\id LUK  
\h Rucaxi 
\toc1 RUCAXI Niuqui 'Aixüa Manuyüne Que Mütiu'üxasitacai 
\toc2 Rucaxi 
\toc3 Lc. 
\mt1 RUCAXI 
\mt2 Niuqui 'Aixüa Manuyüne Que Mütiu'üxasitacai 
\c 1  
\s1 Teuquiru que mütiutavaüritüa 
\p  
\v 1 Yumüiretü meniuyuvaüriya memüteti'utüanicü naime hepaüsita tasata que mütiuyü.  
\v 2 Müme sutüapai memunenierixü, tupirisixi memacü niuqui 'aixüa manuyüne metecuxatatü, müme metateniyetuirieni mücü niuqui.  
\v 3 Neta nai que mütiuyü matüaripai hicüque heiseriemecü netinicuvaunecaitüni. 'Ayumieme nemareuyehüvirietü, Teuquiru 'acu, nepünevaüriya xexuime naime nemaraca'utüirienicü  
\v 4 yapemütimaicacü 'icü niuqui pemu'eni hepaüsita que mütise'i. 
\s1 Que mütiutahüavarie, Vani 'ariqueque que mütinuivaquecai 
\p  
\v 5 Mericüsü quepaucua Herurexi müti'aitametücai Cureya cuieyarisie, mara'acame 'aniuyeicacaitüni Huriyusixi teüteriyari vamara'acate xevitü hücütütü, Sacariya titevatü, 'Aviyaxi teüterimama metenitetevacaitüni mara'acate vahamatü müti'uximayacai. Yü'üya canexeiyacaitüni 'Erisaveti titevacame, mara'acame nu'ayatüme.  
\v 6 Yü'üitatü heiseriemecü yameteniyuriecaitüni Cacaüyari hüxie. Yametenicahucaitüni Ti'aitame que müti'aitacai naime, vahesie carahüivacacu.  
\v 7 Nunusi mepücahexeiyacai 'Erisaveti mücayüvecaicü. Mecani'uquiravesixitücaitüniri. 
\p  
\v 8 Mericüsü Sacariya mara'acametütü tini'uximayacaitüni Cacaüyari hüxie quepaucua 'Aviyaxi teüterimama vahesie mütiunaquixü.  
\v 9 Mara'acate que mütivayeiyaritücai, hesiena tiniunaque heiva Ti'aitame tuquitana meutahanicü, müticüsinaiyanicü.  
\v 10 Quepaucua maye'a mütitacüsinaiyacü, yunaitü teüteri tacua meniyuneneviecaitüni.  
\v 11 Hicü nixeiya niuqui tuayame Ti'aitamesüa mieme mana 'utiveme müracüsinaiyasie serieta.  
\v 12 Sacariya 'ixeiyatü niuyuitüarieni yu'iyarisie, niutimani.  
\v 13 Hicü niuqui tuayame müpaü tinitahüave, Pepücaheumaca, Sacariya 'acu. 'A'ivaurica pü'enierie. 'A'üya 'Erisaveti xenive canitinuivitüamücü. Vani petiniterüvamücü. 
\q1 Peni'atemaviecamücü vaüca, 
\q1 'A'iyari cuini mieme ninaqui'acamücü 
\q1  
\v 14 Yumüiretü mecaniyutemamaviecacuni 
\q1 Quepaucua mütinuiva. 
\q1  
\v 15 Canimarivemücü Cacaüyari hüxie. 
\q1 Caxie vinuyari, 
\q1 Xeime vinuta pücaye'eni. 
\q1 'Iyari Mütiyupata 
\q1 Caniviyamücü püta tinuivayu. 
\q1  
\v 16 'Ixaherisixi teüteriyari yumüireme 
\q1 Ta'aurie canivaraxüriemücü, 
\q1 Ti'aitame memayexeiyanicü 
\q1 Yucacaüyaritüme. 
\q1  
\v 17 Canenucuhaitüiyamücü Ti'aitame 
\q1 'Eriyaxipaü tiuca'iyaritü, 
\q1 Türücariyaya hexeiyatü. 
\q1 Va'uquiyarima ta'aurie nivaraxüriemücü, 
\q1 Yütüriyama memüvara'erivanicü, 
\q1 Müme yuri memücate'erie 
\q1 Ta'aurie nivaraxüriemücü, 
\q1 Müme heiseriemecü yamemütecahu vahepaü memüteyücühüavenicü. 
\q1 Nivacuha'aritüamücü teüteri, 
\q1 Ti'aitame memücueviecacü. 
\m  
\v 18 Hicü Sacariya müpaü tinicühüaveni niuqui tuayame, Que 'aneme 'inüariyaricü yanepütimaica. Necani'uquirasitüni, ne'üyata tucarieya ranutitüa.  
\v 19 Hicü niuqui tuayame müpaü tinicühüaveni, Ne Cüravieri necanihücütüni. Cacaüyari hüxie neniuveni. Yanemümatitahüavecü necaneyenü'arieni, nematitaxatüanicü 'icü niuqui 'aixüa manuyüne.  
\v 20 Hicü camü, cayuvatü pepütiyerüni, pecaniuvetü pecanayeimücü mexi ca'aye'aveni, 'ecü yuri pemücatiuta'ericü neniuquisie. Peru neniuqui canaye'amücü quepaucua tucari maye'ani. 
\p  
\v 21 Mericüsü teüteri menicueviecaitüni Sacariya. Meni'iyarixiecaitüni 'emüreutevicaicü tuquita.  
\v 22 Hicü vayeyaca niyutatexieni varahüavetü. Müme yametenetimani quename tixaütü tiuxei tuquita. 'Iya yumamacü nivacu'inüaritüvacaitüni. 'Aniucateitüni caniuvetü. 
\p  
\v 23 Hicü heutiparecu 'uximayasicaya, yuquie caneyani.  
\v 24 Hicü 'ana 'üyaya 'ayehucatü nayani 'Erisaveti. Niyu'avietacaitüni 'auxüme meseri müpaü 'utaitü,  
\v 25 Camü, 'ipaü tiniuyurieni Ti'aitame, yuvaüriyatü 'aixüa münesiyurienicü, teüteri memücanesinanaimacacü. 
\s1 Mariya que mütiutahüavarie, Quesusi 'ariqueque que mütitinuivaquecai 
\p  
\v 26 Mericüsü 'ataxevirieca meserisie Cacaüyari nitanü'ani yuniuqui tuayame Cüravieri, Carereya cuieyarisie quiecarisie Nasareti müracutevasie.  
\v 27 'Üimari mücaxuriquicaisüa nitanü'ani Mariya mütitevacaisüa. Nitiviquieximecaitüni, 'uqui Cuse titevatü nitivitüniquecaitüni. Cuse Raviri caninunuiyarieyatücaitüni.  
\v 28 Hicü Mariyasüa heutahaca niuqui tuayame, müpaü niutayüni, 'Aixüa 'acu. Ti'aitame 'aixüa catiniuca'iyarini 'ahesie mieme, 'ahamatü puyeica.  
\v 29 Mücü yu'iyarisie niuyuitüarieni, yatinicu'erivacaitüni titayari müpaü mütivaüritüa.  
\v 30 Niuqui tuayame müpaü tinitahüave, Pepücaheumaca, Mariya 'acu. Cacaüyari 'aixüa pütiuca'iyari 'ahesie mieme.  
\v 31 Hicüri pe'ayehucatü pecanayeimücü, pecanitinivemücü. Quesusi pecatiniterüvamücü. 
\q1  
\v 32 Canimarivemücü, 
\q1 Que mü'ane taheima macave nu'aya canimarivacamücü. 
\q1 Ravirisie caniyeyeimücü, 
\q1 Ti'aitame Cacaüyaritütü canipitüamücü 
\q1 Raviri 'uvenieyasie mayerünicü 
\q1 Que müti'aitacai 'iya. 
\q1  
\v 33 'Ixaherisixi teüteriyari 
\q1 Catinivata'aitüamücü yuheyemecü. 
\q1 Que müti'aita 
\q1 Pücatipare hasuacu. 
\p  
\v 34 Hicü Mariya müpaü tinitahüave niuqui tuayame, Mericüte, quepaütütü 'ipaü pütiyüni. 'Uqui nepücamate.  
\v 35 Niuqui tuayame müpaü tinitahüave, 
\q1 'Iyari Mütiyupata 'ahesie caninuamücü. 
\q1 Que mü'ane taheima macave 
\q1 Yutürücariyacü camani'etüriviyamücü. 
\q1 'Ayumieme nunusi mütinuiva canipasiemücü 
\q1 Cacaüyarisie mieme, 
\q1 Müpaü catinimarivacamücü 
\q1 Cacaüyari nu'ayatütü. 
\m  
\v 36 Camü, 'a'iva yateva 'Erisaveti 'ayehucatü nayani 'ucarasitütü. 'Ataxeime meseri niyurieca 'iya caniveveme memüxatacai.  
\v 37 Cacaüyari pücayutatexieni, naimecü püyüveni püta.  
\v 38 Mariya müpaü tinitahüave, Mericüte, ne Ti'aitame necatini'uximayatameyatüni. Que pemaine yaquetiuyüni. Hicü niuqui tuayame caneyani. 
\s1 Mariya que mürecu'ivataxü 'Erisavetisüa 
\p  
\v 39 Hicüsüari yucuha'aritüaca caneyani Mariya. Yumexüitüatü quiecarisie neta'ani hüri mananiere Cureya cuieyarisie.  
\v 40 Sacariya quita heutahaca, nitavaüritüani 'Erisaveti.  
\v 41 Mericüsü 'Erisaveti quepaucua mi'eni Mariya 'ivaüritüacacu, nunusi neucuyuaxüani huriepana. Hicü 'Iyari Mütiyupata niviya 'Erisaveti.  
\v 42 Müpaü niutayüni carima, Vaüca 'aixüa pepu'itüarie, hipatü 'ucari temüca'itüariepaü. 'Aixüa cani'itüariemücü que mü'ane pemütinuivitüani.  
\v 43 Nehesie que tinaque neti'aitüvame varusieya münesi'ivatamiecü.  
\v 44 Camü, 'avaürisica ne'u'eniecu, nunusi yutemavietü neucuyuaxüani nehuriepa.  
\v 45 'Aixüa pecani'itüariemücü yuri pemütiuta'ericü quename 'aye'ani naitü que pemütiutahüavarie, Ti'aitame que mümaretahüavixü. 
\p  
\v 46 Hicü Mariya müpaü niutayüni, 
\q1 Ne'iyari müpaü paine, Ti'aitame canitürücaüyeni. 
\q1  
\v 47 Ne'iyari niyutemavieca nehe'erivatü 
\q1 Cacaüyari münesi'utavicueisitüacü. 
\q1  
\v 48 Caneniuxeiya ti'uximayatame que nemütihücü hesiena mieme, 
\q1 Sepa tixaü nemücatihücü. 
\q1 Camü, 'uxa'a varie yunaitü nuivarite 
\q1 'Aixüa ne'itüariecame mecaneni'eriecacuni. 
\q1  
\v 49 Que mü'ane mütürücaüye 
\q1 Marivemecü caneniuyurieni. 
\q1 Mücü Pasiecame canixasivani. 
\q1  
\v 50 Canivanenimayaca yunaime memüteheiyehüvirie, 
\q1 Vanivemata nivanenimayaca. 
\q1  
\v 51 Yücümana que mütiyuriene 
\q1 Canimasiücüni que mütitürücaüye. 
\q1 Nivareutaveiyaxüani müme memüteyucatave'erie 
\q1 Yu'iyarisie que memütecu'eriva, 
\q1  
\v 52 Cuiepa te'aitamete nivarunavairieni 
\q1 Tita memüte'aita, 
\q1 Müme tixaü memücatehüme püta 
\q1 Nivaruhüritüani vaüca. 
\q1  
\v 53 Memeuhacacuicucai nivarutihüniya 'aixüa mü'anecü. 
\q1 Memeuca'ucai nivareutanü'axüani memamaveme. 
\q1  
\v 54-55 Nisutüani tasiparevietü 'Ixaherisixi teüteriyari 
\q1 Hesüana mieme temüte'uximayatamete, 
\q1 He'erivatü que mütivarutahüavixü ta'uquiyarima. 
\q1 Caninenimayaca 'Apurahami yuheyemecü, 
\q1 Cataninenimayaca tame hesiena temüyecü. 
\p  
\v 56 Mericüsü Mariya 'Erisavetisüa niucateitüni 'esivatücacu haica meseri. 'Arique yuquie neyani. 
\s1 Vani Ti'üyame que mütiutinuivaxü 
\p  
\v 57 Mericüsü tucari naye'ani 'Erisaveti mütinivenicü. 'Uquitüme niutiniveni.  
\v 58 Hicü 'auravatari maremama yunaitü mete'utamarieca Ti'aitame vaüca que mütitanenimayataxü, hamatüana mecaniyutemamaviecaitüni.  
\v 59 Hicü 'atahairieca tucarisie mecaniu'axüani me'i'inüaritüanique nu'esi Huriyusixi vaxitequiyacü. Sacariya mecateniterüvaquecaitüni 'uquiyarieyapaü.  
\v 60 'Ana varusieya müpaü niutayüni, Tixaüsietü. Vani catinitevacamücü püta.  
\v 61 Müme müpaü metenitahüave, Haquevasü 'amare pumave müpaü titevatü.  
\v 62 Yumamacü menitahüave quemasieya, que mütinaque mütiterüvarienicü.  
\v 63 Xapa 'uta'ivauca, müpaü 'utaineme canaca'utüani, Vani catinitevacamücü püta. Yunaitü meniuhüxiyani.  
\v 64 Hicü yapaucua nenieya niuxünarieni. Niutaniuni 'aixüa 'utaitü Cacaüyari hepaüsita.  
\v 65 'Auravatari yunaitü mecanimamacaitüni. Naisarie Cureya hüriyarisie que mütiuyü catinicuxaxasivacaitüni.  
\v 66 Yunaitü memü'enanacai meniyu'iyaritüacaitüni müpaü meteyücühüavetü, Que 'anetü payani 'icü nunusi. Mücü meta, Ti'aitame yütürücariyacü nipareviecaitüni. 
\s1 Sacariya que mutayü, Cacaüyarisie mieme ticuxatatü 
\p  
\v 67 'Ana Cacaüyari 'Iyarieya Mütiyupata caniviyani nunusi 'uquiyarieya. Sacariya niutaniuni Cacaüyarisie mieme müpaü 'utaitü, 
\q1  
\v 68 'Aixüa queticühüavarüvani Ti'aitame, 
\q1 Que mü'ane 'Ixaherisixi mütacacaüyari. 
\q1 Nisutüani yuteüterima va'üviyatü, 
\q1 'Aixüa 'iyurienetü memüxünarienicü. 
\q1  
\v 69 Que mü'ane mütürücaüye niuquerieni, mütasitavicueisitüanicü, 
\q1 Raviri quie mieme, 
\q1 Raviri müti'uximayacaicü Cacaüyarisie mieme 
\q1  
\v 70 Meripaitü que mainecai que mütiyurieniquecai. 
\q1 Yametenicuxatacaitüni texaxatametemama 
\q1 Memupasie hesiena mieme, 
\q1 Memutiniucacaicü hesiena mieme. 
\q1 Müpaü meniutiyuanecaitüni 
\q1  
\v 71 Mütasi'utavicueisitüaniquecaicü 
\q1 Müme memütasi'aye'uni memücatasi'a'ivacü, 
\q1 Müme memütasi'uxive'erie memücatasi'a'ivacü. 
\q1  
\v 72 Müpaüta meniutiyuanecaitüni 
\q1 Müvanenimayataquecaicü ta'uquiyarima 
\q1 He'erivatü türatu mutavevi yücümana, 
\q1  
\v 73 Que mütiuyuhüritüa yaticühüavetü ta'uquiyari 'Apurahami 
\q1 Quename tasipitüaniquecai  
\v 74 tecamamatü 
\q1 Temütavicueisitüarienicü 
\q1 Müme memütasi'aye'uni memücatasi'a'ivacü, 
\q1 Temeyexeiyanicü 'iya que mütinaque, 
\q1  
\v 75 Hesiena mieme tepasietü, 
\q1 Heiseriemecü yatetecahutü, 
\q1 Hüxiena te'u'uvatü mexi te'ayeneniere. 
\q1  
\v 76 'Ecü meta nunusi 'acu, 
\q1 Que mü'ane taheima macavesüa mieme tixaxatame 
\q1 Pecatiniuterüvarüvamücü. 
\q1 Ti'aitame pepanucuhaitüiya 
\q1 Huyeya 'aixüa pemüyurienicü. 
\q1  
\v 77 Teüterimama petinivatahecüatüamücü 
\q1 Que mütivatavicueisitüani pehaitü, 
\q1 Que mütivareuyehüvirieni müme 'axa memüte'uyuri pehaitü. 
\q1  
\v 78 Müpaü catiniyuriemücü 
\q1 Tacacaüyari mütiyucanenimayacü. 
\q1 'Ayumieme que mü'ane taheima mümieme caninuamücü. 
\q1  
\v 79 Nivahecüariviyamücü müme yüvipa memütitei, 
\q1 Müme meta mecui'ivarümetü memüyüriyarie 
\q1 Nivahecüariviyamücü. 
\q1 Ta'ücate cataniseiriyamücü, 
\q1 Temeu'uvanicü haque 'aixüa temütetaxeiyanicü 
\q1 Cacaüyarimatü. 
\p  
\v 80 Mericüsü nunusi caniverecaitüni. 'Iyarieya türücaüyetü nayani. Macumavesie neyeicacaitüni mexi tucarieya ca'aye'avecai cuxi masiücütü mayanicü 'Ixaherisixi vahüxie. 
\c 2  
\s1 Quesusi que mütiutinuivaxü 
\r (Mateu 1:18‑25) 
\p  
\v 1 Mericüsü 'ana 'aisica neutanü'ariexüani Sesaxi 'Acusitusüa mieme, müpaü 'utaitü, yunaitü cuiepa memütama memayucayasacü.  
\v 2 Mücü 'inüari matüaripai mieme puyü quepaucua Sireniyu mehüritüariecai Siriya cuieyarisie.  
\v 3 Yunaitü mecaneutayeixüani memayucayasacü yuxexuitü yuquiecarisie.  
\v 4 Hicü Cuse Carereya cuieyarisie Nasareti müracutevasie neyeyani. Cureya cuieyarisie ninuani Raviri quiecariena Vereni müracutevasie. Raviri quie canimiemetücaitüni, Raviri nunuiyarieya canihücütücaitüni.  
\v 5 Macayerienicü neyeyani Mariya 'avitütü mücü mayehucacaicü. 'Üyaya nayaniquecaitüni.  
\v 6 Mana mexi me'u'uvacai, tucarieya naye'ani mütinivenicü.  
\v 7 Hicü yumatüari niutiniveni. Tuvaxatecü nicu'eima, vacaisixi vacanuvasie nicateni mücaxuavecaicü vahesie mieme memüva'axüaniquecaisie. 
\s1 Taheima miemete niuqui tuayamete que memütevarutahüavixü muxasi vahüvemete 
\p  
\v 8 Mericüsü 'ana muxasi vahüvemete mana meniu'uvacaitüni. Yeuta menivahütüvecaitüni yumuxasi yüvicüta.  
\v 9 Hicü vahüxie niutaqueni niuqui tuayame Ti'aitamesüa mieme. Va'aurie nacuxavatücaitüni Ti'aitame hecüariyayacü. Vaüca menimamacaitüni.  
\v 10 Hicü niuqui tuayame müpaü tinivarutahüave, Xepücamamaca. Hicü nenixetaxatüamücü niuqui 'aixüa manuyüne. Vaüca canixuavecamücü temavierica yunaime teüteri vahesie mieme.  
\v 11 'Icü tücarisie tiyuvicueisitüvame canetinuiva xehesie mieme. Raviri quiecariena tineyüni. Que mü'ane heiserie mupitüarie Cürisitutütü canihücütüni, Ti'aitame canihücütüni.  
\v 12 'Icü 'inüaricü xecaneitimaicuni. Nunusi xecanexeiyacuni tuvaxatecü 'eimeme, vacaisixi vacunuvasie heyecaime. 
\p  
\v 13 Hicü yapaucua niuqui tuayame 'aurie meniuti'uni muyuavisie miemete yumüiretü, 'aixüa me'utiyuatü Cacaüyari hepaüsita, müpaü me'utiyuatü, 
\q1  
\v 14 Taheima visi catinicühüavarüvani Cacaüyari. 
\q1 Cuiepa 'aixüa mecatenixeiyariecuni teüteri 
\q1 Müme vacümana münaqui'a. 
\p  
\v 15 Mericüsü niuqui tuayamete muyuavisie meheutiyunixüacu, müpaü meteniyühüavecaitüni muxasi vahüvemete, Hicümüsüari tepüyehu Verenipaitü. Tepi'ixüariyu que mainecai, Ti'aitame que mütatiutahüavixü.  
\v 16 Meyumexüitüatü menecüne. Mevaruta'ivauca Mariyamame menivarutaxeiya Cuse, nunusi meta vacaisixi vacanuvasie yecaime.  
\v 17 Mevaruxeiyaca metenicuxatacaitüni que memüte'utahüavarie nunusi hepaüsita.  
\v 18 Yunaitü memü'enanacai menihüxiyacaitüni que memütevarutahüavixücü muxasi vahüvemete.  
\v 19 Masi Mariya ni'üviyacaitüni yu'iyarisie 'icü naime, yu'iyaritüatü hepaüsitana.  
\v 20 Hicü menecüne muxasi vahüvemete 'aixüa metecuxatatü Cacaüyari hepaüsita nai que memüte'uxeicü nai que memüte'u'enicü. Naitü catiniuyüni que memüte'utahüavarie. 
\s1 Tuquita que müti'atüarie Quesusi 
\p  
\v 21 Mericüsü 'atahairieca tucari meni'inüaritüani Huriyusixi teüteriyari vaxitequiyacü. 'Ana Quesusi tiniuterüvarieni, niuqui tuayame que mütiterüvaxü yuvarusisie ca'ayecaicu cuxi. 
\p  
\v 22 Mericüsü Muisexi 'inüaricü catini'aitacaitüni nivecame hepaüsita. Tucari 'aye'acu memüyu'itienicü, Querusareme menecüne nunusi meheyetuanique Ti'aitamesüa.  
\v 23 Müpaü catine'uca 'inüari xapayarisie, Ti'aitame meripaitü que mainecai, Yunaitü 'uquisi matüarixi memütinunuiva, müme mecanipasiecacuni Ti'aitamesie mieme.  
\v 24 Menecüne memütemavanicü Ti'aitame que mainecai, xüa 'inüari xapayarisie que müre'ucai, Cucuruxi xei parisi, mesü veuraixi türixi yuhutame mecanivaremavacacuni, 'utaitü. 
\p  
\v 25 Hicü tevi Querusareme necateitüni Simiyuni titevatü. 'Iya heiseriemecü yaticamietü Cacaüyari nayexeiyacaitüni. Nicueviecaitüni 'Ixaherisixi teüteriyari vanütüvame. 'Iyari Mütiyupatacü nihünecaitüni.  
\v 26 Müpaü tiniupitüarieni, 'Iyari Mütiyupata que mütitahüavixü, quename cuitü camüniquecai. 'Ixeiyame que mü'ane Ti'aitame micayeniquecai Cürisitutüme xeicüa, 'anarique canimüniquecaitüni.  
\v 27 Hicü 'Iyari 'inücu, Huriyusixi vatuquipa ninuani. 'Arique Quesusi 'uquiyarimama meneutahaxüani yame'iyurienique nunusi, Huriyusixi que mütivayeiyari, 'inüari niuquiyarisie que müre'uxa.  
\v 28 'Ana Simiyuni nenutuni. 'Aixüa niutayüni Cacaüyari hepaüsita, müpaü 'utaitü, 
\q1  
\v 29 Hicürixüa necusiyari 'acu, 
\q1 Pepeye'atüa 'aniuqui. 
\q1 Pepünesi'uxünaxü 
\q1 Ne'iyarisie neca'uximatüariecacu. 
\q1 'Ahesie mieme nepüti'uximaya. 
\q1  
\v 30 Hicürixüa necümana nepütiuxei 
\q1 Que pemütivavicueisitüani teüteri. 
\q1  
\v 31 Nepixei tita pemütiha'aritüa 
\q1 Yunaime teüteri vahüxie. 
\q1  
\v 32 Canivahecüariviyamücü hipame nuivarite, 
\q1 Visi te'aneneme catanayeitüamücü 
\q1 'Ateüterima 'Ixaherisixi 
\p  
\v 33 Hicü 'uquiyarieya varusieya meniyu'iyaritüacaitüni müpaü mainecaicü hepaüsitana.  
\v 34 'Aixüa xepü'itüarieca, niutayünita Simiyuni. Müpaü Mariya tiniutahüave nunusi varusieya, 
\q1 Camü 'icü nunusi 
\q1 Yumüiretü 'Ixaherisixi 
\q1 Mematixürienicü, 
\q1 Yumüiretüta 
\q1 Memanucu'unicü 
\q1 Cani'ayumiemetüni. 
\q1 'Inüari caniyümücü, 
\q1 Caniniuquimariecamücü. 
\q1  
\v 35 'Ecüta 'a'iyarisie 
\q1 Pecanisequiemücü hivericacü, 
\q1 Cumu 'ixipara que mütiyuseve. 
\q1 Mücü que mütiyurieneni, 
\q1 Yumüiretü memasiücütü mecanacünicuni 
\q1 Que memüteyücühüave yu'iyarisie. 
\p  
\v 36 Xevitüta 'acaniuyeicacaitüni 'ucarasitütü, Hana titevatü. Mücü Cacaüyari niuquieya canicuxatacaitüni. Panuheri caninu'ayatücaitüni, 'Aseri nunuivarieyatütü. Caniseüyecaitüni, nauca teviyari heimana nauca viyari canihücaitüni. 'Utiviquieca 'atahuta viyari piteütacai yücüna,  
\v 37 'umücu yuxaüta 'eniucateitüni. Tuqui curaruyarita pücavayeyeicacai masi yuhaquetü yunenevietü pü'ayumiemetücai tucaricü tücaricü.  
\v 38 Hicü 'aura 'uyaca pamüpariyusi nipitüani Cacaüyari. Quesusi hepaüsita tinivacuxaxatüvacaitüni Querusaremetari memüta'icuevacai memütaxünarienicü yunaitü. 
\s1 Nasareti que memütehecü 
\p  
\v 39 Hicü meheye'atüaca naime que müre'uxa 'inüari xapayarisie, Ti'aitame que mainecai meripaitü, Carereyasie menecüne. Yuquiecari meneta'axüani Nasareti müracutevasie.  
\v 40 Mericüsü nunusi niverecaitüni türücaüyetü timaivetü nayeiximecaitüni, Cacaüyari 'aixüa pütiuca'iyaricai hesiena mieme. 
\s1 Temaicüyari Quesusi tuquita que mütiyeyeicacai 
\p  
\v 41 Mericüsü xexuime visie 'uquiyarimama Querusareme meneta'axecaitüni 'ixüararipa quepaucua meme'erivacai, Cacaüyari que mütivaruhayevaxü vateüterima.  
\v 42 Hicü quepaucua tamamata heimana huta viyari mühücai, mana meneutiyunixüani, teüteri que mütivayeiyaritücai 'ixüararipa.  
\v 43 Hicü heutiparecu, yu'utüma mehahuximecacu, Quesusi Querusareme neyuhayeva, 'asimecatemaicacu 'uquiyarimama.  
\v 44 Teüteri vasata 'uyeicame me'erietü, xei tucari meniu'uvacaitüni. 'Ana yu'ivama yumarema vahesüa menitivautücüne.  
\v 45 Meca'itaxeiyavavetü, Querusareme menacunuaxüani me'icuvautüvetü. 
\p  
\v 46 Hicü hairieca tucari meneitaxeiya tuqui curaruyarita 'ayecaime, te'üquitamete vahixüapa 'ucaime. Niva'eniecaitüni nivacu'ivaviyacaitüni.  
\v 47 Yunaitü memi'eniecai menihüxiyacaitüni timaitü que mütivacu'eiyacai.  
\v 48 Hicü 'uquiyarimama me'ixeiyatü meni'iyarixiecaitüni. Varusieya müpaü tinitahüave, Nenive, titayari müya petatiuyuri. Tepümasicuvautüve tetahiverietü 'a'uquiyarimatü.  
\v 49 Müpaü tinivarutahüave, 'E'e, cari xepünesicuvautüvecai. Tamü, 'asixecatemaicai, meuyevesecü ne'uquiyari quiya hepaüsita nemü'ayumiemetünicü.  
\v 50 Müme 'asimepücateheitima niuquieyasie que mainecai. 
\p  
\v 51 Hicü vahamatü neyani, Nasareti meneta'axüani. Que memaitücatei yacatinicamiecaitüni. Varusieya yu'iyarisie ni'üviyacaitüni 'icü naime.  
\v 52 Quesusi timaivetü canayeiximecaitüni, caniverecaitüni. Cacaüyari, teüterita masi vaüca simetenixeiyacaitüni. 
\c 3  
\s1 Vani Ti'üyame que müticuxatacai 
\r (Mateu 3:1‑12; Maricuxi 1:1‑8; Vani 1:19‑28) 
\p  
\v 1 Mericüsü 'ana Tiveriyu Sesaxi tamamata heimana 'auxüme viyari niuyurieni ti'aitatü, Punisiyu Piratu niucayerieni 'isücametütü Cureya cuieyarisie, Herurexi nihüritüariecaitüni Carereya cuieyarisie müti'aitanicü, Piripe Herurexi mü'ivayatücai catini'aitacaitüni 'Itureya cuieyarisie Türacuniti cuieyarisie, Risaniyaxi catini'aitacaitüni 'Aviriniyasie,  
\v 2 'Anasi Caipasi mecanihüritüariecaitüni mara'acate. 'Ana Cacaüyari yuniuqui nipitüani Vani Sacariya nu'aya, macumavesie 'uyeicame.  
\v 3 Naisarie Curutani hatuxameyari tesie niuyeicacaitüni müpaü tivacuxaxatüvatü, memütehayevacü que memüteyuriecai para Cacaüyari mütivareuyehüvirienicü 'axa que memüte'uyuri, mücücü memüca'üyarienicü.  
\v 4 Yacatiniyurienecaitüni que müre'uxa Quisariyaxi xapayasie, Cacaüyari niuquieyacü que müticuxatacai, 
\q1 Xevitü mahiva macumavesie 'uvetü, 
\q1 Xequeneucuha'aritüa Ti'aitame huyeya, haitü, 
\q1 Xexeuravime xequeneutivevi huyeya, haitü. 
\q1  
\v 5 Naitü 'aqui cananuparecutüariexüamücü, 
\q1 Naitü yemuri 'emutütü 'esimutütü 'acuveritü canayeitüariemücü 
\q1 Tita mütitutune xexeuravitü nayeimücü 
\q1 Tita müracutetexiya 'acuharuanitü canayeimücü 
\q1  
\v 6 Yunaitü teüteri mepixeiya que mütiyuvicueisitüva Cacaüyari. 
\p  
\v 7 Vani müpaü tinivacuxaxatüvacaitüni teüteri memü'axecai müvaca'üyacü, Cari xeme terücaxi xepüva'ivama. Quepaicü pütixehecüatüa xemüyuta'unacü capa 'uxa'a varie xehecariecacü.  
\v 8 Müme memüte'uhayevaxü que memüteyuriecai, vahepaü püta xequeteneyurieca, que müreuyevese. Xepüca'isutüaca yu'iyarisie müpaü xeteyücühüavetü, Tepünaqui'eriva ta'uquiyari temexeiyacü 'Apurahami. Müpaü nepütixecühüave, Cacaüyari caniyüveni 'icü tetexi teüteri müvarayeitüani 'Apurahami nivemama.  
\v 9 'Ari hasa caniucuha'aritüarieni cüyexi maxürienicü. 'Ayumieme naitü cüye 'aixüa 'anenetü müca'utixuxuavere canaxüriyamücü, taipa caneuxüriyamücü. 
\p  
\v 10 Teüteri müpaü metenicu'ivaviyacaitüni, Mericüte, quesü teteyurieca tame.  
\v 11 'Iya müpaü tinivacühüavecaitüni, Que mü'ane huta camixayari mexeiya, que'imini que mü'ane mücaheixeiya. Que mü'ane 'icuai mexeiya yaxeicüa quetiyurieneni.  
\v 12 Memüteyetuiriyari cuviyexunusie mieme meni'axecaitüni, memüca'üyarienicü. Müpaü metenicühüavecaitüni, Ti'üquitame 'acu, que teteyurieca tame.  
\v 13 'Iya müpaü tinivacühüavecaitüni, Que xemüte'u'aitüarie, heimana mieme xepücatevauca.  
\v 14 Cuyaxita müpaü metenicu'ivaviyacaitüni, Quesü teteyurieca tame. 'Iya müpaü tinivacühüavecaitüni, Xepücatenavayani, 'itaricacü xepücavataviviyani. Xequenenaqui'aca yu'ivaricacü. 
\p  
\v 15 Mericüsü 'ana teüteri menita'icuevacaitüni yu'iyarisie meyu'iyaritüatü yunaitü Vani hepaüsita, xüca mücü Cürisitu hücütüni me xüca catixaütüni, me'utiyuatü.  
\v 16 Peru Vani müpaü tinivarutahüave yunaime, Neri hacü nepüxe'uca'üya. 'Ucanamieni que mü'ane cui mütürücaüye, necatürücaüyecacu ne. 'Aixüa nepüca'ane nehesie mütinaquenicü nemipareviecacü ni nemenacuvenirienicü cacaiya cuitaxiyari. Mücü püta que mütixe'uca'üyani, 'Iyari Mütiyupata canixepitüamücü, canixe'itimücü tai que mütiyu'itiva.  
