\id ECC ECCLESIASTES, Hiri Motu Bible, PNG, 1986, 5/93 \h HADIBAIA TAUNA \toc1 HADIBAIA TAUNA ESE IENA LALOA IA GWAURAIA \toc2 HADIBAIA TAUNA \mt1 HADIBAIA TAUNA ESE IENA LALOA IA GWAURAIA \c 1 \p \v 1 Inai be Hadibaia Tauna ena hereva. Ia be Davida, Ierusalema ena king ena natuna. \v 2 Hadibaia Tauna ia gwau: \q1 Anina lasi! Anina lasi! \q1 Gau ibounai be anina lasi, anina lasi momokani. \q1 \v 3 Lagani momo hekwarahi bada ita karaia noho, \q1 to dahaka gau namona ita abia inai gaukara bada dekena amo? \q1 \v 4 Uru ta taunimanima be idia mase, \q1 ma uru matamata taudia ese mase taudia edia gabu idia abia noho, \q1 to tanobada be ia matamata lasi. \q1 Guna ia noho hegeregerena ia noho. \q1 \v 5 Dina be ia daekau noho, ma ia diho noho, \q1 bona ia daekau mai gabuna dekenai, \q1 be ma ia giroa lou haraga noho. \q1 \v 6 Lai ese diho kahana dekenai ia toa noho, \q1 vadaeni ia toa hagegea noho, mirigini kahana dekenai ia toa noho. \q1 Ia toa giroagiroa, ena dala gunadia dekenai ma ia toa lou noho. \q1 \v 7 Sinavai ibounai be davara dekenai idia heau lao noho, \q1 to davara be ia honu lasi. \q1 Sinavai idia heau hamatamaia gabudia dekenai \q1 edia ranu be ma idia heau hamatamaia lou noho. \q1 \v 8 Gau ibounai ese hekwarahi idia havaraia noho, \q1 bona tau ta ese ia herevalaia haorea diba lasi. \q1 Taunimanima edia matadia be gau idia itaia haorea diba lasi, \q1 edia taiadia danu be gau idia kamonai haorea diba lasi. \q1 \v 9 Idia vara vadaeni gaudia be ma do idia vara lou. \q1 Idia karaia guna karadia be ma do idia karaia lou. \q1 Gau matamata ta be ia noho lasi, dina ena henunai. \q1 \v 10 Edena gauna be matamata, \q1 vadaeni do idia herevalaia, \q1 do idia gwau, \q1 “Umui itaia, inai be matamata?” \q1 Lasi, nega gunadia lalonai idia noho, ita do vara lasi neganai. \q1 \v 11 Idia vara guna taudia be ta ese ia laloatao lasi, \q1 bona do idia vara taudia be ta ese do ia laloatao lasi, \q1 gabeai do idia vara negadia ibounai lalonai. \s1 Aonega be anina lasi \p \v 12 Lau, Hadibaia Tauna, ese Israela taudia be Ierusalema dekenai lau biagudia noho. \v 13 Lau ese guba henunai idia karaia noho karadia ibounai lau tahua, mai egu lalona, bona mai egu aonega ibounai danu. Bona lau davaria, Dirava ese taunimanima ibounai edia latanai hekwarahi bada ia atoa vadaeni. \v 14 Inai tanobada dekenai idia vara noho kara lau itaia vadaeni, bona momokani, taunimanima ese idia karaia noho karadia be anina lasi, lai do idia lulua kava hegeregerena. \q1 \v 15 Gau ta ia gagevagageva neganai, \q1 oi hamaoromaoroa diba lasi, \q1 bona gau ta ia noho lasi neganai, \q1 oi duahia diba lasi. \p \v 16 Egu lalona dekenai lau gwau: Aonega badana lau abia vadaeni, egu aonega ese Ierusalema idia biagua guna taudia ibounai edia aonega ia hereaia noho. Io, egu lalona dekenai be aonega bona diba bada herea ia noho. \v 17 Unai neganai lau laloa aonega bona diba edia idau do lau tahua, bona kavakava bona lebulebu edia idau danu do lau diba. To lau davaria, unai gaudia danu be lai lulua kava karana sibona, anina lasi. \q1 \v 18 Badina be aonega bada ena lalonai, \q1 laloa hekwarahi danu be bada, \q1 bona laloa kehoa ia habadaia noho tauna ese, \q1 lalohisihisi danu ia habadaia noho. \c 2 \s1 Moale be anina lasi \p \v 1 Egu lalona dekenai lau gwau: Lau ese moale ena dala do lau tohoa, moale ese egu mauri do ia hanamoa, o lasi. To lau davaria moale danu be anina lasi. \v 2 Lau davaria danu kiri be kavakava, bona moale ese lau ia hanamoa lasi. \v 3 Lau ese lalona kehoa ena badina lau tahua noho dainai, uaina inua kara lau tohoa, mai ena moale karadia danu. Badina lau ura diba dahaka kara ese taunimanima do ia durudia, edia nega sisina, inai tanobada dekenai idia noho neganai. \p \v 4 Gaukara badadia lau karaia: Egu ruma haida lau haginia, bona egu vain umadia lau hadoa. \v 5 Uma ma haida danu lau karaia, bona huahua audia idauidau be unai uma lalonai lau hadoa. \v 6 Lau ese ranu gabudia lau geia egu uma huahua audia do lau hapariparia totona. \v 7 Hesiai taudia bona hahine danu lau hoia, bona hesiai memero bona kekeni be egu ruma dekenai idia vara. Egu nanigosi bona mamoe oreadia be momo herea, Ierusalema dekenai idia noho guna taudia ibounai edia, be lau ese lau hanaia. \v 8 Siliva bona golo momo lau haboua, bona king idauidau edia kohu, bona provins momo edia kohu danu. Ane abia tatau bona hahine danu ese lau totona ane idia abia. Bona hahine momo lau adavaia, taunimanima edia ura hegeregerena. Vadaeni egu ladana be bada herea momokani. \p \v 9 Lau ese Ierusalema dekenai idia noho guna taudia ibounai lau hereaia. Bona egu aonega be lau dekenai ia do noho. \p \v 10 Egu ura gaudia ibounai lau abia, bona egu kudouna dekena amo moale ta lau koua lasi. Badina be egu hekwarahi ibounai dainai, egu kudouna ia moale noho, bona inai lau abia gau namodia be egu ahuna korikori, lau gwau. \p \v 11 To unai neganai, egu imana ena gaukara bada, bona egu hekwarahi ibounai lau laloa, vadaeni egu lalona ia kehoa, idia ibounai be anina lasi, lai bema lau lulua kava hegeregerena. Lau ia hanamoa gauna ta be lasi, lasi momokani. \s1 Aonega bona kavakava ruaosi be anina lasi \p \v 12 Unai neganai lau ese aonega