\id MRK - Gwich'in NT -USA 2011 (DBL -2013) \h St. Mark \toc1 Saint Mark Ch'adąąntł'oo \toc2 Mark \toc3 Mr \mt1 Mark \mt2 Saint Mark Ch'adąąntł'oo \c 1 \s1 John Chųų Gwats'an Ąhtsii Gwaandak \r Matthew 3.1-12; Luke 3.1-18; John 1.19-28 \p \v 1 Jii t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Vidinji' Jesus Christ nilii ąįį Vagwandak Nizįį t'inchy'aa. \v 2 Jii t'ee yeenaa dąį' Isaiah Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii tr'ookit John deezhit gwadąąntł'oo: \q1 “Jii dinjii t'ee gwaandak shi'įį eegwahaandak t'inchy'aa. K'iindaa nits'ii hał'aa, k'eegwiichy'aa datthak nikįh shrigweheelyaa geenjit.” \v 3 Nangwinjir gwa'an tr'azhral gwigwiitth'ak ts'ą' jyaa digwinyąą, “K'eegwaadhat vits'ii tąįį gwinjik shrigwinlii ts'ą' k'iindaa tąįį k'igwąą'ee heekhaa veenjit nagwiintthaii!” \p \v 4 Ąįįts'ą' t'ee John chųų gwats'an ąhtsii nilii nangwinjir gwa'an vigwiilkįį ts'ą' chųų gwats'an ąhtsii ts'ą' jyaa nyąą ts'ą' geech'ǫąąhtan, “Nakhwatr'agwaanduu gwats'an łihts'eedǫǫ'ee ts'ą' chųų nakhwats'an ilii, ąįįtł'ęę t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa nakhwatr'agwaanduu nakhweenjit oo'an gweheelyaa.” dinjii nąįį jyaa dakhwa'yaa goo'aii ahnyąą ts'ą' gwaandak. \v 5 Judea nahkat ts'ą' Jerusalem kwaiik'it gwachoo gwizhit gwats'an dinjii lęįį nąįį John giheetth'ak eenjit giits'ą' haajil. Diitr'agwaanduu gwanlii ginyąą ts'ą' t'ee Jordan han gwinjik gwizhit chųų goots'an iłtsąįį. \p \v 6 John, nin Camel, ąįį vaghai' haa gwach'aa iłtsąįį naazhii, ts'ą' ch'adhah haa tthah iłtsąįį dazhrak tł'an giłchaa, ąįįts'ą' chan ch'ahahsak ts'ą' ch'ineendzit soongąįį kwaii shih a'ii, ąįį kwaii a'aa. \v 7 Dinjii nąįį ts'ą' khaginkhee, ts'ą' jyaa nyąą, “Dinjii ch'ihłee shatąįį heekhaa łahchy'aa shandaa veegoo'aii ts'ą' jiintsii t'inchy'aa it'ee shrit jiintsii ts'ąįį. Zhat nikiigwihihtthal ts'ą' vakwaiitryaa, dineehih'at geenjit sheegoo'aii kwaa t'ihnyąą. \v 8 Shįį ąįį chųų haa chųų nakhwats'an ałtsii, gaa adan ąįį Ch'anky'aa Shroodiinyąą haa nakhwats'an chųų hahtsyaa t'inchy'aa,” gavahnyąą. \s1 Jesus, Chųų Vats'an Dhidlit ts'ą' Vik'eegwarandaii \r Matthew 3.13; 4.11; Luke 3.21-22; 4.1-13 \p \v 9 Ąįįtł'ęę niighyuk gwahaadhat kwaa ts'ą' Jesus, Galilee nahkat gwizhit kwaiik'it Nazareth gwats'ą' haazhii ts'ą' Jordan han gwinjik gwats'ą' haazhii ts'ą' John yats'an chųų iłtsąįį. \v 10 Ts'ą' nijin Jesus chųų ts'an khaneezhii gwagwahkhan zheekat nihky'aa t'igwiizhit ts'ą' Ch'anky'aa Shroodiinyąą, dziitsal dove k'it t'inchy'aa yeedaa gwats'an yak'aa needaanąįį gwąąh'in. \v 11 Ąįįtł'ęę gwideezhuh, zheekat gwats'an jyaa nyąą, “Nan Shidinji', łi'haa neet'iihthan inlii ts'ą' łyaa nashoo ahłįį!” gwinyąą. \p \v 12 Gwagwahkhan łąą nangwinjir gwa'an gwats'ą' Ch'anky'aa Shroodiinyąą haazhii yiłtsąįį. \v 13 Ts'ą' drin 40 gwiteegogwąąnchy'aa datthak zhat nangwinjir t'inchy'aa. Izhit zhat dąį' Satan yik'eegwandaii tr'agwaanduu t'ihee'yaa ji' geenjit. Izhit gwa'an nin iizųų gwanlii tee gwa'an t'inchy'aa gaa zheekat gwich'in nąįį giits'ą' haajil ts'ą' giits'iinya'. \fig John chųų gwats'an ahtsii geegch'ǫąąhtan.|src="cn01653b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 1.13" \fig* \s1 Jesus, Dinjii Łuk Kee'in Dǫǫ Nąįį Aanaii Shatąįį Hohjyaa Goovahnyąą \r Matthew 4.12-22; Luke 4.14-15; 5.1-11 \p \v 14 Nijin John, zhee gwaazhrąįį nagąąhchįį dąį', ąįįtł'ęę t'ee Jesus, Galilee nahkat gwats'ą' haazhii ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Vagwandak Nizįį eech'ǫąąhtan. \v 15 “Juk drin t'ee zhat nigwiindhat! Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee ąįį gwats'ą' juk nahgwan t'oonchy'aa ts'ą' nakhwatr'agwaanduu ts'į' łihts'eedǫǫ'ee ts'ą' Gwandak Nizįį k'injuhkhit.” goovahnyąą. \v 16 Jesus, Galilee van vee gwa'an neehidik gwiizhit Simon ts'ą' dachaa Andrew haa chihvyaa zhit łuk goonjii goovąąh'in. Łuk goonjii haa dagwagwaandaii. \p \v 17 Ąįįts'ą' Jesus t'agoovahnyąą, “Shaa hoh'oo, nats'ahts'ą' dinjii nąįį tee goohohdal, geenakhwahałchyaa.” \v 18 Jyaa nyąą googwahkhan digichihvyaa akhagoonyąą ts'ą' giiyaahaa'oo. \p \v 19 Ąįįtł'ęę Jesus k'iindaa tth'aii hee teeghaii ahaa akhai' Zebedee vidinji' neekwaii, James ts'ą' vachaa John haa tr'ihchoo zhit digichihvyaa shrigilii goovah'in. \v 20 Jesus goovah'in gwagwahkhan goovoozhrii; zhat tr'ihchoo zhit dinjii gooveenjit tr'agwah'in nąįį haa digiti' Zebedee akhagoonyąą ts'ą' Jesus haa gahaa'oo. \s1 Dinjii Ch'anky'aa Iizųų Vizhit Dhidii \r Luke 4.31-37 \p \v 21 Jesus, ditsyaa nąįį haa Capernaum kwaiik'it k'eegiidal ts'ą' Neegwaazhii Drin (Saturday) zhit nagwaanąįį dąį' Israel nąįį tr'igiinkhii zheh nihdeiinzhii ts'ą' geech'ǫąąhtan. \v 22 Dinjii nąįį giiyiitth'ak dąį' gooveenjit geegwaroolii kwaa gwiky'aa geech'ǫąąhtan. Law eech'ǫąąhtan nąįį (Scribes) k'it łyaa t'inyąą kwaa, dinjii viginjik nint'aii haa geech'oohtan k'it geech'ǫąąhtan. \p \v 23 Izhit gwizhit dinjii ch'anky'aa iizųų vizhit t'inchy'aa dhidii, \v 24 ts'ą' azhral ts'ą' jyaa nyąą, “Jesus Nazareth kwaiik'it gwats'an inkhaa, jidii diinanh niindhan? An diihahtsyaa lee t'ini'in? Juu t'iinchy'aa naashandaii! Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an Shroodiinyąą t'iinchy'aa!” \p \v 25 Jesus gwint'aii ch'anky'aa iizųų idiikhagiinkhee, “Deegwahtsai' kwaa ts'ą' ąįį dinjii vizhit tr'iinkhaii!” yahnyąą. \p \v 26 Ch'anky'aa iizųų k'iighai', vatthąį' gwint'aii daatrat naanaii ts'ą' gwint'aii azhral, gwiizhit ąįį ch'anky'aa iizųų yats'an khaiinzhii. \v 27 Dinjii nąįį datthak gooveenjit geegwaroolii kwaa t'igwiizhit ts'ą' nihłagwaakat ts'ą' t'iginyąą, “Nats'ahts'ą' yeenjit ginjik di'įį t'inyąą? Geech'arǫąąhtan k'eejit haa geech'ǫąąhtan lee t'ii'in? Jii dinjii łyaa vat'aii gwanlii haa ch'anky'aa iizųų nąįį ts'ą' k'eedeegwaadhat ts'ą' giik'eegwahthat!” jyaa ginyąą. \p \v 28 Ąįįts'ą' Jesus deezhit ąįį vagwandak, khants'ą' Galilee nahkat gwa'an datthak gwintł'oo giiyeeginkhii. \s1 Jesus, Dinjii Lęįį Nąįį Shrineiinlik \r Matthew 8.14-17; Luke 4.38-41 \p \v 29 Jesus vitsyaa nąįį ts'ą' James ts'ą' John nąįį haa Israel tr'igiinkhii zheh gwats'an chineegiijil, gwagwahkhan datthak Simon, ts'ą' Andrew haa goozheh nihdeegiinjil. \v 30 Simon va'at ąįį vahan ts'ik nindhaa haa iłts'ik ts'ą' ndaka'ee gwiizhit nihdeegiinjil gwagwahkhan Jesus haa gwagwaandak. \v 31 Ąįįts'ą' yats'ą' haazhii ts'ą' yanli' oonjik ts'ą' ndak nineeyiłjin, ts'ą' ts'ik nindhaa dii'įį kwaa naanaii, gwagwahkhan gooveegwitr'it t'igwihił'ya' ts'ą' shih goovęhdaa niinlii. \p \v 32 Zhat khaa gwik'ich'a'ąįį gwiizhit, dinjii iłts'ik nąįį ts'ą' juu ch'anky'aa iizųų vizhit nąįį datthak Jesus ts'ą' nihdeegiinlii. \v 33 Zhat kwaiik'it gwats'an dinjii nąįį datthak, zhit zheh nihdeegweedii gwa'an łigeeljil. \v 34 Dinjii lęįį nąįį ts'ik nihłehts'į' t'iichy'aa haa iłts'ik nąįį shrineiinlik, ąįįts'ą' ch'anky'aa iizųų vizhit nąįį chan goots'an tr'ininlii ts'ą' ch'anky'aa iizųų nąįį gigiheehkhyaa geenjit goots'an gwahtsii kwaa, juu t'inchy'aa giiyaandaii geh'an. \s1 Jesus, Galilee Nahkat Gwa'an Gwaandak \r Luke 4.42-44 \p \v 35 Jesus, vanh dąį' tth'aii hee tǫǫ goo'aii gwiizhit khakee'ąįį ts'ą' zheh chyahaazhii ts'ą' oo'ok tthan goo'aii gwa'an gwats'ą' haazhii, zhat khadigiheejyaa geenjit. \v 36 Gaa Simon ts'ą' juu vaa t'inchy'aa nąįį giiyankeegwah'in. \v 37 Nijin giigwąh'ąįį dąį', “Juu nąįį datthak nankeegwaah'in!” giiyahnyąą. \p \v 38 Jesus t'agoovahnyąą, “Dzaa gwa'an kwaiik'it goodlii kwaii datthak gwats'ą' tr'ahoojyaa, izhit gwa'an chan Gwandak Nizįį eegwahaaldak goo'aii, jyąhts'ą' geh'an dzaa gwats'ą' hoiizhii t'ishi'in.” \p \v 39 Zhat gwats'an Galilee nahkat datthak k'eekhwazhii ts'ą' Israel nąįį tr'igiinkhii zheh kwaii gwizhit Gwandak Nizįį eegwaandak ts'ą' ch'anky'aa iizųų nąįį chan dinjii zhit ts'an khaneegoovinzhit. \s1 Jesus, Dinjii Shrininlik \r Matthew 8.1-4; Luke 5.12-16 \p \v 40 Ts'ą' dinjii ch'ihłak vatthąį' ahjat (leprosy) haa iłts'ik haa khaiinjich'iighit yats'ą' nikiigwiintthaii ts'ą' t'iiyahnyąą, \p “Gwik'it t'iindhan ji', shatthąį' shrineiinlii!” \p \v 41 Jesus, dinjii, veenjit neeshraahchy'aa ts'ą' danli' haa yakat naanjik ts'ą' t'iiyahnyąą, “Gwik'it t'iihthan t'oonchy'aa, shranąąnjii!” \v 42 Jyaa nyąą gwagwahkhan vakat ts'ik datthak hiljii naanaii ts'ą' shranaazhik. \v 43 Ąįįtł'ęę Jesus, ginjik nint'aii haa yits'ą' khaginkhee, ts'ą' khan t'ohłii neeyahah'ak. \v 44 “Giinkhih nahah'yaa geenjit vats'a' hinkhaii. Ąįįtł'ęę jidii Vit'eegwijyąhchy'aa ts'ą' gwantł'ee hin'aa ąįį ginkhii vantł'eiin'ąįį, ąįįt'ee Moses va-law zhit juu ts'ik leprosy ts'an shranaazhik nąįį jyaa dihee'yaa gwinyąą gwik'it.” Jesus yahnyąą. \p \v 45 Gaa ąįį dinjii yiłeehoozhii dąį', zhat gwagwahkhan deegwiizhit nijuk datthak geegwaandak it'ee łi' gwintł'oo geegwaandak ts'ąįį Jesus zhat kwaiik'it gwa'an k'eeheedik geenjit gaa veegoo'aii kwaa. Geh'an geeghaih tthan gwa'an gwats'ą' haazhii googaa nihk'it, dinjii lęįį nąįį nijuk datthak gwa'an gwats'an giits'eehiidal. \c 2 \s1 Jesus, Dinjii Neehidik Kwaa Shrineiinlik \r Matthew 9.1-8; Luke 5.17-26 \p \v 1 Drin gwintsya' gehgoo goodhat ąįįtł'ęę Jesus, Capernaum kwaiik'it gwits'eehoozhii, ts'ą' dizheh dhidii giiyahnyąą ts'ą' nijuk datthak giiyeeginkhii. \v 2 Ąįįts'ą' dinjii lęįį nąįį giizheh gwizhit łeeljil ts'ąįį khyų' gaa nihdeegijyaa. Jesus Gwandak Nizįį eegoovaagwaandak, \v 3 nijin dinjii dǫǫ nąįį zhak k'eegiidal dąį', dinjii neehidik kwaa Jesus ts'ą' nagahchįį. \v 4 It'ee shrit dinjii gwanlii ts'ąįį khyų' gindeiinvyaa k'ii'an nihdeegiiyąąhchįį ąįįts'ą' zheh gwakat deegaajil ts'ą' nijin Jesus dhidii ąįį zhit zhat, gwakat yiichy'a' gwigwiłtsąįį k'iizhak chyah kat dinjii nihdeegahchįį. \fig none|src="cn01685b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 2.4" \fig* \v 5 Jesus łyaa gwik'injigwiighit nitsii gii'įį goovah'in ts'ą' ąįį dinjii neehidik kwaa jyaa dahnyąą, “Shidinji', natr'agwaanduu datthak oo'an gwarahaadlii t'oonchy'aa,” yahnyąą. \p \v 6 Law eech'ǫąąhtan lat zhat giilk'ii nąįį adagats'ą' ninjich'agadhat ts'ą' jyaa digiindhan, \v 7 “Deenyąą zhyaa Vit'eegwijyąhchy'aa inehts'į' jyąhts'ą' ginkhii t'inyąą? Dinjii ch'ihłee gaa tr'agwaanduu oo'an gwihilii kwaa t'oonchy'aa! Vit'eegwijyąhchy'aa zhrįh jyaa dii'in t'oonchy'aa.” \v 8 Zhat gwagwahkhan Jesus deegiindhan gavaandaii ts'ą' t'agoovahnyąą, “Jaghaii jyąhts'ą' geenjit ninjich'ǫhthat? \p \v 9 “Jii dinjii neehidik kwaa, ąįį t'avarahaanjyaa, jidii shrit gwagwantrii kwaa, ‘Natr'agwaanduu neenjit oo'an gwarahaadlii,’ akwat ‘Ndak nininjii, ts'ą' nichyah noiinjii, ts'ą' inkhaa?’ \v 10 Juk nakhwats'ą' googwahaałkyaa, nats'ąą Gwidinji' ihłii ts'ą' gootr'agwaanduu oo'an gwihihłyaa geenjit.” Ts'ą' dinjii neehidik kwaa jyaa dahnyąą, \v 11 “Ndak nininjii, ts'ą' nichyah noiinjii ts'ą' oo'an nizheh gwits'eehindii!” \p \v 12 Zhat łąą ąįį dinjii goovandah needhikhin ts'ą' dichyah noonjik, ts'ą' zhat googwahkhan gihłeehoozhii. Łyaa zhyaa datthak ts'ą' goovaa geegwaroolii kwaa t'igwiizhik ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa deegihił'e' ts'ą' jyaa ginyąą, “Łahchy'aa tth'aii ch'ihłok gaa jyąhts'ą' t'igwii'in gwaraah'in kwaa.” ginyąą. \s1 Jesus, Dinjii Levi Oozhii Shaahinkhaii Ahnyąą \r Matthew 9.9-13; Luke 5.27-32 \p \v 13 Jesus, Galilee van vee gwa'an chan hee gwits'eehoozhii, dinjii lęįį nąįį giits'ą' haajil ts'ą' zhat geegoovąąhtan. \v 14 Zhat gwa'an neehidik, gwiizhit tax eenjit laraa oonjii nilii, Alphaeus vidinji' Levi didehk'it dhidii ąįį Jesus niyeeł'in ts'ą' t'iiyahnyąą, “Shatąįį hinkhaii!” ąįįts'ą' t'ee ndak niinzhii ts'ą' yaahaazhii. \p \v 15 Zhat khaa Levi, Jesus ts'ą' ditsyaa nąįį haa shaa neech'oh'aa goovahnyąą, zhit juu yah tax eenjit laraa oonjii nąįį ts'ą' dinjii lęįį nąįį tr'agwaanduu googwitr'it gwanlii googahnyąą nąįį chan goovaa neech'aga'aa. \v 16 “Law eech'ǫąąhtan nąįį, ts'ą' Pharisee chan ginlii nąįį, nijin Jesus, tax eenjit laraa oonjii nąįį ts'ą' dinjii tr'agwaanduu googwitr'it gwanlii googahnyąą nąįį haa neech'a'aa googwah'in dąį', giitsyaa nąįį oahkat, “Jaghaii tax eenjit laraa oonjii nąįį ts'ą' dinjii vatr'agwaanduu gwanlii varahnyąą nąįį haa neech'a'aa t'ii'in?” googahnyąą. \p \v 17 Ts'ą' nijin Jesus gooviitth'ak dąį' jyaa dagoovahnyąą, “Dinjii juu iłts'ik kwaa, nąįį dinjii iłts'ik shrinilik, t'eegaahchy'aa kwaa, gaa dinjii iłts'ik nąįį zhrįh iłts'ik dinjii shrinilik t'eegaahchy'aa t'oonchy'aa. Dinjii nizįį nąįį gootr'agwaanduu gweheelyaa gwits'į' geenjit dzaa gwats'ą' hoiizhii t'ishi'in kwaa gaa zhit juu vatr'agwaanduu gwanlii haakhwandaii nąįį eenjit t'ishi'in.” \s1 Khadigireheejyaa Geenjit Adach'agaa'aa Kwaa Gwagwahtsii Geenjit Ch'agoahkat \r Matthew 9.14-17; Luke 5.33-39 \p \v 18 Ch'ihłan gęhdaa gwandaa John chųų gwats'an ąhtsii vitsyaa nąįį ts'ą' Pharisee gootsyaa nąįį haa khadigiheejyaa geenjit ch'ihłee adach'agaa'aa kwaa. Dinjii lat nąįį Jesus gwaahkat, “Jaghaii John vitsyaa nąįį ts'ą' Pharisee gootsyaa nąįį adach'agaa'aa kwaa gwagwahtsii gwiizhit nitsyaa nąįį jyaa digii'in kwaa?” \p \v 19 Jesus t'agoovahnyąą, “Dinjii, tr'injaa haa nihłeegoorahchįį dąį' juu goovaach'ihee'aa nąįį shih ehdan t'igiheechy'aa goovohnyąą? Duuyeh jyaa t'igiinchy'aa gaakhwandaii, dinjii goonjik gavaa dhidii gwiizhit jyaa t'igihee'yaa kwaa goo'aii. \v 20 Gaa, nijin drin dinjii goonjik goołeerehiłchįį ji' t'ee adach'agaa'aa kwaa gwizhrįh goo'aii. \p \v 21 “Dinjii ch'ihłak gaa duuyeh ch'adak ik k'eejit nilii kwaa kat gwach'aa k'eejit k'aahkaii t'oonchy'aa jyaa diizhik ji' zhit gwach'aa k'eełkaii ąįį natsal nahaadhal ts'ą' gwandaa łeeheech'aa t'inchy'aa. \v 22 Duuyeh gwik'it ch'ihłee gaa, jak chų' k'eejit nilii ąįį ch'adhah tyah k'eejit nilii kwaa zhinjyaa t'oonchy'aa, jyaa diizhit ji' t'ee jak chų' ch'adhah tyah gwintł'oo łeehahch'aa ts'ą' zhit jak chų' an heelyaa ąįį geh'an jak chų' k'eejit nilii ch'adhah tyah k'eejit nilii zhit khohjaa gwizhrįh goo'aii.” \s1 Neegwaazhii Drin Zhit Geenjit Gach'agwaahkat \r Matthew 12.1-8; Luke 6.1-5 \p \v 23 Ch'ihłan Neegwaazhii Drin gwiizhit Jesus ditsyaa nąįį haa gwanzhįh dehk'it tł'oo li' (wheat) tee geedaa gwiizhit vitsyaa nąįį tł'oo li' ąįį vitsii gwanzhįh tsal dhidlii kwaii gihłeegihilii ts'ą' giiyaajyaa. \v 24 Ąįįtł'ęę Pharisee nąįį Jesus jyaa dagahnyąą, “Dzaa gwąąh'in! Dii-law kat jyaa digwehee'yaa kwaa goo'aii gwinyąą ąįį gwiizhit nitsyaa nąįį Neegwaazhii Drin zhit jyaa digii'in ginyąą!” \p \v 25 Jesus, t'agoovahnyąą, “Yeenii King David deezhik varahnyąą gwadanakhwatł'oo ąįį nik'ee gooh'in t'ohnyąą? Adan ts'ą' diniveet'ah'in nąįį haa goozhit gwiłts'ik ts'ą' ch'aroo'aa giindhan dąį'? \v 26 Vit'eegwijyąhchy'aa vizheh gwadhah gwizhit nihdeiinzhii ts'ą' łųhchy'aa Vit'eegwijyąhchy'aa vats'ą' ataiinjii giłtsąįį iin'al, ąįįtł'ęę viniveet'ah'in nąįį gaa giiyiin'al. Abiathar, ndak khii giinkhih choh nilii dąį' t'igiizhik. Dii-law kat jyaa gwinyąą, giinkhih zhrįh ąįį łųhchy'aa hee'aa gwinyąą gaanoondaii.” \p \v 27 Ts'ą' tth'aii jyaa nyąą, “Neegwaazhii Drin zhit t'ee nankat dinjii yaa gwinzii t'ihee'yaa eenjit iltsąįį, ąįį nankat dinjii nąįį Neegwaazhii Drin eenjit giltsąįį kwaa t'oonchy'aa. \v 28 Ąįįt'ee shįį Gwidinji' t'ihchy'aa ts'ą' Neegwaazhii Drin gaa gwats'ą' k'eegwaldhat t'oonchy'aa.” Jesus gavahnyąą. \c 3 \s1 Jesus, Dinjii Vanli' Iłchįį Dhidlit Ts'ą' Tr'iinjik \r Matthew 12.9-14; Luke 6.6-11 \p \v 1 Nijin Jesus chan hee Israel nąįį tr'igiinkhii zheh nihdineezhii dąį', izhit gwizhit dinjii vanli' iłchįį goodlit zhat dhidii. \fig none|src="cn01695b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 3.1" \fig* \v 2 Izhit gwizhit dinjii lat nąįį dilk'ii Jesus k'eegahtii, ąįį dinjii vanli' shrineeheelyaa ji' geenjit. Jyaa diizhik ji' Neegwaazhii Drin zhit gwiizųų t'ii'in giihaanjyaa geenjit. \v 3 Ts'ą' ąįį dinjii vanli' iłchįį dhidlit t'ahnyąą “Aanaii dzaa dinjii nąįį andah shats'ą' hinkhaii.” \v 4 Ąįįtł'ęę Jesus dinjii nąįį oahkat, “Dii-law Neegwaazhii Drin zhit deegwehee'yaa goo'aii gwinyąą? Dinjii ts'igweheenjyaa akwat dinjii ts'arahahthaa, dinjii viheekwaa gwits'į' vits'igweheenjyaa akwat dinjii ęhdaa tr'igwirehee'aa?” \p Gaa k'eegwiichy'aa t'iginyąą kwaa. \v 5 Jesus, vik'įį gwanlii ts'ą' gootee datthak gwąąh'in gaa nihk'it gooveenjit tr'igwidii, gwiizųų tr'ihkhit ninjich'agadhat ts'ą' gooki' tth'an dach'at geh'an. Ąįįtł'ęę zhit dinjii jyaa dahnyąą, “Nanleetth'ak kwaii nihky'aa oonjii.” Ąįį dinjii jyaa diizhik ts'ą' vanli' nizįį neekhwadlit. \v 6 Ąįįts'ą' Pharisee nąįį Jews tr'igiinkhii zheh cheegahoojil, gwagwahkhan King Herod vijyaa nąįį haa łigiiljil ts'ą' Jesus nats'ahts'ą' ęhdaa tr'igwigwehee'aa geegiginkhe'. \s1 Dinjii Lęįį Nąįį Van Vee Łagaajil \p \v 7 Jesus ts'ą' ditsyaa