\v 17 Cuxari 'itivame pacue'e, cuini mieme pütiveque yutüricu. Niti'utamücü yu'icuaxi caxetunisie, cuxariyari püta pütataiyani tai mücatüvesie. 
\p  
\v 18 Masi vaüca nivatuicacaitüni teüteri, niuqui 'aixüa manuyüne nivacuxaxatüvacaitüni.  
\v 19 Hicü Herurexi mücü cuieya nihüritüariecaitüni müti'aitanicü. Yu'iva niu'üyapieni, Heruriya titevacame niutivitüni. Vaücava catiniyurienecaitüni Herurexi 'axa tiyurienetü. 'Ayumieme Vani nitate'acaitüni.  
\v 20 Hicü Herurexi nayuye'atüani 'axa que mütiyurienecai, Vani manutahüacü casariyanata. 
\s1 Quesusi que mütiuca'üyarie 
\r (Mateu 3:13‑17; Maricuxi 1:9‑11) 
\p  
\v 21 Mericüsü quepaucua yunaitü teüteri memuca'üyarie, Quesusita caniuca'üyarieni. Mexi yuneneviecai, taheima nanacatenire.  
\v 22 'Iyari Mütiyupata heimana nacaneni, que mütiyuxexeiyacai cucurupaü 'anetü. Xevitü taheima müpaü netayüni, 'Ecü pecaninenivetüni pemünaqui'eriva. 'Acümana necaninaqui'aca. 
\s1 Quesusi teucarimama 
\r (Mateu 1:1‑17) 
\p  
\v 23 Mericüsü Quesusi xei teviyari heimana tamamata viyari yacütütü nihücaitüni quepaucua misutüa müpaü tiyurienetü. Cuse caninu'ayatücaitüni, que memütecu'erivacai. 'Iya 'Erie caninu'ayatücaitüni,  
\v 24 'iyata Matati caninu'ayatücaitüni, 'iyata Revi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Merüqui caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cana caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cuse caninu'ayatücaitüni,  
\v 25 'iyata Matatiyaxi caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Amuni caninu'ayatücaitüni, 'iyata Nahumi caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Esürie caninu'ayatücaitüni,  
\v 26 'iyata Nacahi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Mahati caninu'ayatücaitüni, 'iyata Matatiyaxi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Semei caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cuse caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cura caninu'ayatücaitüni,  
\v 27 'iyata Cuhana caninu'ayatücaitüni, 'iyata Xesa caninu'ayatücaitüni, 'iyata Suruvaveri caninu'ayatücaitüni, 'iyata Saratieri caninu'ayatücaitüni,  
\v 28 'iyata Nerie caninu'ayatücaitüni, 'iyata Merüqui caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Arie caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cusami caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Erimurami caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Eri caninu'ayatücaitüni,  
\v 29 'iyata Cusue caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Eriyeseri caninu'ayatücaitüni, 'iyata Curimi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Matati caninu'ayatücaitüni,  
\v 30 'iyata Revi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Simiyuni caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cura caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cuse caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cunani caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Eriyaquimi caninu'ayatücaitüni,  
\v 31 'iyata Mereya caninu'ayatücaitüni, 'iyata Mainani caninu'ayatücaitüni, 'iyata Matata caninu'ayatücaitüni, 'iyata Natani caninu'ayatücaitüni,  
\v 32 'iyata Raviri caninu'ayatücaitüni, 'iyata Quisahi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Huveri caninu'ayatücaitüni, 'iyata Puhuxi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Sarumuni caninu'ayatücaitüni, 'iyata Nahasuni caninu'ayatücaitüni,  
\v 33 'iyata 'Aminaravi caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Arami caninu'ayatücaitüni, 'iyata Hesirumi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Parexi caninu'ayatücaitüni,  
\v 34 'iyata Cura caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cacuvu caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Isahaqui caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Apurahami caninu'ayatücaitüni, 'iyata Tare caninu'ayatücaitüni, 'iyata Nacuri caninu'ayatücaitüni,  
\v 35 'iyata Seruqui caninu'ayatücaitüni, 'iyata Racau caninu'ayatücaitüni, 'iyata Perequi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Heveri caninu'ayatücaitüni,  
\v 36 'iyata Sara caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cainani caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Arüpasari caninu'ayatücaitüni, 'iyata Semi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Nuhexi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Ramequi caninu'ayatücaitüni,  
\v 37 'iyata Matusareni caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Enuqui caninu'ayatücaitüni, 'iyata Careri caninu'ayatücaitüni, 'iyata Maharareri caninu'ayatücaitüni,  
\v 38 'iyata Cainani caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Enuxi caninu'ayatücaitüni, 'iyata Seti caninu'ayatücaitüni, 'iyata 'Arani caninu'ayatücaitüni, 'iyata Cacaüyari caninu'ayatücaitüniri. 
\c 4  
\s1 Quesusi que mütiuta'inüasie 
\r (Mateu 4:1‑11; Maricuxi 1:12‑13) 
\p  
\v 1 Mericüsü, Quesusi 'Iyari Mütiyupatacü hünetü mana neyeyani Curutani hatuxameyarisie. 'Iyari Mütiyupata nivitüximecaitüni macumavesie 'uyeicacacu  
\v 2 huta teviyari tucari. Cauyumarie ni'inüatanecaitüni, siparasü xüca 'axa tiuyurienique tüma, 'utaitü. Tixaü caticuaivetü yapaümexa tucari, cuini mieme catineuhacamücücaitüni.  
\v 3 Hicü Cauyumarie müpaü tinitahüave, Tamüsü, 'ecü xüca Cacaüyari penu'ayatüni, 'icü tete müpaü quetineutahüavi, pa payuyeitüani.  
\v 4 Quesusi müpaü tinita'eiya, 'Utüarica müpaü paine, Tevi xüca pa cuaca xeicüa, mücücü püca'ayeyurini. Cacaüyari que mutayü, niuquieya naitü peuyeveseta. 
\p  
\v 5 Hicü Cauyumarie vapai heivitüca, cuiepa memütama vacuie nai nixeisitüani xei nieriyaricü.  
\v 6 Cauyumarie müpaü tinitahüave, Heiserie nepümasipitüaca 'icü naime hepaüsita, yunaitü visi memümatecühüavenicü nepümasipitüaca. 'Icü nai necaniyetuiriyarieni, heiserie nepexeiya nemiminicü que mü'ane münesinaque.  
\v 7 'Ecü 'ayumieme nenevieri xüca penesi'upitüani, 'icü naitü 'apini pürayani.  
\v 8 Hicü Quesusi müpaü tinitahüave, Quenemie Cauyumarie. 'Utüarica müpaü paine, 
\q1 Nenevieri pepipitüani Ti'aitame 'acacaüyari, 
\q1 Mücü hücüame pepayexeiyani. 
\p  
\v 9 Hicü Cauyumarie neivitüni Querusareme. Vatuqui yecürita nenutivitüni. Müpaü tinitahüave, 'Ecü Cacaüyari xüca penu'ayatüni, vatipai queneucasuna.  
\v 10 'Utüarica müpaü paine, 
\q1 Yuhesüa miemete 
\q1 Niuqui tuayamete 
\q1 Pütiva'aitüaca 
\q1 'Ahepaüsita, 
\q1 Memümasi'üviyacü. 
\m  
\v 11 Müpaü paineta 'utüarica, 
\q1 Yumamacü mepümasituicani, 
\q1 Capa tetesie pe'uti'ücamürecü. 
\m  
\v 12 Quesusi müpaü tinitahüave, Müpaü paineta, Pepüca'i'isipaneni Ti'aitame mü'acacaüyari. 
\p  
\v 13 Hicü Cauyumarie naimecü 'ita'inüataca neyani 'ariqueta 'ita'inüataque. 
\s1 Quesusi que mütisutüa yu'uximayasica Carereyasie 
\r (Mateu 4:12‑17; Maricuxi 1:14‑15) 
\p  
\v 14 Mericüsü Quesusi yu'utüma neyeyani Carereyapaitü, 'Iyari 'itürücariyacacu. Naisarie caniutamariva hepaüsitana.  
\v 15 Tinicu'üquitanecaitüni vatuquiteta. Yunaitü 'aixüa metenicuxatacaitüni hepaüsitana. 
\s1 Quesusi que mütiuyuri Nasaretisie 
\r (Mateu 13:53‑58; Maricuxi 6:1‑6) 
\p  
\v 16 Hicü Nasaretita ninuani mataverixüsie. Yuyeiyari cu'erivatü, tuquita neutahani 'uxipiya tucarisie. Nanucuqueni tititerüvaque.  
\v 17 Hicü xapa niuhuritüarieni Cacaüyari niuquieya maye'uxa, Quisariyaxi que müraca'utüa. 'Itaveraca nitaxeiya niuqui haque müpaü maine, 
\q1  
\v 18 Ti'aitame 'Iyarieya caneniuviya 
\q1 Caneniuhüritüani 
\q1 Niuqui 'aixüa manuyüne 
\q1 Nemüvacuxaxatüvanicü 
\q1 Memümamave. 
\q1 Caneneyenü'ani 
\q1 Nemüvaranayexürienicü 
\q1 Müme memüyuhiverie 
\q1 Yu'iyarisie, 
\q1 Yanemütivatahüavecü 
\q1 Müme memanutaxüriya, 
\q1 Quename me'utixünarie. 
\q1 Yanemütivatahüavecüta 
\q1 Müme memacücüpe, 
\q1 Quename me'anutaneniere, 
\q1 Nemüvaxünacü 
\q1 Müme memüviyarietüca, 
\q1  
\v 19 Nemüticuxatanicü, 
\q1 Tucari 'aye'a 
\q1 Ti'aitame müyuvaüriya 
\q1 Vahesie mieme, ne'utaitü. 
\p  
\v 20 Hicü 'itacuicuieca xapa, 'iyetuirieca tiyuparevivame, mana nayerüni ti'üquitame 'uvenieyasie. Yunaitü tuquita memayetecai cui menixeiyacaitüni.  
\v 21 Hicü nisutüani müpaü tivacuxaxatüvatü, 'Icü tucarisie naye'ani 'icü 'utüarica que maine, xe'i'eniecacu xeme.  
\v 22 Yunaitü metenihecüatacaitüni me'i'enieca. Menihüxiyacaitüni niuqui visi manuyüne tetana mayeneicacaicü. Müpaü meniutiyuanecaitüni, Camüsü, 'icü Cuse catinu'aya.  
\v 23 'Ana müpaü tinivacühüaveni, Xüari 'icü niuquiyaricü xepünetecühüave, Tiyu'uhayemavame 'acu, sipasü 'acümana quena'anayehüva. Que temüte'u'enana Caperünaume que müreyü, 'enata 'aquiecarisie yaxeicüa quetineyurieneni, xepünetecühüaveni va'atü.  
\v 24 Müpaü niutayüni, Niuqui caniseüyeni que nemütixecühüave, tixaxatame pücanaqui'eriva yuquiecarisie.  
\v 25 Yuri nepaine, 'Ixaheri cuieyarisie yumüiretü viyurasixi meniu'uvacaitüni quepaucua 'Eriyaxi 'amuyeicacai, quepaucua muyuavisie müreunami haica viyari heimana 'ataxeime meseri, quepaucua haca mutave naisarie cuiepa.  
\v 26 Müme vahesüa püca'utanü'arie 'Eriyaxi ni xeimesüa, Siruni cuieyarisie püta niutanü'arieni Sarepüta müracutevasie viyurasüa.  
\v 27 Mücü meta, yumüiretü 'ameniu'uvacaitüni 'Ixaheri cuieyarisie cuiniyacü meca'itiyatücaitü quepaucua 'Eriseu 'amuyeicacai tixaxatametütü. Ni xevitü tüma püca'u'itiya mana quiecatari, Siriyatanaca püta caniu'itiyani Nahamani titevatü. 
\p  
\v 28 Hicü me'i'enieca que müticuxatacai, meniuyeha'ani yunaitü tuquita memayetecai.  
\v 29 Me'anucu'uca, vaquiecari yemurisie manierecü quiecari yeta 'ai heima meneihana mana meheicahüanique.  
\v 30 'Iya vahixüata heutayuneca caneyani. 
\s1 Cacaüyari müca'itiya que mütiviyacai tevi 
\r (Maricuxi 1:21‑28) 
\p  
\v 31 Mericüsü quiecarisie ninuani Caperünaume müracutevasie Carereya cuieyarisie. Mana 'uxipiya tucarisie tiniva'üquitüacaitüni.  
\v 32 Müme menihüxiyacaitüni 'üquisicayacü, heiserie hexeiyatü mütaniucacaicü. 
\p  
\v 33 Hicü tuquita nayecateitüni tevi cacaüyari müca'itiya 'iviyacacu.  
\v 34 Carima niutahiva müpaü 'utaitü, 'Ai, que petati'uximatüa Quesusi Nasaretitanaca. Petasica'unaque cari pepunua. Ne nepümasimate que pemüpaicü. Cari 'ecü pepühücü Cacaüyarisie mieme pemupasie.  
\v 35 Hicü Quesusi nitatieni müpaü 'utaitü, Hicü cayuvatü, queneuxüna. 'Iya cacaüyari 'ita'uimüraca tevi vahixüapa, nixüna caticuinitüaca.  
\v 36 Yunaitü meniutimamani. Meteyucuxaxatüvatü müpaü meniutiyuanecaitüni, Que 'aneme niuqui pexeiya. Heiserie hexeiyatü nivarutate'ani cacaüyarixi memüca'itiyatüca türücariya hexeiyatü, menivatixünani.  
\v 37 Naisarie quiecari 'aurie canicuxaxasivacaitüni, Quesusi que mütiyurienecai. 
\s1 Quesusi que mürenayehüa Pecuru varücaüya 
\r Mateu 8.14‑15; Maricuxi 1.29‑31) 
\p  
\v 38 Mericüsü tuquita vayeyaca Simuni quie ninuani. Hicü hüiya yeme niviyacaitüni Simuni varücaüya. Menitavavirieni miparevienicü.  
\v 39 'Auriena 'utaqueca, nitatieni hüiya. Hicü hüiya nihayeva. Yapaucua 'anucuqueca nivarutiparevietüyani. 
\s1 Que mütivaranayexüri 'acayunecu 
\r (Mateu 8:16‑17; Maricuxi 1:32‑34) 
\p  
\v 40 Hicü tau 'acayunecu, yunaitü memüvarexeiyacai tecuicuicate müireme cuiniyacü memütecucuyecai hesüana mecaniva'atüani. Yuxexuime vahesie 'utimeca nivaranayexürieni.  
\v 41 Cacaüyarixi 'axa memü'anene canivaruta'aitüani memüvatixünacü yumüireme memütevacuinitüacai. Müme meniutihivacaitüni müpaü me'utiyuatü, 'Ecü Cacaüyari pecaninu'ayatüni. Quesusi varutate'aca cacaüyarixi, pücavapitüacai memütiniunicü memimaicaicü quename Cürisitu hücütücai heiserie mupitüarie. 
\s1 Quesusi que müticuyeicacai Carereya cuieyarisie, ticuxatatü 
\r (Maricuxi 1:35‑39) 
\p  
\v 42 Hicü 'ucatarecu neyani macumavesie. Teüteri yumüiretü menicuvautüvecaitüni. Me'itaxeiyaca vaüriyarica menipitüacaitüni mücavacu'eirienicü.  
\v 43 Mücü masi müpaü tinivarutahüave, Neuyeveca hipame quiecaritesie niuqui 'aixüa manuyüne nemücuxatanicü, que mütiyüni Cacaüyari ti'aitacacu, peuyevese nemüticuxatanicü. 'Ayumieme nepeyenü'arie.  
\v 44 Cureya cuieyarisie tuquiteta catinicuxatanecaitüni. 
\c 5  
\s1 Quesüte que memütevaratixüri Quesusi niuquieyacü 
\r (Mateu 4:18‑22; Maricuxi 1:16‑20) 
\p  
\v 1 Mericüsü Quesusi Quenesareti haracunayari tesita niuvecaitüni ticuxatatü. Yumüiretü menisaipünacaitüni, me'i'eniecutü Cacaüyari niuquieya.  
\v 2 Hicü canuva niuxeiya hutame ha tesita 'aheicame quesüteveiyamete vacanuva. Quesüteveiyamete me'anaticüneca yuvipi meni'ecuacaitüni.  
\v 3 Hicü xeimesie cayerüca Simuni canuvayasie, nitavavirieni haracunasie 'esiva meutahanicü. Canuvasie yecaitü tiniva'üquitüacaitüni teüteri.  
\v 4 Hicü yuxasica 'unüca, müpaü tinitahüave Simuni, 'Emeucatevasie queneuyeye'a, 'avipi mana queneucavivi quesüte pemüvaratixürienicü.  
\v 5 Hicü Simuni müpaü tinitahüave, Ti'üquitame 'acu, tücacüta nai tepayequexi, tepüte'uta'uxitüa yacü xeicüa, tixaü tepücate'umi. Masi müya pemainecü, neneicaviviemücü vipi.  
\v 6 Yamete'uyurieca menivaratixürieni quesüte cuini mieme meyupaümeme. Vipi nitasanirümecaitüni.  
\v 7 Hicü yucupaniyeruma xeime canuvasie memüyetecai yumamacü menivarumaviya memacünecü memüvaparevienicü. Meniu'axüani, yucanuvate meniutihüniyaxüani hutame. 'Esivatücacu meniucayunixüani.  
\v 8 Hicü nai tiuxeiyaca Simuni, Pecuru mütitevacai, niutitunumaqueni Quesusi hüxie müpaü 'utaitü, Ti'aitame, queneneuhayeva. Ne 'axa nepütiyuriene.  
\v 9 Niutimani 'iya, yunaitü hamatüana memu'uvacai meniutimamani müya yupaümeme memüvaratixüricü quesüte.  
\v 10 Yaxeicüata Severeu nivemama meniutimamani Cacuvu Vani Simunimatü memüte'uximayacai. Hicü Quesusi müpaü tinitahüave Simuni, Pepücamaca. Hicüsü 'uxa'atünita teüteri püta pecanivacuxeürimücü.  
\v 11 Hicü canuva me'anatihapaca cuiepa, naime meteniucu'eirieni Quesusisie meteviyaque. 
\s1 Quesusi que mürenayehüa tevi cuiniyacü müca'itiyacai 
\r (Mateu 8:1‑4; Maricuxi 1:40‑45) 
\p  
\v 12 Mericüsü xeime quiecarisie niuyeicacaitüni Quesusi. Ticuicame mana niucateitüni müca'itiyacai naitü heupünitü. Hicü Quesusi 'uxeiyaca, niutihüximaqueni, müpaü titavavirienique, Ti'aitame xüca pe'avaüriyani, pepüyüve pemünesi'itienicü.  
\v 13 'Iya yumama 'utaseraca nimayüani müpaü 'utaitü, Nepünevaüriya, pequeheu'itiyani. Yapaucua cuiniya nihayeva.  
\v 14 Hicü Quesusi müpaü tinita'aitüani 'asimücatitahüavecü xeime. Müpaü tinitahüave, Quenemie mara'acame masixeiyacü. Pemu'itiyacü quetineutimava cumu Muisexi que mütiu'aitaxü pemütivatahecüatüanicü.  
\v 15 Perusü masi cuini mieme catinicuxaxasivacaitüni hepaüsitana. Teüteri yumüiretü meniyutixexeürivacaitüni memi'enienicü memanayexürüvenicü cuiniya que memütehexeiyacai.  
\v 16 Quesusi masi macumavesie neyeicacaitüni yutanenevienique. 
\s1 Quesusi que mürenayehüa huriecame 
\r (Mateu 9:1‑8; Maricuxi 2:1‑12) 
\p  
\v 17 Mericüsü xeime tucarisie tini'üquitacaitüni. Mana menayetecaitüni Huriyusixi teüteriyari yuyeiyaricü memüpasiecai Pareseusixi memüteyuterüvacai, hipatüta Huriyusixi va'inüaricü memüte'üquitametetücai. Naime quiecaritesie Carereya cuieyarisie Cureya cuieyarisie meneyecüne Querusaremesieta. Cacaüyari türücariyaya canixuavecaitüni Quesusi müvaranayexürüvanicü.  
\v 18 Hicü teüteri meniu'axüani me'ehanatü huriecame 'itarisie yecaime. Quesusi müvacateisie meni'atüaniquecaitüni hüxiena me'itenique.  
\v 19 Meniyutatexieni meheutahaxüanique teüteri memüyumüirecaicü, 'ayumieme qui heima meneutimamaque. Racüriyuyari mevati'unaca, Quesusi hüxie meneicatuani tevi 'itari naime teüteri vahixüapapai.  
\v 20 Hicü varuxeiyaca yuri que memüte'eriecai, müpaü niutayüni, 'Axa que pemütiuyuri pecatineuyehüviyarieni. 
\p  
\v 21 Hicü Pareseusixi, müme meta 'inüaricü memüte'üquitametetücai, müme menisutüani müpaü meteyücühüavetü, Que püpaicü 'icü 'axa mutaine Cacaüyari hepaüsita. Quepaicü püyüve mütivareuyehüvirienicü 'axa mete'uyurieyu, Cacaüyari xeicüa püyüve.  
\v 22 Quesusi retimaica que memüteyücühüavecai müpaü tinivarutahüave, Titayarisü müya xeteyücühüave yu'iyarisie.  
\v 23 Tita masi caticuanive. Que ticuanive müpaü mütayünicü, 'Axa que pemütiuyuri pepüreuyehüviyarie, caticuanive masi müpaü mütayünicü, Quenanucuquexi quenecuyeicani.  
\v 24 Peuyevese müpaü xemütemaicacü, Yuri Tevi que nemütiteva, heiserie nemexeiyacü cuiepa nemütivareuyehüvirienicü müme 'axa memüte'uyuri, 'ana müpaü tinitahüave huriecame, 'Ecü 'acu nemarahüave, quenanucuquexi, 'a'itari quenanucue'i, 'aquie quenemie.  
\v 25 Yapaucua nanucuqueni vahüxie, titasie müracatei neicueni, yuquie neyani 'aixüa 'utaitü Cacaüyari hepaüsita.  
\v 26 Hicü yunaitü menihüxiyacaitüni. 'Aixüa meniutiyuanecaitüni Cacaüyari hepaüsita. Cuini mieme metenimamacaitüni müpaü me'utiyuatü, Mamarivaveme tepuxei hicü. 
\s1 Que mütita'ini Revi, hesiena mütiviyanicü 
\r (Mateu 9:9‑13; Maricuxi 2:13‑17) 
\p  
\v 27 Mericüsü neyani. Tevi cuviyexunusie mieme mütiyetuiriyari niuxeiya Revi titevacame memüte'ayutituaya 'acaime. Müpaü tinitahüave, Nehesie quetiniviyani.  
\v 28 Nai tiucu'eirieca, 'anucuqueca, hesiena tiniuviya. 
\p  
\v 29 'Ana Revi 'icuai niuvevieni yuquita Quesusisie mieme. Yumüiretü memüteyetuiriyari cuviyexunusie mieme, hipatüta teüteri metenicuacaitüni hamatüana.  
\v 30 Hicü Pareseusixi, mümeta 'inüaricü memüte'üquitametetücai Pareseusixi vahesie memüteviyacai, müme meniniuquixiecaitüni müpaü metevacühüavetü hesüana miemete teyü'üquitüvamete, Titayaricutaxi müme cuviyexunusie mieme memüteyetuiriyari vahamatü 'axa teyuruvamete vahamatü xetecua'a xete'ie.  
\v 31 Hicü Quesusi müpaü tinivarutahüave, Müme 'aixüa memüteheu'erie mepücaheiyehüva tiyu'uhayemavame, müme memütecucuye püta mecaneiyehüaca.  
\v 32 Ne que nemütinua, nepücanua nemüvata'inienicü müme heiseriemecü yamemütecahu. Müme 'axa memüteyurie püta nevata'inienique necaninuani, memütehayevacü 'axa que memüteyuriecai. 
\s1 Que mütiuta'ivaviyarie haquiya hepaüsita 
\r (Mateu 9:14‑17; Maricuxi 2:18‑22) 
\p  
\v 33 Mericüsü müpaü metenitahüave, Vanisüa miemetexi teyü'üquitüvamete müixa mepüyuhaqui mepeyevaviri Cacaüyari. Pareseusixi vahesüa miemetexita yaxeicüa mepüteyurie. 'Ahesüa miemetexi masi titacutaxi metecua'a mete'ie.  
\v 34 Hicü Quesusi müpaü tinivarutahüave, Que tiyüve müvahaquisitüani 'ixüaramete neüquiyapa mexi neneüqueme vasata 'uyeica.  
\v 35 Tucari paye'ani quepaucua vasata manuhanieni neneüqueme. 'Anaque mepüyuhaquieni. 
\p  
\v 36 Hicü 'üxasi hepaüsita ticuxatatü tinivaruti'üquitüatüyani müpaü 'utaitü, Tevi capitasana 'ixuriqui hecuame, mimanesiquitüanicü ye'ime. Me xüca müpaü tiuyurienique, hecuame pütasanequeyu, mühecuamatü müye'i 'axa pütiyuxexeiyaniqueyu.  
\v 37 Mücü meta, caxie vinuyari pücacatuariva sixai müyeye'isie mücuanacü. Me xüca müpaü tiuyurienique cuanatü pitasanaqueyu sixai, pütayeuriniqueyu, sixaita peuyeveniqueyu.  
\v 38 Masi caxie vinuyari sixai mühehecuasie püta canituarivani mücuanacü.  
\v 39 Tevi meripai mieme 'aniecu 'anuti'ieme, cuaname pücaheu'imücüni. Müpaü paineni, Meripai mieme 'aixüa cana'aneni. 
\c 6  
\s1 'Uxipiya tucarisie türicu que memüte'uticuai teyü'üquitüvamete 
\r (Mateu 12:1‑8; Maricuxi 2:23‑28) 
\p  
\v 1 Mericüsü 'uxipiya tucarisie mana türicu ma'iviyasie niuyemiecaitüni. Teyü'üquitüvamete müayari menivatihunatücüne. Yumamasie me'itüminatü menicuacaitüni.  
\v 2 Hicü Pareseusixi hipatü müpaü meniutiyuane, Titayari müpaü xeteyurie que mücatitauniva yamütiyurienenicü 'uxipiya tucarisie.  
\v 3 Quesusi müpaü tinivarutahüave, Cari hasuacu xepüca'ititerüvavave que mütiuyuri Raviri quepaucua meuhacamücücai, müme 'utümana memeu'uvacaita quepaucua memeuhacacuicucai.  
\v 4 Cacaüyari quita caneutahani. Pa muva Cacaüyari hüxie mamanecai 'anaca'üca, nitacuani, nivaruminita müme 'utümana memeu'uvacai. Heiserie pücahexeiyacai miticuanicü, mara'acate xeicüa heiserie mepexeiyacai.  
\v 5 Müpaüta tinivarutahüave, Heiserie necanexeiyani 'uxipiya tucari hepaüsitata Yuri Tevi nehücütütü. 
\s1 Tevi mümamavaquicai 
\r (Mateu 12:9‑14; Maricuxi 3:1‑6) 
\p  
\v 6 Mericüsü tavari 'uxipiya tucarisie tuquita heutahaca tini'üquitacaitüni. Tevi muva nayecateitüni mümamavaquicai yuserieta.  
\v 7 Müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai, Pareseusixita menihupiecaitüni, siparasü xüca 'uxipiya tucarisie 'enayehüanique tüma, me'utiyuatü, mücücü memitaxanetacü.  
\v 8 Timaitü que memüteyücühüavecai, müpaü tinitahüave tevi mümamavaquicai, Quenanucuquexi, tahixüata queneutaquexi. 'Anucuqueca mana niutaqueni.  
\v 9 Hicü Quesusi müpaü tinivarutahüave, 'Ipaü nepütixecu'ivaviya. 'Uxipiya tucarisie titaunivani para 'aixüa mütiyurienenicü, nusu 'axa mütiyurienenicü püta pütaunivani. Titaunivani para tevi mütavicueisitüanicü, nusu mica'unacü püta pütaunivani.  
\v 10 Yunaime varanuxeiyatüyaca, müpaü tinitahüave tevi, 'Amama queneutasera. Müpaü tiuyuriecu mamaya 'aixüa 'anetü nayani.  
\v 11 Müme cuini mieme meteniuyeha'ani. Menisutüani metecuxatatü queri memiyurieniquecai Quesusi. 
\s1 Que mütivaranuyeteüxixü nü'arisixi Tamamata Heimana Yuhutame 
\r (Mateu 10:1‑4; Maricuxi 3:13‑19) 
\p  
\v 12 Mericüsü 'ana hürisie neutiyune yutanenevienique. Xei tücari nenevieri nipitüacaitüni yucacaüyari.  
\v 13 Hicü 'ucatarecu, yu'aurie nivarutahüave yuhesüa miemete teyü'üquitüvamete. Vasata nivaranuyeteüxü tamamata heimana yuhutame. Nü'arisixi tinivaruterüva müme  
\v 14 Simuni 'arique Pecuru mütiterüvaxü, 'Atürexi Simuni 'ivaya, Cacuvu, Vani, Piripe, Parüturume,  
\v 15 Mateu, Tumaxi, Cacuvu 'Aripeu nu'aya, Simuni serutisita mütitevacai,  
\v 16 Cura Cacuvu nu'aya, Cura 'Isicariutitanaca 'ariqueque miyetua. 
\s1 Quesusi que mütivaruparevi yumüireme 
\r (Mateu 4:23‑25) 
\p  
\v 17 Hicü vahamatü 'anacayaca, macuveresie niutaqueni. Yumüiretü hesüana miemete teyü'üquitüvamete, cuini mieme yumüiretü teüterita naisarie Cureyasie Querusaremesie memeyecü, hipatü racusita memeyecü Tiru 'aurie Siruni 'aurie, mana meniu'axüani memi'enienicü, memanayexüriyanicü cuiniya que memütehexeiyacai.  
\v 18 Müme cacaüyarixi 'axa memü'anene memüvanücai mepanayexüriya.  
\v 19 Teüteri yunaitü menimayüacucaitüni türücariya müvayeneicacaicü hesiena varanayexürüvatü yunaime. 
\s1 Müme 'aixüa memü'itüarie, müme 'axa memü'itüarie meta 
\r (Mateu 5:1‑12) 
\p  
\v 20 Mericüsü yuhesüa miemete teyü'üquitüvamete vaxeiyatü müpaü niutayüni, 
\q1 'Aixüa xecani'itüarieca xeme xemümamave 
\q1 Cacaüyari xecanexeiyani tixe'aitüvametüme. 
\q1  
\v 21 'Aixüa xecani'itüarieca xeme hicü xemeuhacacuicu. 
\q1 Xecanitihuxacuni. 
\q1 'Aixüa xecani'itüarieca xeme hicü xemutisuana. 
\q1 Xecaniutinavecuni. 
\p  
\v 22 'Aixüa xecani'itüarieca quepaucua teüteri memüxe'uxive'erie, quepaucua memücaxenaqui'erie yuhesüa, quepaucua 'axa memutiyuane xehepaüsita, quepaucua memüxexani'erie 'axa xemü'anene me'utiyuatü, Yuri Tevisie xemüteviyacü.  
\v 23 Xequeneyutemamavieca vaüca 'iya tucarisie, xequeteneuye'ani. Vaüca taheima mieme xecana'ivacuni. Va'uquiyarima yaxeicüa mepüvaruyuri texaxatamete Cacaüyari niuquieya memücuxatacai. 
\q1  
\v 24 Masi xüa 'ui, xeme xemüxicusixi. 
\q1 'Ariri yunaqui'eriya xecanaye'atüani. 
\q1  
\v 25 Xüa 'ui xeme hicü xemühuxa. 
\q1 Xepeuhacacuicuni. 
\q1 Xüa 'ui xeme hicü xemutinave. 
\q1 Xepüyuhiverieca xeputisuanani. 
\p  
\v 26 Xüa 'ui xeme quepaucua yunaitü teüteri visi memutiyuane xehepaüsita. Va'uquiyarima yaxeicüa mepüvaruyuri texaxatamete memüte'itavacai. 
\s1 Que müreuyevese müvanaqui'eriecacü müme memeye'unie, Quesusi 'inüarieya que maine 
\r (Mateu 5:38‑48; 7:12) 
\p  
\v 27 Masi müpaü nepütixecühüave xeme xemü'enana, xequenivanaqui'erieca müme memüxe'aye'unie. 'Aixüa xequenivayurieca müme memüxe'uxive'erie.  
\v 28 Müme 'axa memutiyuane xehepaüsita, vahepaüsita 'aixüa xequeneutiyuaneni xeme. Xequeneyunenevieca müme memüxesevixima vahesie mieme.  
\v 29 Que mü'ane 'a'aurita mümasiheutivani, ta'aurie quenaniere tapata mümasiheutivanicü. Que mü'ane mümasinavairieni 'a'ücari, pepüca'inenaca 'acamixata mümasinavairienicü.  
\v 30 Que mü'ane tixaütü mümatiutavaviri, quetineupitüa, que mü'ane 'apini mümatinavairieni, pepüca'iviyani.  
\v 31 Que tixenaque, teüteri müya memüxeyurie xeme. Que mütixenaque xeme, mücü canixe'inüaritücamücü, müya xemüvayurienicü hipame meri. 
\p  
\v 32 Xücate xevanaqui'erieca müme memüxenaqui'erie, titacü 'aixüa xetecuxaxasivani. 'Axa teyuruvamete mecanivanaqui'erieca müme memüvanaqui'erie.  
