\id 1TI NT0001.3T1 HALIA LANGUAGE ALLEN 3-APR-87 \h 1 TIMOTI \toc1 1 TIMOTI \toc2 1 TIMOTI \mt1 1 TIMOTI \c 1 \s1 A kalanloun tutun te koloto meni e Pol tere Timoti \p \v 1 Alia e Pol, a toa aposol tere Iesu Kristo. E Sunahan te lu pouts rio ra e hopu kap sili lia te go aposol u lia, ne Iesu has te hamana sile rara. \v 2 Alia e koloto uagu i tamulö, o Timoti. Alö e heremi a pien hamana i tar te hamana hoboto uara ra tara Tsunono. E Sunahan e Tamarara ne Iesu Kristo a Tsunono i tarara e tatei taguhe rio lö ba te tatagi has nario lö ba te hale roi lö a masalohana. \s1 Hanei sil u hihatuts gamogamo \p \v 3 Alia e ngilegu alö go kakaia tara taun i Epesas, tu mar hatei has meni lia alö poata tu la u lia tara provins i Masedonia. Palair u katun i Epesas e hihatuts ner u ranga u gamogamo, na lö go ranga hapiu ren. \v 4 Alö go hatei ren nori e gi ma ngil korui u hahatate pinopino ne gi ma hakoloto hasni a solo a para turu tuburen, taraha a man ka teka e habutena u raharaha. E ma haruto nanei te mar kato uana e Sunahan. Ara e atei sil lasera a markato tere Sunahan te hamana uara ra. \v 5 Alia e kato silegu te go hatakei meri lia limiu ba te hiangilngilmiu. A markato teka e butu mena te ga gogoso u a torimilimiu na te go atei sil mena milimiu alimiu u ma kato homimi na te go hamana haniga uamia limiu tere Sunahan. \v 6 Palair u katun i hatalis ban a markato a niga teka ba te tutu mer u ranga pinopino. \v 7 Nori e ngilin hihatuts ner u Lo tere Sunahan, kaba nori e ma atei sileri u raranga pouts i taren na man ka has te ranga hatagala naren. \v 8 Ara e atei silera e Sunahan e hakei u Lo i tanen, na te katoe rara a toukuina turu Lo i tanen, bu Lo te nigana. \v 9-10 Na ra e atei sil hasera u Lo i ma haka silei a katun a matskö. E moa. U Lo i haka silei u katun te roron pekoer u ranga tere Sunahan, nu katun u hihipus, nu katun te rama ner e Sunahan ba te kato homir, nu katun te ka halhal ba ner e Sunahan. U Lo i haka silei a katun te atungena e tamanen tsi e tsinanen na tana katun has, nu katun u tsikotsikolo nu tson te hiasesein-tsonur na tohaliou te hiahahaloku poutsur, na katun te kopena a tana katun, na katun a gamogamo. U Lo i haka silei a mamana katun hoboto te omier u hihatuts u mana. Nori teka u katun te haka silri e Sunahan u Lo i tanen. \v 11 Nu hihatuts u mana e kana turu Bulungana u Niga te halei a Sunahanina tara nisasala alia te go habulungana menien lia. \s1 E Pol e haniga uana tere Sunahan te tatagi mena neien \p \v 12 Alia e haniga uagu tere Iesu Kristo a Tsunono i tarara, te hatagale nolia tara toukui i tanen. Nonei e poiena alia e antunagu tara toukui teka, na nonei e hopu kap nio lia te go kui beme nien lia. \v 13 Noahasina tu roron ranga homi sil menien lia i manasa na tu kato homi meni lia a pal katun i tanen. Ne Sunahan e tatagi nio lia, taraha alia u ma hamana noai na lia u ma atei silei a ka tu kati lia. \v 14 A Tsunono i tarara e tatagi koru nio lia ne taguhu silei lia te go hamana u lia i tanen ba te ngilegu a tana katun, te mar kato has uar a barebana hoboto te pala uar tere Iesu Kristo. \v 15 U ranga te katoe gou lia teka e mana nitoana nu katun hoboto e gi hanige ien. E kato uana: e Iesu Kristo e la sile iema i puta te go mi lu pouts merien u katun u omi. Na lia a toa tu omi saluhe. \v 16 Kaba e Sunahan e tatagi noa has nio lia me kato silena e Iesu Kristo e tatei haruto nena te mar tuatami koru mena neien a katun a omi koru te herei lia. Nonei e mar kato u teka te go haruto menien a ningilngil i tanen turu katun hoboto te hamana uariou romana i tanen be te lue riou a nitoatoa te ka nitoana. \v 17 Ara gi hapan