v 26 Vadaeni Iosepa ena kakana ese edia puse be edia doniki edia doruna dekenai idia atoa kau, idia raka lao. \p \v 27 Adorahi neganai idia kamepa. Vadaeni ta ese iena puse ia kehoa, iena doniki dekenai aniani henia gwauraia, vadaeni iena moni ia itaia, puse ena uduna dekenai. \v 28 Vadaeni ia ese iena tadikakana ia hamaorodia, ia gwau, “Lauegu moni be idia udaia lou lauegu puse dekenai.” Vadaeni idia hoa maragi lasi, idia gari dikadika. Idia sibona idia herevahereva, idia gwau, “Dirava be edena bamona ia karaia vadaeni ita dekenai?” \p \v 29 Kanana tano dekenai idia ginidae edia tamana Iakobo dekenai, vadaeni idia edia laolao sivaraina idia gwauraia ia dekenai, idia gwau, \v 30 “Unai tano ena lohia tauna be ia dagedage henia ai dekenai, dibura ruma dekenai ia koua ai, ia gwau ai be tuari taudia ese ai idia siaia, tano itaia totona. \v 31 To ai hamaoroa ia dekenai, ai gwau, ‘Ai be hereva momokani taudia, tano itaia totona ai mai lasi. \v 32 Ai be mai tadina bona kakana 12, tau tamona ena natuna. Ta be ia mase vadaeni, bona gabeai ia vara merona be aiemai tamana dekenai, Kanana tano dekenai.’ \v 33 Unai tano ena lohia tauna ia gwau, ‘Inai dekena amo dohore lau diba umui be hereva momokani taudia o lasi. Umui ta do lau dogoatao iniseni ai, to umui orena be uiti do umui abia lao, umui emui varavara taudia idia hitolo dekenai. \v 34 Umui emui tadina, gabeai ia vara tauna do umui hakaua mai lau dekenai, vadaeni dohore lau diba umui be hereva momokani taudia. Vadaeni, umui emui tadikakana dohore lau henia lou umui dekenai, bona inai tano dekenai danu dohore umui hoihoi.’ ” \p \v 35 Vadaeni edia puse dekena amo uiti idia bubua neganai, idia ta ta edia moni idia davaria edia puse dekenai, vadaeni idia bona edia tamana inai moni idia itaia neganai, idia gari dikadika. \v 36 Vadaeni edia tamana Iakobo ese ia gwau henidia, ia gwau, “Lauegu natuna be lau dekena amo umui kokia vadaeni. Iosepa ia boio, Simeona ia boio, harihari Beniamina danu umui kokia gwauraia, inai hisihisi ibounai be lau sibona egu latanai ia noho.” \p \v 37 Vadaeni Rubena ese iena tamana ia hamaoroa, ia gwau, “Beniamina bema lau mailaia lasi oi dekenai, lauegu natuna ruaosi dohore oi alaia mase. Lauegu imana dekenai oi siaia, vadaeni dohore lau mailaia lou mai mauri danu.” \p \v 38 To Iakobo ia gwau, “Lauegu natuna be umui danu do ia lao lasi, badina be iena kakana korikori ia mase vadaeni, bona ia sibona ia noho. Dala dekenai bema dika ta ia dekenai ia vara, lau be dohore lau mase. Badina lau buruka dainai, lalohisihisi inai bamona be do ia hamasea lau.” \c 43 \s1 Iosepa ena kakana Beniamina danu Aigupito dekenai idia giroa lou \p \v 1 Kanana tano dekenai hitolo be ia bada herea. \v 2 Aigupito dekena amo idia mailaia uiti be idia ania ore, vadaeni edia tamana ia hamaoroa idia dekenai, ia gwau, “Ma umui giroa lao aniani sisina umui hoia, ita totona.” \p \v 3 Vadaeni Iuda ia haere henia ia dekenai, ia gwau, “Unai tau ena hereva be ia auka, ia gwau, ‘Bema umui emui tadina umui hakaua mai lasi neganai, lauegu vairana dohore umui itaia lasi.’ \v 4 Bema aiemai tadina oi siaia ai danu, ai be dohore ai lao oiemu aniani do ai hoia. \v 5 To bema oi siaia lasi, dohore ai lao lasi. Badina unai tau ia gwau, ‘Bema umui emui tadina umui hakaua mai lasi, dohore lauegu vairana umui itaia lasi.’ ” \p \v 6 Vadaeni Israela ia gwau, “Badina dahaka unai tau dekenai umui emui tadina ena sivarai umui hedinaraia? Unai dekena amo lau umui hadikaia.” \p \v 7 Idia gwau, “Unai tau ese ai dekenai ia henanadaia goadagoada, iseda iduhu dekenai ia henanadaia, ia gwau, ‘Umui emui tamana do ia mauri noho? Bona umui emui tadina ta ia noho?’ Unai dainai ai haere henia ia dekenai. Edena bamona do ai diba dohore ia gwau, ‘Umui emui tadina umui hakaua mai, a?’ ” \p \v 8 Vadaeni Iuda ese iena tamana Israela dekenai ia noinoi, ia gwau, “Lau danu mero oi siaia, ai toreisi, ai lao. Unai dekena amo do ita mauri, ita mase lasi. Oi bona aiemai natuna maragidia danu. \v 9 Lauegu mauri do lau atoa diho inai, ia totona, lau ese dohore lau naria. Lau dekenai do oi tahua, bema lau mailaia lasi oi dekenai. Oiemu vairana dekenai bema lau hakaua lasi, kerere be lauegu latanai do ia noho hanaihanai. \v 10 Bema oi ese ai oi koua lasi neganai, inai laolao iharuana be momokani idaunegai ia ore vadaeni.” \p \v 11 Vadaeni edia tamana Israela ese ia haere henidia, ia gwau, “Bema dala idauna ta lasi, inai bamona umui karaia. Iseda tano ena anina namo herea gaudia umui abia lao, umui emui maduna dekenai. Muramura mai ena bonana namo, hani, aniani dekenai hanamoa muramura, niuniu bona okari umui abia lao, unai tau ena. \v 12 Umui ta ta dekenai moni pusepuse rua rua umui abia lao. Umui emui puse dekenai idia udaia lou moni danu umui loulaia, badina idia udaia taudia be sedira idia kerere. \v 13 Emui tadina danu umui hakaua lao, vadaeni unai tau dekenai umui giroa lou. \v 14 Siahu Ibounai Dirava do ia bogahisihisi henia umui dekenai, vadaeni ia ese unai tau ena vairana dekenai umui do ia durua, vadaeni umui emui tadikakana ta do ia henia lou umui dekenai, bona Beniamina danu do ia siaia lou, to lauegu natuna lau dekena amo bema idia boio, vadaeni do idia boio.” \p \v 15 Unai dainai idia ese harihari gaudia idia abia lao, edia tamana ia hereva hegeregerena, bona moni pusepuse rua rua, ta ta idia abia, bona Beniamina danu idia hakaua, vadaeni idia toreisi, Aigupito tano dekenai idia lao, Iosepa ena vairanai idia gini. \v 16 Iosepa ese Beniamina ia itaia, vadaeni iena hesiai tauna badana dekenai ia hereva, ia gwau, “Inai taudia oi hakaua lao lauegu ruma dekenai, ubua gauna ta oi alaia, bona nadua hegaegae, badina be dina tubua neganai, inai taudia be lau danu do ai aniani gabu tamona dekenai.” \v 17 Vadaeni hesiai tauna be Iosepa ena hereva hegeregere ia hakaudia lao, Iosepa ena ruma dekenai ia hakaudia. \p \v 18 Vadaeni inai taudia idia gari dikadika, badina Iosepa ena ruma dekenai idia hakaudia vareai dainai, idia sibona idia herevahereva, idia gwau, “Nega ginigunana dekenai moni idia udaia lou iseda puse dekenai. Unai dainai ia be kerere davaria totona dala ia tahua ita dekenai, dohore ia guia ita, iena hesiai taudia