\id LUK - Gwich'in NT -USA 2011 (DBL -2013) \h St. Luke \toc1 Saint Luke Ch'adąąntł'oo \toc2 Luke \toc3 Lk \mt1 Luke \mt2 Saint Luke Ch'adąąntł'oo \c 1 \p \v 1 Shijyaa Theophilus, \p Diitee gwik'iinjiighit lęįį nąįį gwinzii yeenii deegwiizhik datthak gwik'it tee ch'adagąąntł'oo t'oonchy'aa. \v 2 Juu tr'ookit dąį' googwąąh'ya' nąįį t'ee K'eegwaadhat Viginjik eech'ǫąąhtan nąįį gaadlit, ąįį nąįį t'ee diits'ą' nideech'iriin'ąįį geediinaagogwaandak. Jii kwaii dagogwąąntł'oo. \v 3 Ąįįts'ą' t'ee shijyaa, yeenii niighit tr'ookit dąį' gwats'an jii kwaii datthak geenjit gwinzii adagool'ee tł'ęę neenjit datthak gwinzii gwik'it tee ch'adanoihtł'oo. \v 4 Jii kwaii tthak geenjit ginigwirił'e' ąįį łyaa łi'didlii t'inchy'aa gaanahandaii eenjit t'iilik. \s1 John Vigweheelyaa gwats'ą' Dąį' Chųų Gwats'an Ąhtsii Nilii Heelyaa ąįį Veerigiinkhii \p \v 5 Judea nahkat gwa'an Herod ąįį King nilii dąį', Giinkhih ch'ihłak Zechariah oaazhii, ąįį yeenii Giinkhih Abijah ts'an deedhaa. Zechariah va'at chan Elizabeth oaazhii, ąįį chan yeenii Giinkhih Aaron ts'an deedhaa. \v 6 Vit'eegwijyąhchy'aa vandee ts'ą' gwinzii googwandaii ts'ą' K'eegwaadhat Vidęhtły'aa Choh deegwehee'yaa goo'aii datthak gwik'eegogwahthat. \v 7 Googii kwaa Elizabeth tr'iinin vee'agwantrii geh'an ąįįts'ą' adan chan ts'ą' Zechariah haa łyaa googhaii lęįį. \v 8 Ch'ihłan drin Zechariah Giinkhih gwitr'it geegwitr'it t'agwah'in. Zhat drin adan t'ihee'yaa goo'aii. \v 9 Izhit dąį' gwanaa Giinkhih nąįį geegwitr'it t'agogwahah'yaa eenjit nihłitineegogwaha'ak ts'ą' nihłoozhri' khagilii ąįįts'ą' t'ee zhat drin adan vakaa'aa kat incense haahky'aa goo'aii. Ąįįts'ą' t'ee Kharigidiinjii Zhee Gwachoo nihdeiinzhii. \v 10 Izhit gwiizhit dinjii lęįį nąįį incense daak'a' dąį' chiitąįį khadigiinjii chy'aa gwik'it t'igwii'in. \v 11 Vit'eegwijyąhchy'aa zheekat gwich'in yats'ą' igwiilkįį, ąįį incense vakaii'aa chil'ee kat daak'a' ąįį shriits'ąįį nadhat. \v 12 Nijin Zechariah niyiił'in dąį' hilghaa ts'ą' naajat. \v 13 Gaa ąįį zheekat gwich'in jyaa yahnyąą “Nanjat kwaa, Zechariah! Vit'eegwijyąhchy'aa khadigiinji' dąį' niitth'ak, ąįįts'ą' na'at Elizabeth nigii chyaatsal hee'yaa t'oonchy'aa. Voozhri' John hąhtsyąą. \v 14 Łyaa tsee'in hinlyaa ts'ą' chan łyaa shoohiinlyaa, ąįįts'ą' nijin vagoodlit ji' lęįį nąįį geenjit shoo heelyaa! \v 15 K'eegwaadhat vandee ts'ą' dinjii gwintsii veegoo'aii heelyaa. Kwanchų' nint'aii akwat jak chų' haa heenjyaa kwaa goo'aii. Vagoodlit gwats'an Ch'anky'aa Shroodiinyąą hee'ya'. \v 16 Israel gwich'in lęįį nąįį Vit'eegwijyąhchy'aa Gook'eegwaadhat ts'ą' gwik'iinjiighit neegoovahahtsyaa. \v 17 K'eegwaadhat ts'ii heekhaa ts'ą' yeenii Elijah Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii ąįį k'it vanky'aa heent'aii. Ch'iti', digigii nąįį haa nihłaa gwinzii nineegwehee'aa. Ąįįts'ą' chan juu K'eegwaadhat gwik'eegogwahthat kwaa nąįį gwik'eegwahthat neehahtsyaa ts'ą' dinjii nąįį K'eegwaadhat eenjit goodivee shrigweheelyaa.” \p \v 18 Zechariah ąįį zheekat gwich'in jyaa ahnyąą, “Łyaa t'igwinyąą ji' nats'ąą gaashahandaii? Shaghaii lęįį ts'ą' chan sha'at chan vaghaii lęįį.” \p \v 19 Zheekat gwich'in jyaa yahnyąą. “Shįį Gabriel t'ihchy'aa, ąįįts'ą' K'eegwaadhat vandah nihthat ts'ą' nats'ą' gihihkhyaa eenjit nats'ą' shihił'e', jii gwandak nizįį eenaagwahaldak eenjit. \v 20 Gaa jii deenaihnyąą shik'iinjinghit kwaa t'ee nijin gwik'it nagwaanąįį ji' gwik'it t'igweheenjyaa. Deenainyą' gwik'it t'igwiizhik gwats'ą' niighit hee kwaa.” \p \v 21 Izhit gwiizhit dinjii nąįį Zechariah nagwal'in. Jaghaii Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit niighyuk gwats'ą' hiljii li' giiyuunyąą. \v 22 Nijin chineezhii dąį' vighit kwaa ts'ą' k'eegwiichy'aa gwąąh'ya' ts'ą' giiyaandaii vighit kwaa ts'ą' goots'ą' danli' haa ginkhii. \p \v 23 Nijin ąįį Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit deehee'yaa goo'aii chy'aa gwik'it t'iizhik dąį', Zechariah oo'an dizheh gwits'eehoozhii. \v 24 Ąįįtł'ęę niighit kwaa gwahaadhat tł'ęę t'ee va'at Elizabeth vizhit tr'iinin dhidlit, ts'ą' shreenanh ch'ihłoanli' gwizhit datthak dizheh gwizhit khaihłan indi'. \v 25 “Gohch'it dee K'eegwaadhat jyąhts'ą' shits'iinyą',” Elizabeth nyąą. “Ideenjit oozhii ihłii chy'aa shihłeegwahaa'ąįį!” \s1 Jesus Vagoodlit Geegoogwaandak. \p \v 26 Elizabeth it'ee shreenanh nihk'iitik tr'iinin vats'an nilii haa niinzhii gwiizhit Vit'eegwijyąhchy'aa zheekat gwich'in Gabriel oaazhii, Nazareth kwaiik'it Galilee nahkat gwats'ą' hił'e'. \fig Zheekat gwich'in Mary ts'ą' idigweekįį.|src="cn01606b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 1.26" \fig* \v 27 Izhit gwiizhit nich'it Mary oaazhii ąįį dinjii Joseph ooheendal goo'aii, ąįį Joseph t'ee yeenii King David ts'an tr'idiindhat. \v 28 Ąįį zheekat gwich'in Mary ts'ą' idigweelkįį ts'ą' jyaa dahnyąą, “Tsinehdan naa nilii! K'eegwaadhat naa nilii t'oonchy'aa ts'ą' k'eegwiichy'aa gwinzii neenjit t'iheenjyaa!” \p \v 29 Mary łyaa zheekat gwich'in deenyąą t'inyąą gwinzii gaandaii kwaa ts'ą' gwintł'oo gininjich'ahthat. \v 30 Ąįį Zheekat gwich'in jyaa yahnyąą, “Nanjat kwaa Mary, Vit'eegwijyąhchy'aa neenjit łyaa ch'eegoonzhrįį gwii'įį! \v 31 Tr'iinin nats'an heelyaa ts'ą' tsyaa tsal ni'yaa ąįį Jesus voozhri' hąhtsyąą. \v 32 Łyaa gwintsii veegwehee'aa ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Ndak Khii Vidinji' giihaanjyaa. K'eegwaadhat dalak David k'it gwi-King heelyaa yahahtsyaa. \v 33 Khit yeendaa ndaagwąą'ąį' kwaa gwats'ą' datthak geenjit Jacob ts'an deedhaa nąįį eenjit King heelyaa.” \p \v 34 Mary, zheekat gwich'in jyaa ahnyąą, “Dinjii gaa haa dhiichįį kwaa gwiizhit nats'ahts'ą' t'agwaiinyąą?” \p \v 35 Gabriel t'iiyahnyąą, “Ch'anky'aa Shroodiinyąą nak'aa t'iheenjyaa ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa vat'aii naa heelyaa. Jii kwaii geh'an ąįį tr'iinin Shroodiinyąą nilii ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Vidinji' oohaazhyaa. \v 36 Nalak Elizabeth vanandaii. Tr'iinin vee'agwantrii varahnyąą, googaa juk shreenanh nihk'iitik tr'iinin vats'an nilii, vaghaii lęįį gaa nihk'it. \v 37 Vit'eegwijyąhchy'aa łyaa t'ihee'yaa kwaa veegwakwaa.” \p \v 38 Mary jyaa yahnyąą, “K'eegwaadhat vitsyaa ihłii, deeshaiinyąą gwik'it gooli'!” Ąįįts'ą' it'ee zheekat gwich'in yihłeedahoodhat. \s1 Mary Ąįį Dalak Elizabeth Eenoozhii. \p \v 39 Izhit ąįįtł'ęę gwats'an niighit kwaa t'ee Mary heekhaa eenjit shrigwiinlik ts'ą' Judea taih tee nahkat gwa'an kwaiik'it khalchį' haa gwats'ą' haazhii. \v 40 Zechariah vizheh nihdeiinzhii ts'ą' Elizabeth ts'ą' niinzhii. \v 41-42 Nijin Elizabeth ąįį Mary yats'ą' shoo haa niinzhii gwiitth'ak dąį' vizhit tr'iinin iihaanii. Elizabeth khan hee Ch'anky'aa Shroodiinyąą vaa nilii naanaii. Ts'ą' gwint'aii Mary ts'ą' khaginkhee, “Nan zhrįh tr'injaa tee gwinzii neegirinkhii ąįįts'ą' chan nigii gweheelyaa gwinzii geegirinkhii. \v 43 Jaghaii jii shats'ą' gwinzii t'igwiizhik, Shik'eegwaadhat vahan sheenihee t'igwii'in? \v 44 Shoo haa shats'ą' niinzhii niitth'ak Googwahkhan shizhit tr'iinin shoo haa iihaanii. \v 45 K'eegwaadhat naadeegweheenjyaa nahnyąą chy'aa gwik'it t'igweheenjyaa ąįį gwik'iinjinghit geh'an łyaa naashroonchy'aa.” \s1 Mary Vich'ilik \p \v 46 Mary ąįį jyaanyąą, ts'ą' ch'iilii, \q1 “Shidrii K'eegwaadhat deehiił'e' \v 47 ts'ą' shizhin shoo nilii, \q2 Vit'eegwijyąhchy'aa neeshahshii geh'an, \q1 \v 48 Ąįįts'ą' chan vitsyaa ihłii ts'ą' neeshraałchy'aa geh'an shanaandaii! \q2 Juk gwats'an juu nąįį datthak vaashroonchy'aa shagahaanjyaa. \q1 \v 49 Vit'eegwijyąhchy'aa vat'aii haa sheenjit gwintł'oo łyaa Shroodiinyąą. \q1 \v 50 Juu yaanjat nąįį neeshraahchy'aa oonyąą, ąįįt'ee yeenii nihzhyaaneedijii nąįį reh. \q1 \v 51 Digin haa gwiintsii t'ii'in ts'ą' juu khaiinjihil'ee nąįį jyaa deegwehee'yaa giindhan nąįį shrihteedhidlii. \q1 \v 52 Gwats'ą' k'eedeegwaadhat nąįį zhat gihiłchįį, \q2 ts'ą' chan neeshraahchy'aa nąįį ndak gihiłchįį. \q1 \v 53 Juu vizhit gwiłts'ik nąįį gwinzii ach'ąh'al ts'ą' chan valaraa gwanlii nąįį intł'eech'ahtsit kwaa, \q2 t'oołii neegoohił'e'. \q1 \v 54-55 Yeenii diilak Abraham neeshraahchy'aa ooheenjyaa ganaandaii, \q2 jyąhts'ą' t'ee khit diikhwan Israel vitsyaa ts'iinyą' tr'iinlii.” \p \v 56 Mary shreenanh tik gwizhit datthak Elizabeth haa gwinch'į' tł'ęę dizheh gwits'eehoozhii. \s1 John Chųų Gwats'an Ąhtsii Vagoodlit \p \v 57 It'ee Elizabeth tr'iinin haa iłts'ik naanaii, ts'ą' tsyaa tsal di'įį. \v 58 Ąįį juu yeeghaii gwich'įį chan ts'ą' valak nąįį haa łyaa K'eegwaadhat yeenjit shroonchy'aa t'iizhik łee googwaak'įį, ts'ą' giiyaa shoo nilii. \p \v 59 Tr'iinin tsal vagoodlit tł'ęę nihk'iidǫǫ gwahaadhat ts'ą' giidhah gihłeehaht'al eenjit ts'ą', diti' k'it voozhri' Zechariah oohaazhyaa giiyahnyąą. \v 60 Akhai' vahan ąįį, “Nakwaa!” nyąą. “John ąįį oohaazhyaa” goovahnyąą. \p \v 61 Jyaa giiyahnyąą, “Gaa nalak nąįį tee ch'ihłak gaa jyąhts'ą' voozhri' kwaa t'oonchy'aa.” \v 62 Ąįįtł'ęę viti' ąįį daganli' haa giiyųąhkat, “Nats'ąą ąįį tsyaa tsal vooheezhri' eenjit.” \p \v 63 Zechariah dęhtły'aa shantł'ohtsuu goovahnyąą ąįį kat jii daantł'oo “Voozhri' John oaazhii t'inchy'aa.” Geegagoolii kwaa t'iizhik. \v 64 Izhit zhat Zechariah vighit neegahoodlit ts'ą' t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa deehiił'ee. \v 65 Judea taih tee gwich'įį nąįį gwiitth'ak dąį' datthak gihilghaa. \v 66 Juu gwiitth'ak nąįį datthak gininjich'agahthat ąįįtł'ęę ch'agoahkat, “Jii tr'iinin jidii heelyaa t'inchy'aa?” \s1 K'eegwaadhat Vat'aii Vaanilii Gwizhrįh Hee Gwigweech'in \p \v 67 John viti' Zechariah it'ee Ch'anky'aa Shroodiinyąą vaanilii ts'ą' jii Vit'eegwijyąhchy'aa viginjik kwaii teech'iginkhii, \q1 \v 68 “Israel gwizhit Vit'eegwijyąhchy'aa, Diik'eegwaadhat deerahoh'ee. Israel nąįį ts'iinyą' ts'ą' gooneiinjik. \q1 \v 69 Neediinahshii ts'ą' t'aih nitsii di'įį ąįį chan diinantł'ahchįį, ąįįt'ee yeenii ditsyaa David ts'an deedhaa. \q1 \v 70 Niighit dąį' gwanaa gwats'an Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii, Shroodiinyąą nąįį k'iighai' jii jyaanyąą. \q1 \v 71 diitr'ii'ee nąįį ts'an neediihahshii nyąą chan gwik'it t'iizhik, ąįįts'ą' juu diitr'ii'ee nąįį goot'aii ts'an chan neediihahshii. \q1 \v 72 Yeenii diilak nąįį neeshraahchy'aa ooheenjyaa nyąą ts'ą' nakhweenjit deeshi'yaa nyąą chy'aa gwik'it t'ii'in ąįį gineehaandaii. \q1 \v 73-75 Yeenii diilak Abraham łi'haa neenjit deehishi'yaa ąįįnyą' gwik'it t'iizhik ąįįts'ą' chan juu diitr'ii'ee nąįį ts'an neediihahshii nyąą chan gwik'it t'iizhik. \q1 Gwarandaii gwizhit datthak shroodiinyąą zhit gwinzii diigwitr'it gweheelyaa ts'ą' vaanarahaazhyaa geenjit tr'ahąąnjat kwaa. \q1 \v 76 “Shigii łyaa ndak khii Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii hinlyaa, ąįį eenjit jyąhts'ą' nooheezhri' t'oonchy'aa. \q1 K'eegwaadhat ts'ii hinkhaa vidivee shrigwihiinlyaa. \q1 \v 77 Gootr'agwaanduu gooveenjit oo'an gwihiinlyaa, \q1 jyąhts'ą' t'ee vidinjii nąįį neehahshii eenjit goovaagwahandak. \q1 \v 78 Vit'eegwijyąhchy'aa didrii haa datthak diineenjit neeshraahchy'aa dinooheenjyaa geh'an. \q1 \v 79 Juu ch'ichį' agwank'oh akwat tǫǫ zhit dilk'ii gwik'it ąįįts'ą' zheekat gwach'aadrii intł'eegwehee'aa ts'ą' tsinehdan tr'ihee'yaa eenjit diihaa gwats'ą' diihahchyaa.” \p \v 80 Ąįį tr'iinin dink'indhat ts'ą' vizhin, vanky'aa haa diink'iindhat. Nangwinjir gwa'an gwinch'į' ąįįtł'ęę Israel gwich'in nąįį gwizhrįh niinzhii. \c 2 \s1 Jesus Vagoodlit Dąį' \r Matthew 1.18-25 \p \v 1 Izhit zhat dąį' k'eedeegwaadhat ch'andaa veegoo'aii Caesar Augustus oaazhii, Rome nahkat datthak gwats'ą' k'eedeegwaadhat. Izhit gwizhit dinjii datthak ts'ą' ginkhe'. Datthak gooteegwagwaanchy'aa ts'ą' goovoozhri' tr'ihideentł'oo, dinjii tr'iheechyaa eenjit. \v 2 Ch'adanh nahkat Rome gwats'ą' k'eegwaadhat Syria goaazhii dinjii Quirinius oaazhii kįh k'eegwaadhat nilii dąį', tr'ookit dinjii tr'eechyaa gwaląįį gwiindhat. \v 3 Goovoozhri' tr'ihideentł'oo eenjit dinjii nąįį tthak daganahkat gwits'eegahoojil. \p \v 4 Joseph, Galilee nahkat gwizhit kwaiik'it Nazareth gwats'an Judea nahkat gwizhit Bethlehem kwaiik'it gwats'ą' haazhii. Bethlehem ąįį yeenii King David vakwaiik'it googwahnyąą. Joseph, King David ts'an deedhaa, geh'an Bethlehem gwits'ee hoozhii. \v 5 Joseph, Mary haa goovoozhri' tr'ihideentł'oo eenjit zhat gwats'ą' gahaa'oo. “Nihłarooheendal,” nihłagaiinyą'. Mary nahgwan tr'iinin hee'yaa goo'aii. \v 6 Bethlehem gaadii gwiizhit vitr'iinin gweheelyaa nigwiindhat. \v 7 Chyaatsal nilii vagoodlit, gwehkįį tth'aii tr'iinin di'įį kwaa. Gwach'aa ninjyaa yinǫǫłjik. Ąįįts'ą' aak'ii ch'a'aa dehk'it gwizhit heechyaa eenjit niyąąhchįį. Zheh gwirich'įį datthak gwizhit dinjii gwanlii ts'ą' giveenjit dehk'it gwakwaa, ąįį geh'an aak'ii zheh gwizhit gwigwich'įį. \s1 Divii K'ąąhtii Nąįį Zheekat Gwich'in Nąįį haa \p \v 8 Zhat khaa divii k'ąąhtii nąįį geeghaih gwa'an digidivii k'eegąąhtii. \v 9 Khan hee Vit'eegwijyąhchy'aa zheekat gwich'in goots'ą' nadhat. Ąįįts'ą' K'eegwaadhat vich'eegwąhndit haa giveelin datthak ch'aadrii. Łyaa datthak gihilghaa, \v 10 Gaa zheekat gwich'in goots'ą' khaginkhee. “Noojat kwaa. Gwandak nizįį nakhwaa gwahaaldak eenjit shi'in. Shroonchy'aa dinjii datthak eenjit gweheelyaa. \v 11 Juk khaa David vakwaiik'it dinjii nakhwatr'agwaanduu gwats'an neenakhwahahshii vagoodlit, K'eegwaadhat Christ nilii. \v 12 Aak'ii ch'a'aa dehk'it gwizhit dhichįį, gwach'aa ninjyaa vanoanjik ts'ą' jii kwaii k'iighai' vaakhwandaii.” goovahnyąą. \p \v 13 Jyaa dinyąą gwiizhit khan hee zheekat gwich'in lęįį veeghaii niilzhii nagwaanąįį. Ch'ilik haa Vit'eegwijyąhchy'aa deegihiił'ee, \q1 \v 14 “Vit'eegwijyąhchy'aa zheekat gwizhit tr'ihił'ee ts'ą' mahsį'! \q1 Nankat gwizhit dinjii shoo yahtsii nąįį tee tsinehdan gweheelyaa!” ginyąą ch'igidlii haa. \fig Divii k'ąąhtii zheekat gwich'in naii haa.