\id COL COLOSSIANS, Hiri Motu Bible, PNG 1993 \h KOLOSE \toc1 PAULO ENA REVAREVA KOLOSE TAUDIA DEKENAI \toc2 KOLOSE \mt1 PAULO ENA REVAREVA \mt2 KOLOSE \mt1 TAUDIA DEKENAI \c 1 \p \v 1 Lau inai Paulo, lau be Keriso Iesu ena aposetolo tauna, Dirava ena ura dainai. Lau bona iseda varavara Timoteo ese inai revareva ai torea umui Dirava ena taudia Kolose dekenai, Keriso Iesu umui abidadama henia taudia. \p \v 2 Lau ura be Dirava iseda Tamana ese hariharibada bona maino umui dekenai do ia henia. \s1 Kolose taudia mauri idia davaria dainai Paulo ese Dirava ia hanamoa \p \v 3 Umui dainai ai ruaosi ai guriguri negadia ibounai, Dirava, iseda Lohiabada Iesu Keriso ena Tamana ai tanikiu henia noho. \v 4 Badina be ai kamonai vadaeni umui ese Keriso Iesu umui abidadama henia noho, Dirava ena taudia ibounai umui lalokau henia danu. \v 5 Guna, umui ese Sivarai Namona ena hereva momokani umui kamonai neganai, guba ena mauri namona laloa ese umui ia hamoalea. Unai laloa namona ese emui abidadama bona lalokau ia havaraia. Bona umui diba vadaeni, guba ena davana namona dohore umui davaria. \v 6 Umui dekenai Sivarai Namona ia ginidae, tanobada ibounai dekenai ia ginidae hegeregerena. Bona tanobada ibounai ese Sivarai Namona ena hanamoa idia davaria, umui ese ena hanamoa umui davaria hegeregerena. Io, inai hanamoa umui dekenai ia noho, Keriso Iesu dekenai umui abidadama henia dinana ia mai bona harihari. Unai dainai, umui be Dirava ena hariharibada umui diba momokani. \v 7 Dirava ena hariharibada ena Sivarai namona be aiemai lalokau tauna Epafra, ese umui dekenai ia hadibaia. Ia be aiemai gaukara durua tauna ta, bona ia be Keriso ena hesiai tauna namona ta danu, ma umui totona ia gaukara noho. \v 8 Ia ese emui lalokau namona kara, be ai ruaosi dekenai ia hamaorolaia. Unai lalokau be Lauma Helaga ese umui dekenai ia henia vadaeni. \p \v 9 Unai dainai emui sivarai ai kamonai dinana ia mai bona harihari, guriguri umui dainai ai ruaosi ese ai hadokoa lasi. Dirava ai noia, ia ese iena ura dalana umui dekenai do ia hadibaia, bona Lauma Helaga ena diba bona diari umui dekenai do ia henia. \v 10 Vadaeni Lohiabada ena ura hegeregerena do umui noho, bona nega ibounai umui ese ia do umui hamoalea. Emui mauri ese kara namodia edia anina do idia havaraia, bona Dirava ena diba bona diari ese umui do idia hatubua daekau. \v 11 Ai ruaosi ai noinoi danu, Dirava ese umui do ia hagoadaia, vadaeni iena siahu dekena amo, metau ibounai lalonai do umui gini goada, mai haheauka danu. Bona emui hisihisi lalonai, mai moale danu do umui noho. \v 12 Tamana ita tanikiu henia be namo, badina be ia ese iseda kara ia hagoevaia. Vadaeni ita be hegeregere, Dirava ena taudia danu, ahuna do ita davaria, diari ena Basileia dekenai. \v 13 Dirava ese dibura ena siahu dekena amo ita ia hamauria vadaeni, bona iena Natuna, iena lalokau, ena Basileia lalonai ita ia abia vareai vadaeni. \v 14 Dirava ena Natuna ese ita ia hoia lou, bona iseda kara dika ia gwauatao, iena rarana dekena amo. \s1 Keriso ena siahu bona iena gaukara \p \v 15 Dirava be ita ese ita itaia diba lasi. To Dirava ena Natuna be Dirava ena toana hegeregerena. Ia be vara guna Natuna, ia be Dirava ese ia karaia gaudia ibounai edia biaguna momokani. \v 16 Badina be ia dekena amo Dirava ese gau ibounai ia karaia, guba dekenai bona tanobada dekenai. Ita itaia diba gaudia bona ita itaia diba lasi gaudia, siahu laumadia ibounai, king ibounai, gavana ibounai, siahu