ena dala lau laloa, kavakava bona lebulebu edia dala danu. Badina be king matamatana ta ese, king gunadia edia kara hegeregerena sibona do ia karaia, ani? \v 13 Lau ese lau davaria, aonega ena namo ese kavakava ena namo ia hereaia noho, diari ese dibura ia hereaia noho bamona. \v 14 Aonega taudia ese idia karaia noho karadia idia itaia noho, to kavakava taudia ese dibura lalonai idia raka noho. To lau diba danu, idia ibounai edia dokona be tamona sibona. \v 15 Lau sibona dekenai lau laloa, lau gwau, “Bema egu dokona be kavakava taudia edia dokona hegeregerena, egu aonega namo herea ena namo be dahaka?” Bona egu lalona ia haere, ia gwau: “Aonega danu be anina lasi.” \v 16 Aonega tauna bona kavakava tauna ruaosi, be taunimanima ese idia do idia laloatao daudau lasi. Badina gabeai neganai, idia ibounai be taunimanima ese do idia laloaboio momokani. Aonega tauna be ia mase noho, kavakava tauna ia mase noho hegeregerena. \s1 Hekwarahi be anina lasi \p \v 17 Unai dainai mauri lau ura henia lasi, badina be tanobada dekenai lau karaia gaukara ibounai be anina lasi, lai lau lulua kava hegeregerena. \v 18 Bona lau ese egu hekwarahi dekenai lau karaia vadaeni gaudia danu lau ura henidia lasi, badina be egu murinai do ia mai tauna dekenai, inai gaudia do lau rakatania. \v 19 Bona inai tau be do ia aonega o kavakava, daika ia diba? To ia ese egu hekwarahi bona egu aonega dekena amo lau karaia gaudia ibounai do ia biagua. Inai danu be anina lasi. \v 20 Unai dainai lau ese hekwarahi dekenai lau karaia gaukara dainai, egu lalona ia hisihisi. \v 21 Badina be tau ta ese sedira mai aonega, bona lalona kehoa, bona mai ena diba bada do ia karaia gaudia ibounai do ia rakatania, bona ia hekwarahi lasi tauna ese unai gaudia do ia abia. Inai danu be anina lasi, bona ia maoro lasi. \v 22 Tau ta ena gaukara ibounai, bona iena laloa hekwarahi ibounai totona iena davana be dahaka? \v 23 Badina be iena dina ibounai lalonai be ia hisihisi bada noho, bona iena gaukara totona ia laloa hekwarahi noho. Hanuaboi neganai danu ia laga-ani diba lasi. Inai danu be anina lasi. \p \v 24 Tau ta ena dala namo herea be inai: Do ia aniani, do ia inuinu, bona iena hekwarahi dekena amo ia abia gaudia do ia moalelaia. Ma egu lalona ia kehoa, inai bamona moale be Dirava ese ia henia noho. \v 25 Badina bema Dirava ia noho lasi neganai, daika do ia aniani bona do ia moale diba? \v 26 Badina be Dirava ese ia laloa namo henia tauna dekenai aonega, lalona kehoa bona moale ia henia noho. To Dirava ese kara dika tauna dekenai hekwarahi ia henia noho, ia ese kohu bona moni do ia haboua, Dirava ese ia laloa namo henia tauna dekenai unai kohu bona moni do idia henia totona. Inai ibounai danu be anina lasi. Ia be lai lulua kava karana hegeregerena. \c 3 \s1 Gau ibounai be mai edia nega \p \v 1 Inai tanobada dekenai idia vara gaudia ibounai be mai edia nega korikori, bona kara ibounai danu be mai edia nega: \b \q1 \v 2 Vara be mai ena nega, \q1 mase danu be mai ena nega. \q1 Hadohado danu be mai ena nega, \q1 geia danu be mai ena nega. \q1 \v 3 Ala-ala danu be mai ena nega, \q1 gorere bona bero hanamoa be mai edia nega. \q1 Ruma kokia be mai ena nega, \q1 ruma haginia be mai ena nega. \q1 \v 4 Taitai be mai ena nega, \q1 bona kiri be mai ena nega. \q1 Lalohisihisi be mai ena nega, \q1 mavaru danu be mai ena nega. \q1 \v 5 Sihari kara be mai ena nega, \q1 sihari lasi danu be mai ena nega. \q1 Rosia kara be mai ena nega, \q1 rosia lasi be mai ena nega danu. \q1 \v 6 Dirava ese gau ita davaria nega ia gwauraia noho. \q1 Bona gau do ita haboioa nega danu be ia ese ia gwauraia noho. \q1 Gau haboua negana danu ia gwauraia, \q1 gau negea negana ia gwauraia danu. \q1 \v 7 Dabua darea negana, bona dabua turia negana danu idia noho. \q1 Regerege lasi dekenai ita noho be mai ena nega, \q1 bona do ita herevahereva danu be mai ena nega. \q1 \v 8 Ura henia ena nega be ia noho, \q1 badu henia ena nega danu be ia noho. \q1 Tuari be mai ena nega, \q1 maino danu be mai ena nega. \b \p \v 9 Iseda gaukara ena hekwarahi dainai, dahaka namo ita davaria noho? \v 10 Dirava ese taunimanima dekenai gaukara metau herea ia henia, bona edia hekwarahi bada lau diba. \v 11 Dirava ese gau ibounai mai hairaina danu ia karaia. Edia hairai ena nega danu, be Dirava ese ia gwauraia. Ia ese gabeai do ia vara maurina do ita davaria ena ura, be ita dekenai ia henia vadaeni, to iseda lalona ia ese ia koua bamona, vadaeni ita ese Dirava ena kara ena anina ita davaria diba lasi. \v 12 Unai dainai lau diba taunimanima edia dala namona tamona be inai: Do idia moale, bona idia edia mauri dina ibounai lalonai, kara namodia do idia karaia. \v 13 Ita ibounai ese iseda gaukara ena anina do ita moalelaia, do ita aniani bona inuinu. Inai be Dirava ena harihari gauna. \p \v 14 Lau diba Dirava ese ia karaia gaudia ibounai be do idia noho ela bona hanaihanai. Gau ta idia atoa kau diba lasi, bona gau ta idia kokia diba lasi. Dirava ese unai bamona ia karaia, taunimanima be iena vairana dekenai do idia gari totona. \p \v 15 Idia vara vadaeni gaudia, bona do idia vara diba gaudia ibounai be guna idia vara vadaeni. Dirava ese ia havaraia vadaeni karadia, be ma