|src="cn01621b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 2.14" \fig* \p \v 15 Ąįįtł'ęę zheekat gwich'in nąįį datthak zheekat gwits'eegahoojil. Divii k'ąąhtii nąįį zheekat gwich'in goołeehoojil tł'ęę nihłaa giginkhii. “Jii t'igwiizhik K'eegwaadhat deegwiizhik diihaa gwaandak t'igwiizhik, Bethlehem gwats'ą' tr'ahoojyaa ts'ą' deegwiizhik t'igwinyąą gwarǫh'ya',” nihłagaanyąą. \p \v 16 Khan zhat gwats'ą' gahaajil, tr'iinin kagantii ąįįts'ą' giigwąh'ąįį. Aak'ii ch'a'aa dehk'it gwizhit dhichįį. Mary Joseph haa yeeghaii dhidii. \v 17 Nijin divii k'ąąhtii nąįį tr'iinin tsal gąąh'in dąį' Mary, Joseph haa zheekat gwich'in tr'iinin tsal eenjit goohaagwaandak geegwaandak. \v 18 Juu giviitth'ak nąįį datthak łyaa jyaa t'igweheenjyaa giindhan kwaa. \v 19 Jii datthak Mary ganaandaii ąįįts'ą' khit gwintł'oo gininjich'ahthat. Ąįįtł'ęę chan dinjii lęįį nąįį haa googwaandak. \v 20 Ąįįtł'ęę divii k'ąąhtii nąįį nijin gwats'an gahaajil gwits'eegahoojil. Jidii goots'ą' t'igwiizhik ąįį geenjit K'eegwaadhat deegihiił'ee, ch'ilik haa neegeedaa. Nats'ahts'ą' zheekat gwich'in deegweheenjyaa goovahnyąą datthak gwik'it t'igwiizhik. \s1 Jesus Giiyoozhri' Iłtsąįį. \p \v 21 Drin nihk'iidǫǫ zhit gwiindhat dąį' it'ee tr'iinin (tsyaa tsal) vadhah gihłeegahaht'al nigwiindhat. Jesus giiyuuzhri' iłtsąįį, ąįįt'ee dahan zhit heedyaa gwats'ą' dąį' hee zheekat gwich'in yuuzhri' iłtsąįį. \s1 Tr'iinin Jesus Kharigidiinjii Zhee Gwachoo Nigiiyiłchįį \p \v 22 Niighyuk Shroodiinyąą drin gwiinli' ąįį ęhdaa tr'igwiindhat dąį' Dęhtły'aa Choh kat Moses va-law zhit deegwehee'yaa goo'aii gwinyąą, izhit geenjit Mary, Joseph haa oodak Jerusalem gwats'ą' Jesus gihiłchįį, K'eegwaadhat intł'eegiihahchyaa eenjit. \v 23 Izhit t'ee K'eegwaadhat va-law zhit geenjit gwadanakhwatł'oo, “Tsyaa tsal tr'ookit vigwilik t'ee K'eegwaadhat ts'ą' narahahchyaa goo'aii.” \v 24 Ąįįts'ą' chan dove akwat pigeon dziitsal neekwaii haa gwintł'eegaanjik, ąįįt'ee K'eegwaadhat va-law zhit jyaa deegwehee'yaa goo'aii geh'an. \p \v 25 Zhat dąį' Jerusalem gwizhit dinjii ch'ihłak voozhri' Simeon oaazhii, zhat gwich'įį. Łyaa dinjii nizįį nilii ts'ą' chan gweedhaa datthak Vit'eegwijyąhchy'aa yihil'ee. Israel gwich'in nąįį ts'ą' neeheezhii eenjit nagwal'in. Ąįįts'ą' Ch'anky'aa Shroodiinyąą yaa nilii. \v 26 Ąįįts'ą' chan Ch'anky'aa Shroodiinyąą, Diik'eegwaadhat Christ hąąh'yaa gwats'ą' niheedhaa kwaa yeenjit gwiłtsąįį. \v 27 Simeon Ch'anky'aa Shroodiinyąą yaa nilii haa Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit nihdeeyąąhchįį. Viyehghan nąįį digigii tr'iinin Jesus k'iindak gwintł'eegahahchyaa goo'aii, t'ee jyąhts'ą' K'eegwaadhat va-law zhit geenjit goo'aii, ąįį jyaa dagahaalik eenjit nihdeegiiyąąhchįį dąį', \v 28 Simeon dantł'ee deeyiłchįį ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa deehiił'ee ts'ą' jii jyaanyąą, \q1 \v 29 “Shik'eegwaadhat, it'ee khit deeshi'yaa diinyą' chy'aa khit gwik'it t'iinchy'aa, \q1 ąįįts'ą' juk jii nitsyaa tsinehdan gwizhit niheedhaa eenjit gwantł'ahchįį. \q1 \v 30 Łi'haa shandee haa dinjii neeheezhii gwąhtsii naał'in. \q1 \v 31 Ąįįt'ee dinjii nąįį datthak gwahąąh'yaa eenjit. \q1 \v 32 Neeheezhii khwa'įį t'ee ch'ahdrii ąįį Israel gwich'in nilii kwaa nąįį k'ąą ch'ahahdrii \q1 ts'ą' Israel gwich'in nąįį veh'an gwihil'ee gweheelyaa.” \p \v 33 Nijin Simeon ąįį tr'iinin eenjit jyaa diinyą' dąį' ąįį viyehghan nąįį geenjit deegiheenjyaa gaa gaagiindaii kwaa. \v 34 Simeon ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa gook'aa nahaandal ts'ą', goovaa heelyaa eenjit oahkat ąįįtł'ęę yahan Mary ąįį t'ahnyąą. “Jii tr'iinin K'eegwaadhat gwitee tr'iiyąąhchįį, ąįįt'ee Israel gwich'in lęįį nąįį ndak gahahchyaa ts'ą' chan lęįį nąįį chan zhak gahahchyaa. \v 35 K'eegwaadhat goots'ą' yihił'e', ąįį eenjit lęįį nąįį giinehts'į' giheehkhyaa jyąhts'ą' t'ee nats'ąą niinjich'agadhat gwigweheechy'aa. Ąįįts'ą' tr'igwindii akwat khaiinjich'inadhat t'ee shrii haa nidrii tr'it'ii haa nihk'it t'igweheechy'aa.” \p \v 36 Izhit zhat dąį' Asher Gwich'in, Phanuel oaazhii, ąįį vichi' tr'injaa Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii ąįį Anna oaazhii. Shyaaghan nilii, ts'ą' 7 years gwizhrįh veerindi'. \v 37 Ąįįts'ą' ąįį gwats'an chan 84 years neeroonjii kwaa. Khit Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gihłeehahkhaii kwaa, drin, tǫǫ haa zhat ninidik ts'ą' K'eegwaadhat ts'ą' nikiigwąh'ee. Jyąhts'ą' t'ee geetee hee ch'ihłee adach'aa'aa kwaa ts'ą', chan khadigiinjii ts'ą' gwizhrįh. \v 38 Izhit zhat Anna nihdeiinzhii ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa ts'ą' mahsį' nyąą ts'ą' khadigiinjii. Ąįįts'ą' K'eegwaadhat Jerusalem gwats'ą' tr'iheendal eenjit nagwal'in nąįį eenjit ts'ą' ąįį tr'iinin eeginkhii. \p \v 39 Nijin K'eegwaadhat va-law deenyąą gwik'it t'iizhik dąį' tł'ęę Galilee nahkat dagakwaiik'it Nazareth gwits'eegahoo'oo. \v 40 Jii tr'iinin dink'indhat ts'ą' chan nint'aii, gwiizhit vigwizhi' chan gwanlii, Vit'eegwijyąhchy'aa vich'eegoonzhrii vaa nilii. \s1 Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit, Jesus Tr'iinin Nilii Dąį' \p \v 41 Shreenyaa zhat neegwiidhak hee Jesus viyehghan nąįį Jerusalem, Passover googwahahtsyaa eenjit, gwits'eegihiidal. \v 42 Ch'ihłan Jesus tr'iinin vaghaii ch'ihłoaatin ts'ą' neekwaii nilii dąį' chan izhit nagaajil. \v 43 Ąįį Passover shriit'agwahkhyuk gwahaadhat ąįįtł'ęę t'ee Mary, Joseph haa Nazareth gwits'eegahoo'oo gaa Jesus ąįį Jerusalem dhidii. Viyehghan nąįį izhit dhidii giiyaandaii kwaa. \v 44 Juu nąįį haa geedaa, haa dhidii giiyuunyąą ts'ą' drin datthak giinjil ąįįtł'ęę dagalak ts'ą' vijyaa nąįį tee neegogwąą'in \v 45 akhai' hiljii. Ts'ą' t'ee giiyinkeegwahaah'yaa eenjit Jerusalem gwits'eegahoo'oo. \v 46 Drin tik gwiindhat ąįįtł'ęę Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit, Dęhtły'aa Choh Gǫąąhtan nąįį haa dhidii ts'ą' gwinzii goovołk'įį gwizhit goovahkat, giineegwah'ąįį. \v 47 Ąįį yuułk'įį nąįį gwintł'oo ch'iitth'ak ts'ą' gwinzii gwidii ginkhii eenjit łyaa goovandaa t'igwinyąą. \v 48 Viyehghan nąįį nijin Dęhtły'aa Choh Gǫąąhtan nąįį haa giiyąh'in dąį' łyaa geegagoolii kwaa goots'an goodlit. Vahan t'iiyahnyąą, “Shizhuu, deeni'in t'ini'in? Niti' haa khyų' nankarantii dąį' łyaa tsineeroolii.” \p \v 49 Akhai' t'agoovahnyąą, “Jaghaii shinkeegoh'in? Shiti' vizheh hihdyaa gaakhwandaii shrǫǫ nihthan?” \v 50 Gaa deenyąą t'inyąą giiyaandaii kwaa. \p \v 51 Jesus ts'ą' goovaa Nazareth gwits'eehoozhii ts'ą' izhit gook'eegwiłthat. Vahan, Jesus dee'ya' ts'ą' deiinyą' datthak didrii zhit gwił'ąįį. \v 52 Jesus dink'indhat ts'ą' gwandaa goonzhįį dhidlit. ąįįts'ą' t'ee Jesus Vit'eegwijyąhchy'aa ts'ą' dinjii nąįį haa łyaa shoo ąhtsii. \c 3 \s1 John Chųų Gwats'an Ąhtsii Nilii Gwaandak \r Matthew 3.1-12; Mark 1.1-8; John 1.19-28 \p \v 1 Tiberias Caesar, Roman gwakhaihkwaii choh, ąįį izhit zhat gwa'an nihky'aa nankat gwintsii goodlii datthak łąą 15 years gwizhit k'eegwaadhat nilii. Pontius Pilate chan izhit dąį' Judea nahkat gwats'ą' k'eedeegwaadhat. Herod Antipas chan izhit dąį' Galilee nahkat gwats'ą' k'eegwaadhat. Ąįį vachaa Philip chan Iturea nahkat, Trachonitus nahkat haa geenjit k'eegwaadhat nilii. Lysanias chan Abilene nahkat gwats'ą' k'eegwaadhat. \v 2 Dinjii Annas chan ts'ą' Caiaphas haa chan ndak khii giinkhih choh ginlii. Zechariah vigii John zhat dąį' Vit'eegwijyąhchy'aa viginjik haa yits'ą' nideech'iin'ąįį, oo'ok nangwinjir gwa'an hee. \v 3 Ąįįts'ą' t'ee John zhit Jordan han gwinjik geeghaih gwa'an nahkat datthak łąą k'eekhwazhii. “Nakhwatr'agwaanduu gwats'an łihts'eedǫǫ'ee ts'ą' geenjit nakhwats'an chųų ilii, ąįįtł'ęę t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa nakhwatr'agwaanduu nakhweenjit oo'an gweheelyaa,” jyaa nyąą ts'ą' geech'ǫąąhtan. \fig John Chųų Gwats'an Ąhtsii Nilii|src="cn01650b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 3.3" \fig* \v 4 Ąįįt'ee Isaiah Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii jii kwaii dęhtły'aa zhit geenjit gwadanakhwatł'oo, \q1 “Nangwinjir gwa'an tr'azhral gwigwiitth'ak ts'ą' jyaa digwinyąą; \q1 ‘K'eegwaadhat vits'ii tąįį gwinjik shrigwinlii ts'ą' k'iindaa tąįį k'igwąą'ee heekhaa veenjit nagwiintthaii! \q1 Nangwinjir gwa'an shraa haa tr'azhral goohtth'ak: \q1 K'eegwaadhat vidivee tąįį eenjit shragohłii! \q1 Geh'ok chan kwaa ts'ą' k'iindaa k'igwąą'ee veenjit nagoh'ąįį. \v 5 Nakhwadeekwaii zhak neegohdii gwachoh goo'aii ji' k'igwąą'ee neegohtsii! \q1 Taih akwat ddhah choh kwaii datthak k'igwąą'ee nohtsii! \q1 Tąįį k'igwąą'ee gwanlii kwaa kwaii k'igwąą'ee neegohtsii! \q1 Nideekwaii gwiizųų kwaii gwinzii neegohtsii! \q1 \v 6 Jii nankat gwidinjii datthak K'eegwaadhat vineegweezhii gwahąąh'yaa.’” \p \v 7 Lęįį nąįį chųų goots'an gweheelyaa eenjit John ts'ą' gahaajil jyaa goovahnyąą, “Gyųų choh ts'an deedhaa nąįį! It'ee niighit kwaa Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an khaiinjich'akhwaghit gwideetaa hohdaa nohthan? \v 8 Nats'ąą nakhwatr'agwaanduu ts'an łihts'eedǫǫ'ee geenjit gogoohch'in! ‘Yeenii diilak Abraham ts'an deedhaa,’ jyaa nihłohnyą' shrǫ'! Nakhwaagwahaldak! K'eegwaadhat jii kii kwaii ji' gaa Abraham ts'an deedhaa hahtsyaa t'oonchy'aa gaakhwandaii. \v 9 Jidii ts'iivii vakat jak gwinzii nahshii kwaa ąįį vadachan daa'aii haa tr'iheekyaa goo'aii ts'ą' heek'an.” \p \v 10 Dinjii nąįį giiyųąhkat, “Akwaa ji', deegwehee'yaa?” \p \v 11 “Juu ik neekwaii di'įį, ąįį di'ik ch'ihłak zhit dinjii ch'ihłee vi'ik kwaa ąįį antł'eeyahahchal, ąįįts'ą' juu vishii gwanlii chan oo'ok gwantł'eeyahahchaa,” goovahnyąą. \p \v 12 Tax eenjit laraa oonjii nąįį chan chųų goots'an heelyaa eenjit giits'ą' haajil, ts'ą' giiyųąhkat, “Geech'ǫąąhtan, deegwehee'yaa?” giiyahnyąą. \p \v 13 “Laraa daanchy'aa hohtsyaa goo'aii gwandaa t'ąąnchy'aa ǫhjii shrǫ',” goovahnyąą. \p \v 14 Niveet'ah'in lat nąįį chan giiyųąhkat, “Diikhwan ąįį yu', deegwehee'yaa t'oonchy'aa?” giiyahnyąą. \p “Zhyaa dinjii ts'an laraa tr'ohłyaa shrǫ', ąįįts'ą' geenjit kwaa zhyaa dinjii iizųų dohnyą' shrǫ'! Jidii laraa ohtsii haa shoo ǫhłįį,” goovahnyąą. \p \v 15 Izhit dąį' dinjii lęįį nąįį Christ goots'ą' tr'ahah'aa googwahąąh'yaa eenjit nagogwal'in ts'ą' John ąįį adan t'inchy'aa shrǫǫ giindhan. \v 16 John t'agoovahnyąą, “Chųų nakhwats'an ałtsii, gaa shandaa t'ahtsii ąįį ahaa t'oonchy'aa, vakwaiitryaa dineehih'at gaa geenjit ihsįį kwaa. Adan ąįį Ch'anky'aa Shroodiinyąą ts'ą' kǫ' haa nakhwats'an chųų hahtsyaa. \fig