taudia ibounai be Dirava ese ia karaia Keriso dekena amo. Oibe, Dirava ese Keriso dekena amo gau ibounai ia karaia, do idia be Keriso ena totona. \v 17 Gau ibounai idia do noho lasi neganai Keriso be ia noho. Iena siahu dekena amo, gau ibounai be edia gabu edia gabu dekenai idia noho, ia ese idia ia naria noho. \v 18 Ia be ekalesia ena kwarana, bona ekalesia be iena tauanina. Ia be unai tauanina ena mauri badina. Ia be vara guna Natuna, Dirava ese mase dekena amo ia hatorea isi tau ginigunana, unai dainai ia sibona be gau ibounai edia kwarana momokani. \v 19 Badina be Dirava ena ura be inai: Sibona ena mauri ibounai be iena Natuna lalonai do ia noho. \v 20 Unai dainai, iena Natuna dekena amo Dirava ese maino karaia dalana ta ia laloa. Inai maino be ia bona tanobada taudia bona guba taudia edia huanai. Keriso ena rarana satauro dekenai ia bubua dekena amo, Dirava ese ibounai danu maino ia karaia, bona ia dekenai idia mai dalana ia ese ia kehoa vadaeni. \v 21 Gunaguna, umui be daudau Dirava dekena amo, kara dikadia umui laloa bona karaia dainai. \v 22 To harihari, Keriso ena tauanina ia mase dekena amo, Dirava ese umui danu turana ia karaia. Ma keriso ese umui do ia hakaua vareai, vadaeni Dirava ena vairanai dohore umui gini, helaga, goevagoeva, bona kerere ta lasi. \v 23 To umui ese Keriso do umui abidadama henia noho, bona do umui gini goada. Sivarai Namona ena hereva do umui dogoatao namonamo, bona iena davana namona do umui laloa bona naria, haida ese emui lalona do idia ania garina. Lau Paulo be inai Sivarai Namona ena hesiai tauna, bona ai ese tanobada ibounai dekenai ai harorolaia vadaeni. \s1 Paulo ese Kolose taudia ia durua \p \v 24 Bona harihari, mai moale danu, umui dainai hisihisi lau davaria noho. Lau ura Keriso ena ekalesia, iena tauanina, do lau durua. Keriso ena hisihisi haida, ekalesia durua totona, be idia do noho. Vadaeni lauegu tauanina ena hisihisi dekena amo Keriso ena hisihisi, ia ore lasi gauna, lau karaia haorea gwauraia. \v 25 Dirava ese iena ekalesia ena hesiai tauna lau ia halaoa. Ia ese inai dagi lau dekenai ia henia, be umui do lau durua totona. Bona Dirava ia ura iena hereva ibounai do lau harorolaia haorea momokani. \v 26 Gunaguna negadia ibounai inai Dirava ena hereva be hunia dekenai ia noho, taunimanima ibounai idia diba lasi. To harihari Dirava ese iena bese, iena helaga taudia dekenai unai hereva edia anina ia hedinaraia. \v 27 Dirava ena palani be inai bamona: Iena hunia hereva be iena bese taudia dekenai do ia hedinaraia. Io, Dirava ia ura umui, iena bese taudia, be do umui diba, inai hunia hereva be namo herea momokani, bona mai ena diari bada. Ia be bese idauidau ibounai totona. Inai hunia hereva ena anina be inai: Keriso be umui emui kudouna edia lalonai ia noho, bona umui ese ia do umui naria noho, vadaeni ia ese umui do ia abia lao guba dekenai. Unuseni Dirava ena gau namodia, mai edia hairai danu, do umui abia momokani. \v 28 Unai dainai Keriso ai harorolaia goada noho, bese ibounai edia taunimanima dekenai. Mai aonega idauidau dekena amo, taunimanima ai sisiba henia, ai hadibaia noho, idia ta ta ibounai ese Keriso danu do idia hakapua. Vadaeni idia be Dirava ena vairanai do idia gini goada diba, Keriso lalonai, bona namo momokani vadaeni taudia. \v 29 Unai totona lau hekwarahi, bona egu goada ibounai lau gaukaralaia noho. Keriso ese inai goada bona siahu, be egu lalona dekenai ia havaraia noho. \c 2 \s1 