\v 33 Xücatari 'aixüa xevayurieca müme 'aixüa memüxeyurie, titacü 'aixüa xetecuxaxasivani. 'Axa teyuruvamete yaxeicüa mepüteyurie.  
\v 34 Xücatari xetevaruniütüani müme mete'apicame xemü'erie, titacü 'aixüa xetecuxaxasivani. 'Axa teyuruvamete mepüyuniütüva tavari memüte'apiniyariecacü.  
\v 35 Masisü xequenivanaqui'erieca müme memüxe'aye'unie, 'aixüa xequeteneyurieca, xequeneyuniütüaca 'asixecateyu'iyaritüatü. Müpaü xeteyurietü cuini mieme xecatena'ivacuni, que mü'ane taheima macave nivemama xecanihümetücacuni. Mücü 'aixüa pütiuca'iyari müme pamüpariyusi memücateyupitüva vahesie mieme, müme 'axa memüteyurie vahesie miemeta.  
\v 36 Xequeteneyucanenimayaca, xe'uquiyari que mütiyucanenimaya. 
\s1 Hipame vahesie xepücate'ahüpani, que mutayü 
\r (Mateu 7:1‑5) 
\p  
\v 37 Hipame vahesie xüca xecate'ahüpani, xehesietari pücarahüivani. Xüca xecateyuxanetani xemetari xepücaxanesieca. Xüca xecavaranutaxürüvani, xemetari xepüca'anutaxüriyani. Xüca xetevareuyehüvirieca, xemetari xepüteheuyehüviyarieni.  
\v 38 Xüca xevamicuani, xemetari xepümiquieni. 'Aixüa ti'inüasiecame 'anucapünariecame 'anutacasiecame 'anacaxürüveme xepümiquieni. Que xemüte'u'inüata, müpaüta xepüte'inüasiyarieni. 
\p  
\v 39 Mericüsü 'icü 'üxasi hepaüsita ticuxatatü tinivaruta'üquitüani müpaü 'utaitü, Macüpe que tiyüve menuhana xeime macüpe. Yuhutatü mecateheucaxürieni mevatixavasie.  
\v 40 Que tiyüve ti'üquitame ma'iva müti'üquitüarie. 'Aye'atüarieme, que mü'ane müti'üquitüapaü timaivetü canayeimücü. 
\p  
\v 41 Titayari petixeiya xasi 'a'iva hüxita meutavivi, pecahe'erivatü queuruvi 'ahüxita meutave.  
\v 42 Quepaütütü petiyüve müpaü pemütitahüavecü 'a'iva, Neuxei ne'iva, nepivaye'itieni xasi 'ahüxita meutavivi, pe'utaitü, peca'ixeiyatü queuruvi 'ahüxita meutave. Yacüsü peputaine xeicüa. Quenivaye'itie merie mücü queuruvi 'ahüxita meutave, 'ana 'aixüa 'anemecü peheunieretü pecanayeimücü pemivaye'itirienicü xasi 'a'iva hüxita meutavivi. 
\s1 Cüye que mütimasiücü yu'icuaxicü 
\r (Mateu 7:17‑20; 12:34‑35) 
\p  
\v 43 Cüyeyari pücanarani, xüca 'icuaxiyari cüxaisietücani. Mücü meta, cüyeyari pücacüxaisie xüca 'icuaxiyari 'aixüa 'aneneni.  
\v 44 Xexuitü cüye yu'icuaxicü canimasiücüni. Xuya püca'inüive narüca. Tupiriya müxuyatücasie püca'itixexeüriva caxie.  
\v 45 Tevi 'iti'utame tita 'aixüa müti'anene yu'iyarisie, nivayehanimücü tita 'aixüa müti'anene. Tevi 'axa mütiyuriene püta 'iti'utame tita 'axa müti'anene, nivayehanimücü tita 'axa müti'anene. Que müranayuhayeva ra'iyari tihünecacu, müpaü tinicuxatamücü yutetacü. 
\s1 Simiyenitu 'aixüa mü'ane 'axa mü'ane 
\r (Mateu 7:24‑27) 
\p  
\v 46 Titayaricutaxi Ti'aitame, Ti'aitame 'acu xenetecühüave, 'asixecateyurietü que nemütixecühüave.  
\v 47 Yunaitü nehesüa memü'axe, neniuqui memü'enie yametecahutü, que memü'anene nepütixetaxatüani.  
\v 48 Tevi qui mutavevipaü mecani'aneneni. Heucatevame vati'ineca, tetesiepai neitivevieni simiyenituyari. 'Ana ha nivayeneni, quisie niuquexüani, peru niuyutatexieni 'ivatayuitüanique. 'Aixüa 'anemecü müveviyacaicü pücavatayua.  
\v 49 Perusü que mü'ane münesi'enie yacaticamietü, mücü xeime tevi qui mutavevipaü cani'aneni. Cuiepa 'acaime niutavevieni xeicüa, simiyenituyari püca'utavevi. 'Ana hesiena niuquexüani ha, xei mieme necaina. Carima niucaveni qui. 
\c 7  
\s1 Quesusi ti'uximayatame que müranayehüa cuyasüa mieme 
\r (Mateu 8:5‑13) 
\p  
\v 1 Hicü 'inüca 'icü niuqui naime teüteri me'i'eniecu, Caperünaume neyani.  
\v 2 Mericüsü cuya 'aniuyeicacaitüni xei sienituyari cuyaxi müvaravitücücai, ti'uximayatame nexeiyacaitüni minaqui'eriecai. 'Iya tinecuyecaitüni canemüximecaitüni.  
\v 3 Hicü cuya, 'u'enaca Quesusi hepaüsita, nivarenü'ani Huriyusixi teüteriyari va'uquiyarima memeita'inienicü 'umamiecü menayehüanicü ti'uximayatame.  
\v 4 Müme Quesusisüa me'u'axüaca cuini mieme mecateni'iniecaitüni müpaü me'utiyuatü, 'Aixüa caniyümücü pemeiparevienicü, hesiena catininaqueni.  
\v 5 Cataninaqui'erieca tanaime tame, tuqui cataniutavevirieni yücümana.  
\v 6 Hicü Quesusi va'utüma neyani. Yateva 'umiecacu, cuya yuhamicuma nivarutanü'ani yamemüte'itahüavecü, Ti'aitame pepücati'a'uxitüaca. Ne 'aixüa nepüca'ane 'ecü pematahanicü nequita.  
\v 7 'Ayumieme 'ahesüa nepücahetüa, 'aixüa neca'aneme ne'erietü 'ahesüa nemümiecü. 'Ecü müpaü xeicüa quenetayüqui, panayehüiyani ti'uximayatame.  
\v 8 Nesü necatini'aitüarieca necuyatütü cuyaxita nepütiva'aitüvame. Xüca müpaü netitahüave xeime, Quenemie, mücü püyemieni, xeimeta xüca müpaü netitahüave, Quenaye'a, mücü canayeimücü, xüca müpaü netitahüave nehesüa mieme ti'uximayatame, 'Ipaü quetineyurieneni, müpaü pütiyurieneni.  
\v 9 Hicü Quesusi 'i'enieca niuquieya, niuhüxiyani. Ta'aurie 'aveca müpaü tinivarutahüave teüteri memeveiyacai, Müpaü nepütixecühüave, ni 'Ixaherisixi vasata 'icüpaü 'aneme nepücahetaxeiyave yuri ti'eriecame.  
\v 10 Hicü müme memeyenü'arie yu'utüma mehecüneca, quitana me'u'axüaca, meneitaxeiya ti'uximayatame 'aixüa reu'eriecame. 
\s1 Viyura nu'aya que müranucuquetüa Quesusi 
\p  
\v 11 Mericüsü 'arique neyani quiecari Naini müracutevasiepaitü. Hesüana miemete teyü'üquitüvamete meniteütacaitüni, hipatüta teüteri yumüiretü.  
\v 12 Quiecari quitenie heutahaximecacu, müqui nivayecueiyani. Müqui varusieya hücüame nexeiyacaitüni 'iya yunivetüme, cünaya meripai 'umücu. Quiecatari yumüiretü meniteütacaitüni.  
\v 13 Hicü Ti'aitame 'ixeiyatü nitinenimayata. Müpaü tinitahüave, Pepüca'utasuacani.  
\v 14 Mana 'uyacu, 'imayüacu müqui cacunieya, müqui cuecuevemete meniti'uni. 'Iya müpaü niutayüni, Temaicü 'acu, quenanucuquexi nepaine.  
\v 15 Tevi mümüquicai nanucuyerüni niutiniutüyani. Quesusi niyetuani varusieyasüa.  
\v 16 Hicü yunaitü meniutimamani. 'Aixüa meniutiyuanecaitüni Cacaüyari hepaüsita müpaü me'utiyuatü, Tixaxatame mütürücaüye tasata caninuani. Cacaüyari canisutüani tasi'üviyatü yuteüterima.  
\v 17 Hicü que mütiuyuri canicuxaxasivacaitüni naisarie Cureya cuieyarisie 'aurienata. 
\s1 Vani Ti'üyamesüa miemete niuqui tuayamete que memüte'u'axüa 
\r (Mateu 11:2‑19) 
\p  
\v 18 Mericüsü Vanisüa miemete teyü'üquitüvamete metenitaxatüani Vani nai que mütiuyü hepaüsita. 'Ana Vani yu'aurie varutahüaveca yuhutame yuhesüa miemete teyü'üquitüvamete,  
\v 19 Ti'aitamesüa nivarenü'ani müpaü memutiyuanenicü, 'Ecü petihücü 'upemamiecai xeniu, nusu xeime püta tepücuevieca.  
\v 20 Hesüana me'u'axüaca müme, müpaü metenitahüave, Vani Ti'üyame 'ahesüa cataneyenü'ani müpaü 'utaitü, 'Ecü petihücü 'upemamiecai xeniu, nusu xeime püta tepücuevieca.  
\v 21 'Anatütü Quesusi yumüireme nivaranayexürieni, müme cacaüyarixi 'axa me'aneneme memüvarexeiyacai, hipame meta müireme cuiniyacü memü'uximatüariecai. Memacücüpecai yumüireme nivarupitüani memanutanenierenicü.  
\v 22 Hicü müpaü tinivarutahüave niuqui tuayamete, Xequeneuhuni, xequenetaxatüa Vani tita xemüte'uxei tita xemüte'u'eni hepaüsita mieme, memacücüpe que memüte'anutaneniere, huriecate que memüte'anucu'uve, müme memüca'itiyatücatei cuiniyacü memeucupüpünicai müme que memüte'u'itiya, memücaheu'enanacai hicü que memüteheu'enana, müquite que memüte'anucu'uitüariva, memümamave niuqui 'aixüa manuyünecü que memütecuxaxatüariva.  
\v 23 Mücü meta, 'aixüa cani'itüarieca que mü'ane müca'ucunuitüarieve necümana. 
\p  
\v 24 Hicü Vanisüa miemete niuqui tuayamete mehecünecu, nisutüani Vani hepaüsita tivacuxaxatüvatü teüteri, müpaü 'utaitü, Tita xetehecu'ixüari macumavesie. Haca 'ecapa mücuyuitüarieximecai xepuxei va'atü. Tixaü xüari.  
\v 25 Peru tita xetehecu'ixüari. Tevi 'ixuriqui müyumeni manacatücücai xepuxei va'atü. Tixaüsü, müme visi mü'anene memanacatücü xicusixi vahepaü memüyüa, müme te'aitamete vaquita mepayetei püta.  
\v 26 Titasüari xetehecu'ixüari. Tixaxatame xepuxei va'atü. Hü, müpaü nepütixecühüave, tixaxatame xepuxei, texaxatamete que mü'ane masi cuini mieme mütiyüve, que mü'ane müvara'iva hipame texaxatamete xepuxei.  
\v 27 'Icü canihücütüni 'utüarica mixata müpaü 'utaitü, 
\q1 Camü neniuqui tuayame. 
\q1 Nepenunü'ani 'ahüxiepai. 
\q1 Micuha'aritüanicü 'ahuye 
\q1 Pecanuavecacu cuxi. 
\m  
\v 28 'Ipaü nepütixecühüave, Müme 'ucari vahesie memütinunuiva ni xevitü pücave'eme Vanipaü. Perusü que mü'ane masi yemecü mücave'eme müme Cacaüyari mütiva'aitüa vasata, mücü pe'iva Vani ve'emetütü. 
\p  
\v 29 'Ipaü nepaine, teüteri, mümeta cuviyexunusie mieme memüteyetuiriyari yunaitü Vani me'u'enieca metenihecüatacaitüni Cacaüyari hepaüsita heiserie que mürexeiya, quepaucua memuca'üyarie Vanisüa.  
\v 30 Peru Pareseusixi, hipatüta 'inüari niuquiyari memümate, mücü menitixani'erieni Cacaüyari que mütiyurieniquecai vahesie mieme. Vanisüa mepüca'uca'üyarie.  
\v 31 'Ayumieme nepaine, hicü miemete titapaü mete'anenemete netivaxata.  
\v 32 Türi vahepaü mecani'aneneni quiecari hixüapa memütitei me'uyutihivivatü müpaü me'utiyuatü, 
\q1 Cari yacü xeicüa tepüxecürautaviriecai, 
\q1 Xepücaneitüvecai. 
\q1 Tepütahiveriecai xehesie mieme, 
\q1 Xepüca'utisuanacai. 
\m  
\v 33 Vani Ti'üyame caninuani pa cacua'atü caxie vinuyari caye'etü, xeme 'ayumieme müpaü xeputiyuane, Cacaüyari 'axa mü'ane pinü'ü.  
\v 34 Ne Yuri Tevi nehücütütü necaninuani neticua'atü necu'ienetü, xeme 'ayumieme müpaü xeputiyuane, 'E'e, 'iya tevi 'icuaicü xeicüa püyüane, vinucü xeicüa püyüane, püvanaqui'erie müme cuviyexunusie mieme memüteyetuiriyari 'axa teyuruvamete yunaime.  
\v 35 Perusü yunaitü yuricü memütemaivave que memüteyurie canimasiücüni heiserie que mürexeiya Cacaüyari timaivetü. 
\s1 Quesusi que mütiuyuri Simuni quita 
\p  
\v 36 Mericüsü Pareseusixi xevitü nita'inieni hesüana müticuanicü. Pareseu quita heutahaca mana nayerüni.  
\v 37 Hicü 'uca mana mequiecametücai 'axa mütiyuruvametücai, tiutamarieca Pareseu quita mayecateicü Quesusi, caninuani tete puteyayari 'ahanatü visi mu'üacü hüneme.  
\v 38 Quetateya 'aurie niutaqueni 'utasuatü. 'Ucaiya nicaxürüvecaitüni quetateyasie, yücüpacü nitivasiüxa. Niti'iseni quetateyasie, visi mu'üa nitivirieni.  
\v 39 Hicü 'iya Pareseu mita'ini müpaü tiniyücühüavecaitüni yu'iyarisie, Cari 'icü xüca yuricü tixaxatametünique, pimaicaqueyu 'icü 'uca micumayüaxime, que mütiyuriene pütimaicaqueyu, 'axa tiyuruvame que mütihücü.  
\v 40 Hicü Quesusi müpaü tinitahüave, Simuni 'acu, 'esiva nepümasitahüavequeyu. 'Iya tita'ei, 'Au, Ti'üquitame.  
\v 41 Müpaü niutayüni, Mericüsü heiva neuyevecaitüni yuhutatü memüte'ipitüanicü xeime, meripai que mütivaruniütüa. Xevitü 'auxüme sienituyari 'inüariyari ni'üitüaniquecaitüni, xevitüta huta teviyari heimana tamamata 'inüariyari ni'üitüaniquecaitüni.  
\v 42 Tixaü memücatehexeiyacaicü memüte'ipitüanicü, 'iya tinivareuyehüvirieni yuhutame. Mericüte, que mü'ane müme masi pinaqui'erie tevi mütivareuyehüviri.  
\v 43 Simuni müpaü tinita'eiya, Xüari que mü'ane masi vaücavamecü müreuyehüviyari, mücü masi vaüca ninaqui'eriecamücü. Quesusi müpaü rehüave, Heiseriemecü pepüti'acühüave.  
\v 44 Hicü ta'aurie 'aveca, 'uca 'uxeiyaca, müpaü tinitahüave Simuni, Queneuxeiya 'icü 'uca. Ne 'ahesüa nenuacu 'aquita, 'ecü ha pepücanesi'uhanitüa nequetate nemütihauxinicü. 'Iya püta yu'ucaicü nitihaviyatüyani nequetate, yücüpacü nitivasiüxa.  
\v 45 'Ecü penesitapatü pepücanesi'utavaüritüa. 'Iya püta ne'atahacu hicüque pücatihayevave nesicu'isevetü nequetatesie.  
\v 46 'Ecü pepücanesi'ucaviri nemu'usie. 'Iya püta visi mu'üa pünesi'utiviri nequetatesie.  
\v 47 'Ayumieme nepümaticühüave, vaüca que mütiyucanaqui'erie canimasiücüni que müreuyehüviyarie 'axa tiuyurieca vaücava. Que mü'ane 'esiva xeicüa müreuyehüviyari, mücü 'esiva xeicüa tiniyucanaqui'erieca.  
\v 48 Hicü müpaü tinitahüave 'uca, 'Axa que pemütiuyuri pepüreuyehüviyarieri.  
\v 49 Hicü hipatü 'auriena mematecai müpaü meteniyutihüavetücüne yu'iyarisie, Que püpaicü 'icü mütivareuyehüviri 'axa que memüte'uyuri.  
\v 50 Masi 'iya müpaü tinitahüave, Yuri pemütiuta'ericü peputavicueisitüarie. 'A'iyarisie peca'uximatüarietü quenemie. 
\c 8  
\s1 'Ucari que memüte'ipareviecai Quesusi 
\p  
\v 1 Mericüsü 'arique canicuyeicacaitüni quiecari 'emüyeyeusie 'esimüyeyeusie. Nicuxatacaitüni niuqui 'aixüa manuyüne, tivacuxaxatüvatü que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu. Tamamata heimana yuhutatü hamatüana meniu'uvacaitüni,  
\v 2 hipatüta 'ucari memanayexüriya cacaüyarixi 'axa memüteyurie mevarunücu, metecucuyecu. Xevitü müme Mariya Mararatanaca catinitevacaitüni, meripai muxünarie cacaüyarixi 'axa memü'anene me'inücacu 'atahutatü,  
\v 3 xevitüta Vana catinitevacaitüni Susa mü'üyayatücai, mücü Susa mühüritüariecai Herurexi mütimicuanicü, xevitüta Susana, hipatüta yumüiretü. Menivapareviecaitüni müme yupinitecü. 
\s1 Ti'ivivame 'uxasieya hepaüsita ticuxatatü que müti'üquitacai 
\r (Mateu 13:1‑9; Maricuxi 4:1‑9) 
\p  
\v 4 Mericüsü yumüiretü teüteri hesüana meniyuxeüriecaitüni, müireme quiecaritesie meheyecüneca. Hicü 'üxasi hepaüsita ticuxatatü tinivaruti'üquitüatüyani müpaü 'utaitü,  
\v 5 Ti'ivivame neyani 'imüari ca'ivienique. Mericüsü 'imüari 'ivienecacu, hipatü huye tesita niucaxürieni niutiquesinire. Viquixi taheima memu'uva menicucuani.  
\v 6 Hipatüta niucaxürieni 'ayeparisie. 'Utineca niutivani müca'acuhavirecaicü.  
\v 7 Hipatüta niucaxürieni xuyasata. Hamatüana 'utinexüaca xuya, nenucanani.  
\v 8 Hipatüta niucaxürieni 'aixüa müracu'anesie. 'Utineca niutixuavere xei sienituyari payeixüa. Müpaü 'utayüca carima müpaü niutayüni, Xaütü netü mu'enaxü que'u'ena. 
\s1 Titayari müpaü müti'üquitacai Quesusi, 'üxasi hepaüsita ticuxatatü xeicüa 
\r (Mateu 13:10‑17; Maricuxi 4:10‑12) 
\p  
\v 9 Hicü hesüana miemete teyü'üquitüvamete menicu'ivaviyacaitüni queri haine mücü 'üxasi.  
\v 10 Müpaü niutayüni, Xeme xecanipitüarieca xemimaicacü tita mütiuti'aviesiecai, xemütemaicacü que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu. Hipatü püta 'üxasicü xeicüa mecanipitüarieca, para meheunenieretü memüca'ixeiyacü, meheu'enanatü memüca'i'enienicü. 
\s1 Quesusi que mütihecüatacai yü'üquisica, ti'ivivame 'üxasieya hepaüsita que müti'üquitacai 
\r (Mateu 13:18‑23; Maricuxi 4:13‑20) 
\p  
\v 11 'Üxasicü 'ipaü catinimasiücüni. 'Imüari, Cacaüyari niuquieya canihücütüni.  
\v 12 Huye tesita miemete, müme mecanihümetüni memü'enana, peru cuitü cani'axeni Cauyumarie, va'iyarisie ninavani niuqui capa me'utavicueisitüarienicü yuri mete'uta'eriecaxüame.  
\v 13 'Ayeparisie miemete, müme mecanihümetüni memitanaqui'erie niuqui meyutemamavietü me'u'enanaca, peru müme mepücahananatüca. Yareutevitü yuri meteni'erieca, peru quepaucua memüta'inüasieni mecanicunuitüariecuni.  
\v 14 Xuyasata mucaxüri, müme mecanihümetüni memü'enana, peru 'iyaritüaricacü tuminicü hicü mieme tucari naqui'eriyayacü meyüatü mecananucanaca mepüca'aye'axüani.  
\v 15 'Aixüa müracu'anesie miemete, müme mecanihümetüni niuquisie memüteviya 'aixüa 'iyaricü meyuvaüriyatü me'u'enanaca. Müme meniutixuxuavereni mete'uca'enivatü. 
\s1 Cüxeme 
\r (Maricuxi 4:21‑25) 
\p  
\v 16 Cüxeme 'utaiyame püca'iti'avieta, xarita pücaheicayeni, 'utatüa pücaheitayeni, masi vapaitü neitiyemücü, müme mematahaxüaxime hecüariyaya memüxeiyacü.  
\v 17 Naitü mütiuti'aviesie masiücütü nayeimücü, naitü müranucanami nitamarivamücü, masiücütü nayeitüariemücü.  
\v 18 'Ayumieme xequeneyucuerivayurieca que xemüte'enana. Que mü'ane tixaütü mürexeiya canimiquieca. Que mü'ane tixaü mücarexeiya, tita rexeiyame mütiyu'erie catininavaiyariemücü. 
\s1 Quesusi 'ivamama varusieya 
\r (Mateu 12:46‑50; Maricuxi 3:31‑35) 
\p  
\v 19 Mericüsü varusieya 'ivamama meniu'axüani hesüana. Meniyutatexieni me'itahüaveque, teüteri yuvaücavatü memayetecaicü.  
\v 20 Hicü müpaü tiniutahüavarieni, 'Avarusi 'a'ivama tacua meniti'uni memasixeiyacutü.  
\v 21 Mücü müpaü tinivacühüaveni, 'Ime Cacaüyari niuquieya memü'enie yamemütecahu, 'ime mecanihümetüni nevarusi ne'ivama. 
\s1 Quesusi 'eca que müreunuitüa 
\r (Mateu 8:23‑27; Maricuxi 4:35‑41) 
\p  
\v 22 Mericüsü heiva canuvasie nicayerüni, hesüana miemete teyü'üquitüvamete vahamatü. Müpaü tinivarutahüave, Haracuna 'anutaüye tepanucüne. Mana menecüne.  
\v 23 Hapa me'uhucacu 'iya neucuni. Hicü 'eca cüsituiyari muva carima nacaneni, haracunasie niuquexüani. Canuva tahünirümecacu mepucuerivayüa.  
\v 24 Hicü menenutahütüani müpaü me'utiyuatü, Ti'üquitame, Ti'üquitame, tepeuyevexime. Quesusi 'anucuqueca nitatieni 'eca hamevari meta. Neunuani, cayuvatü niutamare.  
\v 25 Hicü müpaü tinivarutahüave, Queri yuri xete'erie. Meheumamatü meniuhüxiyacaitüni müpaü meteyücühüavetü, Quesü püpaicü 'icü. Ni'aitüaca hamevari ha, yapüticamie que maine. 
\s1 Cacaüyarixi que memüte'iviyacai Catarenatanaca 
\r (Mateu 8:28‑34; Maricuxi 5:1‑20) 
\p  
\v 26 Hicü Catarenasixi vacuieyarisie meneta'axüani canuvasie meyetetü, Carereya 'anutaüyesie.  
\v 27 Heucaqueximecacu cuiepa, tevi nenucunaque mana müquiecametücai, cacaüyarixi 'axa memü'anene meminücai müixa. 'Ayumieme mücü 'ixuriquite püca'anacatücücai, quita püca'ayecatei, masi teuquiyasata niuyeicacaitüni.  
\v 28 Quesusi 'uxeiyaca, 'utahivaca nativeni hetüana müpaü tiuhivatü, Que peneti'uximatüa Quesusi, Cacaüyari taheima macave pemünu'aya. Nepümasivaviri cuerietü, penücahürixüa nesi'uximatüaca.  
\v 29 Müpaü niutayüni mücü, Quesusi tita'aitüacu cacaüyari müca'itiya, mixünacü tevi. Müixa viyari niviyacaitüni cacaüyari 'axa mü'ane. Tevi nanutahüivacaitüni tepüacü 'acuvietü yumamasie yü'ücasie. 'Ititequetü tepüa carenayari nivayeyeicaitüni macumavesiepaitü cacaüyari 'axa mü'ane 'inücacu.  
\v 30 Mericüsü Quesusi müpaü tinita'ivaviya, Que petiteva 'ecü. 'Iya yumüiretü cacaüyarixi meminücaicü müpaü niutayüni, Xei Vaxayari netinitevaca.  
\v 31 Mümeri cuerietü vaücavamecü menivaviriecaitüni Quesusi mücavatanü'anicü meucatevasie memüyehucü.  
\v 32 Mericüsü mana hura yumüiretü tuixuri metenicuatüvecaitüni yemuritüa. Menitavavirieni cacaüyarixi müpaü mütivapitüanicü memüvativiyacü tuixuri. Yacatinivarupitüani.  
\v 33 Hicü cacaüyarixi 'axa memü'anene me'ixünaca tevi, menivarutiviya tuixuri. Hicü tuixuri yunaitü meniutinausa. 'Axa 'anecüa meneucanausaxüaximecaitüni, haracunapa meneuxürieni. 
\p  
\v 34 Hicü tuixuri vahüvemete me'uneniereca que mütiuyü meniyuta'unaxüani. Quiecarisie metenicuxatacaitüni quiecari 'aurie meta.  
\v 35 Mana meneyecüne me'ixeiyaque que mütiuyü. Quesusisüa me'u'axüaca tevi meniutaxeiya cacaüyarixi memixünaxü. 'Aixüa reuquemaritü Quesusitüa nacateitüni heuyumarietü. Meniutimamani.  
\v 36 Hicü memunenierixü metenivarutaxatüani que mütiutavicueisitüarie tevi cacaüyarixi meminücai.  
\v 37 Hicü yunaitü Catarenasixi vacuie memütamacai meyumüiretü menitavavirieni vahesüa müyemiecü. Cuini mieme mecatenimamacaitüni. Quesusi canuvasie cayerüca caneyani yu'utüma.  
\v 38 Hicü 'iya tevi cacaüyarixi memixünaxü nitavavirieni hamatüana mücuyeicanicü. Masi Quesusi neiyenü'ani müpaü 'utaitü,  
\v 39 'Aquie quenemie. Mana quetinivaretaxatüa nai Cacaüyari que masi'uyuri. Neyani naisarie quiecarisie ticuxatatü que mütitavicueisitüa Quesusi. 
\s1 Cairu nu'aya que müranucuquetüarie, 'uca ticuicame Quesusi 'ücarieya 'umayüacu 
\r (Mateu 9:18‑26; Maricuxi 5:21‑43) 
\p  
\v 40 Mericüsü Quesusi 'anutaüye heta'acu, yumüiretü teüteri menitavaüritüani me'icuevietü.  
\v 41 Hicü tevi mana caninuani Cairu titevatü. 'Iya tuqui va'üya canihücütücaitüni. Quesusitüa 'ativeca vaüriyarica nitavavirieni quitana müyemiecü.  
\v 42 Xeücüame neixeiyacaitüni yunive 'ucatüme, tamamata heimana huta viyari yacütütü hücame. Nemüximecaitüni. 
\p Mericüsü muva 'uyemiecacu yumüiretü teüteri menisaipünacaitüni.  
\v 43 Hicü 'uca mana niuyeicacaitüni. Tamamata heimana huta viyari niyuriecaitüni, xuriyaya cacaneunuavecaitüni. Teyu'uhayemavamete vahesüa yupini tiniutixütüacaitüni naime, ni xevitü pücayüvecai menayehüanicü.  
\v 44 Hicü Quesusi varita 'uyemietü 'ücarieya niumayüani. Yapaucua neunuani xuriyaya mi'axiyacai.  
\v 45 Hicü Quesusi müpaü niutayüni, Quepaicü pünesi'umayüa. Yunaitü meyucu'imavacacu, müpaü niutayüni Pecuru, Ti'üquitame, yunaitü teüteri 'a'aurie mepüyucuxeüri mepümasisaipüna, quepai pünesi'umayüa, peraine.  
\v 46 Quesusi müpaü niutayüni, Xevitü pünesi'umayüa. Türücariya nehesie vayeneicacacu yanepütimaicai.  
\v 47 Hicü 'uca yatimaitü 'avie mücayüanecaicü, 'utayüyüacatü ninuani. Hetüana 'ativeca yunaime teüteri vahürüpa nitaxatüani que mütimayüa, yapaucua que müranayehüiya.  
\v 48 Quesusi müpaü tinitahüave, Nenive yuri pemütiuta'ericü pecaniutavicueisitüarieni. 'A'iyarisie peca'uximatüarietü quenemie. 
\p  
\v 49 Mericüsü müpaü 'utainecacu cuxi, xevitü va'ü quie meyetüa mana caninuani müpaü titahüaveque va'ü, 'Ari 'anive canemüni yemecü. Ti'üquitame pepücati'uxitüaca.  
\v 50 Hicü Quesusi 'u'enaca müpaü tinitahüave, Pepücaheumaca. Yuri quetineuta'eri xeicüa, nitavicueisitüariemücü.  
\v 51 Hicü Quesusi heutahaca quita, hipame pücavarupitüa hamatüana memeutahaxüanicü müvayecateisie, Pecuru Vani Cacuvu xeicüa nunusi 'uquiyarieya varusieya xeicüa nivarupitüani.  
\v 52 Yunaitü meniutisuanacaitüni mene'erivacaitüni meyuhiverietü. Quesusi müpaü niutayüni, Xepüca'utisuanani. Pücamüqui, pucusu masi.  
\v 53 Müme meninanaimacaitüni metemaitü yeme mümüquicaicü.  
\v 54 Hicü mamaya 'uviyaca müpaü tinitahüave, Nunusi 'acu, quenanucuquexi.  
\v 55 Hicü 'iyarieya ninuani. Yapaucua nanucuqueni. Quesusi müpaü tiniuta'aita mütimiquienicü.  
\v 56 Hicü 'uquiyarimama meniuhüxiyani. 'Iya müpaü tinivarutahüave, Ni xeime tüma xepücatehaxaxatüvani que mütiuyü hepaüsita. 
\c 9  
\s1 Tamamata heimana yuhutame que mütivareutanü'axüa teyü'üquitüvamete 
\r (Mateu 10:5‑15; Maricuxi 6:7‑13) 
\p  
\v 1 Mericüsü varucuxeürieca tamamata heimana yuhutame, türücariya nivarupitüani heiserie memexeiyanicü cacaüyarixi 'axa memü'anene yunaime vahepaüsita, cuiniya hepaüsitata memüvaranayexürüvanicü.  
\v 2 Nivareutanü'axüani memütecuxatanicü que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu, memüvaranayexürüvanicü teüteri.  
\v 3 Müpaü tinivarutahüave, Tixaü xepücatehetücüni huyeta mieme, mumuxi xerai 'inüa tumini, huta camixayari xepüca'anacatücüni meta.  
\v 4 Haqueva quita xemetanaqui'erivani muva xequeneyuhayevani 'asita quepaucua xemüyehuque.  
\v 5 Haque xemücahetanaqui'eriva, quiecarisie yaxequeteneuhuni, 'inüaricü yucacaisie mieme tumuanari xequeneucasixüa, müpaü xeteyurietü xemütehecüatanicü vahesie que mürahüivanicü.  
\v 6 Müme meheutayeixüaca quiecaritesie menicu'uvacaitüni metecuxatatü mevaranayexürivatü tecuicuicate naisarie. 
\s1 Herurexi que mütiyu'iyaritüacai Quesusi hepaüsita, Vani Ti'üyame 'umieriecu 
\r (Mateu 14:1‑12; Maricuxi 6:14‑29) 
\p  
\v 7 Hicü Herurexi mühüritüariecai mücü cuiepa müti'aitanicü, mücü tiniutamarieni que mütiyurienecai Quesusi naime. 'Asipücatimaicai que mütiyurieniquecai hipatü müpaü memaitücateicü quename vaniu Vani müquite vasata 'anucuquetüarie,  
\v 8 hipatüta quename 'Eriyaxi masiücütü 'atüa, hipatüta quename xevitü 'anucuque meripai miemete texaxatamete.  
\v 9 Perusü Herurexi müpaü canainecaitüni, Vani mu'uya nanutivitequieni yanetiuta'aitacu ne. Peru que püpaicü 'icü hepaüsitana müya 'anuyüneme nemü'enie. Nixeiyamücücaitüni Quesusi. 