ita do ia halaoa, iseda doniki do ia abidia ia sibona ena.” \p \v 19 Vadaeni idia be Iosepa ena hesiai tauna badana dekenai idia lao, ruma ena iduara dekenai. \v 20 Idia hamaoroa ia dekenai, idia gwau, “Tau badana e, nega ginigunana ai mai be aniani sibona mo hoia totona ai mai. \v 21 To aiemai kamepa gabuna dekenai ai ginidae, aiemai puse ai kehoa, vadaeni aiemai moni ai itaia. Ai ta ta aiemai puse dekenai guna ai henia moni ibounai ai davaria. Moni ena metau be idau lasi. Harihari aiemai moni ibounai ai mailaia lou vadaeni, ai henia lou totona. \v 22 Bona moni haida ma ai mailaia vadaeni, aniani ma do ai hoia totona. To ai diba lasi daika ese aiemai moni idia udaia lou aiemai puse dekenai.” \p \v 23 Vadaeni inai hesiai tauna badana ia gwau, “Umui laloa lasi, umui gari lasi. Lau laloa, umui emui Dirava, bona umui emui tamana danu ena Dirava, ese unai moni be emui puse ta ta lalonai ia udaia. Badina be, umui emui uiti hoia moni be lau ese lau abia vadaeni.” Vadaeni ia ese Simeona ia hakaua mai idia dekenai. \p \v 24 Vadaeni unai hesiai tauna badana ese Iosepa ena ruma lalona dekenai ia hakaudia vareai, edia aena huria totona ranu ia henidia, edia doniki dekenai danu aniani ia henia. \v 25 Vadaeni edia harihari gaudia idia abia hegaegae noho, dina tubua ia mai neganai, Iosepa dekenai dohore idia henia totona, badina be idia kamonai vadaeni unuseni dekenai do idia aniani. \p \v 26 Iosepa ia raka vareai neganai, harihari gaudia idia henia ia dekenai. Vadaeni edia kwarana idia atoa diho tano dekenai, Iosepa ena vairanai. \v 27 Vadaeni Iosepa ese ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Umui be edena bamona? Umui emui tamana danu ia namo? Inai tau buruka, vanegai ena sivarai umui gwauraia, do ia mauri noho, a?” \p \v 28 Idia haere, idia gwau, “Oiemu hesiai tauna, aiemai tamana be ia namo, do ia mauri noho.” Vadaeni idia edia kwarana idia atoa diho, idia hanamoa ia dekenai. \p \v 29 Vadaeni Iosepa ese iena matana ia negea, iena tadina Beniamina ia itaia, iena tadina korikori. Vadaeni ia gwau, “Umui emui tadina, gabeai ia vara tauna be unai, a, vanegai ena sivarai umui gwauraia tauna?” Ma Beniamina dekenai ia gwau, “Natugu e, Dirava do ia bogahisihisi henia oi dekenai.” \v 30 To Iosepa ena lalona ia manoka, iena tadina dekenai ia bogahisihisi bada dainai, vadaeni karaharaga ia rakatanidia, iena daiutu ta dekenai ia lao, unuseni ia tai. \p \v 31 Vadaeni iena vairana ia huria, ia giroa idia dekenai, iena lalona ia ha-aukaia, hesiai taudia dekenai ia gwau, “Aniani umui atoa hegaegae.” \p \v 32 Vadaeni aniani idia atoa, pata ta dekenai be Iosepa ena, pata ta dekenai be idia edia, ma pata ta dekenai be Aigupito taudia edia, badina Aigupito taudia edia kara be Heberu taudia danu idia aniani lasi gabu tamona dekenai, Aigupito taudia dekenai unai be hemarai gauna. \v 33 Vadaeni hesiai taudia ese tadikaka edia helai gabuna idia henidia, Iosepa ena vairanai, edia vara hegeregerena. Guna ia vara tauna ia lao bona gabeai ia vara tauna. Unai dainai idia sibona ta ta edia matana dekenai idia itaia, bona idia hoa bada danu. \v 34 Vadaeni aniani idia henidia Iosepa ena pata dekena amo, to Beniamina ena, be nega 5 idia henia. Bona Iosepa danu uaina idia inua, vadaeni idia moale hebou. \c 44 \s1 Iosepa ena kapusi idia abia \p \v 1 Vadaeni Iosepa ese iena hesiai tauna badana dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Inai tatau edia puse dekenai aniani oi udaia, idia honu momokani, bona edia moni danu edia puse ena uduna dekenai do oi udaia. \v 2 Bona lauegu kapusi, inai siliva gauna, gabeai ia vara tauna ena puse uduna dekenai do oi udaia, bona iena uiti hoia totona moni danu.” Vadaeni ia ese Iosepa ena hereva hegeregerena ia karaia. \p \v 3 Daba ia rere, inai tatau mai edia doniki danu idia siaia lao. \v 4 Hanua idia rakatania, to idia raka daudau lasi neganai, Iosepa ese iena hesiai tauna badana dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Oi toreisi, idia edia murina dekenai oi lao, idia oi davaria neganai, do oi gwau henia idia dekenai, oi gwau, ‘Badina dahaka namo be dika dekena amo davana umui karaia? \v 5 Lauegu kapusi, siliva gauna, badina dahaka umui henaoa? Lauegu biaguna be inai dekena amo ia inua, bona inai dekena amo dahaka dahaka do idia vara ena dala ibounai ia diba. Umui kerere dikadika.’ ” \p \v 6 Unai dainai hesiai tauna badana ese idia ia davaria neganai, unai bamona ia gwau henia idia dekenai. \v 7 Idia haere henia ia dekenai, idia gwau, “Lohia e, dahaka dainai inai bamona oi hereva? Ai be unai bamona ai karaia lasi, lasi momokani. \v 8 Oi itaia, oiemu puse dekenai ai davaria monina be ai henia lou vadaeni oi dekenai, Kanana dekena amo ai giroa mai neganai. Unai dainai dahaka totona oiemu biaguna ena ruma dekenai siliva o golo do ai henaoa? \v 9 Tau namona e, bema oi davaria, ai ta dekenai unai bamona ia karaia, ia be do ia mase, bona ai be oiemu biaguna ese iena hesiai taudia do ia halaoa ai.” \p \v 10 Vadaeni ia gwau, “Ia namo, unai bamona do ita karaia. Iena puse dekenai dohore lau davaria tauna be, lauegu hesiai tauna do lau halaoa, to umui orena be do umui kerere lasi.” \v 11 Vadaeni idia ta ta edia puse idia abia diho karaharaga, idia kehoa. \v 12 Vadaeni inai tau ese ia tahua. Guna ia vara tauna dekenai ia tahua hamatamaia, ia lao bona gabeai ia vara tauna dekenai ia hadokoa. Kapusi be Beniamina ena puse dekenai ia davaria. \v 13 Vadaeni lalohisihisi dainai edia dabua idia darea, edia puse be doniki edia doruna dekenai idia atoa kau, idia giroa lou hanua badana dekenai. \p \v 14 Vadaeni Iuda mai ena tadikakana be Iosepa ena ruma dekenai idia ginidae neganai, Iosepa be do ruma dekenai. Unai neganai idia ese Iosepa ena vairana dekenai edia vairana idia atoa diho tano dekenai. \v 15 Vadaeni Iosepa ese ia gwau henia idia dekenai, ia gwau, “Edena bamona umui karaia vadaeni? Umui diba lasi lau be dahaka dahaka do idia vara ena dala ibounai lau diba tauna, a?” \p \v 16 Iuda ia gwau, “Lauegu lohia e! Edena bamona do ai hereva, dahaka do ai gwau oi dekenai, edena bamona do ai maoro oiemu vairana dekenai? Lohia e, Dirava ese aiemai kerere ia hedinaraia vadaeni. Harihari ai ibounai be oiemu hesiai taudia davana lasi, iena puse lalonai oiemu kapusi ia davaria tauna sibona lasi.” \p \v 17 To Iosepa ia gwau, “Lasi. Unai bamona do lau karaia lasi umui dekenai. Lauegu kapusi ia abia tauna sibona mo be lauegu hesiai tauna davana lasi do lau halaoa, to umui orena be umui emui tamana dekenai do umui giroa lou mai maino danu.” \s1 Iuda ese Beniamina totona ia noinoi \p \v 18 Vadaeni Iuda ese ia raka Iosepa kahirakahira dekenai, ia gwau, “Lohia e, mani emu kara, lau ura noinoi oi dekenai. Mani emu kara oiemu badu do ia keruma lau dekenai, badina oi be Farao hegeregerena. \v 19 Lauegu lohia e, ai dekenai oi nanadaia, oi gwau, ‘Umui emui tamana, o umui emui tadina idia noho, a?’ \v 20 Vadaeni ai haere henia oi dekenai, ai gwau, ‘Aiemai tamana tau buruka ia noho, bona mero ta, tau buruka neganai ia abia merona. Unai mero ena kakana be ia mase vadaeni, sinana ena natuna tamona sibona ia, unai dainai aiemai tamana ese ia lalokau bada ia dekenai.’ \v 21 Lohia e, oi ese oi hamaoroa ai dekenai, oi gwau, ‘Umui hakaua mai, lau itaia.’ \v 22 Vadaeni ai haere henia oi dekenai, ai gwau, ‘Unai mero ese iena tamana do ia rakatania lasi, badina bema ia lao gabu ta dekenai, iena tamana be dohore ia mase.’ \v 23 Lohia e, unai neganai oi ese oi hamaoroa ai dekenai, oi gwau, ‘Umui emui tadina gabeai ia vara merona, bema umui hakaua mai lasi neganai, lauegu vairana do umui itaia lou lasi.’ \p \v 24 “Vadaeni, oiemu hesiai tauna, aiemai tamana dekenai ai giroa lou neganai, oiemu hereva ai hamaoroa ia dekenai. \v 25 Vadaeni aiemai tamana ia gwau, ‘Umui giroa lou, iseda aniani sisina ma umui abia.’ \v 26 Vadaeni ai gwau, ‘Ai lao diba lasi, badina be bema aiemai tadina ai danu do ai lao lasi, unai tau ena vairana dohore ai itaia lou lasi. Aiemai lao dalana be tamona sibona, mero danu do ai lao be unai.’ \v 27 Vadaeni aiemai tamana ia gwau, ‘Umui diba lauegu adavana be memero rua ia abia. \v 28 Ta ese lau ia rakatania, vadaeni lau laloa dagedage gauna ta ese ia darea mase, vadaeni lau itaia lou lasi ia mai bona hari. \v 29 To harihari inai ta danu do umui kokia lau dekena amo, vadaeni bema dika ta ia dekenai dohore ia vara, lau be dohore lau mase. Badina lau buruka dainai, lalohisihisi inai bamona ese do ia hamasea lau.’ \p \v 30 “Unai dainai, lohia e, aiemai tamana dekenai bema lau giroa lao, to mero bema lau hakaua lao lasi, do ia itaia ai dekenai, mero be lasi neganai dohore ia mase. \v 31 Iena mauri bona unai mero ena mauri be hakapua tamona. Lohia e, aiemai tamana ia buruka momokani tauna dainai, ai ese iena mase do ai havaraia, mai lalohisihisi danu. \v 32 Badina be lauegu tamana dekenai gwauhamata lau henia vadaeni, inai mero totona lau gwau, ‘Bema lau hakaua lou lasi oi dekenai mai mauri danu, kerere be lauegu latanai do ia noho, ia lao bona hanaihanai.’ \v 33 Unai dainai lohia e, lau noinoi oi dekenai, lau be oiemu hesiai tauna davana lasi do oi halaoa, inai mero ena gabuna lau abia. To ia be iena kakana danu do idia giroa lou. \v 34 Badina be edena bamona lauegu tamana dekenai do lau giroa lou, bema mero lau danu be lasi? Lau ura lasi inai dika badana lauegu tamana dekenai ia vara be lau itaia.” \c 45 \s1 Iosepa ese iena tadikakana dekenai ia hamaoroa ia be daika \p \v 1 Iosepa be iena hesiai taudia ibounai edia vairana dekenai iena lalona ia hagoadaia diba lasi, vadaeni ia boiboi, ia gwau, “Hesiai taudia ibounai, lau umui rakatania, umui lao murimuri dekenai.” Vadaeni tau ta lasi idia dekenai noho neganai, Iosepa ese iena tadikakana taudia dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Lau be Iosepa. Lau be emui tadikakana.” \v 2 Bona Iosepa ia tai mai boiboi danu. Unai neganai, Aigupito taudia bona Farao ena ruma taudia ibounai ese Iosepa ena taitai idia kamonai. \p \v 3 Vadaeni Iosepa ese iena tadikaka taudia dekenai ia hereva, ia gwau, “Lau inai Iosepa. Lauegu tamana be do ia mauri noho, a?” To idia ese idia haere henia diba lasi ia dekenai, badina idia edia kudouna dekenai idia gari dikadika. \p \v 4 Vadaeni Iosepa ese iena tadikakana ma ia hamaorodia, ia gwau, “Umui mai kahirakahira lau dekenai.” Vadaeni idia lao iena badibadinai. Ma ia gwau, “Lau inai, umui emui tadina Iosepa, lau umui hoia, vadaeni lau mai Aigupito dekenai. \v 5 Umui emui lalona do idia hisihisi lasi, umui sibona ta ta dekenai badu henia lasi, lau umui hoia vadaeni, lau mai iniseni dainai. Badina be Dirava ese lau ia siaia guna, umui emui vairana dekenai, umui do lau hamauria totona. \v 6 Badina inai lagani rua be hitolo nega ena lagani. To hitolo nega ena lagani 5 do idia noho, vadaeni unai lagani edia lalonai uiti do idia hadoa lasi, bona anina do idia abia lasi. \v 7 Dirava ese lau ia siaia guna, umui emui vairana dekenai, gabeai natudia do umui havaraia totona. Umui bona umui emui bese momo ese mauri do umui abia totona, Dirava ese lau ia siaia. \p \v 8 “Unai dainai umui be lasi, to Dirava ese lau ia siaia iniseni. Ia ese ia karaia. Dirava ese Farao ena tamana bamona lau ia halaoa. Farao ena ruma ibounai ena biaguna, bona Aigupito tano ibounai ena lohia be Dirava ese lau ia halaoa vadaeni. \p \v 9 “Unai dainai karaharaga umui lao egu tamana dekenai, do umui hamaoroa ia dekenai, umui gwau, ‘Oiemu natuna Iosepa ia gwau: Dirava ese Aigupito ena tano ibounai ena lohia lau ia halaoa vadaeni. Vadaeni, umui mai lau dekenai, umui karaharaga. \v 10 Gosena tano dekenai do umui noho, lauegu badibadinai, oi bona oiemu natuna bona oiemu tubuna bona oiemu mamoe ibounai, bona oiemu boromakau ibounai, bona oiemu gau ibounai. \v 11 Bema Gosena dekenai umui noho, do lau naria diba umui. Hitolo nega ena lagani 5 ma do idia noho, lau ura lasi umui bona emui orea taudia ibounai do umui hitolo.’ \v 12 Umui emui matana dekenai umui itaia vadaeni, bona lauegu tadina Beniamina danu ena matana dekenai ia itaia vadaeni, inai hereva ibounai be lauegu uduna dekenai lau gwauraia. \v 13 Unai dainai lauegu siahu ibounai Aigupito dekenai, bona umui itaia gaudia ibounai danu lauegu tamana dekenai do umui hamaoroa, vadaeni egu tamana do umui hakaua mai karaharaga.” \p \v 14 Vadaeni Iosepa ese iena tadina Beniamina ia rosia, mai tai danu. Beniamina danu ia rosia, vadaeni ruaosi idia taitai. \v 15 Vadaeni Iosepa ese iena kakana ibounai dekenai ia kisi henia, bona ia rosia idia dekenai mai tai danu. Gabeai iena tadikakana danu ese ia danu idia herevahereva, idia gari lasi. \p \v 16 Inai gaudia edia sivarai be Farao ena ruma taudia dekenai idia gwauraia. Idia kamonai, Iosepa ena tadikakana be idia mai, vadaeni Farao mai ena hesiai taudia idia moale. \v 17 Vadaeni Farao ese Iosepa dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Oiemu tadikakana oi hamaorodia, oi gwau, ‘Umui emui kohu, umui emui doniki edia doruna dekenai do umui atoa kau, Kanana tano dekenai do umui giroa lou. \v 18 Umui emui tamana, bona umui emui varavara taudia do umui abidia, umui hakaudia mai lau dekenai. Lau ese Aigupito ena tano namo herea momokani umui dekenai do lau henia, bona inai tano ena aniani namodia do umui ania.’ \v 19 Oi hamaoroa lou idia dekenai, oi gwau, ‘Inai bamona do umui karaia. Inai Aigupito tano ena treila, taunimanima idia guia gaudia, do umui abidia lao. Vadaeni umui emui natuna, bona umui emui adavana do umui udaia, umui mailaia, bona umui emui tamana danu. \v 20 To umui emui kohu umui rakatania dekenai do umui laloa lasi, badina be inai Aigupito tano dekenai kohu namodia dohore umui abia, umui emui.’ ” \p \v 21 Vadaeni Israela ena natuna ese iena hereva idia badinaia, bona Iosepa ese treila ia henidia, Farao ia hereva bamona. Aniani danu ia henidia, dala dekenai idia aniani totona. \v 22 Iosepa ese idia ta ta dekenai dabua namo herea ia henia, to Beniamina dekenai siliva moni 300 ia henia, bona dabua namo herea 5. \v 23 Harihari gaudia danu ia siaia iena tamana dekenai, doniki 10 Aigupito dekena amo ese kohu namodia idia huaia, bona doniki hahine 10 ese uiti bona paraoa bona aniani haida danu idia huaia, bona iena tamana ena aniani danu dala dekenai ania totona. \v 24 Vadaeni Iosepa ese iena tadikakana ia siaia lao, ia gwau, “Dala dekenai umui lao neganai, umui ta ta umui laloa hekwarahi lasi.” \p \v 25 Aigupito idia rakatania, Kanana tano dekenai idia lao, idia edia tamana Iakobo dekenai. \v 26 Idia hamaoroa Iakobo dekenai, idia gwau, “Iosepa be ia mauri noho, Aigupito tano ibounai dekenai ia lohia.” Vadaeni Iakobo ena kudouna dekenai ia mase bamona, idia edia hereva ia hamomokania diba lasi. \v 27 To Iosepa ena hereva ibounai idia hamaoroa ia dekenai, bona Iakobo ese taunimanima guia treila gaudia ia itaia, Iosepa ese ia siaia gaudia ibounai danu, vadaeni iena kudouna dekenai ia mauri lou. \v 28 Unai neganai Israela ia gwau, “Vadaeni, lauegu natuna Iosepa do ia mauri noho momokani. Dohore lau mase lasi neganai, do lau lao itaia.” \c 46 \s1 Iakobo mai ena bese danu idia lao Aigupito \p \v 1 Israela ese iena kohu ibounai ia haboua, vadaeni ia lao Bere Sieba dekenai. Unuseni iena tamana Isako ena Dirava dekenai boubou gaudia ia henia. \p \v 2 Hanuaboi lalonai Dirava ese mata hanai dekena amo Israela dekenai ia hereva, ia gwau, “Iakobo e, Iakobo e.” Vadaeni Iakobo ia haere, ia gwau, “Lau inai.” \p \v 3 Ma ia gwau, “Lau be Dirava, oiemu tamana ena Dirava, oi gari lasi Aigupito dekenai oi lao, badina be unuseni oiemu natuna edia natudia be bese badana do lau halaoa. \v 4 Lau be oi danu do ita lao Aigupito, bona oiemu natuna ibounai do lau mailaia lou iniseni. Bona do oi mase neganai, Iosepa be oi danu do ia noho.” \p \v 5 Vadaeni Iakobo ese Bere Sieba ia rakatania. Israela ena natudia ese edia tamana Iakobo, edia natuna maragidia, bona edia adavana idia udaia treila dekenai. Treila be taunimanima idia guia gaudia, Farao ese ia henidia gaudia. \v 6 Idia edia boromakau ibounai, bona Kanana dekenai idia davaria kohu ibounai idia abia lao. Vadaeni Aigupito dekenai idia ginidae. Iakobo ese iena bese ibounai ia abia lao, \v 7 iena natuna tatau, iena tubuna tatau, iena natuna hahine, bona iena tubuna hahine. \p \v 8 Israela ena bese Aigupito idia lao taudia edia ladana be inai: Idia be Iakobo mai ena natuna ibounai. \v 9 Rubena be Iakobo ena vara guna natuna. Rubena ena natuna tatau be Hanoka, Palu, Hesarona bona Karami. \p \v 10 Simeona ena natuna tatau be Iemuela, Iamina, Ohada, Iakini, Sohara bona Saulo. Saulo be Kanana hahine ena natuna. \p \v 11 Levi ena natuna tatau be Geresone, Kohata bona Merari. \p \v 12 Iuda ena natuna tatau be Ere, Onana, Sela, Perese bona Sera. To Ere bona Onana be Kanana tanona dekenai idia mase. Perese ena natuna tatau be Hesarona bona Hamulu. \p \v 13 Isakara ena natuna tatau be Tola, Puva, Iobo bona Simarona. \p \v 14 Sebuluno ena natuna tatau be Sereda, Elona bona Ialela. \v 15 Rubena, Simeona, Levi, Iuda, Isakara, bona Sebuluno be Lea ena natuna tau, Iakobo ese Lea dekena amo ia abidia Mesopotamia dekenai. Lea ese danu natuna hahine, ladana Daina ia havaraia. Vadaeni Lea ena natuna bona iena tubuna ibounai be 33. \p \v 16 Gado ena natuna tatau be Sipiona, Hagi, Suni, Esabona, Eri, Arodi bona Areli. \p \v 17 Asere ena natuna tatau be Imuna, Isiva, Isivi bona Beria, edia taihuna Sera danu. Beria ena natuna tatau be Hebere bona Malekiela. \v 18 Inai be hesiai hahine Silipa ena natuna, Labana ese iena natuna Lea dekenai ia henia hahine be unai. Iakobo ese iena natuna bona iena tubuna 16 Silipa dekena amo ia abidia. \p \v 19 Iakobo ena adavana Rahela ena natuna tatau be inai, Iosepa bona Beniamina. \v 20 Iosepa ena natuna rua, Manase bona Eparaima be Aigupito tano dekenai ia abidia, Onu ena dubu helaga tauna Potifera ena natuna Asenate ena bogana dekena amo. \p \v 21 Beniamina ena natuna tatau be inai: Bela, Bekere, Asabela, Gera, Namana, Ehi, Rosa, Mupima, Hupima, bona Arada. \v 22 Inai ibounai be Rahela ena natuna bona ena tubuna, Iakobo ese ia dekena amo ia abidia. Idia ibounai be 14. \p \v 23 Dano ena natuna tatau be Husima. \v 24 Napatali ena natuna tatau be Iasela, Guni, Iesere bona Silema. \v 25 Inai natuna bona tubuna tatau be hesiai hahine Bileha ena, Labana ese iena natuna Rahela dekenai ia henia hahine be unai. Idia ibounai be 7. Idia danu be Iakobo ena. \p \v 26 Iakobo danu idia lao Aigupito dekenai, taunimanima ibounai ia ese ia havaraia taudia be 66, to iena natuna edia adavana be idia duahia lasi. \v 27 Bona Iosepa ese Aigupito dekenai