a King te ka nitoana ba te ma tatei mate nei. Ara gi solosei nonei e Sunahan te ma antunan tareri u katun. Nonei a toa puku ne moa ta tai. Ara gi solosei nitoe ien tara mamana poata hoboto i murimuri. U mana. \v 18 O Timoti a pien i tar, alia e hale gilö u ranga u tagala teka. E matsköna turu raranga tere Sunahan ti ranga mam mei lö i manasa. U ranga teka e tatei kato hatagale nolö ba lö te tagala silem a Tsunono, taraha e here nei ara e pula gono mera u pakö tere Kristo. \v 19 Alö go hamana hatagala noa has ba te ma katoemi ta ka te atei sile mulö te omina. A palabir u katun e atei siler a ka te omina, kaba nori e kato noa hase ren ba te kato homier a nihamana i taren. \v 20 E Haimenias ne Aleksenda i mar kato homi u teka. Alia u haka merien i limane Satan te gi atei sil menien nori gi ma ranga homini e Sunahan. \c 2 \s1 A markato te lotu haniga uar \p \v 1 Alia e hatei mame golö, alimiu go singo uam tere Sunahan ba te singo sil ramiu u katun hoboto. Singo sile iam te go taguhu merien e Sunahan ba limiu te haniga sil has ramien tere Sunahan. \v 2 Alimiu go singo sil riam u king nu palabir u katun pan hoboto, ba nori te mar tsunono uar te gi tatei ka haniga u ra tara masalohana ba te kato haniga ria i matane Sunahan na turu katun. \v 3 Nonei a ka a niga teka ne kato hasasalena e Sunahan te lu pouts mera nei ra i tanen. \v 4 Nonei e ngilin lu pouts rena u katun hoboto ba nori te atei siler a ka a mana. \v 5 A toa Got lasi te kana, nonei e Sunahan, na toa lasi a katun te lu gono hoboto rena e Sunahan nu barebana, nonei e Iesu Kristo. \v 6 Nonei e hala sili a peisanen te go sakahis merien u katun hoboto. Na ka teka, te butuia tara poata a niga i tanen, e harutein u ngil tere Sunahan. \v 7 Nonei a ka te hala sile mei e Sunahan alia a aposol i tanen, te go hatuts meri lia u katun te ma Jiuri ba nori te tatei hamaner a ka a mana ba te atei sil hase ren. Alia e ma gamogi. E moa! Alia e ranga hamanagu. \v 8 Alia e ngilegu a pal tson turu han hoboto e gi singo u tere Sunahan, u tson u niga te hatsunoner e Sunahan ba te hasoasei ner a limaren ba te ma ranga haraharahari. \v 9 Na lia e ngil hasegu a tohaliou e gi mar hasei meni u hasobu i taren te matskö uana tara markato a niga i matana barebana. Nori e gi hakats haniga ba te hasei hamatsköer u hasobu. Nori e gi ma hakats hapara silei te gi kato haniganiga meni a huluren ba te hakeier u goul tsi a ma tsi hatu a ma tsi kankanaha nu hasobu na mamana ka te hol seina. E moa. \v 10 Nori e tatei hakats hiton ner te gi kato menien a man markato a man niga. A markato teka e matsköna tara tohaliou te poier nori e hatsunoner e Sunahan. \v 11 A tohaliou e tatei kokomotor ba te hengo hanigar ba te kato hateteneier a peisaren. \v 12 Alia e ma hanigagi te gi hatuts meri a tohaliou a pal tson tsi te gi pan uen tara pal tson. Nori e gi kokomoto. \v 13 Taraha, e Sunahan e kato mami e Adam, ba te kato hamurimurena e Eva. \v 14 E Satan e ma gamoei e Adam. E moa. Nonei e gamoi e Eva, ne Eva te peko a lo tere Sunahan. \v 15 Kaba e Sunahan e taguhu noa has rena a tohaliou te posa mera rien a galapien, te hamana hiton uaren tere Sunahan ba te hiangilngilir ba te kato hamatskör ba te hakats hanigar. \c 3 \s1 U katun pan turu Kristen \p \v 1 U ranga e manana te poiena, ‘A katun te ngilin katoena a toukui tara katunun pepeitokap turu lotu e ngilena a toukui a niga.’ \v 2 A katunun pepeitokap turu lotu e ma tatei ka menei ta ka ta omi i tanen. Nonei e ga ka mei a toa puku a tahol i tanen. Na nonei e ga hakats haniga ba te hala pute iena u ngil i peisanen ba te kato hamatsköna. Nonei e ga hatasu meri u katun halhal i luma i tanen. Na nonei e ga atein hihatuts has. \v 3 Nonei e go ma ua hatutui ne go ma hiatatung hasi ne go ma ngil koru hasi a moni a para. E moa. Nonei e tatei kato hatami rena u katun ba te haniganiga ranen. \v 4 Nonei e tatei tara kap haniga nena a tahol na galapien i tanen ba galapien te hengo hanige ren ba te hapan hitone ren. \v 5 Taraha, te ma antunan tara kap hanige nei a tson a tahol na galapien i tanen, ba nonei te ma antunan tara kap has nanei a pal barebana tere Sunahan. \v 6 A katun te hamana tsimusuna e ma tatei lue nei a toukui tara katunun pepeitokap turu lotu. Nonei e namos ranga seseina i peisanen pouts ba te luena a nihahuna te lu e Satan. \v 7 A katun te pepeito kap nena u lotu e ga mar kato u te gi haniga u u tematan. Nonei e namos kato homina ba barebana te ranga homi naren. A markato teka te hiamus mera nei e Satan u katun. \s1 U katunun hitaguhu turu lotu \p \v 8 U katunun hitaguhu turu lotu e gi kato haniga has ba te ranga hamatskör. Nori e ma tatei ua hapareri u wain ne ma tatei ngil koru haseri te gi gono beme nien a peisaren a moni. \v 9 Nori e gi pile kap hakarapotein a mouna a ka te hamane ren ba te ma katoeri ta ka te ga hamatsingolo ren. \v 10 A pal kapan turu lotu e gi tolaha buren. Te tolaha sabe roen, ba nori te tatei luer a toukui tara katunun hitaguhu turu lotu. \v 11 A tohaliou i taren e gi kato haniga has ba te ma katoeri tu ranga te poiena a tana katun e kato homina. Nori e tatei hakats hanigar ba te pakoker a mamana ka te katoe ren. \v 12 A katunun hitaguhu turu lotu e ga ka mei a toa puku a tahol i tanen, ba te tara kap haniga nena a tahol na galapien i tanen. \v 13 U katun te kato hanige ier a toukui tara katunun hitaguhu e lue riou a solo a niga, ba te antunan ranga hongolo ner a man ka te hamane rara te pala uara ra tere Iesu Kristo. \s1 A mouna u lotu i tarara \p \v 14-15 Alia e ngilin la boroboro uagu i tamulö, kaba te go mokomoko u romana lia, alia e koloto menagi a tsi kalanloun teka i tamulö ba lö te tatei atei silem ime te mar kato uana a katun te pala uana tere Sunahan. A hun katun tere Sunahan e hatagalena u ranga u mana ba te here nei a luman lotu tara Sunahan te toatoana. \v 16 Alia e hateie golö a mouna u lotu i tarara e pan koruna ba te kato uana teka: \q1 E Kristo e butun katunuma. \q1 Nu Namnamei u Goagono e harutein te matskö uen. \q1 Nu angelo i tara hase ien. \q1 U katun i rarareia e Kristo turu han u para, bu katun e hamana uar i tanen. \q1 Be Sunahan e ngö pouts mena teien i Kolö. \c 4 \s1 U tson hihatuts u gamogamo \p \v 1 Hengo tala! U Namnamei u Goagono e ranga halesalana ba te poiena a palabir u katun e la ba nariou romana u lotu hamana tara kapakapana poata. Nori e ngilin hengoer romana u spirit u gamogamo ba te kukutier u hihatuts turu mate u omi. \v 2 U hihatuts teka e la sila noa turu ranga u gamogamo turu katun u gamogamo te ma matsingolo lel meri a ka a omi. \v 3 U katun teka e hapiu ner u katun te gi ma hitöl uaien na te gi ma nou menien a palabina kannou. Kaba e Sunahan e habutu silei a kannou te gi nou menien u katun te haniga sile ren, u katun te hamaner a ka a mana ba te atei sile ren. \v 4 A mamana ka hoboto te kato e Sunahan e nigana, na ra gi ma agononi ta toa ta ka, te haniga sile ria ra tere Sunahan. \v 5 Taraha, u ranga tere Sunahan nu singo e kato hanige iena a kannou i matane Sunahan. \s1 A katunun kui a niga tere Iesu Kristo \p \v 6 Te hala nemoa lö u ranga teka tara ma tsi hahatoulana, ba lö te katunun kui haniga uamou tere Iesu Kristo, ba lö te kato hatagale moi a peisamulö u rangana tara nihamana na turu hihatuts u niga