nąįį haa Galilee van vee gwats'ą' gahaajil. Galilee nahkat, ts'ą' Judea nahkat gwats'an dinjii lęįį nąįį yatąįį neehiidal, \v 8 ąįįts'ą' Jerusalem kwaiik'it gwachoo, Idumea nahkat gwa'an, Jordan han ndųhts'ąįį gwats'an gwa'an ąįįts'ą' Tyre ts'ą' Sidon kwaiik'it gwachoo geelin gwa'an datthak gwats'an lęįį nąįį dee'in datthak giiyeenjit gwiitth'ak geh'an Jesus tąįį gahaajil. \v 9 Tr'ihkhit dinjii gwanlii ts'ąįį ditsyaa nąįį t'ahnyąą, tr'ihchoh dzaa sheenjit nǫhłit, jii dinjii lęįį nąįį giiyeelin datthak giiyaa gwiłtł'at geh'an t'inyąą. \v 10 Dinjii lęįį nąįį shrininlik googaa nihk'it dinjii iłts'ik lęįį nąįį giits'ą' handak, giikat nahaandal eenjit gwizhrįh t'igiiyah'in. \v 11 Ąįįts'ą' nijin dinjii ch'anky'aa iizųų goozhit t'inchy'aa nąįį giiyąąh'in dąį' giiyęhdaa nit'eegaadhak ts'ą' giiyahshral, “Nan, Vit'eegwijyąhchy'aa Vidinji' inlii!” giiyahnyąą. \p \v 12 “Juu t'ihchy'aa geegǫǫndak shrǫ'!” Jesus, ch'anky'aa iizųų nąįį, ginjik nint'aii haa jyaa gavahnyąą. \s1 Jesus, Tr'ihił'e' Twelve Heelyaa Nąįį Gwiteetr'iinlii \r Matthew 10.1-4; Luke 6.12-16 \p \v 13 Jesus, ąįįtł'ęę taih kat gwa'an hadhizhii ts'ą' juu dinjii niindhan nąįį aanaii ahnyąą, ąįįts'ą' giits'ą' haajil. \v 14-15 Ąįįts'ą' dinjii twelve nąįį gwiteetr'iinlii ts'ą' juk gwats'an nakhoozhri', “Tr'ihił'e',” oohaazhyaa ąįįts'ą' “Shaahohłyaa geenjit gwiteetr'inakhwinlii t'oonchy'aa. Ąįįts'ą' chan nihky'aa k'eekhwadal ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa eegwahoondak, ąįįts'ą' ch'anky'aa iizųų dinjii nąįį ts'an tr'ahohłyaa geenjit t'aih akhwa'yaa t'oonchy'aa.” goovahnyąą. \p \v 16 Jii dinjii nąįį gwitee tr'agoovinlii Tr'ihił'e' giheelyaa geenjit: Simon (ąįį Jesus, Peter yoozhri' niłtsąįį), \v 17 Zebedee vigii James ts'ą' vachaa John haa (Jesus, gavoozhri' ch'ijuk niłtsąįį, ts'ą' Boanerges neegoovaanyąą, ąįįt'ee “Dinjii nąįį nahtan haadhak k'it giint'aii.” gwinyąą t'igwinyąą.) \v 18 Andrew, Philip, Bartholomew, Matthew, Thomas, Alphaeus vidinji' James, Thaddaeus, ąįįts'ą' Simon t'ee Zealot nilii (Zealot t'ee, “Dinjii łyaa danahkat geet'indhan nilii,” gwinyąą t'igwinyąą). \v 19 Ts'ą' Judas Iscariot, ąįįt'ee Jesus tr'ahaahkhwaa geenjit gwantł'ąhchįį t'inchy'aa. \s1 Jesus ts'ą' Beelzebul \r Matthew 12.22-32; Luke 11.14-23; 12.10 \p \v 20 Ąįįtł'ęę Jesus dizheh gwits'ee hoozhii, ts'ą' ditsyaa nąįį haa chan hee ch'igihee'aa gaa it'ee shri' goovaa dinjii gwanlii ts'ąįį gooveenjit nigwiighit kwaa. \v 21 Nijin Jesus vizheh k'ąą nąįį gwigwiitth'ak dąį' giik'eehahtyaa geenjit giiyinkeegwaah'in, ts'ą' gihłeegiihiłchįį dinjii nąįį, “Vagwandaii iizųų dhidlit.” gaa giiyahnyąą geh'an. \p \v 22 Jerusalem gwats'an Law eech'ǫąąhtan nilii nąįį jyaa ginyąą, “Ch'anky'aa iizųų nąįį datthak ts'ą' k'eedeegwaadhat Beelzebul oaazhii vizhit dhidii ąįį vat'aii haa ch'anky'aa iizųų cheehilii t'ii'in.” ginyąą. \p \v 23 Ąįįts'ą' t'ee Jesus dinjii zhat łeeljil nąįį, aanaii gavahnyąą ts'ą' gwandak haa geegoovąąhtan, “Nats'ahts'ą' Satan dinjii nąįį goozhit gwats'an Satan ch'anky'aa iizųų nąįį cheehahchyaa? \v 24 Jidii nahkat nihts'įį nihts'ą' nineegiidal ts'ą' nihłigiighan ji' khants'ą' an gweheelyaa gwagwahahtsyaa. \v 25 Zhehk'aa gwizhit chan nihłigiighan ji' t'ee tthak an gweheelyaa gwagwahahtsyaa. \v 26 Ąįį gwik'it Satan vineegoo'ee khaihłak gwanlii kwaa ts'ą' nihtee nihłigiighan ji' duuyeh niighyuk khaihłak gwanlii ts'ą' nihłaa shrahtee gwagwahahtsyaa ts'ą' an gweheelyaa t'oonchy'aa. \p \v 27 “Dinjii ch'ihłee gaa duuyeh zhyaa dinjii vagwahtł'oo vizheh zhyaa nihdąhkhaii ts'ą' yagwadal oonjii t'inchy'aa. Diyiłchaa ts'ą' naghwaayiin'ąįį ji' gwizhrįh yagwadal ooheendal t'oonchy'aa. \p \v 28 “Łi'haa nakhwaagwaldak t'inyąą, dinjii ch'ihłee tr'agwaanduu nihłehjuk vigwitr'it gwanlii ji' gaa, shatr'agwaanduu gwanlii nyąą ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa sheenjit oo'an gwihinlii ahnyąą ji' khan gooveenjit oo'an gweheelyaa t'oonchy'aa. \v 29 Gaa juu Ch'anky'aa Shroodiinyąą gwiizųų eeginkhii ji', ąįį tr'agwaanduu t'ii'in geh'an ndaagwąą'ąį' gwats'ą' datthak duuyeh veenjit vatr'agwaanduu oo'an gwirihilii t'oonchy'aa. \v 30 “Ch'anky'aa iizųų vizhit t'inchy'aa!”, giiyahnyąą geh'an Jesus jyaa gavahnyąą t'inyąą. \s1 Jesus Vahan, ąįįts'ą' Vachaa Nąįį Haa \r Matthew 12.46-50; Luke 8.19-21 \p \v 31 Izhit zhat chiitąįį vahan, ts'ą' vachaa nąįį haa k'eedal, chiitąįį nigiilzhii gwiizhit zheh giiyeenjit ch'oahkat. \v 32 Dinjii lęįį nąįį Jesus eelin giilk'ii gwiizhit jyaa digiiyahnyąą, “Nahan, ts'ą' nachaa nąįį haa, chiitąįį nigiilzhii, ts'ą' nooł'ya' nagahnyąą.” giiyahnyąą. \p \v 33 Ts'ą' t'agoovahnyąą, “Juu dee shahan ts'ą' shachaa nąįį haa nilii?” \v 34 Ąįįts'ą', t'ee Jesus ąįį juu yeelin dilk'ii nąįį tee gwąąh'in ts'ą' jyaa goovahnyąą, “Jii nąįį t'ee shahan ts'ą' shachaa nąįį haa t'igiinchy'aa. \v 35 Juu Vit'eegwijyąhchy'aa doo'ya' gavoonyąą nąįį gwik'it t'igii'in nąįį t'ee shahan, shachaa, ts'ą' shijuu nąįį haa nilii t'oonchy'aa.” gavahnyąą. \c 4 \s1 Jii Jesus Vagwandak T'ee Dinjii Gwahąąhshįį Eenjit Gwanzhįh Gwit'eiinlii \r Matthew 13.1-9; Luke 8.4-8 \p \v 1 Galilee van vee gwa'an, chan hee Jesus geech'ooheełchya', gaa tr'ihkhit veelin dinjii gwanlii ts'ąįį tr'ihchoh zhinzhii ts'ą' naadii. Van vee gwats'ą' niighit kwaa tr'ihchoh dhitin, gwiizhit dinjii nąįį teeghaii nigeelzhii. \fig none|src="cn01705b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 4.1" \fig* \v 2 Gwinlęįį goovaagwahandak geenjit gwandak ąhtsii zhit geegoovąąhtan ts'ą' jyaa nyąą, \p \v 3 “Ch'oodǫǫhk'įį! Ch'ihłan dąį' dinjii ch'ihłak gwanzhįh dehk'it gwa'an gwats'ą' haazhii, ts'ą' gweheełshii. \v 4 Ąįįts'ą' gwanzhįh gwit'eiinlii gwizhit valat kwaii tąįį gwinjik gwa'an an-nihłik niinjil ts'ą' chiitsal kwaii datthak giiyiin'al.” \v 5 Valat kwaii łųh vitee kii gwanlii ąįį gwinzii vitee łųh kwaa izhit niinjil. Łųh gwanlii kwaa geh'an khan hahshii, \v 6 gaa nijin shree ndak nee'aa dąį', ąįį gwanzhįh gwintsal hiłshii iłk'in ts'ą' nanzhit nahgwan niłshįį geh'an gwanzhįh navagaii aanaii. \v 7 Gwanzhįh lat kwaii chan khoh nahshii tee niinjil, ts'ą' khoh gwandaa niłshįį ts'ą' khoh yiiłkhwaii, ąįįts'ą' vats'an tr'ihee'aa niłshįį kwaa. \v 8 Gaa gwanzhįh valat kwaii nankat łųh nizįį kat niinjil ts'ą' gwanzhįh gwinzii niłshįį ts'ą' vats'an tr'ihee'aa lęįį kwaii niłshįį. Valak kwaii ants'ą' tik daatin (30) niłshįį, ants'ą' chan nihk'iitik daatin (60) ąįįts'ą' valat ch'ihłoaatin daatin (100), jyaa dagwahtł'oo gwiłshii.” \p \v 9 Ąįįtł'ęę Jesus, t'agoovahnyąą, “Ch'oodǫǫhk'įį, nakhwadzee gwanlii ji'!” \s1 Jii Gwandak Eegwaandak T'ee Jyaa Nyąą T'inyąą \r Matthew 13.10-17; Luke 8.9-10 \p \v 10 Nijin Jesus adan zhrįh dhidii dąį', gwehkįį juu gwaandak giiyiitth'ak lat nąįį, ts'ą' vitsyaa 12 Tr'ihił'e' nąįį haa giits'ą' haajil ts'ą' jidii eech'ǫąąhtan eenjit giiyųąhkat. \v 11 “Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee ąįį nagwaan'įį nakhwantł'eegwirin'ąįį. Gaa ch'izhii dinjii nąįį datthak gwandak ałtsii haa geech'ǫąąłtan k'iighai' deihnyąą gwigweheetth'ak, t'oonchy'aa.” goovahnyąą. \v 12 Jii Dęhtły'aa Choh zhit deegwinyąą ąįį gwik'it t'igweheenjyaa geenjit jii jyaa nyąą, \q1 “Gwinzii googwąąh'in gaa gwinzii goovaa gweheechy'aa kwaa ts'ą' chan gwinzii ch'agoołk'įį gaa deegwinyąą t'igwinyąą gaagiindaii kwaa, jii kwaii datthak gaagiindaii ji', Vit'eegwijyąhchy'aa ts'ą' łihts'eedagahaa'ee ąįįts'ą' t'ee gootr'agwaanduu datthak gooveenjit oo'an gweheelyaa t'inchy'aa,” gavahnyąą. \s1 Gwanzhįh Nahshii Gwandak Eegwaandak, Ąįį Deegwinyąą T'igwinyąą Geegwaandak. \r Matthew 13.18-23; Luke 8.11-15 \p \v 13 Ąįįtł'ęę Jesus, goovaahkat, “Jii gwandak ałtsii haa geech'ǫąąłtan deegwinyąą t'igwinyąą gaakhwandaii? Nakwaa, ji' nats'ahts'ą' gwandak ałtsii eegwaldak kwaii deihnyąą t'ihnyąą gaahahkhwandaii? \v 14 Zhit juu, dinjii gwanzhįh nahshii, ąįįt'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Viginjik, Gwandak Nizįį nilii t'inchy'aa. \v 15 Dinjii lat nąįį gwanzhįh tąįį gwinjik gwa'an niłshįį k'it t'igiinchy'aa, Vit'eegwijyąhchy'aa Viginjik giitth'ak gwagwahkhan Satan zhat goots'ą' khakhat ts'ą' goots'į' yuundak. \v 16 Ch'izhii dinjii nąįį, gwanzhįh kii tee gwa'an niinjil k'it t'igiinchy'aa, Vit'eegwijyąhchy'aa Viginjik giitth'ak gwagwahkhan geenjit łyaa shoo ginlii, \v 17 gaa gwint'aii Vit'eegwijyąhchy'aa Viginjik goontą' kwaa, ąįįts'ą' googwik'injigwiighit geh'an goovaagogwantrii ts'ą' khaiinjich'igiighit dąį' niighit kwaa gwats'ą' gwizhrįh gwagoontą' ts'ą' akhagagoonjik. \v 18 Ch'izhii dinjii nąįį gwanzhįh khoh tee niinjil k'it t'igiinchy'aa. Jii nąįį t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Viginjik giitth'ak, \v 19 gaa dzaa nankat nats'ąą gwigweheendaii geenjit gwizhrįh ninjich'agadhat ts'ą' laraa chan gihił'ee ts'ą' geedan deegoo'ya' giindhan gwizhrįh gwik'it t'igii'in ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa eenjit gwitr'it t'agwagwah'in kwaa, ts'ą' gwanzhįh vakat gwąąhshii kwaa k'it t'igiinchy'aa. \v 20 Gaa ch'izhii dinjii nąįį, gwanzhįh łųh nizįį kat niinjil t'ee, Vit'eegwijyąhchy'aa Viginjik, gwiinzii giitth'ak ts'ą' digidrii zhit giiyųųntą' Vit'eegwijyąhchy'aa k'eegwagwahthat geh'an goohaa nahshii gwintł'oo yahtsik. Valat 30, valat 60 ąįįts'ą' valat 100 jii jyaa daanchy'aa yahtsik.” \s1 Khwaiidaak'a' Aadrii Ch'ityah T'eh Nigiin'ąįį \r Luke 8.16-18 \p \v 21 Jesus, tth'aii hee goots'ą' ginkhii ts'ą' jyaa nyąą, “Dinjii ch'ihłee khan aadrii daak'a' ąįį tyah tł'oo haa iltsąįį t'eh akwat dehk'it gwit'eh nihee'aa lee t'oonchy'aa? Vats'anh ch'ahaadrii kwaa geenjit. Nakwaa! Vats'anh ch'ahaadrii geenjit aadrii daak'a' vakat doo'aii kat deeyahee'aa t'oonchy'aa. \v 22 Jidii nagwarah'įį ts'ą' geegoh'it goodlii kwaii datthak aadrii zhit gwizhrįh nigweheedaa t'oonchy'aa. \v 23 Ch'oodǫǫhk'įį, nakhwadzee gwanlii ji'!” \p \v 24 Ąįįtł'ęę chan hee jyaa goovahnyąą; “Jidii dohtth'ak geenjit tseenjyaa ch'oodǫǫhk'įį! Nats'ahts'ą' ch'izhii dinjii nakhweenjit dinjii nilii ąįį gwik'it Vit'eegwijyąhchy'aa, jyąhts'ą' dinjii ǫhłįį nakhwahaanjyaa ts'ą' gwandaa gwiizųų gwak'oonakhwahahchy'aa t'inchy'aa. \v 25 Zhit juu jidii gwii'įį, ąįį gwandaa vantł'ee neegwireheelyaa ąįįts'ą' juu vaach'akwaa, akwat, jidii tsal zhrįh gwii'įį ji' gaa, vits'į' neerahoondal t'inchy'aa.” \s1 Gwanzhįh Tr'ąąhshii Gwagwandak \p \v 26 Jesus, tth'aii hee ginkhii ts'ą' jyaa goovahnyąą, “Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee, jii k'it t'oonchy'aa. Dinjii ch'ihłak dagwanzhih, gwanzhįh deek'it gwit'eiinlii. \v 27 Ąįįts'ą' tǫǫ gwitee gwagwaanchy'aa dhichįį, ąįįts'ą' vanh dąį' hee khakii'ak, ts'ą' drin datthak deehee'yaa goo'aii datthak gwik'it t'ii'in, gwiizhit vagwanzhih datthak haahshii ts'ą' nahshii, gaa nats'ahts'ą' nahshii t'ii'in yaandaii kwaa. \v 28 Nankat łųh t'ee gwanzhįh nahshii ąhtsii ąįį t'ee gwanzhįh gwinzii vakat datthak nahshii. Gwanzhįh nahshii dąį', vatthoochan tr'ookit agwaakit, ąįį gwats'an t'ee vikiitth'an k'it t'inchy'aa vakat nadal ąįįtł'ęę t'ee vakat datthak lęįį ilik. \v 29 Nijin gwanzhįh kharaheelyaa eenjit gwinzii nagwaadhat dąį', zhit dinjii, jidii vaa gwanzhįh kharaht'ii haa khayaht'ii, it'ee gwanzhįh kharaheelyaa nigwiindhat geh'an.” \s1 Ch'andih Tsal Mustard Oozhii, Gwagwandak \r Matthew 13.31-32, 34; Luke 13.18-19 \p \v 30 Jesus ch'oahkat, “Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee jidii k'it t'oonchy'aa t'agwarahnyąą gweheenjyaa? Jidii gwandak tr'ahtsii haa geegwarahaandak li'? \v 31 Jii k'it t'oonchy'aa, “Dinjii ąįį mustard seed tsal oonjik ts'ą' nijin nankat gwit'eh yiin'ąįį (mustard seed ąįį ch'andaa t'ahtsal nilii), \v 32 Ąįįtł'ęę nahshii dąį', gwanzhįh vach'ahtsii kwaa dhidlit. It'ee shrit vatthoochan nitsii dhidlit ts'ąįį dziitsal nąįį giikat t'oh ąhtsii.” \p \v 33 Jesus, jii k'it t'inchy'aa haa gwandak ąhtsii haa dinjii nąįį Vagwandak Nizįį ts'ą' geech'ǫąąhtan, deegwahtł'oo gaagweheendaii gwagwahtł'oo gwizhrįh goots'ą' ginkhii. \v 34 Dinjii gwanlii tee gwa'an gwandak ąhtsii haa zhrįh geech'ǫąąhtan, gaa nijin ditsyaa nąįį haa tthan dhidii dąį' gwandak ąhtsii zhit deenyąą t'inyąą gavaa gwaandak. \s1 Jesus Ahtr'aii Choh Neet'aanąįį \r Matthew 8.23-27; Luke 8.22-25 \p \v 35 Zhat drin khaa nigwiindhat dąį', Jesus ditsyaa nąįį t'ahnyąą, “Oonjik van ndųhts'ąįį gwats'ą' tr'ahoojyaa.” \v 36 Ts'ą' dinjii lęįį tr'ihchoo eeghaii łagaajil nąįį ihłeegahoojil, Jesus dahaa gihiłchįį. Ts'ą' ch'izhii dinjii nąįį tr'ihchoh kwaii goiinjik ts'ą' goovaa gahaajil. \v 37 Ts'ą' khan hee gwint'aii teiintr'aii nagwaanąįį, gwiizhit chųų lęįį tr'ihchoh zhit t'iinjii, tr'ihchoh zhit tit choh kwaii haa chųų deedąą'ąį' gwilii. \v 38 Gaa jyaa digwii'in gwiizhit, Jesus, tr'ihchoh tł'i' zhit, tsuh kat diki' dił'aii ts'ą' gwinzii dhichįį. Ts'ą' vitsyaa nąįį khakigiiyiin'ąįį ts'ą' t'igiiyahnyąą. “Geech'ǫąąhtan, it'ee tr'ahahchyaa nagwaanąįį nik'ee diineenjit tr'igwiindii?” \p \v 39 Ts'ą' Jesus khakee'ąįį ts'ą' ahtr'aii choo niint'aii ts'ą' van kat tit ginjik niint'aii haa goots'ą' khaginkhee, “Ahtr'aii, khaihłan jyaa dohchy'aa! Tit choh kwaii, tsinehdan gooli'!” nyąą gwiizhit ahtr'aii nint'aii neet'aanąįį ts'ą' datthak tsinehdan nagwaanąįį. \v 40 Ąįįtł'ęę Jesus ditsyaa nąįį t'ahnyąą, “Nakhwagwik'injigwiighit kwaa geh'an noojat t'akhwa'in?” \p \v 41 Ts'ą' gwintł'oo gwihil'ee t'iizhik ts'ą' gihilghaa haa jyaa dinihłagaanyąą, “Jii juu dinjii t'inchy'aa? Ahtr'aii choh, ts'ą' tit choh kwaii gaa giik'eegwahthat!” \c 5 \s1 Jesus, Dinjii Vizhit Ch'anky'aa Iizųų Lęįį Tr'iinlii \r Matthew 8.28-34; Luke 8.26-39 \p \v 1 Ąįįtł'ęę van ndųhts'ąįį Gerasa nahkat ąįį zhit k'eegiidal. \v 2 Nijin Jesus, tr'ihchoh zhit gwats'an deiinzhii dąį' dinjii vizhit ch'anky'aa iizųų ąįį, kii ch'a'an zhit tth'an k'it goodlii gwats'an khaiinzhii ts'ą' yats'ą' tr'iinzhii, \fig none|src="cn01709b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 5.2" \fig* \v 3 ąįį tth'an k'it gwa'an gwitee gwich'įį ts'ą' juu nąįį datthak ch'iitsii tły'ah haa dineegiiyahchaa googaa khyų' giiyųųntą'. \v 4 Deegwahtł'oo giiyanli', ts'ą' giikwai' haa ch'iitsii tły'ah haa dineegiiyahchal, googaa nihk'it ch'iitsii tły'ah łahnaii gwats'an tr'inidik. It'ee shrit nint'aii ts'ąįį k'iizhak giiyahoontą' geenjit gaa gwagwantrii. \v 5 Tǫǫ ts'ą' drin haa tth'ank'it gwitee, ts'ą' taih tee haa gwa'an neehihdik ts'ą' azhral ts'ą' kii haa datthąį' khadant'ii. \p \v 6 Nijin shriit'ąhthee ahaa gwiizhit, Jesus neeł'in dąį' yats'ą' hilgik ts'ą' yats'ą' nikiigwiintthaii, \v 7 ts'ą' gwint'aii azhral ts'ą' jyaa nyąą, “Jesus, Vit'eegwijyąhchy'aa Jiintsii, Vidinji' inlii, deeshahah'yaa eenjit t'ini'in? Vit'eegwijyąhchy'aa vik'iighai' nadach'ooshakwat t'inyąą khaiinjich'ashǫhthat shrǫ'!” \v 8 Ąįį jyaa nyąą geh'an Jesus jii jyaa nyąą, “Ch'anky'aa iizųų, jii dinjii vizhit gwats'an khaiinkhaii.” yahnyąą. \p \v 9 Jesus yuahkat, “Noozhri' doozhii?” Ąįį dinjii yidii ginkhe', “Shoozhri' Legion (niveet'ah'in lęįį) oaazhii, it'ee shrit tr'iinlęįį ts'ąįį jyąhts'ą' diinoozhri' t'oonchy'aa!” \v 10 Ąįį dinjii vizhit ch'anky'aa iizųų kwaii, Jesus ts'ą' gwintł'oo ch'oodigiikwat, “Dzaa nahkat gwats'an gihłeediihoiinlyaa shrǫ'!” yahnyąą. \v 11 Izhik geeghaih gwa'an taih khyųų pig lęįį kwaii ch'a'aa. \v 12 Ąįįts'ą' zhit ch'anky'aa iizųų nąįį Jesus eech'oodigiikwat ts'ą' t'iginyąą, “Pig kwaii ts'ą' tr'iheedaa ts'ą' goozhit direheedhaa.” ginyąą. \v 13 Ąįį gwik'it t'igiizhik goots'an gwiłtsąįį, ąįį dinjii ts'an tr'ineegiijil ts'ą' pig kwaii zhit digiindhat. Ąįį pigs naatł'ii 2,000 aanchy'aa kwaii datthak taihdik gwats'an van zhit oondaa gahaajil ts'ą' teenagahoonii. \p \v 14 Ąįį pigs k'ąąhtii nąįį datthak gihłeegalgihiljil ts'ą' zhat kwaiik'it gwatsal gwitee gwich'įį nąįį ts'ą' zhat gwa'an juu gwanzhįh nahshii gwich'įį nąįį datthak haa gwagwaandak, ts'ą' dinjii nąįį deegwiizhik t'igwinyąą li' geenjit gwagwahąąh'yaa gwats'an gahaajil. \v 15 Zhat gwa'an dinjii nąįį datthak Jesus ts'ą' gahaajil, ąįį dinjii vizhit ch'anky'aa iizųų lęįį yizhit t'inchy'aa chy'ah, giiyąąh'in, akhai' veenjit gwinzii ts'ą' gwinzii chan niinjich'adhat ts'ą' zhat dhidii, ts'ą' gwach'aa naazhii. Dinjii nąįį datthak gwagwah'in dąį' gąąnjat nagaanaii. \v 16 Dinjii datthak gwehkįį deegwiizhik gwagwąąh'ya' nąįį, dinjii zhat nijyaa nąįį datthak zhit dinjii ts'ą' pigs haa deegiizhik goovaagwagwaandak. \v 17 Ąįįts'ą' zhat dinjii nąįį datthak Jesus diinahkat gihłeehindii agahnyąą. \v 18 It'ee Jesus tr'ihchoh zhit neehidii gwiizhit, ąįį dinjii vizhit ch'anky'aa iizųų tr'iniinlii chy'ah yach'adookwat ts'ą' jyaa nyąą, “Naa neeshozhi'” yahnyąą. \v 19 Gaa Jesus jyaa yahnyąą, “Nakwaa! Nizheh