Abidadama goada ese hadibaia hereva koikoi do ia koua \p \v 1 Lau ura umui diba, lau hekwarahi bada herea umui dainai, bona Laodikea taudia dainai danu. Bona lau idia diba lasi taudia momo dainai danu lau gaukara momo vadaeni. \v 2 Inai bamona lau karaia, umui emui lalona do idia goada totona, bona lalokau dekenai do umui noho hebou totona. Lau ura danu laloa diari momokani bona aonega do umui davaria, vadaeni emui abidadama do ia goada. Bona inai dekena amo Dirava ena hunia hereva ena anina do umui diba. Keriso sibona be inai hunia hereva ena anina. \v 3 Keriso be ki bamona, ia ese Dirava ena aonega ibounai bona diba ibounai, hunia gaudia, ia kehoa noho. \p \v 4 Inai bamona lau hereva, haida ese hadibaia hereva kerere dekena amo umui do idia koia garina. \v 5 Badina be lauegu tauanina be umui dekenai ia noho lasi, to lauegu laumana be umui danu ia noho. Bona lau moale danu, badina emui gaukara be maoromaoro, bona Keriso umui abidadama henia mai goada, bona mai emui lalona tamona danu. \s1 Keriso lalonai umui noho dainai mauri momokani umui davaria \p \v 6 Keriso Iesu umui abia dae emui Lohiabada dainai, umui be ia lalonai umui noho vadaeni. \v 7 Umui gini goada noho, Keriso dainai, au ese ia gini goada iena ramuna dainai bamona. Bona Keriso ena latanai emui mauri do umui haginia, ruma idia haginia nadi goadana ena latanai bamona. Ai ese umui ai hadibaia Sivarai Namona do umui abidadama henia goada, bona nega ibounai Dirava do umui tanikiu henia. \p \v 8 Umui naria namonamo, tau ta ese taunimanima edia aonega hereva kava dekena amo umui ia koia garina. Inai bamona hereva be sene taudia edia kara, bona tanobada idia gunalaia lauma dikadia dekena amo idia mai, Keriso dekena amo lasi. \p \v 9 Badina be Dirava ena mauri bona kara ibounai be Keriso ena tauanina lalonai idia noho. \v 10 Keriso lalonai umui noho dainai, mauri momokani umui abia vadaeni. Keriso be gunalaia laumadia ibounai bona siahu taudia ibounai edia biaguna. \p \v 11 Keriso lalonai umui noho dainai, kopina utua kara umui abia vadaeni, to taunimanima edia imana dekena amo kopina utua gauna lasi. Ia be tauanina gauna lasi. Lasi. To Keriso ena kopina utua kara umui abia vadaeni. Unai dainai emui mauri gunana ena siahu dekena amo Keriso ese umui ia ruhaia vadaeni. \v 12 Umui emui bapatiso neganai, Keriso danu umui idia guria hebou. Bona unai bapatiso neganai, Keriso danu umui toreisi lou hebou. Inai bamona ia vara, badina be Dirava ena siahu umui abidadama henia dainai. Unai siahu ese Keriso ia hatorea isi lou mase dekena amo. \v 13 Guna umui ese kerere idauidau umui karaia, bona emui tauanina ena ura dikadia umui karaia. Umui be Iuda lasi taudia, ma Taravatu danu umui badinaia lasi. Unai bamona umui dika dainai, emui lauma idia mase. To Dirava ese umui ia hamauria lou Keriso danu. Momokani, Dirava ese unai iseda dika ibounai ia gwauatao. \v 14 Taravatu momo be ita ese ita utua dainai, iseda samania hereva be momo, vadaeni iseda kerere pepa be ia noho. To Dirava ese iseda kerere pepa be satauro dekenai ia ikoko karaia, vadaeni iseda kerere be idia ore. \v 15 Ma unai satauro ena latanai, Keriso ese siahu laumadia bona gunalaia laumadia edia siahu ia kokia momokani, bona taunimanima edia vairanai, anina lasi gaudia ia halaodia, ia hahemaraidia. \p \v 16 Unai dainai, tau ta ese taravatu do ia gwauraia lasi emui aniani totona, o emui inuinu totona, o aria dina badana totona, hua matamata dinana totona, o