none|src="cn01655b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 3.16" \fig* \v 17 Tł'ooli' vaa ineech'ariitthak khaltin ąįį haa wheat nizįį kwaii gwitee tr'iheelyaa ts'ą' dadrah zhit nihdeeheelyaa geenjit gaa, zhit tł'ooli' wheat iizųų kwaii kǫ' nikyaa kwaa zhit yiheelyaa ts'ą' khit geenjit heek'an.” \p \v 18 John nihłehjuk gwinlęįį dinjii nąįį K'eegwaadhat Vagwandak Nizįį haa gwaandak haa geegoovołtin. \v 19 Gaa John ąįį Herod Governor khit ch'ats'ą' t'ahnyąą, doondee'at Herodias noonjik ts'ą' chan gwinlęįį gwiizųų tr'agwah'ya' geh'an. \v 20 Ąįįtł'ęę Herod, John zhee gwaazhrąįį naachįį dąį' gwandaa gwiizųų t'iizhik. \s1 Jesus Chųų Vats'an Dhidlit. \r Matthew 3.13-17; Mark 1.9-11 \p \v 21 Dinjii nąįį datthak chųų goots'an dhidlit ts'ą', Jesus chan chųų vats'an dhidlit. Khagidiinjii gwiizhit zheezhit nihky'aa t'igwiizhik gwąąh'in. \v 22 Ąįįts'ą' Ch'anky'aa Shroodiinyąą, dziitsal dove k'it t'inchy'aa vakat needaanąįį. Ąįįtł'ęę gwideezhuh zheekat gwats'an jyaa nyąą, “Shidinji', łi'haa neet'iihthan ts'ą' łyaa nashoo ahłįį!” \s1 Jesus Nijin Gwats'an Deedhaa. \r Matthew 1.1-17 \p \v 23 Nijin Jesus 30 years nilii gwanaa dąį' t'ee tr'ookit geech'ǫąąhtan, dinjii nąįį datthak Joseph vigii t'inchy'aa gwich'in giiyuunyąą. Jii nąįį t'ee ts'an deedhaa: Joseph t'ee Heli vidinji' nilii, \q1 \v 24 Heli chan Matthat vidinji' nilii, \q1 Matthat chan Levi vidinji' nilii, \q1 Levi chan Melchi vidinji' nilii, \q1 Melchi chan Jannai vidinji' nilii, \q1 Jannai chan Joseph vidinji' nilii, \q1 \v 25 Joseph chan Mattathias vidinji' nilii, \q1 Mattathias chan Amos vidinji' nilii, \q1 Amos chan Nahum vidinji' nilii, \q1 Nahum chan Esli vidinji' nilii, \q1 Esli chan Naggai vidinji' nilii, \q1 \v 26 Naggai chan Maath vidinji' nilii, \q1 Maath chan Mattathias vidinji' nilii, \q1 Mattathias chan Semein vidinji' nilii, \q1 Semein chan Josech vidinji' nilii, Josech chan Joda vidinji' nilii, \q1 \v 27 Joda chan Joanan vidinji' nilii, \q1 Joanan chan Rhesa vidinji' nilii, \q1 Rhesa chan Zerubbabel vidinji' nilii, \q1 Zerubbabel chan Shealtiel vidinji' nilii, \q1 Shealtiel chan Neri vidinji' nilii, \q1 \v 28 Neri chan Melchi vidinji' nilii, \q1 Melchi chan Addi vidinji' nilii, \q1 Addi chan Cosam vidinji' nilii, \q1 Cosam chan Elmadam vidinji' nilii, \q1 Elmadam chan Er vidinji' nilii, \q1 \v 29 Er chan Joshua vidinji' nilii, \q1 Joshua chan Eliezer vidinji' nilii, \q1 Eliezer chan Jorim vidinji' nilii, \q1 Jorim chan Matthat vidinji' nilii, \q1 Matthat chan Levi vidinji' nilii, \q1 \v 30 Levi chan Simeon vidinji' nilii, \q1 Simeon chan Judah vidinji' nilii, \q1 Judah chan Joseph vidinji' nilii, \q1 Joseph chan Jonam vidinji' nilii, \q1 Jonam chan Eliakim vidinji' nilii, \q1 \v 31 Eliakim chan Melea vidinji' nilii, \q1 Melea chan Menna vidinji' nilii, \q1 Menna chan Mattatha vidinji' nilii, \q1 Mattatha chan Nathan vidinji' nilii, \q1 Nathan chan David vidinji' nilii, \q1 \v 32 David chan Jesse vidinji' nilii, \q1 Jesse chan Obed vidinji' nilii, \q1 Obed chan Boaz vidinji' nilii, \q1 Boaz chan Salmon vidinji' nilii, \q1 Salmon chan Nahshon vidinji' nilii, \q1 \v 33 Nahshon chan Amminadab vidinji' nilii, \q1 Amminadab chan Admin vidinji' nilii, \q1 Admin chan Arni vidinji' nilii, \q1 Arni chan Hezron vidinji' nilii, \q1 Hezron chan Perez vidinji' nilii, \q1 Perez chan Judah vidinji' nilii, \q1 \v 34 Judah chan Jacob vidinji' nilii, \q1 Jacob chan Isaac vidinji' nilii, \q1 Isaac chan Abraham vidinji' nilii, \q1 Abraham chan Terah vidinji' nilii, \q1 Terah chan Nahor vidinji' nilii, \q1 \v 35 Nahor chan Serug, vidinji' nilii, \q1 Serug chan Reu vidinji' nilii, \q1 Reu chan Peleg vidinji' nilii, \q1 Peleg chan Eber vidinji' nilii, \q1 Eber chan Shelah vidinji' nilii, \q1 \v 36 Shelah chan Cainan vidinji' nilii, \q1 Cainan chan Arphaxad vidinji' nilii, \q1 Arphaxad chan Shem vidinji' nilii, \q1 Shem chan Noah vidinji' nilii, \q1 Noah chan Lamech vidinji' nilii, \v 37 Lamech chan Methuselah vidinji' nilii, \q1 Methuselah chan Enoch vidinji' nilii, \q1 Enoch chan Jared vidinji' nilii, \q1 Jared chan Mahalaleel vidinji' nilii, \q1 Mahalaleel chan Cainan vidinji' nilii, \q1 \v 38 Cainan chan Enos vidinji' nilii, \q1 Enos chan Seth vidinji' nilii, \q1 Seth chan Adam vidinji' nilii, \q1 Adam chan Vit'eegwijyąhchy'aa vidinji' nilii. \c 4 \s1 Ch'anky'aa Tr'aanduu, Jesus K'eegwandaii \r Matthew 4.1-11; Mark 1.12-13 \p \v 1 Jesus Ch'anky'aa Shroodiinyąą vizhit deedąą'ąį' ts'ą' Jordan gwats'an k'inidik ts'ą' Ch'anky'aa k'iighai' nangwinjir gwa'an gwats'ą' haazhii. \v 2 Izhit zhat Ch'anky'aa Tr'aanduu drin 40 gwizhit datthak yik'eegwandaii. Gaakhyuk datthak ch'in'al kwaa ts'ą' ndaagwąą'ąį' dąį' vizhit gwiłts'ik. \p \v 3 Ch'anky'aa Tr'aanduu t'iiyahnyąą, “Vit'eegwijyąhchy'aa Vidinji' inlii ji', jii kii, łųhchy'aa ąhtsii.” \p \v 4 “Dęhtły'aa Choh kat gwadanakhwatł'oo, ‘Duuyeh dinjii łųhchy'aa k'iighai' gwizhrįh gwandaii gwinyąą t'oonchy'aa,’” Jesus yahnyąą. \p \v 5 Ąįįtł'ęę Ch'anky'aa Tr'aanduu ddhah kiit'ik niiyąąhchįį ts'ą' nahkat datthak yits'ą' gwizhrįh nigwiinlii. \v 6 “Jii nahkat datthak gwats'ą' k'eegwahandhat ts'ą' gwintsii nigwihin'aa. Jii datthak shantł'eegwiriin'ąįį ts'ą' juu nihthan antł'eegwihih'aa ji' gaa t'oonchy'aa. \v 7 Shats'ą' khagidiinjii ji', jii datthak ts'an gwahan'yaa,” Ch'anky'aa Tr'aanduu yahnyąą. \p \v 8 Jesus t'iiyahnyąą, “Dęhtły'aa Choh kat gwadanakhwatł'oo, ‘Vit'eegwijyąhchy'aa Nik'eegwaadhat ąįį zhrįh veenjit gwitr'it tr'agwah'in ts'ą' vats'ą' khadigiinjii!’” \p \v 9 Ąįįtł'ęę Ch'anky'aa Tr'aanduu, Jerusalem gwizhit Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwikiit'ik Jesus nąąhchįį ts'ą' t'iiyahnyąą. “Vit'eegwijyąhchy'aa Vidinji' inlii ji' dzaa k'iizhak neehantłit.” \v 10 “Dęhtły'aa Choh kat gwadanakhwatł'oo, ‘Vit'eegwijyąhchy'aa ąįį vats'an zheekat gwich'in nąįį nats'ą' hah'aa ts'ą' nik'eegahąąhtyaa. \v 11 Daganli' haa ndak nagooheetą' ts'ą' duuyeh gaa kii kat nakwai' ts'iighit gwinyąą,’” Ch'anky'aa Tr'aanduu yahnyąą. \p \v 12 Jesus t'iiyahnyąą “Dęhtły'aa Choh zhit jyaa deegwinyąą, ‘Vit'eegwijyąhchy'aa Nik'eegwaadhat zhyaa shroondaii tsinteerookaii shrǫ'!’” \p \v 13 Nijin Ch'anky'aa Tr'aanduu nats'ahts'ą' datthak Jesus shroondaii tsinteehąąhkaa gwik'eegoonjik ąįįtł'ęę ch'ihłee yiłeehoozhii. \s1 Jesus Galilee Nahkat Gwitr'it T'igwihił'ya' \r Matthew 4.12-17; Mark 1.14-15 \p \v 14 Ąįįtł'ęę Jesus ąįį Galilee gwats'ą' gwa'an neehoozhii. Ch'anky'aa Shroodiinyąą vat'aii vaa nilii ts'ą' izhit nahkat gwa'an datthak vagwandak goodlit. \v 15 Israel nąįį tr'igiinkhii zheh kwaii gwizhit geech'ǫąąhtan eenjit juu nąįį datthak dinjii nizįį giiyahnyąą. \s1 Nazareth Kwaiik'it gwizhit Dinjii Nąįį Jesus K'injigiighit Kwaa \r Matthew 13.53-58; Mark 6.1-6 \p \v 16 Ąįįtł'ęę Jesus Nazareth gwats'ą' haazhii, izhit t'ee dink'iindhat. Neegwaazhii Drin gwiizhit Israel nąįį tr'igiinkhii zheh gwits'eehooniindik, chy'aa gwats'ą' chan hee neehoozhii. \v 17 Dęhtły'aa Choh kat giheehkhyaa eenjit ndak niinzhii ąįįts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii Isaiah oaazhii Vidęhtły'aa giiyintł'eiin'ąįį. Ąįį dęhtły'aa zhit nijin jii gwadanakhwatł'oo googwąh'ąįį, \fig Deenaa dai' jii Dęhtły'aa Choo gwandanahootł'oo.|src="hk00150b.tif" size="col" copy="©The British & Foreign Bible Society" ref="St. Luke 4.17" \fig* \q1 \v 18-19 “Vit'eegwijyąhchy'aa ts'an vanky'aa shaanilii, \q1 neeshraahchy'aa nąįį ts'ą' Gwandak Nizįį hih'aa eenjit gwitee tr'ashąąhchįį geh'an \q1 juu viteegwirįłjik nąįį geenjit kwaa chineereheelyaa eenjit nakhwats'ą' shirihił'e'. \q1 Ąįįts'ą' chan vandee kwaa nąįį gwąąh'in neehałtsyaa. \q1 Juu tr'eeroaadhan nąįį ineehihdal ts'ą' chan zhat nigwiindhat ji' \q1 zhit juu Vit'eegwijyąhchy'aa neeyahshii nąįį jyaa davahaihjyaa.” \p \v 20 Jesus dęhtły'aa nihts'ą' noonjik ts'ą' zhit juu gwats'ą' k'eegwaadhat nilii nąįį intł'ineeyin'ąįį ąįįtł'ęę naadii. Israel nąįį tr'igiinkhii zheh gwizhit dinjii nąįį datthak aakin giiyaa'įį gwizhrįh t'igiiyahthan. \v 21 Ąįįts'ą' jyaa goovahnyąą. “Jii Dęhtły'aa Choh kat nakhwats'ą' geegwaldak goohtth'ak ąįįt'ee deegweheenjyaa gwinyąą t'ee juk gwik'it t'igwii'in.” \p \v 22 Łyaa geegagoolii kwaa, dinjii nizįį giiyahnyąą ts'ą' gwinzii ginkhe' eenjit giiyeenjit jyaa ginyąą. “Jii lee Joseph vigii!” \p \v 23 Ąįįts'ą' jyaa goovahnyąą, “Jii t'ee jyaa shahǫǫhjyaa gaashandaii. ‘Iłts'ik shrinilii inlii, ąįį geenjit adats'ą' tr'iinjii lee.’ Capernaum gwizhit deegwiizhik t'igwinyąą chan dzaa shakwaiik'it gwizhit jyaa diinjii shahǫǫhjyaa gaashandaii. \v 24 Jii jyaa nakhwahaihjyaa.” Jesus nyąą, “Zhit juu Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį khit dagakwaiik'it gwizhit gihil'ee kwaa. \v 25 Shoodǫǫhk'įį! Elijah gwandaii gwanaa dąį' Israel nahkat gwizhit tr'injaa vakai' niindhat nąįį gwanlii łyaa t'igwinyąą, izhit dąį' 3½ years datthak ąhtsin kwaa ts'ą' chan lęįį nąįį nankat ihdeengaii. \v 26 Googaa Israel gwats'ą' ch'ihłak eenjit gaa hił'e' kwaa gaa tr'injaa vakai' niindhat ąįį Zarephath gwich'įį, izhit geeghaih kwaiik'it Sidon nahkat izhit gwizhrįh gwats'ą' Elijah hił'e'. \v 27 Elisha t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii gwandaii gwanaa dąį' zhit juu Israel gwich'įį lęįį nąįį gwatthąį' ahjat (leprosy) haa iłts'ik haa khaiinjich'igiighit, gootee ch'ihłak gaa shranąąnjii kwaa, gaa dinjii Naaman oaazhii, Syria nahkat gwats'an ahaa zhrįh shranaazhik.” \p \v 28 Nijin Israel nąįį tr'igiinkhii zheh gwizhit dinjii nąįį jii gwigwiitth'ak dąį' gook'įį goodlit ts'ą', \v 29 ndak nagaakhin ts'ą' Jesus kwaiik'it cheegihiłchįį ts'ą' taih kat gwats'ą' giiyihiłchįį, izhit t'ee kwaiik'it nigwigwiin'ąįį. Tł'eedik gwats'an drihdit'eerookhii giiyuunyąą, \v 30 gaa dinjii gwanlii gwats'an gootee tr'ineezhii. \s1 Ch'ihłan Dinjii Ch'anky'aa Iizųų Vizhit T'iizhik \r Mark 1.21-28 \p \v 31 Ąįįtł'ęę Jesus ts'ą' Galilee nahkat gwizhit kwaiik'it Capernaum k'idik. Zhat Neegwaazhii Drin dąį' Israel nąįį tr'igiinkhii zheh gwizhit dinjii nąįį gǫąąhtan. \v 32 Geegagoolii kwaa gwik'it geech'ǫąąhtan, viginjik nint'aii geh'an. \v 33 Izhit gwizhit dinjii ch'ihłee ch'anky'aa iizųų vizhit, ąįį Jesus ts'ą' khashraa'iintrat, \v 34 “Jesus Nazareth kwaiik'it gwats'an inkhaa, jidii diinanh niindhan? An diihahtsyaa lee t'ini'in? Juu t'iinchy'aa naashandaii! Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an Shroodiinyąą t'iinchy'aa!” \p \v 35 Jesus t'iiyahnyąą, “Didhiinyąą ts'ą' ąįį dinjii vats'an tr'inidii!” ąįį dinjii ch'anky'aa iizųų neet'eeyahnąįį ts'ą' yats'an tr'ineezhii gaa ts'idiiyahthat kwaa. \p \v 36 Datthak gihilghaa ts'ą' t'inihłagaanyąą, “Nats'ahts'ą' yeenjit ginjik di'įį t'inyąą? Ch'anky'aa iizųų nąįį, gaa yik'eegwahthat!” \v 37 Izhit geendih datthak Jesus deezhik gwigwiitth'ak. \s1 Jesus Dinjii Lęįį Nąįį Shrinilii \r Matthew 8.14-17; Mark 1.29-34 \p \v 38 Jesus Israel nąįį tr'igiinkhii zheh gwats'an Simon vizheh gwats'ą' haazhii. Simon vach'ootr'į' iłts'ik ts'ą' łyaa vatthąį' nindhaa, ąįįts'ą' Jesus giiyeenjit akǫǫ t'ahnyą'. \v 39 Yits'ą' haazhii ts'ą' yidehk'it gwik'eevee yits'ą' niinzhii, ts'ą' ts'ik akǫǫ t'ahnyąą, ąįįtł'ęę ts'ik akhayuunyąą. Ąįįtł'ęę zhat ninehjin ts'ą' zhat gooveegwitr'it t'igwihił'ya'. \p \v 40 Gwik'ich'iin'ąįį ąįį tł'ęę, juu dinjii ts'ik nihłehts'į' daazhyaa di'įį, Jesus ts'ą' nagoogiinlii. Datthak ts'ą' danli' haa gookat naanjik, ts'ą' gooveenjit gwinzii neegwaanąįį. \v 41 Ch'anky'aa iizųų nąįį gaa gwich'in lęįį nąįį ts'an tr'iinjil, ts'ą' ch'anky'aa iizųų nąįį zhral haa, “K'eegwaadhat Vidinji' t'inchy'aa! \p Geegiheehkhyaa kwaa geenjit Jesus akǫǫ t'agoovahnyąą, ts'ą' Jesus gahahchįį kwaa goovąh'įį, Christ nilii giiyaandaii geh'an.” \s1 Jesus, Judea Nahkat gwizhit Tr'igiinkhii Gwiłtsąįį \r Mark 1.35-39 \p \v 42 Neeyahkaa gwizhit Jesus kwaiik'it gihłeehaazhii, ts'ą' t'oołii tthan gwats'ą' haazhii. Gwich'in nąįį giiyųųkeegwah'in, ąįįtł'ęę nijin giigwąh'ąįį dąį', neeheedyaa gwits'į' zhak giiyųųntą' gwik'eegwigoonjik. \v 43 Gaa t'agoovahnyąą, “Ch'adanh kwaiik'it gwa'an K'eegwaadhat Veegwinii'ee gwizhit gwandak nizįį eegwahaaldak gwat'aałchy'aa geenjit, K'eegwaadhat gwats'ą' shihił'e'.” \p \v 44 Ąįįtł'ęę Judea nahkat gwizhit Israel nąįį tr'igiinkhii zheh datthak gwizhit gwaandak. \c 5 \s1 Dinjii Dǫǫ Nąįį Jesus Tąįį Gahaajil \r Matthew 4.18-22; Mark 1.16-20 \p \v 1-2 Ch'ihłan Jesus Gennesaret Van khyųų nadhat ts'ą' dinjii lęįį nąįį Vit'eegwijyąhchy'aa viginjik eegoovaagwaandak, gaa łyaa vaa gwiłtł'at gwiizhit tr'ihchoo neekwaii teedhidlit. Łuk kee'in nąįį teegaajil ts'ą' digichihvyaa k'eech'agahtryaa. \v 3 Izhit gwiizhit Jesus, Simon haa vitr'ihchoo eeniinzhii ts'ą' Jesus t'iiyahnyąą, “Nitr'ihchoo gwiintsal ndaavąąhtrit. “Ts'ą' tr'ihchoo zhiinzhii ts'ą' geedan Simon vijyaa chan giihaa gwizhiinjil ts'ą' ndaagiich'iinthaii. Oondaa shrii t'agwahthee tr'ihchoo nagaahłit, gwats'an ąįį dinjii nąįį ts'ą' ginkhii. It'ee iltł'at kwaa ts'ą' ginkhii.” \p \v 4 Giinkhe' ąįįtł'ęę Simon ts'ą', nil'ee ts'ą', t'iiyahnyąą “Chan oondaa hohkwaii ts'ą' chihvyaa chuhłii.” \p \v 5 Akhai' Simon t'iiyahnyąą, “Shigeech'ǫąąhtan, tǫǫ datthak gwiintł'oo łuk keeree'ya' googaa łuk tr'oonjik kwaa. Jyaa diinyąą geh'an, chan chihvyaa chineereheelyaa.” \v 6 Oondaa chan tr'ihchoo neegehiłit digichihvyaa chineegiinlįį. Niighyuk gwahaadhat kwaa ts'ą', ch'ihłak zhit łuk goodlit, ts'ą' chihvyaa khaiinjii łahchy'aa. \fig none|src="cn01875b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 5.6" \fig* \v 7 Ąįįts'ą' gee'at digitsyaa nąįį aanaii agahnyąą ts'ą' tr'ihchoo neekwaii zhit łuk deedigiinlii. Tr'ihchoo nihłaa ts'ą' it'ee shri' nidii ts'ą' khaiinjii gaa chiinlit. \p \v 8-10 Simon deegwii'in t'igwii'in gwiky'aanjik dąį' Jesus ts'ą' nikiigwiintthaii t'ee t'iiyahnyąą, “Łyaa K'eegwaadhat inlii, dinjii nizįį ihłii kwaa gwiizhit jaghaii naa hihłyaa t'iinyąą gaashandaii kwaa! “Łuk lęįį goonjik geenjit James, John, gooti' Zebedee chan ts'ą' digijyaa nąįį haa łyaa geegagoolii kwaa giveenjit t'igwiizhik.” Akhai' Jesus, Simon Peter t'ahnyąą, “Nanjat kwaa, juk gwats'an dinjii nąįį teegwahąhdal t'oonchy'aa, łuk teegǫhjii gwik'it.” \p \v 11 Teegaajil dąį' jidii datthak akhagoonyąą ts'ą' Jesus tąįį gahaajil. \s1 Jesus Dinjii Iłts'ik Shrininlik \r Matthew 8.1-4; Mark 1.40-45 \p \v 12 Ch'ihłok Jesus ąįį kwaiik'it dhidii izhit dinjii ch'ihłak ąįį vatthąį' ahjat (leprosy) haa iłts'ik. Nijin Jesus niił'in dąį', dinin haa yats'ą' nikiigwiintthaii ts'ą' jyaa diyahnyąą. “Shik'eegwaadhat, geet'iindhan ji' shats'ą' tr'iinjii!” \p \v 13 Jesus yakak naanjik ts'ą' t'inyąą. “Jyaa dihthan t'oonchy'aa ąįįts'ą' juk it'ee nakat gweheezyaa! “Zhat łąą vakat gwinzii neegahoodlit.” \v 14 Jesus jyaa diyahnyąą, “Ch'ihłak gaa haagwandak shrǫ' gaa giinkhih ts'ą' hinkhaii ts'ą' nakat gwinzii neegahoodlit vats'ą' googwąąhch'in. Ąįįts'ą' Dęhtły'aa Choh zhit Moses deegweheenjyaa goo'aii nyąą gwik'it t'ini'in.” \p \v 15 Gaa Jesus deezhik vagwandak goodlit ts'ą' dinjii lęįį giiyuuhaaky'aa ts'ą' goots'ą' tr'iheendal eenjit giits'ą' hijyaa. \v 16 Gaa adan ąįį t'oohłii dinjii kwaa gwa'an gwits'eehidik ts'ą' khagidiinjii. \s1 Jesus Dinjii K'ęhdik Dhidlit Shrininlik. \r Matthew 9.1-8; Mark 2.1-12 \p \v 17 Ch'ihłan drin Jesus geech'ǫąąhtan gwiizhit, Galilee chan ts'ą' Judea nahkat chan ts'ą' Jerusalem gwats'an kwaiik'it gwatsal datthak gwats'an Pharisee chan ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį datthak zhat giilk'ii. Jesus ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa vat'aii vaa-nilii, iłts'ik nąįį yaa shrineeheelyaa eenjit. \v 18-19 Izhit gwiizhit dinjii lat nąįį dinjii ch'ihłak k'ęhdik dhidlit ąįį dehk'it doodii gwiizhit neegahahchik, ąįįts'ą' Jesus eeghaii nigiihiłchįį gaa tr'ihkhit zheh gwizhit dinjii gwanlii ts'ą' khyų' gindeiinvyaa k'it k'ii'an nihdeegiiyąąhchįį. Ąįįts'ą' zheh gwakat deegiiyiłchįį gwats'an k'iidąą geeyeechy'a' k'iizhak dinjii tee Jesus eeghaii neegiiyąhchįį. \v 20 Nijin Jesus deegwahtł'oo giik'injiighit gwiky'aanjik dąį' ąįį dinjii jyaa ahnyąą, “Shijyaa, natr'agwaanduu oo'an gwahaadlii.” \p \v 21 Jii kwaii datthak geh'an ąįį Pharisee chan ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį haa jyaa dinihłagaanyąą, “Jii juu dinjii nilii Vit'eegwijyąhchy'aa jyąhts'ą' hił'ee kwaa t'inyąą? Dinjii ch'ihłak gaa duuyeh gwik'it t'ii'in gaa Vit'eegwijyąhchy'aa ji' gwizhrįh diitr'agwaanduu diineenjit oo'an gweheelyaa!” \p \v 22 Jesus jyaa deegiindhan goovandaii ts'ą' jyaa goovahnyąą, “Jaghaii jyąhts'ą' geenjit ninjich'ǫhthat? \v 23 Jidii shrit t'igwehee'yaa ąįį gogwantrii kwaa? Dinjii atr'agwaanduu oo'an gwireheelyaa akwat dinjii k'ęhdik dhidlit shrineereheelyaa? \v 24 Juk nakhwats'ą' googwahaałkyaa, nats'ąą Gwidinji' ihłii ts'ą' gwatr'agwaanduu oo'an gwihihłyaa geenjit.” Ąįįts'ą' ąįį dinjii k'ęhdik nilii ąįį t'ahnyąą, “Ndak nineenjii ts'ą' nidęhk'it oo'an nizheh gwits'eegwihiin'ąįį!” \p \v 25 Zhat łąą ąįį dinjii goovandah ndak ninehjin ts'ą' didehk'it oo'an dizheh gwits'eehaa'ąįį. Vit'eegwijyąhchy'aa deehiił'e' ts'ą'. \v 26 Łyaa geegagoolii kwaa gooveenjit t'igwiizhik! Datthak naajat haa Vit'eegwijyąhchy'aa deegihiił'ee ts'ą' jyaa diginyąą, “Łyaa geegwaroolii kwaa. Juk drin diinandah t'igwiizhik!” \s1 Levi, Jesus Vitsyaa Dhidlit \r Matthew 9.9-13; Mark 2.13-17 \p \v 27 Jii ąįįtł'ęę, Jesus kwaiik'it gihłeehoozhii akhai' tax eenjit laraa oonjii nilii Levi oaazhii zhat gwa'an dhidii nah'in ts'ą' jyaa diyahnyąą, “Shatąįį hinkhaii.” \fig Jii t'ee Matthew, Levi chan oaazhii.|src="cn01691b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 5.27" \fig* \v 28 Levi ndak niinzhii ts'ą' zhat jidii datthak akhoonyąą ts'ą' yaahaazhii. \p \v 29 Ąįįtł'ęę Levi ąįį Jesus eenjit gwintł'oo ch'arehee'aa gwiłtsąįį, zhat chan tax eenjit laraa oonjii lęįį nąįį ąįįts'ą' ch'izhii dinjii lęįį nąįį chan zhat goovaa neech'aga'aa. \v 30 Ąįį Pharisee chan ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį Jesus vitsyaa nąįį ts'ą' gitr'igii'ee haa googaahkat, “Jaghaii nakhwan chan ts'ą' Jesus haa tax eenjit laraa oonjii nąįį ts'ą' zhit gwa'an dinjii vatr'agwaanduu gwanlii nąįį haa neech'oh'aa t'akhwa'in?” \p \v 31 Akhai' Jesus jyaa goovahnyąą, “Juu dinjii gwinzii gwandaii dinjii k'ahaanjii t'aahchy'aa kwaa t'oonchy'aa. Juu iłts'ik nąįį zhrįh. \v 32 Dinjii nizįį nąįį gootr'agwaanduu gweheelyaa gwits'į' eenjit dzaa gwats'ą' hoiizhii kwaa t'oonchy'aa gaa zhit juu vatr'agwaanduu gwanlii nąįį eenjit t'ishi'in.” \s1 Adach'agaa'aa Kwaa Geenjit Ch'agoahkat \r Matthew 9.14-17; Mark 2.18-22 \p \v 33 Jesus t'agahnyąą “Zhit John gweedhaa datthak vitsyaa chan ts'ą' Pharisee gootsyaa nąįį haa adach'agaa'aa kwaa ts'ą' khadigigiinjii gaa nan nitsyaa nąįį adach'agaa'aa gwiizhit jak chų' chan giinįį.” \p \v 34 Jesus t'agoovahnyąą, “Zhit juu goohaanjik zhat dhidii gwiizhit zhat vijyaa nąįį gooch'arahah'aa kwaa shrǫǫ niindhan? Łyaa duuyeh! \v 35 Gaa nijin drin dinjii goohaanjik gihłeerihiłchįį ji' t'ee duuyeh ch'aga'aa gooveenjit goo'aii.” \p \v 36 Jesus jii gwandak zhit haa geegoovąąhtan, “Dinjii ch'ihłak gaa duuyeh ik k'eejit łahchy'aa ts'ą' ik ch'aa kat k'anaahkaii t'oonchy'aa. Jyaa diizhik ji' zhit ik k'eejit ąįį iizųų hahtsyaa ts'ą' zhit ik ch'aa kat gwinzii vigweheechy'aa kwaa. \v 37 Ąįį gwik'it chan dinjii ch'ihłak gaa duuyeh jak chų' nizįį ąįį jak tyah ch'aa zhit yinjaa t'oonchy'aa, jyaa diizhik ji', zhit jak chų' nizįį ąįį jak tyah ch'aa łeehahch'aa ts'ą' jak chų' an heelyaa gwiizhit jak tyah iizųų hahtsyaa. \v 38 Ąįį geh'an jak chų' nizįį ąįį jak tyah k'eejit zhit gwizhrįh tr'iheenjaa goo'aii. \v 39 Ąįįts'ą' chan ch'ihłak gaa duuyeh jak chų' jat eenį' tł'ęę jak chų' k'eejit dinįį t'oonchy'aa. ‘Jak chų' jat ąįį gwandaa nizįį!’ jyaa yahnyąą.” \c 6 \s1 Jesus Vitsyaa Nąįį Neegwaazhii Drin gwizhit Tr'agogwah'in. \r Matthew 12.1-8; Mark 2.23-28 \p \v 1 Ch'ihłan Neegwaazhii Drin Jesus, vitsyaa nąįį haa gwanzhįh tł'oo li' nahshii gwa'an geedaa. Gwiizhit vitsyaa nąįį dagantł'ee tł'oo li' nahshii tee giitee gihłeegwigwihilii ąįįtł'ęę giiyaajyaa. \fig Jii t'ee gwanzhih tł'oo li' wheat t'inchy'aa.|src="HK00099B.TIF" size="col" copy="©The British & Foreign Bible Society" ref="St. Luke 6.1" \fig* \v 2 Jesus vitsyaa nąįį gwanzhįh tł'oo li' gaajyaa. Pharisee nąįį googwąąh'in ts'ą' t'agoogahnyąą, “Jaghaii juk drin tr'agoh'in? Jyąhts'ą' gwik'injiriighit kwaa t'oonchy'aa.” \p \v 3 Jesus t'agoovahnyąą, “Yeenii David chan ts'ą' juu yaa nilii nąįį haa goozhit gwiłts'ik dąį' deegiizhik ąįį Dęhtły'aa Choh zhit geenjit deegwinyąą ganoondaii? \v 4 David ąįį zheh gwadhah vizhit kharigidiinjii dehk'it goo'aii izhit nihdeiinzhii ts'ą' łųhchy'aa Shroodiinyąą iin'al ąįįtł'ęę yalat chan yaa nilii nąįį goovantł'ahtsit. Jyaa digwehee'yaa kwaa goo'aii ts'ą' giinkhih nąįį zhrįh ya'aa gaandaii googaa gwik'it t'iizhik.” \p \v 5 “Shįį Gwidinji' t'ihchy'aa ąįį geh'an dinjii nąįį Neegwaazhii Drin deegoo'ya' goovoihnyąą gwik'it t'igihee'yaa goo'aii.” \s1 Jesus, Dinjii Vanli' Iłchįį Dhidlit ts'ą' Tr'iinjik. \r Matthew 12.9-14; Mark 3.1-6 \p \v 6 Ch'adanh Neegwaazhii Drin gwiizhit Jesus Israel nąįį tr'igiinkhii zheh nihdineezhii, ts'ą' geech'ǫąąhtan akhai' izhit gwizhit dinjii shriits'ąįį vanli' iłchįį dhidii. \v 7 Pharisee chan ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį (Scribes) haa chan zhat giilk'ii ts'ą' giik'aahtii, Neegwaazhii Drin zhit dinjii vanli' shrineeheelyaa ji' geenjit, jyaa diizhik ji' gwiizųų t'ii'in giihaanjyaa geenjit. \v 8 Gaa ąįį Jesus deegiindhan goovandaii ts'ą' ąįį dinjii vanli' iłchįį dhidlit t'ahnyąą “Aanaii dzaa gwatł'an shats'ą' hinkhaii.” Ąįį dinjii yeeghaii niinzhii tł'ęę dinjii nąįį oahkat, \v 9 “Dęhtły'aa Choh zhit gwa'an nik'ee Neegwaazhii Drin gwizhit gwits'eediireen'yaa nik'ee geenjit gwadanakhwatł'oo? Jidii shrit t'igwehee'yaa, dinjii ts'ireheenjyaa akwat ts'arahaatthaa? Dinjii viheekwaa gwits'į' gadarahahchyaa akwat dinjii ęhdaa tr'igwirehee'aa?” \v 10 Jesus dinjii nąįį datthak tee gwąąh'in ts'ą' ąįį dinjii vanli' iłchįį dhidlit t'ahnyąą, “Nanleetth'ak kwaii nihky'aa oonjii.” Ąįį dinjii jyaa diizhik ts'ą' vanli' nizįį neekhwadlit. \p \v 11 Pharisee nąįį łyaa gook'įį gwanlii ts'ą' Jesus deegahah'yaa geegiginkhii. \s1 Jesus Ditsyaa Nąįį Teegwįłjik \r Matthew 10.1-4; Mark 3.13-19 \p \v 12 Izhit zhat dąį' Jesus ąįį khadigiheejyaa eenjit taih kat gwats'ą' haazhii, ąįįts'ą' tǫǫ datthak K'eegwaadhat ts'ą' khagideedi'. \v 13-16 Gineech'ahoo'ąįį tł'ęę ditsyaa nąįį aanaii ahnyąą, ts'ą' 12 nąįį gootee gwats'an tr'iinlii. Jii nąįį t'ee Jesus Tr'ihił'e' nąįį goovahnyąą: Simon vachaa Andrew; James, John, Philip, Bartholomew, Matthew, Thomas; Alphaeus vigii James chan; ch'izhii Simon ąįį Zealot nilii chan; Judas vigii James chan; Judas Iscariot t'ee Jesus gwintł'eehahchyaa ąįį chan. \s1 Jesus Geech'ǫąąhtan ts'ą' Vit'igwiin'ee Nąįį Shrinilii \r Matthew 4.23-25 \p \v 17 Jesus taih kat k'iidąą goovaaneehoozhii ts'ą' ditsyaa lęįį nąįį haa gwaląįį kat nadhat. Jerusalem, Judea nahkat gwats'an dinjii lęįį nąįį chan zhat dilk'ii, Chųų choh vee gwats'an kwaiik'it Tyre ąįįts'ą' Sidon gwats'an chan. \v 18 Giiyuuhaaky'aa ts'ą' chan goots'ą' tr'iheendal eenjit chan. Zhit juu vizhit ch'anky'aa iizųų t'inchy'aa nąįį chan ts'ą' tr'iinjik. \v 19 Juu nąįį datthak giikat nahaandal geetr'agogwah'in, vat'aii łyaa nint'aii ts'ąįį shrineegaanjii. \s1 Jesus Shroonchy'aa akwat Tr'igwidii haa Eech'ǫąąhtan \r Matthew 5.1-12 \p \v 20 Jesus ditsyaa nąįį nah'in ts'ą' t'inyąą, \q1 “Nakhwatee juu neeshraahchy'aa nąįį shoo ǫhłįį, \q2 ąįį K'eegwaadhat Veegwinii'ee vats'an ǫhłįį! \q1 \v 21 “Juk juu nakhwatee vizhit gwiłts'ik nąįį shoo ǫhłįį, \q2 nakhwantł'eech'ahaachaa t'oonchy'aa! \q1 “Juk juu nakhwatee itree nąįį shoo giheelyaa, \q2 hohdlaa t'oonchy'aa! \q1 \v 22 “Dinjii nakhwatr'ii'ee, \q2 nakhwadraii ch'aha'ąįį kwaa ts'ą' gwiizųų nakhwats'ą' ginkhii ts'ą' ohsųų nakhwahnyąą gaa shoo ǫhłįį; \q2 Gwidinji' ihłii, shik'injuhkhit geh'an. \p \v 23 Jyąhts'ą' nats'ą' t'igwii'in dąį', shoh haa ch'oodzaa, zheekat gwizhit nakhweenjit gwinzii gwiintsii goo'aii! Yeenii goolak nąįį Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį ts'ą' jyaa digee'ya' geh'an! \q1 \v 24 “Nakhwatee juu valaraa gwanlii nąįį nakhweenjit gwigweheetrii, \q2 shroonchy'aa gwizhit gwizhrįh