gwits'ee hindii ts'ą' nizheh k'ąą nąįį K'eegwaadhat deegwahtł'oo neeshraahchy'aa noonyąą ts'ą' neenjit deezhik datthak goovaagwandak.” \v 20 Ąįįts'ą', ąįį dinjii Decapolis nahkat gwitee haazhii ts'ą' Jesus yeenjit deezhik datthak geegwaandak. Juu yiitth'ak nąįį datthak łahchy'aa gooveenjit geegagoolii kwaa t'igwiizhik. \s1 Dinjii Jairus Vigii Nich'it Tsal ąįįts'ą' Tr'injaa Juu Jesus Vagwach'aa Kat Naanjik \r Matthew 9.18-26; Luke 8.40-56 \p \v 21 Nijin Jesus, van ndųhts'ąįį gwits'ee hoozhii dąį' aiizhit van vee gwa'an, dinjii lęįį nąįį yeelin łeeljil. \v 22 Ąįįtł'ęę nijin Jews' tr'igiinkhii zheh gwizhit gwats'ą' k'eedeegwaadhat ch'ihłee Jairus oozhii zhat k'idik dąį', Jesus neeł'in gwagwahkhan, yakwai' eeghaii nikiigwiintthaii ts'ą', \v 23 Jesus ts'ą' ch'oodiikwat haa yuahkat, “Shigii nich'it tsal gwint'aii iłts'ik, Ąįį vakat nahaandal ts'ą' veenjit gwinzii neegwahahtsyaa geenjit shaa hinkhaii!” yahnyąą. \p \v 24 Ąįįts'ą' Jesus yaa haazhii, dinjii lęįį vaa adaa ts'ąįį nihłehjuk datthak an giiyahtrak. \v 25 Gootee tr'injaa ch'ihłak niighyuk (12 years) datthak gwintł'oo, dah vats'an an ilii haa khaiinjich'iighit. \v 26 Dinjii iłts'ik shrinilik nilii nąįį ts'ą' łyaa dalaraa datthak an iłtsąįį, gaa giiyeenjit gwinzii neegwąhtsii kwaa, ąįįts'ą' gwandaa veenjit gwiizųų gwilii. \v 27 Jesus, eenjit gwiitth'ak ts'ą' dinjii lęįį łeeljil tee gwats'an yant'ii niinzhii, \v 28 “Vagwach'aa kat naaljik ji' gaa sheenjit gwinzii neegweheelyaa gwizhrįh.” adaa nyąą. \v 29 Ąįįts'ą' yi'ik kat naanjik, gwagwahkhan vadaa an ilii kwaa nagwaanąįį, veenjit gwinzii neegahoodlit łee dizhit gwats'an idiky'aanjik. \v 30 Gwagwahkhan dinjii gwanlii tee Jesus vat'aii kwaa nagwaanąįį. Giky'aanjik gwagwahkhan łihts'eediil'ee ts'ą' ch'oahkat, “Juu shagwach'aa kat naanjik?” \v 31 “Dinjii neelin gwanlii gwiizhit jaghaii juu nakat naanjik, diinyąą ts'ą' ch'oahkat?” vitsyaa nąįį giiyahnyąą. \v 32 Googaa nihk'it Jesus juu t'iizhik li' geenjit gootee gwąąh'in. \v 33 Nijin tr'injaa vats'a' deegwiizhit gwiky'aanjik dąį', najat haa daatrat gwiizhit gaa Jesus eeninzhii ts'ą', yikwaiichan nikiigwiintthaii ts'ą' łi'deegwidlii haa deegwiizhii datthak yaagwaandak. \v 34 “Shichi', nigwik'iinjigwiighit k'iighai' neenjit gwinzii neegahoodlit ąįįts'ą' nidivee gwiizųų datthak gwinzii neegahoodlit, shigii tsinehdan haa oo'an neehiindii,” Jesus, yahnyąą. \p \v 35 Tth'aii hee ginkhii gwiizhit, Jairus vizheh gwats'ąnh dinjii lat nąįį k'eegiidal ts'ą' Jairus jyaa agahnyąą, “Nigii nich'it tsal ch'adąį' hee niindhat t'oonchy'aa. Jaghaii ąįį geech'ǫąąhtan vaandeegwiin'ąįį?” \v 36 Gaa Jesus, deeginyąą zhyaa gwiitth'ak ts'ą' Jairus ąįį t'ahnyąą, “Nanjat kwaa ts'ą' gwik'injiinghit gwizhrįh t'inchy'aa!” yahnyąą. \v 37 Ąįįtł'ęę, Peter, James ts'ą' vachaa John nąįį zhrįh giiyaaheedaa gwiłtsąįį. \v 38 Nijin Jairus vizheh k'eegiidal dąį' zhat dinjii nąįį gitree, ts'ą' tree'yaa dha'aii gwiizhit gwinzii goovaa goo'aii kwaa, Jesus goovah'in, \v 39 ąįįts'ą' nijin nihdeiinzhii dąį' t'agavahnyąą, “Jaghaii nakhwaa gwinzii goo'aii kwaa, ts'ą' ohtree? Jii nich'it tsal niindhat kwaa gąą zhyaa dhichįį t'inchy'aa.” gavahnyąą. \p \v 40 Ąįįts'ą', ąįį zhit zhat, Jesus deenyąą eenjit giiyeedlaa. Ąįįts'ą' datthak cheegoovahaadlii, ts'ą' zhit nich'it tsal, viti' ts'ą' vahan, ts'ą' ditsyaa tik nąįį zhrįh dahaa nihdeiinlii. Ąįįts'ą' nijin nich'it tsal gilt'aii gwats'ą' haazhii ts'ą', \v 41 yanli' oonjik ts'ą' t'iiyahnyąą, “Talitha Koum!” (Jii t'ee “Nich'it tsal khakeena'ąįį naihnyąą!” gwinyąą t'igwinyąą.) \v 42 Zhat gwagwahkhan ndak needhijin ts'ą' zhat gwa'an neehidik. (12 years old nilii jyaa digwiizhit dąį'.) Zhat łyaa datthak goovaa nindal gwaazhit. \v 43 Gaa Jesus t'agavahnyąą, “Łyaa zhyaa ch'ihłak gaa haa goondak shrǫ'! Shih yihee'aa, ji' vantł'ohtsit,” gavahnyąą. \c 6 \s1 Jesus, Nazareth Kwaiik'it gwizhit Giitr'ii'ee \r Matthew 13.53-58; Luke 4.16-30 \p \v 1 Jesus, ąįį zhit gihłeehoozhii ts'ą' dakwaiik'it gwits'eehoozhii, ts'ą' vitsyaa nąįį yaahaajil. \v 2 Nijin Neeraazhii Drin zhit nigwiindhat dąį', Jews tr'igiinkhii zheh gwizhit geech'ǫąąhtan. Dinjii lęįį nąįį giiyiitth'ak dąį', gooveenjit łyaa geegwaroolii kwaa t'igwinyąą ts'ą' t'iginyąą, “Nijin gwats'an jii kwaii datthak goonjik t'inyąą? Jidii gwizhįh dee vantł'eetr'in'ąįį t'inyąą? Nats'ahts'ą' gwigweech'in t'ii'in t'ii'in? \v 3 Dinjii dachan haa gwahtsii nilii ts'ą' Mary vidinji' nilii lee t'inchy'aa? Ąįįts'ą' James, Joseph, Judas, ts'ą' Simon, nąįį haa datthak oondee nilii lee t'inchy'aa? Vijuu nąįį chan dzaa gwa'an gwigwich'įį?” giiyahnyąą. Jyaa ginyąą ts'ą' giit'injyah'ee ts'ą' giits'į' t'inchy'aa. \v 4 Jesus t'agoovahnyąą, “Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii nąįį t'ee nijuk datthak giiyihił'ee gaa danahkat gwizhit valak nilii nąįį, ts'ą' goozhehk'aa nilii nąįį giihił'e' kwaa, gaa ch'adanh gwa'an datthak giihił'ee t'igiinchy'aa.” \v 5 Ąįį kwaiik'it gwizhit dinjii nitsya' nąįį zhrįh kat naanjik ts'ą' gooveenjit gwinzii neegahoodlit, gaa giik'injiighit kwaa geh'an gwigwee'in gwinlęįį gootee t'ee'ya' kwaa. \v 6 Jesus łyaa geegoolii kwaa veenjit t'oonchy'aa, gwik'injigwiighit gii'įį kwaa geh'an. \s1 Jesus, Ditsyaa 12 Nąįį Nihky'aa Hił'e' \r Matthew 10.5-15; Luke 9.1-6 \p Ąįįtł'ęę Jesus, zhat gwa'an kwaiik'it gwatsal gwitee haazhii ts'ą' Gwandak Nizįį geech'ǫąąhtan. \v 7 Jesus ditsyaa 12 nąįį khaihłan niinlii ts'ą' neekwaii ginlii ts'ą' nihky'aa goovihił'e' ts'ą' juu vizhit ch'anky'aa iizųų nąįį ts'ą' tr'igiheendal geenjit t'aih goots'an iłtsąįį. \v 8 Jii łyaa gwik'it t'akhwa'yaa t'anakhwaihnyąą goovahnyąą, “Nihky'aa hohdaa geenjit, t'oh, ohtsuu, shih, ts'ą' laraa dhah zhit laraa ch'ihłak neehoozhik shrǫ', \v 9 gaa kwaiitryah ts'ą' gweezhak ik noozhii ąįį zhrįh haa hohdaa yuu.” \v 10 Ąįįts'ą' chan t'agoovahnyąą, “Nijin zheh gohch'įį gwizhit gwizhrįh gohch'įį, dahthee gihłeekhwadaa gwats'ą' datthak. \v 11 Nijin kwaiik'it k'eekhwadal ji' ąįį dinjii nąįį nakhweenjit shoo ginlii kwaa ts'ą' nakhwagoołk'įį kwaa ji' gihłeekhwajyaa ts'ą' nakhwakwai' kat łųh nǫhghat, jyąhts'ą' gwik'iighai' zhit dinjii nąįį gwiizųų t'igiizhit łee gaageheendaii eenjit.” \v 12 Ąįįts'ą' t'ee vitsyaa nąįį gahaajil ts'ą' Gwandak Nizįį eech'agǫąąhtan ts'ą' nakhwatr'agwaanduu gwats'an łihts'eedǫǫ'ee googahnyąą. \v 13 Ch'anky'aa iizųų nilii lęįį nąįį dinjii zhit gwats'an chagahaadlii, ts'ą' iłts'ik lęįį nąįį gaa kat olive ghwai' haa googahtłee, ąįį gwik'iighai' gooveenjit gwinzii neegahoodlit. \s1 John, Chųų Gwats'an Ąhtsii Geełkhwąįį Dąį' \r Matthew 14.1-12; Luke 9.7-9 \p \v 14 Izhit zhat dąį' k'eedeegwaadhat choh (King) Herod Antipas, jii kwaii eenjit datthak gwiitth'ak, Jesus vagwandak, ąįįts'ą' nats'ahts'ą' dee'ya' datthak, nijuk datthak giiyeeginkhii geh'an. Dinjii lat nąįį, “John, chųų gwats'an ąhtsii, niindhat gwats'an khakee'ąįį geh'an gwigwee'in geenjit vat'aii gwanlii t'ii'in.” giiyahnyąą. \v 15 Goolat nąįį chan googaa nihk'it Elijah Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii t'inchy'aa, ąįįts'ą' ch'izhii nąįį chan yeenaa dąį' gwats'an Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii ch'ihłak, t'inchy'aa.” ginyąą. \p \v 16 Nijin Herod gwiitth'ak dąį' jyaa nyąą, “John chųų gwats'an ąhtsii, viki' k'eech'iit'uu gaa neegwiindaii lee t'inchy'aa!” goovahnyąą. \v 17 Herod, dachaa Philip, ąįį va'at Herodias noonjik ąįį jyaa yahnyąą, ąįį geh'an John digiłchaa ts'ą' zheegwaazhrąįį nigiiyąąhchįį gwiłtsąįį. \v 18 John, chųų gwats'an ąhtsii, ąįį Herod łyaa gwintł'oo khandeegwii'ąįį, “Nachaa, va'at noodhinjik, ąįį dii-Law łaahnaii t'ini'in!” yahnyąą. \v 19 Ąįį geh'an, Herodias yits'į' t'inchy'aa ts'ą' yęhdaa tr'agoo'aa gwizhrįh yiindhan gaa, khyų' gwik'it t'ii'in. \v 20 Herod, łyaa John gwiizųų vats'a' t'igweheenjyaa gwits'į' vak'ąąhtii, dinjii nizįį ts'ą' shroodiinyąą nilii yaandaii ts'ą' łahchy'aa yaanjat. Ts'ą' nijin yiitth'ak dąį' łyaa deehee'yaa gaandaii kwaa gaa yuułk'įį geet'indhan. \p \v 21 Herodias, John ęhdaa tr'igwihee'aa eenjit vaa gwik'it nagwaanąįį. Herod vagoodlit drin nigwiindhat, ts'ą' vitsyaa kįh dilk'ii nąįį, ts'ą' niveet'ah'in kįh dilk'ii nąįį ts'ą' Galilee nahkat gwats'an kįh giilk'ii nąįį datthak haa ch'ara'aa gwahtsii. \v 22 Herodias vigii nich'it nihdeiinzhii ts'ą' gooveenjit ch'ildzyaa. Herod ąįįts'ą' zhit juu gooveenjit ch'a'aa gwahtsii, datthak łyaa gwintł'oo shoo iłtsąįį, ts'ąįį King ąįį nich'it t'ahnyąą, “Jidii shi'įį datthak tee jidii niindhan? Jidii nindhan datthak nats'an hałtsyaa! \v 23 Łahchy'aa łi'deegwidlii zhit jidii indhan, nats'an hałtsyaa t'ihnyąą, jidii datthak ts'ą' k'eedeegwaldhat, ąįį teetł'an ji' gaa nats'an hałtsyaa t'ihnyąą!” yahnyąą. \v 24 Ąįįts'ą' t'ee nich'it cheehoozhii ts'ą' dahan oahkat, “Jidii geenjit ch'oohałkat?” dahan ahnyąą. “Juk zhat John chųų gwats'an ąhtsii ąįį viki', nihthan diinyąą!” vahan yahnyąą. \v 25 Ąįį nich'it, zhat gwagwahkhan oo'an neehoozhii ts'ą' King, t'ahnyąą. “Dzaa, juk zhat, John chųų gwats'an ąhtsii, viki' k'ik kat deedhin'ąįį ts'ą' shantł'eiin'ąįį!” yahnyąą. \p \v 26 Jii deeyahnyąą, King łyaa, geenjit gwintł'oo tr'igwidii, gaa juu nąįį yaa (potlatch) ch'a'aa ąhtsii, nąįį andah diginjik gwintł'eiin'ąįį ts'ą' duuyeh deenyąą diginjik akhoonyąą gaandaii, \v 27 ts'ą' niveet'ah'in jyaa dahnyąą, juk zhat oo'an hiinkhaii ts'ą' John, viki' oo'ee niin'ąįį. Ąįįts'ą' t'ee niveet'ah'in, zheh gwaazhrąįį gwats'ą' haazhii ts'ą' John viki' k'eech'iint'uu. \v 28 Ąįįtł'ęę k'ik kat deeyaa'aii ts'ą' nich'it antł'eeyin'ąįį, ts'ą' adan chan dahan antł'eeyiin'ąįį. \v 29 Nijin John vitsyaa gwigwiitth'ak dąį', gwats'ą' gahaajil ts'ą' giich'ichį' goonjik ts'ą' gihłeegahoojil ts'ą' giinąąhjik. \s1 Jesus, 5,000 Nąįį Ach'ah'al \r Matthew 14.13-21; Luke 9.10-17; John 6.1-14 \p \v 30 Ąįį Tr'ihił'e' nąįį oo'ee neegeejil dąį' nats'ahts'ą' geech'ǫąąhtan, ts'ą' deegee'ya' datthak Jesus haa googwaandak. \v 31 Zhat łyaa tr'ihkhit dinjii nąįį gwanlii ts'ą' dinjii nąįį lęįį zhat nineedal ts'ą' Jesus, ditsyaa haa ch'igihee'aa geenjit gaa gooveenjit nagwaaghyii kwaa geh'an Jesus jyaa gavahnyąą “Neehoozhii geenjit, t'ohłii gwa'an tthan goo'aii diikhwan zhrįh gwats'ą' tr'ahoojyaa,” gavahnyąą. \v 32 Ąįįts'ą' tr'ihchoh zhit geedan zhrįh gwizhit giinjil ts'ą' t'ohłii tthan goo'aii gwats'ą' gahaajil. \p \v 33 Gaa dinjii, lęįį nąįį, t'ohłii neegehiinjyaa googah'ya', ts'ą' zhat gwagwahkhan juu t'igiinchy'aa gavaagiindaii, ąįį zhit kwaiik'it gwa'an gwats'an, dinjii nąįį datthak, zhit nankat goodivee galgihiłjil ts'ą' nijin Jesus ts'ą' ditsyaa nąįį haa gwats'ą' geedaa izhit goovehkii k'eegiidal. \v 34 Nijin Jesus, zhat teedhizhii dąį', dinjii nąįį lęįį łeeljil nah'in ąįįts'ą' didrii zhit gooveenjit tr'igwidii ts'ą' divii nąįį divii k'ąąhtii gii'įį kwaa k'it gaveegoo'aii k'it t'igiinchy'aa geh'an, ąįįts'ą' gwandak nihłehjuk t'iichy'aa haa geegoovąąhtan. \v 35 Nijin drin zhat neech'ee'aa dąį' vitsyaa nąįį giits'ą' haajil ts'ą' jyaa giiyahnyąą, “Dzaa gwa'an łyaa tr'ihkhit tthan goo'aii, ts'ą' it'ee khaa tǫǫ gweheelyaa. \v 36 Jii dinjii nąįį dzaa geeghaih gwa'an juu gwanzhįh nahshii gwich'įį nąįį ts'ą' zhit juu kwaiik'it gwatsal gwich'įį nąįį ts'ą' hohjyaa ts'ą' goots'an shih ideenjit ohkwat goovaihnyąą.” \p \v 37 “Nakhwan nakhwakhai' jidii gihee'aa gavantł'ohtsit,” Jesus, gavaiinyąą. “Laraa 200 denarius agwahtsii łųhchy'aa tr'ooheekwat ts'ą' gooch'arahah'aa?” vitsyaa nąįį yahnyąą. \v 38 “Łųhchy'aa daanchy'aa khwa'įį? Zhik gwa'an gooh'in.” Jesus gavahnyąą. “Łųhchy'aa ch'ihłoanli' ts'ą' łuk dhichy'aa neekwaii haa tr'ii'įį.” giiyahnyąą. \p \v 39 Ąįįtł'ęę Jesus, ditsyaa nąįį t'ahnyąą, “Jii dinjii nąįį datthak an-nihłik gwa'an tł'oo chyah nahshii kat nihłaa gahaaky'aa goovohtsii.” \v 40 Ąįįts'ą', dinjii nąįį 100 akwat 50 agaanchy'aa ts'ą' an-nihłik gwa'an nihłaa giilk'ii. \v 41 Ąįįtł'ęę Jesus, zhit łųhchy'aa ch'ihłoanli' (5) ts'ą' łuk neekwaii haa tee gwiłjik ąįįts'ą' zheekat k'iidak gwąąh'in ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa “Mahsį' choh!” ahnyąą. Ąįįtł'ęę łųhchy'aa kwaii khadinzhuu ts'ą' ditsyaa nąįį antł'eeyinlii, gwitee giiyeeheelyaa eenjit. Łuk kwaii chan gwik'it t'inlik ts'ą' gwitee giiyiłtsit. \v 42 Juu nąįį datthak ch'anahoo'al. \v 43 Ąįįtł'ęę, vitsyaa nąįį tł'oo tyah choh zhit 12 aanchy'aa tr'ooniindhat tineegwigwįłjik. \v 44 Izhit dąį', dinjii 5000 aanchy'aa nąįį ach'ah'al. \s1 Jesus Chųų Kat Ahaa \r Matthew 14.22-33; John 6.15-21 \p \v 45 Ąįįtł'ęę gwagwahkhan Jesus, ditsyaa nąįį tr'ihchoo zhit inlii ts'ą' giiyehkii van ndųhts'ąįį Bethsaida kwaiik'it gwats'ą' gahahjil gooviłtsąįį. Adan zhat dhidii gwiizhit dinjii łeeljil nąįį nakhwazheh gwits'ee khwajyaa goovahnyąą. \v 46 Ąįįtł'ęę dinjii nąįį datthak neenahal'yaa ahnyąą ts'ą' goołeehoozhii ąįįtł'ęę taih kat gwats'ą' haazhii, ideenjit khagideedi'. \v 47 Nijin zhat khaa nagwaanąįį dąį' tr'ihchoh tth'aii hee vantł'an dhitin, gwiizhit Jesus tth'aii hee adan zhrįh nankat dhidii. \v 48 ahtr'aii niint'aii haa goodahtr'aii geh'an, ditsyaa nąįį tr'ihchoh zhit gwint'aii tąą'ąįį haa chųų kat geekwaa goovąąh'in. Zhyaa gootak tr'iheehaa indhan. Vanh dąį' hee 3 AM ts'ą' 6 AM gwideetak gweedhaa gwiizhit Jesus ditsyaa nąįį chųų kat goots'ą' ahaa nigiiyiił'in. \v 49 Gaa nijin chųų kat ahaa nigiiyiił'in dąį', ch'anky'aa t'ii'in giindhan ts'ą' khashraagiintrat, \fig none|src="cn01720b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 6.49" \fig* \v 50 Gąąnjat nagaanaii geh'an. \p Jesus zhat gwagwahkhan goots'ą' khagiinkhee, “Shįį t'ihchy'aa! Nakhwat'aii gwanlii haa noojat shrǫ'!” gavahnyąą. \v 51 Ts'ą' tr'ihchoh zhiinzhii ts'ą' ahtr'aii kwaa nagwaanąįį. Vitsyaa nąįį geegagoolii kwaa gooveenjit t'igwiizhik, \v 52 Jesus, dinjii 5,000 nąįį achah'al dąį' deegwii'in t'igwii'in gaagiindaii kwaa geh'an. Gooyinji' zhit deegwii'in t'igwii'in khyų' gogoonjii. \s1 Jesus Gennesaret Nahkat gwizhit Iłts'ik Nąįį Shrineiinlik \r Matthew 14.34-36 \p \v 53 Van deetaa neegiinjil ts'ą' Gennesaret kwaiik'it k'eegiidal ts'ą' tr'ihchoh digiłchaa. \v 54 Ąįįts'ą' it'ee tr'ihchoh ihłeegihiijyaa gwiizhit dinjii nąįį Jesus juu t'inchy'aa giiky'anjik. \v 55 Ts'ą' zhat gwa'an kwaiik'it goodlii datthak gwitee gahaajil ts'ą' dinjii iłts'ik nąįį dehk'it chyah nilii kat deegoogiinlii ts'ą' nijin dhidii gwinyąą gwigwiitth'ak ąįį gwats'ą' googahaadlii. \v 56 Ts'ą' Jesus zhat gwa'an, kwaiik'it gwatsal, akwat kwaiik'it gwachoo, ąįįts'ą' nijin dinjii nąįį gwanzhįh gąąhshii, kwaii datthak gwitee neehidik. Dinjii nąįį kwaiik'it gwatł'an dinjii iłts'ik nąįį nigiinlii, ąįįts'ą' giich'oodiikwat, “Ni'ik eelin kat ji' gaa narahaandal shrǫǫ!” giiyahnyąą. Dinjii juu yakat naanjik nąįį datthak shrineegaazhik. \c 7 \s1 Yeenii Nats'ahts'ą' Diitsii Nąįį Geech'agǫąąhtan \r Matthew 15.1-9 \p \v 1 Ąįį Pharisee lat nąįį ts'ą' Law eech'ǫąąhtan lat nąįį haa Jerusalem gwats'an k'eegiidal ts'ą' Jesus, eelin łigeeljil. \v 2 Izhit dąį', Jesus vitsyaa lat nąįį daganli' k'eech'agahtryaa kwaa ts'ą' ch'aga'aa gwagwah'in, ąįį Pharisee nąįį nats'ahts'ą' diinanli' k'eech'arahahtryaa gwik'it daganli' k'eech'agahtryaa kwaa geh'an t'agoogahnyąą. \v 3 Pharisee nąįį ts'ą', ch'izhii Jews nąįį haa yeenii gootsii nąįį deegee'ya' ąįį gwik'it t'igii'in t'agoogahnyąą. Daganli' gwinzii k'eech'agahtryaa ąįįtł'ęę gwizhrįh ch'aga'aa t'igii'in. \v 4 Ąįįts'ą' chan ch'arookwat zheh gwats'an shih gookwat dąį' ąįį giik'eech'ahtryaa ąįįtł'ęę t'ohju' hee giiya'aa. Chųų tyah, tyah vizhit gwik'eech'arahchy'aa, (copper) k'ik ghoo vizhit ch'ara'aa, ąįįts'ą' dehk'it vakat tr'iłchųų, jii kwaii datthak, nats'ahts'ą' giik'eech'ahahtryaa goo'aii gwik'it t'igii'in ąįįtł'ęę gwizhrįh giit'aahchy'aa, jyąhts'ą' geh'an deegihee'yaa goo'aii gwinlęįį gwigwii'įį. \p \v 5 “Jaghaii nitsyaa nąįį, diitsii nąįį geech'agoahchya', ąįį gwik'it t'igii'in kwaa daganli' shroodiinyąą gahahtsyaa geenjit k'eech'agahtryaa kwaa?” Pharisee, ąįįts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį haa Jesus goahkat. \v 6 Jesus goodii khaginkhee, “Isaiah Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii, deekhwa'yaa nakhwahnyąą łi'deegwidlii haa ch'adąąntł'oo łee. Gwik'injiighit adaa'įį nąįį! Isaiah jii jyaa nyąą, \q1 ‘Jii dinjii nąįį digiginjik, haa deeshigihił'ee, \q2 gaa goodrii łahchy'aa shats'ą' niighit dha'aii t'iginchy'aa.’ Vit'eegwijyąhchy'aa nyąą. \q1 \v 7 Ąįįts'ą' shats'ą' khagidiinjii kwaa ji' ts'ąįį gweheezyaa, \q1 dzaa nankat dinjii deenyąą ky'aa gwizhrįh geech'agoahtan geh'an. \q2 Ąįį shįį sha-law t'inchy'aa k'it gagoonjii.’” \p \v 8 Ts'ą' Jesus, t'agavahnyąą, “Datthak ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa va-law k'eegohthat kwaa gaa dzaa nankat dinjii geech'ǫąąhtan ąįį zhit ts'ąįį gwik'eegǫhthat.” \v 9 Jesus tth'aii hee goots'ą' ginkhii, “Ninjigwaazhii haa Vit'eegwijyąhchy'aa va-law deenyąą ąįį gwik'eegǫhthat kwaa gaa law veech'oohtan, ąįį nakhwakhai' ohtsii t'ohnyąą goovahnyąą. \v 10 Moses, va-law kat jyaa digwinyąą, ‘Nakhwati', ts'ą' nakhwahan haa, yinjiihkhadhoh'ee!’ gwinyąą, gaa nahan ts'ą' niti' haa ts'ą' gwiizųų ginkhii ji' nakhwęhdaa tr'igwigwehee'aa goo'aii.’ \v 11 Gaa nakhwan geech'oohtan dąį', dinjii, dahan ąįįts'ą' diti' ts'iheenjyaa eenjit k'eegwiichy'aa gwii'įį ji' gaa jii ‘Corban t'inchy'aa.’ nyąą ji', (Corban, t'ee jii Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an t'inchy'aa gwinyąą t'igwinyąą.) \v 12 Gaa nakhwan ąįį nakhwahan ąįįts'ą' nakhwati' haa ts'ohnyaa gwat'oohchy'aa kwaa dohnyąą. \v 13 Jii jyaa dohnyąą haa geech'oohtan ts'ą' ch'izhii dinjii nąįį datthak jyąhts'ą' geegavǫhtan, ąįįts'ą' ch'izhii dinjii nąįį Vit'eegwijyąhchy'aa viginjik zhyaa k'it t'agoonyąą haa goonjii goovohtsii. Jii k'it t'inchy'aa lęįį haa zhyaa nihteegoozhii.” \s1 Jidii Dinjii Nąįį Shroodiinyąą Nilii Kwaa Ąhtsii. \r Matthew 15.10-20 \p \v 14 Ąįįtł'ęę Jesus, chan hee ąįį juu łeeljil nąįį aanaii ahnyąą ts'ą' datthak ts'ą', “Shoodǫǫhk'įį, deegwinyąą t'igwinyąą gahahkhwandaii geenjit. \v 15 Dinjii jidii vizhit t'injik ąįį shroodiinyąą yahtsii kwaa t'inchy'aa, gaa jidii vizhit gwats'an haadhak, ąįįt'ee shroodiinyąą kwaa yahtsii t'inchy'aa. \v 16 Ch'oodǫǫhk'įį, nakhwadzee gwanlii ji'!” gavahnyąą. \v 17 Nijin dinjii łeeljil, nąįį iłeehoozhii ts'ą' zheh nihdineezhii dąį' vitsyaa nąįį jidii eegwandak eenjit giiyųąhkat. \v 18 Jesus t'agoovahnyąą, “Nakhwan gaa zhit ch'izhii dinjii nąįį k'it nakhwagwizhi' kwaa łee? Jii eegiihkhii t'ihnyąą gaakhwandaii? Jidii nakhwazhit t'injik ąįį duuyeh shroodiinyąą kwaa nakhwahtsii t'oonchy'aa. \v 19 Ąįį jidii nakhwazhit t'injik, ąįį nakhwadrii ts'ą' t'injik kwaa gaa nakhwazhrak ts'ą' t'injik ąįįtł'ęę nakhwatthąį' ts'an an ilik.” (Jesus shih tr'a'aa, kwaii datthak tr'ihee'aa eenjit nizįį, nyąą t'inyąą.) \p \v 20 “Jidii nakhwaghit gwats'an haadhak t'ee shroodiinyąą kwaa nakhwahtsii,” tth'aii hee goots'ą' ginkhii ts'ą' Jesus jyaa gavahnyąą. \v 21 “Ąįį jidii nakhwats'an tr'aadhak, ąįįt'ee nakhwadrii zhit gwats'an t'igwii'in, ąįį zhit gwats'an tr'agwaanduu zhrįh t'asho'ya' nohthan haa gwiizųų nihłaanagǫh'ąįį ts'ą' ch'oo'įį, chan dinjii ęhdaa tr'agǫh'aa nohthan, \v 22 gooveedhidii kwaa haa gaachįį, yee'an dinjii jidii di'įį ąįį chan giindhan ts'ą' jidii tr'agwaanduu datthak googwitr'it gwanlii, dinjii nąįį ts'ą' goots'it, gwiizųų t'igii'in gaa gwadrąįį ninjich'agadhat kwaa, dinjii gwintsii t'ii'in dąį' gitr'igii'ee, dinjii nąįį chan oozhri' iizųų gahtsii, chan khaiinjigihil'ee ts'ą' chan gwahkhii gwitr'it t'agwagwah'in. \v 23 Jii tr'agwaanduu t'akhwa'in datthak nakhwazhit gwats'an tr'ijyaa, ąįįt'ee shroodiinyąą kwaa nakhwahtsii t'oonchy'aa.” \s1 Tr'injaa Vigwik'injigwiighit \r Matthew 15.21-28 \p \v 24 Ąįįtł'ęę Jesus, gihłeehoozhii ts'ą' Tyre kwaiik'it gwachoo geeghaih gwa'an nahkat gwats'ą' haazhii, ąįįts'ą' zheh gwizhit nihdeiinzhii. Zhat dhidii ąįį dinjii nąįį gaandaii gitr'ii'ee. Googaa geegoh'ik heedyaa ąįį veenjit gwakwaa. \v 25 Tr'injaa ch'ihłak vigii nich'it ąįį vizhit ch'anky'aa iizųų t'inchy'aa łee ts'ą' ąįį tr'injaa, Jesus, zhat dhidii gwiitth'ak gwagwahkhan yats'ą' haazhii ts'ą' yats'ą' nikiigwiintthaii. \v 26 Jii tr'injaa, Jews nilii kwaa, nahkat gwachoo Syria gwizhit nahkat gwatsal goo'aii Phoenicia goozhii gwizhit vagoodlit. Ąįį Jesus ts'ą' ch'oodiikwat, “Shigii nich'it vizhit ch'anky'aa iizųų dhidii cheehahchįį,” yahnyąą. \v 27 Gaa Jesus, jyaa yahnyąą, “Tr'ookit tr'iinin nąįį ach'aroh'aa. Tr'iinin nąįį gooshii łąįį ts'ą' tr'ahaathak ąįį jyaa digwii'in kwaa t'oonchy'aa.” yahnyąą. \p \v 28 “K'eegwaadhat! Łąįį nąįį vakat ch'ara'aa t'eh gwats'an tr'iinin nąįį shih neegahjyaa ga'aa t'oonchy'aa.” yahnyąą. \v 29 Ts'ą' Jesus jyaa yahnyąą, “Shik'injiighit ts'ą' jyaa diinyąą geh'an nizheh gwits'ee hindii, nigii nich'it vizhit ch'anky'aa iizųų vats'an tr'iinzhii agwahah'aa t'oonchy'aa.” \v 30 Ąįįts'ą' oo'an neehoozhii, ts'ą' vigii nich'it dehk'it gwakat ndaka'ee, ts'ą' vizhit ch'anky'aa iizųų tr'idiindhat łee ineegwah'ąįį. \s1 Jesus, Dinjii Ch'iitth'ak Kwaa ts'ą' Ginkhii Kwaa Shrininlik \p \v 31 Ąįįtł'ęę Jesus, Tyre kwaiik'it gwachoo gwa'an gwats'an gihłeehoozhii tł'ęę Sidon kwaiik'it gwachoo gwatł'an k'iinji' neezhįį Galilee van dha'aii gwats'ą' haazhii, gaa Decapolis nahkat zhit gwa'an łihts'eedhizhii. \v 32 Dinjii lat nąįį, dinjii ch'iitth'ak kwaa ts'ą' viginjik kwaa, giits'ą' nąąhchįį ts'ą' giich'oodiikwat, Jesus vakat naanjii, agahnyąą. \v 33 Ąįįts'ą' dinjii gwanlii nąįį tee tr'igiiyąąhchįį ts'ą' geh'at tthan, gwa'an niyąąhchįį ts'ą' dinleetth'ak nihts'įį yidzee zhit gwik'iintthaii, ąįįts'ą' chan haazhree ts'ą' yikyaa kat naanjik. \v 34 Ąįįtł'ęę zheekat k'iidak gwąąh'in ts'ą' gwint'aii hahchik ts'ą' dinjii t'ahnyąą “Ephphatha,” (T'ee nihky'aa t'agǫǫnjii! Gwinyąą t'igwinyąą.) \p \v 35 Jyaa nyąą gwagwahkhan vidzee nihky'aa t'igwiizhik ts'ą' ch'iitth'ak ts'ą' gwinzii chan ginkhii neehoodlit. \v 36 Ąįįtł'ęę, Jesus ch'ihłee gaa geegoohkhyaa shrǫ' dinjii nąįį ahnyąą, gaa deegwahtł'oo jyaa dohnyąą shrǫ' goovahnyąą, gwagwahtł'oo łąą geegiginkhii. \v 37 Juu gwiitth'ak nąįį gooveenjit gwintł'oo geegwagoolii kwaa t'igwiizhik, “K'eegwiichy'aa datthak gwinzii t'ii'in giiyahnyąą,” gwint'aii giginkhii haa! “Dinjii ch'iitth'ak kwaa gaa ch'iitth'ak nahtsii ts'ą' dinjii viginjik kwaa, gaa ginjik di'įį nahtsii,” ginyąą. \c 8 \s1 Jesus, Dinjii 4,000 Nąįį Ach'ah'al \r Matthew 15.32-39 \p \v 1 Izhit gwats'an niighyuk gwahaadhat kwaa ts'ą' chan hee dinjii nąįį łineeljil. Izhik dąį' dinjii nąįį, shih giihee'aa gii'įį kwaa nagwaanąįį, ts'ą' Jesus ditsyaa, nąįį aanaii ahnyąą ts'ą' jyaa gavahnyąą, \v 2 “Jii dinjii nąįį, łyaa giveenjit tr'igwihdii, juk t'ee drin tik shaa t'igiinchy'aa, ts'ą' gihee'aa gii'įį kwaa. \v 3 Goolat nąįį łyaa niighit gwats'an geedaa ts'ą' nakhwazheh gwits'ee khwajyaa gavaihnyąą ji' ch'aga'aa kwaa geh'an k'ii'an neegeedaa gwizhit duulee oo'an t'ee gahaadhal.” nyąą. \p \v 4 Vitsyaa nąįį giiyųąhkat, “Dzaa nangwinjir gwa'an nijin gwats'an shih tr'ooheendal ts'ą' jii dinjii lęįį nąįį gooch'arahah'aa?” \v 5 “Łųhchy'aa daanchy'aa akhwa'įį?” nyąą ts'ą' Jesus gavahkat. \p “Łųhchy'aa 7 tr'ii'įį.” giiyahnyąą. \p \v 6 Nankat gwa'an dook'įį dinjii łeeljil, nąįį ahnyąą. Ąįįtł'ęę łųhchy'aa 7 oonjik ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa mahsį' yeenjit nyąą, tł'ęę nihtr'ayaazhuu ts'ą' ditsyaa nąįį antł'eeyiinlii, ants'ą' dinjii nąįį tee giiyaadlii. \v 7 Ąįįts'ą' chan łuk chy'ah tsal lat chan gii'įį. Jesus Vit'eegwijyąhchy'aa mahsį' yeenjit nyąą ts'ą' ditsyaa nąįį jii chan goovantł'ohtsit gavahnyąą. \v 8-9 Dinjii 4,000 nąįį deegwahtł'oo ch'aroo'aa giindhan gwik'it ch'igin'al. Ąįįtł'ęę vitsyaa nąįį, 7 tł'ootyah, zhit deedaan'ąįį tr'ooniindhat tineegwigwįłjik. Ąįįtł'ęę Jesus, dinjii nąįį oo'an nakhwazheh gwits'eekhwajyaa goovahnyąą. \v 10 Ąįįtł'ęę gwagwahkhan, ditsyaa nąįį haa tr'ihchoh zhit neezhįį ts'ą' Dalmanutha, nahkat gwats'ą' gahaajil. \s1 Pharisee Nąįį Geegaroolii Kwaa Ni'in Giiyahnyąą \r Matthew 16.1-4 \p \v 11 Pharisee nąįį giits'ą' haajil ts'ą' giizheedaa'ee, “Zheekat gwats'an gwigwii'in diits'ą' gwagwaakįį,” goodhaiinarookhii giiyuunyąą eenjit jyaa giiyahnyąą. \v 12 Gaa Jesus, veenjit gitr'igwii'ee, haa gwint'aii khaazhee ts'ą' jyaa nyąą, “Jaghaii zhyaa juk gweendaa dinjii ǫhłįį ts'ą' gwigwee'in gach'oohkat? Nakhwaagwaldak, duuyeh jii dinjii ǫhłįį ts'ą' jyaa doonchy'aa nakhwats'ą' gwagwaałkįį t'oonchy'aa.” \v 13 Goołeehoozhii ts'ą' tr'ihchoh zhit neezhįį ąįįtł'ęę van ndųhts'ąįį ditsyaa nąįį haa gwits'eehidii. \s1 Pharisee ts'ą' Sadducee Nąįį Haa Goołuh Niituu Gwagwandak \r Matthew 16.5-12 \p \v 14 Vitsyaa nąįį łųhchy'aa giit'ahaachy'aa aanchy'aa goohoondal gineegildee, ąįįts'ą' łųhchy'aa ch'ihłak zhrįh gii'įį. \v 15 Jesus goots'ą' nich'idiin'ąįį, “Dak'oontii, Pharisee nąįį, ąįįts'ą' Herod Antipas nąįį haa goots'į' adak'ǫǫntii, łųhchy'aa zhit łųh niituu k'it t'igiinchy'aa t'oonchy'aa.” \v 16 Nihłihtee giginkhii, ts'ą' vitsyaa nąįį jyaa nihłagaanyąą. “Łųhchy'aa tr'ii'įį kwaa geh'an jyaa nyąą t'inyąą,” giiyahnyąą. \v 17 Jesus, deeginyąą gavaandaii ts'ą' gavaahkat, “Jaghaii zhyaa łųhchy'aa tr'ii'įį kwaa eenjit nihłihtee gookhii? Nik'ee juk deegwinyąą gaakhwandaii? Zhyaa deegwahtł'oo nakhwayinji' neeshraahchy'aa? \v 18 Nik'ee chan ganoondaii? Nakhwandee gwanlii ji' nik'ee gooh'in? Nakhwadzee gwanlii ji' nik'ee chan ch'ootth'ok?” \v 19 “Nijin łųhchy'aa 5 khandidhiizhuu dąį' dinjii 5,000 nąįį eenjit t'ishizhik łųhchy'aa tł'ootyah zhit daanchy'aa tr'ooniindhat?” “Tł'ootyah 12.” giiyahnyąą. \v 20 “Ąįįts'ą' chan łųhchy'aa 7, dinjii 4,000 eenjit khandidhiizhuu dąį', tł'ootyah zhit daanchy'aa tr'ooniindhat?” Jesus gavahnyąą. “Tł'ootyah 7.” giiyahnyąą. \v 21 “Gwiizhit tth'aii hee deegwinyąą t'igwinyąą gaakhwandaii kwaa?” gavahnyąą. \s1 Jesus, Bethsaida Kwaiik'it gwizhit Dinjii Vandee Kwaa, Shrineiinlik \p \v 22 Bethsaida kwaiik'it, k'eegiidal dąį', dinjii vandee kwaa Jesus ts'ą' giihiłchįį ts'ą' vakat naanjii giiyahnyąą, haa giits'ą' ch'oodiikwat. \v 23 Jesus, ąįį dinjii vandee kwaa anli' oonjik ts'ą' kwaiik'it geh'at gwa'an gwats'ą' yihiłchįį. Yindee kat haa zhrik ąįįtł'ęę Jesus danli' haa yindee kat naanjik. “Nik'ee k'eegwiichy'aa gwąąh'in?” yahnyąą. \v 24 Ąįį dinjii oodak yąąh'in ts'ą' t'iiyahnyąą, “Aahą', dinjii nąįį nał'in, gaa ts'iivii zhit gwa'an neehiidal k'it t'igii'in.” nyąą. \v 25 Jesus, chan hee dinjii andee kat nanaanjik, akhai' gwint'aii aakin gwaa'įį naanaii ts'ą' gwandaa gwinzii gwąąh'in needhidlit ts'ą' nijuk datthak gwinzii vaagweech'in. \v 26 Ąįįtł'ęę Jesus, yizheh gwits'ee yihił'e' ts'ą', “Zhit kwaiik'it gwits'ee noozhi' shrǫ'!” yahnyąą. \s1 Jesus t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Dzaa gwats'ą' Yihił'e' T'inchy'aa, Peter Nyąą \r Matthew 16.13-20; Luke 9.18-21 \p \v 27 Ąįįtł'ęę Jesus, ts'ą' ditsyaa nąįį haa Caesarea Philippi kwaiik'it gwachoo gwa'an kwaiik'it gwatsal goodlii gwats'ą' gahaajil. Gwats'ą' geedaa gwiizhit gavahkat, “Dinjii nąįį juu ihłii shagahnyąą?” \v 28 Vitsyaa nąįį t'iiyahnyąą, “Goolat nąįį, John chųų gwats'an ąhtsii, nagahnyąą. Ch'izhii nąįį chan Elijah inlii, nagahnyąą. Ąįįts'ą' ch'izhii nąįį chan Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii ch'ihłak inlii, nagahnyąą.” \v 29 “Nakhwan ąįį yu'? Juu ihłii shoonyąą?” nyąą, ts'ą' gavahkat. “Christ inlii!” Peter yahnyąą. \v 30 “Ch'ihłak gaa juu t'ihchy'aa haa goondak shrǫ'!” Jesus gavahnyąą. \s1 Jesus Khaiinjich'iheeghit ts'ą' Niheedhaa Geegwandak \r Matthew 16.21-28; Luke 9.22-27 \p \v 31 Ąįįtł'ęę zhazhat Jesus, ditsyaa nąįį geehiiłchya', “Zhit Israel kįh dilk'ii nąįį, giinkhih kįh dilk'ii nąįį, ąįįts'ą' chan juu Law eech'ǫąąhtan nąįį jii nąįį shįį Gwidinji' ihłii gwik'injigeheeghit kwaa ts'ą' khaiinjich'ishagahahthat ts'ą' shagahaahkhwaa, ąįįtł'ęę googaa, drin tik gwahaadhat ąįįtł'ęę neegwihiindaii t'oonchy'aa.” \v 32 Gwinzii deegwinyąą gwigweheetth'ak gwiky'aa goovaagwandak. Googaa, Peter tthan niyąąhchįį ts'ą' gwagwahkhan ginjik nint'aii haa yits'ą' ginkhii, “Jyąhts'ą' ginkhii kwaa!” yahnyąą. \v 33 Gaa Jesus łihts'eediil'ee ts'ą' ditsyaa nąįį nah'in, gwiizhit Peter ts'ą' gwint'aii khaginkhee, “Satan, shihł'eehindii! Nats'ahts'ą' ninjich'indhat Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an t'oonchy'aa kwaa gaa dinjii ts'an t'oonchy'aa.” yahnyąą. \p \v 34 Ąįįts'ą' Jesus, dinjii zhat łeeljil nąįį ts'ą' ditsyaa nąįį haa aanaii ahnyąą ts'ą' t'agoovahnyąą, “Nakhwatee gwa'an juu shaa hoozhii niindhan ji' adanaandee ts'ą' nihk'ataa'ee (cross) nakat inchyaa ts'ą' shatąįį hinkhaii. \v 35 Juu gwandaii gwizhit gwizhrįh geenjit ideenjit tr'agwah'in ji' an dahaatsyaa t'inchy'aa. Gaa juu sheenjit ts'ą' Gwandak Nizįį haa gwandaii gwizhit geetr'agwaah'in ji' neeheezhii t'inchy'aa. \v 36 Dinjii nankat datthak ideenjit goonjik gaa viyinji' an dhidlit ji' ąįį dinjii nihk'it gwats'an gaayiigwahaahtsyaa shrǫǫ? Łyaa duuyeh! \v 37 Łyaa zhyaa, neegwihiindaii geenjit jidii datthak gwats'an ąhtsii ji' gaa duuyeh gwik'it neegwiindaii t'oonchy'aa. \v 38 Juk gweendaa dinjii nąįį ǫhłįį ts'ą' veedhoodii kwaa haa dhohchųų ts'ą' gootr'agwaanduu gwanlii, shįį ts'ą' shiginjik haa sha'oozhii ǫhłįį t'ee nijin Shiti' vich'eegwąhndit ts'ą' zheekat gwich'in shroodiinyąą nąįį gooveech'eegwąhndit zhit shįį Gwidinji' ihłii ts'ą' oo'ee neeshizhii ji' nakhwa'oozhii hahłyaa t'oonchy'aa.” \c 9 \p \v 1 Ts'ą' chan t'agoovahnyąą, “Łi'haa nakhwaagwaldak t'ihnyąą, juk nakhwatee nakhwalat nąįį nigiheedhaa gwats'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa vat'aii jiintsii haa Veegwinii'ee zhit needyaa gwagwahah'yaa t'oonchy'aa.” \s1 Jesus, Ch'ijuk Vigweheechy'aa ts'ą' Vaa Ch'eegwąhndit \r Matthew 17.1-13; Luke 9.28-36 \p \v 2 Drin nihk'iitik (6) gwahaadhat tł'ęę, Jesus, Peter, James, ts'ą' John nąįį haa ddhah choo kat tthan goo'aii gwa'an gwats'ą' gavahaadlii. Aakin giiyah'įį gwizhit Jesus gavandah ch'ijuk vigweech'in naanaii, \v 3 ts'ą' vagwach'aa łyaa ch'ąhndit ts'ą' daagąįį dhidlit. Jii nakat dinjii ch'ihłak gaa deegwahtł'oo yik'eech'ahtryaa ji' gaa duuyeh gwandaa daagąįį yahtsii. \v 4 Ąįįtł'ęę vitsyaa tik nąįį deenaadąį' gwats'an Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii neekwaii, Elijah ts'ą' Moses haa Jesus ts'ą' giginkhii googwah'in. \v 5 Peter, Jesus jyaa dahnyąą, “Shigeech'ǫąąhtan, dzaa tr'iilk'įį łyaa gwinzii t'igwinchy'aa łee. Trał haa zheh tik gwarahahtsyaa ch'ihłak ąįį neenjit, ch'ihłak chan Moses ąįįts'ą' ch'ihłak chan Elijah.” \v 6 Peter ts'ą' ch'izhii nąįį gąąnjat nagaanaii ts'ąįį deeheenjyaa gaa gaandaii kwaa. \v 7 Ts'ą' zheek'ǫh goodlii ts'ą' vagwank'oh gookat t'iizhit, gwiizhit gwideezhuh zheek'ǫh gwats'an jyaa nyąą. “Jii t'ee Shidinji' t'inchy'aa, łyaa veet'iihthan t'inchy'aa, oodǫǫhk'įį!” \v 8 Gwagwahkhan geelin gwa'an datthak gaa ch'ihłak gaa gaah'in kwaa, gaa Jesus, zhrįh gaah'in. \p \v 9 Ąįįtł'ęę ddhah kat gwats'an k'iidąą neegeedaa gwiizhit Jesus jyaa dakhwa'in goovahnyąą, “Dzaa deegwiizhit gǫǫh'ya' ch'ihłak gaa haagoondak shrǫ', Gwidinji' ch'ichį' ts'an neegweheendaii gwats'ą' geegǫǫndak shrǫ'.” \v 10 Gaa nihłihts'ą' geegiginkhii, ts'ą' nihłigwaakat, “Ch'ichį' gaa neegwiindaii nyąą deenyąą t'inyąą?” Ąįįts'ą' deegavahnyąą gwik'it t'igiinchy'aa ts'ą' giik'eegwahthat. \v 11 Ąįįtł'ęę vitsyaa nąįį giiyųąhkat, “Jaghaii Law eech'ǫąąhtan nąįį Elijah tr'ookit k'ineeheedik ginyąą t'iginyąą?” \v 12 Jyaa gavahnyąą, “Elijah adan tr'ookit neeheedyaa t'oonchy'aa, datthak shrigweheelyaa ts'ą' tr'iilęįį nigwehee'aa t'inchy'aa. Jaghaii Dęhtły'aa Choh zhit Gwidinji' gwintł'oo khaiinjich'iheedhat ts'ą' giits'į' t'iheechy'aa ts'ą' gwadanakhwatł'oo gwinyąą? \v 13 Nakhwaagwahaldak, łi'haa Elijah ch'adąį' hee k'inidik, ts'ą' dinjii nąįį dooł'ya' giiyuunyąą datthak gwik'it t'igiiyah'ya'. Dęhtły'aa Choh zhit nats'ahts'ą' gwadanakhwatł'oo datthak gwik'it t'igiiyah'ya' t'oonchy'aa.” \s1 Jesus, Tsyaa Tsal, Ch'anky'aa Iizųų Vizhit Shrininlik \r Matthew 17.14-21; Luke 9.37-43a \p \v 14 Nijin ch'izhii vitsyaa nąįį dilk'ii gwits'ee gahoojil dąį', dinjii lęįį nąįį, ąįįts'ą' Law eech'ǫąąhtan lat nąįį haa vitsyaa eelin łigeeljil googwąąh'in, ts'ą' nihzheedagąąn'ee łee. \v 15 Nijin dinjii nąįį Jesus gaah'in dąį', tr'ahaah'yaa łyaa giiyuunyąą kwaa ts'ą' shoo ginlii haa giits'ą' galhiłjil. \v 16 “Jidii eenjit nihzheedǫǫ'ee?” Jesus gavahkat. \v 17 Dinjii łeeljil gwitee gwats'an dinjii ch'ihłak jyaa nyąą, “Geech'ǫąąhtan, shidinji' vizhit ch'anky'aa iizųų t'inchy'aa, ts'ą' ginkhii kwaa ąįį veenjit gwinzii neegwahahtsyaa geenjit nats'ą' hoołchįį. \v 18 Nijin ch'anky'aa iizųų neeyuundak dąį' nankat gwats'ą' t'eehaadhak, ąįįts'ą' viyik gwats'an goghoh tr'aatuu, ts'ą' dagho' chan nihts'ą' oon'al ts'ą' naghwa'aadhak. Nitsyaa nąįį ch'anky'aa iizųų vizhit gwats'ąnh gihłeehohchįį gavaihnyąą gaa khyų' t'igii'in.” \p \v 19 Jesus ditsyaa nąįį jyaa dahnyąą, “Łyaa nakhwagwik'injigwiighit kwaa łee shakhwandaii nahoihnyąą! Deegwąhkhyuk zhyaa nakhwaa t'ihihchy'aa shoohnyąą? Ąįį chyaatsal dzaa shats'ą' hohchįį!” \v 20 Jesus ts'ą' nigiiyąąhchįį, ch'anky'aa iizųų Jesus niił'in gwagwahkhan tsyaa tsal gwint'aii daatrat iłtsąįį ts'ą' nankat nat'aanąįį ts'ą' neekhiital gwiizhit goghoh viyik gwats'an tr'aatuu. \fig Jesus, tsyaa tsal eenjit gwinzii neegwiłtsaii.