Sabati Dinana totona. \v 17 Unai gaudia guna be mai edia anina, to hari edia anina be bada lasi. Anina korikori gauna be Keriso sibona. \v 18 Bema tau ta ese mata hanai lalonai ia itaia gaudia ia herevalaia momo, bona ia ese mai manau koikoi danu aneru ia tomadiho henia, unai tau do umui naria, umui do ia koia garina. Unai bamona tauna do ia laloa ia be tau badana, bona umui emui lalona do ia ania gwauraia, iena kara bamona do umui karaia totona. Do ia gwau umui be kerere, to do umui kamonai henia lasi, badina tauanina ena laloa kavakava dainai, hekokoroku kava be unai tau ena lalonai ia vareai vadaeni. \v 19 Ia ese Keriso ia dogoatao noho lasi. Keriso be tauanina ena kwarana. Inai kwarana dekena amo tauanina ese goada ia abia noho, bona kwarana ese garugaru bona varovaro ia hatamonaia. Vadaeni Dirava ese ia ubua dainai, tauanina ia tubu namonamo noho. \s1 Keriso danu ita mase hebou \p \v 20 Keriso danu umui mase hebou dainai, tanobada bona guba edia siahu laumadia edia siahu umui dekenai be Keriso ese ia kokia vadaeni. Unai dainai, badina dahaka inai tanobada taudia bamona umui do mauri noho? Badina dahaka inai bamona taravatu umui kamonai henia noho: \v 21 “Umui dogoatao lasi,” bona “Unai aniani umui ania lasi,” bona “Imana umui atoa lasi?” \v 22 Inai bamona idia taravatua gaudia be, ita gaukaralaia murinai, do idia ore haraga gaudia sibona. Taunimanima sibona ese inai bamona taravatu idia karaia bona hadibaia. \v 23 Inai bamona taravatu edia toana be aonega hereva dainai, umui idia koia diba, badina do umui laloa idia ese emui guriguri kara do idia hagoadaia. To inai taravatu idia karaia taudia ese aneru dekenai idia tomadiho henia, idia manau koikoi, bona idia sibona ese edia tauanina idia hisihisi henia. Inai karadia be anina lasi, badina be idia ese taunimanima edia tauanina edia ura dikadia idia koua diba lasi. \c 3 \s1 Dirava ese Keriso danu umui ia hatorea isi vadaeni \p \v 1 Dirava ese Keriso danu umui ia hatorea isi lou mauri dekenai. Unai dainai guba gaudia abia totona do umui gaukara noho. Unuseni Keriso be Dirava ena idiba kahanai, helai gabuna badana latanai ia helai noho. \v 2 Nega ibounai guba gaudia do umui laloa, tanobada gaudia do umui laloa lasi. \v 3 Badina umui be umui mase vadaeni, bona emui mauri be Keriso danu hunia dekenai ia noho, Dirava ena. \v 4 Keriso be iseda mauri ena badina korikori. Ia be do ia hedinarai neganai, umui danu be Dirava ena hairai diarina dekenai do umui hedinarai, Keriso danu. \s1 Mauri gunana bona mauri matamatana \p \v 5 Unai dainai tauanina ena ura kara, umui emui lalonai idia gaukara noho, be do umui hamasea. Gaudia be inai: Heudahanai, lebulebu, ura dikadia, matabodaga, bona kohu momo ura dikadika kara. Kohu momo ura dikadika kara be hegeregere kaivakuku tomadiho henia kara bamona. \v 6 Badina be unai bamona idia karaia taudia edia latanai Dirava ena badu do ia ginidae momokani, idia kamonai henia lasi dainai. \v 7 Gunaguna umui danu unai bamona ura dikadia umui karaia, tanobada gaudia ese umui idia biagua neganai. \p \v 8 To harihari inai gaudia umui negea momokani: Badu, dagedage, laloa dika. Hereva dika bona hereva mirodia do umui gwauraia lasi. \v 9 Umui ta ta dekenai do umui koikoi lasi. Badina be emui mauri gunana mai ena dika be dabua gunana bamona umui kokia vadaeni, \v 10 bona mauri matamata umui kwatua vadaeni. Inai mauri matamata be Dirava ese ia havaraia. Bona ia ese nega ibounai diba matamata