\s1 'Auxüme miriyari que mütivarumi 
\r (Mateu 14:13‑21; Maricuxi 6:30‑44; Vani 6:1‑14) 
\p  
\v 10 Mericüsü nü'arisixi me'u'axüaca, nai Quesusi meteniutaxatüani que memüte'uyuri. Mücüri varavitütü neyani yühücüame quiecari Vesaira müracuteva 'aurie macumavesie.  
\v 11 Teüteri yamete'utamarieca meniveiyacaitüni. Varutanaqui'erieca tinivacuxaxatüvacaitüni que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu. Müme müpaü memüteheuyehüacai nivaranayexürieni. 
\p  
\v 12 Mericüsü tau nacayunirümecaitüni. Hicü tamamata heimana yuhutatü hesüana meyucuxeürieca müpaü metenitahüave, Teüteri quenivareutanü'axüa 'aurava memüyehucü quiecarite 'emüyeyeu 'esimüyeyeusie memüyehenicü 'icuai memecaxeiyacü. 'Ena macumavesie teniu'uvani.  
\v 13 'Iya müpaü tinivarutahüave, Xeme püta xequetenivarumicua. Müpaü meniutiyuane, Vaüca 'icuai tepücahexeiya, 'auxüme payari huta quesüteyari xeicüa. Me xüca 'icuai tenanaiyuni 'ime teüteri yunaime vahesie mieme.  
\v 14 'Uquisi 'auxüme miriyari yacütütü mecaniyupaümecaitüni. Hicü müpaü tinivarutahüave yuhesüa miemete teyü'üquitüvamete, Yaxequetenivarutahüavi memücuyaxixüanicü huta teviyari heimana tamamata yacütütü meyupapaümetü.  
\v 15 Müme müpaü mepüte'uyuri, yunaime mepüvareucuyasaxüa.  
\v 16 Hicü 'enu'üca nitaneneviya 'auxüme payari huta quesüteyari meta, taheima heutiniereca. 'Ititaratü nivata'üitüvacaitüni teyü'üquitüvamete memüvamicuanicü teüteri.  
\v 17 Yunaitü meniticuani meniutihuxani. Tarimeyari niucuxeüriyani manuyuhayevaxü, tamamata heimana huta quirivayari paümetü nayani. 
\s1 Pecuru que mütiuyutahecüataxü Quesusisie tiviyatü 
\r (Mateu 16:13‑19; Maricuxi 8:27‑29) 
\p  
\v 18 Mericüsü Quesusi niyuneneviecaitüni yuxaüta, teyü'üquitüvamete mana me'u'uvacacu. Müpaü tinivaruta'ivaviya, Teüteri que metecuxata que mü'ane nepühücü ne.  
\v 19 Müme müpaü metenita'eiya, Hipatü müpaü meniutiyuaneni, quename Vani Ti'üyame pehücü, hipatüta quename 'Eriyaxi pehücü, hipatüta quename petixaxatame, meripai miemete texaxatamete quename pehücü pemanucuque.  
\v 20 Hicü müpaü tinivacühüaveni, Xemete que xe'utiyuane que nepüpaicü. Pecuru müpaü tinita'eiya, Que mü'ane Cacaüyari heiserie mipitüa Cürisitutüme, 'ecü pecanihücütüni. 
\s1 Quesusi que mütivarutahüavixü que mütimierieniquecai 
\r (Mateu 16:20‑28; Maricuxi 8:30‑9.1) 
\p  
\v 21 Quesusi cuinie tinivaruhüritüani, müpaü tiva'aitüatü 'asimemücatehehüavenicü xeime 'icü hepaüsita.  
\v 22 Müpaü niutayüni, Yuri Tevi que nemütiteva, neuyeveca cuxi vaüca nemüticuinecü. Ta'uquiyarima, mara'acate memühüritüarie, mümeta 'inüaricü memüte'üquitamete yunaitü mecanenitixani'ericuni, necanimieriemücü, hairieca tucarisie necananucuquetüariemücü. 
\p  
\v 23 Müpaüta tinivacuxaxatüvacaitüni yunaime, Tevi xüca yuvaüriyani nehamatü muyeicanicü, queyutatuaca, queyuvaüriyani tucaricü sepa curuxisie mumierie, nehesie quetiviyani.  
\v 24 Que mü'ane müyutavicueisitüamücü caniyutatümaiyamücü. Que mü'ane müyutatümaiya necümana, mücü niyutavicueisitüamücü yemecü.  
\v 25 Tevi nai cuiepa mütixuave xüca ra'ivaque, tita ra'ivaqueyu xüca heuyuyehüanique xüca yutatümaiyanique. Tixaü pücara'ivaqueyu.  
\v 26 Que mü'ane münesiteviya miteviya neniuqui, neta Yuri Tevi que nemütiteva nepiteviyani 'iya quepaucua nemunuani nemarivetü, ne'uquiyaripaü visi ne'anetü, netupirisixima memüpasie Cacaüyarisie mieme vahamatüa.  
\v 27 Xasunicü nepütixecühüave, hipatü 'uva memu'uva mepücacuini mexi mecanenierivave que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu. 'Ariqueque mecanicuicuni. 
\s1 Yücü tiyuxexeiyatü que müratüa 
\r (Mateu 17:1‑8; Maricuxi 9:2‑8) 
\p  
\v 28 Mericüsü 'inüca 'icü niuqui, 'atahaica tucari yacütütü 'anucayacu, yemurisie neutiyune yutanenevienique, Pecuru Vani Cacuvu varavitütü.  
\v 29 Hicü yuneneviecacu niericaya yücü tiyuxexeiyatü nayani, 'ixuriquiteya tuxatü xavavatütü nayani.  
\v 30 Hicü 'uquisi yuhutatü hamatüana meteniutixatatücüne. Müme Muisexi 'Eriyaxi mecanihümetücaitüni,  
\v 31 visi meteyuxexeiyatü Quesusipaü metenicuxatacaitüni que mütiyemiecai, que müraye'aniquecai Querusaremesie.  
\v 32 Mericüsü Pecuru hipatü hamatüana memu'uvacai yunaitü mecanicusucaitüni. Cuini mieme mecateneucusicucaitüni. Me'anutaneniereca menixeiya visi 'aneme, 'uquisi menivaruxeiya yuhutame 'auriena meti'ucame.  
\v 33 Müme meyehuximecacu Quesusisüa, Pecuru müpaü tinitahüave, Ti'üquitame 'aixüa cani'aneni 'uva temu'uvacü. Hicümü haica xamaruyari tepütivevieni, 'ahesie mieme xeime, Muisexisie mieme xeime, 'Eriyaxisie mieme xeime. Müpaü niutayüni 'asicatimaitü que mainecai.  
\v 34 Yaticuxatacacu haivitüri nanutateni nivareutinani. Vareutinaximecacu meniutimamani.  
\v 35 Hicü haivitürisata xevitü müpaü niutayüni, 'Icü caninenivetüni, yemecü nemenuyexei. Xequene'enieca.  
\v 36 'Utaniucu, Quesusi yuxaüta niuyuhayeva. Müme cayuvatü meniutamare. 'Ana xeime mepücatehaxaxatüvacai tita memüte'uxei hepaüsita. 
\s1 Quesusi que mürenayehüa nunusi cacaüyari 'axa mü'ane miviyacai 
\r (Mateu 17:14‑21; Maricuxi 9:14‑29) 
\p  
\v 37 Mericüsü 'uxa'arieca yemurisie me'acahucacu yumüiretü menivaranucunaque teüteri.  
\v 38 Hicü 'uqui teüteri vasata 'uvetü müpaü tiniuhiva. Ti'üquitame 'acu, nenive queneuxeiya cuerietü xüa. Xei hücüa necanexeiyani.  
\v 39 Cacaüyari 'axa mü'ane picuviviya. Yapaucua picunünüve 'utahivacacu cuaimuxari vayeneicacacu. Haveri mieme picuhayeicava 'esivatücacu 'imieximetü xeicüa.  
\v 40 Nevarutavaviriecu 'ahesüa miemete teyü'üquitüvamete memenunü'anicü mecaniuyutatexieni.  
\v 41 Hicü Quesusi müpaü niutayüni, Cari hicü miemete yuri xepücate'erie, yu'iyarisie xepüyuxamurie. Quepaümexa peuyevese xehamatü nemuyeicani, quepaümexa nepüxenevieca. 'Ena quenatu'i 'anive.  
\v 42 'Amieximecacu cacaüyari 'axa mü'ane nenucahüani 'ixamurietü. Hicü Quesusi cacaüyari müca'itiya 'utatiecu nanayeveni nunusi, 'uquiyarieya niyetuirieni.  
\v 43 Yunaitü meni'iyarixiecaitüni Cacaüyari müya mütitürücaüyecaicü. 
\s1 Tavari Quesusi que mütivarutahüavixü que mütimierieniquecai 
\r (Mateu 17:22‑23; Maricuxi 9:30‑32) 
\p Hicü yunaitü mehüxiyacacu nai que mütiyurienecaicü, müpaü tinivarutahüave yuhesüa miemete teyü'üquitüvamete,  
\v 44 Xeme 'icü niuqui yu'iyarisie xequeneucayesa. Yuri Tevi netitevatü neniyetuiyamücü teüteri vamamasie.  
\v 45 Müme mepücaheitimaivavecai 'icü niuqui. Vahesie mieme ni'aviecaitüni, ya'ayumieme yamepücatehetimaivavecai. Memamatü mepücayuvaüriyacai memita'ivaviyaquecai 'icü niuqui hepaüsita. 
\s1 Que mü'ane müve'eme, que mutayü 
\r (Mateu 18:1‑5; Maricuxi 9:33‑37) 
\p  
\v 46 Mericüsü niuqui meniutixüatüatücüne, que mü'ane müme masi ve'emetütü mayaniquecai.  
\v 47 Quesusi timaitü que memüteyücühüavecai yu'iyarisie, nunusi yu'aurie niutaqueni.  
\v 48 Müpaü tinivarutahüave, 'Icü nunusi matetü quename nehesüa mieme, mücü 'ayumiemeyaricü xüca 'itanaqui'erieni, neta canenitanaqui'erimücü. Que mü'ane münesitanaqui'erieni ne, 'iyata canitanaqui'erimücü münesiheyenü'a. Que mü'ane yunaime xesata masi vaüca tixaü mücatihücü, mücü canive'emetüni. 
\s1 Que mü'ane mücatasi'aye'unie cataniparevieca, que mutayü 
\r (Maricuxi 9:38‑40) 
\p  
\v 49 Hicü Vani müpaü tinitahüave, Ti'üquitame, xeime tepuxei 'ahesüa niu miemetütü mütiva'aitüacai cacaüyarixi 'axa memü'anene memüvaxünacü teüteri. Peru tenitanenani 'ahesie mücativiyacü tahepaü.  
\v 50 Quesusi müpaü tinicühüaveni, Xepüca'inenaca. Xüca catasi'aye'unieca cataniparevieca. 
\s1 Quesusi que mütivarutati Cacuvu Vanimame 
\p  
\v 51 Mericüsü tucari 'aye'aximecacu manutivitüquienicü, 'ana neutiyune Querusareme cayucunuitüanüatü.  
\v 52 Niuqui tuayamete nivaranucuhaisitüiya. Müme mana me'uyehutü Samariyatari vaquiecarisie meniu'axüani tixaütü memütecuha'aritüanicü hesiena mieme.  
\v 53 Quiecatari mepücaheitanaqui'erie yemecü Querusareme müyemiecaicü.  
\v 54 Teyü'üquitüvamete Cacuvu Vanimatü mete'utamarieca müpaü metenitahüave, Ti'aitame, camatinaque temutiniucanicü 'Eriyaxi que mütiuyuri, tai taheima macanenicü müvatitaiyacü müme.  
\v 55 Peru Quesusi ta'aurie 'aveca nivarutatieni müpaü 'utaitü, Cari xeme 'asixepücatemate que mü'ane 'iyarisie xemüteviya.  
\v 56 Yuri Tevi netitevatü, que nemütinua, teüteri va'iyari neheuyexürienique nepücanua, masi nevatavicueisitüanique püta necaninuani. Hicü xeime quiecarisie püta menecüne. 
\s1 Teüteri Quesusisie memüteviyacucai 
\r (Mateu 8:19‑22) 
\p  
\v 57 Mericüsü huyeta me'uyehucacu, xevitü müpaü tinitahüave, Ti'aitame, 'ahesie necatiniviyamücü. Haque pememie, neta necanimieni.  
\v 58 Hicü Quesusi müpaü tinitahüave, Cauxaisi yuterü mecanexeiyani, viquixi taheima miemete yu'itua metehexeiyata, perusü ne Yuri Tevi netitevatü tixaü nepücarexeiya haque nemünetamuritaritüani. 
\p  
\v 59 Hicü xeimeta müpaü tiniutahüave, Nehesie quetineviyani. 'Iya müpaü tinitahüave, Queneneupitüa merie nemüyemiecü, ne'uquiyari nemücateucucü hemüyuque.  
\v 60 Müpaü tinita'eiya, Müquite quenivaruhayeva müme püta memüvacateucucü yuhesüa miemete müquite. 'Ecü pütasü quenemie, quetinecuxatani que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu. 
\p  
\v 61 Hicü xevitüta müpaü tinitahüave, 'Ahesie necatiniviyamücü Ti'aitame. Queneneupitüa xeicüa ne'ivama nemüvatateutüanicü merie.  
\v 62 Quesusi müpaü tinitahüave, 'Icumayüame hararu, xüca yu'utüma 'utaniereni, 'aixüa pücayüni. Cacaüyari yacü xeicüa canexeiyamücü ti'aitüvametüme. 
\c 10  
\s1 Que mütivareutanü'axüa haica teviyari heimana tamamata 
\p  
\v 1 Mericüsü 'arique Ti'aitame hipameta varuhüritüaca haica teviyari heimana tamamata meyupaümeme, yuhutatame nivareutanü'axüani memanucuhaitütüanicü naime quiecarisie naime quiepa haque mücü meta'aniquecai.  
\v 2 Müpaü tinivarutahüave, 'Isanari püvaücava, 'isanamete mepücayumüire. 'Ayumieme xequeneutavaviri 'isanari cusiyari, 'isanamete müvatanü'anicü yu'isanarita.  
\v 3 Xequeneuhuniri. Camü que nemütixetanü'axüani, muxasi türixi vahepaü xecaniyüacacuni 'üravesixi vasata xe'u'uvatü.  
\v 4 Xepücaheitücüni vipura xerai cacai. Huyeta xeime xepücavaüritüaca.  
\v 5 Haque xeme'axüani quita, müpaü meri xequeneutiyuaneni, 'Uva quiecatari 'aixüa xequetexeiyarieca.  
\v 6 Xüca mana 'ayecani que mü'ane müyuvaüriya 'aixüa mütixeiyarienicü, hesiena tinaquetü canayeimücü xevaürisica. Me xüca müpaü 'anetü ca'ayecani, xevaürisica caninuamücü xehesie.  
\v 7 Manatütü mücü quita xequeneyuhayevani xetecuatü xete'ietü tita memütexemicuani. Ti'ivamesie catininaqueni 'ivaricaya. Xepücayupatatüveni hipame vaquita.  
\v 8 Haque quiecarisie xeme'axüani, haque memüxetanaqui'erieni, xequetenecuaca tita xemütemiquieca.  
\v 9 Xequenivaranayexüri tecuicuicate mana miemete. Müpaü xequetenivacuxaxatüvani, Hicürixüa naye'aniri, Cacaüyari canisutüani 'ena ti'aitatü.  
\v 10 Haque quiecarisie memücaxetanaqui'erieni xehe'axüayu, vacaye 'utüa xe'uyehutü müpaü xequeneutiyua,  
\v 11 'Asita tumuanari xequiecarisie mieme mütasicuiema tacacaisie, tepiticase texehecüatüatü. Sepanetü xemücatasi'utanaqui'eri, ipaü xequetenemaica, tucari maye'acü Cacaüyari misutüacü ti'aitatü.  
\v 12 'Ipaü nepütixecühüave, tucariyari 'aye'ayu cuanivemecü mecani'itüariecuni vana quiecatari Suruma quiecatari cacuanivemecü me'itüariecacu masi. 
\s1 Que memücateyuvaüriyacai quiecaritesie 
\r (Mateu 11:20‑24) 
\p  
\v 13 Xüa 'ui xeme Curasini quiecatari, xüa 'ui Vesaira quiecatari. Türücaüyemecü xüca tiuyünique Tirusie Sirunisie que mütiuyü xehesüa, meripai mepütehayevaqueyu que memüteyuriecai, mepüyuhiveriecaqueyu maixa me'anacatütücaitü hiverica 'inüariyari, naxi meyucavirivatü.  
\v 14 Masi Tiru quiecatari Siruni quiecatari cacuanivemecü masi mecani'itüariecuni quepaucua 'isücame müvata'ivaviya, xeme püta cui cuanivemecü xe'itüariecacu.  
\v 15 Xemeta Caperünaumetari, que xeteyutituicaqueyu muyuavisiepai. Müquite vahesüa püta xecaneucaxüriyacuni. 
\p  
\v 16 Que mü'ane müxe'enie pünesi'enie. Que mü'ane müxexani'eri pünesixani'eri. Que mü'ane münesixani'eri pixani'eri que mü'ane münesiheyenü'a. 
\s1 Hutarieca que memüte'u'axüa haica teviyari heimana tamamata 
\p  
\v 17 Mericüsü haica teviyari heimana tamamata hutarieca meniu'axüani meyutemamavietü, müpaü me'utiyuatü, Ti'aitame 'acu, 'asita cacaüyarixi 'axa memü'anene yamepütecahu que temüteva'aitüa 'ahesüa temümiemetecü.  
\v 18 Müpaü tinivacühüaveni, Nesü necanixeiya Cauyumarie muyuavisie 'anacahüiyacu merücariyapaü.  
\v 19 Tamüsü heiserie nenixe'upitüani cuterixi terücaxi xemüvatiquesinacü, 'iya mütasi'aye'unie türücariyaya naime xema'ivacü heiserie necanixe'upitüani. Tixaü 'axa pücatixeyurieni.  
\v 20 Mücücü xepücayutemamavieca, cacaüyarixi yamemütecahucü que xemüteva'aitüa xeicüa. Xequeneyutemamavieca masi xemacayasariecü taheima. 
\s1 Quesusi que mütiyutemaviecai 
\r (Mateu 11:25‑27; 13:16‑17) 
\p  
\v 21 Mericüsü 'ana niyutemaviecaitüni 'Iyari Mütiyupata yatipitüacacu. Müpaü niutayüni, Ne'uquiyari pemüti'aita taheima cuiepa meta, pamüpariyusi nepümasipitüa 'icü pemütiuti'avietaxücü, müme memüteyü'üquitüavave müme memütemaivave memücaheitimanicü, türi püta vahesie mieme masihücüme pemayeitüacü. Hü ne'uquiyari, 'aixüa 'ane pepü'eriecai müpaü pemütiyurienecaicü. 
\p  
\v 22 Nai netiniyetuiriyarieni ne'uquiyari yanetipitüacacu. Xevitü 'asipücatimate que müpaicü nu'aya, 'uquiyarieya xeicüa müpaü catinimaica. Xevitü 'asipücatimate que müpaicü 'uquiyarieya, nu'aya xeicüa müpaü catinimaica, me nu'aya xüca yuvaüriyani mixeisitüanicü xeime, mücüta müpaü catinimaica. 
\p  
\v 23 Hicü ta'aurie 'aveca müpaü tinivarutahüave teyü'üquitüvamete yühücüate metitecacu, Müme memunenierixü que xemüte'unenierixü xeme, 'aixüa mecani'itüarieca müme.  
\v 24 Müpaü nepütixecühüave, yumüiretü texaxatamete te'aitamete meta mepixeiyacucai tita xemüte'uxei xeme, peru mepüca'ixei. Mepi'eniecucai tita xemüte'u'eni, peru mepüca'i'eni. 
\s1 Samariyatanaca 'aixüa mütiuca'iyaricai 
\p  
\v 25 Mericüsü xevitü 'inüaricü müti'üquitametücai nanucuqueni 'i'isipanique. Müpaü niutayüni, Ti'üquitame, tita reuyevese müpaü nemütiyurienicü, tucari mücaxüve nehesie mütinaquenicü.  
\v 26 'Iya müpaü rehüave, 'Inüari niuquiyarisie que re'uxa. Que peticuterüva.  
\v 27 Mücü müpaü tinicühüaveni, Müpaü cananuyüneni, Peninaqui'eriecamücü Ti'aitame mü'acacaüyari naime que pemüre'iyaricü naime que pemüti'amatecü, naime 'atürücariyacü, naime que pemüticu'erivacü. Mücü meta, pecaninaqui'eriecamücü 'ahepaü tevi que pemüti'anaqui'erie.  
\v 28 Quesusi müpaü tinita'eiya, Heiseriemecü peputa'a. Müpaü xüca petiyurieneni, pecanayeyuricamücü. 
\p  
\v 29 Peru mücü heiseriemecü yaticamiecatü yuhecüatamütü müpaü tinicühüaveni Quesusi, Mericüte, que püpaicü nehepaü tevi.  
\v 30 Hicü 'ita'eiyaca, Quesusi müpaü niutayüni, Heiva tevi Querusareme heyeyaca Quericu neucamiecaitüni. Mericüsü tenavayamete menenucunaque. Me'itiquemaripieca me'icuvaxüaca menecüne müximeme me'ucu'eirieca.  
\v 31 Mericüsü 'asicatimaitü que mütiuyü mana neucamiecaitüni mara'acame mücü huyeta. 'Ixeiyaca mana niuyeyani yateva.  
\v 32 Yaxeicüatari Revi nuivarieyasie mieme xevitü tuquita mütiparevivametücai muva 'uyemietü yateva niuyeyani.  
\v 33 Perusü xevitiüxa Samariyatanacatütü mana 'uyemietü hesüana caninuani. 'Ixeiyaca nitinenimayata.  
\v 34 'Aura 'uyaca 'ixuriqui neiverieni xuriya maneicacaisie, haseiticü vinucü 'i'uhayemaca. 'Enuti'icataca yupuxusie mesunipai cani'atüani. Mana ni'üviyacaitüni.  
\v 35 Hicü 'uxa'arieca xei teviyari 'inüariyari vati'üca ni'üitüani mesuni cusiyari müpaü ticühüavetü, Quene'üviyani. Hesiena mieme xüca tixautü petinanaimücü, xüca 'acuxi heuyeveca, nepütinetuani quepaucua nemayeneni.  
\v 36 Hicü Quesusi müpaü tinitahüave xevitü mi'isipanecai, Mericüte que peticu'eriva. 'Ime yuhaicatü que mü'ane yuhepaü tevipaü pixei, tenavayamete me'enucunaquecu mücü tevi.  
\v 37 'Iya müpaü rehüave, Que mü'ane mitinenimayataxü, mücü pühücütücai. Hicü Quesusi müpaü tinitahüave, 'Ecütari quenemie, hepaüna quetineyurieneni. 
\s1 Quesusi que mürecu'ivataxü Mariya Marita vahesüa 
\p  
\v 38 Mericüsü mana meniu'uvacaitüni. Hicü Quesusi xeime quiecarisie neutahani. 'Uca Marita titevatü nita'inieni yuquita.  
\v 39 Yu'iva 'ucatüme pexeiyacai Mariya titevacame. Mücü Quesusitüa 'acaitü ni'eniecaitüni niuquieya.  
\v 40 Mericüsü Marita püyuxamuriecai vaüca ticumaüvatü mütivaminicü. Mana 'utaqueca müpaü niutayüni, Ti'aitame, yapecara'eriva ne'iva nexaüta münesi'ucu'eiricü nemütixeminicü. Yaquetineutahüavi pünesiparevieni.  
\v 41 Quesusi müpaü tinicühüaveni, Neuxei Marita, vaücavacü pepü'a'iyaritüa pepü'amuina.  
\v 42 'Esiva peuyevese xeicüa, xevitü xeicüa. Mariya canenuyexeiya tita masi 'aixüa müti'ane. Pücanavaiyarieni. 
\c 11  
\s1 Nenevieri hepaüsita que müti'üquitacai Quesusi 
\r (Mateu 6:9‑15; 7:7‑11) 
\p  
\v 1 Mericüsü heiva 'aniucateitüni yunenevietü. Yunenevieri 'unücu, hesüana miemete teyü'üquitüvamete xevitü müpaü tinitahüave, Ti'aitame, quetatine'üquitüaca temütaneneviecacü, Vani que mütivaru'üquitüa yuhesüa miemete teyü'üquitüvamete.  
\v 2 Mücü müpaü tinivacühüaveni, Quepaucua xemüyunenevie 'ipaü xequeneutiyua, 
\q1 Ta'uquiyari taheima pemacave, 
\q1 Quememateheuyehüvirieca que pemütipasie. 
\q1 'Enata queneusutüa pe'ti'aitatü. 
\q1 Cuiepa yamequeteyurieca que matinaque, 
\q1 Taheima que memüteyurie. 
\q1  
\v 3 'Icuai tucaricü que temüteheiyehüva, 
\q1 Tucaricü yaquetatinemicuani. 
\q1  
\v 4 'Axa que temüte'uyuri quetatineuyehüvirieca, 
\q1 Tameta tetevareuyehüviriecacu 
\q1 Müme 'axa memütasiyurie yunaitü. 
\q1 Pepücatasipitüaca temü'inüasienicü, 
\q1 Masi quetaneutavicueisitüa 
\q1 'Axa temüca'itüarienicü. 
\p  
\v 5 Müpaüta tinivarutahüave, Xüca xevitü xeme yuhamicu hexeiyani, mücü xüca hesüana nuani tücari hixüapa müpaü rehüavetü, Nehamicu 'acu, haica payari queneneuniütüa.  
\v 6 Tamüsü xevitü nehamicu nehesüa caninuani cuyeicame, tixaü necarexeiyacacu nemütimini.  
\v 7 Quita mayeca müpaü que 'utayüni, Quetineuhayeva. Quitenie püreuname, netüriyama tanaitü tepuhe. Nepücayüve nemanucuqueni nemümasiniütüani.  
\v 8 Müpaü nepütixecühüave, canihamicuyatüni, peru mücü 'ayumiemeyaricü xeicüa püca'anucuqueni püca'iniütüani. Siqueresü 'iya munua mücayutiteviyacü püta quiecame panucuqueni piniütüani tita müreuyehüva.  
\v 9 Müpaü nepütixecühüave ne, xüca xe'ita'ivauni xecatehayevatü xecanimiquiecuni. Xüca xe'icuvauni xepitaxeiya. 'Itupari xüca xe'uyuitüani xepüteheuyepiyarieni.  
\v 10 Yunaitü memita'ivau mepitanaqui'erie yu'ivaurica, yunaitü memicuvautüve mepitaxeiya yunaitü, 'itupari memücuyuitüva mepüteheuyepiyarüva. 
\p  
\v 11 Que mü'ane xeme yunive mexeiya, xüca nu'aya pa 'itavavirieni, que 'imini tete pa xatatü. Me xüca quesü 'itavavirieni, que 'imini cu quesü xatatü.  
\v 12 Me xüca 'itavavirieni tavari, que 'imini terüca.  
\v 13 Xeme 'axa xemüte'u'iyari xüca 'aixüa 'anemecü xetevamicuani yütüriyama, xe'uquiyari taheima macave masi yemecü 'Iyari Mütiyupata taheima mümieme canivamimücü müme memitavaviri. 
\s1 Que memüte'ixanetacai Quesusi, müpaü me'utiyuatü quename cacaüyari 'axa mü'ane 'inücai 
\r (Mateu 12:22‑30; Maricuxi 3:19‑27) 
\p  
\v 14 Mericüsü nitahüave cacaüyari 'axa mü'ane mixünacü tevi. 'Iya cacaüyari 'iviyacacu tevi pünenuriecai. Hicü cacaüyari 'ixünacu, tevi tiniutixatatüyani münenuriecai. Teüteri menihüxiyacaitüni.  
\v 15 Peru hipatü müme müpaü meniutiyuanecaitüni, Cacaüyarixi 'axa memü'anene va'uquiyarisie mütiviyacü Peheresepurisie, 'ayumieme nivaranuyenü'avani cacaüyarixi 'axa memü'anene.  
\v 16 Hipatüta me'i'isipatü 'inüari menitavavirieni taheima mieme.  
\v 17 Mücü va'iyaritüarica maitü müpaü tinivarutahüave, Naime cuiepa, xüca quiecatari hixüata meyusana, mana pacumavere. Xeime quie quiecatari xüca hixüata meyusana menita'unicuni.  
\v 18 Cauyumarie xüca hixüata yusana, que reuterive ti'aitametütü. Xemesü xeputiyuane quename Peheresepurisie netiviyatü nevaranuyenü'ava cacaüyarixi 'axa memü'anene.  
\v 19 Ne mericü xüca Peheresepurisie netiviyatü nevaranuyenü'avani cacaüyarixi 'axa memü'anene, xenivema que mü'ane rahesie meteviyatü mepüvaranuyenü'ava. Müme 'ayumieme xehesie mecatenahüpacuni.  
\v 20 Mesü xüca Cacaüyari türücariyayacü püta nevaranuyenü'avani cacaüyarixi 'axa memü'anene, xehesüa canisutüani Cacaüyari ti'aitatü. 
\p  
\v 21 Tevi mütürücaüye cuya tepüaya ma'ü mexi 'i'üviya quie, cayuvatü puma piniteya.  
\v 22 Que mü'ane masi yemecü mütürücaüye nuame 'e'ivame, pinavairieni cuya tepüaya hesiena yuri müti'eriecai, yucupaniyeruma püvamini tepüateya. 
\p  
\v 23 Que mü'ane nehesie mücativiya pünesi'aye'uni. Que mü'ane nehamatü müca'icuxexeüriva pitaxürüva. 
\s1 Cacaüyari 'axa mü'ane tavari que mütiviya tevi 
\r (Mateu 12:43‑45) 
\p  
\v 24 Cacaüyari 'axa mü'ane 'ixüname tevi, macuvaquisie puyeicani 'uxipiya cuvaunetü. Yutexienetü müpaü paineni, Nepüyemie nequita nemüvayetüasie.  
\v 25 Nuame pitaxeiya vaye'itiyacame 'aixüa tiuye'aneme.  
\v 26 'Ana püyemie püvata'inieni hipame cacaüyarixi masi cuini mieme 'axa memü'anene 'atahutame. Meheutahaxüame, muva me'ayetetü mepacüne. 'Imatürieca mücü tevi masi yemecü 'axa 'itüarietü payani, que müca'itüariecai matüaripai. 
\s1 Müme yuricü 'aixüa memü'itüarie 
\p  
\v 27 Mericüsü müpaü ticuxatacacu, 'uca teüteri vasata muyeicacai niutahiva müpaü 'utaitü, 'Aixüa que 'itüariecaitüni que mü'anesie pemüyecatei que mü'ane mümasisisitüacai.  
\v 28 Mücü müpaü niutayüni, Masisü püta, 'aixüa que me'itüarieca müme Cacaüyari niuquieya memü'enie yamemütecahu. 
\s1 'Ana miemete 'axa mete'u'iyaritü 'inüari que memüte'itavaviri 
\r (Mateu 12:38‑42; Maricuxi 8:12) 
\p  
\v 29 Hicü teüteri meyucuxeürieximecacu müpaü tiniutixatatüyani, Hicü miemete teüteri 'axa teyuruvamete mecanihümetüni. Menicuvautüveni 'inüari, peru 'inüari mepücapitüarieni. Cunasi 'inüarieya xeicüa mecanipitüariecuni.  
\v 30 Cunasi 'inüari que müratüa Ninivetari vahesie mieme, neta Yuri Tevi que nemütiteva 'inüari necanayeimücü hicü miemete teüteri vahesie mieme.  
\v 31 'Uca taserieta müti'aitametücai cuiepa cananucuquemücü titahecüataque hicü miemete teüteri vahepaüsita quepaucua 'isücame müvata'ivaviya, vahesie pürahüivani mücü meyetüacü cuie manunieresie mi'enienicü Sarumuni que mütimaivecai. Tamüsü que mü'ane mütimaive Sarumuni que mücatimaivecaipaü 'uva puyeica.  
\v 32 Ninivesie quiecatari mepanucu'uni metetahecüataque hicü miemete vahepaüsita. Vahesie pürahüivani, Ninivetari memüte'uhayevaxücü que memüteyuriecai Cunasi tivarutaxatüacu. Tamüsü que mü'ane mütürücaüye Cunasi mücatitürücaüyecaipaü 'uva puyeica. 
\s1 Tavaiyari cüxemeya 
\r (Mateu 5:15; 6:22‑23) 
\p  
\v 33 Cüxeme 'utaiyame püca'iti'avieta, cacunicü püca'enucanani. Vapai püta pecayeni, teüteri me'atahaxüaximetü memixeiyacü hecüariyaya.  
\v 34 Mericüte, tahüxie tavaiyari cüxemeya canihücütüni. Xüca 'ahüxi 'aixüa reu'erieca, 'aixüa 'iyaricü xüca peti'amicuani, pecanihecüariviyarieca 'avaiyarisie naime. Me xüca 'axa 'aneni 'ahüxi, pecati'amimütü 'avaiyarisie pecaniyüriyarieca.  
\v 35 'Ayumieme quene'acuerivayurieca, 'ahesüa mieme cüxeme capa 'uyürecü.  
\v 36 Xüca 'avaiyarisie pehecüariviyarieca naimesie, tixaü catiyürivecacu, naitü canihecüacamücü, cüxeme que matihecüariviya xavatütü. 
\s1 Quesusi que mütivaniuquimacai Pareseusixi, müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai vahamame 
\r (Mateu 23:1‑36; Maricuxi 12:38‑40; Rucaxi 20:45‑47) 
\p  
\v 37 Mericüsü tiuhayevacu, Pareseutütü nita'inieni hesüana müticuanicü. Muva heutahaca mana nayerüni.  