ia karaia lou, karaia lou, nega ibounai. \s1 Taunimanima haida be namo idia davaria, haida be dika idia davaria, maka tamona dekenai idia davaria lasi \p \v 16 Ma inai danu inai tanobada dekenai lau itaia: Dagi bada taudia, edia gaukara korikori be, kara maoromaoro do idia karaia, to idia karaia lasi. Kara dika bada herea idia karaia. Edia kota hereva danu idia maoromaoro lasi. \p \v 17 Lau sibona dekenai lau laloa, inai bamona: “Dirava ese kara maoromaoro bona kara dika taudia do ia kota henia maka tamona dekenai. Ia ese ia sibona ia gwauraia negana dekenai, ibounai edia kara do ia kota henia.” \p \v 18 Inai bamona danu lau laloa: Dirava ese taunimanima ia tohoa noho, vadaeni inai dekena amo, idia diba idia be boroma hegeregerena. \v 19 Badina be taunimanima dekenai ia vara dalana, bona boroma dekenai ia vara dalana be tamona, idia ruaosi be dala tamona dekenai idia mase noho. Idia ibounai ese edia hahodi dalana be tamona. Taunimanima edia mauri dalana ese boroma edia mauri dalana ia hereaia lasi, badina be inai mauri daladia ruaosi be anina lasi. \v 20 Idia ibounai be gabu tamona dekenai idia lao noho, tano ena kahu. Idia ruaosi be kahu dekena amo idia mai, bona idia ruaosi be kahu dekenai do idia giroa lou. \v 21 Daika ia diba taunimanima edia lauma be do ia daekau, to boroma ena lauma be tano dekenai do ia diho? \p \v 22 Unai dainai lau diba vadaeni, taunimanima edia dala namona tamona be inai: Edia gaukara do idia moalelaia, dala ma ta be lasi. Badina be ita mase murinai dahaka do ia vara, be ta ese ita ia hadibaia diba lasi. \c 4 \s1 Taunimanima hadikaia kara, hekwarahi, bona turana karaia lasi kara \p \v 1 Ma egu matana dekena amo, tanobada lalonai kota maoromaoro lasi kara lau itaia. Haida ese idia dagedage henidia taudia idia tai noho, bona tau ta ese ia durudia lasi. Io, tau ta ese unai hisihisi taudia ia durudia lasi, badina be unai dagedage taudia be mai edia siahu danu. \v 2 Vadaeni lau laloa, idia mase guna taudia edia noho be namo, idia edia noho ese do mauri noho taudia edia noho ia hereaia noho. \v 3 To idia ruaosi, mase vadaeni, bona do mauri noho taudia edia noho idia hereaia noho taudia be idia do vara lasi taudia, ani? Badina be idia ese tanobada dekenai idia karaia noho kara dika idia itaia noho lasi. \p \v 4 Bona lau itaia, taunimanima ese hekwarahi bada idia karaia noho ena badina be inai: Idia ese edia badibadinai noho taudia idia mama henidia dainai. To inai danu be anina lasi, lai bema idia lulua kava hegeregerena. \p \v 5 Kavakava tauna ese ia gaukara lasi, bona iena aniani be hegeregere lasi dainai, ia manoka lao, bona ia mase. \v 6 To sedira aniani sisina sibona mai laga-ani danu ena namo ese hekwarahi bada, bona lai lulua kava kara ena namo ia hereaia noho. \p \v 7 Bona anina lasi kara ma ta lau itaia, gauna be inai: \v 8 Tau ta be mai ena turana ta lasi, natuna ta lasi, tadikakana danu lasi. To ia ese iena hekwarahi ia hadokoa lasi, bona iena kohu ena bada be hegeregere lasi ia dekenai. Daika totona inai hekwarahi mai moale lasi ia karaia noho? Inai danu be anina lasi, bona mai ena lalohisihisi danu. \p \v 9 Tau rua ese tau tamona idia hereaia noho, badina rua edia gaukara davana be namo. \v 10 Badina bema ta ia moru neganai, iena turana ese do ia abia isi. To bema tau ta be sibona ia noho neganai ia moru, madi ia dika, badina ia do ia durua tauna ta be lasi. \v 11 Inai danu, tau rua idia hekure hebou neganai edia tauanidia do idia siahu. To tau tamona sibona be keru neganai edena bamona do ia siahu diba? \p \v 12 Tau tamona be tau ta ese do ia halusia diba, to tau rua ese unai heatu tauna idia koua diba. Varo toi dekena amo idia hatua varona be do idia makohia haraga lasi. \p \v 13 Eregabe tauna ogogamina, to mai ena aonega danu, be namo, to king kavakava ta, ia buruka, to sisiba ia kamonai henia lasi, be dika. \v 14 Unai eregabe tauna be sedira dibura ruma dekena amo ia mai, to ia kwalimu diba. Ia be sedira ogogami dekenai ia vara, to iena aonega dainai, ia ese king dagi ia abia diba. \v 15 Tanobada dekenai noho taunimanima ibounai edia huanai, lau itaia unai eregabe tauna ese unai king dagi ia abia, bona taunimanima ese iena murinai idia raka, bona idia durua danu. \v 16 Ia ese taunimanima momo, duahia diba lasi, ia biagua noho. \p To gabeai idia vara taudia ese unai king do idia ura henia lasi. Inai kara danu be anina lasi, lai bema idia lulua kava karana bamona. \c 5 \s1 Do oi gwauhamata haragaharaga lasi \p \v 1 Dirava ena Dubu Helaga oi raka vareai neganai do oi naria namonamo. Hadibaia hereva kamonai totona do oi raka vareai be namo. Inai kara ese kavakava taudia edia boubou henia karadia ia hereaia noho, badina idia diba lasi edena kara be dika, Dirava ena vairana dekenai. \p \v 2 Oiemu uduna dekenai do oi hereva haragaharaga lasi, bona Dirava dekenai do oi gwauhamata haragaharaga lasi. Dirava be guba dekenai ia noho, to oi be tanobada dekenai oi noho. Unai dainai do oi hereva momo lasi. \p \v 3 Bema oi ese oi laloa hekwarahi momo neganai, do oi nihi momo. Unai bamona danu, kavakava tauna ia hereva momo neganai, kavakava hereva momo do idia hedinarai. \p \v 4 Dirava dekenai oi gwauhamata neganai, gwauhamata