|src="cn01729b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 9.20" \fig* \v 21 “Deegwąhkhyuk jyaa dinchy'aa?” Jesus yiti' oahkat. “Tr'iinin tsal, nilii dąį' gwats'an jyaa dinchy'aa t'inchy'aa. \v 22 Yęhdaa tr'igwihee'aa eenjit ch'anky'aa iizųų gwinlęįį kǫ' ts'ą' chųų zhit t'eeyahahthal gwik'eegwandaii. Khan gwik'it ni'yaa ji' neeshraahchy'aa diinoiinyaa ts'ą' diits'inyaa!” yahnyąą. \v 23 “Aahą', nakhwan gaa nakhweenjit gach'agwadhan t'oonchy'aa! Dinjii gwik'injiighit dąį', jidii datthak veenjit gach'agwadhan t'oonchy'aa.” Jesus nyąą. \v 24 Viti' zhat gwagwahkhan khashraa'iintrat, “Gwik'injihkhit, gaa jyaa dagwahtł'oo gwik'injihkhit kwaa t'oonchy'aa, gwandaa gwik'injihihkhit eenjit shits'iinyąą!” yahnyąą. \p \v 25 Ts'ą' nijin Jesus dinjii lęįį łeeljil nąįį zhat gooveelin nijyaa nigweeł'in dąį' ch'anky'aa iizųų ts'ą' gwint'aii khaginkhee, “Ch'anky'aa ch'iitth'ak kwaa ts'ą' viginjik kwaa inlii, jii tsyaa tsal vizhit tr'iinkhaii ts'ą' chan ch'ihłok gaa vizhit neenoozhit shrǫ'!” yahnyąą. \v 26 Ch'anky'aa iizųų, gwat'aii azhral ts'ą' tsyaa tsal gwilęįį neet'eehaadhak ts'ą' daatrat yiłtsąįį ąįįtł'ęę yats'an khaiinzhii. Ąįį tsyaa tsal niindhat k'it viyiichy'aa, ts'ą' “Niindhat t'inchy'aa!” datthak giiyahnyąą. \v 27 Googaa, Jesus, tsyaa tsal anli' oonjik ts'ą' ndak ninęęyiłkhin ąįįts'ą' ndak nadhat yiłtsąįį. \v 28 Ąįįtł'ęę nijin Jesus zheh nihdeiinzhii dąį', ąįį zhit gwizhit tthan goo'aii vitsyaa nąįį giiyųąhkat, “Jaghaii diikhwan khyų' ch'anky'aa iizųų, kharahchįį?” giiyahnyąą. \v 29 Ts'ą' t'agoovahnyąą, “Geeghaih nakwaa, ts'ą' jii ch'anky'aa iizųų k'it t'inchy'aa t'ee khadigiriinjii haa gwizhrįh kharahchik t'inchy'aa.” Jesus nyąą. \s1 Jesus Chan Hee Niheedhaa Geeginkhii \r Matthew 17.22-23; Luke 9.43b-45 \p \v 30 Jesus ts'ą' ditsyaa nąįį haa zhat gwats'an gihłeegahoojil ts'ą' Galilee gwideetaa nigiinjil. Jesus nijin dhidii dinjii nąįį yaandaii geet'iindhan kwaa, \v 31 ditsyaa nąįį gǫąąhtan geh'an jyaa goovahnyąą, “Gwidinji' tr'ahaahkhwaa geenjit dinjii nąįį antł'eegiihahchyaa ts'ą' drin tik gwahaadhat ąįįtł'ęę neegweheendaii t'oonchy'aa.” \v 32 Gaa jii geech'ǫąąhtan deegwinyąą t'igwinyąą gaagiindaii kwaa, ąįįts'ą' chan giiyuuhaahkat eenjit gatr'agogwaanyąą. \s1 Juu Ch'andaa Hil'ee \r Matthew 18.1-5; Luke 9.46-48 \p \v 33 Capernaum kwaiik'it k'eegiidal, ts'ą' zheh nihdeegiinjil tł'ęę Jesus, ditsyaa nąįį oahkat, “Nijin k'ii'ee tąįį gwinjik tr'eedaa dąį', jidii eegoohkhii t'oohnyąą?” gavahnyąą. \v 34 Gaa giidii ginkhe' kwaa geh'an nijin k'ii'ee tąįį gwinjik geedaa dąį' nihzheedagąąn'ee ts'ą' “Juu ch'andaa hil'ee?” ginyąą. \v 35 Jesus naadii ts'ą' ditsyaa 12 nąįį aanaii t'ahnyąą, “Juu adan tr'ookit oihłi' yiindhan ji' dinjii tee datthak khazhak nadahaachyaa tł'ęę ji' gwizhrįh tr'ookit heelyaa, ąįįts'ą' juu nąįį datthak eenjit gwitr'it t'agwahah'yaa gwizhrįh ąįįtł'ęę tr'ookit veegwehee'aa t'oonchy'aa.” nyąą. \v 36 Tr'iinin tsal oonjik ts'ą' goots'ą' nąąhchįį, ts'ą' goots'ą' nadhat gwiizhit danli' haa yeelin needhanjik ts'ą' t'agavahnyąą, \v 37 “Juu tr'iinin tsal shoozhri' zhit shoo nilii haa oonjik t'ee shįį chan sheenjit shoo nilii t'oonchy'aa. Juu sheenjit shoo nilii t'ee shįį zhrįh sheenjit shoo nilii kwaa gaa zhit juu dzaa gwats'ą' shihił'e' chan eenjit shoo nilii t'inchy'aa.” \s1 Juu Diits'į' T'inchy'aa Kwaa, T'ee Diineenjit T'inchy'aa. \r Luke 9.49-50 \p \v 38 John, jyaa yahnyąą, “Geech'ǫąąhtan, dinjii ch'ihłak noozhri' zhit ch'anky'aa iizųų dinjii ts'an gihłeehiłchįį tr'ąąh'ya' ts'ą' jyaa ni'in kwaa varahnyąą, diitee gwats'an nilii kwaa geh'an.” \v 39 Gaa Jesus t'iiyahnyąą, “Jyaa dakhwa'in kwaa, vohnyą' shrǫ', juu shoozhri' zhit gwigwee'in t'agwah'in zhat gwagwahkhan duuyeh k'eegwiichy'aa tr'agwaanduu shats'ą' t'ii'in t'oonchy'aa. \v 40 Juu diits'ą' nich'itsahthat kwaa, ąįįt'ee diineenjit nadhat t'oonchy'aa. \v 41 Jii t'ee łyaa nakhwaagwaldak t'ihnyąą, juu Christ vats'an ǫhłįį geh'an chųų nakhwantł'eiinkaii, jidii tsal gaiiyiigwigwiłtsąįį łyaa goots'an heelyaa.” Jesus goovahnyąą. \s1 Dinjii Tr'agwaanduu Tr'agwah'in Tr'ahahtsyaa Kwaa. \r Matthew 18.6-9; Luke 17.1-2 \p \v 42 “Jii tr'iinin k'it t'inchy'aa shik'injiighit ąįį juu tr'agwaanduu t'ii'in yahtsii ji', ąįį juu jyaa dii'in yahtsii vak'oh chan kii choo diriłchaa ts'ą' chųų choh kat oondaa t'eerihiiłnaii ji' ts'ąįį gwandaa vidivee gweheezyaa. \v 43 Ąįįts'ą' nanli' tr'agwaanduu t'ini'in nahtsii ji' vik'eech'iint'ii! Nanli' ch'ihłak kwaa haa gwandaii ndaanąą'ąį' kwaa gwats'ą' hoiizhii ts'ąįį gwinzii. Izhit kwaa ji' nanli' neekwaii gwanlii haa hell gwizhit kǫ' nikyaa kwaa zhit hinkhaii ąįį zhit ts'ąįį gwiizųų. \v 44 (Izhit gwizhit gyųų khit ninghit kwaa ts'ą' gwatthąį' a'aa, ts'ą' kǫ' ak'an ts'ą' nikyaa kwaa!) \v 45 Ąįįts'ą' nakwai' tr'agwaanduu t'ini'in nahtsii ji' vik'eech'iint'ii! Nakwai' ch'ihłak kwaa haa gwandaii ndaanąą'ąį' kwaa gwats'ą' hoiizhii ts'ąįį gwinzii. Izhit kwaa ji' nakwai' neekwaii gwanlii haa hell gwizhit t'ee naraahkhii aiizhit ts'ąįį gwiizųų. \v 46 (Izhit gwizhit gyųų khit ninghit kwaa ts'ą' gwatthąį' a'aa, ts'ą' kǫ' ak'an ts'ą' nikyaa kwaa!) \v 47 Ąįįts'ą' t'ee nandee tr'agwaanduu t'ini'in nahtsii ji' khaiin'ąįį ts'ą' oo'an haahkhii! Nandee ch'ihłak haa Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee nihdeiinkhaii ts'ąįį gwinzii, nandee neekwaii gwanlii haa hell gwizhit t'ee naraahkhii aiizhit ts'ąįį gwiizųų. \v 48 (Izhit gwizhit gyųų khit ninghit kwaa ts'ą' gwatthąį' a'aa, ts'ą' kǫ' ak'an ts'ą' nikyaa kwaa!) \p \v 49 “Juu nąįį datthak kǫ' haa shroodiinyąą heelyaa, nilii iizųų heelyaa gwits'į' vakat lisil deeranjal ąįį gwik'it Vit'eegwijyąhchy'aa vats'a' ataiinjiirahtsii k'it t'oonchy'aa. \v 50 Lisil, shih kat deeranjal dąį' gwinzii vagwandaii gwik'it nakhwant'ee nakhwanee'ok dinjii nąįį ts'ą' ohtsii ts'ą' tsinehdan zhit nihłaa gǫhdaii.” \c 10 \s1 Jesus Juu Da'at akwat Dakai' Akhoonyąą Nąįį Eenjit Geech'ǫąąhtan \r Matthew 19.1-12; Luke 16.18 \p \v 1 Ąįįtł'ęę zhat gwats'an gihłeehoozhii ts'ą' Judea nahkat gwats'ą' haazhii, ts'ą' Jordan han ndųhts'ąįį niinzhii. Chan hee dinjii lęįį vaa łineeljil ts'ą' gweedhaa datthak geegoovąąhtan gwik'it chan hee geegoovąąhtan. \v 2 Pharisee lat nąįį giits'ą' haajil ts'ą' goodhaii nigiihaahthal geenjit giiyųąhkat, “Diihaa gwandak, jii dii-law zhit dinjii khan da'at akhooheenjyaa lee t'oonchy'aa?” giiyahnyąą. \v 3 “Moses va-law nakhwantł'eiin'ąįį zhit deekhwa'yaa nakhwarahnyąą?” nyąą ts'ą' Jesus gavaahkat. \v 4 “Dinjii, da'at akhahoonjyaa geenjit dęhtły'aa diheentł'oo ąįįtł'ęę da'at antł'eeyahahchal, Moses va-law kat jyaa digwinyąą t'oonchy'aa.” giiyahnyąą. \p \v 5 “Geenakhwaraahtan geenjit nakhwaa googwantrii ts'ą' nakhwakiitth'an dach'at geh'an Moses jii law nakhweenjit daantł'oo.” Jesus gavahnyąą. \v 6 Gaa tr'ookit dąį' Vit'eegwijyąhchy'aa jii nan datthak iltsąįį dąį' Dęhtły'aa Choh zhit jyaa digwinyąą, ‘Vit'eegwijyąhchy'aa dinjii ts'ą' tr'injaa haa iłtsąįį t'oonchy'aa. \v 7 Jyąhts'ą' geh'an zhit dinjii, dahan ts'ą' diti' haa ihłeeheehaa ts'ą' da'at haa t'iheechy'aa. \v 8 Ąįįts'ą' jii neekwaii nąįį ch'ihłak giheelyaa.’ Juk gwats'an neekwaii giheelyaa kwaa gaa ch'ihłak zhrįh giheelyaa. \v 9 Vit'eegwijyąhchy'aa nihłaa nagoovahchįį geh'an dinjii ch'ihłak gaa nihts'an tr'agoogahahchyaa kwaa t'oonchy'aa.” \p \v 10 Nijin zheh nihdineegeejil dąį' jii Jesus deihnyą' eenjit vitsyaa nąįį giiyųąhkat. \v 11 Ąįįts'ą' jyaa gavahnyąą, “Juu dinjii, da'at akhoonyąą ts'ą' ch'izhii tr'injaa noonjik ji' ąįį dinjii, da'at ts'ą' adultery t'ii'in t'ii'in. \v 12 Ąįį gwik'it, juu tr'injaa, dakai' akhoonyąą ts'ą' ch'izhii dinjii neeyuunjik ji' ąįį tr'injaa, dakai' ts'ą' adultery t'ii'in t'ii'in.” gavahnyąą. \s1 Jesus, Tr'iinin Tsal Nąįį Ts'iheenjyaa Eenjit Gookat Naanjik. \r Matthew 19.13-15; Luke 18.15-17 \p \v 13 Dinjii lat tr'iinin tsal nąįį Jesus ts'ą' gahaadlii, gook'aa nahaandal geenjit, gaa vitsyaa nąįį jyaa dakhwa'in kwaa googahnyąą. \v 14 Gaa nijin jyaa gii'in, Jesus gwąąh'in dąį' vik'įį goodlit ts'ą' ditsyaa nąįį t'ahnyąą, “Tr'iinin shats'ą' hijyaa nąįį, zhyaa goovoh'in, juu tr'iinin k'it t'inchy'aa nąįį t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee goots'an nilii t'inchy'aa. \v 15 Łyaa nakhwaagwahaldak t'inyąą, juu Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee, tr'iinin tsal k'it goonjii kwaa ji' duuyeh nihdąhkhaii.” \v 16 Ąįįtł'ęę digin haa tr'iinin tsal nąįį eelin nooljik ts'ą' goots'iheenjyaa geenjit gook'aa naanjik. \s1 Dinjii Valaraa Gwanlii \r Matthew 19.16-30; Luke 18.18-30 \p \v 17 Jesus gihłeehidii gwiizhik dinjii ch'ihłak yats'ą' naangik ts'ą' yats'ą' nikiigwiintthaii, ąįįtł'ęę yuahkat, “Geech'ǫąąhtan nizįį inlii, gwandaii ndaanąą'ąį' kwaa shi'yaa geenjit deeshi'yaa goo'aii?” yahnyąą. \v 18 “Jaghaii nizįį shaiinyąą?” Jesus yuahkat. “Ch'ihłak gaa nizįį kwaa gaa Vit'eegwijyąhchy'aa zhrįh nizįį t'oonchy'aa. \v 19 Moses va-law kat jyaa digwinyąą gaakhwandaii, ‘Dinjii ęhdaa tr'agoiin'aa shrǫ'! Nakąį' akwat na'at nilii kwaa haa oiinchį' shrǫ'! Ch'ǫįį'įį shrǫ'! Ch'izhii dinjii eenjit oonts'it shrǫ'! Ninjigoonzhii shrǫ'! Niti' ts'ą' nahan haa yinjiihooh'ee.’” \v 20 “Geech'ǫąąhtan, tsyaa tsal ihłii dąį' gwats'an jii datthak gwik'it t'ishi'ya'!” jii dinjii yahnyąą. \p \v 21 Jesus ch'eet'igwiniindhan haa yindee ts'ą' gwinzii yah'in ts'ą' t'iiyahnyąą, “Jii k'eegwiichy'aa ch'ihłak t'ini'in gwat'aahchy'aa, oo'an nizheh gwits'eehindii ts'ą' nik'eiich'ii datthak laraa t'įį gwantł'eiinlii ąįįtł'ęę, ąįį laraa juu neeshraahchy'aa nąįį antł'eiinlii, jyaa dinizhit ji' zheekat gaiiyiigwahahtsyaa neenjit gwehee'aa. Ąįįtł'ęę shatąįį hinkhaii ts'ą' shitsyaa inlii.” \v 22 Nijin ąįį dinjii jii gwiitth'ak dąį', vinin ch'ijuk t'iizhik ts'ą' łyaa valaraa gwanlii geh'an tr'igwidii haa gihłeehoozhii. \v 23 Ąįįtł'ęę Jesus ditsyaa nąįį tee gwąąh'in ts'ą' jyaa gavahnyąą, “Deegwahtł'oo gwagwantrii li', dinjii valaraa gwanlii Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee nihdeeheehaa geenjit.” \v 24 Vitsyaa nąįį łyaa geegwagoolii kwaa gooveenjit t'inyąą, gaa Jesus chan hee t'agoovahnyąą, “Shigii nąįį, Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee nihdeereheedaa geenjit łyaa gwagwantrii t'oonchy'aa! \v 25 Camel ąįį tthah tsal tł'i'tsii gwinkee heekhaa, ąįį zhit ts'ąįį gwagwantrii kwaa gaa Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee izhit dinjii valaraa gwanlii nihdeeheehaa, ąįį ts'ąįį łyaa gwagwantrii t'oonchy'aa.” \p \v 26 Jyaa nyąą dąį' vitsyaa nąįį gwandaa gooveenjit geegwagoolii kwaa t'iinyąą, ąįįts'ą' t'inihłagaanyąą, “Akwaa ji' juu dee neeheezhii?” ginyąą. \v 27 Jesus goovah'in ts'ą' t'agoovahnyąą, “Jii nankat dinjii nąįį eenjit gach'agwadhan kwaa gaa Vit'eegwijyąhchy'aa ąįį jidii datthak veenjit gach'agwadhan t'oonchy'aa.” \v 28 Ąįįtł'ęę, Peter khagiinkhee, “Dzaa gwąąh'in, diikhwan jidii datthak akharoonyąą ts'ą' naa tr'ahaajil ts'ą' nitsyaa tr'aadlit.” \v 29 Jesus t'agavahnyąą, “Aahą', jii datthak geenjit nakhwaagwahaldak, juu dizheh, akwat dachaa akwat dijuu akwat diti' akwat dahan, akwat digii, akwat dagwanzhih dehk'it, kwaii datthak sheenjit, ąįįts'ą' Gwandak Nizįį eenjit datthak akhagoonyąą ji', \v 30 juk drin gweedhaa gwizhit gwandaa neegooheendal t'oonchy'aa. 100 gwandaa t'ąąnchy'aa: zheh, dachaa, dijuu, dahan, digii, dagwanzhih dehk'it jii kwaii datthak gwandaa t'agwaanchy'aa neegooheendal ts'ą' chan gwintł'oo sheenjit khaiinjich'igiheeghit gaa ąįįtł'ęę yeendaa ji' gwandaii ndaanąą'ąį' kwaa hee'yaa. \v 31 Lęįį nąįį juk tr'ookit nilii ąįį nąįį t'ee ji' khaiinkǫǫ nineegoorahahchyaa gaa yeendaa ji' juu lęįį nąįį juk ji' khaiinkǫǫ dilk'ii nąįį tr'ookit nineegooraheelyaa t'oonchy'aa.” \s1 Jesus Juk T'ee Tik Gwagwaanchy'aa Niheedhaa Geeginkhii \r Matthew 20.17-19; Luke 18.31-34 \p \v 32 Jesus, ts'ą' ditsyaa nąįį haa taih kat k'iidak Jerusalem gwats'ą' geedaa gwiizhit, Jesus ditsyaa nąįį ts'ii ahaa, ąįįts'ą' vitsyaa nąįį nijuk gwats'ą' geedaa gaagiindaii geh'an gąąnjat, ts'ą' zhit juu gootąįį adaa nąįį chan gąąnjat. Jesus tąįį gwinjik geeghaih gwa'an ditsyaa 12 nąįį khaihłan niinlii ts'ą' chan hee deegiiheelyaa datthak gavaa gwaandak. \v 33 Jesus t'agoovahnyąą, “Ch'oodǫǫhk'įį, yeedee Jerusalem gwats'ą' tr'iheedaa, izhit t'ee giinkhih kįh dilk'ii nąįį, ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį haa Gwidinji' gavantł'eehahchyaa. Tr'agwaanduu t'ii'in giihaanjyaa ts'ą' giiyęhdaa tr'igwihee'aa ts'ąįį gwinzii ts'ą' Jews nilii kwaa nąįį giiyęhdaa tr'igwiheedaa geenjit antł'eegiihahchyaa. \v 34 Izhit zhat giiyeeheedlaa, ts'ą' gik'aa gaa heezhree ts'ą' viitrii k'it t'inchy'aa haa giiyahahtrii ąįįtł'ęę giiyęhdaa tr'igwihee'aa. Gaa drin tik gwahaadhat tł'ęę neegweheendaii t'inchy'aa.” gavahnyąą. \s1 James ts'ą' John Haa K'eegwiichy'aa Geenjit Giiyųąhkat \r Matthew 20.20-28 \p \v 35 Ąįįtł'ęę, Zebedee vidinji' James ts'ą' John haa Jesus ts'ą' gahaa'oo ts'ą' t'igiiyahnyąą, “Geech'ǫąąhtan, k'eegwiichy'aa geenjit naroohkat gwiindhan.” ginyąą. \v 36 “Nakhweenjit deesho'ya' shohnyąą?” Jesus gavahkat. \v 37 ts'ą' t'iginyąą, “Nijin Neegwinii'ee Ch'eegwąhndit nihdeiinzhii ji' k'eedeegwaadhat yakat doodii kat doiindii gwiizhit nishriits'ąįį ts'ą' natł'ohts'ąįį haa tr'oodi'.” giiyahnyąą. \v 38 Jesus, t'agavahnyąą, “Jidii geenjit ch'oohkat t'ohnyąą gaakhwandaii kwaa. Khaiinjich'ireheeghit gwichųų tyah ts'an chųų shihinjyaa khan akhwanjyaa lee t'oonchy'aa? Nats'ahts'ą' chųų shats'an tr'ahahtsyaa gwik'it khan chųų nakhwats'an tr'ahahtsyaa lee t'oonchy'aa?” \v 39 “Khan gwik'it t'igwehee'yaa t'oonchy'aa.” giiyahnyąą. \p Jesus, jyaa gavahnyąą, “Łahchy'aa gwik'it gweheelyaa, jidii chųų tyah zhit chųų shihinjyaa nakhwan chan khahoonjyaa gwizhrįh goo'aii. Ąįįts'ą' chan nats'ahts'ą' khaiinjich'ireheeghit chųų shats'an tr'iłtsąįį gwik'it nakhwan chan chųų nakhwats'an tr'ahahtsyaa t'oonchy'aa. \v 40 Gaa shishriits'ąįį ts'ą' shatł'ohts'ąįį haa hohdyaa ąįį nakhwantł'eegwihih'aa eenjit gwik'it sheegoo'aii kwaa. Jii t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa thok dinjii vats'an heelyaa neekwaii eenjit ch'adąį' hee gwiłtsąįį, ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa adan zhrįh gavantł'eegwehee'aa goo'aii t'oonchy'aa.” \v 41 Nijin vitsyaa 10 nąįį gwigwiitth'ak dąį', James ts'ą' John haa ts'ą' zhigaants'įį. \v 42 Ąįįts'ą' Jesus dats'a' nagoovinlii ts'ą' jyaa gavahnyąą, “Zhit juu gwik'injiighit kwaa nąįį t'ee goots'ą' k'eedeegwagwaadhat ts'ą' juu goots'ą' k'eedeegwaadhat nilii t'ee shruk haa goots'ą' k'eedeegwaadhat gaakhwandaii. \v 43 Jii jyąhts'ą' t'igii'in, ąįį nakhwan t'ee jyaa dakhwa'yaa kwaa t'oonchy'aa, nakhwatee ch'ihłee khaihkwaii oihłi' yindhan ji', nijin geenjit khaihkwaii nilii geenjit slave heelyaa gwizhrįh goo'aii. \v 44 Ąįįts'ą' nakhwatee ch'ihłee, adan tr'ookit oihłi' yindhan ji' gooveenjit datthak slave khohłyaa gwizhrįh goo'aii. \v 45 Gwidinji' gaa dinjii nąįį yeenjit slave heelyaa geenjit dzaa nankat gwats'ą' haazhii kwaa. Gooveenjit gwitr'it t'agwahaah'yaa ts'ą' dinjii lęįį nąįį neeheezhii geenjit giihaahkhwaa.” goovahnyąą. \s1 Jesus, Dinjii Bartimaeus Vandee Kwaa Ąįį Gwąąh'in Niłtsąįį \r Matthew 20.29-34; Luke 18.35-43 \p \v 46 Jericho kwaiik'it gwachoo k'eegiidal ts'ą' Jesus, ditsyaa ts'ą' dinjii lęįį nąįį łeeljil haa gihłeehidii, gwiizhit dinjii vandee kwaa Timaeus vidinji', Bartimaeus oozhii laraa eenjit ch'oodiikwat nilii, tąįį gwinjik geeghaih dhidii. \v 47 Nijin Jesus, Nazareth gwats'an t'ii'in gwiitth'ak dąį', azhral, “Jesus, yeenii David vidinji', neeshraahchy'aa shǫįįnyąą!” nyąą. \v 48 Dinjii lęįį nąįį shruk haa “Deegwahtsai' kwaa!” giiyahnyąą. Gaa nihk'it gwint'aii azhral ts'ą' jyaa nyąą, “David vidinji' neeshraahchy'aa shǫįįnyąą!” \v 49 Jesus, ndaaniinzhii ts'ą' jyaa nyąą, “Aanaii vohnyąą.” goovahnyąą. Ąįįts'ą' dinjii vandee kwaa aanaii agahnyąą ts'ą', “Ndak ninkhaii ts'ą' shoo iinlii, aanaii nahnyąą t'inchy'aa.” giiyahnyąą. \v 50 Dach'adak ik neetr'aanąįį tł'ęę ndak niltłee ts'ą' Jesus ts'ą' haazhii. \v 51 “Neenjit deesho'ya' shǫįįnyąą?” Jesus, yahnyąą “Geech'ǫąąhtan, chan hee gwał'in neeshooli' nihthan.” yahnyąą. \v 52 “Oo'an neehindii, nigwik'iinjigwiighit neenjit gwinzii neegwiłtsąįį t'oonchy'aa.” Jesus yahnyąą. Gwagwahkhan gwąąh'in neekhwadlit ts'ą' tąįį gwinjik Jesus tąįį haazhii. \c 11 \s1 Jerusalem Gwich'in Nąįį Shoo Haa Jesus Kat Gahaajil \r Matthew 21.1-11; Luke 19.28-40; John 12.12-19 \p \v 1 Nijin Jerusalem gwats'ą' niighit kwaa geedaa gwiizhit Bethphage kwaiik'it ts'ą' Bethany kwaiik'it geeghaih Taih Vakat Olives Nahshii ąįį zhit k'eegiidal ąįį zhit gwats'an Jesus, ditsyaa neekwaii nąįį oo'an dits'ii goovihił'e', \v 2 ts'ą' t'agoovahnyąą, “Zhit kwaiik'it goo'aii gwats'ą' ho'oo. Izhit nihdǫǫ'oo gwagwahkhan donkey gii tsal zhat dakhwachaa hǫǫh'yaa. Ąįįt'ee gwehkįį neegiihahchik kwaa. Gwats'an tr'oochįį ts'ą' dzaa gwats'ą' hohchįį. \v 3 ‘Jaghaii jii jyaa dakhwa'in?’ Nakhwarahnyąą ji', ‘K'eegwaadhat yat'ąąhchy'aa ts'ą' yat'ąąhchy'a' gwagwahkhan gwantł'ee neeyahahchyaa t'oonchy'aa.’ vohnyąą.” \p \v 4 Ąįįts'ą' gwats'ą' gahaajil ts'ą' donkey gii tsal gindeiinvyaa k'it tąįį gwinjik geeghaih dakhwachaa agwagwąh'ąįį ts'ą' gwats'an deeneegiiyin'at gwiizhit, \v 5 zhat gwa'an dinjii neiilzhii nąįį t'agoogahnyąą. “Ąįį donkey gii tsal jaghaii danoh'at t'akhwa'in?” googahnyąą. \v 6 Jesus, dohnyąą gavahnyąą, gwik'it t'agoogahnyąą, ts'ą' zhyaa gihłeegahoo'oo ts'ą' zhyaa googah'in. \v 7 Ąįį donkey gii tsal Jesus ts'ą' giihiłchįį ts'ą' digi'ik giikat deedhidlii ts'ą' Jesus yakat daandii. \fig none|src="cn01782b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 11.7" \fig* \v 8 Dinjii lęįį nąįį digi'ik tąįį gwinjik gideekwaii nilii ts'ą' ch'izhii nąįį chan tąįį geeghaih ah ch'at'an choo nilii ąįį khagit'ii tąįį gwinjik gideekwaii nilii. \v 9 Juu yits'ii haajil ts'ą' juu yatąįį adaa haa gazhral ts'ą' jyaa ginyąą, “Vit'eegwijyąhchy'aa jiintsii deerahoh'ee! Juu K'eegwaadhat voozhri' zhit ahaa ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa vaa oolį'! \v 10 Vit'eegwijyąhchy'aa deerahoh'e'! Diitsii yeenii King David veegwinii'ee ts'an ahaa Vit'eegwijyąhchy'aa vaa oolį'.” \p \v 11 Nijin Jesus Jerusalem kwaiik'it gwachoo nihdeiinzhii dąį' Kharigidiinjii Zheh nihdeiinzhii, ts'ą' gwizhit datthak gwąąh'in, Gaa ch'adąį' hee drin tł'an gehtł'ee goodhat geh'an, Bethany kwaiik'it gwats'ą' ditsyaa 12 nąįį haa gwits'eehoozhii. \s1 Jesus, Jak Fig Dachan Nats'an Neech'irehee'aa Kwaa Ahnyąą. \r Matthew 21.18-19 \p \v 12 Gęhdaa drin gwandaa, Bethany gwats'an neegeedaa gwiizhit Jesus vizhit gwiłts'ik, \v 13 ts'ą' niighit gwats'an Fig dachan vakat ch'at'an gwanlii neeł'in ąįįts'ą' yats'ą' haazhii vakat Figs shrǫǫ yuunyąą eenjit, gaa yakat ch'at'an zhrįh agwąh'ąįį, tth'aii hee Figs hahshii nagwaaghyii kwaa geh'an. \v 14 Jesus, Fig dachan ts'ą' khaginkhee, “Chan ch'ihłok gaa nats'an Figs neerahee'aa kwaa t'oonchy'aa!” ąįį jyaa nyąą vitsyaa nąįį giiyiitth'ak. \s1 Jesus, Kharigidiinjii Zheh gwats'ą' Haazhii \r Matthew 21.12-17; Luke 19.45-48; John 2.13-22 \p \v 15 Nijin Jerusalem k'eegiidal dąį' Jesus, juu vaa adaa nąįį haa Kharigidiinjii Zheh nihdeiinzhii ts'ą' juu ch'ookwat nąįį ts'ą' zhit vach'arookwat nąįį datthak Kharigidiinjii Zheh gwats'an cheehaanzhit. Ch'adanh nahkat gwalaraa ookwat nąįį vakaii'aa khatąąnahjil, ts'ą' chan vakat daraadii ts'ą' chiitsal pigeons ąįį vizhit dilk'ii kwaii gavarahookwat nilii kwaii datthak khatąąnahjil. \v 16 Ts'ą' ch'ihłee gaa Kharigidiinjii Zheh gwizhit k'eiich'ii nihdeegiheelyaa goots'ą' t'agwahthan kwaa. \v 17 Ąįįtł'ęę dinjii nąįį gwąąhtan, ts'ą' jyaa nyąą, “Jii t'ee Dęhtły'aa Choh kat dagwanakhwatł'oo ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa jyaa nyąą, ‘Shizheh t'ee jii nankat dinjii nihłehjuk t'iichy'aa nąįį datthak eenjit khadigireheejyaa zheh gwarahaanjyaa t'oonchy'aa.’ Gaa nakhwan ąįį juu ch'an'įį nąįį gwizhit geegoh'ik ch'agahaan'yaa ąįį geenjit zheh nagoo'aii.” \p \v 18 Jii giinkhih kįh dilk'ii ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį haa nijin deezhik giiyeegwiitth'ak dąį', gwagwahkhan giiyęhdaa tr'igwihee'yaa giiyeenjit gwankagantii. Gaa dinjii lęįį łeeljil nąįį datthak geegwaroolii kwaa gooveenjit geech'oorahtan geh'an Jesus agąąnjat. \v 19 Zhat khaa nagwaanąįį dąį', Jesus ts'ą' ditsyaa nąįį haa kwaiik'it gwachoo gihłeegahoojil. \s1 Fig Dachan, Gwandak Haa Geech'ǫąąhtan \r Matthew 21.20-22 \p \v 20 Gęhdaa vanh dąį' hee tąįį gwinjik geedaa gwiizhit ts'iivii vakat Figs nahshii gah'in ąįį dachan vaghat gwats'ą' datthak dahkyaa łee gwagwah'in. \v 21 Peter ąįį gwehkįį dąį' deegwiizhik ganaandaii ts'ą' Jesus, t'ahnyąą, “Geech'ǫąąhtan, dzaa gwąąh'in, yagha' Fig dachan chan ch'ihłok gaa vakat neegwahaanzhii kwaa vaiinyąą chy'aa chan an dhidlit łee!” \p \v 22 Jesus ąįį jyaa goovahnyąą, “Vit'eegwijyąhchy'aa deehee'yaa datthak gwik'it t'ihee'yaa vik'injuhkhit. \v 23 Łyaa nakhwaagwahaldak, juu nijin ch'ihłee didrii zhit gwik'injihkhit ts'ą' jii ddhah ndak ninkhaii ts'ą' chųų choh zhit oodaa hinkhaii vaihnyąą ji' gwik'injiighit geh'an gwik'it t'igweheenjyaa ts'ą' gwik'it gwehee'yaa t'oonchy'aa. \v 24 Jii geenjit nakhwaagwaldak t'ihnyąą, nijin khagadǫhjii dąį' gwik'injigwiighit haa k'eegwiichy'aa eenjit ch'oohkat ji' nakhwantł'eegwirehee'aa gwik'injohkhit ji' jidii ach'oohkat datthak nakhwantł'eegwireheelyaa t'oonchy'aa. \v 25 Ąįįts'ą' nijin, ndak nohthat haa khagadǫhjii dąį' nakhwanee'ok dinjii ch'ihłee haa nakhwaa gwit'igwiin'ee ji' datthak geenjit oo'an gwahohłii, jyąhts'ą' gwik'iighai' Zheekat Nakhwati' nakhwatr'agwaanduu datthak nakhweenjit oo'an gweheelyaa t'oonchy'aa. \v 26 Gaa nakhwanee'ok dinjii nąįį nakhwats'ą' tr'agwaanduu t'ii'in gooveenjit oo'an gwahoolii kwaa ji', Zheekat Nakhwati' chan duuyeh nakhwatr'agwaanduu nakhweenjit oo'an gwihihlii t'inchy'aa.” \s1 Jesus, Jidii T'aih Haa T'ii'in Giiyųąhkat \r Matthew 21.23-27; Luke 20.1-8 \p \v 27 Chan hee Jerusalem k'ineegiidal. Ąįįtł'ęę Jesus Kharigidiinjii Zheh nihdeiinzhii ts'ą' zhit gwa'an neehidik gwiizhit, giinkhih kįh dilk'ii nąįį, ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį, ts'ą' Israel kįh dilk'ii nąįį haa Jesus ts'ą' nigiinjil. \v 28 Ąįįts'ą' giiyųąhkat, “Jii jyaa deeni'yaa geenjit juu t'aih nantł'eiin'ąįį t'ini'in?” giiyahnyąą. \v 29 Jesus t'agoovahnyąą, “Jii ch'ihłak eenjit nakhwahałkat, ąįį deihnyąą t'ihnyąą shaagoondak ji' juu vats'an t'aih haa t'ishi'in nakhwaagwahaldak. \v 30 Jii shaagoondak, nijin gwats'an John t'aih oonjik t'ii'in chųų gwats'an hahtsyaa geenjit. Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an akwat dzaa nankat dinjii nąįį ts'an?” \v 31 Deegiheenjyaa li' geenjit nihzheedagąąn'ee, “Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an gwinyąą ji' chan jaghaii John vik'injuhkhit kwaa? Diinahąąnjyaa t'inchy'aa.” ginyąą. \v 32 Gaa jii nankat dinjii nąįį ts'an gwinyąą ji'…” (Zhat dinjii nąįį datthak John, Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii t'inchy'aa ginyąą ts'ą' gwik'injigiighit geh'an. Zhat dinjii nąįį agąąnjat.). \v 33 Ąįįts'ą' Jesus “Gaagwiindaii kwaa.” agahnyąą. Ąįįtł'ęę Jesus t'agoovahnyąą, “Shant'ee jii t'aih haa gwitr'it t'agwał'in, nijin gwats'an t'ishi'in nakhwaagwahaaldak kwaa t'oonchy'aa.” \c 12 \s1 Dinjii Nąįį Jak Choh Nahshii Gwideek'it Gwak'ąąhtii Tr'agwaanduu Googwitr'it Gwanlii Googwaandak \r Matthew 21.33-46; Luke 20.9-19 \p \v 1 Ąįįtł'ęę Jesus gwandak ąhtsii zhit geegoovąąhtan, haa goots'ą' ginkhii, “Ch'ihłan dinjii jak choo (grapes) deek'it jak choo gwit'eiinlii, tthał chan yeelin needhatthaii. Jak choh teech'ahahdǫǫ ts'ą' jak choh chų' (wine) hahtsyaa geenjit khagwiindhat ts'ą' khach'oohaan'ya' geenjit zheetii gwakat gwiłtsąįį. Dinjii zhat gwik'eehaahtyaa nąįį teegwįłjik, ts'ą' ch'adanh niighit nahkat gwats'ą' haazhii. \v 2 Nijin jak choo (grapes) dinįįzhrįh khaihłan nireheelyaa nigwiindhat dąį', jak choh lat ooheendal geenjit (vi-slave) yeenjit tr'agwah'in nilii ch'ihłak goots'ą' hił'e'. \v 3 Nijin zhat k'idik dąį' giiyąhtsit ts'ą' gwint'aii giiyąąhkhwąįį, gwihiljii ts'ą' k'iinjik neegiihił'e'. \v 4 Ąįįtł'ęę chan hee ch'izhii da-slave goots'ą' hił'e', gaa dachan haa giiki' iłkhaa ts'ą' oozhii gwaa'in giits'ą' t'ee'ya'. \v 5 Googaa chan hee ch'izhii vi-slave goots'ą' hił'e' ąįį chan giiyiiłkhwąįį, ts'ą' da-slave lęįį nąįį oo'an neeha'ak gaa juu goots'ą' hah'ak nąįį datthak ęhdaa tr'igwigwii'ak, ts'ą' goolat nąįį chan gwint'aii gahkhwaii. \v 6 Vidinji' zhrįh vaat'inchy'aa, ąįį chan łyaa eet'iindhan, googaa goots'ą' yihił'e', ‘Łyaa shidinji' gahah'aa gwizhrįh gavaashandaii.’ nyąą. \v 7 Gaa ąįį juu gwanzhįh deek'it gwak'ąąhtii nąįį jyaa nihłagaanyąą, ‘Jii nan ts'ą' k'eedeegwaadhat vidinji' t'inchy'aa, aanaii vats'a' tr'ahoojyaa ts'ą' vęhdaa tr'agwaroo'aa, ąįį ji' jii vanan diits'an heelyaa.’ ginyąą. \v 8 Ąįįts'ą' giiyąhtsit ts'ą' giiyęhdaa tr'igwiin'ąįį. Ąįįtł'ęę jak choo dehk'it gwats'an giichį' cheet'eegiiheełnaii. \p \v 9 “Ąįįtł'ęę gwanzhįh deek'it vats'an nilii ąįį deehee'yaa shrǫǫ nohthan?” Jesus gavahkat. “K'iinaa heekhaa ts'ą' datthak goovęhdaa tr'igwihee'aa ts'ą' ch'izhii dinjii nąįį zhat nineeheelyaa t'oonchy'aa.” giiyahnyąą. \v 10 Jesus t'agoovahnyąą, “Nik'ee Dęhtły'aa Choh kat deegwinyąą gooh'in? \q1 ‘Jii kii chyah kat zheh ndak gwehee'aa, ąįį dinjii zheh gwahtsii nąįį kii nizįį nilii kwaa k'it t'inchy'aa ginyąą. \q2 Gaa ndaagwąą'ąį' dąį' kii hilee nilii łee giiky'aanjik. \q1 \v 11 Jii t'ee K'eegwaadhat jyaa diizhik. \q2 Łyaa gwinzii giiyiichy'a'!’” \p \v 12 Jews kįh dilk'ii nąįį, Jesus zhee gwaazhrąįį nagahahchyaa gwik'eegogwandaii. Zhit gwandak eegwandak ąįį gooveenjit t'igwinyąą. Ąįį gaagiindaii geh'an giiyuuheendal gaa zhit dinjii lęįį łeeljil nąįį agąąnjat geh'an giihłeehoojil ts'ą' neegahoojil. \s1 Tax Tr'ookwat ąįį Gach'agwaahkat \r Matthew 22.15-22; Luke 20.20-26 \p \v 13 Pharisee nąįį ąįįts'ą' Herod vitsyaa nąįį lat Jesus ts'ą' gihił'e' giiyuuhaahkat geenjit, deenyąą k'iighai' goodhaii nideegiihaahtthal gwik'eegwagwandaii geenjit. \v 14 Giits'ą' niinjil ts'ą' jyaa giiyahnyąą, “Geech'ǫąąhtan, nan łyaa łi'deegwidlii haa ginkhii gaagwiindaii. Nats'ahts'ą' dinjii nąįį nininjich'adhat geenjit tr'igwiindii kwaa. Dinjii nats'ahts'ą' dinjii nilii ąįį chan gwiinchyaa kwaa, gaa Vit'eegwijyąhchy'aa zhit dinjii nąįį doo'ya' yiindhan gwizhrįh geech'ǫąąhtan. Diihaa gwandak, Caesar, Rome nahkat gwats'ą' k'eedeegwaadhat, vats'a' taxes tr'ookwat ji' dii-law inehts'į' t'igwii'in lee t'igwii'in? Googwarahookwat kwaa akwat googwarahookwat, jidii shrit?” \v 15 Gaa Jesus goodhaii nideegiihaahkhii eenjit t'iginyąą goovaandaii ts'ą' t'agoovahnyąą, “Jaghaii goodhaii nashoohohthal gwik'eegǫhdaii? Laraa ghoo tsal shantł'oh'ąįį ts'ą' hooł'yaa.” \v 16 Ąįįts'ą' laraa ghoo giiyintł'eiin'ąįį, ts'ą' gavahkat, “Juu vinin ts'ą' voozhri' haa vakat dha'aii?” \p “Caesar vats'an t'inchy'aa,” giiyahnyąą. \v 17 Ąįįts'ą' Jesus t'agoovahnyąą, “Akwaa ji' jidii Caesar vats'an nilii ąįį vantł'eenohłii ts'ą' jidii Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an nilii ąįį vantł'eenohłii.” \p Jesus łyaa gooveenjit geegwaroolii kwaa, t'iinyą' \s1 Niriindhat Gwats'an Neegwiriindaii Eenjit Ch'agoahkat. \r Matthew 22.23-33; Luke 20.27-40 \p \v 18 Ąįįtł'ęę Sadducee lat nąįį nineegwaalii gwanlii kwaa ginyąą nąįį Jesus ts'ą' gahaajil ts'ą' giiyųąhkat, \v 19 “Geech'ǫąąhtan, Moses jii law diineenjit daantł'oo, ‘Dinjii voondee veeraadii, ąįį ch'oondee vigii kwaa ts'ą' niindhat, ąįį vachaa doondee'at neehoondal gwizhrįh, tr'iinin gihee'yaa geenjit. Ąįį tr'iinin gii'įį ji' zhit ch'oondee niindhat ąįį vigii k'it giiyeehoondal.’ \v 20 Ch'ihłan dąį', nihchaa 7 nąįį gwanlii, ch'oondee tr'injaa oonjik, gaa vigii kwaa ts'ą' niindhat. \v 21 Ąįįts'ą' chan vats'ąįį vachaa ya'at noonjik, adan chan vigii kwaa ts'ą' niindhat. Ąįįtł'ęę chan ąįį ch'achaa third dhidii ąįį chan gook'it t'iizhik. \v 22 Ąįįtł'ęę ants'ą' goochaa nąįį datthak gookcg'it t'iizhik. Nihchaa giilįį ts'ą' datthak neegiiyuunjik, gaa datthak tr'iinin gee'į' kwaa ts'ą' datthak nigiinjik, ąįįtł'ęę zhit tr'injaa chan niindhat. \v 23 Nihchaa 7 nąįį datthak eendi' ts'ą' nijin drin zhit niindhat dąį' neegogwandaii neegahoodlit ji', juu va'at heelyaa t'inchy'aa?” ginyąą ts'ą' giiyųąhkat. \p \v 24 Jesus jyaa goovahnyąą, “Łyaa gwinzii t'ohnyąą kwaa t'oonchy'aa. Ąįįts'ą' jaghaii gaakhwandaii? Dęhtły'aa Choh zhit deegwinyąą ąįįts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa vat'aii jiintsii ąįį gaakhwandaii kwaa geh'an. \v 25 Nijin nigiindhat gwats'an neegwigweheendaii drin nigwiindhat ji' zheekat gwich'in k'it t'igiheechy'aa ts'ą' nihłagooheendal kwaa t'oonchy'aa. \v 26 Ts'ą' Dęhtły'aa Choh nik'ee niindhat nąįį neegwiindaii gwinyąą gooh'in tr'ał ak'an ts'an Vit'eegwijyąhchy'aa, Moses ts'ą' ginkhii jyaa dinyąą, ‘Shįį t'ee Abraham, Isaac, ts'ą' Jacob haa Goovit'eegwijyąhchy'aa ihłii.’ nyąą. \v 27 Niindhat nąįį eenjit Vit'eegwijyąhchy'aa nilii kwaa gaa gwandaii nąįį zhrįh, łyaa gwinzii t'ohnyąą kwaa t'oonchy'aa.” goovahnyąą. \s1 Moses Va-law Zhit Jidii Shrit Ch'andaa Jiintsii \r Matthew 22.34-40; Luke 10.25-28 \p \v 28 Jews Law eech'ǫąąhtan ch'ihłak zhat dhidii deegwinyąą gwiitth'ak. Jesus, Sadducee nąįį gwinzii goodii ginkhe', gwah'in ts'ą' Jesus ts'ą' haazhii ts'ą' yuahkat, “Dii-law tee jidii ch'andaa jiintsii t'oonchy'aa?” yahnyąą. \v 29 Jesus, t'iiyahnyąą, “Jii t'ee ch'andaa jiintsii t'inchy'aa. ‘Israel nąįį, datthak ch'oodǫǫhk'įį, K'eegwaadhat Diivit'eegwijyąhchy'aa t'ee adan zhrįh K'eegwaadhat nilii t'oonchy'aa. \v 30 K'eegwaadhat Nivit'eegwijyąhchy'aa, nidrii datthak haa veenjit ch'eet'igwiniindhan ni'įį, nizhin zhit, niyinji' zhit, ąįįts'ą' nat'aii datthak haa veenjit ch'eet'igwiniindhan ni'įį.’ \v 31 Gwats'ąįį chan jii, ‘Deegwahtł'oo ideet'iindhan googwahtł'oo ninee'ok dinjii nąįį datthak eet'ihiinghyaa goo'aii.’ Jii neekwaii andaa deegwehee'yaa gwinyąą gwanlii kwaa t'oonchy'aa.” \p \v 32 Law eech'ǫąąhtan ąįį Jesus t'ahnyąą, “Geech'ǫąąhtan, łyaa gwinzii t'iinyąą, Vit'eegwijyąhchy'aa adan zhrįh K'eegwaadhat nilii, ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa veeghaii K'eegwaadhat gwanlii kwaa, łi'deegwidlii haa ginkhii t'iinyąą. \v 33 Ts'ą' nidrii datthak, niyinji' datthak, nat'aii datthak haa veenjit ch'eet'igwiniindhan ni'įį, ts'ą' deegwahtł'oo ideet'iindhan googwahtł'oo ninee'ok dinjii nąįį datthak eet'iindhan. Jii deegwehee'yaa gwinyąą neekwaii k'eegwarahthat ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa vats'a' nin ataiinjii tr'ahtsii andaa ts'ą' gwihil'ee.” yahnyąą. \v 34 Jesus łyaa gwizhįh haa gwidiiginkhe' yaandaii ts'ą' t'iiyahnyąą, “Łyaa Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee gwats'ą' nahgwan t'inchy'aa t'oonchy'aa.” \p Jii ąįįtł'ęę ch'ihłee gaa yuuhahkat gatr'agwaanyąą. \s1 Jii Christ Eenjit Gach'agwaahkat \r Matthew 22.41-46; Luke 20.41-44 \p \v 35 Jesus Kharigidiinjii Zheh gwizhit geech'ǫąąhtan gwiizhit ch'oahkat, “Law eech'ǫąąhtan nąįį, yeenii King David vizheh k'ąą gwats'an Christ tr'iheehaa ginyąą deeginyąą t'iginyąą? \v 36 Ch'anky'aa Shroodiinyąą zhit ąįį King David jii jyaa diheenjyaa yiłtsąįį. \q1 ‘K'eegwaadhat ąįį Shik'eegwaadhat jyaa dahnyąą, dzaa shriits'ąįį sheeghaii dhindii, dahthee juu nits'į' t'inchy'aa nąįį nakwai' t'eh nihihłyaa gwats'ą' datthak?’ \v 37 King David adan gaa Shik'eegwaadhat yahnyąą, gwiizhit nats'ahts'ą' Christ ąįį yeenii David ts'an diheedhaa?” giiyahnyąą. \s1 Jesus, Law Eech'ǫąąhtan Nąįį ts'į' Adak'ǫǫntii Nyąą \p \v 38 Geegavąąhtan gwiizhit jyaa nyąą, “Law eech'ǫąąhtan nąįį ts'į' dak'oontii ts'ą' gooveenjit gwak'ǫǫhtii. Ik ninjyaa nagaazhii haa oo'ok neegihiidal geet'igiindhan. Nijin dinjii nąįį kwaiik'it gwachoo gwitee dinjii nąįį ch'oohookwat geenjit khit łeenagaadal gwa'an Law eech'ǫąąhtan nąįį jyaa gii'in, gwihil'ee gooneerahąhdak ts'ą' gooveech'igi'in geet'igiindhan geh'an, \v 39 ąįį nąįį Jews gootr'igiinkhii zheh gwizhit, nijin juu kįh dilk'ii nąįį gwidehk'it giilk'ii, gwa'an giilk'ii chan geet'igiindhan. Nijin ch'ara'aa gwagwahtsii dąį' dinjii tr'ihił'ee nąįį tee giilk'ii geet'igiindhan. \v 40 Tr'injaa vakai' niindhat nąįį goozheh goots'į' gohdak ts'ą' shroondaii chan niighyuk khadigigiinjii. Łyaa gwandaa gwiizųų googwarahaahshii gooveenjit goo'aii!” \s1 Jii Tr'injaa Vakai' Niindhat Vit'eegwijyąhchy'aa Laraa Antł'eiinlii \r Luke 21.1-4 \p \v 41 Jesus nijin Kharigidiinjii Zheh gwizhit dinjii nąįį laraa gwizhit gilii gwideek'it geeghaih naadii, ts'ą' dinjii nąįį laraa gwizhit gilii gwah'in, dinjii valaraa gwanlii nąįį, laraa lęįį gwizhit gilii goovah'in. \v 42 Tr'injaa neeshraahchy'aa vakai' niindhat gwiizhit zhat niizhii ts'ą' laraa ghoo tsal neekwaii $ .01 aanchy'aa gwizhinlii. \fig none|src="cn01794b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 12.42" \fig* \v 43 Ąįįts'ą' ditsyaa nąįį aanaii ahnyąą ts'ą' t'agoovahnyąą, “Łyaa nakhwaagwaldak, jii tr'injaa vakai' niindhat neeshraahchy'aa gaa ch'andaa laraa gwizhiinlii t'oonchy'aa. \v 44 Juu datthak laraa tr'ooniindhat giit'aahchy'aa kwaa geh'an gwizhit gilii, gaa zhit tr'injaa neeshraahchy'aa laraa di'įį yaa gweheendaii datthak gwizhiinlii t'oonchy'aa.” \c 13 \s1 Jesus, Kharigidiinjii Zheh Gwachoo An Gweheelyaa Geeginkhii. \r Matthew 24.1-2; Luke 21.5-6 \p \v 1 Jesus Kharigidiinjii Zheh chineezhii gwiizhit vitsyaa ch'ihłee jyaa yahnyąą, “Geech'ǫąąhtan zhik gwah'in! Zhik Kharigidiinjii Zheh ts'ą' veelin zheh goodlii haa kii nidiiltsį' nindal aahchy'aa haa iłtsąįį nah'in!” yahnyąą. \v 2 Jesus ąįį t'iiyahnyąą, “Aahą', jii zheh gwachoo kwaii, gwinzii nǫh'in. Yeendaa ji' kii tsal ch'ihłak gaa neekwat dehee'aa kwaa ts'ą' gwideek'it hee'aa kwaa. Datthak an heelyaa.” \s1 Nijin Googwantrii ts'ą' Gwiizųų Khaiinjich'iriighit Haa Gwarahąąh'yaa \r Matthew 24.3-14; Luke 21.7-19 \p \v 3 Jesus, Kharigidiinjii zheh gwachoo gwits'ii Taih Vakat Olives Nahshii dha'aii kat doodii gwiizhit Peter, James, John ts'ą' Andrew nąįį haa tthan dhidii giits'ą' haajil. \v 4 “Zhat nigwiindhat ji', deegwehee'yaa ts'ą' deegweheenjyaa diinaa gwandak. Nijin ji' jii kwaii datthak gwik'it gweheelyaa gwarahąąh'yaa?” \p \v 5 Jesus t'agavahnyąą, “Gwak'ǫǫhtii, ch'ihłee gaa neenakhwahoon'ee shrǫ'. \v 6 Dinjii lęįį nąįį nakhwats'ą' giheedaa ts'ą' sheenjit giginkhii giheenjyaa ts'ą' ‘Gwidinji' adan t'ihchy'aa!’ giheenjyaa ts'ą' dinjii lęįį nąįį neegeheen'ee t'oonchy'aa. \v 7 Ts'ą' nijin nihłariighan gwinyąą gootth'ak ji' noojat shrǫ', ąįįt'ee deegweheenjyaa ąįį gwik'it t'igweheenjyaa, gaa nan ndaanąą'ąį' eenjit t'igwii'in kwaa. \v 8 Nahkat datthak geegwinii'ee chan nihłigiheeghaa. Nijuk datthak chan nan haatrat, ts'ą' shih agwantrii nagwahaadhal dinjii nąįį ihdeeheengaii. Jii t'ee tr'injaa tr'ookit tr'iinin haa hiłts'ik k'it t'oonchy'aa. \p \v 9 “Ideenjit gwak'ǫǫhtii datthak ts'ą'! Gwintł'ee nakhwareheelyaa ts'ą' nakhwarahahkat. Israel tr'igiinkhii zheh gwizhit nakhwagwarahahshii. Shęh'an Gwandak Nizįį eegahoondak geenjit khaihkwaii kįh dilk'ii nąįį ts'ą' k'eedeegwaadhat choh nąįį ts'ą' nanakhwaraheelyaa t'oonchy'aa. \v 10 Gaa jii nan datthak ndaahaan'aa gwehkįį tr'ookit Gwandak Nizįį jii nankat dinjii nąįį datthak eegwarahaandak gwizhrįh goo'aii ąįįtł'ęę deegweheenjyaa gwinyąą gwik'it t'igweheenjyaa. \v 11 Nijin nakhwagooheendal ts'ą' ch'aroahkat zheh nakhwagoohahkat geenjit gwats'ą' nakhwageelyaa dąį' deehohjyaa geenjit gwehkįį tr'agohdii shrǫ'. Zhat nagwiindhat ji', deehohjyaa ąįį gwik'it t'ahohjyaa nakhwaginjik t'inchy'aa kwaa, Ch'anky'aa Shroodiinyąą k'iighai' gahohkhyaa t'oonchy'aa. \v 12 Dinjii nąįį dagachaa, ąįįts'ą' dagagoondee nąįį gwintł'ee gahahchyaa, goovęhdaa tr'igwirehee'aa geenjit. Ch'iti' nąįį gaa digigii nąįį gwantł'ee heelyaa. Tr'iinin nąįį digiyehghan ts'į' t'igiheechy'aa ts'ą' goovęhdaa tr'igwirehee'aa geenjit gwintł'ee googahahchyaa. \v 13 Shats'an ǫhłįį geh'an dinjii nąįį datthak nakhwatr'igehee'ee, gaa juu ndaagwąą'ąį' gwats'ą' datthak shik'injiighit t'ee neeheezhii t'oonchy'aa.” \s1 Gęhdaa Kwaa Googwantrii Gwiizųų \r Matthew 24.15-28; Luke 21.20-24 \p \v 14 “Zhit nijin jidii tr'aanduu gwiizųų hee'aa kwaa goo'aii ąįį zhit niriin'ąįį łee nǫh'in ji' Judea nahkat gwich'in nąįį oodak taih kat gwats'ą' gal hohdaa yuu. (Juu jii dęhtły'aa nah'in nąįį deegwinyąą t'igwinyąą gaakhwandaii gwat'oohchy'aa t'oonchy'aa.) \v 15 Zhit juu dizheh gwakat doodii neenoozhi' ts'ą' dik'eiich'ii neehoondal eenjit dizheh nihdanǫǫzhi' shrǫ'. \v 16 Zhit juu gwanzhįh deek'it gwitr'it t'agwah'in ch'adak ik nooheendal geenjit dizheh gwits'eehoozhi' shrǫ'. \v 17 Izhit ji' łyaa tr'injaa vizhit tr'iinin chants'ą' juu tr'iinin ach'ahma' nąįį haa eenjit gwigweheetrii! \v 18 Vit'eegwijyąhchy'aa vats'a' khagadǫhjii jii khaii gwanlii gwiizhit t'igweheenjyaa kwaa geenjit! \v 19 Izhit drin nigwiindhat ji' tr'igwidii googwantrii gweheelyaa, jii nankat gwehkįį jyaa dagwahtł'oo gwiizųų gwaraah'in kwaa, Vit'eegwijyąhchy'aa jii nan iłtsąįį dąį' gwats'an juk gwats'ą' datthak chan ch'ihłok gaa jyaa dineegweheenjyaa kwaa t'oonchy'aa. \v 20 Gaa K'eegwaadhat, drin gwitee gwagwaanchy'aa nahgǫǫ neegwiłtsąįį kwaa ji' jii nankat dinjii nąįį datthak an heelyaa t'oonchy'aa. Ąįį dinjii gwitee tr'iinlii nąįį niighyuk khaiinjich'igiheeghit geenjit drin khaiinjich'ireheeghit kwaii nahgǫǫ niłtsąįį t'inchy'aa. \p \v 21 “Ąįįts'ą' chan dinjii ch'ihłee jyaa nahnyąą ji', ‘Dzaa Christ dhidii nǫh'in!’, akwat ‘Oo'at dhidii t'inchy'aa!’ nahnyąą ji' gaa gwik'injuhkhit shrǫ'! \v 22 Christ adagaa'įį ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii ihłii nyąą nąįį gwigwee'in ts'ą' geegwaroolii kwaa t'igihee'yaa haa Vit'eegwijyąhchy'aa dinjii gwitee tr'iinlii nąįį gach'agwadhan ji' gwizhrįh neegeheen'ee. \v 23 Łyaa gwinzii dak'oontii, jii datthak gaakhwandaii geenjit gwehkįį nakhwaagwaldak t'ihnyąą.” \s1 Gwidinji' Nineeheedyaa Gwandak \r Matthew 24.29-31; Luke 21.25-28 \p \v 24 “Googwantrii gwiizųų gehgoo goodhat tł'ęę shree ch'ahahdrii kwaa, ts'ą' tǫǫ oozhrii chan ch'ahahdrii kwaa. \v 25 Zheekat gwats'an chan są' kwaii niheedaa. Zhee zhit, jidii gwat'aii haa goodlii, ąįį nijin goodlii kwaii ch'ijuk t'iheenjyaa ts'ą' zheekat ch'ijuk goodlii nagwahaadhal. \v 26 Ąįįtł'ęę Gwidinji' vat'aii jiintsii, ts'ą' ch'eegwąhndit jiintsii haa k'iidąą zheek'ǫh zhit needyaa tr'ahah'yaa. \v 27 Vit'eegwijyąhchy'aa dizheekat gwich'in nąįį oodaa hah'aa. Zheekat gwich'in nąįį chan juu Vit'eegwijyąhchy'aa dinjii gwitee tr'ilii nąįį datthak nan ndaanąą'ąį' zheekat gwats'an ndaanąą'ąį' gwats'ą' łachan gooveheelyaa.” \s1 Fig Dachan Ts'an Gwagoo'ee \r Matthew 24.32-35; Luke 21.29-33 \p \v 28 “Zhit ts'iivii vakat Figs nahshii ts'an gwagoo'ee. Nijin vatthoochan tth'aii hee dadlok ts'ą' vakat ch'at'an tsal khan nahshii dąį', it'ee shin gwats'ą' nahgwan gaakhwandaii. \v 29 Izhit gwik'it deegwehee'yaa diinyą' gwik'it t'igwii'in gooh'in ji' t'ee yee'at tthał nii'ee nihdeegweedii zhat dhidii vaahahkhwandaii. \v 30 Łi'haa nakhwats'ą' ginkhii t'ihnyąą! Juk gweendaa gwandaii nąįį tthak niinjik kwaa tł'ęę jii kwaii zhit gweheedhaa. \v 31 Zhee, nan haa kwaa gweheelyaa gaa shiginjik ąįį khit łi'didlii heelyaa.” \s1 Nijin Drin Akwat Nijin Ji' T'igweheenjyaa Ch'ihłak Gaa Gaandaii Kwaa. \r Matthew 24.36-44 \p \v 32 “Nijin drin akwat nijin ji' t'igweheenjyaa ch'ihłak gaa gaandaii kwaa, zheekat gwizhit zheekat gwich'in nąįį ts'ą' Vidinji' haa gaagiindaii kwaa. Gaa Gwiti' zhrįh gaandaii t'oonchy'aa. \v 33 Nijin ji' t'igweheenjyaa gaakhwandaii kwaa geh'an gwak'ǫǫhtii, ts'ą' geenjit khach'oo'ya'. \v 34 Gwidinji' needyaa ji' jyaa digweheenjyaa t'oonchy'aa, ch'ihłan dinjii dizheh gwats'an khaihtak haazhii ts'ą' ditsyaa nąįį dizheh gwak'ąąhtii iłtsąįį ts'ą' datthak gwitr'it ch'ihłak t'igihee'yaa gwigwii'įį goovantł'eegwin'ąįį. Ąįįtł'ęę dinjii gindeiinvyaa k'ąąhtii khit ts'ą' khach'oan'ya' yahnyąą. \v 35 Gwak'ǫǫhtii, nijin ji' zheh gwats'ą' k'eedeegwaadhat k'ineeheedik vaakhwandaii kwaa, duulee khaa gwiizhit, akwat, tǫhtł'an, akwat neeyahkaa gwats'ą' akwat vanh k'ineech'aha'ąįį gwiizhit. \v 36 Nakhwarahtee hee khan k'inihdik ji' dhohchųų gwiizhit k'inoodik shrǫ'. \v 37 Jii t'ee datthak ts'ą' t'anakhwaihnyąą, ąįį dinjii nąįį datthak chan t'aihnyąą, gwik'eehoohtyaa geenjit.” \c 14 \s1 Jesus Giiyęhdaa Tr'igwihee'aa Gwik'eegwagwandaii \r Matthew 26.1-5; Luke 22.1-2; John 11.45-53 \p \v 1 Passover ch'aga'aa gwagwahtsii ts'ą' łųhchy'aa vitee łųh vaaniituu kwaa gihee'aa nigweheedhaa gwats'ą' drin neekwaii, gweedhaa gwiizhit giinkhih kįh dilk'ii nąįį ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nilii nąįį haa nagwąą'įį zhit Jesus gooheendal ts'ą' giiyęhdaa tr'igwihee'aa gwik'eegogwandaii. \v 2 “Passover ch'aga'aa gwagwahtsii gwiizhit tr'ooheendal kwaa nihłagaanyąą jyaa digwiizhit ji' duulee dinjii nąįį datthak diits'ą' nich'itsahahthat.” ginyąą. \s1 Bethany Kwaiik'it gwizhit Jesus Viki' Kat Gwanzhįh Chų' Neegaanjaa. \r Matthew 26.6-13; John 12.1-8 \p \v 3 Nijin Bethany kwaiik'it gwizhit Simon, gwehkįį vatthąį' ahjat (leprosy) haa iłts'ik dąį' ąįį Jesus yizheh gwizhit neech'a'aa gwiizhit tr'injaa alabaster tyah zhit gwanzhįh chų' daatł'oo gwinzii vagwaatsan neeha'ak. Ąįį alabaster tyah łeełnaii ts'ą' Jesus kį' kat neeyaanjaa. \v 4 Dinjii zhat dilk'ii nąįį lat shoh iłtsąįį kwaa ts'ą' t'inihłagaanyąą, “Jaghaii jii gwanzhįh chų' gwinzii vagwaatsan zhyaa an ąhtsii? \v 5 Khan $300 denarii\f + \fr 14:5 \ft Izhit zhat dąį' denarii ch'ihłak t'ee dinjii drin datthak gwitr'it t'agwah'yaa haa agwarookwat.\f* gwandaa ji' gaa giiyeehǫǫkwat t'inchy'aa, ąįįtł'ęę neeshraahchy'aa nąįį ts'an tr'ahahtsyaa.” ginyąą ts'ą' geenjit ch'ats'ą' t'igiiyahnyąą. \p \v 6 Gaa Jesus jyaa nyąą, “Vandeegoh'ąįį kwaa! Łyaa gwinzii shats'ą' t'iizhik geenjit jaghaii vandeegoh'ąįį? \v 7 Gweedhaa datthak neeshraahchy'aa nąįį nakhwaat'eheechy'aa nijin goots'ohnyąą goovohnyąą ji' goots'ahohjyaa t'oonchy'aa, gaa shįį ąįį duuyeh gweedhaa datthak nakhwaa t'inchy'aa t'oonchy'aa. \v 8 Jidii t'ihee'yaa gadhan gwik'it t'iizhik t'ii'in, jii gwanzhįh chų' gwinzii vagwaatsan shakat naanjaa ąįįt'ee gęhdaa gwandaa shanarahahdal geenjit shrigwilik t'ini'in. \v 9 Łyaa nakhwaagwaldak t'ihnyąą, jii nankat datthak nijin gwa'an Gwandak Nizįį eeragwaandak gwa'an giiyeegiheekhyaa, adan deezhik khik vineegwahaandaii geenjit.” \s1 Judas, Jesus Gwintł'eehahchyaa Geenjit Gwinzii Gwiłtsąįį. \r Matthew 26.14-16; Luke 22.3-6 \p \v 10 Ąįįtł'ęę Judas Iscariot, Jesus vitsyaa 12 ch'ihłak nilii, Jesus gwintł'eehahchyaa geenjit giinkhih kįh dilk'ii nąįį ts'ą' haazhii. \v 11 Nijin deenyąą giiyiitth'ak dąį' łyaa shoh giinlii, ts'ą' laraa giiyantł'eeheelyaa geenjit giiyaa gwinzii gwiłtsąįį. Ąįįtł'ęę Judas nats'ahts'ą' gwintł'ee yahahchyaa gininjich'ahthat. \s1 Jesus, Ditsyaa Nąįį Haa Passover Ch'aga'aa Gwagwahtsii Neech'aga'aa \r Matthew 26.17-25; Luke 22.7-14, 21-23; John 13.21-30 \p \v 12 Tr'ookit drin łųhchy'aa vitee łųh niituu kwaa nigwiindhat dąį', Jesus vitsyaa nąįį giits'ą' haajil ts'ą' giiyųąhkat, “Passover ch'arehee'aa geenjit nijin tr'iilęįį gwarahahtsyaa?” giiyahnyąą. \v 13 Jesus ditsyaa neekwaii nąįį jyaa dahnyąą: “Kwaiik'it gwachoo gwats'ą' hoh'oo, izhit dinjii tyah zhit chųų neehakat nakhwats'ą' tr'iheehaa t'oonchy'aa, ąįįts'ą' vatąįį hoh'oo. \v 14 Jidii zheh gwizhit nihdeiinzhii, ąįį zhit gwizhit juu zheh gwats'ą' k'eedeegwaadhat ąįį jyaa vohnyąą. ‘Geech'ǫąąhtan, jii jyaa dohnyąą diinahnyąą gwik'it t'anarahnyąą t'igwinyąą, ąįį nijin shitsyaa ąįįts'ą' shįį haa Passover ch'ara'aa gwarahahtsyaa deegwaajii?’ \v 15 Ąįįtł'ęę, yeedak zheh dagoo'aii gwik'eenakhwahaahtyaa, izhit vakaii'aa vakat ch'arehee'aa dha'aii, ąįį zhit jidii t'ahohchy'aa datthak geenjit shragahohłyaa.” \p \v 16 Vitsyaa neekwaii nąįį kwaiik'it gwachoo gwats'ą' gahaa'oo, Jesus deegoovahnyąą datthak gwik'it t'oonchy'aa ts'ą' Passover ch'agehee'aa gwagwahahtsyaa eenjit shrii nigwigwiin'ąįį. \v 17 Nijin khaa nagwaanąįį dąį', Jesus ts'ą' ditsyaa nąįį haa zhat gwats'ą' gahaajil. \v 18 Nijin ch'aga'aa giilk'ii gwiizhit Jesus jyaa gavahnyąą, “Łyaa nakhwaagwahaldak, dzaa nakhwatee ch'ihłee juu shaaneech'a'aa gwintł'ee shahahchyaa t'oonchy'aa.” \v 19 Vitsyaa nąįį datthak ideenjit tr'igwigwidii ts'ą' gootee gwagwaanchy'aa ts'ą' giiyahkat, “Shįį adan ihłii kwaa, hee?” giiyahnyąą. \v 20 Jesus, jyaa goovahnyąą, “Nakhwatee 12 ǫhłįį ts'ą' ch'ihłee, juu k'ik ghoo zhit shaa łųhchy'aa tahtsik ąįįt'ee adan nilii. \v 21 Dęhtły'aa Choh kat Gwidinji' niheedhaa gwinyąą gwadanakhwatł'oo, gaa zhit juu dinjii, Gwidinji' niheedhaa eenjit gwantł'eehahchyaa łyaa veenjit googwantrii gwiizųų ts'ą' vagoodlit kwaa ji' ts'ąįį vidivee gweheezyaa.” \s1 K'eegwaadhat, Ninjigwadhat Goots'an Ąhtsii \r Matthew 26.26-30; Luke 22.14-20; 1 Corinthians 11.23-25 \p \v 22 Ch'aga'aa gwiizhik Jesus łųhchy'aa oonjik ts'ą' mahsį' nyąą haa khagideedi' ąįįtł'ęę datthak khadeeyeenzhuu ts'ą' ditsyaa nąįį teeyiłtsik “Jii łųhchy'aa ǫhjii ts'ą' ch'oh'aa, jii t'ee shatthąį' t'inchy'aa.” gavahnyąą. \v 23 Ąįįtł'ęę chųų tyah oonjik, Vit'eegwijyąhchy'aa ts'ą' khagideedi' ts'ą' mahsį' nyąą, ąįįtł'ęę goovantł'eeyinkaii ts'ą' datthak giits'an ch'eenį'. \v 24 Jesus jyaa nyąą, “Jii t'ee shadaa, lęįį nąįį atr'agwaanduu oo'an gweheelyaa geenjit gwantł'eerinkaii t'inchy'aa ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa deehee'yaa nyąą gwik'it t'iizhik gwigweheechy'aa geenjit. \v 25 Łyaa nakhwaagwahaldak, dahthee Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee gwats'ą' hihshyaa ts'ą' jak chų' k'eejit shininjyaa gwats'ą' jii jak chų' duuyeh neeshinįį t'oonchy'aa.” \v 26 Ąįįtł'ęę Vit'eegwijyąhchy'aa deegihił'e' haa ch'igiinli' ts'ą' Taih Vakat Olives Nahshii ts'ą' gahaajil. \s1 Jesus, Peter Vaashandaii Kwaa Yahaanjyaa Yahnyąą \r Matthew 26.31-35; Luke 22.31-34; John 13.36-38 \p \v 27 Jesus, ditsyaa nąįį t'ahnyąą, “Datthak ts'ą' shihłeegalhohdaa ts'ą' akhashoohohjyaa t'oonchy'aa, Dęhtły'aa Choh zhit jyaa digwinyąą gwik'it, ‘Vit'eegwijyąhchy'aa divii k'ąąhtii hahkhwaa ts'ą' zhit divii nąįį datthak shrihtee gahaajil.’ nyąą. \v 28 Gaa gwihįhdaii geenjit nineedhiikhin ąįįtł'ęę nakhwats'įį Galilee gwats'ą' hihshyaa t'oonchy'aa.” \v 29 Peter ąįį jyaa yahnyąą, “Datthak nihłeegalgihiłjil ji' gaa shįį, duuyeh akhanoihnyąą t'oonchy'aa!” \v 30 Jesus Peter jyaa dahnyąą, “Naagwaldak, juk khaa rooster neekwat hahchik gwehkįį tik agwaanchy'aa shaanandaii kwaa hiinjyaa t'oonchy'aa.” \v 31 Peter gwint'aii yizheediin'ee ts'ą' t'iiyahnyąą, “Naa nihihthaa ji' gaa nihk'it duuyeh jyaa dihnyąą t'oonchy'aa!” yahnyąą. Ąįįts'ą' ants'ą' vitsyaa nąįį datthak chan jyaa ginyąą. \s1 Jesus, Gwanzhįh Deek'it Gethsemane gwizhit Khagidiinjii \r Matthew 26.36-46; Luke 22.39-46 \p \v 32 Gethsemane geek'iidal, ts'ą' Jesus ditsyaa nąįį t'ahnyąą, “Dzaa dook'įį khadigiihihjyaa gwiizhit.” nyąą. \v 33 Ts'ą' Peter, James, ts'ą' John haa dahaa haadlii, gwintł'oo tr'igwidii gwizhit khaiinjich'iighit. \fig Jesus ts'ą' Peter, James, John haa.|src="cn01809b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 14.33" \fig* \v 34 Ąįįts'ą' t'agavahnyąą, “Shidrii zhit tr'igwidii nitsii dha'aii ts'ą' vaa an hihłyaa k'it t'ihchy'aa, dzaa t'ohchy'aa ts'ą' sheenjit gwak'ǫǫhtii.” \p \v 35 Geh'at niighit kwaa gwats'ą' haazhii ts'ą' nikiigwiintthaii ts'ą' dinin nankat gwah'ee ts'ą' khagidiinjii, ts'ą' jyaa nyąą, “Shiti' gwik'it goo'aii ji' geenjit jii khaiinjich'isheheeghit kwaa geenjit gwideetaa shahahchįį.” nyąą. \v 36 “Shiti'!” nyąą ts'ą' khagidiinjii, “Jidii datthak neenjit gach'agwadhan gaashandaii, jii khaiinjich'igwiidhat chųų tyah shats'an neegoiinjii, gaa jidii nihthan eenjit kwaa, gaa nan'ąįį jidii niindhan eenjit.” \p \v 37 Oo'an ditsyaa tik akhoonyąą nąįį giłchųų łee googwąh'ąįį. Peter ąįį jyaa dahnyąą, “Simon, dhinchįį? Hour ch'ihłak gwats'ą' gwizhrįh khach'oohaan'ya' gaa gwats'ą' giindhan kwaa?” \v 38 Datthak ts'ą' t'agavahnyąą, “Gwak'ǫǫhtii ts'ą' khagadǫhjii, jyąhts'ą' gwik'iighai' tr'agwaanduu t'akhwa'yaa hohkhyaa kwaa geenjit. Nakhwayinji' ąįį gwik'it t'asho'ya' niindhan gaa zhit nakhwatthąį' ąįį vat'aii kwaa.” \p \v 39 Chan gihłeehoozhii ts'ą' khagidiinjii, gwehkįį deenyą' chy'aa gwik'it t'inyąą. \v 40 Ąįįts'ą' chan hee ditsyaa tik nąįį ts'eehoozhii, akhai' giłchųų łee gooneegwah'ąįį. Khyų' digindee nihky'aa gootą' ąįįts'ą' deegiiyahaanjyaa, gaa giiyaandaii kwaa. \p \v 41 Juk it'ee tik, aanchy'aa goots'ą' nineezhii ts'ą' t'agoovahnyąą, “Tth'aii hee noozhii ts'ą' dhohchųų? It'ee jyaa dagwahtsii gwizhrįh t'ahoo'yaa! Gooh'in! Juk t'ee zhat nigwiindhat Gwidinji' tr'agwaanduu gwitr'it t'agwah'in nąįį antł'eetr'ahahchyaa t'oonchy'aa. \v 42 Ndak nǫhjyaa ts'ą' tr'ahoojyaa, jii dinjii gwantł'ee shahahchyaa dzaa zhat t'inchy'aa nǫh'in.” \s1 Jesus Giiyuunjik \r Matthew 26.47-56; Luke 22.47-53; John 18.3-12 \p \v 43 Ts'ą' gwagwahkhan Jesus tth'aii hee ginkhii gwiizhit Judas, vitsyaa 12 nąįį ch'ihłak nilii k'idik, dinjii lęįį nąįį shrii choo ts'ą' gał haa teegwagwahtą' yaa neehiidal, giinkhih kįh dilk'ii nąįį, ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį, ts'ą' Israel kįh dilk'ii nąįį haa googihił'e' t'igii'in. \v 44 Ąįį juu gwantł'ee yahahchyaa ąįį dinjii lęįį łeeljil nąįį t'ahnyąą, “Dinjii haaltsu' t'ee adan vohtthan t'inchy'aa. Ǫhjii ts'ą' gihłeehohchįį, gwiizhit gwint'aii ohtą'.” nyąą. \p \v 45 Judas zhat k'idik gwagwahkhan Jesus ts'ą' haazhii, “Shigeech'ǫąąhtan!” yahnyąą ts'ą' yiilts'ų'. \v 46 Ąįįtł'ęę Jesus goonjik ts'ą' gwinzii giik'aahtii ts'ą' gwint'aii giiyųųntą'. \v 47 Gaa juu zhat neelzhii ch'ihłak shriichoo khaiintin ts'ą' ndak khii giinkhih choh vi-slave dzee gadahtrat. \v 48 Ąįįtł'ęę Jesus jyaa goovahnyąą, “Law łaahnaii iizųų ihłii k'it, shriichoo ąįįts'ą' gał choo haa shahohndal geenjit neehoozhik? \v 49 Drin gwiteegwagwaanchy'aa Kharigidiinjii Zheh gwizhit nakhwaa t'ihchy'aa ts'ą' geenakhwaałtan googaa shǫhjii