te kukutie mulö. \v 7 Kaba alö go ka halehana ban a man hahatate pinopino ni manasa te ma hanige nei e Sunahan. Alö go tsilotsilo noa hasi a peisamulö tara markato a niga tere Sunahan. \v 8 Te hatagale mia lö a tuanreimulö, e nigana. Kaba te tsilo haniga noa u namnamei i tamulö, e niga balana, taraha a markato teka e taguhe nolö i romana na i murimuri has. \v 9 U ranga teka te katoe gula lia e manana, ne antunana te gi hamana menien u katun hoboto. \v 10 Ba ra te kui hatagala sil noa hasera a ka a niga teka, taraha ara e hamana silera e Sunahan te toatoana. Nonei e taguhu rena u katun hoboto ba te lu pouts rena u katun te hamana uar i tanen. \v 11 Alö go hihatutsin a man ka teka, a man ka te gi hengo. \v 12 Alö e mala hitots noam, kaba u katun e ma tatei sigale roi lö. E moa. Alö go haruter u katun te hamanar te mar kato uana a Kristen na te mar raranga has uanen. Nori e tatei kukutier a markato i tamulö te ngil mera milö u katun ba te hamana uam tere Sunahan ba te ka mem a markato a gogoso. \v 13 Antunana tara poata te la uagou lia i tamulö, alö go kui hatagala sil te go rit hahengo meni lö u Buk u Goagono turu katun, ba lö te rararie men ba te hihatuts has namen. \v 14 Alö go ma totonei a ka a niga i tamulö te halei e Sunahan alö tara poata a pal kapan turu Kristen i kato u ranga turu propet ba te halakoper a limaren i tamulö. \v 15 Alö go kato hatagala hitoni a toukui teka i tamulö ba te hakats nitoa namen, ba barebana hoboto te tatei tarer te kato haniga mena milö a toukui ba te kato talasina. \v 16 Alö go pepeito kapin a peisamulö na man ka te hihatuts nemu lö. Alö go kato noa has u te ranga uagu lalia ba te tuol hakarapotom, ba lö te taguhe mou a peisamulö nu katun has te hengoe rio lö. \c 5 \s1 A markato te tatei katoe rara turu katun te hamanar \p \v 1 Alö go ma ranga sisiia tara katun te tsonpan neno lö. E moa. Alö go ranga hatamiia i tanen te mar ranga mena milö e tamamulö. Na lö go kato hereri a pal hitots u toulamulö. \v 2 Na lö go kato hereri a tohaliou u kapan u tsinamulö ba te kato here rami a tohaliou u kukubei u hahinamulö, ba te katoem a markato te gogosona. \v 3 Alö go taguhir a tohaliou u amoba ti moa ta katun te ga taguhu ren. \v 4 Kaba te ka mena a toa amoba a galapien i tanen tsi a ma tsi hatutubunei i tanen, nori e gi taguhe ien. E matsköna turu lotu turu Kristen te gi taguhu uas meri a galapien e tsinaren ne tamaren nu tuburen. A markato teka te haniga hasena e Sunahan. \v 5 A tahol a amoba hamana te moa ta katun te ga tara kap nen, nonei e hamana uana tere Sunahan ba te singo uana i tanen tara lan na tara bong ba te singo silena a nihitaguhu i tanen. \v 6 Kaba a amoba te roron rongaronge iena a peisanen turu mamanu ngil pinopino i tanen e here nei a tahol a mate, noahasina te toatoa noa nen. \v 7 Alö go hala meni u ranga teka turu amoba. Nori e namos kato homir ba barebana te ranga homi raren. \v 8 A katun e tatei tara kap nena a sungutunen, ne tatei tara kap haniga koru nena a tahol na galapien i tanen. Te moanen, nonei e holis nena u hihatuts turu lotu turu Kristen. Nonei e omi bala nena a katun te hahamanana. \v 9 A amoba te ngilin hakoloto nena a solonen turu listana turu amoba te gi taguhu menien a pal barebana turu lotu i tanen, nonei e tatei kato uana teka: nonei e ga ka mei u 60 u hiningal, na nonei e ga ka mam mei a toa puku a tson i tanen. \v 10 Nonei a amoba teka e tatei ka mena a solo a niga tara man markato man niga te kato mamen. Hena, te hatuts haniga rien a galapien i tanen ba te tara kap haniga ranen, ba solonen e tatei kana turu lista. Na te taguhu haniga rien u katun u tuku tara