ena anina do oi karaia haraga, badina be ia ese kavakava taudia ia moalelaia lasi. Oiemu gwauhamata ena anina do oi karaia. \v 5 Do oi gwauhamata be ia namo, to do oi gwauhamata, bona anina do oi karaia lasi, be dika. \p \v 6 Oiemu uduna do oi naria, vadaeni oiemu hereva ese, kara dika dekenai oi do idia hakaua lasi. Bona oi ese Dirava ena hahelagaia tauna do oi hamaoroa lasi, “Unai gwauhamata be lau gwauraia kerere.” Unai hereva dekenai Dirava do ia badu, bona ia ese sedira oiemu imana ena gaukara do ia hadikaia ore. \p \v 7 Badina be nihi momo bona hereva momo, be anina lasi. Unai dainai oi ese Dirava do oi gari henia. \s1 Kohu momo be anina lasi \p \v 8 Bema gavamani ese ogogami taudia ia hisihisi henidia, bona kota maoromaoro, bona ahuna korikori ia henidia lasi neganai, do oi hoa bada lasi. Badina inai bamona idia karaia noho kota biagudia, edia biaguna badana ese inai totona idia ia oda henia, bona inai badana danu be tau badana momokani ese ia oda henia, bona idia ibounai ese unai gageva kara hegeregerena idia karaia noho. \p \v 9 Inai bamona kara dekena amo, inai kota biagudia bona edia badadia ese profit moni idia abia noho taunimanima edia tano gaukara dekena amo. Inai badadia ese unai moni be idia edia huanai idia haria noho. Ma king danu ese profit moni ia abia noho taunimanima dekena amo. \p \v 10 Moni ia ura henia noho tauna ese moni do ia abia, to unai moni ena bada be hegeregere lasi ia dekenai, vadaeni ma haida ia tahua noho. Bona kohu momo ia ura henia noho tauna ese iena kohu do ia habadaia, to ena bada be hegeregere lasi ia dekenai. Inai kara danu be anina lasi. \p \v 11 Oiemu kohu bona moni be bada neganai, taunimanima momo dekenai aniani do oi henia. Unai dainai, oiemu kohu momo edia anina be do oi abia lasi, to oiemu matana dekenai do oi itaia sibona. \p \v 12 Gaukara tauna ena bogana do ia kunu, o do ia hitolo, to iena mahuta be do ia namo. To kohu momo tauna ena gau momo dainai ia laloa hekwarahi, bona ia mahuta namonamo lasi. \p \v 13 Dika badana ta tanobada dekenai lau itaia be inai: Tau ta ese kohu momo ia haboua, to unai kohu ese unai tau idia hadikaia. \v 14 Bona hekwakwanai ia vara dainai, unai kohu do ia boio, vadaeni unai tau ena natuna tau ese kohu do ia abia lasi. \p \v 15 Tau ese sinana ena bogana dekena amo ia mai neganai ia be kopina kavakava, bona inai tanobada ia rakatania neganai danu do ia kopina kavakava. Tau ena hekwarahi ibounai be anina lasi, badina gau ta iena imana dekenai ia abia lao diba lasi. \v 16 Inai be maoro lasi, ani? Ita mai hegeregerena ma do ita lao. Ita hekwarahi noho, to iseda hekwarahi dekena amo dahaka ita abia? Ita ese lai ita lulua kava noho sibona. \v 17 Iseda mauri dina ibounai, be daradara, bona lalohisihisi, bona laloa hekwarahi, bona gorere, bona badu lalonai, ita haorea noho, ani? \p \v 18 To inai dala tamona lau itaia, ia be namo bona hegeregere: Dirava ese mauri dina momo lasi taunimanima dekenai ia henia. To tau ta be do ia aniani, do ia inuinu, bona iena gaukara dekena amo ia abia gaudia do ia moalelaia, badina iena ahuna korikori be unai. \p \v 19 Bema Dirava ese tau ta dekenai kohu bona moni ia henia, bona goada danu ia henia, unai gau do ia moalelaia totona, unai be Dirava ena harihari gauna. Unai tau ese Dirava do ia tanikiu henia, bona iena hekwarahi dekenai ia abia gaudia do ia moalelaia be namo. \v 20 Ia ese iena mauri dinadia momo lasi dainai do ia laloa momo lasi, badina be Dirava ese unai tau ena kudouna do ia hamoalea noho. \c 6 \p \v 1 Tanobada dekenai dika ma ta lau itaia, taunimanima ia lalohisihisi henia gauna ta: \v 2 Tau ta dekenai Dirava ese kohu bona moni bona dagi bada ia henia, iena ura gaudia ibounai. To Dirava ese unai tau dekenai goada ia henia lasi unai gau namodia do ia moalelaia totona. Idau tauna ta ese unai kohu bona moni do ia moalelaia. Inai be anina lasi, bona ia be hisihisi dikana ta. \p \v 3 Sedira tau ta ena natuna be 100, bona iena mauri dinadia be momo herea. To bema unai tau ena mauri dekenai ia moale lasi, bona ia mase neganai taunimanima ese idia guria namonamo lasi, lau gwau mase dekenai ia vara merona ese unai tau ia hereaia noho. \v 4 Unai mero ena vara be anina lasi, ia be dibura dekenai ia boio, bona iena ladana be, do idia laloaboio momokani. \v 5 Io, inai mero ese dina ia itaia lasi, bona gau ta ia diba lasi. To ia ese laga-ani ia davaria, to unai tau be lasi. \p \v 6 Unai tau be sedira lagani 2000 lalonai ia mauri noho diba, to bema gau namona ta ia moalelaia lasi, unai mauri latana ena namo be dahaka? Badina be unai mero bona unai tau ruaosi be gabu tamona dekenai idia lao noho, ani? \p \v 7 Taunimanima ese edia gaukara ibounai idia karaia, aniani do idia abia totona, to idia boga kunu lasi noho. \v 8 Aonega tauna ena namo ese kavakava tauna ena namo ia hereaia noho, a? Ogogami tauna bema inai mauri lalonai diba matamata ia davaria, be dahaka namo ia abia? \v 9 Inai danu be anina lasi, lai lulua kava karana bamona. Namona be oi dogoatao noho gauna dekenai do oi moale, to oi ura kava gauna be nega ibounai oi tahua noho be dika. \p \v 10 Idia vara vadaeni gaudia ibounai be idia vara kava lasi. Lasi momokani, badina