iena natuna be rua ia abidia, unai dainai Iakobo ena iduhu taudia ibounai Aigupito dekenai be 70. \s1 Iakobo mai ena bese Aigupito dekenai \p \v 28 Iakobo ese Iuda ia siaia guna Iosepa dekenai, Iosepa ese Gosena vareai dalana do ia hadibaia totona. Vadaeni Gosena dekenai idia ginidae. \v 29 Iosepa ese iena kariota ia abia hegaegae, Gosena dekenai ia lao, iena tamana Israela danu do idia hedavari totona. Ia dekenai ia ginidae, vadaeni iena aiona dekenai ia rosia, ia tai nega daudau. \p \v 30 Israela ese Iosepa dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Harihari lau mase be, ia namo. Badina be oi mauri noho lau davaria vadaeni.” \p \v 31 Vadaeni Iosepa ese iena tadikakana bona iena tamana ena orea taudia ibounai dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Do lau lao Farao dekenai, bona do lau hamaoroa, lau gwau, ‘Lauegu tadikakana bona lauegu tamana ena orea taudia ibounai Kanana tano dekena amo idia mai vadaeni, lau dekenai. \v 32 Idia be mamoe bona boromakau naria taudia. Edia mamoe ibounai, bona edia boromakau ibounai, bona edia kohu ibounai idia mailaia vadaeni.’ \v 33 Vadaeni Farao ese dohore ia boiria umui dekenai, bona do ia nanadaia, ia gwau, ‘Umui emui gaukara be dahaka?’ \v 34 Unai neganai do umui haere, umui gwau, ‘Oiemu hesiai taudia ai be mero negana boromakau bona mamoe ai naria ia mai bona harihari, aiemai tamadia bamona.’ Vadaeni Gosena tano do umui noho diba. Badina be Aigupito taudia idia ura henia lasi mamoe naria taudia dekenai.” \c 47 \p \v 1 Vadaeni Iosepa ia lao Farao dekenai, ia gwau, “Lauegu tamana bona tadikakana taudia Kanana tano dekena amo idia mai vadaeni. Mai edia mamoe bona edia boromakau bona edia kohu ibounai, harihari idia be Gosena tano dekenai.” \p \v 2 Vadaeni iena kakana taudia 5 ia abidia hidi, ia hakaudia vareai, Farao ena vairana dekenai. \v 3 Vadaeni Farao ia nanadaia idia dekenai, ia gwau, “Umui emui gaukara be dahaka?” Idia gwau, “Lohia e, ai be mamoe naria taudia, aiemai sene taudia bamona.” \v 4 Vadaeni idia noinoi Farao dekenai, idia gwau, “Ai mai vadaeni, inai tano dekenai ai noho gwauraia. Badina be Kanana tano dekenai rei sisina ia noho lasi, aiemai mamoe bona boromakau idia ania totona. Lohia e, mani emu kara oi hereva, ai be Gosena tano dekenai do ai noho.” \p \v 5 Vadaeni Farao ese Iosepa ia hamaoroa, ia gwau, “Oiemu tamana bona oiemu tadikakana taudia oi dekenai idia mai vadaeni. \v 6 Aigupito ena tano ibounai be oiemu vairana dekenai. Gabu namo herea ta do oi henidia, idia noho totona. Gosena tano dekenai do idia noho, bona goada taudia bema haida idia noho, idia edia huanai, lauegu boromakau naria taudia do oi halaoa.” \p \v 7 Iosepa ese iena tamana Iakobo ia hakaua vareai, Farao ena vairana dekenai. Vadaeni Iakobo ese ia hanamoa Farao dekenai. \v 8 Vadaeni Farao ese ia nanadaia Iakobo dekenai, ia gwau, “Oiemu mauri lagani be hida?” \p \v 9 Iakobo ia haere, ia gwau, “Lauegu mauri lagani, egu laolao inai tanobada dekenai be 130. To idia be momo lasi, bona mai hisihisi danu, lauegu tamana bona lauegu tubuna edia mauri lagani bamona lasi. Idia edia mauri lagani tanobada dekenai be momo.” \v 10 Unai neganai Iakobo ese ia hanamoa lou Farao dekenai, vadaeni ia rakatania. \p \v 11 Vadaeni Iosepa ese iena tamana bona iena tadikakana taudia edia gabu ia karaia hegaegae, bona edia tano ia henidia, Aigupito ena tano namo herea ta dekenai, iena ladana be Ramese, Farao ia hereva bamona. \v 12 Vadaeni Iosepa ese iena tamana bona iena tadikakana taudia bona iena tamana ena orea taudia ibounai dekenai aniani ia henia, edia ruma ta ta dekenai, taunimanima idia momo hegeregerena. \s1 Iosepa ena naria gaukara, hitolo nega lalonai \p \v 13 Hitolo nega ia bada herea dainai, tano ibounai be aniani lasi momokani. Unai dainai Aigupito bona Kanana taudia be hitolo dainai idia manoka. \v 14 Moni ibounai Aigupito dekenai bona Kanana dekenai be uiti hoia dekenai ia ore. Unai moni ibounai be Iosepa ena imana dekenai, vadaeni ia ese Farao ena ruma dekenai ia haboua. \v 15 Aigupito dekenai bona Kanana dekenai moni ia ore momokani murinai, Aigupito taudia idia lao Iosepa dekenai, idia gwau, “Aniani ai dekenai oi henia. Oi ura ai be oiemu vairana dekenai ai mase, a? Ai be moni lasi.” \p \v 16 Iosepa ia haere, ia gwau, “Umui emui boromakau umui henia lau dekenai, vadaeni uiti do lau henia umui dekenai, umui emui boromakau edia davana. Badina umui dekenai moni ia noho lasi dainai.” \v 17 Unai dainai idia edia boromakau idia abia lao Iosepa dekenai. Vadaeni ia ese aniani ia henia idia dekenai, edia hosi bona mamoe bona boromakau bona doniki edia davana. \p \v 18 Unai lagani ia ore, vadaeni ma lagani gabeai idia giroa mai Iosepa dekenai, idia gwau, “Lohia tauna e, ai koikoi lasi oi dekenai, aiemai moni ia ore vadaeni. Aiemai boromakau ibounai oi abia vadaeni, gau ta ia noho lasi do ai henia oi dekenai. Aiemai tauanina bona aiemai tano sibona mo ia noho. \v 19 Ai be oiemu vairana dekenai do ai mase, a? Aiemai uma tano be do ia dika momokani, a? Ai bona aiemai tano do oi abia, bona aniani do oi henia ai dekenai, vadaeni ai be Farao ena hesiai taudia davana lasi do ai lao, bona aiemai tano do ia abia, do ia biagua. Ma uhe do oi henia ai dekenai, vadaeni do ai mase lasi, bona aiemai tano do ia dika lasi.” \p \v 20 Vadaeni Iosepa ese Aigupito ena tano ibounai ia abia Farao ena. Badina be Aigupito taudia ibounai ta ta edia uma tano idia hoia, aniani ena davana, edia hitolo ia bada dainai. Unai bamona dala dekenai tano ibounai be Farao ena tano dekenai idia halaoa. \v 21 Iosepa ese Aigupito taudia ibounai, hesiai taudia davana lasi ia halaoa, Aigupito dokona kahana ela bona dokona. \v 22 To Iosepa ese hahelagaia taudia edia tano be ia hoia lasi. Edia tano idia dogoatao noho, badina hahelagaia taudia be Farao ese ia ubudia. \p \v 23 Vadaeni Iosepa ese taunimanima dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Hari dina umui bona umui emui tano lau hoia vadaeni Farao ena. Uhe be inai, vadaeni umui hadoa. \v 24 Vadaeni uiti umui utua neganai, umui haria kahana 5 dekenai. Kahana ta Farao dekenai do umui henia. Orena kahana 4 be umui emui hadoa bona ania gaudia, umui emui