ia henia noho, ia lao bona Dirava ena toana momokani do umui abia. \v 11 Inai mauri matamata umui abia neganai, umui ibounai be tamona. Umui ta be idau lasi, Iuda taudia be lasi, Iuda lasi taudia danu be lasi. Kopina utua kara be lasi, bona kopina utua lasi kara danu be lasi. Manada lasi taudia bona sikuli lasi taudia danu be lasi. Idia guia hesiai taudia bona ura kwalimu taudia danu be lasi. Keriso dainai ta be idau lasi. Keriso ese idia ibounai edia kara ia hatamonaia, bona Keriso be umui ibounai emui lalona dekenai ia noho. \p \v 12 Umui be Dirava ena taudia, ia ese umui ia lalokau henia, bona umui ia abia hidi, iena. Unai dainai inai bamona karadia, dabua bamona do umui atoa: Bogahisihisi, durua, manau, manada bona haheauka. \v 13 Bema tau ta ese iena bamona tauna ia maumauraia, ia kara dika henia dainai, namona be unai dika do ia gwauatao. Lohiabada ese umui emui dika ia gwauatao, vadaeni unai bamona do umui karaia danu. \v 14 To unai kara ibounai ia hereaia kara be lalokau. Do umui lalokau henia, vadaeni do umui noho hebou namo herea, mai laloa tamona danu. \v 15 Keriso ena maino nega ibounai do umui abia noho emui kudouna lalonai, vadaeni do umui laloa karaia neganai, be do umui laloa maoromaoro. Badina be Dirava ese inai maino umui abia totona umui ia boiria, tauanina tamona do umui lao. Bona Dirava do umui tanikiu henia. \v 16 Keriso ena hereva umui emui lalona dekenai ia noho momokani be namo. Inai hereva dekena amo, umui ese Keristani varavara taudia ibounai do umui hadibaia, bona hereva ena aonega dekena amo, edia laloa do umui hamaoromaoroa. Salamo bona guriguri ane, bona lauma anedia do umui abia, Dirava do umui hanamoa totona. Bona inai ane dekena amo, mai emui kudouna ibounai, Dirava do umui tanikiu henia. \v 17 Emui kara ibounai bona emui hereva ibounai, gau ibounai, be Lohiabada Iesu ena ladana dekenai do umui karaia. Bona Tamana Dirava do umui tanikiu henia Keriso ena ladana dainai. \s1 Mauri matamata lalonai: Headava kara \p \v 18 Hahine taudia e, emui adavana do umui kamonai henia. Badina inai be maoro Lohiabada ena vairana dekenai. \p \v 19 Tatau e, emui adavana do umui lalokau henia, idia do umui dagedage henia lasi. \p \v 20 Memero, kekeni e, nega ibounai emui tamana bona sinana do umui kamonai henia, badina inai kara be Dirava ia ura henia. \p \v 21 Tamana bona sinana, emui natudia do umui habadua kava lasi, do idia hesiku garina. \s1 Mauri matamata lalonai: Hesiai taudia bona biaguna \p \v 22 Hesiai taudia e, nega ibounai emui biaguna tanobada dekenai do umui kamonai henia. Edia matana ese umui idia itaia neganai sibona umui gaukara, a? Inai bamona umui karaia koikoi, idia ese umui do idia ura henia totona, a? Inai bamona do umui karaia lasi, to mai emui lalona ibounai emui biaguna ena ura do umui karaia, Lohiabada umui matauraia dainai. \v 23 Emui hesiai gaukara ibounai lalonai, mai emui kudouna ibounai do umui karaia. Do umui karaia, ia be tau ta ena gaukara lasi, to Lohiabada ena gaukara umui karaia bamona. \v 24 Badina be umui diba, umui ta ta emui kara dainai, Lohiabada ese davana namona umui dekenai do ia henia. Ia ese unai davana ia atoa hegaegae vadaeni umui totona. Badina umui be Lohiabada Keriso ena hesiai taudia. \v 25 To kara dika taudia ese edia dika davana do idia abia. Badina be Dirava ese taunimanima edia toana ia laloa lasi, to ibounai be maka tamona dekenai ia kota henidia noho. \c 4 \p \v 1 Biaguna e, emui