gunaguna, Dirava ese ia hereva do idia vara, vadaeni idia vara. Bona Dirava ese ita taunimanima iseda kara ia diba. Ia diba danu, tau ta ese ia do ia hepapahuahu henia diba lasi. Badina iena goada ese iseda goada ia halusia noho momokani. \p \v 11 Hereva be momo neganai, anina lasi kara danu be idia bada lao. Idia ese taunimanima edena bamona do idia hanamoa diba? \p \v 12 Tanobada dekenai iseda mauri be anina lasi, bona nega sisina sibona, dina ena laulau ia hanaia haraga bamona, ani? Daika ia diba edena kara be namo do ita badinaia totona? Bona daika do ia diba inai tanobada dekenai dahaka do ia vara, do ita mase murinai? \c 7 \s1 Aonega ena dala \p \v 1 Tau ta ena ladana namona ese davana bada muramura mai bonana namo ia hereaia noho. Bona tau ena mase dinana ese iena vara dinana ia hereaia noho. \p \v 2 Taitai ena ruma do oi raka vareai be namo, aria ena ruma do oi raka vareai be dika. Badina be mauri taudia ibounai idia diba idia be do idia mase, bona inai mase do idia laloaboio lasi be namo. \p \v 3 Lalohisihisi ena namo ese kiri ena namo ia hereaia noho, badina be lalohisihisi ese iseda lalona ia hanamoa noho. \p \v 4 Nega ibounai moale ia laloa noho tauna be kavakava. Aonega tauna ese mase ia laloa noho. \p \v 5 Aonega taudia ese oi do idia gwau henia be namo. To kavakava taudia ese oi do idia hanamoa be dika. \p \v 6 Kavakava tauna ia kiri neganai, unai regena be au ginigini lahi lalonai edia regena bamona. Unai kiri be anina lasi. \p \v 7 Bema aonega tauna ese tau ta ia koia neganai, unai aonega tauna be kavakava tauna ia halaoa noho. Bema lalona veria moni oi abia dae neganai, oi ese oiemu mauri oi hadikaia noho unai. \p \v 8 Kara ta ena dokona ese unai kara ena hamatamaia ia hereaia noho. Bona haheauka kara ese hekokoroku kara ia hereaia noho. \p \v 9 Do oi badu haraga lasi. Bona bema badu be emu lalona dekenai oi dogoatao noho, inai be kavakava taudia edia kara. \p \v 10 Do oi hereva lasi inai bamona, “Badina dahaka nega gunadia be namo, to inai nega be ia dika noho?” Badina inai bamona henanadai be aonega lasi. \p \v 11 Mauri taudia ibounai ese aonega bema idia abia be namo, badina aonega be kohu momo abia hegeregerena. \p \v 12 Aonega ese oi ia gimaia noho diba, moni ese oi ia gimaia noho diba hegeregerena. \p To aonega ese moni ia hereaia noho, badina aonega ese aonega tauna ia hamauria noho. \p \v 13 Dirava ena kara do oi laloa noho. Dirava ese ia hagagevaia gauna, be daika ese do ia hamaoromaoroa diba? \p \v 14 Oiemu noho be namo neganai, do oi moale. Bona oi dekenai dika ia vara neganai do oi laloa, Dirava ese moale bona hekwarahi ia siaia noho, bona taunimanima idia diba lasi dahaka bona dahaka do idia vara. \p \v 15 Inai egu mauri anina lasi lalonai, lau ese gau ibounai lau itaia vadaeni. Kara maoromaoro tauna be iena kara maoromaoro lalonai ia mase noho, bona kara dika tauna be iena kara dika lalonai iena mauri ia halataia noho. \p \v 16 Unai dainai do oi kara maoromaoro auka herea lasi, bona aonega do oi tahua auka herea lasi, oi sibona do oi alaia garina. Oi sibona do oi alaia ena namo be dahaka? \p \v 17 Ma danu, do oi kara dika herea lasi, bona do oi kavakava herea lasi. Badina oiemu nega do ia ore lasi neganai, do oi mase haraga, ena namo be dahaka? \p \v 18 To inai ruaosi, kara maoromaoro bada, bona kara dika bada, edia huanai, mai aonega danu do oi raka lao. Badina bema Dirava oi gari henia neganai, ia ese oi do ia hanamoa. \p \v 19 Aonega ese aonega tauna ia hagoadaia noho, vadaeni iena goada ese hanua lohia taudia 12 edia goada ia hereaia noho. \p \v 20 Kara maoromaoro tauna ta tanobada dekenai, be kara namo sibona ia karaia noho, a? Lasi momokani, ibounai ese nega haida kara dika do idia karaia diba. \p \v 21 Taunimanima edia hereva ibounai do oi kamonai henia lasi, oiemu hesiai tauna ese oiemu ladana ia hadikaia neganai oi kamonai garina. \v 22 Badina oi be oi diba, nega momo oi ese haida oi hereva dika henia vadaeni. \p \v 23 Egu aonega dekena amo, inai gaudia ibounai lau tohoa. Lau gwau, “Lau ese aonega korikori do lau abia momokani,” to lau dekena amo aonega be ia daudau. \p \v 24 Mauri ena anina be dahaka? Daika ese mauri ena anina ia davaria diba? Ia be dobu herea, ita davaria diba lasi. \v 25 Unai dainai lau ese diba lau tahua, lau ese aonega bona idia vara gaudia ibounai edia badina danu lau tahua. Bona kara dika ena kavakava, bona kavakava danu edia anina lau tahua. \p \v 26 Vadaeni gau ta ena mamina ena dika, ese mase ena mamina ena dika ia hanaia. Unai gau be hahine ta, ia ese lalokau ia henia gwauraia, to ia be tarapu, o reke ta bamona. Bona iena imana ese oi do idia rosia, seini ese oi do ia kwatua bamona. Tau ta bema ia ese Dirava ia hamoalea neganai, ia ese unai hahine dekena amo do ia heau mauri. To kara dika tauna, be unai hahine ese do ia abia, bona guia. \p \v 27 Hadibaia Tauna ia gwau: Kamonai, inai laloa be lau davaria. \v 28 Laloa idauidau edia anina lau tahua, vadaeni inai tamona lau davaria: Lau ese taunimanima ibounai 1000 edia huanai, tau tamona lau davaria, lau ese ia lau matauraia noho. Ma edia huanai lau tahua, to lau ese do lau matauraia hahine ta, lau davaria lasi. \p \v 29 