gǫhdaii chy'aa ndaagwąą'ąį'! \q1 \v 25 “Nakhwatee juu gwintł'oo ch'a'aa nąįį nakhweenjit gwigweheetrii, \q2 Nakhwazhit gwahahts'ik. \q1 “Juk juu dlok haa azhral nąįį nakhweenjit gwigweheetrii, \q2 tr'agohohdii ts'ą' chan hohtree t'oonchy'aa! \q1 \v 26 “Nakhweenjit gwigweheetrii, nijin dinjii nąįį datthak gwinzii nakhweeginkhii ji', \q2 yeenii goolak nąįį jyąhts'ą' t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii adaa'įį nąįį jyaa dagąįįnyą'!” \s1 Nakhwatr'ii'ee Eet'ohthan \r Matthew 5.38-48; 7.12a \p \v 27 Gaa juu nakhwatee shįįtth'ak nąįį, nakhwats'ą' giihkhii shoodǫǫhk'įį. Juu nakhwats'ą' gwił'ąįį nąįį eet'ohthan, ts'ą' juu nakhwatr'ii'ee nąįį ts'ą' ohsįį. \v 28 Juu nakhwadiveegwiizųų ji' niindhan nąįį nihk'it gooveenjit gwinzii ninjich'ǫhthat ąįįts'ą' juu ts'anakhwaahthat nąįį eenjit khagadǫhjii. \v 29 Ch'ihłee ninin nak'ah naat'an ji', ch'angwąhts'ąįį chan neenat'an. Ch'ihłee nach'ada'ik oonjik ji', zhak khii ni'ik chan vantł'ąhtsuu. \v 30 Ch'ihłee nats'an k'aiich'ii yiindhan ji', vintł'eeyiin'ąįį; ch'ihłee nats'an k'aiich'ii oonjik ji', shintł'ineeroo'aa doiinyą' shrǫ'! \v 31 Ch'ihłee nats'ahts'ą' nats'ą' dinjii oolį' oiinyąą gwik'it vats'ą' dinjii inlii. \p \v 32 “Zhit juu dinjii neet'iindhan nąįį zhrįh eet'iindhan ji', jaghaii geenjit narahah'aa? Juu tr'agwaanduu tr'agwah'in nąįį gaa jyaa diginchy'aa. \v 33 Ąįįts'ą' juu nats'ą' nizįį nąįį zhrįh ts'ą' inzii ji', jaghaii geenjit narahah'aa? Juu tr'agwaanduu tr'agwah'in nąįį gaa jyaa diginchy'aa. \v 34 Ąįįts'ą' juu shineegwahahtsyaa oiinyąą nąįį zhrįh eech'idiintł'oo ji', jaghaii geenjit narahah'aa? Juu tr'agwaanduu tr'agwah'in nąįį gaa ch'izhii tr'agwaanduu tr'agwah'in nąįį eech'adagantł'oo dąį', daanchy'aa gooveedagaantł'oo aanchy'aa shintł'ineeroo'aa giindhan. \v 35 Nakwaa! Juu nats'ą' gwił'ąįį nąįį eet'ohthan ts'ą' goots'ą' ohsįį. Gooveech'idiintł'oo ts'ą' noihjii yuunyą' shrǫ'! Zheekat gwizhit gaayiigootsąįį neenjit gwehee'aa, ts'ą' dakhii Vit'eegwijyąhchy'aa choh Vidinji' hohłyaa. Ąįįt'ee zhit juu iizųų ąįįts'ą' juu mahsį' niindhan kwaa nąįį ts'ą' nizįį t'arahnyąą. \v 36 Dinjii neeshraahchy'aa ohnyąą, zheekat Nakhwati' neeshraahchy'aa niindhan di'įį gwik'it.” \s1 Dinjii Nats'ąą Deerooheenjyaa Goo'aii \r Matthew 7.1-5 \p \v 37 “Dinjii nakhweenjit oozųų shrǫ', ąįį ji' t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa chan jyaa nakhooheenjyaa kwaa; dinjii gwiizųų gwats'ą' gwantł'eedǫhchyaa shrǫ', ąįį ji' Vit'eegwijyąhchy'aa chan gwik'it jyaa danakhwahah'yaa kwaa; dinjii nakhwats'ą' iizųų gaa nihk'it veenjit oo'an gahohłii, ąįį gwik'it Vit'eegwijyąhchy'aa chan nakhwatr'agwaanduu nakhweenjit oo'an gweheelyaa. \v 38 Vit'eegwijyąhchy'aa nakhwantł'eegwilii gwik'it nakhwant'ee gwantł'eegohłii. Łyaa gwintsii nantł'eech'ahahchaa ts'ą' gaa nandaa t'agwahaanchy'aa dinjii intł'eehaandal googwahtsii chan Vit'eegwijyąhchy'aa nintł'eehaandal.” \p \v 39 Ąįįts'ą' Jesus jii gwandak zhit geegoovąąhtan, “Dinjii vandee kwaa duuyeh ch'izhii dinjii vandee kwaa nee'aa t'oonchy'aa. Jyaa diizhik ji' nihłaa ts'ą' nanzhit gweedii t'eegahaadhal t'oonchy'aa. \v 40 Juu geerǫąąhtan ąįį duuyeh ąįį juu geeyųąąhtan andaa gaandaii t'oonchy'aa, gaa juu geerǫąąhtan, ąįį gǫąąhtan ndaanaahjik ji' ąįį geech'ǫąąntan k'it t'iheechy'aa. \p \v 41 “Jaghaii nachaa vandee zhit gał nah'in, gwiizhit nandee ąįį zhit traa eenjit k'eegwiichy'aa t'ini'in kwaa? \v 42 Nats'ąą nachaa jyaa vahaiinjyaa, ‘Shachaa, nandee zhit gałgihłeehoihchyaa,’ diinyąą gwiizhit nandee zhit traa ąįį nah'in kwaa. Dinjii nizįį adaa'įį nąįį! Nan tr'ookit nandee zhit traa gihłeehinchįį ąįįtł'ęę gwinzii naa gweech'in tł'ęę nachaa vandee zhit gałkhaneiinchįį.” \s1 Gwanzhįh Vakat Jak nahshii \r Matthew 7.16-20; 12.33-35 \p \v 43 “Jak t'an nizįį duuyeh jak iizųų vakat nahshii t'oonchy'aa, ąįį gwik'it jak t'an iizųų duuyeh vakat jak nizįį nahshii. \v 44 Jidii gwanzhįh vakat gwąąhshii tthak nats'ahts'ą' jidii jak vakat nahshii vaagwiindaii. Duuyeh khoh dachan kat Figs tr'ąąhtsii, ąįį gwik'it duuyeh khoh dachan kat jak choh (grapes) tr'ąąhtsii t'oonchy'aa. \fig Jii kwaii fig|src="hk00089b.tif" size="col" copy="©The British & Foreign Bible Society" ref="St. Luke 6.44" \fig*\fig Jak choo|src="hk00111b.tif" size="col" copy="©The British & Foreign Bible Society" ref="St. Luke 6.44" \fig* \v 45 Dinjii nizįį ąįį vidrii zhit gwats'an gwinzii tr'igwijyaa. Dinjii iizųų ąįį chan vidrii zhit gwats'an gwiizųų tr'igwijyaa. Dinjii vidrii zhit doonchy'aa k'iighai' ginkhii t'igwinyąą.” \s1 Dinjii Neekwaii Zheh Gwahtsii Giinlii \r Matthew 7.24-27 \p \v 46 “Jaghaii zhyaa, ‘Shik'eegwaadhat, Shik'eegwaadhat,’ shohnyąą gwiizhit deenakhwaihnyąą gwik'it t'akhwa'in kwaa? \v 47 Juu shats'ą' haazhii, ts'ą' shiginjik oołk'įį ts'ą' shik'eegwahthat, ąįįt'ee jidii dinjii nilii nakhwaagwahaldak. \v 48 Dinjii zheh gwiłtsąįį k'it t'inchy'aa. Nanzhit niighit khagwiindhat izhit kii kat zheh nigwiin'ąįį. Chųų ndak t'iizhik ts'ą' chųų viniitthak gaa needagwaanaii kwaa. Gwinzii gwakat deegwaa'aii geh'an. \v 49 Gaa juu shiginjik oołk'įį ts'ą' gwik'it t'ii'in kwaa, ąįįt'ee dinjii zhyaa nankat k'ii'an zheh gwiłtsąįį k'it veegoo'aii. Nijin chųų gwakat t'iizhik dąį' khan needagwaanaii. Łyaa gwint'aii needagwaanaii!” \c 7 \s1 Jesus, Roman Niveet'ah'in Kheihkwaii Vitsyaa Ineegwahdaii \r Matthew 8.5-13 \p \v 1 Nijin Jesus deeheenjyaa goo'aii datthak gwik'it t'iinyą' ąįįtł'ęę kwaiik'it Capernaum kwaiik'it gwats'ą' haazhii. \v 2-3 Izhit kwaiik'it gwizhit Roman niveet'ah'in kheihkwaii, nijin Jesus eegwiitth'ak dąį', Israel kįh dilk'ii nąįį yits'ą' hił'e', ts'ą' Roman niveet'ah'in kheihkwaii vitsyaa łyaa gwint'aii iłts'ik ts'ą' vats'ą' hinkhaii ts'ą' veenjit gwinzii neegwąhtsii giihaanjyaa eenjit. \v 4-5 Jesus ts'ą' gahaajil ts'ą' giits'ą' tr'igwidii haa giiyųąhkat, “Ąįį łyaa Israel Gwich'in nąįį datthak eet'iindhan ts'ą' tr'igiinkhii zheh gaa diineenjit gwiłtsąįį t'iinchy'aa. Izhit kwaii geh'an vats'ą' tr'ihiindal geenjit nat'aahchy'aa t'iinchy'aa.” \p \v 6 Ąįįts'ą' Jesus goovaahaazhii. Roman niveet'ah'in vizheh gwats'ą' nahgwan geedaa gwizhik Roman niveet'ah'in vijyaa nąįį yits'ą' chiinjil ts'ą' t'iiyahnyąą. “Shalak, gwahkwaa zhyaa nihdeiinkhaii. \v 7-8 Tr'ihkhit nahoł'ee ts'ąįį shizheh nihdeehinhaa gaa gitr'ih'ee ąįįts'ą' shįį chan nats'ą' hihshyaa eenjit dinjii nizįį ihłii kwaa. Dinjii shats'ą' k'eegwaadhat gwanlii ts'ą' shįį chan dinjii vats'ą' k'eegwaldhat nąįį gwanlii t'oonchy'aa. Jii niveet'ah'in dinjii ch'ihłak jyaa vakhaihjyaa, ‘T'ohłii neehindii!’ ts'ą' t'ohłii neeheedyaa. Ch'izhii niveet'ah'in dinjii chan jyaa vakhaihjyaa, ‘Aanaii!’, ąįįts'ą' shats'ą' heekhaa. Zhit juu khit shitsyaa sheetr'agwąh'in chan jyaa vakhaihjyaa, jyaa deeni'in ąįįts'ą' jyaa deeni'in vaihnyąą gwik'it t'ihee'yaa.’” \p \v 9 Jesus łyaa geegoolii kwaa nijin gwiitth'ak dąį'. Juu vatąįį adaa nąįį ts'ą' neediil'ee ts'ą' t'agoovahnyąą, “Łi' haa ch'ihłok gaa jyaa deegwahtł'oo shik'injiriighit gaashandaii kwaa, Israel gwich'in nąįį gaa reh.” \p \v 10 Roman niveet'ah'in vijyaa nąįį oo'an neegahoojil dąį' ąįį Roman niveet'ah'in vitsyaa veenjit gwinzii neegahoodlit. \s1 Jesus, Tr'injaa Vigii Tsyaa Ineegwahdaii \p \v 11 Ąįįtł'ęę niighit kwaa Jesus oodak kwaiik'it Nain gwats'ą' haazhii, dinjii lęįį nąįį chan ts'ą' Vitsyaa nąįį haa chan giiyaahaajil. \v 12 It'ee łąą kwaiik'it nihdeegihijyaa gwiizhit tsyaa niindhat ąįį giheetsii eenjit chagahahchįį. Ąįį tr'injaa vakai' chan gwehkįį niindhat ts'ą' chan jii tsyaa niindhat chan it'ee zhrįh vigii nilii. \v 13 Nijin K'eegwaadhat Jesus yąąh'in dąį' łyaa gwantł'oo neeshraahchy'aa yuunyąą ts'ą' t'iiyahnyąą, “Intree kwaa!” \v 14 Ąįįts'ą' yits'ą' haazhii ts'ą' yidachantyąą kat naanjik, ąįį juu yidachantyąą gee'aa nąįį khaihłan nigiilzhii nagaanaii. Jesus t'iiyahnyąą, “Shalak, ndak dhindii!” \v 15 Ąįį tsyaa niindhat khakee'ąįį ts'ą' khaginkhee. Jesus yahan intł'ineeyahchįį. \p \v 16 Juu nąįį datthak gihilghaa ąįįts'ą' K'eegwaadhat hil'ee agahnyąą. “Jii dinjii łi'haa hil'ee ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii t'inchy'aa! Diik'eegwaadhat dinjii nąįį neehahshii eenjit diits'ą' haazhii.” \p \v 17 Jii Jesus deezhik Judea nahkat nihky'aa nankat datthak vagwandak goodlit. \s1 John Chųų gwats'an Ąhtsii Nilii ąįį Vats'an Tr'ihił'e' Nąįį. \r Matthew 11.2-19 \p \v 18 John vitsyaa nąįį Jesus dee'in datthak eenjit giiyaagwaandak ąįįtł'ęę gootee neekwaii nąįį aanaii ahnyąą. \v 19 Ąįį nąįį Diik'eegwaadhat Jesus ts'ą' goovihił'e' jii giiyuuhaahkat eenjit, “Nan lee John k'eehindik nahnyąą chy'aa lee t'inchy'aa? Akwat ch'izhii dinjii lee t'arahnyąą?” \p \v 20 Nijin Jesus ts'ą' tr'igin'oo dąį' jii giiyųąhkat, “John chųų gwats'an ąhtsii nilii nats'ą' diihił'e', naroohaahkat eenjit ‘Nan lee k'eehindik nahnyąą chy'aa lee t'inchy'aa? Akwat ch'izhii dinjii geerooheelyaa lee t'agwarahnyąą?’” \p \v 21 Izhit zhat gwiizhit Jesus, dinjii ts'ik daazhyaa haa iłts'ik nąįį, ąįįts'ą' juu vizhit ch'anky'aa iizųų nąįį datthak shrinilii. Zhit juu vandee kwaa nąįį chan haa gweech'in neegwąhtsii. \v 22 Jesus, John vitsyaa nąįį t'ahnyąą “Oo'an neegahoo'oo ts'ą' jii jidii gǫǫh'ya' ts'ą' jidii dohtth'ak geegǫǫndak. Juu vandee kwaa nąįį chan gwah'in niłtsąįį. Juu neehidik kwaa nąįį chan juk neehiidal. Juu vatthąį' ahjat (leprosy) haa iłts'ik nąįį chan gookat ch'akwaa. Juu vidzii gwakwaa nąįį chan juk ch'iitth'ak. Juu niindhat nąįį chan neegogwandaii. Ąįįts'ą' Gwandak Nizįį chan neeshraahchy'aa nąįį ts'ą' geerǫąąhtan \v 23 Juu łyaa shik'injiighit duuyeh shihłeehidii nąįį haa shrigweheechy'aa!” \p \v 24 John vitsyaa nąįį neegahoo'oo ąįįtł'ęę Jesus dinjii lęįį nąįį ts'ą' nadhat ts'ą' John eegoovaagwaandak, “Nijin oo'ok nangwinjir John vats'ą' noojil dąį', jidii hǫǫh'yaa gwich'in nohthan? Tł'oo ts'ik tsal ahtr'aii yichik hǫǫh'yaa nohthan? \v 25 Jidii hǫǫh'yaa eenjit t'akhwa'in? Dinjii gwach'aa zų' naazhii hąąh'yaa eenjit lee? Łyaa juu jyąhts'ą' nagwaazhii nąįį t'ee zhee gwachoo gwihil'ee gwizhit gwizhrįh gooraah'in t'oonchy'aa. \v 26 Shaagwandak, jidii hąąh'yaa eenjit t'ini'in? Dinjii Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii hąąh'yaa eenjit lee? Aahą', nakhwaagwahaldak, ąįį k'it t'inchy'aa dinjii andaa veegoo'aii nǫh'ya' t'oonchy'aa. \v 27 Ąįį John t'ee Dęhtły'aa Choh zhit jyąhts'ą' veerigiinkhe', ‘Sheenjit tr'ihił'e' nilii, Vit'eegwijyąhchy'aa nyąą, nakhwadeets'ii nahałchyaa, nakhweenjit shrigweheelyaa eenjit.’ \v 28 Nakhwaagwahaldak,” Jesus nyąą, “Dinjii gwandaii ch'ihłak gaa yandaa ts'ą' veegoo'aii kwaa, gaa juu K'eegwaadhat Veegwinii'ee gwizhit jyaa dagwahtł'oo veegoo'aii kwaa nąįį giiyandaa ts'ą' gooveegoo'aii.” \p \v 29 Zhit dinjii datthak ąįįts'ą' dinjii tax eenjit laraa oonjii nilii nąįį giiyiitth'ak, geedan it'ee Vit'eegwijyąhchy'aa k'eegwigwiłthat geh'an John goots'an chųų iłtsąįį. \v 30 Gaa zhit Pharisee nąįį chan ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį Vit'eegwijyąhchy'aa doo'ya' goovoonyąą ąįį gwits'į' t'iginchy'aa ts'ą' John goots'an chųų ąhtsii gitr'igii'ee. \p \v 31 “Juk gweendaa gwidinjii nąįį nats'ąą gook'it teech'igihihkhyaa? Jidii k'it t'inchy'aa dinjii ginlii? \v 32 Zhit gwa'an gwadal tr'ookwat dehk'it goo'aii gwa'an tr'iinin dilk'ii k'it t'iginchy'aa. Oo'an nihts'ą' gazhral ts'ą' jyaa nihłagaanyąą, ‘Nihłeegwarahchįį gwich'ilik nakhweenjit ach'araahłii gaa ch'oodzaa kwaa. Dinjii anarahjii gwich'ilik nakhweenjit ach'araahłii gaa ohtree kwaa.’ \v 33 Nijin John chųų gwats'an ąhtsii nilii ąįį k'idik dąį' adach'agaa'aa kwaa ts'ą' jak chų' chan dinįį kwaa gwiizhit jyaa davohnyąą, ‘Zhit vizhit ch'anky'aa iizųų dhidii!’ \v 34 Gwidinji' k'idik ts'ą' ch'in'al ts'ą' ch'eenį' ąįįtł'ęę jyaa vaiinyą', ‘Jii dinjii nǫh'in! Gwintł'oo chan ch'a'aa ts'ą' chan gwintł'oo chan ch'iinįį. Dinjii tax eenjit laraa oonjii nąįį chan ts'ą' tr'aanduu nąįį jyaa nilii.’ \v 35 Gaa juu gwizhit gwandaii ts'ą' gwik'it t'igii'in nąįį t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa vigwizhi' łi'didlii gahtsik.” \s1 Jesus, ąįį Pharisee Dinjii Simon Oaazhii Vizheh Noozhii. \p \v 36 Pharisee dinjii ch'ihłak ąįį Jesus yaaneech'ihee'aa eenjit aanaii ahnyąą. Jesus ąįį yizheh gwats'ą' haazhii ts'ą' ch'ihee'aa eenjit gat'ąąnchįį. \v 37 Tr'injaa ch'ihłak vatr'agwaanduu gwanlii ąįį Jesus t'ee Pharisee vizheh neech'a'aa gwinyąą gwiitth'ak ąįįts'ą' zhat gwats'ą' haazhii, Alabaster tyah zhit gwanzhįh chų' gwinzii vagwaatsan chan neeha'ak. \v 38 Jesus gat'ąąnchįį gwiizhit yakwai' ant'ii niinzhii ts'ą' itree. Vitree chų' Jesus vakwai' kat daa'il ąįįts'ą' dikiighai' haa yach'ahjii ts'ą' yakwai' naats'ų' ąįįtł'ęę ąįį gwanzhįh chų' yakat t'inlik. \v 39 Nijin ąįį Pharisee gwąąh'in dąį', adats'ą' niinjich'adhat, “Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii, gaa jii tr'injaa iizųų nilii yaandaii kwaa.” \p \v 40 Jesus khaginkhee ts'ą' t'iiyahnyąą, “Simon, jii naagwahaaldak.” \p “Aahą', shigeech'ǫąąhtan shaagwandak.” \p \v 41 “Jii gwandak eenaagwahaldak, Dinjii neekwaii nąįį laraa geedantł'oo nilii ąįį laraa gooveedaantł'oo. Ch'ihłak $500 denarius eedąąntł'oo. Ąįįts'ą' ch'ihłak chan $50 denarius. \v 42 Nihłaa ts'ą' laraa gii'įį kwaa geh'an khyų' giineegookwat, ąįįts'ą' ąįį laraa gooveedaantł'oo shineegohkwat gwat'oohchy'aa kwaa goovahnyąą. Juu shrit ch'andaa ąįį dinjii laraa gooveedaantł'oo eet'igehęęnghyaa li'?” \p \v 43 Akhai' Simon t'inyąą, “Duulee ąįį juu ch'andaa gwats'ą' gaandaii reh.” \p “Łyaa t'iinyąą!” Jesus yahnyąą. \v 44 Ąįįtł'ęę ąįį tr'injaa ts'ą' neediil'ee ts'ą' Simon t'ahnyąą. “Jii tr'injaa nah'in? Nizheh nihdeiinzhii dąį' shakwai' eenjit chųų shintł'eiinkaii kwaa gaa jii tr'injaa ąįį ditree chų' haa shakwai' k'eech'ąhtryaa ts'ą' dikiighai' haa yach'ąhjik. \v 45 Łyaa ch'eeshroonchy'aa haa nihdeeshąąhchįį kwaa gaa jii tr'injaa ąįį nihdeiinzhii dąį' gwats'an shakwai' naats'ų'. \v 46 Shiki' eenjit olive ghwai' shintł'in'ąįį kwaa gaa jii tr'injaa ąįį gwanzhįh chų' gwinzii vagwaatsan shakwai' kat t'inlik. \v 47 Naagwahaaldak, vatr'agwaanduu oo'an gweheedaa, ąįį geh'an łyaa gwantł'oo sheet'iindhan. Juu vatr'agwaanduu gwanlii veenjit oo'an gwirihilii dąį' gwandaa ch'eet'igwiniindhan di'įį.” \p \v 48 Ąįįtł'ęę Jesus tr'injaa t'ahnyąą, “Natr'agwaanduu neenjit oo'an gahoilii.” \p \v 49 Ąįį juu dinjii zhat ch'a'aa nąįį adats'ą' niinjich'agadhat, “Dinjii atr'agwaanduu gaa oo'an gwihilii! Jii juu dinjii t'inchy'aa?” \p \v 50 Gaa Jesus ąįį tr'injaa t'ahnyąą, “Nigwik'iinjigwiighit eh'an neehįįnzhii, tsinehdan naa oolį'.” \c 8 \s1 Tr'injaa Lat Nąįį Jesus ts'ą' Vitsyaa ts'ą' haa Ts'igiinyą'. \p \v 1 Ąįįtł'ęę gehjuu gwanaa Jesus kwaiik'it gwinlęįį gwitee neehidik ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee eenjit Gwandak Nizįį eegoovaagwaandak. Vitsyaa 12 nąįį chan giiyaahaajil, \v 2 ąįįts'ą' chan zhit juu tr'injaa shranaazhik ts'ą' zhit juu ch'anky'aa iizųų goots'an tr'idiindhat nąįį chan Jesus haa gahaajil: Mary Magdalene (gwehkįį dąį' Jesus ch'anky'aa iizųų 7 yats'an tr'iinlii) \v 3 Joanna (Chuza va'at juu Herod vizheh gook'ąąhtii) Susanna, chan ts'ą' tr'injaa lęįį nąįį dagalaraa haa, jidii datthak eenjit Jesus chan ts'ą' Vitsyaa nąįį haa ts'igiinyą' nąįį chan goovaa gahaajil. \s1 Jii Jesus Vagwandak T'ee Dinjii Gwahąąhshįį Eenjit Gwanzhįh Gwit'ilii. \r Matthew 13.1-9; Mark 4.1-9 \p \v 4 Dinjii lęįį nąįį nihky'aa kwaiik'it gwinlęįį gwats'an Jesus eenineegiidal ąįįts'ą' nijin lęįį nąįį khaihłan niinjil dąį' Jesus gwandak ąhtsii zhit geegoovąąhtan. \p \v 5 “Ch'ihłan dinjii gwa'an cheiinzhii ts'ą' gwihiiłshii. Ąįįts'ą' gwanzhįh gwit'ilii gwiizhit valat kwaii an-nihłik nan kat tąįį nijyaa, ąįį kwaii kat neegihiidal ts'ą' chan chiitsal nąįį giiyiin'al. \v 6 Valat kwaii chan łųh vitee kii gwanlii teiinjil ts'ą' nijin khan naahshii dąį' chųų kwaa geh'an agąįį. \v 7 Valat kwaii chan khoh teiinjil ts'ą' gwitee niłshįį gaa khoh ąįį yiiłkhwąįį. \v 8 Valat chan nan nizįį kat niinjil ts'ą' gwinzii vakat gwiiłshįį, ch'ihłak gaa vakat gwanzhįh 100 vakat niłshįį.” \p Jesus t'agoovahnyąą, “Jii deihnyąą gwinzii ch'oodǫǫhk'įį!” \s1 Jaghaii Jesus Gwandak Ąhtsii Zhit Geech'ǫąąhtan. \r Matthew 13.10-17; Mark 4.10-12 \p \v 9 Vitsyaa nąįį jii gwandak iłtsąįį zhit geech'ǫąąhtan ąįį deegwinyąą t'igwinyąą gaagoondaii giindhan. \v 10 Ąįįts'ą' Jesus jyaa goovahnyąą, “Gwik'irahaandal eenjit gogwantrii gaa nihk'it K'eegwaadhat Veegwinii'ee eenjit gaagweheendaii nakhwiłtsąįį gaa ch'izhii nąįį gwandak zhit gwizhrįh gwats'an gogogwahaa'ee. Gwinzii googwąąh'in ji' gaa gwinzii goovaa gweheechy'aa kwaa eenjit ąįįts'ą' chan gwinzii ch'agoołk'įį ji' gaa deegwinyąą t'igwinyąą gaageheendaii kwaa eenjit.” \s1 Dinjii Gwihiiłshii Eenjit Gwanzhįh Gwit'ilii ąįį Deegwinyąą T'igwinyąą Eenjit Jesus Geeginkhii. \r Matthew 13.18-23; Mark 4.13-20 \p \v 11 Jii gwandak t'ee jyaanyąą t'inyąą, “Ąįį gwanzhįh tsal gwit'ilii kwaii t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa viginjik t'inchy'aa. \v 12 Zhit gwanzhįh an-nihłik tąįį gwiinjik naadhak t'ee zhit juu ch'oołk'įį gaa Ch'anky'aa Tr'aanduu jidii Vit'eegwijyąhchy'aa Viginjik gaak'įį ąįį goodrii ts'an noonjik. Gwik'iinjigeheeghit kwaa ts'ą' neegeheezhii kwaa geenjit, ąįį nąįį t'arahnyąą. \v 13 Zhit gwanzhįh łųh vitee kii teiinjil ąįį chan juu ch'oołk'įį ts'ą' shoh haa Vit'eegwijyąhchy'aa Viginjik goontą'. Gaa Viginjik goozhit nahshii kwaa, ts'ą' ch'ihłee gwizhrįh gwik'iinjigiighit ąįįtł'ęę nijin goovaagogwantrii nagwaanąįį dąį' gook'injigwiighit akhooheenjyaa nąįį t'arahnyąą. \v 14 Zhit gwanzhįh khoh teiinjil chan juu gwinzii ch'oołk'įį gaa geetee hee goovaagogwantrii ts'ą' chan łyaa gwinzii googwandaii, ąįįts'ą' chan łyaa gwiizųų gwizhit shroonchy'aa googwahtsii. Jii datthak goovaa nihteegwadal ts'ą' K'eegwaadhat eenjit gwitr'it googwah'in kwaa t'agwarahnyąą. \v 15 “Zhit gwanzhįh nan nizįį kat naadhak kwaii chan zhit juu gwinzii ch'oołk'įį ts'ą', łi'didlii haa digidrii zhit deegwinyąą t'igwinyąą gaagiindaii ts'ą' chan gwik'eegogwahahtthat ts'ą' chan K'eegwaadhat eenjit gwitr'it gwinzii t'igihee'yaa ąįį kwaii t'agwarahnyąą. \s1 Khwaiidaak'a', Videekat Diin'ąįį haa \r Mark 4.21-25 \p \v 16 “Ch'ihłee gaa duuyeh khwaiidaak'a' dahk'ii ąįįtł'ęę k'ik yideekat dichįį akwat chan duuyeh dehk'it gwit'eh yakaii gaa vakaii'aa kat deeyeheekaa. Jyąhts'ą' gwik'iighai' juu nihdąhkhat nąįį ch'aadrii googwahąąh'yaa. \p \v 17 “Gwit'eegwirił'ąįį eenjit gogwantrii akwat gwit'eegwirił'ąįį ts'ą' ch'ihłak gaa gaaheendaii kwaa ts'ą' gwizhrįh nagwahaadhal chan gogwantrii. \p \v 18 “Gwinzii ch'oodǫǫhk'įį ts'ą' nakhwadrii zhit gooh'ąįį, juu gwinzii ch'oołk'įį ts'ą' didrii zhit gwin'ąįį t'ee gwats'an gwandaa tł'eegwahaadhaa, juu gwinzii ch'oołk'įį kwaa ts'ą' gwintsal gwizhrįh gaandaii t'ee datthak vits'į' neerooheendal.” \s1 Ch'ihłan Jesus Valak Nąįį Yats'ą' Haajil. \r Matthew 12.46-50; Mark 3.31-35 \p \v 19 Jesus zheh gwizhit dinjii lęįį nąįį haa dhidii gwiizhit vahan chan ts'ą' vachaa nąįį haa giiyahaah'yaa eenjit giits'ą' haa'oo. Nihdeegaha'oo gaa tr'ihkhit goots'ooghaii dinjii gwanlii, \v 20 Ąįįts'ą' dinjii ch'ihłak ąįį Jesus jyaa dahnyąą, “Nahan, nachaa haa chiitąįį nagadhat, łyaa narooh'ya' nagoonyąą.” \p \v 21 Datthak ts'ą' Jesus jyaa goovahnyąą, “Juu Vit'eegwijyąhchy'aa viginjik oołk'įį ts'ą' gwik'it dinjii nilii ąįįt'ee shahan, shachaa nąįį haa k'it t'igiinchy'aa t'oonchy'aa.” \s1 Jesus Ahtr'aii Neet'aanąįį. \r Matthew 8.23-27; Mark 4.35-41 \p \v 22 Ch'ihłan gwanaa Jesus, ditsyaa nąįį haa tr'ihchoh zhiinzhii ts'ą' t'agoovahnyąą, “Oonjik van ndųhts'ąįį gwats'ą' tr'ahoojyaa.” \v 23 Ąįįts'ą' k'iinji' geekwaa gwiizhit Jesus naachįį. Khan hee gwiint'aii van kat teiintr'ąįį ts'ą' tr'ihchoh zhit chųų deedahkhii. Tr'ihchoo goovaachilit. \fig Gwint'aii van kat teiintr'ąįį.|src="cn01707b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 8.23" \fig* \v 24 Jesus vitsyaa nąįį Jesus khakigiiyiin'ąįį ts'ą' t'igiiyahnyąą “Jesus, Jesus! Tr'ahahchyaa ji' gaa neenjit k'eegwiichy'aa t'igweheechy'aa kwaa?” \p Jesus khakee'ąįį ts'ą' ahtr'aii nint'aii ts'ą' tit choh kwaii haa ts'ą' khaginkhee ts'ą' datthak tsinehdan nagwaanąįį. \v 25 Ąįįtł'ęę ditsyaa nąįį t'ahnyąą, “Shit'injuhchy'a' jaghaii?” \p Jesus goovandaa gwihil'ee t'iizhik ts'ą' łyaa gihilghaa. “Jii juu t'iinchy'aa,” nihłagaanyąą? \p “Ahtr'aii ts'ą' tit kwaii haa ts'ą' khaginkhee ts'ą' giik'eegwahthat!” \s1 Jesus, Dinjii Vizhit Ch'anky'aa Iizųų ts'ą' Tr'iinjik \r Matthew 8.28-34; Mark 5.1-20 \p \v 26 Galilee van ndųhts'ąįį gwats'an Jesus ditsyaa nąįį haa yaagha' Gerasa nahkat gwats'ą' neeginkwaii. \v 27 Jesus teedhizhii gwiizhit kwaiik'it gwats'an dinjii vizhit ch'anky'aa iizųų yeeniinzhii. Łyaa niighyuk gwach'aa ehdan dhidii ts'ą' dizheh chan duuyeh dhidii, gaa kii zhit tth'ank'it goodlii izhit gwizhrįh idiildii. \v 28 Nijin Jesus niił'in dąį' gwint'aii khaiintrii ts'ą' yakwai' ehzhee oo'an teehiilnaii ts'ą' azhral ts'ą' jyaa nyąą, “Jesus, Vit'eegwijyąhchy'aa Choh Vidinji'! Jaghaii shaanagwiin'ąįį t'ini'in? Khaiinjich'ashǫhthat shrǫ'!” \v 29 Yizhit ch'anky'aa iizųų gihłeehahchįį geh'an jyaa nyąą. Gwehkįį gwinlęįį yaa oo'an neet'eehaadhak ts'ą' yaa khaiinjich'ohoodhat, ch'iitsii tły'ah haa vanli', vakwai' haa dach'akhwachaa gaa łeeyaahnaii ts'ą' ąįį vizhit ch'anky'aa iizųų oo'at nangwinjir k'ii'an yahah'ak. \p \v 30 Jesus yuahkat, “Nats'ąą noozhri'?” \p “Diinoozhri' Legion oaazhii,” nyąą-gwehkįį ch'anky'aa iizųų lęįį nąįį chan vizhit diindhat geh'an. \v 31 Ąįį ch'anky'aa iizųų nąįį oozhak gwit'eh goo'aii kwaa gwats'ą' Jesus goovahahchyaa kwaa eenjit giits'ą' gwinzii ginkhii. \p \v 32 Geeghaih gwa'an taihkhyuu pig lęįį ch'a'aa. Ąįįts'ą' pig kwaii zhit digiheedhaa gwats'ą' t'agoohahkhyaa eenjit Jesus goahkat, ąįįts'ą' gwats'ą' t'agoovahthan. \v 33 Ąįį dinjii ts'an tr'ineegiijil ts'ą' pig kwaii zhit deegiindhat. Ąįį pig t'ąąnchy'aa datthak taihdik vanzhit oondaa gahaajil ts'ą' teenagahoonii. \p \v 34 Ąįį juu pig k'ąąhtii nąįį tthak googwąąh'ya', ts'ą' gihłeegalgihiljil ts'ą' zhat gwa'an gogwąąhshii dehk'it goodlii gwich'įį nąįį chan ts'ą' kwaiik'it haa gwa'an geegoogwaandak. \v 35 Dinjii nąįį zhat googwahąąh'yaa eenjit zhat gwats'ą' gahaajil, ąįįts'ą' nijin Jesus ts'ą' tr'igiinjil dąį', ąįį dinjii vizhit ch'anky'aa iizųų tr'iinjil ąįį Jesus vakwai' ehzhee dhidii agogwąh'ąįį, gwach'aa chan naazhii ts'ą' gwinzii chan niinjich'adhat łee, ąįįts'ą' datthak giiyaanjat. \v 36 Ąįįts'ą' dinjii gwah'ya' nąįį nats'ahts'ą' yats'ą' tr'iinjik geegoovaagogwaandak. \v 37 Ąįįts'ą' izhit nahkat gwich'in nąįį datthak Jesus gihłeehindii agahnyąą, goozhit ch'andaii in'ąįį geh'an. Ąįįts'ą' t'ee Jesus tr'ihchoo zhineezhii ts'ą' neehoozhii. \v 38 Ąįį dinjii vizhit ch'anky'aa iizųų tr'ineiinlii chy'aa Jesus oahkat, “Naaneehooshizhi'.” \p Gaa Jesus nakwaa nyąą, ts'ą' jyaa yahnyąą, \v 39 “Nizheh gwits'eehindii ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa neenjit deezhik geegwandak.” \p Ąįį dinjii ąįį kwaiik'it datthak gwits'eehoozhii ts'ą' Jesus yeenjit deezhik geegwaandak. \s1 Jairus Vigii Nich'it Tsal ąįįts'ą' Tr'injaa haa Jesus Shrineegooviinlik Googwandak. \r Matthew 9.18-26; Mark 5.21-43 \p \v 40 Nijin Jesus van ndųhts'ąįį gwats'an k'iinaa neehoozhii dąį' dinjii lęįį niiyul'in nąįį giiyeenjit shoo dhidlit. \v 41 Dinjii lat nąįį Jesus ts'ą' giginkhii gwizhik dinjii Jairus oozhii k'idik. Israel nąįį tee gwa'an tr'igiinkhii zheh gwizhit gwats'ą' k'eegwaadhat nilii. Jesus vakwai' eeghaii zhak gwiint'aii nikiigwiintthaii ts'ą', “Shizheh gwats'ą' shaahinkhaii!” yahnyąą. \v 42 “Shigii nich'it tsal veenjit gwinzii neegwąhtsii, ąįį zhrįh shigii t'iinchy'aa,” yahnyąą. Ąįįts'ą' Jesus yaahaazhii. \p Jesus gwa'an ahaa veelin datthak dinjii gwanlii. \v 43 Gootee tr'injaa ch'ihłak łyaa niighyuk ąįį dah vats'an an ilii haa khaiinjich'iighit. Dah gwiintł'oo vats'an an ilii haa, łyaa dalaraa di'įį datthak chan iłts'ik shrinilii ts'ą' an yiłtsąįį gaa giiyeenjit gwinzii neegwąhtsii kwaa. \v 44 Jesus ant'ii niinzhii ts'ą' yi'ik kat yeentak naanjik ts'ą' veenjit gwinzii nagwaanąįį. \v 45 Jesus ch'oahkat, “Juu shakat naanjik?” \p Datthak ts'ą' shįį shizhit kwaa ginyąą. Peter ąįį t'iiyahnyąą, “Dinjii neelin gwanlii, ts'ą' juu t'iizhik gaagwiindaii kwaa t'iinyąą?” \p \v 46 Gaa Jesus ąįį t'iiyahnyąą, “Sharąąhjik