tana han, ba te galusena a mour u katun u Kristen ba te taguhu rena u katun te ka mer a nimate ba te torohanan katoena a mamana markato a niga, nonei e tatei hakoloto nena a solonen turu lista. \v 11-12 Kaba alö go ma kolotoni a solor u amoba te mala hitots noar. Taraha, te gi ranga hamana uen i iasa te gi kui beme nien e Kristo peisa, nori toum e hitöl lel riou i murimuri ba te pekoe ier u ranga hamana ti kate ien tere Kristo me kato homir. \v 13 Nori u amoba teka e karous toum has riou romana te hula la uaren tara man tana man luma. Na nori toum e ranga pinopino sil hase riou a palabir u katun ba te kato pinopino tunur ba te ranga ner a man ka te ma matskö nei i taren. \v 14 E kato uana teka ba lia te ngilegu u amoba te mala hitotsir e gi hitöl lel iou ba te pose ier a galapien ba te tara kap ner a pala i taren, bu katun te pakö reri ra te ma tatei ranga mera rira ta toa ta ka ta omi. \v 15 A palabir u amoba i hatalis ba hakapein e Kristo ba te kukutier e Satan. \v 16 Te kana a amoba tara pala tara toa Kristen, ba nonei a Kristen te tatei tara kap haniga nanen. A Kristen teka e ma tatei singo uanei tara pal barebana turu lotu i tanen te gi tara kap menien. E moa. A pal barebana turu lotu e tatei tara kap las rer u amoba hamana te moa ta katun te ga taguhu ren. \v 17 A pal tson u kapan te kui hanigar e antunan luer a hihol a niga, na nori has te kui hatagalar te rarare uaren ba te hihatutsir. \v 18 Taraha, u Buk u Goagono e poiena, “Alö go ma kopo kapni a runguna bulumakau te pita patspatsike nen u kon. Nonei e tatei nou hasina tara poata te kui nen.” Nu Buk u Goagono e poe hasena, “A katun te kuina e antunan luena a hihol i tanen.” \v 19 Te torohanan kot naria a Kristen a kapan, kaba te ma ka ria a elasolana tsi a elapisa katun te gi hatangana hoboto u, alö go ma hengo rien. \v 20 Kaba te kato homi hamanana a toa katun, ba lö te ranga hapiu namen i matar u barebana, ba nori te tatei matoutur. \v 21 Alia e hala hatagale goi lö u ranga teka i matane Sunahan na i matane Iesu Kristo na i matar u angelo u goagono. Alö go hengo hanigei u ranga teka ba te ma poemi a tana katun e ga kukutien ba tana katun te moana. Alö go mar kato meri u katun hoboto i iesana. \v 22 Na lö go ma haseseii te go halakopo meni a limamulö tara tara toa katun ba te hopu kap namen tara toukui turu Kristen. Taraha, alö e namos heremi a helasolana i tanen te ga kato homi uen romana. Alö go ka halehana ban a markato a omi. \v 23 Alö go ma ua lasi u ramun tun. Alö go ua hasi ta tsitabubun wain ba te taguhena a torimulö na nimate has te roron lue nolö. \v 24 A palabir u katun e roron kato homir ba barebana te atei sil raren. Na markato i taren e haruto nena te na lu mena roien a nihahuna. Na markato a omi tara palabir u katun e ma atei sileri a barebana i romana, kaba e na atei sil motse roen i murimuri. \v 25 Na markato a niga e atei sil haser a barebana. Kaba markato a niga te ma lakasa noa uanei i ielesala i romana e na atei sil motse riou a barebana i murimuri. \c 6 \p \v 1 A katunun kukui puku te hamanana e ga hapan hanigei a katun pan i tanen. Taraha, a barebana e namos ranga homi ner e Sunahan nu hihatuts i tarara. \v 2 Na katunun kukui puku te ka uana tara katun pan i tanen te hamanana e ma tatei omie neien te pala uanen tere Kristo. E moa. E tatei kui haniga koru beie nen, taraha a toukui i tanen e taguhena a katun te here nei e toulanen. \s1 U hihatuts u gamogamo na ka te niga balana \p Alö go hihatuts hatagalein a man ka teka. \v 3 A katun te hihatuts halhalna turu hihatuts hamana tere Sunahan e soloseiena a peisanen. Na katun te ma hanige nei u