Kamonai, inai sibona lau davaria vadaeni: Dirava ese taunimanima ia karadia mai edia maoromaoro, to idia ese sibodia edia ura daladia idia tahua bona karaia dainai, edia mauri dala be ia auka. \c 8 \p \v 1 Aonega tauna sibona ese, idia vara noho karadia edia anina ia diba. Aonega ese, tau ena vairana auka ia kokia, bona aonega ese, kiri namona be iena uduna dekenai ia atoa. \s1 King do oi kamonai henia \p \v 2 King ena oda do oi kamonai henia, Dirava dekenai unai bamona oi gwauhamata dainai. \v 3 King ena vairana dekena amo do oi raka siri haraga lasi. Bona bema iena gaukara ena mamina be dika oi dekenai, to do oi hereva babubadu lasi, badina king ese iena ura ibounai do ia karaia momokani. \v 4 King ena hereva be mai siahu danu, bona tau ta ese king dekenai inai bamona do ia hereva diba lasi, “Dahaka oi karaia noho?” \p \v 5 Bema king ena oda oi kamonai henia neganai, oiemu noho be do ia namo, gari ta lasi. Bona aonega tauna be do ia diba king ena oda be edena negai, bona edena bamona, do ia karaia. \v 6 Badina be gaukara ibounai be mai edia nega, bona mai edia dala, to taunimanima be mai edia laloa hekwarahi metau herea, \v 7 badina be ita diba lasi dahaka do ia vara, bona daika ese ita do ia hadibaia dahaka do ia vara? \p \v 8 Mase neganai, iseda lauma ese iseda tauanina ia rakatania, bona iseda lauma ita dogoatao noho diba lasi, badina ita ese iseda mase dina ita koua diba lasi. Tuari lalonai, opesa ia itaia namonamo, vadaeni iena tuari taudia ta ese tuari do ia rakatania diba lasi. Unai bamona danu, bema tau ta ese dika ia badinaia noho, inai dika ese unai tau do ia guia momokani, vadaeni ia ese do ia rakatania diba lasi. \s1 Kara dika taudia bona kara maoromaoro taudia \p \v 9 Inai kara ibounai lau itaia, inai tanobada dekenai idia vara gaudia lau laloa neganai. Lau itaia danu, taunimanima haida ese ma haida idia biagua noho, bona idia hisihisi henidia noho. \v 10 Inai danu lau itaia: Kara dika taudia be idia guria, inai dika taudia be guna idia ese gabu helagana dekenai idia raka vareai, bona hanua taudia ese guria gabuna dekenai, inai dika taudia idia hanamodia, edia kara dainai. Inai kara danu be anina lasi. \p \v 11 Kara dika ena davana be idia henia haraga lasi dainai, taunimanima ese, edia kudoudia dekenai kara dika idia ura henia bada noho. \v 12 Momokani, kara dika tauna be nega 100 do ia kara dika, bona iena mauri do ia daudau noho, to lau diba momokani, Dirava idia gari henia taudia be do idia namo, idia ese Dirava idia matauraia noho dainai. \v 13 To kara dika tauna be do ia namo lasi, iena mauri be do ia ore haraga, laulau bamona, badina be ia ese Dirava ia gari henia lasi. \p \v 14 To kara ta tanobada dekenai be anina lasi: Nega haida kara namo taudia ese kara dika taudia edia davana dikana idia abia noho, bona kara dika taudia ese kara namo taudia edia davana namona idia abia noho. Lau laloa inai danu be anina lasi. \p \v 15 Unai dainai lau laloa tau ese iena mauri do ia moalelaia be namo, badina ia be mai ena gau namona ta lasi, to aniani, inuinu, bona moale sibona. Iena hekwarahi ia karaia neganai, bema inai moale be ia dekenai ia noho, unai tau ena noho be namo sisina, Dirava ese ia henia mauri dinadia lalonai. \p \v 16 Lau ese aonega lau tahua, bona inai tanobada dekenai taunimanima ese idia karaia noho gaukara lau itaia, bona unai edia gaukara dainai, dina bona hanuaboi idia mahuta lasi. \v 17 Unai neganai egu lalona ia kehoa, ita taunimanima ese Dirava ena kara ibounai edia anina, be ita davaria diba lasi. Do ita tahua auka, mai hekwarahi danu, to tanobada dekenai idia vara noho gaudia edia anina do ita davaria diba lasi. Sedira aonega taudia do idia gwau idia diba, to idia diba momokani lasi. \c 9 \p \v 1 Inai gau ibounai lau laloa momo, bona lau itaia, kara maoromaoro taudia, bona aonega taudia edia kara, be Dirava ena imana ese ia hakaua noho. To taunimanima idia diba lasi Dirava ese do ia ura henidia, o do ia badu henidia. \v 2 Idia ibounai edia dokona be tamona — kara maoromaoro taudia, kara dika taudia, laloa goeva taudia, bona laloa miro taudia, boubou idia henia taudia, bona boubou idia henia lasi taudia. Kara namo tauna, bona kara dika tauna be hegeregere. Dirava ena ladanai ia gwauhamata tauna, bona Dirava ena ladanai ia gwauhamata lasi, gari dainai, tauna danu be hegeregere. \p \v 3 Tanobada dekenai idia vara karadia ibounai edia dika badana ta be inai: Taunimanima ibounai edia dokona be tamona. Idia mauri noho neganai, edia kudoudia be dika bona kavakava dekenai idia honu momokani. Unai murinai, edia dokona be tamona — mase. \p \v 4 Mauri taudia sibona be mai edia gau namodia davaria dalana. Ia mauri noho sisia ena namo ese ia mase vadaeni laiona ena namo ia hereaia noho. \v 5 Badina be mauri taudia idia diba do idia mase, to mase taudia be gau ta idia diba lasi. Idia be mai edia ahuna lasi, bona taunimanima ese mase taudia idia laloaboio momokani. \p \v 6 Inai mase taudia edia lalokau, edia badu, bona edia mama be idia ore momokani, bona tanobada dekenai idia karaia noho karadia ibounai edia huanai, be kara ta do idia karaia lou lasi. \s1 Sisiba, kara maoromaoro taudia dekenai \p \v 7 Do oi lao, oiemu aniani