ruma taudia bona umui emui natuna maragidia do umui ubua totona.” \p \v 25 Vadaeni idia haere henia Iosepa dekenai, idia gwau, “Lohia e, oi ese mauri oi henia vadaeni ai dekenai, kara namo oi karaia vadaeni ai dekenai, bona Farao ena hesiai taudia davana lasi do ai lao.” \p \v 26 Vadaeni unai bamona taravatu Iosepa ia atoa Aigupito tano dekenai. Unai taravatu be do ia noho ia mai bona harihari, kahana 5 edia lalonai kahana ta be Farao ena, to Farao ese hahelagaia taudia edia tano ia abia lasi. \s1 Iakobo ena noinoi orena \p \v 27 Israela taudia be Aigupito taudia edia huanai idia noho Gosena dekenai. Unuseni kohu momo idia haboua, bona natuna momo idia havaraia. \p \v 28 Iakobo be lagani 17 Aigupito dekenai ia noho, iena mauri lagani ibounai be 147. \v 29 Iena mase ia kahirakahira neganai, iena natuna Iosepa dekenai ia boiria. Ia gwau, “Mani emu kara, oiemu imana lauegu mamuna henunai do oi atoa. Vadaeni mai momokani danu do oi gwauhamata inai kara namona do oi karaia, lau oi lalokau henia toana: Aigupito dekenai lau do oi guria lasi. \v 30 To lauegu tubuna bona lauegu tamana idia noho gabuna dekenai do oi guria lau. Aigupito dekena amo lau oi abia lao, bona tubugu bona tamagu edia guria gabuna dekenai do oi guria lau.” \p Vadaeni Iosepa ia gwau, “Oiemu ura hegeregere dohore lau karaia.” \v 31 Vadaeni Iakobo ia gwau, “Oi gwauhamata.” Vadaeni Iosepa ia gwauhamata henia ia dekenai, bona unai neganai Israela ese iena mahuta pata dekenai iena kwarana ia atoa diho. \c 48 \s1 Iakobo ese Eparaima bona Manase ia hanamoa \p \v 1 Inai murinai Iosepa ese hereva ia kamonai iena tamana ia gorere, vadaeni ia ese iena natuna ruaosi Manase bona Eparaima ia hakaudia lao Iakobo dekenai. \v 2 Vadaeni haida ese Iakobo dekenai idia hamaoroa, idia gwau, “Oiemu natuna Iosepa be oi itaia totona ia mai inai.” Vadaeni Israela ese iena lalona ia hagoadaia, iena mahuta pata dekenai ia helai. \p \v 3 Vadaeni Iakobo ese Iosepa dekenai ia hereva henia, ia gwau, “Siahu Ibounai Dirava ese Lusu dekenai Kanana tano dekenai ia sibona ia hedinaraia lau dekenai, bona ia hanamoa lau dekenai. \v 4 Ia gwau, ‘Momokani lau ese natuna bona tubuna momo do lau henia oi dekenai, idia be bese momo do lau halaoa. Inai tano danu do lau henia idia dekenai, idia edia tano do ia lao, ela bona hanaihanai.’ \p \v 5 “Oiemu natuna ruaosi, oi dekenai do lau mai lasi neganai inai Aigupito dekenai idia vara memero be lauegu. Manase bona Eparaima be lauegu natuna, Rubena bona Simeona hegeregere. \v 6 To idia edia murinai oi dekenai do idia vara memero be oiemu natuna korikori. Vadaeni gabeai Israela ena tano idia haria neganai, inai oiemu natuna ese edia kahana be Manase bona Eparaima dekena amo edia ahuna do idia abia. \v 7 Lau ura inai bamona, badina lau be Mesopotamia dekena amo lau mai neganai, oiemu sinana Rahela be dala dekenai ia mase, Kanana tano dekenai, Eparata do ai ginidae lasi neganai, vadaeni Eparata dala ena badinai lau guria. Egu lalona ia hisihisi bada herea.” Eparata ena ladana ta be Betelehema. \p \v 8 Vadaeni Israela ese Iosepa ena natuna ia itadia, ia gwau, “Inai be daika?” \v 9 Iosepa ese iena tamana dekenai ia haere, ia gwau, “Idia be lauegu natuna, Dirava ese lau dekenai ia henia vadaeni, inai Aigupito tano dekenai.” Israela ia gwau, “Oi mailaidia kahirakahira. Vadaeni do lau hanamoa idia dekenai.” \p \v 10 Israela ia buruka vadaeni, unai dainai iena matana idia diburadibura, gau ia itaia namonamo lasi. Iosepa ese memero ruaosi ia abia lao kahirakahira ia dekenai. Vadaeni Iakobo ia kisi henia idia dekenai, bona idia ia rosia. \p \v 11 Vadaeni Israela ese Iosepa dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Guna lau laloa be oiemu vairana do lau itaia lou lasi. To Dirava ia bogahisihisi lau dekenai, unai dainai oi bona oiemu natudia lau itaia vadaeni.” \p \v 12 Vadaeni Iosepa ese memero ruaosi edia tubuna ena tuina dekena amo ia abidia. Vadaeni Iosepa be iena vairana ia atoa diho tano dekenai. \p \v 13 Vadaeni Iosepa ese ruaosi ia abidia edia imana dekenai. Eparaima be iena idiba kahana dekenai, Israela ena lauri kahana dekenai do ia noho totona, bona Manase be iena lauri kahana dekenai, Israela ena idiba kahana dekenai do ia noho totona. Israela kahirakahira dekenai ia abidia lao. \v 14 To Israela ese iena imana idibana ia atoa gabeai ia vara mero ladana Eparaima ena kwarana dekenai, bona iena imana laurina ia atoa Manase, guna ia vara mero ena kwarana dekenai. Israela be mai ena laloa ta dainai inai bamona ia karaia. \v 15 Vadaeni Israela ese ia hanamodia, ia gwau: \q1 “Lauegu tubuna Aberahamo, bona lauegu tamana Isako idia tomadiho henia Diravana, \q1 ia ese inai memero do ia hanamodia. \q1 Egu mauri dina ibounai ia mai bona harihari lau ia naria Diravana, \q1 ia ese do ia hanamodia. \q1 \v 16 Dika ibounai dekena amo lau ia hamauria vadaeni aneru, \q1 ia ese inai memero dekenai hanamoa dohore ia henia. \q1 Vadaeni lauegu ladana, bona egu tubuna Aberahamo ena ladana, \q1 bona egu tamana Isako ena ladana, \q1 do idia abia noho, nega ibounai. \q1 Natuna momo do idia abia, bona bese badana do idia lao.” \p \v 17 To Iosepa ia itaia, iena tamana ena imana idibana be Eparaima ena kwarana dekenai ia atoa, vadaeni iena lalona ia hisihisi. Bona Iosepa ese iena tamana ena imana ia abia, Manase ena kwarana dekenai ia atoa gwauraia. \v 18 Iosepa ia gwau, “Tamagu e, unai bamona lasi. Badina Manase be guna ia vara merona, oiemu imana idibana be iena kwarana dekenai do oi atoa.” \p \v 19 To iena tamana be ia ura lasi, ia gwau, “Natugu e, lau diba dekenai lau karaia. Momokani ia be bese ta do ia havaraia. To iena tadina ese dohore ia hereaia, bese badadia momo dohore ia havaraia.” \p \v 20 Unai dainai unai dina dekenai Iakobo ese hanamoa ia henia idia dekenai, ia gwau: \q1 “Israela taudia ese Dirava dekenai do idia noinoi, \q1 ia ese idia do ia hanamoa, \q1 umui ia hanamoa hegeregere. \q1 Dohore idia gwau, ‘Dirava ese Eparaima bona Manase bamona, \q1 umui do ia halaoa namo.’ ” \m Inai bamona dala dekenai Eparaima ia atoa guna, Manase ia atoa gabeai. \p \v 21 Vadaeni Israela ese Iosepa dekenai ia hamaoroa, ia gwau, “Lauegu mase be ia kahirakahira vadaeni, to Dirava ese do ia hanamoa umui, bona do ia hakaua umui, vadaeni emui tubuna tamana edia tano dekenai do umui ginidae. \v 22 Harihari gauna ta danu do lau henia oi, Sekema tano unai, to oiemu tadikakana ibounai be lasi. Amoro taudia dekena amo lau abia, lauegu tuari kaia bona peva ena goada dekena amo.” \c 49 \s1 Iakobo ena peroveta hereva iena natuna edia latanai \p \v 1 Vadaeni Iakobo ese iena natuna ia boiridia, ia gwau, “Ibounai do umui haboua. Umui dekenai dahaka dahaka do ia vara nega gabeai do lau hamaoroa umui dekenai: \b \q1 \v 2 “Iakobo ena natuna e, umui mai kahirakahira. \q1 Umui emui tamana Israela ena hereva umui kamonai. \q1 \v 3 Rubena, oi be lauegu natuna ginigunana, \q1 lauegu goada ena anina ginigunana. \q1 Lauegu natuna ibounai edia huanai, \q1 oiemu hekokoroku bona siahu be ia bada momokani. \q1 \v 4 To oiemu kara be ranu ia boila bamona, \q1 unai dainai dohore oi be bada lasi, \q1 badina be oiemu tamana ena adavana ta oi sihari henia. \q1 Lauegu headava geda oi hamiroa, \q1 egu geda dekenai oi lao. \q1 \v 5 Simeona bona Levi be boga tamona dekena amo idia vara, \q1 bona idia edia kaia dekenai taunimanima idia hadikaia. \q1 \v 6 Idia edia herevahereva, \q1 hunia dala dekenai idia karaia gauna, \q1 be do lau gwauraia maoro lasi. \q1 Idia edia hebou dekena amo do lau raka siri, \q1 badina be idia badu neganai taunimanima idia alaia mase. \q1 Bona idia edia ura kava dekenai, \q1 boromakau edia aena idia haberoa, \q1 idia raka diba lasi. \q1 \v 7 Simeona bona Levi edia badu lau hadikaia inai, \q1 badina edia badu be auka momokani, \q1 bona edia dagedage danu lau hadikaia inai, \q1 badina be ia dika momokani. \q1 Iakobo ena tano ibounai dekenai, \q1 edia bese dohore lau makohia maragimaragi. \q1 Israela taudia edia huanai dekena amo, \q1 dohore lau siaidia kava, \q1 gabu idauidau dekenai. \q1 \v 8 Iuda e, oiemu tadikakana taudia ese, \q1 oiemu ladana do idia hanamoa. \q1 Oiemu imana dekena amo oi dekenai idia dagedage taudia, \q1 be oi ese edia aiona dohore oi dogoatao. \q1 Oiemu tamana ena natuna ese, \q1 dohore idia tomadiho henia oi dekenai. \q1 \v 9 Iuda be laiona ena natuna hegeregerena. \q1 Iena vamu ia alaia murinai, \q1 ia giroa lou iena hunia gabu dekenai. \q1 Iuda be laiona bamona, \q1 ia hekure diho, \q1 to alaia totona ia hegaegae noho. \q1 Tau ta ese do ia hamarerea lasi, \q1 do ia badu garina. \q1 \v 10 Kepata, lohia ena toana, \q1 be Iuda ese do ia dogoatao, \q1 bona haida ese do idia kokia lasi. \q1 Iena king siahu do ia dogoatao noho, \q1 ela bona siahu momokani ena biaguna, Silo, do ia mai. \q1 Vadaeni ia dekenai bese ibounai ese, \q1 dohore idia kamonai henia. \q1 \v 11 Iena doniki be vain ena auna dekenai, \q1 dohore ia kwatua, \q1 vain ena auna namo herea dekenai dohore ia kwatua. \q1 Iena dabua be uaina dekenai dohore ia huria, \q1 uaina kakakaka momokani dekenai dohore ia huria. \q1 \v 12 Iena matana dohore idia kakakaka, uaina ia inua dainai. \q1 Iena isena dohore idia kurokuro, \q1 rata ia inua dainai. \b \q1 \v 13 “Sebuluno be kone dekenai dohore ia noho. \q1 Lagatoi idia kamokau gabuna namona do idia halaoa. \q1 Iena tano ena hetoa gabudia, \q1 be do idia lao Sidono ena tano badibadinai. \b \q1 \v 14 “Isakara be doniki mai goada danu, \q1 to iena maduna huanai ia hekure noho. \q1 \v 15 Ia itaia, iena laga-ani gabuna be ia namo, \q1 unai tano ena toana be ia namo herea. \q1 Vadaeni ia be kohu huaia tauna do ia lao, \q1 bona hesiai tauna davana lasi, \q1 gaukara auka tauna, \q1 be haida ese do idia halaoa. \b \q1 \v 16 “Dano ese iena iduhu taudia dekenai, \q1 kota do ia henia, \q1 bona Israela ena iduhu haida hegeregere do idia noho. \q1 \v 17 Dano be gaigai, dala badinai ia noho, \q1 gaigai, mase gauna, \q1 dala badinai do ia noho. \q1 Hosi ena aena be do ia koria, \q1 vadaeni hosi dekenai guia tauna, \q1 be ia moru murina kahana dekenai. \b \q1 \v 18 “Lohiabada e, oiemu hamauria dekenai lau naria noho. \b \q1 \v 19 “Gado be dadia taudia orea ta ese, \q1 do idia tuari henia, \q1 to ia ese do ia heatu henidia bona luludia. \b \q1 \v 20 “Asere ena tano dekenai, \q1 aniani namodia do idia vara. \q1 Aniani hegeregere king do ia ania, \q1 be Asere do ia henia. \b \q1 \v 21 “Napatali be dia hahine bamona, \q1 iena ura gabuna dekenai ia heau noho, \q1 vadaeni iena natuna namodia momokani ia havaraia. \b \q1 \v 22 “Iosepa be doniki mai dagedage danu bamona, \q1 doniki mai dagedage danu, \q1 ranu gabuna badinai ia noho. \q1 Ia ese ororo ohena dekenai ia noho. \q1 \v 23 Labana taudia idia heatu henia mai dagedage danu. \q1 Edia diba bona peva dekena amo idia lulua lao. \b \q1 \v 24 “To Iosepa idia tuari henia taudia edia peva, \q1 be Dirava ese ia makohia. \q1 Edia imana varovaro Dirava ese ia darea. \q1 Iakobo ena Siahu Ibounai Diravana ese idia ia darea, \q1 Mamoe Naria Tauna, Israela ena Nadi ena siahu dekena amo. \q1 \v 25 Oiemu tamana ena Dirava ese oi ia durua noho. \q1 Siahu Ibounai ena Dirava, \q1 ia ese oi ia hanamoa noho. \q1 Inai bamona hanamoa be Iosepa do ia davaria: \q1 Medu ena namo guba dekena amo, \q1 ma tano henunai dekena amo ranu dobu ena namo. \q1 Rata ena namo, \q1 bona bogana ese natuna ia havaraia ena namo danu. \q1 \v 26 Oiemu tamana ena hanamoa be bada. \q1 Iena hanamoa ese, \q1 oiemu sene taudia edia hanamoa ia hereaia. \q1 Noho hanaihanai ororo edia daudau be bada, \q1 to oiemu tamana ena hanamoa be bada herea, \q1 bona Iosepa ena kwarana dekenai, do idia kamokau. \q1 Iena tadikakana edia huanai, \q1 Dirava ese ia abia hidi tauna Iosepa, \q1 be ia hanamoa bada herea noho. \b \q1 \v 27 “Beniamina be uda sisia, vamu ia alaia bamona. \q1 Dabai iena vamu ia alaia gauna ia ania, \q1 ma adorahi neganai ia alaia gaudia ia haria karaia noho.” \b \p \v 28 Israela ena iduhu 12 be inai. Idia edia tamana ena hanamoa herevadia be inai. Idia ta ta dekenai hanamoa ia henia, edia kara hegeregerena. \s1 Iakobo ia mase bona idia guria \p \v 29 Vadaeni Iakobo ese ia hamaorodia, ia gwau, “Do lau mase, lauegu bese ena mase taudia dekenai do lau haboua. Lauegu tamana bona lauegu tubuna edia badibadinai do umui guria lau, nadi matuna lalonai, Eparona, Hiti tauna ena tano