\v 38 Pareseu 'ixeiyaca niuhüxiyani müca'ucamaimacü meri caticuaivetü cuxi.  
\v 39 Hicü Ti'aitame müpaü tinitahüave, Hicümüsüari xeme Pareseusixi tecüxi xacü herie xepüca'itiva, peru yutaüta xepühüpüne xetenavacutü 'axa xeteyurietü.  
\v 40 'Asixepücatemate. Que mü'ane mitavevi herie taütanata catitavevi.  
\v 41 Masi taütana miemecü xequeteneyumicuani xeteyucanenimayatü, mücücü naitü 'itiyatü nayeimücü xehesie mieme. 
\p  
\v 42 Perusü xüa 'ui xeme Pareseusixi. Tamamata taparisie mieme, xei tapari xepüyuvaüriya xemixatüanicü Cacaüyari yerüvavuena xura naime tupiriyasie mieme peru xepücayuvaüriya heiseriemecü yaxemütecahunicü, xepücayuvaüriya xeminaqui'eriecacü Cacaüyari. Müpaü püta püreuyevese müpaü xemüteyuriecacü, siepüre xecatehayevatü xei tapari xe'ixatüatü. 
\p  
\v 43 Xüa 'ui xeme Pareseusixi. Püxenaque yunaime vahüxie xemayeyaxecü tuquita, xemüvaüritüariecacü quiecari hixüapa.  
\v 44 Xüa 'ui xeme. Teuquiya müca'aviesiepaü xecani'aneneni. Teüteri teuquiya mecaniquesinani 'asimecatemaitü. 
\p  
\v 45 Mericüsü xevitü 'inüaricü müti'üquitametücai müpaü tinitahüave, Ti'üquitame, müya pe'utaitü pepütasiniuquima tameta.  
\v 46 'Iya müpaü tinicühüaveni, Xüa 'ui xemetari 'inüaricü xemüte'üquita. Teüteri xepüvaruti'icatüva 'icate mücuanivecü. Va'icate xemücumaüvani ni yu'itüvamecü xepücayuvaüriya xevaparevienique. 
\p  
\v 47 Xüa 'ui xeme. Texaxatamete vateuquiya 'inüariyari xecanivevieca, xe'uquiyarima mevarucuicu.  
\v 48 'Ayumieme xepüyuhecüata, xe'iyari yacani'aneneni xe'uquiyarima que memüte'uyuri. Müme mepüvarucui, xeme va'inüari xepüvevi. 
\p  
\v 49 Cacaüyari timaivetü 'ayumieme müpaü niutayüni, Texaxatamete nepüvatanü'airiexüani nü'arisixi meta. Hipame müme mepüvacuini mepüvaruveiyani.  
\v 50 'Ayumieme hicü miemete teüteri vahesie catinahüivamücü yunaime texaxatamete vaxuriyacü cuie munetüariesie hicüque mütayeurivecü,  
\v 51 Haveri xuriyayacü meri 'asita Sacariya xuriyayacüque mumierie mürayutimavatüre heyeyaca tuquita caheta'avetü. Hü, yanepütixecühüave, hicü miemete teüteri vahesie catinahüivamücü. 
\p  
\v 52 Xüa 'ui xeme 'inüaricü xemüte'üquitamete. Xepinava quitenie yaviyari cümana teüteri metemaivavemete memacünequecai. Xemetütü xepüca'aye'axüavave, xepüvanena hipame memaye'axüaniquecai. 
\p  
\v 53 Mericüsü vayeyacu müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai Pareseusixi yunaitü menitixeümatücüne cuini mieme. Meniti'ivaviyatücüne müticuxatanicü vaücava hepaüsita  
\v 54 me'ihupietü memiviniyanicü niuquieyacü. 
\c 12  
\s1 Tiyucuxanariyame Pareseusixi vahesüa mieme 
\p  
\v 1 Mericüsü 'ana teüteri vaüca miriyari meyupaümetü meyucuxeüriecu yuquetasie me'a'uvecacu, nisutüani müpaü tivacuxaxatüvatü yuhesüa miemete teyü'üquitüvamete, Xequeneyucuerivayurieca masi Pareseusixi vahesüa mieme tiyucuxanariyame hepaüsita, yacü xeicüa que memüteyurie 'avie, xemeta capa xe'useviximarienicü.  
\v 2 Peru naitü müranucuname xeiyarietü nayeimücü, naitü mütiuti'aviesie masiücütü canayeimücü.  
\v 3 'Ayumieme müpaü nepaine, nai que xemütecuxata yüvipa, hecüaripa cani'enieriecamücü. Cayuvatü xemutiyuane quita, qui heima meti'utü yamecateniuhivacuni. 
\s1 Que mü'ane xepümacaxe 
\r (Mateu 10:28‑31) 
\p  
\v 4 Müpaü nepütixecühüave xeme necupaniyeruma, xepücavamacarüca müme memüyüvave tavaiyari memümieni xeicüa peru 'arique memücayüvave 'asimemüteyurieni masi vaüca.  
\v 5 Nepütixetaxatüani que mü'ane xemümacarüca. Xequenemacarüca que mü'ane 'imieme tevi heiserie mexeiya meicahüanicüta xasi taiyariyarisie. Hü, müpaü nepütixecühüave, 'iya xequenemacarüca. 
\p  
\v 6 Tamüsü 'üxaviquixi que memütetuiya yu'auxüvitü huta senitavuyari mecate'aye'axe. Peru ni xevitü müme pücatümaiyarie Cacaüyari hüxie.  
\v 7 Mücü meta, xecüpa xemu'usie mieme naitü püti'inüasieve. Xepücaheumamaca. Yumüiretü 'üxaviquixi que memüte'aye'atüca, xeme masi vaüca xepüte'aye'atüca. 
\s1 Que mü'ane müyutahecüata teüteri vahüxie, quename nehesüa mieme 
\r (Mateu 10:32‑33; 12:32; 10:19‑20) 
\p  
\v 8 Müpaü nepütixecühüave, yunaitü memüyuhecüata teüteri vahüxie quename nehesüa memiemete, neta Yuri Tevi que nemütiteva necaninehecüatamücü quename vahesie netiviya Cacaüyarisüa miemete niuqui tuayamete vahüxie.  
\v 9 Que mü'ane müyucu'imava teüteri vahüxie quename nehesie camieme 'utaitü, mücüta pücamarivani Cacaüyarisüa miemete niuqui tuayamete vahüxie. 
\p  
\v 10 Yunaitü memüniuquixi Yuri Tevi hepaüsita, mecaniyüvaveni memüteheuyehüviyarienicü. Perusü que mü'ane 'axa mütayüni 'Iyari Mütiyupata hepaüsita, mücü pücayüveni müreuyehüviyarienicü. 
\p  
\v 11 Quepaucua xemanuhapanieni tuquipa miemete vahüxie te'aitamete heiserie memexeiya vahüxie, xepücayu'iyaritüaca quepaü xemütetiniuni yuhesie mieme, que xemutiyuane.  
\v 12 'Anatütü 'Iyari Mütiyupata müpaü pütixe'üquitüaca que müreuyevese müpaü xemutiyuanenicü. 
\s1 Tevi müxicutücai 'asimücatimaicai 
\p  
\v 13 Hicü teüteri vasata 'uvetü xevitü müpaü tinitahüave, Ti'üquitame, yaquetineutahüavi ne'iva münesi'üitüanicü tita nehesie mütinaque taquemasi tita mütatiucu'eiriri.  
\v 14 Quesusi müpaü tinitahüave, Neuxei, que mü'ane xe'isücame pünesi'ayeitüa xepini nemütisananicü.  
\v 15 Hicü müpaü tinivarutahüave, Xequeneyucuerivayurieca naimecü, xequeneyü'üviyani capa xeteyucahive'eriecacü 'axa müti'anecü. Piniteya ranuyuhayevacacu pücatucari.  
\v 16 Hicü 'üxasi hepaüsita ticuxatatü tinivaruti'üquitüatüyani müpaü 'utaitü, Tevi müxicutücai cuie nexeiyacaitüni cuini mieme mütiutixuxuavitüvacai.  
\v 17 Hicü müpaü tiniyücühüavecaitüni yu'iyarisie, Quesü netiyurieni. Tixaü nepücarexeiya haque nemeiti'uta netüricu.  
\v 18 Hicü müpaü niutayüni, Tamüsü 'ipaü nepütiyurieni. Nepica'una necaxetunite, 'epapame masi nepütivevieni. Mana nepeiti'uta netüricu nepinite.  
\v 19 'Anari ne'iyarisie müpaü nepütinecühüaveni, Ne'iyari 'acu, vaüca pinite pecatiniuti'uta müixa viyarisie mieme. Quene'uxipieca quetinecuaca quetine'ieca pe'atemavietü.  
\v 20 Perusü Cacaüyari müpaü tinitahüave, Cari 'asipepücatimate. Hicü tücacüta 'a'iyari pepütavaviyarieni. Tita pemütiuti'utaxü, que mü'ane piniteya pürayani 'ana.  
\v 21 Yaxeicüa cani'aneni que mü'ane yuhesie mieme müyuti'usiri vaüca, peru mücaxicu Cacaüyari que mütixeiya. 
\s1 Que mücareuyevese müyu'iyaritüacacü müyumuinanicü 
\r (Mateu 6:25‑34) 
\p  
\v 22 Hicü müpaü tinivarutahüave yuhesüa miemete teyü'üquitüvamete, 'Ayumieme müpaü nepütixecühüave, xepücayu'iyaritüaca yutucari hepaüsita que xemütecuani, yuvaiyari hepaüsita que xemüteyutiquemaritüani.  
\v 23 'Icuai xeicüa pücatucari, 'ixuriqui xeicüa pücaravaiyari.  
\v 24 Xequenivara'erivani cuasari. Mepüca'uca'e mepüca'isana. Caxetuni 'iqui mepücahexeiya. Cacaüyaritütü catinivamicuani. Viquixi que memüte'aye'axe, xeme cuini mieme masi xecate'aye'axe.  
\v 25 Que mü'ane xeme yu'iyaritüatü püyüve 'e'utevitü mayuyeitüani xüca 'esi'utevini.  
\v 26 Mericü 'esiva xeicüa xüca xecayüvaveni, titayari xeteyu'iyaritüa naimecü. 
\p  
\v 27 Tuturi xequena'erivani, que mücativita que mücatisa'a. Peru 'ipaü nepütixecühüave, Sarumuni cuini mieme visi que mü'anecai, visi pücaranacatücücai vahepaü ni xeimepaü 'icü tuturi.  
\v 28 Mericü xüca Cacaüyari müpaü tiquemaritüaca 'üxa 'üsita mieme hicü muxuave 'uxa'a huxunuta meucaxüriyani, masi yemecü catixequemaritüaca xeme. Cari 'esiva xeicüa yuri xepüte'erie.  
\v 29 Tita xemütecua'acü xepüca'ayumiemetetüni, tita xemüte'iecü meta, xepücamuinarieca.  
\v 30 Teüteri naisarie cuiepa miemete 'ipaü 'aneneme nai mepücuvautüve. Xeme xe'uquiyari masi müpaü pütimate xemeiyehüvacü 'icü.  
\v 31 Xemesü xequeneyuvaüriyani Cacaüyari tixe'aitüvame mühücütünicü. Müpaü xeteyurietü, 'icü nai xepümiquienitari. 
\s1 Que mütiti'uta taheima mieme 
\r (Mateu 6:19‑21) 
\p  
\v 32 Nemuxasima sepa xemücayumüire, xepücaheumamaca. Xe'uquiyari caniyuvaüriyani mütixepitüanicü tita mürexeiya ti'aitametütü.  
\v 33 Xequetenetuaca yupinite, xeteyuparevietü xequeteneyumicuani. Xequenanuhuri tumini maname mücaye'irive. Taheima xequeneuti'uta tita mücatixüve, haque tinavayame 'aura mücaheyeica haque cuisi mücareticuitamava.  
\v 34 Haqueva xemeiti'uta, manata miemecü xe'iyari yacani'anemücü. 
\s1 Ti'uximayatame mücaha'arisie 
\p  
\v 35 Xequeneyuha'aritüaca xe'ayühüatücaitü xecüxeme tacacu.  
\v 36 Xemeta teüteri vahepaü xequeneyüaca yucusiyari memücuevie. 'Asimecatemaitü quepaucua neüquiya 'ixüararipa mayeyani, mecanicuevieca cuitüva memüteheuyepienicü nuayu 'itupari heyuitüayu.  
\v 37 'Aixüa mecani'itüariecacuni müme te'uximayatamete xüca vacusiyari nuame varetaxeiya me'ayeneniereme. Yuricü nepütixecühüave, panuyühüani, mexa 'aurie püvacuyasaxüani, mana 'uyeicatü pütivamini.  
\v 38 Sepa tücari hixüapa sepa yuimuana munua, müya meteyuriecacu xüca varetaxeiya, 'aixüa mecani'itüariecacuni müme.  
\v 39 'Ipaüsü xequetenemaica, xüca quiecame müpaü timaicaque quepaucua tinavayame munuaniquecai, püca'ipitüaniqueyu meutahanicü quitana.  
\v 40 Xemeta xequeneha'arisieca. Quepaucua necanuaximeme xemünesi'erieca, Yuri Tevi que nemütiteva, 'ana necaninuamücü. 
\s1 Ti'uximayatame yamücaticamie 
\r (Mateu 24:45‑51) 
\p  
\v 41 Hicü Pecuru müpaü niutayüni, Ti'aitame, 'icü 'üxasi hepaüsita peti'üquitatü tame petatixata, nusu pepüvaxata yunaime.  
\v 42 Ti'aitame müpaü rehüave, Qui cusiyari que mü'ane pühüritüani yuquie quiecatari vacü, tucari 'aye'ayu müvati'inüasirienicü va'icuai. Que mü'ane yamüticamie, que mü'ane mütiyumate, mücü canihüritüariecamücü.  
\v 43 Mücü ti'uximayatame 'aixüa cani'itüariecamücü xüca cusiyarieya nuame 'itaxeiya müpaü tiyurieneme.  
\v 44 Yuricü nepütixecühüave, yupini nai hepaüsita pütihüritüani.  
\v 45 Me xüca mücü ti'uximayatame müpaü tiyücühüaveni yu'iyarisie, Necusiyari 'epüreutevi canuavetü, xüca varutivatüyani te'uximayatamete 'uquisi 'ucari, xüca ticucuaneni xüca cu'ieneni xüca taveneni,  
\v 46 mücü ti'uximayatame cusiyarieya caninuamücü quepaucua müca'icuevie, yapaucua quepaucua 'asimücatimate ti'uximayatame. Hixüata piviteni, pipitüani yamemücatecahu vahepaü.  
\v 47 Mücü ti'uximayatame yamütimaicai que mütinaquecai cusiyarieya, peru mücayucuha'aritüa 'asimücatiuyuri que mütinaquecai, mücü cuini mieme canicuveiyaxüamücü.  
\v 48 Que mü'ane püta 'asicatimaitü yamütiuyuri para mücuveiyaxüanicü, 'ayüveca xeicüa pücuveiyaxüani. Que mü'ane vaüca mütiumiquie, mücü vaüca pütitavaviyarieni. Que mü'ane vaüca mühüritüarie, vaüca masi pütitavaviyarieni. 
\s1 Quesusi hixüata que mütivasana 
\r (Mateu 10:34‑36) 
\p  
\v 49 Ne necaninuani tai nemeucahüanicü cuiepa. Xücate 'utinaisienique tüma.  
\v 50 Peuyevese nema'ivarienicü nemümierienicü, tevi que müranucanamiepaü hacü quepaucua muca'üyarie. Haveri mieme nepütiuca'eniva mexi ca'aye'ave.  
\v 51 Que xetecu'eriva nemunuacü nevapitüanique cuiepa memütama 'aixüa memüteyuxeiyanicü. Tixaüsietü, 'ipaü nepütixecühüave, hixüata nemüvasanacü püta nepunua.  
\v 52 Hicü 'uxa'atüni yu'auxüvitü xei quiyarita miemete hixüata mepüyusanani yuhaicatü yuhutame mevaraye'unietü, yuhutatü yuhaicame mevaraye'unietü.  
\v 53 Hixüata mepüyusanani 'uquiyarieya 'eye'uniecacu yunive, nu'aya 'eye'uniecacu yu'uquiyari, varusieya 'eye'uniecacu yunive 'uca, nu'aya 'eye'uniecacu yuvarusi, yumu'e'ema me'ayuye'uniecacu. 
\s1 Titayari xecate'i'inüata 'icü tucarisie mieme, que mutayü 
\r (Mateu 16:1‑4; Maricuxi 8:11‑13) 
\p  
\v 54 Hicü müpaü tinivarutahüave teüteri, Quepaucua xemixeiya haivitüri 'e'a'enirümeme tau macayuyuipiquesie, cuitü xeputiyuane quename caviyerüme. Müpaü pütiyünitütü.  
\v 55 Quepaucua taserieta mu'eca, müpaü xeputiyuane quename 'uxüca. Müpaü pütiyüni.  
\v 56 Xeme yacü xeicüa xecaniyüaca, xepi'inüata cuie que mütiyuxexeiya muyuavi meta. Titayari xecate'i'inüata 'icü tucarisie mieme. 
\s1 Queneunütüa masixaneta, que mutayü 
\r (Mateu 5:25‑26) 
\p  
\v 57 Titayarita yücümana xecateheitimaivave tita mütiheiserie.  
\v 58 Quepaucua 'isücamesüa pemanuhanieni, huyeta xe'uhutü queneunütüa 'axanetame masixünacü, capa 'isücame hüxie masihe'atüanicü, 'isücame capa masiyetuanicü tupirisüa, tupiri capa masi'anutahüanicü casariyanata.  
\v 59 Müpaü nepümaticühüave, muva pepücavayeyeicani mexi pecati'atuave naimecü. 
\c 13  
\s1 Xüca xecate'uhayeva que xemüteyurie, xecanicuicuni, que mutayü 
\p  
\v 1 Mericüsü hipatü 'ana me'u'axüaca metenitaxatüani Carereyatari vahepaüsita, Piratu mütiuta'aitaxü memücui'ivacü mexi metemavatüvecai.  
\v 2 'Iya müpaü tinivacühüaveni, Que xetecu'eriva. Müya memüte'ucuinixücü que metemasiücü, quename mümetütü masi yemecü 'axa meteyuriecai, hipatü Carereyatari yunaitü 'axa que memücate'uyuri.  
\v 3 Pücatixaü. Masi müpaü nepütixecühüave, xüca xecate'uhayeva que xemüteyurie xeme, vahepaü xecanicui'ivacuni yunaitü.  
\v 4 Müme meta tamamata heimana 'atahaicatü memüyupaümecai vahesie mucave mücü tuxi Siruhesie müvarucui, que xetecu'eriva müme vahepaüsita. Que metemasiücü quename masi cuini mieme vahesie rahüivacai, hipatü teüteri Querusareme memütama yunaime vahesie que mücarahüivacai.  
\v 5 Pücatixaü. Masi müpaü nepütixecühüave, xüca xecate'uhayeva que xemüteyurie, yaxeicüa xecanicui'ivacuni yunaitü. 
\s1 Cüye müca'utixuaverixü hepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\p  
\v 6 Mericüsü 'icü 'üxasi hepaüsita ticuxatatü tini'üquitacaitüni. Tevi 'aniucateitüni cüye muca'iteüritaxü yuharaverita. Mana ni'axecaitüni 'icuaxi cuvaunetü cüyesie mieme. Cacanitaxexeiyacaitüni.  
\v 7 Hicü haraverita mühüritüariecai müpaü tiniutahüave, Camüsü haica viyari nepeucuyeixüa 'icuaxi necuvaunetü 'icü cüyesie mieme. Nepüca'itaxeiyave. Quenahüva, titayari cuie tisevixima xeicüa.  
\v 8 Peru tihüveme müpaü tinicühüaveni, Cusiyari 'icü visie queneuhayeva xeicüa, mexi hetüana nehecuieviyatüyani mexi havunu nehavivietüyani.  
\v 9 Xüca 'utixuavere 'aixüa püyüni. Me xüca catixaütüni, tepehüani que pemaine. 
\s1 Quesusi que mürenayehüa 'uca 'uxipiya tucariyarisie 
\p  
\v 10 Mericüsü 'uxipiya tucarisie tini'üquitacaitüni heiva xeime tuquita.  
\v 11 'Uca mana nayecateitüni cacaüyari 'axa mü'ane miviyacai tamamata heimana 'atahaica viyari 'iveranariyatü. Nanacatusicaitüni, pücayüvecai müyutaseiriyacü naime.  
\v 12 Hicü Quesusi 'ixeiyaca yu'aurie 'itahüaveca müpaü tinitahüave, 'Uca pepuxünarie que pemütiveranicai.  
\v 13 Hesiena 'utimecu yapaucua niutaseire. 'Aixüa nainecaitüni Cacaüyari hepaüsita.  
\v 14 Hicü tuqui va'üya ha'atü Quesusi menayehüacü 'uxipiya tucarisie, müpaü tinivarutahüave teüteri, 'Ataxevitü tucari puxuave quepaucua meuyevese yamüti'uximayacacü. Mücü tucarisie 'ayumieme xequene'axeni xequenanayexürivani, peru 'uxipiya tucarisie pücatixaüsietü.  
\v 15 Hicü Ti'aitame müpaü tinita'eiya, Cari xeme yacü xeicüa xepüyüa. Yuxexuitü xeme 'uxipiya tucariyarisie xecatevaxüna yupuixisixi yupuxuri haque memacuvü, xecatevarehapana xecatevaharitüva.  
\v 16 'Icü 'uca 'Apurahami caninu'ayatüni, peru Cauyumarie necuviecaitüni tamamata heimana 'atahaica viyari. Careuyevese 'uxipiya tucarisie müxünarienicü 'acuvietü.  
\v 17 Müpaü 'utayücu meniuyutiteteviya yunaitü memeye'uniecai, hipatü teüteri yunaitü meyutemamaviecacu nai que mütiyurienecaicü marivemecü. 
\s1 Musitasa 'imüariyari hepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\r (Mateu 13:31‑32; Maricuxi 4:30‑32) 
\p  
\v 18 Hicü müpaü niutayüni, Queri ti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu. Que 'aneme 'üquisicayari nexatatü nepihecüatani.  
\v 19 Musitasa 'imüariyaripaü cani'aneni. Tevi 'enutücüca yuharaverita neicaxürieni. 'Utavereca cüye nayani. Viquixi taheima miemete meniyuti'ituatüvacaitüni mamateyasie. 
\s1 Pa cuxanariyame hepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\r (Mateu 13:33) 
\p  
\v 20 Hicü tavari müpaü niutayüni, Que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu, que 'aneme 'üquisicayaricü nepihecüatani.  
\v 21 Pa cuxanariyamepaü cani'aneni. 'Uca 'enu'üca nitimuina pa mütüxiyarisie haica 'axuvayarisie, 'ariqueque naitü niuticuxanare. 
\s1 Quitenie 'esimayeva 
\r (Mateu 7:13‑14, 21‑23) 
\p  
\v 22 Hicü quiecarite 'emacuyeyeusie 'esimüyeyeusie caniuyeicacaitüni ti'üquitatü, Querusareme 'uyemietü.  
\v 23 Mericüsü xevitü müpaü tinita'ivaviya, Ti'aitame, hipatü xeicüa metetavicueisitüariexime. 'Iya müpaü tinivarutahüave,  
\v 24 Xequeneyumexüitüaca xemeutahaxüanicü quitenie 'esimayevasie. Müpaü nepütixecühüave, 'arique yumüiretü meneutahaxüacucacuni peru meniyutatexicuni.  
\v 25 Quiecame 'anucuqueme quepaucua müreunani quitenie, 'ana xeme tacua xeniyuhayevacuni 'itupari xeyuitüatüvetü müpaü xe'utiyuatü, Ti'aitame 'acu, quetatineuyepiri. Peru mücü müpaü tinixetahüavimücü, Ne nepücaxemate haque xememiemete.  
\v 26 'Ana xenisutüacuni müpaü xe'utiyuatü, Tame 'ahesüa tepütecuacai tepüte'iecai, 'ecüta tacaye 'utüa pepüti'üquitacai.  
\v 27 'Ana müpaü tinixetahüavimücü, Nepücaxemate haque xememiemete. Nehesüa xepücamiemete, xequeneutayeixüa. Cari yunaitü yaxepüteyurie que mücatiheiserie.  
\v 28 Mana xeniutisuanacuni xecaniyutaquevecuni, quepaucua xemüvaxeiya 'Apurahami 'Isahaqui Cacuvu texaxatamete yunaime mana me'u'uvame haque Cacaüyari müre'aita, xeme püta xe'anuyexüriyayu.  
\v 29 Tau matineicasie miemete macayuyuipiquesie miemete mecani'axüacuni, taserieta miemete ta'utata miemete mete'axüani meta. Mexa 'aurie menayaxicuni haque Cacaüyari müre'aita.  
\v 30 Camüsü, hicü miemete 'imatüremete, hipatü müme 'ana mexüacate mecanacünicuni, hicü miemete mexüacate meta, hipatü müme 'imatüremete mecanacünicuni. 
\s1 Quesusi yuhiverietü que mutayü Querusareme quiecatari vahepaüsita 
\r (Mateu 23:37‑39) 
\p  
\v 31 Mericüsü 'ana Pareseusixi hipatü hesüana meniu'axüani müpaü mete'icühüavetü, 'Uma quenemie, Herurexi pümasimiemücü.  
\v 32 'Iya müpaü tinivarutahüave, Müpaü xequetenehüaviyu nesimariutame, Neuxei, ne hicü 'uxa'a nepüvaranuyenü'avani cacaüyarixi 'axa memü'anene memüvatixünacü teüteri, nepüvaranayexürieni tecuicuicate. 'Ayeimana nepaye'atüarienitütü.  
\v 33 Mücü xeicüa, neuyeveca hicü'uxa'a nemücuyeicanicü varie meta. Vaüriyarica peuyevese yunaitü texaxatamete memücui'ivacü Querusareme, xaüsie pücatixaü.  
\v 34 Querusareme, Querusareme, 'ahesie quiecatari mecanivacuica texaxatamete, mecanivatituaxani müme 'ahesüa memeyenü'ariva. Müixa que nemütivacuxeürimücücai 'anivema, vacana yupixüxüisi que mütivacuxexeürivapaü yu'anatüa. Mepücayuvaüriyacai.  
\v 35 Camü xequi pücu'eiriva 'uyemavetü. 'Ipaü nepütixetahüave, tavari xepücanesixeiya mexi tucari ca'aye'ave quepaucua müpaü xemutiyuaneni, 'Aixüa que ticühüavarüvani que mü'ane Ti'aitamesüa miemetütü munua. 
\c 14  
\s1 Quesusi que mürenayehüa tevi meuhatücatei 
\p  
\v 1 Mericüsü Quesusi xeimesüa ninuani 'uxipiya tucarisie ticuanique. Mita'ini teüteri va'uquiyarima canixevitütücaitüni Pareseutütü. Müme menihupiecaitüni.  
\v 2 Hicü tevi meuhatücatei hüxiena nacateitüni.  
\v 3 Quesusi müpaü tinivaruta'ivaviya müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai Pareseusixi meta, Catitauniva 'uxipiya tucarisie menayehüanicü tevi, pücatauniva nusu.  
\v 4 Müme cayuvatü meniumacaitüni. Hicü ticuicame 'umayüaca nenayehüani neinü'ani.  
\v 5 Hicü müpaü tinivacühüaveni, Xevitü xeme xüca puxuya heucaveni müvatixavasie, ya puixieya xüca heucaveni, cuitü cativatihana 'uxipiya tucarisie.  
\v 6 Mepücayüvavecai tixaü memutiyuanenicü 'icü hepaüsita. 
\s1 Neüquiya 'ixüaramete 
\p  
\v 7 Hicü varuxeiyaca que memütehenuyexeiyacai haque masi 'aixüa mü'anenecai memayaxecü, 'üxasi hepaüsita ticuxatatü tinivaruti'üquitüatüyani müme memuta'inierie. Müpaü tinivarutahüave,  
\v 8 Quepaucua tevi müxeta'inieni neüquiya 'ixüararipa, haque masi 'aixüa mü'ane, mana xepüca'ayaxiqueni. Cauca xeime masi ve'eme 'uta'inie, 'ecü 'esiva peve'emetücacu xeicüa.  
\v 9 'Ahesüa nuame que mü'ane müxe'uta'ini müpaü pümaticühüaveni, Queneupitüa 'icü püta 'ena mayerünicü. 'Ana 'ecü pe'ateviyatü 'imatüreme 'üparieyasie pe'acaitü pepayani.  
\v 10 Masi quepaucua pemüta'inierieni, mana quenayexi 'imatüreme 'üparisie. Quepaucua munuani que mü'ane mümasi'uta'ini, müpaü pümatitahüave, Nehamicu, 'uma püta quenayexi 'aurava 'ura. 'Ana visi püraniuvani 'ahepaüsita yunaime 'ahamatü memuta'inierie vahüxie.  
\v 11 Yunaitü tixaütü metehümetüme memayuyeitüva, tixaü mecatehümetütü mecanayeitüariecuni, peru que mü'ane tixaü catihücütüme mayuyeitüva, mücü tixaütü tihücütütü canayeitüariemücü. 
\p  
\v 12 Hicü müpaü tinitahüave que mü'ane mita'ini, Quepaucua 'icuai pemüvevieca ya tuca ya taicai, pepücava'inieca 'ahamicuma 'a'ivama 'amarema 'auravatari memeuca'u xeicüa, tavari capa müme memasi'uta'inienicü, capa perapiniyariecacü.  
\v 13 Masi quepaucua 'icuai pemüvevieca, queniva'inieca müme memümamave memümamavavaqui memühurietüca memacücüpe püta.  
\v 14 Müme tixaü mepücatehexeiya cümana tavari memümate'apiniriecacü. Müpaü petiyurienetü 'aixüa pecani'itüariecamücü, tavari pepürapiniyarieca quepaucua memanucu'uni müme heiseriemecü yamemütecahu. 
\s1 'Icuai mariveme hepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\p  
\v 15 Hicü memuta'inierie xevitü, 'icü 'u'enieca, müpaü tinitahüave, 'Aixüa cani'itüarieca que mü'ane mürecuani haque Cacaüyari müre'aita.  
\v 16 Peru Quesusi müpaü tinicühüaveni, Xevitü tevi 'icuai niuvevieni mariveme. Yumüireme nivaruta'inieni.  
\v 17 Hicü tucari 'aye'acu memütecuanicü, neinü'ani yuhesüa mieme ti'uximayatame müpaü tivatahüaveque memuta'inierie, Xequenacüni, hicürixüa pücuha'arisie.  
\v 18 Hicü yuxexuitü yunaitü meniuyuti'imatücüne. Xevitü meri müpaü tinitahüave, Cuie nepenanai, peuyevese nemixeiyamiecü. Nepücayüve nemümiecü, quenereuyehüviri.  
\v 19 Xevitüta müpaü titahüavixü, Puixisixi nepüvarenanai 'auxüme yutayari. Nevareta'inüataque nepümie. Nepücayüve nemümiecü, quenereuyehüviri.  
\v 20 Xevitüta müpaü titahüavixü, 'Uca nepuvitütüarie, 'ayumieme nepücayüve nemümiecü.  
\v 21 Hicü ti'uximayatame nuaca müpaü tinitahüave yucusiyari. Hicü quiecame 'uyeha'aca müpaü tinitahüave yuhesüa mieme ti'uximayatame, Cuitü quiecarisie quenemie caye 'utüa huyeta. Memümamave memümamavavaqui memacücüpe memühurietüca quenivaravitüqui 'uva.  
\v 22 'Arique müpaü niutayüni ti'uximayatame, Cusiyari, que pemütiuta'aitaxü yanepütiuyuri. Mepücahüpüne cuxi.  
\v 23 Hicü cusiyarieya müpaü tinicühüaveni yuhesüa mieme ti'uximayatame, Huyeta quenemie tesariya que mütiucumane, vaüriyarica quenivarepitüa memahucü nequita memütahünecü.  
\v 24 'Ipaü nepütixecühüave, müme memuta'inierie, ni xevitü müme pücahe'inüata ne'icuai. 
\s1 Que müraye'axe xüca Cürisitusie tiviyani 
\p  
\v 25 Mericüsü yumüiretü teüteri 'utümana meniuhucaitüni. Ta'aurie 'aveca müpaü tinivarutahüave,  
\v 26 Xüca nehesüa nuani, xüca cava'uxive'erieca yu'uquiyari yuvarusi yü'üya yütüriyama yu'ivama, xücate ca'i'uxive'erieca yutucari meta, pücayüve nehesüa mieme tiyü'üquitüvame mayuyeitüvanicü.  
\v 27 Que mü'ane mücayuvaüriya curuxisie mümierieni, que mü'ane nehamatü müca'uyeica, mücü pücayüve nehesüa mieme tiyü'üquitüvame mayuyeitüanicü.  
\v 28 Xevitü xeme xüca tuxi tavevimücüni, mana carayerüni merie titi'inüataque que müraye'aca, xüca heixeiyani cümana minüni, me xüca catixaütüni.  
\v 29 Simiyenituyari tavevieyu, yutatexieyu minünicü 'aixüa pücayüni, yunaitü mecanitinanaimatücüne memüneniere  
\v 30 müpaü me'utiyuatü, 'Icü tevi qui caniusutüani, püyutatexie püca'inü.  
\v 31 Xeime cuiepa ti'aitame xüca yemieximeni xeime ti'aitamematü memüyutacuinicü, mana meri carayerüni, müpaü tiyücühüavetü tamamata miriyari varavitütü xüca 'acu yüveni menucunaquecü 'iya xei teviyari miriyari varavitütü hepana mamie.  