kwaa, gaa Dęhtły'aa Choh zhit nakhweenjit gwadanakhwatł'oo gwik'it t'igweheenjyaa goo'aii.” \p \v 50 Ąįįtł'ęę vitsyaa nąįį datthak gihłeegalgihiljil ts'ą' akhagiiyuunyąą. \v 51 Tsyaa ch'ihłak, Jesus tąįį neehihdik, zhat khaii ik daagąįį zhrįh naatsuu, giiyahoondal gwik'eegwagwandaii, ts'ą' giiyąhtsit, \v 52 gaa vagwach'aa kwaa ts'ą' t'ohłii neehilgit ts'ą' zhat di'ik akhoonyąą. \s1 Jesus, Israel Kįh Dilk'ii Nąįį ts'ą' Nigiiyąąhchįį \r Matthew 26.57-68; Luke 22.54-55, 63-71; John 18.13-14, 19-24 \p \v 53 Ąįįtł'ęę Jesus, ndak khii giinkhih choh vizheh gwats'ą' giiyihiłchįį, izhit it'ee ginkhii kįh dilk'ii nąįį, Israel kįh dilk'ii nąįį, ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį łagaajil. \v 54 Gwiizhit Peter niighit gwats'an gootąįį ahaa ts'ą' ndak khii giinkhih choh vizheh tthał gwineedhi'ęę gwizhit nihdeiinzhii, ąįį zhit niveet'ah'in nąįį haa dhidii ts'ą' gwaak'a' gwats'ą' needaaghwaii. \v 55 Giinkhih kįh dilk'ii nąįį, ts'ą' Israel kįh dilk'ii nąįį haa datthak zhat giilk'ii ts'ą' juu oots'it haa Jesus gwiizųų t'iizhit heenjyaa keegwagwąh'in, ąįį gwik'iighai' giiyęhdaa tr'igwigwehee'aa geenjit gaa dinjii agwagwąh'ąįį kwaa. \v 56 Dinjii, lęįį nąįį oots'it haa giiyeeginkhii gaa googwandak kwaii nihk'it t'iichy'aa kwaa. \p \v 57 Tł'ęę dinjii lat nąįį ndak nagakhin ts'ą' goots'it haa Jesus eegiginkhii, \v 58 “Jii jyaa nyąą tr'iitth'ak giiyahnyąą, ‘Jii Kharigidiinjii Zheh dinjii gwiłtsąįį shrahtee gwahaałtsyaa gaa drin tik gwizhit jidii dinjii gwiłtsąįį kwaa nineegwihihthal nyąą.’” \v 59 Jyaa ginyąą, googaa nihk'it geedan gaa googwandak nihk'it t'iichy'aa kwaa googwagwah'ąįį. \v 60 Ndak khii giinkhih choh ndak nigiilzhii ts'ą' Jesus goots'ą' nadhat gwiizhit giiyųąhkat, “Jaghaii jii dinjii nąįį gwiizųų neegigiinkhii gwiizhit goodii ginkhii kwaa?” yahnyąą. \v 61 Gaa nihk'it Jesus hahchįį kwaa ts'ą' goodii ginkhii kwaa. Ąįįtł'ęę googaa zhit ndak khii giinkhih choh jyaa neeyaanyąą, “Nan lee Christ inlii, Vit'eegwijyąhchy'aa gwintł'oo deerihił'e' Vidinji' inlii lee t'inchy'aa.” yahnyąą. \v 62 “Shįį t'ee adan ihłii, Gwidinji' t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa datthak geenjit t'aih di'įį vishriits'ąįį dhidii khoh'yaa, k'iidąą zheekat gwats'an zheek'ǫh tee neeheedyaa khooh'yaa t'inchy'aa.” Jesus gavahnyąą. \v 63 Ndak khii giinkhih choo vik'įį gwanlii haa dagwach'aa adak'ach'iłch'aa, ts'ą' jyaa nyąą. “Dinjii nąįį nats'ąą tr'agwaanduu t'ii'in yaandaii giiyeeginkhii gwit'eegwaahchy'aa kwaa! \v 64 Vit'eegwijyąhchy'aa vinehts'į' ginkhii dohtth'ak? Datthak ts'ą' geenjit deehohjyaa?” nyąą. Zhat dilk'ii nąįį datthak vęhdaa tr'agwaroo'aa giiyahnyąą. \v 65 Goolat nąįį Jesus k'ąą gihizhree ts'ą' giiyindee tł'an dich'iłchaa ąįįtł'ęę giiyahgwat ts'ą' t'igiiyahnyąą, “Juu neełgwat diihaa gwandak!” giiyahnyąą, gwiizhit niveet'ah'in nąįį giiyuaahjik ts'ą' giiyaant'an. \s1 Peter, Jesus Vaashandaii Kwaa Nyąą \r Matthew 26.69-75; Luke 22.56-62; John 18.15-18, 25-27 \p \v 66 Peter, chiitąįį tthał niin'ee zhit tth'aii hee dhidii, nijin tr'injaa ndak khii giinkhih choo eenjit gwitr'it t'agwah'in zhat yehgoo hahkhaii dąį', \v 67 ąįį tr'injaa, Peter kǫ' ts'ą' needaaghwaii nah'in dąį' gwinzii yąąh'in ts'ą' t'iiyahnyąą, “Nan chan Jesus, Nazareth gwats'an ahaa vaa inlii.” yahnyąą. \v 68 Gaa Peter nakwaa yahnyąą, “Deiinyąą t'iinyąą gaashandaii kwaa, jidii eeginkhii t'iinyąą naashandaii kwaa,” yahnyąą. Ts'ą' chigweedii k'ii'an cheehoozhii, gwiizhit łąą rooster hahchik. \v 69 Ąįį tr'injaa Giinkhih Choo eenjit gwitr'it t'agwah'in nilii izhit yąąh'in ts'ą' dinjii zhat gwa'an neelzhii nąįį t'ahnyąą, “Jii dinjii adan t'ee ch'ihłee nilii t'inchy'aa.” \p \v 70 Gaa Peter chan hee gaashandaii kwaa nyąą, ąįįtł'ęę niighit kwaa chan hee ch'izhii dinjii nąįį jyaa giiyahnyąą, “Nan t'ee Galilee gwats'an inkhaa geh'an goovaa ihłii kwaa diinyąą t'oonchy'aa!” yahnyąą. \v 71 “Łi'deegwidlii haagwaldak kwaa ji', Vit'eegwijyąhchy'aa shagohshii! Łi'deegwidlii haa nakhwaa gwaldak t'inyąą! Ąįį dinjii veegohkhii vaashandaii kwaa t'ohnyąą.” Peter t'agoovahnyąą. \v 72 Jyaa nyąą gwiizhit Rooster neekwat gwitee gwąąnchy'aa hahchik. Nijin rooster diitth'ak dąį' Jesus deeyaiinyą' chy'aa ganaanjik, rooster neekwat hahchik gwehkįį tik gwagwaanchy'aa naashandaii kwaa, shakhaiinjyaa t'oonchy'aa, Jesus yaiinyą' ganaanjik, ts'ą' neetreeyahchįį. \c 15 \s1 Jesus, Pilate Ęhdaa Nigiiyąąhchįį \r Matthew 27.1-2, 11-14; Luke 23.1-5; John 18.28-38 \p \v 1 Vanh dąį' gwagwahkhan hee, giinkhih kįh dilk'ii nąįį, ts'ą' Israel kįh dilk'ii nąįį, ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį, ts'ą' izhit kįh dilk'ii nąįį haa datthak deegihee'yaa nihłaa geegigiinkhii. Ąįįtł'ęę Jesus ch'iitsii tły'ah haa digiiyiłchaa ts'ą' gihłeegiihiłchįį ts'ą' Pilate ts'ą' nigiiyąąhchįį. \v 2 Pilate yuahkat, “Jews nąįį goo-king inlii?” Jesus jyaa yahnyąą, “Nan jyaa diinyąą t'iinyąą.” \v 3 Giinkhih kįh dilk'ii nąįį, “Łyaa gwinlęįį gwiizųų gwitr'it t'agwah'ya' t'inchy'aa.” giiyahnyąą. \v 4 Ąįį geh'an Pilate, chan hee neeyuahkat, “Nik'ee gwidii giihinkhyaa? Łyaa gwinlęįį ninehts'į' giginkhii gwiintth'ak!” yahnyąą. \v 5 Chan hee Jesus, k'eegwiichy'aa t'inyąą kwaa, ts'ą' Pilate łyaa geegoolii kwaa. \s1 Jesus Giiyęhdaa Tr'igwihee'aa Geenjit Shragwaazhit \r Matthew 27.15-26; Luke 23.13-25; John 18.39; 19.16 \p \v 6 Gweedhaa datthak nijin Passover ch'aga'aa gwagwahtsii dąį', Pilate, ąįį juu giindhan ch'ihłak gooveenjit zheh gwaazhrąįį chanahchik. \v 7 Zhat dąį' dinjii Barabbas zheh gwaazhrąįį dhidii zhit juu k'eedeegwaadhat nąįį ts'ą' nich'itsagahthat nąįį tee dhidii ts'ą', nich'itsagahthat gwiizhit gwitee dinjii ęhdaa tr'igwigwiin'ąįį. \v 8 Dinjii lęįį nąįį łagaajil ts'ą' ąįį zheh gwaazhrąįį gwats'an dinjii ch'ihłak chineehahchyaa ji' eenjit, Pilate goahkat. \v 9 “Jews nąįį eenjit King nilii, ąįį nakhweenjit chinoołchyaa shohnyąą?” gavahnyąą. \v 10 Ginkhih k'įh dilk'ii nąįį Jesus itr'igii'ee geh'an Pilate antł'eegiiyahchįį goovaandaii. \p \v 11 Giinkhih kįh dilk'ii nąįį, zhit dinjii nąįį datthak Barabbas, Pilate chineeyahahchyaa eenjit jyaa dohnyąą googahnyąą. \v 12 Ts'ą' Pilate dinjii nąįį chan hee ts'ą' jyaa nyąą, “Ąįį ji' yagha' Jews eenjit King nilii vohnyąą ąįį deehihłyaa?” \v 13 Ąįį dinjii nąįį gazhral ts'ą' t'igiiyahnyąą, “Cross kat gohtsak!” giiyahnyąą. \v 14 “Jidii tr'agwaanduu tr'agwah'ya'?” nyąą ts'ą' Pilate gavahkat. Googaa nihk'it gwandaa gazhral ts'ą', “Cross kat garahahtsak ąhtsii!” giiyahnyąą. \v 15 Pilate zhat dinjii lęįį nąįį ts'ą' gwiinzii t'asho'ya' yiindhan geh'an Barabbas zhee gwaazhrąįį gwats'an chanaahchįį ąįįtł'ęę Jesus viitrii haa gahtrii gwiłtsąįį, ts'ą' cross kat garahahtsak eenjit gwantł'eeyahchįį. \s1 Niveet'ah'in Nąįį Jesus Eegeedlaa. \r Matthew 27.27-31; John 19.2-3 \p \v 16 Pilate viniveet'ah'in nąįį vizheh gweelin tthał needhe'ee ąįį zhit gwizhit nihdeegiiyąąhchįį ts'ą' niveet'ah'in nąįį datthak zhat khaihłan nigiinlii. \v 17 Ch'adak ik daatsik k'it t'inchy'aa giinaahtsųų, ąįįts'ą' chan khoh giiłtły'aa ąįį łihts'eenaat'aii tseh giiyiłtsąįį ts'ą' giiki' kat nigiiyin'ąįį. \v 18 “Jews nąįį goo-King niighyuk goondaii.” Ginyąą ts'ą' giiyeedlaa gwiizhit deegiihił'e' adagaa'įį. \v 19 Giiki' gał haa oahkhaa gwiizhit giikaahizhree ts'ą' giits'ą' nikiigwiitthak ts'ą' deegiiyihiił'e' k'it gwagwahtsii. \v 20 Nijin giiyeedlaa tł'ęę ąįį ik giinaahtsųų chy'aa, giineetr'aatsuu ts'ą' giigwach'aa ąįį giinineenlii ts'ą' cross kat gigiihahtsak gwats'ą' giiyeehiłchįį. \s1 Jesus Giriłtsak \r Matthew 27.32-44; Luke 23.26-43; John 19.17-27 \p \v 21 K'iidak geedaa gwiizhit, Simon goodaazhii akhai' niveet'ah'in nąįį, Jesus va-cross ichyaa giits'an gwiłtsąįį. (Simon, kwaiik'it Cyrene gwats'an ahaa ąįįts'ą' Alexander ts'ą' Rufus nąįį gooti' nilii.) \v 22 Golgotha goozhii ąįįt'ee “Dinjii kiitth'an deek'it.” gwinyąą t'igwinyąą, ąįį zhit gwats'ą' Jesus gihiłchįį. \v 23 Jak chų' vitee gwanzhįh chų' Myrrh giiyantł'eehahkaii gaa Jesus yeenii kwaa. \v 24 Ąįįtł'ęę cross kat gigiiyiłtsak ts'ą' giigwach'aa datthak, nihteegeelzhii, ts'ą' tth'an ghoo gahaanjal haa juu shrit jidii gwach'aa hoondal li' geenjit tseegii'in. \v 25 Vanh 9:00 nigwiindhat gwiizhit gigiiyiłtsak. \v 26 Vehdee dachan kat jidii eenjit gigiiyiłtsak ąįį dagwagwaantł'oo, “Jews nąįį goo-King nilii.” \v 27 Dinjii ch'an'įį neekwaii nąįį giiyaagiłtsak, dinjii ch'ihłak vishriits'ąįį, ts'ą' ch'izhii chan vatł'ohts'ąįį, jyąhts'ą' gaagoogiiłtsak. \v 28 Yeenaa dąį' Dęhtły'aa Choh zhit jyaa digweheenjyaa gwinyąą ts'ą' gwadanakhwatł'oo, ąįį łi'didlii haa gwik'it t'igwiizhik. “Dinjii Law łahnaii nąįį haa narąhchįį” gwinyąą. \p \v 29 Dinjii gehgoohijyaa nąįį digiki' gaathat gwiizhit Jesus ts'ą' gwiizųų giginkhii. “Aahą'! Kharigidiinjii Zheh shrahtee gwahaałtsyaa ts'ą' drin tik gwiizhit ndak nineegwihihtthal diinyąą ijii? \v 30 It'ee nihindhaa gwits'į' cross ts'an neenindii,” giiyahnyąą. \v 31 Jyaa ts'ą' gwik'it chan giinkhih kįh dilk'ii nąįį ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį haa jyaa nihłagaanyąą, giiyeedlaa ts'ą' t'iginyąą, “Ch'izhii dinjii nąįį neeheezhii ąhtsii, gwiizhit adan ąįį vęhdaa tr'igwirehee'aa gwits'į' gwats'an tr'eedahaachyaa.” \v 32 Christ ts'ą' Israel gwich'in nąįį goo-king inlii ji', cross ts'an nineedaanchįį ąįįtł'ęę nik'injireheedhaa!” giiyahnyąą. Ąįį juu neekwaii giiyaagiłtsak nąįį gaa gwiizųų giits'ą' ginkhii. \s1 Jesus Niindhat \r Matthew 27.45-56; Luke 23.44-49; John 19.28-30 \p \v 33 Drintł'an 12:00 nigwiindhat gwiizhit nankat datthak tǫǫ nagwaanąįį, ts'ą' 3 hrs. datthak tǫǫ gwin'e'. \v 34 3:00 gwa'an gweedhaa gwiizhit, Jesus gwint'aii khashraa'iintrat, “Eloi, Eloi, lama shabachthani!” ąįįt'ee, “Shivit'eegwijyąhchy'aa, Shivit'eegwijyąhchy'aa, jaghaii akhashoiinyąą?” gwinyąą t'igwinyąą. \v 35 Dinjii nąįį lat giiyiitth'ak ts'ą' jyaa ginyąą, “Ch'oodǫǫhk'įį Elijah keeginkhii t'inyąą!” giiyahnyąą. \v 36 Dinjii ch'ihłak yats'ą' hilgik ts'ą' sponge ahtsit ts'ą' jak chų' (wine) daatł'oo kwaa ąįį zhit tee yahtsuu ąįį gał tsii niyahtsuu ts'ą' yiheenjyaa geenjit yats'ą' yuuntą'. Gwiizhit dinjii nąįį ts'ą' jyaa nyąą, “Jyaa dohthan, nagwaroo'ya', Elijah neeheedyaa ts'ą' cross ts'an tr'ineeyahahchyaa ji' geenjit tr'agwahaah'yaa.” nyąą. \p \v 37 Jesus, gwintł'oo khashraa'iintrat, tł'ęę niindhat. \p \v 38 Ąįįtł'ęę Khadigiriinjii Zheh gwizhit gindeiinvyaa choh gwach'aa dach'at haa iltsąįį teetł'an dakhii gwats'an k'iizhak datthak nihtr'iinch'aa. \v 39 Nijin ąįį niveet'ah'in kįh dhidii, Cross ehzhee Jesus ts'ą' nadhat dąį' vandah Jesus niindhat nah'ya' jyaa nyąą, “Jii dinjii łyaa Vit'eegwijyąhchy'aa Vidinji' nilii łee!” nyąą. \v 40 Tr'injaa lat nąįį niighit nigiilzhii gwats'an aakin gwagwaa'įį, Mary Magdalene, ts'ą' tsyaa James ts'ą' Joseph haa goohan Mary, ts'ą' tr'injaa Salome chan gootee nigiilzhii. \v 41 Jesus, Galilee t'inchy'aa dąį' haa neegihiidal, ts'ą' giits'inya' tr'injaa lęįį nąįį Jerusalem gwats'ą' giiyahaajil nąįį chan zhat goovaa t'igiinchy'aa. \s1 Jesus Vanarąąhjik \r Matthew 27.57-61; Luke 23.50-56; John 19.38-42 \p \v 42-43 Khaa nigwiindhat ts'ą', Neegwaazhii Drin gwats'ą' drin gwanlii geh'an, Joseph, Aramathea kwaiik'it gwachoo gwats'an ahaa ts'ą' dinjii hil'ee nilii ts'ą' Jews k'eedeegwaadhat nąįį tee dhidii, ts'ą' adan t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee geenjit nagool'in nilii ts'ą' naajat kwaa haa Pilate ts'ą' haazhii ts'ą' Jesus vichį' shantł'eerohchyaa nyąą ts'ą' ch'oahkat.\fig none|src="cn01842b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 15.42-43" \fig* \v 44 Nijin Jesus ch'adąį' hee niindhat giiyahnyąą dąį' Pilate łyaa geegwaroolii kwaa veenjit t'igwiizhit. Niveet'ah'in k'įh dhidii ch'ihłak aanaii ahnyąą ts'ą', Jesus juk niighyuk iłchįį ji' eenjit oahkat. \v 45 Nijin niveet'ah'in k'įh dhidii yaagwildak tł'ęę Pilate, Joseph t'ahnyąą, “Jesus vichį' oiinjii!” yahnyąą. \v 46 Ąįįtł'ęę Joseph, gwach'aa dril daagąįį oiinkwat ts'ą' Jesus vichį' cross ts'an nąhchįį ts'ą' gwach'aa dril zhit yahchįį. Kii zhit gweedii goo'aii gwizhit tth'ank'it gwagwaa'įį ąįį zhit gwizhit niyąąhchįį ts'ą' gwadąįį kiichyaa choh, gihdeiin'ąįį. \v 47 Mary Magdalene, ąįįts'ą' Joseph vahan Mary haa nijin giinąąhjik gwagwaah'in. \c 16 \s1 Jesus Neegwiindaii \r Matthew 28.1-8; Luke 24.1-12; John 20.1-10 \p \v 1 Ts'ą' nijin Neegwaazhii Drin gęhdaa tr'igwiindhat dąį' Mary Magdalene (Magdalene t'ee kwaiik'it Magdela gwats'an ahaa gwinyąą t'iginyąą), ts'ą' James vahan Mary ts'ą' tr'injaa Salome nąįį haa jidii gwanzhįh chų' gwinzii vagwaatsan goiinkwat, Jesus vichį' kat t'igiiyeheelyaa geenjit. \v 2 Drin zhit vanh dąį' gach'ahaa'ąįį gwiizhit tth'ank'it gwats'ą' gahaajil. \v 3-4 Geedaa gwiizhit jyaa nihłagaanyąą, “Juu tth'ank'it gwadąįį kii choh gindeiin'ąįį, diineenjit gihłeehee'aa t'oonchy'aa?” (Łyaa kii nitsii t'agahnyąą) Gwiizhit zhazhat k'iidak gwagwaah'in akhai' kii choh ch'adąį' hee gihłeerahaa'ąįį łee gwagwaah'in. \v 5 Ąįįts'ą' gwizhit nihdeegiinjil, akhai' tsyaa, gwach'aa daagąįį naazhii, shriits'ąįį dhidii gaah'in ts'ą' gihilghaa. \p \v 6 Ts'ą' t'agoovahnyąą, “Noojat kwaa Nazareth gwats'an Jesus gigiiyiłtsak vinkeegǫh'in gaashandaii. Dzaa dhidii kwaa ts'ą' needhikhin t'inchy'aa. Dzaa nigiiyąąhchįį gwideek'it gooh'in. \v 7 Gaa oo'an neekhwajyaa ts'ą' vitsyaa nąįį ts'ą' Peter haa goondak, deenakhwahnyąą gwik'it, ‘Galilee gwats'ą', nakhwehkii hihshyaa. Nyąą chy'aa gwik'it t'iizhik ąįį zhit gwizhit hǫǫh'yaa t'inchy'aa gavahnyąą.’” \v 8 Goozhit naajat dha'aii, ts'ą' gihiłghaa haa gwats'an tr'ineegaangit ts'ą' dinjii ch'ihłak gaa haa gwagwaandak kwaa it'ee shrit gąąnjat ts'ąįį. \s1 Jesus, Mary Magdalene ts'ą' Vigwiilkįį \r Matthew 28.9-10; John 20.11-18 \p \v 9 Ąįįtł'ęę Jesus, ch'ichį' ts'an ninilkhin, Drinzhit vanh dąį' hee t'iizhik, ts'ą' Mary Magdalene ts'ą' vigwiilkįį, gwehkįį dąį' jii tr'injaa ts'an ch'anky'aa iizųų 7 yits'an tr'iinlii chy'aa t'inchy'aa. \v 10-11 Ąįįtł'ęę vitsyaa nąįį ts'ą' haazhii ts'ą' tr'igwigwidii gwiizhit gitree. Ąįįts'ą' nijin Jesus neegwiindaii nał'ya' nyąą ts'ą' goovaagwandak dąį' giik'injiighit kwaa. \s1 Jesus Ditsyaa Neekwaii Nąįį ts'ą' Vigwiilkįį \r Luke 24.13-35 \p \v 12 Ąįįtł'ęę Jesus ditsyaa neekwaii nąįį kwaii k'it geh'at tr'ał tee gwa'an gee'al gwiizhit goots'ą' ch'ijuk vigweech'in ts'ą' idigweelkįį. \fig none|src="cn01859b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="MRK 16.12" \fig* \v 13 Oo'ee neegii'oo dąį', vitsyaa ch'izhii nąįį datthak haa gwagwaandak, gaa gook'injigiighit kwaa. \s1 Jesus Ditsyaa 11 Nąįį ts'ą' Vigwiilkįį. \r Matthew 28.16-20; Luke 24.36-49; John 20.19-23; Acts 1.6-8 \p \v 14 Ndaagwąąn'ąį' ąįįtł'ęę Jesus ditsyaa 11 nąįį ts'ą' vigwiilkįį ch'aga'aa gwiizhit ch'ats'ą' t'agoovahnyąą. Gwik'injigwiighit gii'įį kwaa ts'ą' gooki' dach'at geh'an juu yah'ya' nąįį k'injigiighit kwaa. \v 15 Jii jyaa goovahnyąą, “Jii nankat datthak neekhwadal ts'ą' jii Gwandak Nizįį dinjii nąįį datthak haa goondak. \v 16 Juu gwik'injiighit ts'ą' chųų vats'an tr'iłtsąįį t'ee neeheezhii, gaa juu gwik'injiighit kwaa t'ee vatr'agwaanduu datthak vaa t'iheechy'aa ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa an yahahtsyaa t'oonchy'aa. \v 17 Juu gwik'injiighit nąįį t'aih goovantł'eeraheelyaa ts'ą' gwinlęįį gwide' t'igihee'yaa t'oonchy'aa. Shoozhri' zhit ch'anky'aa iizųų lęįį dinjii nąįį ts'an tr'igiheelyaa. Ch'anky'aa Shroodiinyąą zhit ch'izhii ginjik ky'aa gigiheehkhyaa. \v 18 Ąįįts'ą' gyųų choh neegahahchik akwat ch'oondaih iizųų (poison) geenį' ji' gaa nihk'it duuyeh k'eegwiichy'aa t'iginjii t'oonchy'aa. Juu iłts'ik nąįį gaa kat nagahaandal ts'ą' gavaanjik gwinzii neegweheelyaa.” \s1 Vit'eegwijyąhchy'aa, Jesus Zheekat Gwits'ee Hiłchįį \r Luke 24.50-53; Acts 1.9-11 \p \v 19 K'eegwaadhat Jesus goots'ą' ginkhe' ąįįtł'ęę Vit'eegwijyąhchy'aa zheekat gwits'ee gihiłchįį ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa vishriits'ąįį zhat naadii. \v 20 Jesus vitsyaa nąįį nijuk datthak neegihiidal ts'ą' Gwandak Nizįį eegwagwaandak ts'ą' K'eegwaadhat goovaatr'agwah'in ts'ą' geegwaroolii kwaa t'igihee'yaa geenjit t'aih goots'an iłtsąįį, ąįį gwik'iighai' jidii eegwagwaandak, dinjii nąįį gwahah'yaa ts'ą' łi'deegwidlii gaageheendaii geenjit. \s1 Chan hee Saint Mark Gwandak Ch'izhii Ndaanąą'ąį' \p Mark 16:9-10 Tł'ęę deekwa'yaa goorahnyąą ąįį datthak Peter ts'ą' dijyaa nąįį haa gwagwaandak. Ąįįtł'ęę Jesus, aadah East gwats'ą' West gwats'ą' goohił'e'. Jii gwaandak neereezhii k'iighai' gwaandaii ndaanąą'ąį' kwaa tr'ihee'yaa ąįį shroodiinyąą ts'ą' khit łi'deegwidlii haa nats'ąą neereheezhii geegwagwahaandak geenjit.