ranga u mana tere Iesu Kristo a Tsunono i tarara e ma atei sile nei ta ka. \v 4 A katun teka e ngil koruena te go ranga sisi meni u ranga tun, na markato teka e habutsena a hiomimi ba barebana te ranga homi ner a tai, ba te hiahakhakats homir ba te hiangenangenar. \v 5 U katun teka e ma hakats hanigari ne ma atei sil haseri a ka a mana. Nori e poier u lotu e ka silena te gi lu menien a moni. \v 6 Alö e ngilin luem a man ka te niga balana? Bara, alö e ka hakapa memen te hapane mia lö e Sunahan ba te sasala mem a man ka te ka memu lö. \v 7 Ara i ma la memei ta ka tara poata ti butuia ra i puta, e moa. Na ra e ma tatei la has merei ta ka tara poata te na mate rara. \v 8 E kato uana teka ba te antunana te gi ka meni ra a kannou nu hasobu. \v 9 U katun te ngilin goner a moni a para e la uar tara maroron hiamus. Tara maroro teka e kana u mamana u ngil u omi nu ngil u tutu te here nei e tange iena a katun ba te kato homie nen ba te antunan las has mena neien i hel. \v 10 Taraha, te ngil koruena a katun a moni, ba markato teka te hamouna nena a mamana markato a omi. Palair u katun e ngil koruer a moni ba te hapolasa susuler a markato te hamana uar tere Sunahan ba te katoer a mamana ka te kato hatiamena a toriren. \s1 U hihatuts te la hamatskö u tere Timoti \p \v 11 O Timoti, alö a katun tere Sunahan. Alö go ka halehana ban a man ka teka. Torohana hatagala sil te go kato hamatskö u lö ba te kato haniga mia i matane Sunahan ba te hamane men. Alö go ngilir a barebana ba te hatami ramen. Kato noa hasi a man ka teka ba te ma sökanami. \v 12 Alö go tagala sil e Sunahan ba lö te hamana haniga uam i tanen. Pile hakarapotein a nitoatoa te ka nitoana. E Sunahan e ngö sili lö a nitoatoa teka tara poata tu ranga hanigaia lö i matar u katun u para te mar hamana uamia lö i tanen. \v 13-14 Alia e hatei nagoa lö i matane Sunahan te hala nena a nitoatoa tara mamana ka, na lia e hatei has nagoa lö i matane Iesu Kristo te ranga hanigein u ranga u mana i matane Pontias Pailat, alö go hengo hanigei u ranga tere Sunahan, ba barebana te ma tatei ranga homi naroi lö. Kato u teka antunana tara poata te butu pouts nama romana e Iesu Kristo a Tsunono i tarara. \v 15 Nonei e butu nama romana tara poata te haniga hakapein e Sunahan. E Sunahan a toa puku te pan saluhena na te hamouna nena a nisasala. Nonei a King pan turu king hoboto na Tsunono pan turu tsunono hoboto. \v 16 E Sunahan peisa te ma tatei mate noi. Nonei e kana turu ualesala pan te ma antunan la hasukusuku uari u katun. E moa ta katun te ga tare ien i manasa, ne moa has ta toa te ga antunan tare ien. Ara gi hapane ien, nonei te tagala saluhe nitoana. U mana. \v 17 Alö go hateir u katun te ka mer a moni pan e gi ma soloseii a peisaren. Nori e gi ma solaia tara moni tun te antunan taia boroborona. E moa. Nori gi solaia tere Sunahan te tatangana koruna ba te hala ranei ra a mamana ka te kato hasasala rena ra. \v 18 Alö go hatei ren e gi kato haniga ba te katoer a mamana markato a niga. Nori e gi tatangana ba te halahala ner a man ka i taren. \v 19 Te kato uaren teka ba te here nei nori e haputu beri a peisaren a man ka man niga hamana, a man kana i Kolö te taguhu ranoen i murimuri. Ba nori te antunan lue riou a nitoatoa hamana. \v 20 O Timoti, alö go tara kapin a man ka hoboto ti halei lö. Ka halehana ban u ranga pinopino te ma hapane nei e Sunahan, na turu rangana tara raharaha turu katun te gamor ba te poier e ka mer a niatei. \v 21 Palabir u katun e poier e ka mer a niatei, kaba nori i hatalis ba hakapein a marorona tara nihamana. E Sunahan e tatei taguhu rano limiu. Nonei talasi. \b \p Alia e Pol