\v 32 Me xüca catixaütüni, teva heyeicacacu cuxi neüquixivieya, nü'arisixi penunü'airieni, pitavavirieni 'aixüa memüteyuxeiyanicü.  
\v 33 Yaxeicüatari yunaitü xeme xüca yupinite nai xecate'ucu'eirieni, xepücayüvave nehesüa miemete teyü'üquitüvamete xemayuyeitüvanicü. 
\s1 'Una hamuritü que mürayuyeitüa 
\r (Mateu 5:13; Maricuxi 9:50) 
\p  
\v 34 'Una 'aixüa cani'aneni. Xücate 'una hamuritü 'ayanique, titacü ra'usiürequeyu 'unatütü.  
\v 35 Aixüa cacani'aneniqueyu cuiepa meviviyanicü ni xasipa. Nanuyehüiyamücü xeicüa. Xaütü netü mu'enaxü que'u'ena. 
\c 15  
\s1 Muxa meuyevecai hepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\r (Mateu 18:10‑14) 
\p  
\v 1 Mericüsü müme cuviyexunusie mieme memüteyetuiriyari 'axa teyuruvamete meta hesüana meni'axecaitüni yunaitü me'i'enienique que müticuxatacaicü.  
\v 2 Hicü Pareseusixi, müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai meta, meniniuquixiecaitüni müpaü me'utiyuatü, 'Icü 'axa teyuruvamete canivanaqui'erieca, vahamatü tinecuaca. 
\p  
\v 3 Hicü 'icü 'üxasi hepaüsita ticuxatatü tinivaruta'üquitüani müpaü 'utaitü,  
\v 4 Xevitü xeme xüca xei sienituyari varexeiyani yumuxasi, xevitü xüca heuyeveni, mana 'üxapa cativacu'eirieni hipame nauca teviyari heimana tamamata heimana 'atanaucame, cativaumie meuyeve, 'itaxeiyameque xeicüa pütihayeva.  
\v 5 Yuteva hetaxeiyame, yunaiparie heicuyeme niyemieni yutemavietü.  
\v 6 Yuquie nuame nivacuxeürimücü yumarema 'auravatari yunaime müpaü tivacühüavetü, Xemeta xequeneyutemamavieca nehepaü, nemeitaxeicü nemuxa meuyevecai.  
\v 7 Müpaü nepütixecühüave, hepaüna meyüatü, cuini mieme mecaniyutemamavieca taheima quepaucua xevitü mütihayeva 'axa tiyurienetü. Nauca teviyari heimana tamamata heimana 'atanaucatü heiseriemecü yamemütecahu tixaü memücateheuyehüva memütehayevacü 'axa meteyurietü, müme vahepaüsita 'esiva xeicüa mepüyutemavie. 
\s1 Tumini meuyevecai hepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\p  
\v 8 'Uca xüca tamamata tuminiyari hexeiyani pürata tuminiyari, xei tuminiyari xüca heuyehüani, catitaiya cüxeme, caracu'itieni yuquita, 'aixüa 'anemecü caticuvauni. 'Itaxeiyameque pütihayeva.  
\v 9 'Itaxeiyame nivacuxeürimücü yumarema 'auravatari yunaime müpaü 'utaitü, Xemeta xequeneyutemamavieca nehepaü, netumini nemutaxeicü nemeiyehüacai.  
\v 10 Müpaü nepütixecühüave, yaxeicüa Cacaüyarisüa miemete niuqui tuayamete temavierica mecanexeiyani, quepaucua xevitü mütihayeva 'axa tiyurienetü. 
\s1 'Uquirasi nu'aya meuyevecai hepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\p  
\v 11 Müpaü niutayünita, Tevi yuhutame nivarexeiyacaitüni yunivema.  
\v 12 Hicü mutaya müpaü tinitahüave yu'uquiyari, Ne'uquiyari, 'apinisie mieme mücü quenetineyetuiri nehesie mieme mayanicü quepaümetü nehesie mütinaque 'apinitücai.  
\v 13 'Ana yupini tinivayetuirieni yuhutame yunivema. Hicü yapaümexa 'anucayacu mutaya nai tiucuxeürieca teva caneyani xeime cuieyarisie. Yupini catineuyehüani mana yacü xeicüa.  
\v 14 Mericüsü nai tiutixütüacu, haca niutaveni cuini mieme mücü cuieyarisie. Reuyehüatü nayani.  
\v 15 Hicü mana quiecamesüa nuaca hesiena tiniuviya. Mücü neinü'ani tuixuri mütivaremicuanicü cuiepana.  
\v 16 Huxaimütü nihive'eriecaitüni tita memütecuacai tuixuri vapinuripaü 'aneneme, peru ni xevitü pücatimi.  
\v 17 Mericüsü 'uca'iyaritü nayani. Müpaü niutayüni, Ne'uquiyarisüa miemete te'ivamete pa mepexeiya 'anuyuhayevacame, ne masi 'uva nepümüxime hacacü.  
\v 18 Nepüyemie mecuxi ne'uquiyarisüa. Müpaü nepüreitahüave, Ne'uquiyari, 'axa nepütiuyuri. Taheima macave yamücahainesie, 'ecüta yapemücahainesie nepütiuyuri.  
\v 19 'Aixüa nepücatiuca'iyari, heiserie nepücahexeiya para hutarieca 'anive nemayanicü. 'Ahesüa miemete te'ivamete vahepaü xeicüa quenetinepitüaca nemünehayevacü.  
\v 20 Hicü yucuha'aritüaca yu'uquiyarisüa neyani. 'Eteva cuxi 'amiecacu 'uquiyarieya nixeiya, nitinenimayata. 'Utanausaca 'enucunaqueca 'enacaviyatücaitü ni'iseni.  
\v 21 Hicü nu'aya müpaü tinitahüave, Ne'uquiyari, 'axa nepütiuyuri. Taheima macave yamücahainesie, 'ecüta yapemücahainesie nepütiuyuri. 'Aixüa nepücatiuca'iyari, heiserie nepücahexeiya para hutarieca 'anive nemayanicü.  
\v 22 'Uquiyarieya masi müpaü tinivarutahüave te'uximayatamete, Xeiya 'aixüa, 'ixuriqui masi 'aixüa mü'ane herie mieme xequenayehuri xequenanacatütüa, hanira xequeneucamaniri mamayasie, cacai meta 'ücayasie.  
\v 23 Xequenehaniyu siqueru müvaiya 'aixüa mü'ane, xequeneumi'a. Tetecuatü tepütatemamavieca.  
\v 24 'Icü nenive 'umüme nene'eriecaitüni peru nanutaniere, neuyevecaitüni peru niutaxeiyarieni. 'Ana meyutemamavietü menacüne yunaitü. 
\p  
\v 25 Mericüsü masicaya xaüsie neyeicacaitüni. 'Amietü, qui 'aurie 'uyeicatü, niva'eniecaitüni xavererusixi vainarurisixi.  
\v 26 Yu'aurie 'itahüaveca ti'uximayatame xeime, nita'ivaviya que reyüane.  
\v 27 Mücü müpaü tinicühüaveni, 'A'iva caninuani. 'A'uquiyari canimieni siqueru müvaiya 'aixüa mü'ane mitanaqui'ericü 'aixüa reu'eriecame.  
\v 28 Hicü masicaya niuyeha'ani, pücayuvaüriyacai meutahanicü. 'Uquiyarieya vayeyaca nicunütüvacaitüni.  
\v 29 Müpaü tinitahüave yu'uquiyari, Neuxei, müixa viyari netini'uximayacaitüni 'ahesüa, hicü cuxi netini'uximayaca. Ne hasuacu nepücamasicu'imaiyacai, yanepüticamiecai. Peru ne hasuacu capüra nunusi pepücanesimive, nemarema vahamatü nemünetemaviecacü.  
\v 30 Hicüri 'icü 'anive ninuani 'atumini nai hetixütüaca 'ucaravesixi vahesie. Cari siqueru müvaiya pepumi hesiena mieme.  
\v 31 Hicü 'uquiyarieya müpaü tinitahüave, Nenive, 'aheyemecü nehesüa peniucani. Nepini naitü catini'apinitüni.  
\v 32 Neuyevecaitüni temütatemamaviecacü. Camüsü 'icü 'a'iva 'umüme neni'eriecaitüni, peruri panutanierixü punua. Meuyevecai niutaxeiyarieni. 
\c 16  
\s1 Ti'uximayatame yamücaticamiecai hepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\p  
\v 1 Müpaüta tinivarutahüave teyü'üquitüvamete, Tevi müxicutücai caneixeiyacaitüni ti'uximayatame mühüritüariecai quiyacü. Müpaü tiniutahüavarieni quename ti'uximayatame pini reuyehüaximecai.  
\v 2 Hicü yu'aurie 'itahüaveca müpaü tinitahüave, Titayari niuqui neti'enie 'ahepaüsita. 'Inüari queneneutaveviri 'ahüritüaricacü. Nepücamasipitüani tavari pemühüritüariecacü.  
\v 3 Hicü yu'iyarisie müpaü tiniyücühüavecaitüni ti'uximayatame, Que netiyurieneni. Necusiyari nehüritüarica pünesinavairieni. Nepücatürücaüye para nemüti'ivanenicü ne'inetü, nepüneteviya 'icuevaricü.  
\v 4 Hicürixüa nepüretima que nemütiyurieneni quepaucua nemüpasieni quepaucua nemücatihüritüarieca para hipame vaquita nemünaqui'erivanicü.  
\v 5 Hicü yuxexexuime varahüavixüaca müme memüte'apicaquecai cusiyarieyasüa, müpaü tinitahüave meri munua, Quepaümetü peuyevese para pemürapicacü necusiyarisüa.  
\v 6 'Iya müpaü tinitahüave, Xei sienituyari tamüpuyari haseiti. Müpaü tinicühüaveni, 'I, 'axapa quenanuhuri quepaümemecü pema'acaye. Cuitü mana quenayexi, xeime püta quenaca'utüa huta teviyari heimana tamamata maine.  
\v 7 Müpaüta tinitahüave xeime, 'Ecüsü quepaümetü peuyevese pemürapicacü. 'Iya rehüave, Xei sienituyari necayari türicu. Müpaü tinicühüaveni, 'I, 'axapa quenanuhuri quepaümemecü pemü'acaye maine. Xeime püta quenaca'utüa nauca teviyari maine.  
\v 8 Hicü cusiyarieya 'aixüa nainecaitüni ti'uximayatame hepaüsita sepa heiseriemecü mücayüanecai, timaitü müyüanecaicü. Hicü miemete masi metemaitü mecaniyüaca yuteüterima vahepaüsita, hecüaripa miemete yamecayüacacu vahepaü. 
\p  
\v 9 Neta müpaü netinixe'utahüave xeme, teüteri yupinicü yamecateniyurieca que mücatiheiserie. Peru xeme yupinicü hipame xequenivatemavieritüaca. Müpaü xeteyurietü, quepaucua pini müreutipare, xemeta xecanitanaqui'erivacuni haque qui mücahexüvesie. 
\p  
\v 10 Que mü'ane yamüticamie 'esitipaümeme tihüritüarietü, mücü yacatinicamiemücü xüca vaücava hüritüarieca. Que mü'ane heiseriemecü yamücaticamie 'esitipaümeme tihüritüarietü, mücüta yapücaticamieni xüca vaücava tihüritüarieca.  
\v 11 Hipatü pinicü yamecateniyurieca que mücatiheiserie. Xeme xüca yaxecatecahuni müpaü 'aneme pini hepaüsita xetehüritüarietü, quepaicü pütixehüritüani tita yuricü mütipini hepaüsita, yaxetecahume 'erietü. Haquevasü.  
\v 12 Xüca yaxecatecahuni xeime piniteya hepaüsita xetehüritüarietü, que mü'ane tita mütixepini pütixemini. Haquevasü. 
\p  
\v 13 Ti'uximayatame pücayüve yuhutame vahesie mieme müti'uximayacacü yucusiyarima. Xeime cani'uxive'eriecamücü xeime püta naqui'erietü, ya xeimesie tiniviyamücü xeime püta xani'erietü. Xepücayüvave xemüte'uximayacacü Cacaüyarisie mieme yupinisie mieme 'axeicüa. 
\p  
\v 14 Mericüsü Pareseusixi 'icü nai meteniu'enieni. Müme tumini memühive'eriecaicü menitave'eriecaitüni.  
\v 15 Hicü Quesusi müpaü tinivarutahüave, Xeme yuri xecateniva'eritüaca teüteri quename heiserie xeyüa xe'utiyuatü, peru Cacaüyari pimate xe'iyari. Tita teüteri mamarivaveme memütexeiya, mücü pütixani'eriva, Cacaüyari que mütixeiya. 
\s1 Que müti'ane 'inüari niuquiyari hexeiyacacu, que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu 
\p  
\v 16 'Inüari niuquiyari, texaxatamete vaniuqui mecani'eniecaitüni teüteri Vani canuavecacu cuxi. Nuacuque hicüque niuqui 'aixüa manuyüne püta canicuxaxasivani, que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu, yunaitü cuini mieme mecaniyuvaüriyani hesiena memüteviyanicü.  
\v 17 Masi pücacuaniveniqueyu muyuavi cuie meutiparecü, peru cuini mieme pücuaniveniqueyu xei 'utüaricayari xei hüxiyari müca'aye'anicü 'inüari niuquiyari que maine. 
\s1 Quesusi que müti'üquitacai, memücu'eiriva vaxatatü 
\r (Mateu 19:1‑12; Maricuxi 10:1‑12) 
\p  
\v 18 Que mü'ane 'icu'eirieme yü'üya, xeime püta mütivitüni, mücü xeime püta canicumaüvani xeime cünaya hücütütü. Que mü'ane mitivitüni 'uca mucu'eiriva, mücüta nicumaüvani xeime 'üyaya. 
\s1 Xicu Rasarumatü 
\p  
\v 19 Mericüsü tevi 'aniuyeicacaitüni xicutütü. Tataüravime nanacatücücaitüni, rinu 'ixuriquiyari meta. Tucaricü visi tinicuacaitüni.  
\v 20 Xevitü mavetü Rasaru titevatü mana ni'atüarivacaitüni xicu quitenie. Caneu'esacaitüni.  
\v 21 Nihuxaimücücaitüni, ticuaimütü tita müranacavivivecai xicu mexayasie. 'Asita süicüri me'acüneca menisenacaitüni 'esaya.  
\v 22 Mericüsü mümave niumüni. Cacaüyarisüa miemete niuqui tuayamete menenutivitüni 'Apurahami 'aurie. Hicütari xicu tiumü tiucateuquie.  
\v 23 Müquite vasata 'ucaitü neutiniere 'uximatüarietü. Tevapai nixeiya 'Apurahami, Rasaruta tiuxei 'auriena 'uticaime.  
\v 24 Müpaü: tiniuhiva, Ne'uquiyari 'Apurahami, quenenenenimayaca, Rasaru quenanü'a hapa meiquenicü yu'itüvame cüsie münesixeriyacü nenenisie, cui nemüyüanecü 'ena taipa.  
\v 25 Hicü 'Apurahami müpaü niutayüni, Nenive, quena'erivani 'aixüa 'aneneme pehexeiyatü pematüacü quepaucua pemayeyuricai, Rasaruta yaxeicüa 'axa 'aneneme hexeiyatü matüacü. Mücü 'uva niunütüarieni hicü, 'ecü püta pepü'uximatüarie.  
\v 26 Mücü meta, xeme tame tahixüata 'aqui 'emeucateva puseiriyarie, para müme memücayüvavenicü sepa memanucünicu xehesüapaitü, para vanata tahesüapaitü memüca'anacünecü.  
\v 27 Hicü müpaü tinitahüave 'iya, Ne'uquiyari, nepümasivaviri Rasaru pemanunü'anicü nequemasisüa.  
\v 28 Yu'auxüvime nepüvarexeiya ne'ivama. Tinivahecüatüacamücü müme, capa 'uva me'u'axüanicü mürayuti'uximatüatüre mümetari.  
\v 29 Hicü 'Apurahami müpaü tinicühüaveni, Muisexi xapaya mecanexeiyani, texaxatamete vaxapa. Mequeva'enieca müme que memutiyuane.  
\v 30 'Iya re'eiya, Tixaü ne'uquiyari 'Apurahami. Masi xüca xevitü müquite vasata mieme vahesüa nuani, mepütehayeva que memüteyurie.  
\v 31 Mücü müpaü tinicühüaveni, Xüca mecava'enieca Muisexi texaxatamete, sepa xevitü manucuquenique müquite vasata, mepücayuvaüriyaniqueyu. 
\c 17  
\s1 Teüteri que memütecunuitüarieni 
\r (Mateu 18:6‑7, 21‑22; Maricuxi 9:42) 
\p  
\v 1 Müpaüta tinivarutahüave yuhesüa miemete teyü'üquitüvamete, Peuyevese teüteri memücunuitüarienicü, peru xüa 'ui que mü'ane müvacunuitüani.  
\v 2 Hesiena mieme masi 'aixüa püyüniqueyu xüca mata 'acatütüarienique cüipitüana, xüca haramarasie heucahüiyanique, capa 'icunuitüanicü ni xeime 'ime sepa vaüca memücamariva.  
\v 3 Xequeneyü'üviyani xeme. Xüca 'a'iva 'axa masi'uyurieni, queneunütüa. Xüca tihayevamücüni que mütiyurienecai, quetineuyehüviri.  
\v 4 Sepa xei tucarisie müixa 'axa masi'uyurienique 'atahutamexa, tavari xüca 'atahutamexata 'ucunuanique 'ahesüa, Nepütihayeva que nemütiuyuri, utaitü, quetineuyehüviri 'ecü. 
\s1 Quetanepitüaca masi vaüca yuri temüte'eriecacü, que memutiyuanecai 
\p  
\v 5 Hicü nü'arisixi müpaü metenitahüave Ti'aitame, Quetanepitüaca masi vaüca yuri temüte'eriecacü.  
\v 6 Ti'aitame müpaü niutayüni, Xüca musitasa 'imüariyaripaü 'esipemecü yuri xete'eriecaque, müpaü xepüte'itahüavequeyu xapa mana muve, Quenivatixünarieni, haramarasie queneuca'iteüsie. Yapüticamieniqueyu que xemutiyuane. 
\s1 Que müreuyevese yamütiyurienenicü ti'uximayatame 
\p  
\v 7 Xevitü xeme xüca ti'uximayatame hexeiyani mucuiesanane ya muxasi müvahüne, xüca nuani ti'uximayatame retahayevame, müpaü quetitahüave, Quenaye'a xeiya, quetinecuaca.  
\v 8 Pücatixaü, müpaü masi cusiyari catitahüave, 'Aixüa quetineuyuri para nemüticuanicü ne, quene'atiquemaritüa quena'ahüa quenetineumicua mexi neticua'a mexi neti'ie. 'Arique mücaque pepüticuani pepüti'ieni 'ecütari.  
\v 9 Pamüpariyusi que 'ipitüani ti'uximayatame yatiyurienecacu que mütiu'aitüarie. Tixaü xüari.  
\v 10 Xemetari yaxeicüa, quepaucua yaxemüteyurieca nai que xemüte'u'aitüarie, müpaü xequeneutiyuaneni, Te'uximayatamete tecanihümetüni xeicüa, tixaütü tahesie pücatinaque. Que müreuyevecai xeicüa tepüte'uyuri. 
\s1 Tamamata que memüte'u'itiya, cuiniya müvaviyacai 
\p  
\v 11 Mericüsü Querusareme 'uyemietü Samariya cuieyari Carereya cuieyari mayunaquecaisie niuyemiecaitüni.  
\v 12 Xeime quiecarisie ta'aximecacu tamamata 'uquisi menenucunaque cuiniyacü memüca'itiyatücatei. Teva meti'utü  
\v 13 meniutihivacaitüni müpaü me'utiyuatü, Quesusi 'acu, Ti'üquitame 'acu, quetanenenimayaca.  
\v 14 Varuxeiyaca müpaü tinivarutahüave, Xequenehu mara'acate memüxexeiyacü. Hicü me'uyehutü me'itiyatücaitü mecanacüne.  
\v 15 Hicü xevitü müme 'uniereca que müranayehüiya, pucunua 'aixüa 'utaitü Cacaüyari hepaüsita, carima 'utaniutü.  
\v 16 Niutihüximaqueni Quesusitüa pamüpariyusi 'ipitüatü. Mücü Samariya caniquiecametücaitüni.  
\v 17 Hicü Quesusi müpaü niutayüni, Tamamata mecate'u'itiya. 'Atanaucatü que meteheuyunixü.  
\v 18 Hipatü mecatexuave memüyuvaüriya memucunuaxüanicü para 'aixüa memutiyuanenicü Cacaüyari hepaüsita, 'icü xaüsie quiecame xeicüa punua.  
\v 19 Hicü müpaü tinitahüave, Quenanucuquexi quenemie. Yuri pemütiuta'ericü, 'ayumieme peputavicueisitüarie. 
\s1 Quepaucua tucari maye'aniquecai para Cacaüyari misutüanicü ti'aitatü 
\r (Mateu 24:23‑28, 36‑41) 
\p  
\v 20 Mericüsü Pareseusixi menicu'ivaviyacaitüni quepaucua maye'aniquecai tucari para Cacaüyari misutüanicü ti'aitatü. Müpaü tinivarutahüave, Tanieretü xeicüa 'asipücaretimani quepaucua misutüani ti'aitatü Cacaüyari.  
\v 21 Pücayüveni müpaü mütayüni, Camü 'ena, camü 'uma. Que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu, 'ari xesata canisutüani ti'aitatü. 
\p  
\v 22 Hicü müpaü tinivarutahüave teyü'üquitüvamete, Tucari canaye'amücü quepaucua müpaü xemutiyuaneni, Xüca tüma 'aye'anique Yuri Tevi tucarieya siquere xevitü, peru xepüca'ixeiya mücü tucari.  
\v 23 Müpaü mepütexetahüave, Camü 'uma peyeica, camü 'ena. Xepücatayeixüani, xepücavaranuveiya.  
\v 24 Merücariya naisarie que mütihecüarivie muyuavi 'umerücatü taserieta ta'utatapaitü, yaxeicüa neta müpaü nepütimasiücüre naisarie netucari 'aye'ayu Yuri Tevi que nemütiteva.  
\v 25 Perusü neuyeveca meri vaüca nemüticuinecü, memünesitixani'erienicü hicü miemete teüteri neuyevecata.  
\v 26 Que mütiuyü quepaucua Nuhexi 'amuyeicacai, yaxeicüa catiniyümücü quepaucua netucari maye'ani.  
\v 27 'Ana mepütecuatüvecai mepü'ietüvecai mepüneneüquecai mepüvatavitütüvacai. 'Ariqueque tucari naye'ani quepaucua Nuhexi canuvasie meutaha. 'Ana ha tiyaca nivaruca'una yunaime meniutihauni.  
\v 28 Müpaürita que mütiuyü quepaucua Ruti 'amuyeicacai yapütiyüni. 'Ana mepütecuatüvecai mepü'ietüvecai mepütenanecai mepütetuacai mepuca'esacai mepüquitüvecai.  
\v 29 Tucari 'aye'acu quepaucua Ruti meyetüa Surumasie, 'ana tai niucaviye 'asupüre nütü, nivareuyehüani yunaime.  
\v 30 Müpaü catiniyümücü mücü tucarisie quepaucua nemasiücütü nemayani, Yuri Tevi que nemütiteva. 
\p  
\v 31 'Iya tucarisie que mü'ane caxetunisie macaca 'uxipietü, piniteya quita tiyepicacu, mücü 'anacayame pücativayepini. Yaxeicüata que mü'ane yuvaxata meyeica yu'utüma pücanuani.  
\v 32 Xequena'erivani Ruti 'üyaya que mu'itüarie.  
\v 33 Que mü'ane müyutavicueisitüamücü niyutatümaiyamücü. Que mü'ane müyutatümaiya, mücü niyutavicueisitüamücü yemecü. 
\p  
\v 34 Yanepütixecühüave, 'iya tücarisie yuhutatü mepücahini xei 'utayarisie. Xevitü nanutivitüquiemücü, xevitü pücu'eiriva.  
\v 35 Yuhutatü mepütüxüni 'axeicüa. Xevitü panutivitüquieni xevitü pücu'eiriva.  
\v 36 Yuhutatü vaxata mepe'uvani. Xevitü panutivitüquieni, xevitü pücu'eiriva. 
\p  
\v 37 Müpaü metenicühüaveni, Ti'aitame haque müpaü püreyüni. Müpaü tinivacühüaveni, Haque caxari meca, mana virücüxi mepüyucuxeürieni. 
\c 18  
\s1 Viyura 'isücame vahepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\p  
\v 1 Mericüsü 'icü 'üxasi hepaüsita ticuxatatü müpaü tinivaruta'üquitüani quename heuyevese yuheyemecü müyuneneviecacü, cavaüripietü.  
\v 2 Müpaü niutayüni, 'Isücame xeime quiecarisie necateitüni. Cacaüyari pücamacarücai 'iya, pücava'eniecai teüteri.  
\v 3 Mericüsü 'uca cünaya mumü mana necateitüni mücü quiecarisie. 'Isücamesüa ni'axecaitüni müpaü 'utaitü, Heiserie queneneupitüa münesi'aye'unie yamücatiyurienenicü.  
\v 4 Müixa pücayuvaüriyacai 'isücame. Peru 'arique müpaü tiniyücühüavecaitüni, Sepa nemüca'imacarüca Cacaüyari, sepa nemücava'enie teüteri,  
\v 5 'icü 'ucarasi cünaya mumü canetini'uxitüaca. Mecuxi heiserie necanipitüamücü, capa 'uta'axetü nesi'utaxütüanicü. 
\p  
\v 6 Mericüsü Ti'aitame müpaü niutayüni, Xecani'enieni niuquieya que mutayü mücü 'isücame heiseriemecü yamücatiyurienecai.  
\v 7 Cacaüyari masi heiserie cativapitüani müme müvaranuyexei tucaricü tücaricü memitihivie. Que reutevini vaparevietü.  
\v 8 Yanepütixecühüave, cuitü heiserie canivapitüamücü. Masicutatü, quepaucua nemunuani Yuri Tevi nehücütütü, yuri mete'eriecame netivataxeiya cuiepa 'acu. 
\s1 Pareseu tivavavirivame vahepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\p  
\v 9 'Ipaüta tini'üquitacaitüni 'üxasi hepaüsita ticuxatatü, hipatü yuhesie yuri memüte'eriecaicü quename heiseriemecü yametecahucai, mevaxani'erietü hipame. Müme müpaü tinivarutahüave,  
\v 10 Teüteri tuquipa meneutiyunixüani meyutanenevienique yuhutatü. Xevitüri Pareseu pühücütücai, xevitüta tevi cuviyexunusie mieme mütiyetuiriyari pühücütücai.  
\v 11 Mericüsü Pareseu mana 'utaqueca nenevieri niyupitüacaitüni müpaü 'utaitü, Cacaüyari, pamüpariyusi nemanipitüaca hipame teüteri vahepaü nemüca'anecü ne. Müme mepütenavaya, heiseriemecü yamepücatecahu, hipame va'üitama mepüvacumaüva, mesü 'icü tivavamepaü mepü'anene.  
\v 12 Ne masi hutacüa nepünehaquiva xexuime semanasie, ne'ivarica naime xei tapari nepütinetua tuquita mieme, tamamata taparisie mieme.  
\v 13 Hicü tivavame yateva 'uvetü pücayuvaüriyacai siquere yuheima meutinierecü. Masi yutavisie yucusunatü hivericacü müpaü niutayüni, Cacaüyari 'acu, quene'avaüriya 'aixüa pemünetixeiyacü, 'axa netiyuruvametüme.  
\v 14 Müpaü nepütixecühüave, mücü masi yuquie neucayune heiserie hexeiyatü, Pareseu pücatixaü. Yunaitü tixaütü metehümetüme memayuyeitüva, tixaü mecatehümetütü mecanayeitüariecuni, peru que mü'ane tixaü catihücütüme mayuyeitüva, mücü tixaü tihücütütü canayeitüariemücü. 
\s1 Quesusi que mütiuyuri türi vahesie 'aixüa memü'itüarienicü 
\r (Mateu 19:13‑15; Maricuxi 10:13‑16) 
\p  
\v 15 Mericüsü 'asita türi mecaniva'atüvacaitüni hesüana vahesie mutimenicü. Teyü'üquitüvamete mevaruxeiyaca menivarutate'acaitüni.  
\v 16 Hicü Quesusi yu'aurie nivarutahüave türi müpaü 'utaitü, Xequenivapitüaca türi nehesüa memü'axenicü. Xepücavanenaca. Cacaüyari müya me'aneneme catiniva'aitüvametüni.  
\v 17 Niuqui caniseüyeni que nemütixecühüave, nunusi 'aixüa 'iyaricü que mütiyuvaüriya, que mü'ane hepaüna mücayuvaüriya Cacaüyari müti'aitüacacü, mücü pücatipitüarieni meixeiyanicü müti'aitüacacü. 
\s1 'Uqui müxicutücai 
\r (Mateu 19:16‑30; Maricuxi 10:17‑31) 
\p  
\v 18 Mericüsü te'aitamete xevitü müpaü tinita'ivaviya, Ti'üquitame 'aixüa pemütiuca'iyari, que netiyurieyu nehesie pütinaque tucari mücaxüve.  
\v 19 Quesusi müpaü tinita'eiya, Titayari 'aixüa netiuca'iyarime penetixata. Tevi 'aixüa mütiuca'iyari 'apüca'uyeica. Cacaüyari yuxevitü 'aixüa pütiuca'iyari püta.  
\v 20 'Ecü 'aisica pepümate, xeime 'üyaya pepücacumaüvani ya xeime cünaya, pepücati'amemivani, pepücatinavayani, xeimesie pepücarahüpani peti'itavatü, 'aquemasi 'avarusi quetinivareuyehüvirieca, que manuyüne.  
\v 21 'Iya rehüave, 'Icü naimesie yanepüticamie temaicüyaripai.  
\v 22 Quesusi 'u'enaca müpaü tinitahüave, Xei mieme xeicüa peuyevese yapemütiyurieni. Nai pemürexeiya quetineutua, quetinivarumicua memümamave. Müpaü petiyurieme muyuavisie vaüca pepeucaqueni. 'Arique quenayaca, nehesie quetineviyani.  
\v 23 Hicü mücü niuqui 'u'enieca niyuhiveriecaitüni vaüca mürexeiyacaicü.  
\v 24 Hicü Quesusi 'ixeiyatü yuhiveriecame, müpaü niutayüni, Canicuaniveni xicusixi memaye'axüanicü Cacaüyari mütiva'aitüvametünicü.  
\v 25 Sepa mücacuaniveniqueyu cameyu manuyehanicü 'ivipame hüxieyasie, peru siepüre masi yeme pücuanive xicu maye'anicü Cacaüyari müti'aitüvametünicü.  
\v 26 Memü'enanacai müpaü meniutiyuani, Mericüte, xüca müpaü 'aneni, quepai püyüve mütavicueisitüarienicü.  
\v 27 'Iya müpaü tiutayü, Tita teüteri memütetexie, Cacaüyari caniyüveni.  
\v 28 Hicü Pecuru müpaü niutayüni, Camü, tame tapini nai tete'ucu'eirieca 'ahesie tepüteviya.  
\v 29 Müpaü tinivarutahüave, Niuqui caniseüyeni que nemütixecühüave, que mü'ane micu'eirie yuqui yu'uquiyarima yü'üya yu'ivama yumarema yütüriyama, yamütiyünicü que müti'ane Cacaüyari ti'aitametücacu,  
\v 30 mücü cuini mieme masi vaüca varexeiyatü canayeimücü hicü, tucari 'umamiesie 'aye'ame, tucari mücaxüve hexeiyatü canayeimücüta. 
\s1 Tavari Quesusi que mutayü que mütimierieniquecai 
\r (Mateu 20:17‑19; Maricuxi 10:32‑34) 
\p  
\v 31 Hicü Tamamata Heimana Yuhutame yateva varevitüca müpaü tinivarutahüave, Neuxei, Querusareme teneta'axüacuni. Naitü que müre'uxa texaxatamete vaxapasie Yuri Tevi hepaüsita, naitü catinaye'amücü.  
\v 32 Necaniyetuiyamücü müme memücatateüterima vahesüa, necaninanaimariemücü 'axa netinitahüavariemücü,  
\v 33 mecaneni'aüsicamacuni meha'atü. Menesicuvaxüame mecanenimiecuni. Peru hairieca tucarisie necananucuquemücü.  
\v 34 Müme 'asimepücatemaicai tita mütixatacai. Niuquieya masi pü'aviesiecai vahesie mieme. 'Asimepücatehetima que müticuxatacai. 
\s1 Macüpecai que müranutanierixü Quericutanaca 
\r (Mateu 20:29‑34; Maricuxi 10:46‑52) 
\p  
\v 35 Mericüsü Quericu quiecarisie 'aye'aximecacu Quesusi, xevitü 'acüpetü mana huye tesita niucateitüni tivautü.  
\v 36 Hicü varu'enieca yumüireme teüteri me'anuyecücame nivacu'ivaviyacaitüni que mütiyüniquecai.  
\v 37 Müpaü metenitahüave quename Quesusi 'uyüximecai Nasaretitanaca.  
\v 38 Hicü macüpe carima niutahiva müpaü 'utaitü, Quesusi 'acu Raviri pemünu'aya, quenenenenimayaca cuerietü.  
\v 39 Mexüacate menitatieni cayuvatü müticanicü. 'Iya masi carima niutahiva müpaü 'utaitü, Raviri nu'aya 'acu, quenenenenimayaca cuerietü.  