dąį' shat'aii lat shats'an t'iizhik gwiky'aljik t'ihnyąą!” \v 47 Nijin zhit tr'injaa vik'igwaanjik gwiky'aanjik dąį' naajat googaa Jesus ts'ą' haazhii, ts'ą' yehzhee nikiigwiintthaii. Juu nąįį tthak andah t'iiyahnyąą, “Shįį nakat naaljik ts'ą' sheenjit gwinzii neegwaanąįį.” \v 48 Jesus ąįį t'iiyahnyąą, “Shik'injiinghit geh'an neenjit gwinzii neegahoodlit, tsinehdan haa oo'an neehiindii.” \p \v 49 Jesus jyaanyąą gwiizhit, dinjii ch'ihłak Jairus vizheh gwats'an oo'ee haazhii, ts'ą' Jairus t'ahnyąą, “Nigii nich'it tsal ch'adąį' niindhat. Jesus gwahkwaa ni'in vaiinyąą ch'adąį' hee nigii niindhat t'oonchy'aa.” \p \v 50 Jesus deegwinyąą gwaak'įį ts'ą' t'agoovahnyąą, “Nanjat kwaa, shik'injinghit ji' neegweheendaii t'inchy'aa.” \p \v 51 Nijin Jesus Jairus vizheh nihdeegiinjil dąį' Peter, John, James, nich'it tsal vahan ts'ą' viti' nąįį haa giiyaa nihdeiinjil ąįįts'ą' ch'izhii dinjii nąįį vaanihdijyaa gitr'ii'ee. \v 52 Juu chiitąįį itree nąįį datthak tr'iinin niindhat eenjit gitree. “Ohtree kwaa ahnyąą tr'iinin niindhat kwaa zhyaa dhichįį t'inchy'aa,” goovahnyąą. \p \v 53 Ąįį juu chiitąįį dilk'ii nąįį nich'it tsal niindhat gaagiindaii ts'ą' Jesus deenyąą eegeedlaa. \v 54 Jesus nich'it tsal anli' oonjii ts'ą' “Nich'it tsal, ndak nineenjii!” yahnyąą. \v 55 Khan hee nich'it tsal vizhin yizhit needeedhat gwandaii neekhwadlit ts'ą' ndak niinzhii. Yihee'aa ji' vantł'ohtsit, goovahnyąą. \v 56 Viiyehghan nąįį łyaa goovandaa t'igwiizhik gaa Jesus “Jii deegwiizhik geegǫǫndak shrǫ',” goovahnyąą. \c 9 \s1 Jesus, Vitsyaa Nąįį Googwitr'it \r Matthew 10.5-15; Mark 6.7-13 \p \v 1 Jesus ditsyaa ch'ihłoaatin ts'ą' neekwaii nąįį khaihłan nilii ts'ą' t'aih goots'an iltsąįį. Juu ch'anky'aa iizųų vizhit ts'ą' iłts'ik nąįį ts'ą' tr'igiheendal geenjit. \v 2 Ąįįtł'ęę K'eegwaadhat Veegwinii'ee geegoogwahahchyaa ts'ą' iłts'ik nąįį shrineegiheelyaa eenjit nihky'aa goovihił'e'. \v 3 Ąįįts'ą' t'agoovahnyąą “K'eiich'ii ch'ihłak gaa neehoh'at shrǫ', t'oh, ohtsii zhit shih, laraa ąįįts'ą' gwach'aa ch'ihłak gaa kwaa.” \v 4 Nijin zheh gwinch'įį, izhit gwizhit, dahthee gihłeehiindyaa gwats'ą' gwiinch'įį. \v 5 Nijin dinjii nihdeenąąhchįį kwaa ji', izhit kwaiik'it gihłeehiindii, nakwai' kat łųh ninghat ts'ą', jyąhts'ą' gwik'iighai' zhit dinjii nąįį gwiizųų t'igiizhit łee gaageheendaii eenjit. \p \v 6 Jesus vitsyaa nąįį gahaajil ts'ą' kwaiik'it gwit'eh datthak neegihiidal ts'ą' nijuk datthak Gwandak Nizįį geegǫąąhtan, ts'ą' iłts'ik nąįį shrineegilii. \p \v 7 Nijin Herod, Galilee gwanahkat gwats'ą' k'eegwaadhat. Jii deegwii'in datthak gwiitth'ak dąį' deegwii'in t'igwinyąą gaandaii kwaa. Dinjii lat nąįį “John chųų gwats'an ąhtsii niindhat gwats'an khakee'ąįį. \v 8 Niighit dąį' gwanaa gwats'an Elijah, Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį niindhat gwats'an khakee'ąįį,” gaa ginyąą. \v 9 Herod t'inyąą, “John vikiitth'an k'eech'iikil, akǫǫ jii dinjii ąįį juu t'agahnyąą?” Ąįįts'ą' Jesus hah'yaa gwik'eegwandaii. \s1 Jesus 5000 Nąįį Ach'ah'al \r Matthew 14.13-21; Mark 6.30-44; John 6.1-14 \p \v 10 Tr'ihił'e' nąįį oo'ee neegiijil ts'ą' deegiizhik datthak Jesus haa gwagwaandak. Ąįįtł'ęę Bethsaida kwaiik'it gwats'ą' goovaahaadlii. \v 11 Nijin juu nąįį datthak giiyeegwiitth'ak dąį' giitąįį haajil. Goovąąh'in geenjit shoo nilii, ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa vanahkat eegoovaagwaandak ts'ą' chan gootee juu iłts'ik nąįį chan shrineiilik. \p \v 12 Drintł'an gwandaa Tr'ihił'e' nąįį giits'ą' haajil ts'ą' t'igiiyahnyąą. “Dzaa łyaa tthan goo'aii, ts'ą' jii dinjii nąįį kwaiik'it akwat gwanzhįh nahshii gwa'an shih gooheendal ts'ą' nijin gahahchųų eenjit gwats'ą' goovah'ee.” \p \v 13 Gaa Jesus t'agoovahnyąą “Nakhwan ąįį giihee'aa goovantł'ohtsit.” \p Akhai' jyaa ginyąą “Łųhchy'aa ch'ihłoanli' ts'ą' łuk neekwaii zhrįh tr'ii'įį. Juu nąįį datthak eenjit shih tr'oankwat ji' gwizhrįh.” \p \v 14 (Zhat dąį' dinjii 5000 aanchy'aa zhat dilk'ii.) Jesus t'agoovahnyąą, “Dinjii 50 aanchy'aa ts'ą' nihłeh'an dook'įį goovohnyąą.” \p \v 15-16 Vitsyaa nąįį jyaa deegiizhik ts'ą' juu nąįį datthak zhak giilk'ii ąįįtł'ęę Jesus ąįį łųhchy'aa ch'ihłoanli' ts'ą' łuk neekwaii teegwįłjik ts'ą' zheekat k'iidak gwąąh'in ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa mahsį' ahnyąą tł'ęę ditsyaa nąįį datthak iteeyiłtsik, dinjii ąįį datthak iteegiihahchaa eenjit. \v 17 Juu nąįį datthak ch'anahoo'al gaa nihk'it tyah ch'ihłoaatin ants'ą' neekwaii aanchy'aa łąą tr'ooniindhat. \s1 Peter ąįį Jesus Vit'eegwijyąhchy'aa Yihił'e' Nyąą. \r Matthew 16.13-19; Mark 8.27-29 \p \v 18 Ch'ihłan Jesus tthan gwa'an adąhzhrįh khadigiinjii gwiizhit vitsyaa nąįį yeenineejil, ts'ą' t'agoovahnyąą, “Dinjii nąįį juu ihłii shagahnyąą?” \p \v 19 “Goolat nąįį John chųų gwats'an ąhtsii t'inchy'aa nagahnyąą, ginyąą ch'izhii nąįį chan Elijah nagahnyąą, goolat nąįį chan yeenaa dąį' gwats'an Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii ąįį neegwiindaii t'ii'in nagahnyąą.” \p \v 20 “Nakhwan ąįį yu', juu t'ihchy'aa shohnyąą?” goovahnyąą. \p Peter jyaa yahnyąą, “Dinjii neehahshii eenjit Vit'eegwijyąhchy'aa nihił'e' inlii!” \p \v 21 “Vit'eegwijyąhchy'aa shihił'e' ihłii łyaa dinjii ch'ihłak gaa haagoondak shrǫ',” Jesus goovahnyąą. \v 22 Ąįįts'ą' chan jyaa nyąą, “Gwidinji' ihłii ts'ą' gwilęįį khaiinjich'ashahadhat sheenjit goo'aii ąįįts'ą' Israel kįh dilk'ii nąįį, giinkhih kįh dilk'ii nąįį, ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį shitr'igihee'ee. Shęhdaa tr'igwigwehee'aa ąįįtł'ęę drin tik gweheedhaa ts'ą' neegwihįhdaii.” \p \v 23 Ąįįts'ą' datthak jyaa goovahnyąą, “Juu shatąįį hoozhi' niindhan ji', adanaandee, ts'ą' drin gwiteegogwąąnchy'aa na-cross inchyaa, ts'ą' shatąįį hinkhaii. \v 24 Juu dagwandaii, diyinji' haa intsai' ji' t'ee yaa shrihteegwehee'aa. Gaa juu shęh'an niindhat ąįįt'ee dagwandaii, diyinji' haa neehahshii. \v 25 Dinjii nankat datthak ideenjit goonjik gaa viyinji' an dhidlit ji' ąįį dinjii nihk'it gwats'an gaayiigwahaahtsyaa shrǫǫ? Łyaa duuyeh! \v 26 Dinjii sha'oozhii ahłįį, ts'ą' geech'ǫąąłtan eenjit sha'oozhii ahłįį t'ee shįį Gwidinji' ihłii ts'ą' va'oozhii hahłyaa nijin shach'agwąhdrii akwat Shiti' vich'eegwahdrii akwat zheekat Gwich'in Shroodiinyąą nąįį vich'eegwahdrii zhit oo'ee neeshizhii ji'. \v 27 Łi'haa juk nakhwatee nakhwalat nąįį niheedhaa gwats'ą' K'eegwaadhat Veegwinii'ee gwahąąh'yaa t'oonchy'aa.” \s1 Peter, John chan ts'ą' James Nąįį haa Jesus Vich'eegwahdrii Googwahąąh'yaa Eenjit Goots'an Goodlit \r Matthew 17.1-8; Mark 9.2-8 \p \v 28 Jii kwaii geenjit jyaa diinyą' gwats'an drin nihk'iidǫǫ gwahaadhat gwiizhit Jesus ąįį Peter, John haa taih kat khadigigeheejyaa eenjit gwats'ą' gahaajil. \v 29 Khagidiinjii gwiizhit vinin ch'ijuk vigweech'in naanaii ts'ą' vagwach'aa chan daagąįį haa vakat adrii haadhak. \v 30 Khan hee dinjii neekwaii nąįį yaa ginkhii. Moses chan ts'ą' Elijah haa. \v 31 Vit'eegwijyąhchy'aa vich'eegwahdrii gwizhit k'ii'ee googweelkįį ts'ą' Jesus haa giginkhii, Vit'eegwijyąhchy'aa jaghaii geenjit t'iiyahah'yaa eenjit Jerusalem gwizhit vidrin gweheelyaa geegiiyaagwaandak. \v 32 Peter chan ts'ą' juu yaa dilk'ii nąįį haa giłchųų gaa khakigilzhii ts'ą' Jesus vich'eegwahdrii chan ts'ą' ąįį dinjii neekwaii giiyaanadhat nigiił'in. \v 33 Moses, Elijah haa Jesus iłeegihii'oo gwiizhit Peter Jesus jyaa dahnyąą, “Shigeech'ǫąąhtan, dzaa tr'iilk'įį łyaa gwinzii t'igwinchy'aa łee. Trał haa zheh tik gwarahahtsyaa ch'ihłak ąįį neenjit, ch'ihłak chan Moses ąįįts'ą' ch'ihłak chan Elijah.” \p \v 34 Tth'aii ginkhii gwiizhit zheek'ǫh goodlit ąįį gwank'oo t'eh giilk'ii ąįįts'ą' łyaa gąąnjat nijin zheek'ǫh gookat t'iizhik dąį'. \v 35 Zheek'ǫh zhit gwats'an goots'ą' khagiriinkhee “Jii t'ee Shidinji' t'inchy'aa, gwitee tr'ałchįį t'inchy'aa, oodǫǫhk'įį!” \p \v 36 Nijin ginkhii k'ideegwaanaii dąį', Jesus zhrįh zhat nadhat. Vitsyaa nąįį geegiginkhii kwaa ts'ą' izhit dąį' jidii googwąąh'ya' eenjit ch'ihłak gaa haa gwaandak kwaa. \s1 Chyaatsal Vizhit Ch'anky'aa Iizųų Diindhat Jesus Yats'ą' Tr'iinjik. \r Matthew 17.14-18; Mark 9.14-27 \p \v 37 Gęhdaa drin Jesus ditsyaa tik nąįį haa taih kat k'iizhak gahaajil, izhit dinjii lęįį nąįį yats'ą' tr'iinjil. \v 38 Dinjii tee gwa'an gwats'an dinjii ch'ihłak yineeshraadiitrak, “Geech'ǫąąhtan! Jii it'ee zhrįh shidinji' nah'in! Neeshraahchy'aa shǫįįnyąą ts'ą' veenjit shits'iinyąą. \v 39 Ch'anky'aa iizųų yizhit diindhat ts'ą' ąįį ts'an azhral ts'ą' zhit gwa'an datthak neehiitaa ts'ą' vigwiinjii ąįį ts'an chan vighit gaa goghoh. Nijin neechiindee dąį' gwizhrįh yats'an tr'ineediidhak. \v 40 Nitsyaa nąįį giizhit gihłeegiihahchyaa eenjit jyaa goovaihnyąą gaa khyų' t'igiiyah'in.” \p \v 41 Jesus ditsyaa nąįį jyaa dahnyąą, “Łyaa gwik'iinjuhkhit kwaa ts'ą' gwiizųų t'oonchy'aa łee it'ee nakhwaashandaii goodlit! Deegwąhkhyuk zhyaa nakhwaa t'ihihchy'aa shoohnyąą?” Ąįįtł'ęę ąįį dinjii jyaa ahnyąą, “Nidinji' dzaa gwats'ą' hahchįį.” \p \v 42 Ąįį chyaatsal yits'ą' ahaa gwiizhit ąįį vizhit ch'anky'aa iizųų ts'an oo'an neet'eehaadhak ts'ą' zhit gwa'an datthak neehiitaa. Ąįįts'ą' Jesus ąįį ch'anky'aa iizųų ineegiinkhee ts'ą' ąįį chyaatsal ts'ą' tr'iinjik ąįįtł'ęę yiti' intł'ineeyahchįį. \v 43 Zhat dinjii gwanlii nąįį datthak łyaa geegagoolii kwaa t'igwiizhik ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa vat'aih nitsii łee gwik'igaanjik. \p Juu nąįį datthak Jesus goovandah deezhik googwąąh'ya' eenjit łyaa gininjich'agahthat ts'ą' dee'in t'ii'in giiyaandaii kwaa gwiizhit ditsyaa nąįį jyaa ahnyąą, \v 44 “Juk deenakhwahaihjyaa eenjit gwinzii ch'oodǫǫhk'įį! Gwidinji' tr'ahaahkhwaa eenjit dinjii nąįį antł'eeyahahchyaa.” \v 45 Gaa deenyąą t'inyąą giiyaandaii kwaa. Deegwinyąą t'igwinyąą gaageheendaii kwaa eenjit goots'ą' gwit'eh goo'aii, ąįįts'ą' giiyuuhaahkat eenjit gatr'agogwaanyąą. \s1 Juu Gwitee Ch'andaa Hil'ee \r Matthew 18.1-5; Mark 9.33-37 \p \v 46 Juu gwitee ch'andaa hil'ee eenjit vitsyaa nąįį nihzheedagąąn'ee. \v 47 Jesus nats'ąą niinjich'agadhat goovandaii ts'ą' tr'iinin ideeghaih naachįį \v 48 ts'ą' jyaa goovahnyąą, “Juu jii tr'iinin shoozhri' zhit shoo haa anli' ooheendal ts'ą' nihdeehahchyaa ąįįt'ee shįį chan gwik'it t'ishiheelyaa ąįįts'ą' juu dzaa gwats'ą' shihił'e' chan gwik'it t'iheelyaa. Ąįį eenjit t'ee nakhwatee juu ch'andaa gwintsal veegoo'aii, ąįįt'ee ch'andaa hil'ee.” \p \v 49 John ąįį Jesus t'ahnyąą, “Shigeech'ǫąąhtan, dinjii ch'ihłak ąįį ch'izhii dinjii zhit ch'anky'aa iizųų noozhri' zhit gihłeehiłchįį tr'ąąh'ya', diitee gwats'an nilii kwaa ts'ą' ąįį geh'an jyaa dii'in akhagoiinyąą varaiinyą'.” \p \v 50 Jesus t'iiyahnyąą, “Chan jyaa dii'in akhagoiinyąą vohnyą' shrǫ', juu nitr'ii'ee kwaa ąįįt'ee nats'ąįį nadhat t'oonchy'aa.” \s1 Samaria Gwich'in Nąįį Jesus Nihdeegahchįį Gitr'igii'ee. \r Mark 9.38-40 \p \v 51 Jesus zheekat neerooheendal eenjit zhat nigwiighit ts'ą' t'ee gininjich'iłthat ts'ą' Jerusalem gwats'ą' hihshyaa nindhan ts'ą' gwats'ą' haazhii. \v 52 Neeyahah'ak nąįį idits'įį Samaria gookwaiik'it gwats'ą' niinlii, giiyeenjit shrigweheelyaa geenjit. \v 53 Gaa Jerusalem gwats'ą' hahkhaii giiyaandaii ts'ą' izhit geh'an nihdeegiiyąąhchįį gitr'igii'ee. \v 54 Nijin vitsyaa James chan ts'ą' John haa jii nigwigwiił'in dąį' jyaa ginyąą “Shik'eegwaadhat, zheekat gwats'an kǫ' haa an goorohtsyaa diinoiinyaa?” \v 55 Jesus neediil'ee ts'ą' t'agoovahnyąą, “Jyaa dohnyąą kwaa!” \p \v 56 Ąįįts'ą' ch'adanh kwaiik'it gwats'ą' giiyaahaajil. \s1 Juu Jesus Vaa Hoihjyaa Niindhan Nąįį \r Matthew 8.19-22 \p \v 57 Jesus ditsyaa nąįį haa tąįį geedaa gwiizhit dinjii ch'ihłak Jesus t'ahnyąą, “Nijuk inkhaa datthak naa k'eehihdik.” \p \v 58 Jesus t'iiyahnyąą, “Neegǫǫ kwaii chan ch'a'an gwigwii'įį chiitsal kwaii chan ch'at'oh gwigwii'įį. Gaa shįį ąįį Gwidinji' ihłii ts'ą' gwihihchy'aa gwishi'įį kwaa.” \p \v 59 Ch'izhii dinjii chan t'ahnyąą “Shaa hinkhaii!” \p Gaa ąįį dinjii t'iiyahnyąą, “Shik'eegwaadhat, gwik'it t'ishi'yaa gaa oo'an shizheh nineehihdyaa ts'ą' shiti' vanahałdal.” \p \v 60 Gaa Jesus t'iiyahnyąą, “Juu dinjii iłchįį ky'aa veegoo'aii gwik'iinjiighit kwaa nąįį nihłanagąąnjii. Hinkhaii ts'ą' K'eegwaadhat Veegwinii'ee eech'ǫąąhtan.” \p \v 61 Ch'izhii dinjii chan jyaanyąą, “Shik'eegwaadhat, natąįį hihshyaa gaa shalak nąįį naahihshyaa goovaahihjyaa gwats'ą' t'ashahthan.” \p \v 62 Jesus t'iiyahnyąą, “Juu gwanzhįh deek'it shrigwilii gaa gwintł'oo k'iinji' neegwaa'ik, ji', dagwanzhih iizųų hahtsyaa ąįį gwik'it juu gwintł'oo k'iinji' neegwaa'ik t'ee K'eegwaadhat Veegwinii'ee geenjit iizųų.” \fig Gwanzhih geetr'agwah'in.