do oi ania mai moale danu, bona uaina do oi inua, mai lalona namo danu. Badina be Dirava ese oiemu kara dekenai ia laloa namo vadaeni. \v 8 Nega ibounai, moale bona lalona namo ena toana do oi hedinaraia noho. \p \v 9 Oiemu adavana, oi ura henia hahine, danu do umui moale hebou, emui mauri daudau lasi dina ibounai lalonai. Dirava ese inai mauri, tanobada dekenai oi dekenai ia henia, dina ibounai be anina lasi. To do oi moalelaia, badina be inai moale sisina sibona, be oiemu gaukara mai hekwarahi ena davana. \v 10 Oiemu imana ese ia davaria gaukara ibounai, be do oi karaia mai oiemu goada ibounai danu. Badina be mase taudia edia gabu, oi lao gabuna, dekenai be kara ta lasi, laloa ta lasi, diba bona aonega ta lasi. \p \v 11 Ma gau ta lau diba inai: Inai tanobada lalonai, heau helulu dekenai, heau haraga taudia be guna lasi, bona tuari lalonai, goada taudia idia kwalimu lasi. Aonega taudia ese aniani idia abia lasi, diba momo taudia ese kohu momo idia davaria lasi, bona gaukara bada taudia be do idia hanamoa lasi. Badina ibounai ese nega dika idia davaria noho, bona inai dika ia vara kava noho. \p \v 12 Ma danu, taunimanima be edia nega idia diba lasi. Gwarume be reke ese ia abidia haraga, bona manu be tarapu ese ia koudia haraga. Unai bamona danu, nega dika ese taunimanima ia abidia, idia diba lasi negana dekenai. \s1 Aonega be namo, kavakava be dika \p \v 13 Ma kara ta ia vara, lau itaia. Bona lau laloa inai kara ese aonega ena toana ia hedinaraia momokani, gauna be inai: \v 14 Hanua maragina ta ena taunimanima be momo lasi. Vadaeni king badana ta ese unai hanua ia tuari henia, ia koua hagegea, bona tano momo ia haboua hagegea, hanua do ia abia totona. \v 15 To unai hanua lalonai be ogogami tauna ta mai ena aonega, bona ia ese iena aonega dekena amo unai hanua ia hamauria. To tau ta ese unai ogogami tauna ia laloatao lasi. \p \v 16 Unai neganai lau gwau, “Aonega ena namo ese goada ena namo ia hereaia noho.” Momokani, unai ogogami tauna ena aonega be idia ese idia negea, bona iena hereva idia kamonai henia noho lasi. \v 17 To aonega tauna ena hereva, regena bada lasi ia gwauraia noho, be namo, bona lohia ena haroro, kavakava taudia edia hebou lalonai be dika. \p \v 18 Aonega ena namo ese tuari gaudia edia namo ia hereaia noho. To bema tau tamona ese kara dika ia karaia neganai, ia ese kara namodia momo ia hadikaia diba. \c 10 \p \v 1 Bema muramura mai ena bonana namo lalonai, lao idia mase neganai, unai muramura ena bonana do ia dika. \p Unai bamona danu, kavakava sisina ese aonega, bona taunimanima matauraia kara ia hadikaia noho. \p \v 2 Aonega tauna ena kudouna ena laloa ese kara maoromaoro dekenai ia hakaua noho. \p To kavakava tauna ena kudouna ena laloa ese kara kerere dekenai ia hakaua noho. \p \v 3 Ia be dala dekenai ia raka noho neganai, kavakava tauna ese iena kavakava ia hedinaraia noho. Ibounai ese iena kavakava idia itaia noho. \p \v 4 Bema oiemu king ia badu oi dekenai, oiemu gaukara gabuna do oi rakatania lasi. Mai manau danu iena ura do oi karaia, iena badu do ia keru lao totona. \v 5 Dika ta lau itaia vadaeni, ma inai dika be king taudia bona gunalaia taudia ese idia havaraia, \v 6 dika be inai: King ese kavakava taudia dekenai dagi badadia idia henia, to kohu momo taudia ese dagi maragidia idia abia. \v 7 Hesiai mai guia danu taudia, hosi edia latanai idia helai lau itaia, to lohia taudia be aena dekenai idia raka, hesiai mai guia danu taudia bamona. \p \v 8 Guri ia geia tauna, be unai guri ena lalonai do ia moru, bona magu ia makohia tauna, be gaigai ese do ia koria. \p \v 9 Bema nadi ia utua neganai, tau ta ese bero do ia davaria, bona bema au ia siria neganai, au ese iena kopina do ia hadikaia. \p \v 10 Bema oiemu ira be mai matana lasi, bona bema oi segea lasi neganai, oiemu hekwarahi be do ia bada. Aonega dalana be, emu gaukara ena palani do oi karaia guna. \p \v 11 Gaigai ia hamanadaia tauna, bema gaigai ese ia koria neganai, unai tau ese profit moni do ia abia lasi. \p \v 12 Aonega tauna ese iena hereva dekena amo taunimanima edia hanamoa ia abia noho. To kavakava tauna ena hereva ese ia do idia hadikaia ore. \v 13 Hamatamaia neganai iena hereva be kavakava, bona dokona neganai danu, iena hereva be kava bona dika momokani. \v 14 Bona kavakava tauna ena hereva be momo. \p Tau ta ia diba lasi dahaka dohore ia vara, bona ita mase murinai dahaka do ia vara, be tau ta ese ita ia hadibaia diba lasi. \p \v 15 Kavakava tauna ena hekwarahi dainai ia hesiku noho, bona unai dainai iena ruma dekenai giroa lou dalana ia diba lasi. \p \v 16 Bema tano ta ena king be mero sibona, bona iena lohia taudia idia inuinu kekero ela bona dabai, unai tano madi be do ia dika. \p \v 17 To tano ta, bema iena king be king besena korikori tauna, bona iena lohia taudia be nega korikori dekenai idia aniani, goada abia totona, bona kekero totona lasi, unai tano be do ia namo. \p \v 18 Bema tau ta ia lahedo dainai guhi ia hanamoa lasi, medu be ruma lalonai do ia vareai, bona ruma ena guhi do ia moru momokani. \p \v 19 Aria ena aniani ese tau ena lalona ia hanamoa, bona uaina ese ia hamoalea noho, to moni ese gau ibounai ia havaraia noho. \p \v 20 Oiemu