\v 40 Hicü Quesusi mana 'utaqueca nita'aita mahanienicü hesüana. Nuacu 'auriena müpaü tinitahüave,  
\v 41 Que matinaque nemümasiyurienicü. Rehüave, Ti'aitame, nepayeniereniqueyu.  
\v 42 Hicü Quesusi müpaü tinitahüave, Quenanutanierisü. Yuri pemütiuta'ericü pepanayeve.  
\v 43 Yapaucua nanutaniere. Neiveiya 'aixüa 'utaitü Cacaüyari hepaüsita. Yunaitü teüteri me'ixeiyaca visi meniutiyuanecaitüni Cacaüyari hepaüsita. 
\c 19  
\s1 Quesusi Saqueumatü que memütecuxatacai 
\p  
\v 1 Hicü heutahaca Quericusie hixüata niuyemiecaitüni.  
\v 2 Mericüsü tevi mana niucateitüni Saqueu titevatü. Mücü tevavamete catiniva'aitüvametücaitüni cuviyexunusie mieme, püxicutücai.  
\v 3 Nixeiyamücücaitüni Quesusi que müpaicütücai, peru 'esimutevicaicü puyutatexie teüteri memüyumüirecaicü.  
\v 4 Vahüxie 'utanausaca nitimaque xapasie mixeiyacü, mana muyeyaniquecaicü.  
\v 5 Hicü Quesusi mana 'uyemietü neutiniere. Müpaü tinitahüave, Saqueu, quenacamaqui xeiya. Peuyevese 'aquita nemenuanicü hicü.  
\v 6 Cuitü nacamaque, yutemavietü nitanaqui'erieni.  
\v 7 Me'ixeiyaca yunaitü meniniuquixiecaitüni hepaüsitana müpaü me'utiyuatü, Cari tevi 'axa mütiyuruvasüa punua.  
\v 8 Peru Saqueu mana 'uvetü müpaü tinitahüave Ti'aitame, Neuxei Ti'aitame, nepini hixüata 'arücame nepütivamini memümamave. 'Itaricacü que nemütivacuamanacai hipame, naucamecü nepürapica.  
\v 9 Hicü Quesusi müpaü tinicühüaveni, Camü, 'icü quie quiecatari meputavicueisitüarie hicü. Senecatü 'icütari 'Apurahami canixiüyarieyatüni.  
\v 10 Yuri Tevi que nemütiteva, necaninuani nemüvacuvaunenicü müme memeuyexürie nemüvatavicueisitüanicü. 
\s1 Tamamata tumini müvaru'üitüa hepaüsita ticuxatatü, que müti'üquitacai 
\p  
\v 11 Mericüsü 'icü me'eniecacu tavari 'üxasi hepaüsita ticuxatatü tinivaruta'üquitüani, Querusareme 'aurie meyeicacaicü, mümeta müpaü memütecu'erivacaicü quename cuitü 'isutüaniquecai ti'aitatü Cacaüyari masiücütü 'ayame.  
\v 12 Müpaü niutayüni, Tevi ve'eme münu'ayatücai teva caniyemiecaitüni xeime cuieyarisie. Mana cayerieme para yucuiepa ti'aitametütü mayanicü, 'ariqueque ninuaniquecaitüni.  
\v 13 Hicü tamamata yu'aurie varutahüaveca yuhesüa miemete te'uximayatamete, tumini nivaru'üitüani xei sienituyari yuxexuime. Müpaü tinivarutahüave, Xequetenetuaca mexi necanuave.  
\v 14 Mericüsü hesüana miemete quiecatari meni'uxive'eriecaitüni. Niucamete menivarenü'ani 'utümana müpaü me'utiyuatü, Tame tepüca'inaqui'erie 'icü mütati'aitüacacü.  
\v 15 Mericüsü 'anucayerieca 'ayeneca ti'aitametütü, tiniuta'aita hesüana memütahüavarienicü te'uximayatamete tumini müvaru'üitüa yamüretimanicü que memüte'uyuri yuxexuitü metetuatü.  
\v 16 Mericüsü mexüacame caninuani müpaü 'utaitü, Cusiyari, 'atuminicü xei sienituyaricü tamamata sienituyari nepana'ivaxü.  
\v 17 Müpaü tinitahüave, 'Aixüa puyü, ti'uximayatame 'aixüa pemütiuca'iyari pecanihücütüni. 'Esipaümemecü yapetihüritüarieca yapeticamietü pepatüa. Camü, heiserie nemanipitüaca, tamamata quiecariyari petiva'aitüvame pemayanicü.  
\v 18 Hicü xevitü ninuani müpaü 'utaitü, Cusiyari, 'atuminicü xei sienituyaricü, 'auxüme sienituyari nepana'ivaxü.  
\v 19 Müpaü tinitahüave 'iyata, Mericüte, 'ecü pepühüritüarie 'auxüme quiecariyari petiva'aitüvame pemayanicü.  
\v 20 Hicüta xevitü ninuani müpaü 'utaitü, Cusiyari camü 'atumini xei sienituyari. Nepiti'avietaxü paniyucü 'eimeme,  
\v 21 nemasimacatü pema'a'eriyacü 'ecü, pemenu'üvecü tita pemücatiucaye, pemica'isanacü tita pemücatiuca'e.  
\v 22 Müpaü tinita'eiya, 'Ahesie pepürahüpa 'acümana que pemutayü, ti'uximayatame 'aixüa pemücatiuca'iyari pemühücücü. 'Ecüsü müpaü pepütimaicai nemane'eriyacü, nemenu'üvecü tita nemücatiucaye, ne'ica'isanatü tita nemücatiuca'e.  
\v 23 Titayari siquere netumini pecatiyetua tumini hüvemesüa, para nenuame nemüvaye'ünicü yapaümeme 'ana'ivame.  
\v 24 Hicü müpaü tinivarutahüave yutupirisixima, Mücü tuminieya xequenenavairi, xequene'üitüa 'iya tamamata sienituyari mexeiya.  
\v 25 Müpaü metenitahüave, Ti'aitame, tamamata canexeiyaniri.  
\v 26 Müpaü nepütixecühüave, yunaitü tixaütü memütehexeiya mepütemiquieni, peru que mü'ane tixaü mücarexeiya, sepa que mütitita mürexeiya pütinavaiyarieni.  
\v 27 Müme meta memünesi'aye'uniecai memücanesinaqui'eriecai netiva'aitüvame nemayanicü, 'uva xequenivarahapaca, nehüxie xequenivarucuya. 
\s1 Querusaremesie que müreutaha 
\r (Mateu 21:1‑11; Maricuxi 11:1‑11; Vani 12:12‑19) 
\p  
\v 28 Mericüsü müpaü 'utayüca neyani Querusareme heutiyuneque.  
\v 29 Hicü Vetüpaque Vetaniya quiecaritesie heta'aximetü, Huriva Macu'u müracutevasie yemuri hetüa nuaca, yuhutame nivarutanü'ani teyü'üquitüvamete  
\v 30 müpaü haitü, Quiecari 'anutaüye mucumasie xequenehu. Mana xeheutahaxüame xepeitaxeiya puxu nunusi hacuviecame, tevi müca'anutiyerüve cuxi hesiena. Xehecuxüname xequenahani.  
\v 31 Xevitü xüca müpaü tixe'utahüave, Titayari xete'ecuxüna, müpaü xepüte'itahüave, Ti'aitame peiyehüva. 
\p  
\v 32 Hicü memutanü'arie menecüne. Meneitaxeiya que mütivarutahüavixü.  
\v 33 Puxu nunusi mecuxünacacu, cusiyarimama müpaü metenivarutahüave, Titayari xete'ecuxüna puxu nunusi.  
\v 34 Müme müpaü metenivarutahüave, Ti'aitame peiyehüva.  
\v 35 Hicü Quesusisüa meneihana. Yü'ücarite me'enutitüaca puxu nunusisie menenutiyeni Quesusi.  
\v 36 Hicü 'uyemiecacu yü'ücarite meni'itüaximecaitüni huyeta.  
\v 37 Hicü Huriva Macu'u yemuriyaritüa viyeta me'ucahutü, yunaitü teyü'üquitüvamete meyumüiretü meyutemamavietü menisutüani carima 'aixüa me'utiyuatü Cacaüyari hepaüsita, nai que memüte'uxei türücaüyemecü que mütiuyü hepaüsita  
\v 38 müpaü me'utiyuatü, 'Aixüa queticühüavarüvani que mü'ane ti'aitametütü 'umamie, que mü'ane Tati'aitüvamesüa miemetütü 'umamie. Taheima 'aixüa mequeteyuxeiyani, vapaitü visi meque'utiyuaneni.  
\v 39 Hicü Pareseusixi hipatü memu'uvacai teüteri vasata müpaü metenitahüave, Ti'üquitame, 'ahesüa miemete quenivarutati'a teyü'üquitüvamete.  
\v 40 Müpaü tinivarutahüave, Yanepütixehahüave, 'ime xüca cayuvatü me'umacaque, tetexi püta mepütihivaqueyu. 
\p  
\v 41 Mericüsü 'aura 'umietü 'ixeiyaca quiecari, niutasuani he'erivatü,  
\v 42 müpaü 'utaitü, 'Ecütütü siquere 'icü tucarisie xüca tüma peheitimanique tita müreuyevese para 'aixüa pemütixeiyariecacü. Masi niuti'aviesieni hicü 'ahüxicü pemüca'ixeiyacü.  
\v 43 Tucari canaye'amücü, 'ana müme memümasi'aye'unie cuya tesariyayari meniti'uitüacuni 'a'aurie, 'ana 'a'aurie meniti'uicuni, para teüteri memücavayecünecü.  
\v 44 Mecamanatihüacuni cuiepa 'ecü, 'ateüterimata 'ahesüa memüyetei mepatixüriyani cuiepa. 'Ahesie tete xevitü pücacu'eiriva yuheima 'atetü. Müpaü catiniyümücü 'ecü pemüca'imaicaicü tucari quepaucua Cacaüyari müyuvaüriyacai 'ahesie mieme. 
\s1 Que müti'iti tuqui 'amüpa 
\r (Mateu 21:12‑17; Maricuxi 11:15‑19; Vani 2:13‑22) 
\p  
\v 45 Hicü tuqui 'amüpa curaruyarita heutahaca nisutüani varanuyeveveiyatü tetuayamete  
\v 46 müpaü tivacühüavetü, 'Ipaü püre'uxa, Nequi nenevieri caniquiyaritüni. Xeme püta terü xecanayeitüani haque tenavayamete memeyu'avieta. 
\p  
\v 47 Mericüsü tucaricü tini'üquitacaitüni tuqui curaruyarita. Mara'acate memühüritüariecai, müme meta 'inüaricü memüte'üquitametetücai, teüteri va'uquiyarima yunaitü menicuvautüvecaitüni me'imienique.  
\v 48 Peru müme mecaniyutatexieni müpaü meteyurienique, yunaitü teüteri memi'eniecaicü me'ihive'erietü niuquieya. 
\c 20  
\s1 Quesusi heiserie que mürexeiyacai 
\r (Mateu 21:23‑27; Maricuxi 11:27‑33) 
\p  
\v 1 Mericüsü heiva teüteri tiniva'üquitüacaitüni tuqui 'amüpa curaruyarita 'ayevetü, niuqui 'aixüa manuyüne vacuxaxatüvatü. Hicü mara'acate memühüritüariecai mümeta 'inüaricü memüte'üquitametetücai vahamatü 'uquiravesixi vahamatü meniu'axüani.  
\v 2 Müpaü metenitahüave, Quetatineutahecüatüa haque memieme heiserie pemexeiya 'ipaü pemütiyurienecü. Que mü'ane 'icü heiserie masipitüa 'iya pemütiyurienecü.  
\v 3 Müpaü tinivarutahüave, Mericüte neta xei niuquiyari nepüxeta'ivaviya. Yaxequeneteneutahüavi ne.  
\v 4 Vani quepaucua müti'üyanecai, taheima mieme yatipitüariecai, teüteri xeicüa yamepüte'ipitüa nusu.  
\v 5 Mümeri müpaü meteniyücühüavecaitüni, Xüca tame müpaü te'utiyuani quename taheima mieme pitüariecai mücü müpaü canitayümücü, Mericüte, titayari yuri xecate'ita'eriri.  
\v 6 Masi xüca müpaü te'utiyuani quename teüteri me'ipitüacai, yunaitü teüteri tetecü mepütasitituaxa, yuri memüte'eriecü quename Vani tixaxatame hücütücai Cacaüyarisüa mieme.  
\v 7 Hicü müpaü metenita'eiya quename 'asimecatemaicai haque mepitüariecai.  
\v 8 Quesusita müpaü tinivaruta'eiya, Mericüte neta 'asinepücatixetahüave haque memieme heiserie nemexeiya 'iya nemütiyurienecü. 
\s1 Te'üviyamete 'axa teyuruvamete 
\r (Mateu 21:33‑44; Maricuxi 12:1‑11) 
\p  
\v 9 Mericüsü 'icü 'üxasi hepaüsita ticuxatatü nisutüani tiva'üquitüatü teüteri müpaü 'utaitü, Tevi haraveri putavevi. Te'üviyamete nivaruhüritüani vacuetatüatü. Tevapai caneyani müixa.  
\v 10 Hicü tucari canaye'ani maticuacuaxesie. Ti'uximayatame niutanü'ani te'üviyamete vahesüa memiyetuirienicü haraverita mieme yapaümeme cusiyarisie mieme. Peru te'üviyamete me'icuvaxüaca yacü xeicüa maveme meneinü'ani.  
\v 11 Hicü tavari ti'uximayatame niutanü'ani. Müme me'icuvaxüaca 'iyata, me'inanaimaca, meneinü'ani yacü xeicüa maveme.  
\v 12 Tavari hairieca xeime niutanü'ani. Meheicuvitexüaca menenuyehüani. 
\p  
\v 13 Hicü haraveri cusiyari müpaü niutayüni, Queri netiyurieni. Nenive nepanunü'ani neminaqui'erie. Tietü meteheiyehüviriecuni.  
\v 14 Hicü te'üviyamete me'ixeiyaca, niuqui meniutixüatüatücüne müpaü me'utiyuatü, Camüsü, 'icüsie catininaquimücü cusiyari pinieya. Tepimieni tahesie püta mütinaquenicü pinieya.  
\v 15 Hicü haraveri vari meneicahüani, menimieni. Mericüte, que vayurieni haraveri cusiyari.  
\v 16 Caninuamücü, nivatixütüamücü müme te'üviyamete. Hipame püta nivahüritüamücü yuharaveri. Müme memü'enanacai müpaü meniutiyuane, Xüca müpaü catiuyünique tüma.  
\v 17 'Iya vaxeiyatü müpaü niutayüni, Mericüte, xüca müpaü catiyüni, titayari 'ipaü raine 'utüarica 'aumü, 
\q1 Mücü tete memutixani'erie qui vevivamete, 
\q1 Mücü 'isiquina titutuicame nayani. 
\m  
\v 18 Yunaitü mücü tetesie memacaxürieni mepütimurixüani. Que mü'anesie mücaveni, pitaviviexüani. 
\s1 Cuviyexunu tuminieya 
\r (Mateu 21:45‑46; 22:15‑22; Maricuxi 12:12‑17) 
\p  
\v 19 Mericüsü 'anatütü müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai mara'acate memühüritüariecai yunaitü metenicuvautüvecaitüni que memüte'iviyacü, peru menivamacarücaitüni teüteri müpaü metemaitü, müme müvaxatacaicü mücü 'üxasi hepaüsita ti'üquitatü.  
\v 20 Hicü me'itihupienique menivarutanü'ani 'avie nenieremete teüteri heiseriemecü yamemütecahu vahepaü memüyüacai yacü xeicüa. Me'iviyame niuquieyacü meniyetuaniquecaitüni, cuvexunaruri mita'ivaviyacü 'isücametütü.  
\v 21 Hicü menicu'ivaviyacaitüni müpaü me'utiyuatü, Ti'üquitame, tame tepütemate 'ecü heiseriemecü pemüticuxatacü, heiseriemecü pemüti'üquitacü. Yücü pepücativaxeiya teüteri, masi Cacaüyari huyeya hepaüsita pepüti'üquita que mütivaiyacü.  
\v 22 Tamüsü, titauniva temütetatuanicü Sesaxi cuviyexunuyasüa mieme, pücatauniva nusu.  
\v 23 Timaitü que memüte'i'irüviyacai, müpaü tinivarutahüave, Titayari xenete'inüatatüve.  
\v 24 Tuminiyari xequeneneuxeisitüa. Quepai ramu'u püra'uxa, quepai püra'utüarica. Müme müpaü metenitahüave, Sesaxi mu'uya canihücütüni, 'utüaricaya meta.  
\v 25 Müpaü tinivarutahüave, Mericüte tita Sesaxisüa mütimieme, Sesaxi xequetenapinirieca, tita Cacauyarisüa mütimieme, Cacaüyari xequetenapinirieca.  
\v 26 Mepüyutatexi niuquieyasie me'iviyacutü teüteri vahüxie. Mehüxiyatü müya mütivarutahüavixücü cayuvatü meniumacaitüni. 
\s1 Que memüte'ita'ivaviyaxü, müquite que memüte'anucu'uni hepaüsita 
\r (Mateu 22:23‑33; Maricuxi 12:18‑27) 
\p  
\v 27 Mericüsü Saruseusixi hipatü meniu'axüani müpaü memutiyuanecai quename müquite meca'anucu'uni. Hicü müme menita'ivaviya,  
\v 28 müpaü me'utiyuatü, Ti'üquitame, Muisexi müpaü catiniu'utüani tahesie mieme, tevi xüca masicaya 'umüni neüquetü, xüca türi cavarexeiyani, mücü tevi mutaya canitivitümücü yucue, türi nivativevimücü yumasica nivemama.  
\v 29 Mericüsü 'atahutatü 'amenititecaitüni 'ivamarixi. Vamasica 'itivitüca 'uca niumüni, türi cavaruhayevaca.  
\v 30 Mutaya yaxeicüa tiniuyurieni, tiumü türi cavaruhayevaca.  
\v 31 'Iyata mutaya hairieca nitivitüni niumüni. Yaxeicüa 'atahutatü yunaitü türi mecavaruhayevaca meniucuini.  
\v 32 'Imatüriecata niumüni 'uca.  
\v 33 Mericüte, quepaucua xeniu memanucu'uni, 'atahutatü memitivitü, quepai ra'üya pürayani. 
\p  
\v 34 Hicü Quesusi müpaü tinivarutahüave, Hicü miemete teüteri mepüneneüque mepüviquie.  
\v 35 Müme vahesie mütinaque mücü cuie mühecuasie memaye'axüanicü, vahesie mütinaque memanucu'unicü müquite vasata, müme mepücaneneüqueni mepücaviquieca.  
\v 36 Mücü meta, 'ana mepücayüvaveni tavari memücuinicü, Cacaüyarisüa miemete niuqui tuayamete vahepaü me'anenetü. Masi Cacaüyari nivemama mecanihümetüni, müme memanucu'uni.  
\v 37 Müquite que memüte'anucu'uni, müpaüta Muisexi tiniu'üquita, yuxapasie haque tupiriya mexata. Müpaü cananuyüneni, 'Apurahami 'Isahaqui Cacuvu vacacaüyari canihücütüni Ti'aitametütü.  
\v 38 'Ayumieme müquite pücavaxata quename vacacaüyari haitü. Memayeneniere püta vacacaüyari caniyuxatani, sepa memucui. Yunaitü mepayeneniere que mütivaxeiya.  
\v 39 Hicü müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai hipatü müpaü metenicühüaveni, Ti'üquitame, 'aixüa pepaine.  
\v 40 Tavari mepücayuvaüriyacai memita'ivaviyacü. 
\s1 Cürisitu quepai püraxiüyari, que mütivaruta'ivaviyaxü 
\r (Mateu 22:41‑46; Maricuxi 12:35‑37) 
\p  
\v 41 Hicü müpaü tinivarutahüave Quesusi, Titayari müpaü mete'utiyuane quename Cürisitu Raviri xiüyarieya hücü.  
\v 42 Mücü Raviritütü cuicari xapayarisie müpaü paine, 
\q1 Ti'aitame müpaü tinitahüave que mü'ane müneti'aitüa, 
\q1 Neserieta quenacani. 
\q1  
\v 43 'Ahetüapai mexi nevarahapani müme memümasi'aca'unie. 
\m  
\v 44 Hicümü Raviritütü Neti'aitüvame tinitaterüva. Mericüte, xüca Cürisitu tita'aitüani Raviri, que timasiücü quename xiüyarieya. 
\s1 Quesusi que mütivaxanetacai müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai 
\r (Mateu 23:1‑36; Maricuxi 12:38‑40; Rucaxi 11:37‑54) 
\p  
\v 45 Mericüsü yunaitü teüteri me'i'eniecacu müpaü tinivarutahüave teyü'üquitüvamete,  
\v 46 Xequeneyucuerivayurieca müme 'inüaricü memüte'üquitamete vahepaüsita, müme müvanaque 'etütüme me'anacatütü memeu'uvanicü, müme memeunaqui'a vaürisica memüpitüarienicü quiecari hixüapa, teüteri vahüxie memüyeyaxecü tuquita, quiecame 'aurie memayaxecü 'ixüararipa, müme vahepaüsita.  
\v 47 Müme viyurasixi vapini mepütevarutixütüiri, 'emeteheutevitü neneviericü para mücamasiücünicü que memüteyurie. Müme vahesie masi yemecü tinahüivani. 
\c 21  
\s1 Viyura tumini que müti'atüiri Cacaüyari 
\r (Maricuxi 12:41‑44) 
\p  
\v 1 Mericüsü heutaniereca nivaruxeiya xicusixi yu'imiquieri meheucaxürüvame tumini cacuniyarisie tuquita.  
\v 2 Hicü 'uca tiuxei cünaya mumü tuminicü mümavecai mana heicaxürüvame huta senitavuyari.  
\v 3 Müpaü niutayüni, Niuqui caniseüyeni que nemütixecühüave, 'icü viyura tuminicü mavetü cacunisie neicaxürieni vaücava, müme yunaitü 'esiva xeicüa meneicaxürieni.  
\v 4 Müme yunaitü yuhayevame meneucaxürieni Cacaüyarisie mieme 'imiquieri. 'Icü 'uca yuhaveri mieme püta neucaxürieni cümana mütiyumicuacai naime. 
\s1 Quesusi que mutayü, tuqui 'amüpa que mütica'unarieniquecai 'arique 
\r (Mateu 24:1‑2; Maricuxi 13:1‑2) 
\p  
\v 5 Mericüsü hipatü tuqui 'amüpa hepaüsita metenicuxatacaitüni, que mütiquemaritüariecai tete visi 'anenemecü mavari visi 'anenemecü. Müpaü niutayüni Quesusi,  
\v 6 Xepixeiya 'icü. Tucari canaye'amücü quepaucua tete pücacu'eiriva yuheima 'atetü. Naitü püca'unarieni. 
\s1 'Inüarite que mütimasiücüni taparirümecacu 
\r (Mateu 24:3‑28; Maricuxi 13:3‑23) 
\p  
\v 7 Müme müpaü metenita'ivaviya, Ti'üquitame, quepaucua müpaü pütiyüni que pemaine. Tita ti'inüaritüni quepaucua maye'aximeni.  
\v 8 Hicü müpaü niutayüni, Xequeneyucuerivayurieca capa xeheuyexüriyanicü. Yumüiretü mecani'axüacuni, quename nehesüa memiemete me'utiyuatü, Ne necanihücütüni me'utiyuatü, Tucari canaye'aniri me'utiyuatü. Va'utüma xepücahecücani.  
\v 9 Quepaucua cuyaxi xemüva'enieni meyucuitüveme, quepaucua xemütetamarieni memanucu'uiximecü cuyacü, xepüca'atixürüveni maricacü. Neuyeveca müpaü mütiyünicü meri, peru 'acuxi cuitü pücatapare. 
\p  
\v 10 'Ana müpaü tinivarutahüave, Nuivarite mecaniyeha'acuni mevacuicutü hipame nuivarite. Xexuime cuieyarisie quiecatari mepüyeha'ani hipame cuieyarisie miemete mevacuicutü.  
\v 11 Cuie carima canitayuamücü, xexuime quiecariyarisie haca canitavemücü vaüca cuiniyata. 'Inüari mamarivaveme muyuavisie mexeiyatü, mecanimariusiecacuni. 
\p  
\v 12 Yacatiyüvecacu cuxi, mepüxetiviya xeme, mepüxe'anuyeveiya. Mepüxeyetuani tuquiteta, casariyanata xemanutaxüriyanicü. Xepanuhapaniexüani te'aitamete vahüxie 'isücate vahüxie nehesüa xemümiemetecü.  
\v 13 Müpaü xe'itüarieme xecaniyüvavecuni xemütehecüatanicü.  
\v 14 'Ayumieme yu'iyari xequeneseiriyani, xetiviyarieme xepücayu'iyaritüaca que xemutiyuaneni.  
\v 15 Ne püta temaivavemete necanixe'ayeitüamücü, xemütiniunicü. 'Ayumieme yunaitü memüxe'aye'unie mecaniyutatexicuni mexe'a'ivacutü mexeniuquimacutü.  
\v 16 'Asita xe'uquiyarima xe'ivama xemarema xehamicuma mecanixeyetuacuni. Hipame xeme mepüxecuini.  
\v 17 Yunaitü mecanixe'uxive'eriecacuni nehesüa xemümiemetecü.  
\v 18 Peru ni xei cüpayari pücaheuyeveni xemu'usie mieme.  
\v 19 Xete'uca'enivatü tucari xecaniyupitüacacuni. 
\p  
\v 20 Quepaucua xemüvaxeiya cuyaxi Querusareme 'aurie meyucuxeürieximecacu, 'ana müpaü xecatenimaicacuni maye'aximecü quepaucua 'acumavetü mayani.  
\v 21 'Ana müme Cureya cuieyarisie meme'uvani meque'uyuta'unaxüani hürisie. Müme quiecarisie memütiteni mequevayecüni. Müme yeuta meme'uvani mepücaheutahaxüani quiecarisie.  
\v 22 Mücü tucarisie heiseriemecü mepüte'apiniyarieni quiecatari, 'ana catinaye'amücü naitü que müre'uxa.  
\v 23 Xüa 'ui müme memuhuca müme memütesisitüani mücü tucarisie. 'Uximatüarica canitavemücü cuiepa, haxüa canitixuaverimücüta 'icü teüteri vahepaüsita.  
\v 24 'Ixiparacü menitacui'ivacuni, yunaime nuivarite vahesüa mecananuhapaniecuni vaüriyarica. Nuivarite memücatateüterima mepütetürücariya Querusaremesie mexi vatucari cataparive. 
\s1 Yuri Tevi que mütinuani 
\r (Mateu 24:29‑35, 42‑44; Maricuxi 13:24‑37) 
\p  
\v 25 'Inüarite pütixuavere tausie mesasie xuravesixi vahesie. Cuiepa meta nuivarite mepü'iyarixitüarieca meyuhiverietü, 'asimecatemaitü que memüteyurieni, haramara hamevari que mütiuyuane, müpaü meteyumaitü.  
\v 26 Maricacü teüteri mepü'amüxüani mehe'erivatü cuiepa memütama que memü'itüarieni. Taheima miemete türücavimete mepütayuitüarienita.  
\v 27 'Ana Yuri Tevi que nemütiteva mecanenixeiyacuni haisata ne'acamieme netürücaüyetü cui nexavatütü.  
\v 28 Yatisutüarieximecacu xequeneutineniereni 'aixüa xequeteneyumaica. 'Ana paye'aximeni quepaucua xemütixünarieni. 
\p  
\v 29 Hicü 'üxasi hepaüsita ticuxatatü tinivaruta'üquitüani müpaü 'utaitü, Xequeneu'ixüari pini ya naime cüyexi.  
\v 30 Quepaucua mütixavata, xe'i'ixüarietü yücümana xepütemaica tasüari 'auracacutüca.  
\v 31 Xemeta yaxeicüa, quepaucua xemixeiya 'ipaü yüaneme, xequetenemaica maye'aximecü Cacaüyari misutüanicü ti'aitatü. 
\p  
\v 32 Niuqui caniseüyeni que nemütixecühüave, hicü miemete mepücatixüni mexi ca'aye'ave naitü.  
\v 33 Muyuavi cuie naitü canitixümücü, peru neniuqui pücaxüni. 
\p  
\v 34 Xequeneyü'üviyani capa xe'iyari 'u'itutuperecü xecu'ixüaratüvecacu xetarüvecacu cuiepa mieme tucaricü xeyu'iyaritüacacu. Xüca müpaü xeteyuriecaque, 'iya tucari yapaucua püxe'axe  
\v 35 viniyaripaü. Mücü tucarisie menita'axiyariecuni yunaitü cuiepa memütama naisarie.  
\v 36 Xequenayeneniereni 'aixüa, yuheyemecü xeyunenevietü para xemüyüvavenicü, Yuri Tevi hüxie xemaye'axüanicü xetavicueme 'uximatüaricasata 'umüramie. 
\p  
\v 37 Mericüsü tucaricü tuqui 'amüpa curaruyarita niuyeicacaitüni ti'üquitatü. Tücaricü vayeyeicatü Huriva Macu'u yemuriyarisie nehupucaitüni.  
\v 38 Yunaitü teüteri yuimuana meni'axecaitüni hesüana me'i'enienique tuquipa. 
\c 22  
\s1 Que memüte'imieniquecai Quesusi 
\r (Mateu 26:1‑5, 14‑16; Maricuxi 14:1‑2, 10‑11; Vani 11:45‑53) 
\p  
\v 1 Mericüsü 'ixüarari canahurare quepaucua pa mücacuxanariyarie memücuacai mehe'erivatü Cacaüyari que mütivaruhayevaxü vateüterima.  
\v 2 Hicü mara'acate memühüritüariecai müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai metenicuvautüvecaitüni que memüte'imieniquecai memüvamacarücaicü teüteri. 
\p  
\v 3 Hicü Cauyumarie niviya Cura 'Isicariutitanaca. Mücü Tamamata Heimana Yuhutame canixevitütücaitüni.  
\v 4 Heyaca mara'acate memühüritüariecai vahesüa vacuyaxima vahesüa, metenicuxatacaitüni que mütivayetuirieniquecai.  
\v 5 Müme meniyutemamaviecaitüni. Mepuyu'enie müpaü me'utiyuatü quename tumini me'i'üitüaniquecai.  
\v 6 Mücü 'iyarieya ya'anecacu tinicuvaunecaitüni quepaucua 'aixüa müyüniquecai müvayetuirienicü teüteri 'ameca'u'uvacacu. 
\s1 Ti'aitame 'Icuaiya que mütiu'aisie 'inüariyari 
\r (Mateu 26:17‑29; Maricuxi 14:12‑25; Vani 13:21‑30; 1 Curinitutari 11:23‑26) 
\p  
\v 7 Mericüsü Pa Mücacuxanariyari tucariyari naye'ani. 'Ana peuyevecai memüvacuinicü muxasi türixi 'ixüararicü.  
\v 8 Hicü Quesusi nivarutanü'ani Pecuru Vanimame müpaü haitü, Xequenehu 'aixüa xequeneyuri 'ixüarari 'icuaiyari, temütecuanicü.  
\v 9 Müme müpaü metenitahüave, Haque masihenaque 'aixüa temeiyurienicü.  
\v 10 Müpaü tinivarutahüave, Camüsü xeheutahaxüaximecacu quiecarisie 'uqui nixe'anucunaquimücü ye'ü 'ahanatü hecuhanüca. Mücü xequenanuveiya quita haque meuhani.  
\v 11 Müpaü xepüteheitahüave muva quiecame, Ti'üquitame müpaü pümarahüave, Hipatüte haqueva qui müme nemütiva'üquitüa nehamatü 'ixüarari 'icuaiyari temücuanicü.  
\v 12 Mücü qui taüta xeheutivitüme canixexeisitüamücü hipame qui 'amüyeva naitü 'ureyepicame. Muva 'aixüa xequeteneyuri.  
\v 13 Hicü menecüne, meneitaxeiya que mütivarutahüavixü. Muva 'ixüarari 'icuaiyari 'aixüa meniuyurieni para meme'erivanicü Cacaüyari que mütivaruhayevaxü vateüterima. 
\p  
\v 14 Hicü 'aye'acu mexa 'aurie nayerüni, nü'arisixi yunaitü.  
\v 15 Hicü müpaü tinivarutahüave, Cuini mieme nepihive'eriecai xehamatü 'icü 'ixüarari 'icuaiyari nemücuanicü necaticuinivetü cuxi.  
\v 16 Yanepütixecühüave, tavari 'icü nepücacuani mexi ca'aye'ave tita 'ixüarari müti'inüariyari Cacaüyari ti'aitametücacu.  
\v 17 Hicü tecüxi 'anuhanaca pamüpariyusi 'ipitüaca Cacaüyari müpaü niutayüni, Xequenanuhani 'icü, yuxexuitü xequenanuti'inüataxüa.  
\v 18 Yanepütixecühüave, ni hicü ni 'uxa'atüni varie tavari nepüca'enu'ieni caxie hayari mexi ca'aye'ave Cacaüyari misutüanicü ti'aitatü.  
\v 19 Hicü pa 'anu'üca pamüpariyusi 'ipitüaca Cacaüyari 'ititaraca nivarumini müpaü 'utaitü, 'Icü caninevaiyaritüni xehesie mieme müyetuiyani. 'Ipaü xequeteneyurieca xemünesi'a'erivanicü.  
\v 20 Yaxeicüa tiniuyurieni tecüxi hepaüsita mete'ucuacu müpaü 'utaitü, 'Icü tecüxita mieme türatu hecuame canihücütüni nexuriyacü, müseiriyarieni xehesie mieme que mütitayeuriyani. 