hesiai mai guia taudia do umui kara namo henidia. Umui laloaboio lasi, umui danu be mai emui Biaguna, guba dekenai ia noho. \s1 Umui guriguri bona umui noho namonamo \p \v 2 Umui guriguri goada, do umui hesiku lasi. Umui guriguri neganai, umui gwauraia gauna do umui laloa namonamo, bona Dirava do umui tanikiu henia. \v 3 Unai guriguri neganai, ai dainai danu Dirava do umui noia, ia ese dala do ia kehoa, ai ese iena hunia hereva Keriso totona do ai harorolaia. Inai bamona lau haroro dainai dibura ruma lalonai lau noho. \v 4 Unai dainai Dirava do umui noia, inai hunia hereva ena anina do lau harorolaia hedinarai momokani, Dirava ena ura hegeregerena. \p \v 5 Keriso idia do abidadama henia lasi taudia edia vairana dekenai, kara namodia mai aonega danu do umui karaia. Bona umui dekenai nega ia noho gauna do umui gaukaralaia namonamo. \v 6 Nega ibounai mai laloa namona bona mai gado namo do umui hereva. Bona taunimanima ta ta dekenai do umui haere henia mai maoromaoro danu. \s1 Hanamoa hereva \p \v 7 Lauegu noho ena sivarai ibounai be Tukiko ese umui dekenai do ia hamaoroa. Ia be lauegu varavara, lauegu lalokau, ia danu be hesiai tauna namona ta. Ai ruaosi be Lohiabada ena hesiai gaukara ai karaia hebou noho. \v 8 Unai dainai umui dekenai ia lau siaia noho inai, aiemai kara ena sivarai umui do ia hamaoroa totona. Vadaeni unai dekena amo emui lalona dekenai goada do umui davaria. \v 9 Onesimo be Tukiko danu do lau siaia. Ia danu be iseda varavara namona ta, emui orea tauna, bona aiemai lalokau. Idia ruaosi ese iniseni idia vara karadia ibounai umui dekenai do idia hamaorolaia. \p \v 10 Arisitako, lau danu dibura ruma lalonai ai noho, ese iena hanamoa hereva ia siaia inai. Banaba ena tadina Mareko danu ese umui ia hanamoa inai. Bema Mareko be umui dekenai ia lao neganai, do umui abia dae. Ia dainai hereva lau siaia guna vadaeni. \v 11 Bona Iesu, iena ladana ta be Iusto, ia danu ese iena hanamoa ia siaia inai. Inai tau toiosi be Iuda taudia. Iuda taudia edia huanai, inai tau toiosi sibona ese lau danu ai gaukara Dirava ena Basileia totona. Idia ese lau idia durua bada herea. \p \v 12 Ma emui orea tauna ta Epafra, Keriso Iesu ena hesiai tauna ese umui ia hanamoa henia inai. Nega ibounai umui dainai ia guriguri goada. Dirava ia noia, do umui gini goada, Keriso do umui abidadama henia, mai maoromaoro, bona momokani danu. Bona ia noinoi, Dirava ena ura ibounai, be do umui diba namonamo, bona kamonai henia. \v 13 Umui lau hamaoroa momokani, Epafra be umui totona, Laodikea taudia totona, bona Hieropoli taudia totona danu, ia hekwarahi bada noho. \p \v 14 Lauegu lalokau Luka, dogeta tauna, bona Dema, idia ruaosi ese umui idia hanamoa noho. \p \v 15 Iseda varavara taudia Laodikea dekenai lauegu hanamoa do umui henia. Numupa, bona ekalesia orea iena ruma dekenai idia hebou noho taudia dekenai danu egu hanamoa do umui henia. \v 16 Inai revareva umui emui huana dekenai umui duahia murinai, Laodikea ekalesia orea dekenai do umui siaia, idia danu do idia duahia. Bona revareva ta Laodikea Keristani taudia dekenai lau siaia vadaeni. Unai revareva danu do umui duahia. \v 17 Bona Akipo do umui hamaoroa, Lohiabada ese ia dekenai ia henia gaukarana be do ia karaia haorea momokani. \p \v 18 Lau Paulo, lau sibona ese egu imana dekenai lauegu hanamoa hereva lau torea noho inai. Lau do umui laloa, lau be do dibura ruma lalonai lau noho. \p Dirava ena hariharibada umui dekenai do ia noho.