lalona dekenai king do oi gwauraia kerere lasi, bona oiemu mahuta gabuna dekenai kohu momo taudia do oi hereva dika henia lasi. Badina be ataiai manuna ta ese oiemu hereva sedira do ia huaia lao, taunimanima dekenai oiemu laloa gauna do ia gwauraia hedinarai garina. \c 11 \s1 Aonega tauna ena kara \p \v 1 Oiemu aniani be davara ena kopina dekenai do oi negea lao, badina be dina momo murinai do oi davaria lou. \p \v 2 Oiemu harihari gaudia be taunimanima momo dekenai do oi henia, badina be oi diba lasi edena negai dika oi dekenai do ia ginidae. \p \v 3 Bema ori be ranu dekenai idia honu neganai, medu be do ia diho. Bona au ia moru neganai, diho kahanai o mirigini kahanai, ia be unai ia moru gabuna dekenai do ia hekure noho. \p \v 4 Bema oi noho kava, noho kava, ela bona lai bona medu idia namo neganai, oi be gau ta do oi hadoa lasi, bona tano ena anina ta do oi davaria lasi. \p \v 5 Dirava ese gau ibounai ia karaia, bona oi ese iena kara ena dala oi diba lasi. Lai ena vara dalana oi diba lasi. Mero matamata be sinana ena bogana lalonai iena mauri ia hamatamaia dalana danu oi diba lasi. \p \v 6 Daba neganai, bona adorahi neganai danu, uhe do oi hadoa. Badina be oi diba lasi, do ia tubu namonamo o lasi. Sedira daba gauna, bona adorahi gauna ruaosi do idia tubu namonamo. \s1 Do eregabe neganai oi ia karaia Diravana do oi laloa noho \p \v 7 Diari be namo, bona mai moale danu ita ese dina ita itaia noho. \p \v 8 Tau ta ena mauri dinadia bema idia momo, ia ese idia ibounai do ia moalelaia. To do ia laloa, iena mase dinadia edia momo ese iena mauri dinadia edia momo do idia hanaia momokani. Do idia vara gaudia ibounai be anina lasi. \p \v 9 Uhau tauna e, oiemu eregabe dinadia lalonai do oi moale. Oiemu eregabe dinadia lalonai oiemu kudouna ese oi do ia hamoalea. Oiemu ura gauna do oi karaia, oiemu kudouna ena ura danu. To do oi laloaboio lasi, inai kara ibounai dainai Dirava ese oi do ia kota henia. \p \v 10 Unai dainai laloa hekwarahi oiemu kudouna dekena amo do oi atoa siri, bona hisihisi be oiemu tauanina dekena amo do oi abia siri danu, badina be uhau bona eregabe negadia be idia daudau lasi. \c 12 \s1 Sisiba hereva eregabe taudia dekenai \p \v 1 Oi be eregabe neganai, ia ese oi ia karaia Dirava do oi laloa. Badina be nega dika dinadia do idia ginidae, bona unai neganai do oi gwau, “Lauegu mauri dekenai lau moale lasi.” \p \v 2 Unai neganai dina ena diari, hua bona hisiu edia diari danu be dibura bamona oi dekenai. Medu ena ori danu oi dekenai do idia ore lasi. \p \v 3 Unai neganai danu oiemu imana, guna oi idia hagoadaia gaudia, be manoka dainai do idia heudeheude. Bona oiemu aena, harihari idia goada gaudia, be unai neganai do idia manoka. Oiemu isena be tamona tamona sibona dainai, oi be aniani do oi ania namonamo diba lasi, bona oiemu matana be gau idauidau do idia itaia namonamo diba lasi. \p \v 4 Oiemu taiana be do idia kudima, ariara ena regena do oi kamonai namonamo diba lasi. Uiti moia ena regena, bona miusiki regena danu do oi kamonai lasi. To manu ena ane ese mahuta dekena amo oi do ia hanogaia. \p \v 5 Unai neganai danu oi be ataiai gabudia dekenai do oi gari, bona dala dekenai oi raka neganai, moru garina do oi gari. Oiemu huina be do idia kurokuro, bona mai hekwarahi danu do oi raka lao. Ma oi manoka dainai, oiemu hahine do oi sihari henia diba lasi. \p Badina ita be iseda laga-ani gabuna, dokona dekenai ita lao noho, bona mase dainai idia taitai taudia be ariara dekenai idia tai noho. \p \v 6 Io, oi be eregabe neganai, Dirava do oi laloa, badina be siliva seini do ia makohia, bona golo lamepa be do ia moru, do ia makohia momokani. Ranu guri ena varona be do ia dika, bona hodu danu be do ia makohia. \p \v 7 Iseda tauanina be tanobada ena kahu dekenai do idia giroa lou, bona iseda lauma be ita dekenai ia henia Dirava dekenai do idia giroa lou. \p \v 8 Hadibaia Tauna ia gwau, “Anina lasi, anina lasi, gau ibounai be anina lasi.” \s1 Inai buka ena hadibaia hereva \p \v 9 Hadibaia Tauna be mai ena aonega, bona ia ese danu taunimanima dekenai diba ia henia. Ia ese aonega herevadia ia laloa, bona ia tahua, bona edia momokani ia tohoa. \v 10 Hadibaia Tauna ese danu taunimanima hagoadaia herevadia ia tahua, bona ia torea herevadia be momokani, bona maoromaoro. \p \v 11 Aonega taudia edia hereva be au ta mai matana, mamoe naria taudia ese idia iusilaia, mamoe hakaua totona gauna bamona. Bona aonega herevadia, idia haboua namonamo gaudia, be mai edia goada, idia kokoa auka ikokodia bamona. Mamoe Naria Tauna tamona, Dirava ese, inai aonega hereva ita dekenai ia henia. \p \v 12 Egu natuna e, inai aonega hereva dekenai, tau haida sedira edia hereva ma do idia atoa kau. To inai kara do oi naria namonamo. Buka momo idia torea noho, doko lasi, bona edia anina do oi tahua neganai, oi dekenai hesiku do ia havaraia. \p \v 13 Egu hereva ibounai oi kamonai vadaeni, to egu hadibaia hereva dokona, sisiba badana be inai: Dirava do oi gari henia, bona iena oda do oi badinaia, badina be taunimanima edia gaukara korikori be unai sibona. \v 14 Dirava ese iseda kara ibounai do ia kota henia, kara namodia bona kara dikadia, hunia dekenai ita karaia gaudia danu.