\p  
\v 21 Perusü que mü'ane münesiyetuani 'ena paca, mamaya mexasie pama haque nemaca.  
\v 22 Yuri Tevi que nemütiteva, necaniyemieni nemümierienicü, que müti'aisie yamütiyünicü, perusü xüa 'ui que mü'ane münesiyetuani. 
\p  
\v 23 Müme menisutüani niuqui mexüatüatü que mü'ane müme müxatacai quename müya tiyurieniquecai 'utaitü. 
\s1 Ti'uximayatü hipame vahesie mieme, ve'eme que mürayani 
\p  
\v 24 'Anata müme me'ütesatü menayu'iva que mü'ane müme masi müve'emetücai.  
\v 25 'Iya müpaü tinivarutahüave, Nuivarite teva'aitüvamete meteniva'uxitüaca mete'aitatü, müme heiserie memexeiya vahepaüsita quename 'aixüa meteyuruvamete meteniyuterüvani.  
\v 26 Xeme püta müpaü xepücayüaca. Masi que mü'ane xeme müve'eme, mücü que mü'ane masi mühecuapaü queyüaneni. Que mü'ane mütixe'aitüa, mücü que mü'ane xehesie mieme müti'uximayapaü queyüaneni.  
\v 27 Que xetecu'eriva, que mü'ane masi püve'eme, que mü'ane quiecametütü müticua'a, que mü'ane miparevie timicuatü, mücü nusu püve'eme. Xüari quiecame masi püve'eme. Perusü ne xesata nepuyeica xehesie mieme neti'uximayatü püta. 
\p  
\v 28 Xeme nehesie xecateniviyacaitüni xecatehayevatü ne'inüasienecacu.  
\v 29 Ne'uquiyari que münetiucaye ti'aitame nemayanicü, neta yaxeicüa te'aitamete necanixecayasamücü.  
\v 30 Nehamatü xecatenicuaicuni xeteni'iecuni mexa 'aurie ne'acaime neti'aitametücacu. 'Isücate xecanacünicuni, 'uvenisie xe'ayaxeme xecateniva'aitüacacuni teüteri tamamata heimana yuhutame nuivarite 'Ixaherisie memüyecü. 
\s1 Quesusi que mutayü, Pecuru que mütiyucu'imavaniquecai, quename ca'imaicai 'utaitü 
\r (Mateu 26:31‑35; Maricuxi 14:27‑31; Vani 13:36‑38) 
\p  
\v 31 Neuxei Simuni, yumarima 'aixüa. Cauyumarie püxevaucai, püxeta'inüata, püxeticase türicupaü.  
\v 32 Ne masi nepünetanenevie 'ahesie mieme pemücatihayevacü yuri peti'erietü. 'Ecüta quepaucua pemütihayeva peheuyevausetü quenivatuicani 'a'ivama.  
\v 33 Mücü müpaü tinitahüave, Ti'aitame, nepünevaüriya 'ahesie nemütiviyanicü sepa nemanutahüiyani sepa nemumierieni.  
\v 34 Rehüave, Pecuru 'acu, müpaü nepümaticühüave, vacana catahivavecacu cuxi hicü, 'ecü haicacüa pecani'acu'imavamücü, quename pecanesimate pe'utaitü. 
\s1 Que mutayü 'aye'aximecacu 
\p  
\v 35 Hicü müpaü tinivarutahüave, Quepaucua nemüxeheutanü'axüa cüsiuri xerai cacai xecate'upicame, tixaü xeteheuyehüacai 'acu. Müme Tixaüsü meniutiyuani.  
\v 36 Müpaü tinivarutahüave, Hicüsü püta müpaü pücatiyüni. Que mü'ane cüsiuri mexeiya queheihurieni, xerai meta yaxeicüa. Que mü'ane mücaheixeiya cuya cusiraya yü'ücari que'utuani que'inaneni.  
\v 37 Yanepütixecühüave, peuyevese nehesie maye'atüarienicü müpaü que müre'uxa, 'Inüari niuquiyari sanamete vahepaü niu'itüarieni que müranuyüne. Naitü nehepaüsita que müre'uxa canaye'atüarieximeni.  
\v 38 Hicü müme müpaü meniutiyuani, Ti'aitame, neuxei cusirate 'uva hutatü. 'Ariri, tinivacühüaveni. 
\s1 Quesusi que mütiyutanenevie Quetisemanisie 
\r (Mateu 26:36‑46; Maricuxi 14:32‑42) 
\p  
\v 39 Mericüsü vayeyaca neyani haque me'axecai Huriva Macu'u yemuriyarisie. Teyü'üquitüvamete meniveiyacaitüni.  
\v 40 Hicü muva heta'aca müpaü tinivarutahüave, Xequeneyunenevieca, capa xe'uta'isiparienicü.  
\v 41 Hicü yuxaüta yerümütü yateva niuyani memanucateisie tete que mürehüiva yacütütü. 'Utitunumaqueca niyutanenevieni  
\v 42 müpaü 'utaitü, Ne'uquiyari, xüca pe'avaüriyani, 'icü tecüxi quenanuhani cuerietü yanemüca'itüarienicü. Masi que münetinaque ne pücatixaü, que matinaque 'ecü püta yaquetiuyüni.  
\v 43 Hicü niuqui tuayame masiücütü nayuyeitüani taheima mieme 'itürücariyatü, nixeiya.  
\v 44 Hicü cui yüanetü hivericacü, masi cuini mieme yutatuatü niyuneneviecaitüni. Cuaxiyaya xuriya suniriyaripaü cani'anenecaitüni cuiepa caxürüvetü. 
\p  
\v 45 Mericüsü yutanenevieca 'anucuqueca teyü'üquitüvamete vahesüa nuaca mana nivarutaxeiya mecusume hivericacü.  
\v 46 Müpaü tinivarutahüave, Titayari xetecusu. Xequenanucu'uti xequeneyunenevieca capa xe'uta'isiparienicü. 
\s1 Quesusi que mütiuviyarie 
\r (Mateu 26:47‑56; Maricuxi 14:43‑50; Vani 18:2‑11) 
\p  
\v 47 Mericüsü 'utaniucacacu cuxi yumüiretü teüteri meniu'axüani. Xevitü nivaravitücücaitüni Tamamata Heimana Yuhutame vahesie miemetütü Cura titevatü. Quesusi 'aurie niutaqueni 'i'isenique.  
\v 48 Peru Quesusi müpaü tinitahüave, Cura, penesi'iseme penetiyetuani Yuri Tevi que nemütiteva.  
\v 49 Teüterimama metemarietü que mütiyüniquecai müpaü meniutiyuani, Ti'aitame, tacusiracü tetetacuini.  
\v 50 Xevitü müme nicuva tevi mara'acame mühüritüariecaisüa mieme müti'uximayatametücai. Nacaya naviteni serietana mieme.  
\v 51 Peru Quesusi müpaü niutayüni, 'Ari xequeteneuhayeva. 'Imayüaca nacaya nenayehüani.  
\v 52 Hicü Quesusi müpaü tinivarutahüave mara'acate memühüritüariecai cuyaxi tuquipa miemete 'uquiravesixi memeyecü me'iviyaque, Cari xepeyecü cusirate cüyexi xe'u'ütü xenesiviyaque, tinavayamepaü que mütiviviyarüva.  
\v 53 Tucaricü xehesüa ne'uyeicacacu tuquipa xepücanesi'umayüa. Peru 'icü xetucari canihücütüni yamütiyünicü, Yüvicame heiserie pexeiya hicü. 
\s1 Pecuru que mütiyucu'imavacai, Nepüca'imate Quesusi 'utaitü 
\r (Mateu 26:57‑58, 69‑75; Maricuxi 14:53‑54, 66‑72; Vani 18:12‑18, 25‑27) 
\p  
\v 54 Mericüsü me'iviyaca meneivitüni. Mara'acame mühüritüariecai quita meni'atüani. Pecuru yateva niveiyacaitüni.  
\v 55 Tacua hixüapa me'utinaicu me'utiyaxecu Pecuruta niutayerüni va'aurie.  
\v 56 Hicü xevitü 'üimari mana müti'uximayacai 'ixeiyaca hecüaripa 'ucaime 'ixeiyatü müpaü niutayüni, Cari 'icüta hamatüana niuyeicacaitüni.  
\v 57 Mücü niyucu'imavacaitüni müpaü 'utaitü, 'Uca 'acu, nepüca'imate.  
\v 58 Yareutevitüta xevitü 'ixeiyaca müpaü tiutayü, 'Ecüsü xevitü müme pecanihücütüni. Pecuru müpaü tiutayü, Que cüxipa ne nepücahücü.  
\v 59 Hicü xei hurayari 'aye'acu yacütüniquetü xevitüta heiseriemecü müpaü niutayüni, Masi 'icü hamatüana niuyeicacaitüni, pücarereyatanaca.  
\v 60 Pecuru raine, Quetütüri, ne 'asinepücatimate que pemaine. Yapaucua haniucacacu cuxi vacana niutahiva.  
\v 61 Ti'aitame ta'aurie 'aveca neutaniere Pecuru xeiyatü. Hicü Pecuru Ti'aitame niuquieya na'erivacaitüni que mütitahüavixü, Vacana catahivavecacu cuxi hicü, 'ecü haicacüa pepü'acu'imavani quename pecanesimate pe'utaitü.  
\v 62 Vayeyaca niutasuani cui yuhiverietü. 
\s1 Quesusi que mütinanaimariecai que müticuveivacai 
\r (Mateu 26:67‑68; Maricuxi 14:65) 
\p  
\v 63 Hicü 'uquisi Quesusi memü'üviyacai meninanaimacaitüni. Menicuvayacaitüni.  
\v 64 Meheitinaca menicu'ivaviyacaitüni yame'utiyuatü, Cari Cacaüyarisüa mieme pepütixaxatame. Quetaneutaxatüa, quepaicü masicuvaya.  
\v 65 Vaüca masi metenicühüavecaitüni 'axa me'utiyuatü. 
\s1 Quesusi que mütiutahüavarie 'isücate vahüxie 
\r (Mateu 26:59‑66; Maricuxi 14:55‑64; Vani 18:19‑24) 
\p  
\v 66 Mericüsü 'ucatarecu teüteri va'uquiyarima meniyucuxeürieni mara'acate memühüritüariecai mümeta 'inüaricü memüte'üquitametetücai. Meni'atüani memayuxeüriecaisie.  
\v 67 Müpaü metenitahüave, Que mü'ane heiserie mupitüarie xüca pehücütüni 'ecü pecürisitutütü, yaquetatineutahüavi. Müpaü tinivaruta'eiya, Xüca yanetixehahüavenique yuri xepücaneteta'eririeniqueyu.  
\v 68 Xüca nexecu'ivaviyanique xepücanesiha'eiyaniqueyu, xepücanesixünaqueyu.  
\v 69 Peru hicüri 'uxa'atünita Yuri Tevi que nemütiteva Cacaüyari mütürücaüye serieta nepacani.  
\v 70 Yunaitü müpaü metenicühüaveni, 'A, 'ecü xeniu Cacaüyari petinu'aya. Tivarahüave, Xeme müpaü xeputiyua, ne nepühücü.  
\v 71 Müpaü meniutiyuani, Que cuxi tetevareuyehüva tehecüatamete. Tamesietü tepi'eni tetana mieme. 
\c 23  
\s1 Quesusi que mütiutahüavarie Piratu hüxie 
\r (Mateu 27:1‑2, 11‑14; Maricuxi 15:1‑5; Vani 18:28‑38) 
\p  
\v 1 Hicü yunaitü mepanucu'ui meneihana müta'ivaviyarienicü Piratusüa.  
\v 2 'Ana menisutüani me'ixanetatü müpaü me'utiyuatü, Te'icu'ivaviyatü 'ipaü tecatenimaica, cuamanarica vevietü tiniva'üquitüaca tateüterima, nivanenaca memücateyutuanicü Sesaxi cuviyexunuya tuminieya, müpaü canaineni quename heiserie 'upitüarie Cürisitutütü, ti'aitame yuxatatü.  
\v 3 Hicü Piratu müpaü tinita'ivaviya, 'Ecü Huriyusixi teüteriyari tiva'aitüvame petihücü. Tita'ei, 'Ecüsü müpaü pecanaineni.  
\v 4 Hicü Piratu müpaü tinivarutahüave mara'acate memühüritüariecai, teüteri memüyucuxeürie, Que nemütimate, tixaü pücareuyevese 'icü tevi müxanesiecacü.  
\v 5 Müme masi cuini mieme menicu'imavacaitüni yame'utiyuatü, Canivaxamurieneni teüteri, ti'üquitatü naisarie Cureya cuieyarisie, Carereya cuieyarisie heisutüaca 'uvapaita. 
\s1 Quesusi que mütiutahüavarie Herurexi hüxie 
\p  
\v 6 Mericüsü Piratu 'u'enaca nicu'ivavacaitüni xüca Carereyatanaca hücütücaitüni tevi.  
\v 7 Tiutamarieca Herurexi mehüritüariecaisie müquiecametücaicü, hesüana neinü'ani, Herurexi Querusaremesie muyeicacaicü 'ana.  
\v 8 Mericüsü Herurexi Quesusi xeiyatü niyutemaviecaitüni vaüca. Müixa nixeiyamücücaitüni mü'enacaicü hepaüsitana. Müpaü tinicu'erivacaitüni, Quesusi tixaütü mütiyurieniquecaicü 'inüari, 'ixeiyamütü.  
\v 9 Vaüca niuqui nicu'ivaviyacaitüni, 'iya 'asicare'eiyacacu.  
\v 10 Peru mara'acate memühüritüariecai müme 'inüaricü memüte'üquitametetücai yunaitü mecaniu'axüani, carima menixanetacaitüni.  
\v 11 'Ana Herurexi yucuyaxima vahamatü menitave'eriecaitüni me'inanaimatü. 'Ixuriqui visi mü'anecü me'itiquemaritüaca tavari meneinü'ani Piratusüa.  
\v 12 Mücü tucarisie Herurexi Piratu meniyutemaviecaitüni. Mepayuca'uniecai müixa, 'anaque 'aixüa mepüteyuxeiyacai. 
\s1 'Isücame que mütiuta'aitaxü, Quesusi mümierienicü 
\r (Mateu 27:15‑26; Maricuxi 15:6‑15; Vani 18:39‑19:16) 
\p  
\v 13 Hicü Piratu varucuxeürieca mara'acate memühüritüariecai 'isücate teüteri yunaime,  
\v 14 müpaü tinivarutahüave, Nehesüa xepi'atüa 'icü tevi, quename cuamanarica vevietü tiva'üquitüa teüteri xe'utiyuatü. Camü, xehüxie ne'ita'ivaviyaca ne, que nemütimate, tixaü pücareuyevese 'icü tevisie mürahüiyanicü que xemüte'ixaneta.  
\v 15 Herurexita yaxeicüa niutayüni, nexe'utanü'acu hesüana tavari nehesüa caneiyenü'aniri. 'Asipücatiuyuri hesiena mütinaquenicü mümierienicü.  
\v 16 'Ayumieme nepütita'aita mücuveiyaxüanicü, 'arique nepixüna. 
\p  
\v 17 Mericüsü 'ixüararipa neuyevecaitüni xeime müvaxünirienicü 'anutahüiyacame.  
\v 18 'Ana yunaitü 'axeicüa meniutihiva müpaü me'utiyuatü, Quenemi'a 'icü, quetaneuxüniri Vaxavaxi püta.  
\v 19 Mücü müyumienecaicü quiecarisie, xeime mumicü, casariyanata nanutahüiyacaitüni.  
\v 20 Piratu tavari nivarutahüave, Quesusi xünamütü.  
\v 21 Müme masi meniutihivacaitüni müpaü me'utiyuatü, Curuxisie quenecavi, quenemi'a.  
\v 22 Hairieca müpaü tinivarutahüave, Titayaricutaxi, quecuta tiuyuri 'icü. Que nemütimate ne, tixaü pücareuyevese mümierienicü. 'Ayumieme cuveiyaxüayu nepixüna.  
\v 23 Müme masi carima menivaviriecaitüni curuxisie mümierienicü. Teüteri, mara'acate memühüritüariecai hivaricü mene'iva.  
\v 24 Hicü Piratu müpaü tiniuta'aita yamütiyünicü que memüte'ivautüvecai müme.  
\v 25 Nixüna que mü'ane memüvaucai, que mü'ane manutahüiyacai casariyanata müyumienecaicü xeime mumicü, Quesusi püta neyetuani yamüranayeyanicü que mütivanaquecai. 
\s1 Quesusi que mütiucaviya curuxisie, que mütiumierie 
\r (Mateu 27:32‑44; Maricuxi 15:21‑32; Vani 19:17‑27) 
\p  
\v 26 Mericüsü mehevitütü me'imienique, meniviya xeime Simuni titevacame Sirenetanaca. Mücü xaüsie heyeyaca, quiecarisie ni'aximecaitüni. Menititütüani curuxi Quesusi 'utüma menutünicü. 
\p  
\v 27 'Ana yumüiretü teüteri meniveiyacaitüni, 'ucari meta me'utisuatü me'isuariviyatü.  
\v 28 Hicü ta'aurie 'aveca müpaü Quesusi tinivarutahüave, Xeme 'ucari Querusaremetari xepüca'utisuanani nehepaüsita. Yuhepaüsita püta yunivema vahepaüsita xequeneutisuanani.  
\v 29 Tucari canaye'amücü quepaucua müpaü memutiyuaneni, müme memücayüvave türi memüvarexeiyanicü, müme 'aixüa mepü'itüarie, müme memücatinivevave müme memücatesisitüavave, 'aixüa mepü'itüarie müme.  
\v 30 'Anari menisutüacuni müpaü mete'icühüavetü hüri, Taheima quenanacaxüri, müpaüta metenivatahüavicuni yemurite, Xequetaneuti'avieta.  
\v 31 Hicüpaü xüca meteyurieni cüye yuricacu, quesü tiyüni tavayu. 
\p  
\v 32 Hipatüta yuhutatü mepehapanie 'axa teyuruvamete memücui'ivacü hepaüna.  
\v 33 Mericüsü quepaucua memu'axüa Müqui Mu'uya Manuve müracutevasie, mana curuxisie menitivieni. 'Axa teyuruvameteta menivarutivütüani, serietana xeime 'utatanata xeime.  
\v 34 Hicü Quesusi müpaü niutayüni, Ne'uquiyari, quetinivareuyehüvirieca. 'Asimepücatemate que memüteyurie. 
\p 'Ana cuyaxi meniyuta'iva 'ixuriquiteya meyutahuritüanique.  
\v 35 Teüteri mana meniti'ucaitüni metanenieretü. 'Isücate menitave'eriecaitüni müpaü me'utiyuatü, Hipame niu püvavicueisitüacai, yücümana queyutavicueisitüani xüca 'acu hücütüni que mü'ane Cacaüyari heiserie mipitüa Cürisitutüme, que mü'ane manayexeiyarie xüca hücütüni 'icü. 
\p  
\v 36 Cuyaxita yaxeicüa meninanaimacaitüni me'axetü masina me'i'itüatü  
\v 37 müpaü me'utiyuatü, 'Ecü Huriyusixi tiva'aitüvame xüca pehücütüni, quene'atavicueisitüa.  
\v 38 Mücü meta, xapa mu'uya heima meneimani, 'ICÜ HURIYUSIXI TIVA'AITÜVAME CANIHÜCÜTÜNI 'anuyüneme Cüriyecusixi Xumatari Hepürayusixi teüteriyari vaniuquicü 'aye'uxame. 
\p  
\v 39 Hicü 'axa teyuruvamete mana memutivücai xevitü 'axa tinicühüavecaitüni, müpaü 'utaitü, Cari 'ecü pecaticürisitu. Mericüte, quene'atavicueisitüa, tameta quetaneutavicueisitüa, ticühüavetü.  
\v 40 Xevitü püta tapa mutiviecai nitatieni müpaü 'utaitü, Cari 'ecü Cacaüyari pecatimacaxe sepa hepaüna pemü'itüariene yaxeicüa petiutahüavarieca.  
\v 41 Peru caniheiserietüni tahesie que mütiunaquixü, que müreuyevese xeicüa tepü'itüarietüve yatemüteyuriecaicü. 'Icü masi tixaü 'asipücatiyurieve.  
\v 42 Müpaü niutayünita, Quesusi 'acu, quenena'erivani quepaucua pemunuani ti'aitame pehücütütü.  
\v 43 Hicü Quesusi müpaü tinitahüave, Niuqui caniseüyeni que nematicühüave, hicütütü nehesüa pepeyeicani visi müracu'anesie. 
\s1 Quesusi que mütiyetua yu'iyari 
\r (Mateu 27:45‑56; Maricuxi 15:33‑41; Vani 19:28‑30) 
\p  
\v 44 Mericüsü tuca naye'ani. Mana cuiepa nacuyüre naisarie cüa caviecacuque.  
\v 45 Tau 'uyürecu 'ixuriqui meuviecai tuqui 'amüpata hixüata nisane.  
\v 46 Hicü Quesusi carima 'utahivaca müpaü niutayüni, Ne'uquiyari, ne'iyari nepümasihüritüa. Müpaü 'utayüca yu'iyari niyetuani. 
\p  
\v 47 Hicü cuya mühüritüariecai 'uniereca que mütiuyü 'aixüa niutayüni Cacaüyari hepaüsita müpaü 'utaitü, Xüari 'icü tevi heiserie pexeiyacai.  
\v 48 Yunaitü teüteri menenierenique memüyucuxeürie, me'uneniereca que mütiuyü, yu'utüma menecüne yutavisie meyucusunatü hivericacü.  
\v 49 Peru yunaitü memimaicai mana meniti'ucaitüni yateva. 'Ucari meta hamatüana memeyecü Carereyasie, müme mana meniti'ucaitünita menenieretü. 
\s1 Quesusi que mütiuteuqui 
\r (Mateu 27:57‑61; Maricuxi 15:42‑47; Vani 19:38‑42) 
\p  
\v 50-51 Mericüsü tevi 'aniuyeicacaitüni Cuse titevatü. 'Isücate canixevitütücaitüni, 'aixüa pütiuca'iyaricai heiseriemecü yapüticamiecai. Mücü yapüca'anecai que memüteyu'eni que memüte'uyuri. 'Arimateya caniquiecametücaitüni Cureya cuieyarisie, yuri tini'eriecaitüni ta'icuevatü Cacaüyari misutüanicü ti'aitatü.  
\v 52 Hicü Piratusüa nuaca nitavavirieni Quesusi caxarieya.  
\v 53 Hecacueca nicu'eima rinu 'ixuriquiyaricü, neicuteucu teuquiyapa 'aitüa müvaye'inieriesie haque tevi hasuacu mücaheutatequievesie.  
\v 54 Mericüsü püpienixitücai 'ana, 'uxipiya tucari püsutüariximecai. 
\p  
\v 55 Meneiveiya 'ucari Carereyasie memeyecü 'utümana. Menixeiya teuquiya, caxarieya mete'uxei que mütiuteque.  
\v 56 Yu'utüma mehecüneca 'aixüa meniyurieni visi mu'üa mixaxi nücame 'uhaye. 
\p Mericüsü 'uxipiya tucarisie mecani'uxipiecaitüni 'aisica que maine. 
\c 24  
\s1 Que müranutanierixü 'umierieca 
\r (Mateu 28:1‑10; Maricuxi 16:1‑8; Vani 20:1‑10) 
\p  
\v 1 Perusü ximeri cuitü, teuquiyapa meniu'axüani semana mexüacame tucarisie visi mu'üa me'ahapatü memicuxeüri.  
\v 2 Hicü tete meniutaxeiya heuhüiyacame quitenie meucatei.  
\v 3 'Umeheutahaxüaca teuquiyapa, mepüca'itaxei Ti'aitame Quesusi caxarieya.  
\v 4 'Asimepücatemaicai que memüteyurieniquecai müpaü mütiuyücü. Hicü 'uquisi yuhutatü va'aurie meniuti'uni merücavime me'anacatütü.  
\v 5 Memamacacu cuiepa metihüxima'ucacu müpaü metenivarutahüave, Titayari müquite vasata xete'ivautüve mücü mayeyuri.  
\v 6 'Uva pücayeca, cananucuquetüarieni püta. Xequena'erivani que mütixe'utahüavixü Carereyasie 'uyeicatü cuxi,  
\v 7 que xemüte'utahüavarie Yuri Tevi hepaüsita, que müreuyevecai müyetuiyanicü 'axa teyuruvamete memiviyacü, curuxisie mümierienicü, hairieca tucarisie manucuquenicü que müreuyevecai.  
\v 8 'Ana mene'erivani niuquieya.  
\v 9 Hicü teuquiyapa mevayecüneca menecüne. 'Icü naime metenivarutaxatüani Tamamata Heimana Xeime, hipameta yunaime.  
\v 10 'Ucari Mariya Mararatanaca, Vana, Mariya Cacuvu müvarusieyatücai metenitetevacaitüni. Hipatüta vahamatü memu'uvacai 'ucari yunaitü yametenivarutaxatüani nü'arisixi.  
\v 11 Peru müme yacü me'utiyuaneme meni'eriecaitüni metecuxatacacu, yuri mepücatevaruta'eriri. 
\p  
\v 12 Perusü Pecuru caneyani teuquiyapa 'unausarümetü. 'Anahuca nixeiya 'ixuriqui mana 'acateme 'uyemaveme. Yuquie neyani vaüca 'iyarixietü que mütiunierixü hepaüsita. 
\s1 Que memüte'ixei, 'Emau huyeyari 'utüa me'uyehutü 
\r (Maricuxi 16:12‑13) 
\p  
\v 13 Mericüsü mücü tucarisie yuhutatü müme huyeta menecüne, quiecarisie meneta'axüaniquecaitüni 'Emau müracutevasie. Querusareme nehuracaitüni, yanetevacaitüni tamamata heimana huta quirumetüruyari xeicüa.  
\v 14 Metenicuxatacaitüni naitü que mütiuyü hepaüsita.  
\v 15 Mericüsü metecuxatacacu niuqui mexüatüacacu Quesusitütü nivaranucu'axe me'uhucacu. Vahamatü niumiecaitüni.  
\v 16 Mepücapitüariecai memeitimanicü.  
\v 17 Müpaü tinivarutahüave, Que titita 'icü niuqui xemüxüatüa xe'uhutü. Titayari xeteyuhiverie. Müme mana meniuti'uni me'ayexüxünitü yühüxie.  
\v 18 Xevitü müme Cüreupaxi mütitevacai müpaü tinitahüave, Cari 'ecü 'asipepücatimate Querusareme que müreyü tacai 'atu. 'Asita cücamete müpaü mepütemate.  
\v 19 'Iya müpaü tinivacühüaveni, Que reyücuta. Müme müpaü mete'itahüavixü, Quesusi Nasaretitanaca, que müranayetüa pecatimate. Mücü 'uqui Cacaüyarisie mieme catinixaxatametücaitüni. Que mütiyurienecai que müticuxatacai, canitürücaüyecaitüni Cacaüyari hüxie yunaime teüteri vahüxie.  
\v 20 Tamara'acate memühüritüarie ta'isücateta meniyetuani hesiena mürahüiyanicü mümierienicü, 'arique curuxisie mepeimie.  
\v 21 Tamesietü tecanita'icuevacaitüni yuri tete'erietü 'iya mühücütücaicü que mü'ane mütasitixünaquecai 'Ixaherisixi teüteriyari. Mücü meta, haica tucari caniyuriecari hicü, müya reyücu.  
\v 22 Süricüte, 'ucari tasata miemete mepütasihüxiyatüa hicü. Ximeri vaniu menecucünixüani teuquiyapa,  
\v 23 peru caxarieya mepücahexei. Meniu'axüani müpaü me'utiyuatü quename niuqui tuayamete mevarexei meteheinüme meyu'erietü. Müme vaniu quename Quesusi 'ayeyuri metenivaretahüave.  
\v 24 'Ana hipatüta tahamatü memu'uva teuquiyapa menecüne. 'Ucari que memaitücatei, müpaü 'aneme mepetaxei, peru Quesusi mepücahexei.  
\v 25 Hicü Quesusi müpaü tinivarutahüave, Cari 'asixepücatemate, yu'iyarisie xepu'itutupe, 'acuxi yuri xepücateta'erivave texaxatamete que memütecuxatacaisie naime.  
\v 26 Careuyevecai Cürisitu müpaü müticuinecü, 'arique mücaque visi 'anetü carayaniquecai.  
\v 27 'Ana Muisexi xapaya xatatü meri yunaime texaxatamete vaxapa xatatü, nisutüani tivahecüasitüiyatü que müre'ucai hepaüsitana naime 'utüaricasie. 
\p  
\v 28 Mericüsü quiecari haque memeta'axüaniquecai meneta'axüani. 'Iya masi teva niumiecaitüni.  
\v 29 Müme cuini mieme meni'iniecaitüni müpaü me'utiyuatü, Tahamatü quene'ahayeva, 'esivatücacu putaicai pacayunirüme. Hicü muva neutahani vahamatü müyuhayevacü.  
\v 30 Hicü vahamatü 'ayerüca mexa 'aurie, 'enu'üca pa, 'aixüa niutayüni Cacaüyari hepaüsita pa hepaüsita. 'Ititaraca nivarumini.  
\v 31 'Ana vahüxie canenarietü nayani, meneitimani. 'Iya masi camasiücütü nayuyeitüani tavari memüca'ixeiyacü.  
\v 32 Hicü müpaü meteniyücühüavecaitüni, 'E'e, 'ayumieme ta'iyarisie cuini mieme tepütayetuacai mexi taticuxaxatüvacai huyeta te'uhucacu, mexi tasihecüasitüiyacai 'utüarica que maine. 
\p  
\v 33 Hicü me'anucu'uca cuitü, Querusareme menecüne yu'utüma. Tamamata Heimana Xeime hipameta menivaretaxeiya meyuxeüriecame.  
\v 34 Müme müpaü meniutiyuanecaitüni, Caniyuritüni, Ti'aitame panucuque. Masiücütü nayuyeitüani Simuni 'ixeiyacacu.  
\v 35 Mümeta metenivarutaxatüani huyeta que müreyü, que memüteheitima pa 'utitaracu. 
\s1 Quesusi masiücütü que mürayuyeitüa teyü'üquitüvamete memixeiyacü 
\r (Mateu 28:16‑20; Maricuxi 16:14‑18; Vani 20:19‑23) 
\p  
\v 36 Mericüsü metecuxatacacu cuxi, 'iya vahixüata niutaqueni. Müpaü niutayüni, 'Aixüa 'acu.  
\v 37 Müme meniutimamani, müqui mexeiyame meyu'erietü.  
\v 38 Mücüsü müpaü tinivarutahüave, Titayari xeteyuxamurie. Titayari xete'isutüa niuqui xexüatüatü yu'iyarisie.  
\v 39 Xequeneu'ixüari nemamate ne'ücate, ne necanihücütüni. Xequeneneumayüa xequeneneuxeiya. 'Iyari 'ume pücahexeiya vai pücahexeiya nehepaü.  
\v 40 Müpaü 'utayüca yumamate yü'ücate nivaruxeisitüani.  
\v 41 Meyutemamavietü mehüxiyatü, cayuri mepü'eriecai cuxi. Hicü müpaü tinivarutahüave, Tixaü xecatehexeiya 'uva ticuaivame.  
\v 42 Quesü vaiyari menimini variquime texicamame.  
\v 43 'Enu'üca nitacuani vahüxie.  
\v 44 Mericüsü müpaü tinivarutahüave, 'Icü niuqui necanixecuxaxatüvacaitüni xehamatü ne'uyeicatü cuxi, müpaü ne'utaitü quename heuyevecai maye'atüarienicü naitü nehepaüsita que müre'uxa Muisexi 'inüarieya niuquiyarisie texaxatamete vaxapasie cuicari xapayarisie ne'utaitü.  
\v 45 'Ana va'iyari nivatiyepieni memeitimanicü tita 'utüarica xapayari mütixatacai.  
\v 46 Müpaüta tinivarutahüave, Müpaü püre'uxa, que müreuyevecai Cürisitu nehücütütü müya netinicuinequecaitüni, hairieca tucarisie nenanucuqueniquecaitüni müquite vasata.  
\v 47 Mücü meta, yunaitü nuivarite müpaü mecatenitahüavariecuni, xüca xetehayeva que xemüteyuriecai, xenesihahüavetü que mü'ane nemühücü, xepüteheuyehüviyarieni 'axa xemüte'uyuricü. Querusareme meri, 'ariqueta xaüsie yacatinicuxaxasivamücü.  
\v 48 Xeme xecanihümetüni xemunenierixü xemihecüata 'icü que mütiuyü hepaüsita.  
\v 49 Ne meta nepütixehanü'airieni tita ne'uquiyari mürainecai mütixeminiquecaicü. Xeme quiecarisie xequeneyuhayevani tucari 'aye'ayuque quepaucua türücariya xemüpitüarieni taheima mieme, 'anaque xepüvayecüne. 
\s1 Que müranutitüa 
\r (Maricuxi 16:19‑20) 
\p  
\v 50 Hicü nivarayevitüni Vetaniya 'aurie. Yumama teicü heseratü niutaniuni 'aixüa memü'itüarienicü.  
\v 51 Mexi müpaü 'utaniucacai vahesüa nayeyani, muyuavisie nanutivitüquieni.  
\v 52 Müme nenevieri me'ipitüaca Querusareme menecüne cuini mieme meyutemamavietü.  
\v 53 Tucaricü tuqui curaruyarita meniu'uvacaitüni 'aixüa me'utiyuatü Cacaüyari hepaüsita. Müpaü xeicüa cani'aneni.