dekenai. \v 30 Unai nadi matuna ia noho Makapela dekenai. Inai gabu be Mamare ena dina ia daekau ena kahana dekenai, Kanana tano dekenai. Aberahamo ese Eparona, Hiti tauna dekena amo ia hoia, iena guria gabu dekenai do ia halaoa totona. \v 31 Unuseni Aberahamo mai ena adavana Sara danu idia guria, bona Isako mai ena adavana Rebeka danu idia guria, bona unai guria gabuna dekenai Lea danu lau guria. \v 32 Nadi matuna be unai, mai ena tano danu, Hiti tauna dekena amo Aberahamo ese ia hoia.” \p \v 33 Iakobo ena hereva ia hadokoa, vadaeni iena mahuta pata dekenai ia hekure diho, iena laumana ia henia daekau, bona iena tubuna tamana dekenai ia haboua lao. \c 50 \p \v 1 Iosepa ese iena tamana ena vairana dekenai iena kwarana ia atoa diho, ia tai, bona ia kisi henia. \v 2 Vadaeni Iosepa ese iena hesiai taudia haida, muramura gaukara idia diba taudia ia hamaorodia, iena tamana ena tauanina do idia hagoevaia. Muramura mai bonana namo dekena amo do idia dahua, ia bodaga haraga lasi totona, bona dabua aukana dekenai do idia kumia, vadaeni unai bamona idia karaia. \v 3 Dina 40 ia ore, muramura taudia edia gaukara edia nega be unai, vadaeni Aigupito taudia ese dina 70 idia taitai Iakobo dekenai. \p \v 4 Taitai dinana idia ore, vadaeni Iosepa ese Farao ena ruma taudia dekenai ia noinoi, ia gwau, “Bema umui ura henia lau dekenai, vadaeni Farao dekenai do umui hereva, umui gwau, \v 5 ‘Lauegu tamana be kahirakahira ia mase neganai, ia hereva henia lau dekenai dainai, lau gwauhamata henia ia dekenai. Ia gwau: “Dohore lau mase neganai, guria gabuna, lau hegaegae guna vadaeni gauna, unuseni dohore umui guria lau, Kanana tano dekenai.” Unai dainai, mani emu kara, lau ura lau lao, lauegu tamana do lau guria, vadaeni dohore lau giroa mai.’ ” \v 6 Vadaeni Farao ia gwau, “Oi lao. Oiemu tamana do oi guria, oiemu gwauhamata bamona.” \p \v 7 Vadaeni Iosepa ia toreisi, iena tamana guria totona ia lao, Farao ena hesiai taudia, bona iena ruma badana ena tau badadia, bona Aigupito ena lohia taudia ibounai ia danu idia lao. \v 8 Bona Iosepa ena varavara taudia ibounai, bona iena tadikaka taudia, bona iena tamana ena bese taudia danu idia lao. Edia natuna marigidia, bona edia mamoe ibounai bona edia boromakau ibounai, unai sibona idia rakatania Gosena tano dekenai. \v 9 Haida be kariota dekenai idia guia, haida be hosi dekenai, taunimanima momo herea be Iosepa danu idia lao. \p \v 10 Gabu ta, ena ladana Atada dekenai idia ginidae, Ioridane Sinavai ena dina ia daekau kahanai. Unai Atada be uiti dekena amo momoru kokia gabuna. Unuseni Iakobo totona taitai gaukara ibounai idia karaia, mai lalohisihisi bada. Iosepa ese dina 7 ia taitai iena tamana totona. \v 11 Unai tano taudia, Kanana taudia, ese idia edia lalohisihisi idia itaia Atada dekenai. Vadaeni idia gwau, “Aigupito taudia edia taitai be ia bada herea.” Unai dainai unai gabu ena ladana idia atoa, Abela Miseraimi, ena anina be, “Aigupito taudia edia taitai gabuna.” Inai gabu be Ioridane Sinavai ena dina ia daekau kahanai. \p \v 12 Vadaeni Iakobo ena natuna ese guna ia ese idia ia hamaoroa hegeregerena idia karaia. \v 13 Kanana tano dekenai idia huaia lao, nadi matuna lalonai idia guria, Makapela ena tano dekenai. Unai nadi matuna bona tano be Aberahamo ese Eparona, Hiti tauna dekena amo guna ia hoia vadaeni, iena guria gabuna totona, Mamare ena dina ia daekau ena kahana dekenai. \v 14 Vadaeni iena tamana ia guria murinai, Iosepa mai ena tadikakana taudia bona ia danu idia lao taudia idia giroa lou Aigupito dekenai. \s1 Iosepa ese iena tadikakana edia gari ia kokia \p \v 15 Edia tamana ia mase murinai, Iosepa ena kakana be idia sibona idia herevahereva, idia gwau, “Sedira Iosepa be ia badu noho ita dekenai. Vadaeni ia dekenai kara dika ita karaia ena davana sedira do ia henia ita dekenai.” \v 16 Unai dainai idia ese hereva ta idia siaia lao Iosepa dekenai, idia gwau, “Oiemu tamana do ia mase lasi neganai, ia hamoroa ai dekenai, ia gwau, \v 17 ‘Iosepa dohore umui hamaoroa, umui gwau: Oiemu kakana taudia edia kerere bona kara dika oi dekenai do oi laloaboio.’ Unai dainai ai noinoi oi dekenai, mani emu kara, oiemu tamana ena Dirava ena hesiai taudia aiemai dika do oi laloa noho lasi.” Inai hereva ia kamonai neganai Iosepa ia tai. \p \v 18 Vadaeni iena kakana taudia idia lao Iosepa ena vairana dekenai, edia vairana idia atoa diho tano kahirakahira dekenai, idia gwau, “Ai be oiemu hesiai taudia, davana lasi, be namo.” \p \v 19 To Iosepa ia gwau, “Umui gari lasi. Lau be Dirava, emui kerere davana do lau henia, a? \v 20 Momokani, guna umui laloa karaia, lau do umui hadikaia gwauraia, to Dirava ese emui kara ena anina be, mai namo danu ia havaraia. Unai kara ena anina be hari dina umui itaia inai, taunimanima momo herea edia mauri dekenai durua lau henia vadaeni. \v 21 Unai dainai, umui gari lasi. Dohore lau naria umui, bona umui emui natuna danu dohore lau naridia.” Vadaeni hereva namo dekenai edia gari ia kokia, bona edia lalodia be maino idia abia. \s1 Iosepa ia mase \p \v 22 Iosepa bona ena tamana ena iduhu taudia ibounai be Aigupito dekenai idia noho, bona Iosepa ia mase neganai iena mauri lagani ibounai be 110. \v 23 Iosepa ese Eparaima ena tubuna ena natuna ia itadia, bona Makiri Manase ena natuna idia vara neganai, be Iosepa ese iena bese lalonai ia haboudia. \p \v 24 Vadaeni Iosepa ese iena kakana taudia ia hamaorodia, ia gwau, “Lauegu mase neganai ia ginidae vadaeni. To Dirava ese do ia laloa umui, bona inai tano dekena amo do ia hakaua umui, ia lao bona iena gwauhamata tano dekenai do umui ginidae. Unai tano be Dirava ese ia gwauhamata Aberahamo, bona Isako bona Iakobo dekenai do ia henia.” \p \v 25 Vadaeni Iosepa ese Israela ena natuna ia hamaorodia, ia gwau, “Lau dekenai do umui gwauhamata, Dirava ese umui do ia durua neganai, lauegu turiana be inai gabu dekena amo do umui kokia, bona umui danu, lauegu turiana be unai gwauhamata tano dekenai do umui abia lao.” \p \v 26 Vadaeni Iosepa be ia mase, iena mauri lagani ibounai be 110, vadaeni idia ese iena tauanina idia hagoevaia, muramura dekena amo idia dahua, ia bodaga haraga lasi totona, vadaeni maua dekenai idia udaia Aigupito dekenai.