|src="lb00018b.tif" size="span" copy="©The British & Foreign Bible Society" ref="St. Luke 9.62" \fig* \c 10 \s1 Jesus, Dinjii 72 Nąįį Hił'e' \p \v 1 Ąįįtł'ęę Diik'eegwaadhat ch'izhii dinjii 72 nąįį gwitee tr'iinlii. Ąįį gooteegwagwaanchy'aa ts'ą' neekwaii ginlii, nijin kwaiik'it gwa'an k'eeheedik datthak idits'įį goohił'e'. \v 2 Ąįįts'ą' t'agoovahnyąą, “Dinjii nąįį gwanzhįh tr'ąąhshii k'it t'iginchy'aa, gaa lęįį ch'ahąąhtsyaa nąįį kwaa. Ąįį gwanzhįh deek'it gwats'ą' K'eegwaadhat vats'ą' khadagohjii, lęįį nąįį yeenjit ch'ahąąhtsyaa. \v 3 Juk zhat hohjyaa! Divii gii zhoh tee gwats'ą' hał'aa k'it t'anakhwahihłyaa. \v 4 Laraa dhah, khwah, akwat kwaiitryah gaa adahaa hohłyaa shrǫ'! Tąįį gwinjik dinjii nǫh'in ji', vats'ą' gohkhyaa shrǫ'! \v 5 Zheh nihdǫh'oo dąį', tr'ookit jyaa dohnyąą, ‘Jii zheh gwizhit gwich'įį nąįį tsinehdan nakhwaa oolį'.’ \v 6 Dinjii tsinehdan eenjit ch'eet'igwiniindhan, tsinehdan haa di'įį zhat gwich'įį ji', tsinehdan khwa'įį ąįį zhat akhoohnyąą, ąįį akwaa ji', tsinehdan vits'į' nǫhjii. \v 7 Ąįį zheh gwizhrįh gohch'įį ts'ą' jidii hoh'aa, akhwahanjyaa haa nakhwantł'eerahchak zhrįh ǫhjii, juu gwitr'it t'agwah'ya' agwarooheekwat gwizhrįh geenjit goo'aii geh'an. Zheh gwiteegogwąąnchy'aa datthak gohch'į' shrǫ'! \v 8 Nijin kwaiik'it nihdǫhdal ts'ą' nakhweenjit shoo gilik ts'ą' jidii nakhwęhdaa narahchak, ąįį oh'aa. \v 9 Ąįį kwaiik'it gwizhit iłts'ik nąįį shranohłik. Zhat dinjii nąįį jyaa ohnyąą, ‘K'eegwaadhat Veegwinii'ee nahgwan nakhweenjit dha'aii.’ \v 10 Gaa nijin kwaiik'it nihdeenakhwarahchįį kwaa ts'ą' nakhwatr'igii'ee ji', tąįį gwinjik gwats'ą' hohdal ts'ą' jyaa dohnyąą, \v 11 ‘Jii nakhwakwaiik'it gwiłuu' gaa diikwai' kat gwats'an nakhwats'į' ach'arahjii. Gaa jii ganoondaii, Vit'eegwijyąhchy'aa Veegwinii'ee nahgwan nakhweenjit dha'aii!’ \v 12 Ch'aroahkat Drin ji' Vit'eegwijyąhchy'aa jii nakhwakwaiik'it andaa ts'ą' Sodom ąįį neeshraahchy'aa heenghyaa googwahaahchy'aa. \p \v 13 “Bethsaida kwaiik'it chan ts'ą' Chorazin kwaiik'it gwachoo haa, nakhwadiveegweheezųų t'oonchy'aa! Vit'eegwijyąhchy'aa vat'aii zhit tr'agwał'ya' datthak gwąąh'ya' ts'ą' Tyre chan ts'ą', Sidon, kwaiik'it haa chan googwąąh'ya' ji' niighit dąį' hee datr'agogwaanduu akhagagooheenjyaa goovaagweheendaii eenjit ohtsuu dhah (sackcloth) gwach'aa nagahaazhyaa ts'ą' dagakat kikluu t'igiheelyaa! \v 14 Ch'aroahkat Drin nigwiindhat ji', Vit'eegwijyąhchy'aa nandaa ts'ą' Tyre, Sodom haa neeshraahchy'aa ooheenjyaa googwahaahchy'aa. \v 15 Capernaum kwaiik'it, zheekat gwats'ą' hoihshi' nohthan? Hell oozhak gwit'eh gwakwaa gwats'ą' t'anakhwarahahthal t'oonchy'aa! Jesus gwahkwaa ni'in vaiinyąą ch'adąį' hee nigii niindhat t'oonchy'aa.” \p \v 16 Jesus ditsyaa nąįį jyaa ahnyąą, “Juu nakhoołk'įį, ąįįt'ee shoołk'įį. Juu akhanoonyąą, t'ee shįį chan akhashoonyąą. Juu akhashoonyąą, t'ee juu dzaa gwats'ą' shihił'e' chan akhoonyąą t'oonchy'aa.” \s1 Jesus, Vitsyaa 72 Nąįį Veek'ineedal \p \v 17 Vitsyaa 72 nąįį shoo haa k'ineegiidal. “Shik'eegwaadhat, Noozhri' zhit ch'anky'aa iizųų nąįį gaa diik'eegogwahthat!” ginyąą. \p \v 18 Jesus t'agoovahnyąą, “Satan nahtan kǫ' haadhak (lightning) k'it shandah zheekat gwats'an neet'aanąįį nał'ya'. \v 19 Ch'oodǫǫhk'įį! T'aih nitsii nakhwantł'eiin'ąįį, ąįį haa gyųų choh akwat Scorpion gwideedrii ha'al kwaii kat k'eekhwadal eenjit. Ąįįts'ą' ch'anky'aa iizųų vat'aii andaa t'aih khwa'yaa ts'ą' duuyeh k'eegwiichy'aa t'ohjii. \v 20 Gaa ch'anky'aa iizųų nąįį nakhwak'eegwahthat eenjit shoo ǫhłį' shrǫ'! Yeedak zheekat nakhoozhri' danahootł'oo geenjit shoo ǫhłįį.” \s1 Jesus, Vit'eegwijyąhchy'aa Deehiił'ee \r Matthew 11.25-27; 13.16-17 \p \v 21 Izhit zhat dąį' Jesus Ch'anky'aa Shroodiinyąą haa vizhit shoh dha'aii ts'ą' jyaa nyąą, “Shiti', nankat, zheekat haa datthak gwats'ą' K'eegwaadhat. Ąįį jidii goonzhįį nąįį ts'į' nagwąą'įį ąįį kwaii gaandaii kwaa nąįį ts'ą' gwizhrįh nigwiin'ąįį geenjit mahsį' noihnyąą. Aahą', Shiti', jyąhts'ą' gwik'it gooli' niindhan chy'aa gwik'it t'inizhik. \p \v 22 “Shiti', jii kwaii tthak shintł'eegwinlii. Ch'ihłak gaa juu Gwidinji' t'arahnyąą gaandaii kwaa, Gwiti' zhrįh gaandaii. Ąįįts'ą' chan ch'ihłak gaa juu Gwiti' t'arahnyąą gaandaii kwaa, Gwidinji' zhrįh gaandaii. Ąįįts'ą' chan juu Gwidinji' Gwiti' eenjit gǫąąhtan nąįį zhrįh Gwiti' haaheendaii.” \p \v 23 Ąįįtł'ęę Jesus neediil'ee ts'ą' ditsyaa nąįį zhrįh t'ahnyąą “Jii datthak gǫǫh'ya' geenjit shoo ǫhłįį. \v 24 Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii chan ts'ą' King lęįį nąįį haa datthak jii jidii gǫǫh'ya' datthak gwarǫh'ya' ts'ą' garoothh'ak giindhan gaa khyų' t'igee'ya'.” \s1 Samaria Gwich'in Ch'ihłak Veeshroonchy'aa, Ąįį Vagwandak \p \v 25 Law eech'ǫąąhtan nąįį ch'ihłak ndak needhihkhin ts'ą' Jesus tsinteehąąhkaii gwik'eegwandaii. “Geech'ǫąąhtan, gwandaii ndaanąą'ąį' kwaa shi'yaa eenjit deeshi'yaa goo'aii?” jyaa yahnyąą. \p \v 26 Jesus t'iiyahnyąą, “Dęhtły'aa Choh zhit Law kat deegwinyąą gǫ'? Nik'ee deenyąą t'inyąą vaanandaii?” \p \v 27 Ąįį dinjii t'iiyahnyąą, “K'eegwaadhat Nivit'eegwijyąhchy'aa nidrii datthak haa veet'ihiinghyaa goo'aii, akwat nakhweegoo'aii ąįįts'ą' nakhwayinji' datthak ts'ą' nakhwat'aii datthak haa chan. Ąįįts'ą' chan deegwahtł'oo ideet'iindhan googwahtł'oo chan dinjii nineh'ok gwich'įį nąįį datthak eet'ihiinghyaa goo'aii.” \p \v 28 Jesus t'iiyahnyąą, “Jii deiinyą' datthak łi'didlii haa ginkhe', akwat gwik'it t'ini'in. Ąįį ji' t'ee gwandaii ndaanąą'ąį' kwaa hini'yaa.” \p \v 29 Gaa ąįį Law eech'ǫąąhtan ąįį łyaa łi'didlii adoodiinyąą ts'ą' Jesus oahkat, “Ąįį Gwidinji', ąįį juu t'inchy'aa?” \p \v 30 Jesus t'iiyahnyąą, “Ch'ihłan dinjii Jerusalem gwats'an ootthan Jericho kwaiik'it gwachoo gwits'eehaa. Gwiizhit ch'an'įį nąįį giiyąąhkhwąį' ts'ą' giigwach'aa chan ts'ą' jidii di'įį datthak giits'an oonjik. Khaiinjii giiyuułkhwąįį ts'ą' akhagiiyuunyąą. \v 31 Gwiizhit ginkhii zhat gwa'an k'ii'an ahaa. Yąąh'in, gaa zhyaa yeh'ok hee yehgoo dhizhii. \v 32 Izhit gwik'it Levite gwiginkhii chan yeeniinzhii ts'ą' yąąh'in, tł'ęę yehgoo dhizhii. \v 33 Gaa Samaria gwich'in ch'ihłak yak'adeedhizhii ts'ą' niyiił'in dąį', didrii zhit yeenjit tr'igwidii. \v 34 Yats'ą' haazhii ts'ą' yakat datthak Olive-ghwai', jak chų' haa dadhanjaa, tł'ęę yakat dich'iłchaa. Dilik choh kat deeyiłchįį ts'ą' gwirich'įį zheh nihdeeyąąhchįį. Izhit hee yik'eełtii. \fig Samaria gwich'in dinjii ts'inyaa.|src="cn01749b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 10.34" \fig* \v 35 Ąįįtł'ęę gęhdaa drin ąįį juu zhat vizheh gwanlii ąįį laraa ghoo neekwaii yeenjit intł'eiin'ąįį ts'ą' t'iiyahnyąą, ‘Vak'ąąhtii. Dzaa gweekyaa neihdyaa ji', jidii laraa vats'ą' an dhąhtsąįį datthak geenjit nineegoohihkwat,’ ąįį vizheh gwanlii ahnyąą. \p \v 36 “Jii dinjii khaiinjii tr'oołkhwąįį ąįį jii dinjii tik nąįį tee gwats'an juu shrit vinee'ok gwich'įį k'it t'ii'in?” \p \v 37 Law eech'ǫąąhtan t'inyąą, “Ąįį juu yats'ą' nizįį ts'ą' yats'ą' tr'iinjik reh.” Jesus t'iiyahnyąą, “Nan chan oo'an neehindii ts'ą' gwik'it t'ini'in.” \s1 Jesus, Martha chan ts'ą' Mary haa Gwinch'į' \p \v 38 Jesus ditsyaa nąįį haa izhit gwats'an tr'ineegiijil ts'ą' ch'adanh kwaiik'it k'eegiidal. Izhit tr'injaa, Martha oaazhii, “Ąįį shizheh gwinch'įį,” yahnyąą. \v 39 Vijuu, Mary oaazhii, ąįį yakwai' eeghaii dhidii ts'ą' geech'ǫąąhtan yuułk'įį. \v 40 Martha ąįį tr'ihkhit vigwitr'it gwanlii, eenjit vik'įį goodlit ts'ą' Jesus ts'ą' niinzhii ts'ą' jyaa nyąą, “Shik'eegwaadhat, shigwitr'it gwanlii, gwiizhit shijuu zhyaa shits'inyąą kwaa, gwąąh'in? ‘Shits'iinyąą,’ vaiinyąą!” \p \v 41 Diik'eegwaadhat jyaa diyahnyąą, “Martha, Martha! Gwinlęįį t'ini'yaa goo'aii, eenjit nik'įį goodlit. \v 42 Gaa ch'ihłak zhrįh t'eegwaahchy'aa. Mary shoołk'įį, ąįį gwinzii t'ii'in ts'ą' adan vats'an t'oonchy'aa, ąįį duuyeh vihłeegwaraha'ąįį.” \c 11 \s1 Jesus, Nats'ąą Kharigidiinjii Geech'ǫąąhtan \r Matthew 6.9-13; 7.7-11 \p \v 1 Ch'ihłok Jesus zhit gwa'an khadigiinjii. Ndaanaahjik dąį', vitsyaa ch'ihłak t'iiyahnyąą, “Shik'eegwaadhat, khadigiriinjii gidiigwąh'ee, John nats'ąą ditsyaa nąįį googwah'ee gwik'it.” \p \v 2 Jesus jyaa goovahnyąą, “Jyąhts'ą' khagadǫhjii, \q1 ‘Diiti', Noozhri' Shroodiinyąą tr'ahoh'e'. \q1 Nijin drin jii nankat gwidinji' datthak nik'injahahdaa geenjit khadigiriinjii. \q1 \v 3 Drin gwiteegwaanchy'aa shih tr'ihee'aa diits'an ąh'įį. \q1 \v 4 Diitr'agwaanduu diineenjit oo'an gwihinlii, \q1 Diikhwan chan juu diits'ą' gwiizųų tr'agwah'in gooveenjit oo'an gwirihilii. \q1 Ąįį gwizhit tr'agwaanduu gwiindhan gwits'į' an-diinoaan'ee.’” \p \v 5 Ąįįts'ą' Jesus ditsyaa nąįį jyaa ahnyąą, “Nakhwatee ch'ihłak jyaa diizhik ji' yu'? Tǫhtł'an nijyaa veeninkhee ts'ą' jyaa vahaiinjyaa, ‘Shijyaa, łųhchy'aa tik sheedįįntł'oo. \v 6 Shijyaa zhit gwa'an neehidik, akhai' shizheh sheek'idik, gaa veenjit shih shi'įį kwaa.’ \v 7 Akhai' nijyaa zheh gwizhit gwats'an jyaa nahnyąą ji' yu', ‘Shaa nigwiin'ąįį kwaa! Duuyeh neenjit geech'idįhchįį. Shįį, shigii nąįį haa tr'ihįįłchųų. Duuyeh khakisha'ąįį ts'ą' nantł'eech'ałtsit t'oonchy'aa!’ \v 8 Ąįįtł'ęę yu', deehee'yaa shrǫǫ yuuhthan? Nakhwaa gwahaldak. Nijyaa nilii, gaa ąįį geenjit khakihee'aa ts'ą' nantł'eech'ahahchaa kwaa. Gaa nihk'it k'ii'ee ch'oahkat ji', nijyaa nilii eenjit gwizhrįh kwaa, gaa jidii t'aahchy'aa datthak nintł'eeheelyaa t'inchy'aa. \v 9 Ąįįts'ą' jyaa nakhwahaihjyaa, Vit'eegwijyąhchy'aa oohkat ji', nakhwantł'eegwehee'aa t'inchy'aa. Gwank'oohtii ji', vagahoh'aa t'inchy'aa. Ganloonaii ji', nakhweenjit gidirideenchyaa t'inchy'aa. \v 10 Juu ch'oahkat t'ee vintł'eegwahaatth'aa, ts'ą' juu gwinkeegwaah'in chan yagwahah'aa, ts'ą' juu ganlaanaii chan veenjit gindeiinvyaa eetr'ooheendal t'inchy'aa. \v 11 “Nakhwatee nik'ee ch'iti' vigii ‘łuk,’ yahnyąą, gwiizhit gyųų choh yintł'eehahchyaa? \v 12 Akwat ch'aghoo ach'oohkat, gwiizhit gwideedrii Scorpion ha'al iizųų yintł'eehahchyaa? \fig Scorpion|src="bk00058b.tif" size="col" copy="©The British & Foreign Bible Society" ref="St. Luke 11.12" \fig* \v 13 Deegwahtł'oo ohsųų. Googaa nakhwagii k'aiich'ii nizįį antł'ohłii gaakhwandaii. Izhit gwandaa ts'ą' zheekat Diiti' juu yuahkat, ąįį Ch'anky'aa Shroodiinyąą antł'eehee'aa.” \s1 Jesus, Ch'anky'aa Iizųų Viginjik Kwaa haa \r Matthew 12.22-30; Mark 3.20-27 \p \v 14 Jesus ąįį dinjii vizhit ch'anky'aa iizųų viginjik kwaa nilii ąįį chyahahchįį, yizhit tr'idiindhat dąį', ąįį dinjii vighit neegahoodlit. Zhat dinjii dilk'ii nąįį datthak goovandaa t'igwiizhik. \v 15 Gaa goolat nąįį jyaa diginyąą “Ch'anky'aa iizųų nąįį datthak ts'ą' k'eedeegwaadhat Beelzebul oaazhii ąįį vat'aii haa ch'anky'aa iizųų cheehilii t'ii'in.” \p \v 16 Goolat nąįį chan goodhaiinarookhii giiyuunyąą eenjit, “Vit'eegwijyąhchy'aa vat'aii ni'įį ji' ąįį haa diits'ą' nagwąhtsį',” giiyahnyąą. \v 17 Gaa Jesus deegiindhan goovaandaii ts'ą' jyaa goovahnyąą, “Jidii nahkat nihts'įį nihts'ą' nineegiidal ts'ą' nihłigiighan ji' khants'ą' an gweheelyaa. Zhehk'aa gwizhit chan nihłigiighan ji' t'ee tthak an gweheelyaa. \v 18 Ąįįts'ą' Satan vitsyaa nąįį geedan chan nihłigiighan ji', nats'ahts'ą' ndaagiheedaa? Beelzebul vat'aii eh'an ch'anky'aa iizųų cheehihłii shohnyąą. \v 19 Jyąhts'ą' ch'anky'aa iizųų cheehihłii ji', nitsyaa nąįį juu t'aih goots'an ąhtsii haa ch'anky'aa iizųų cheegihilii gǫ'? \v 20 Nakwaa, Vit'eegwijyąhchy'aa vat'aii haa ch'anky'aa iizųų cheehihłii t'ishi'in, ąįįt'ee Vit'eegwijyąhchy'aa nakhweenjit K'eegwaadhat Veegwinii'ee nilii izhit gagwaach'in t'igwii'in. \p \v 21 “Nijin dinjii nint'aii jidii vaa dinjii tr'aghan datthak haa dik'eiich'i' dizheh gwak'aa nich'itsahthat ji' duuyeh vak'aiich'ii tr'an'įį. \v 22 Gaa dinjii gwandaa t'ąąht'aii yats'ą' niinzhii ts'ą' gaayiiyiłtsąįį tł'ęę vaa dinjii tr'aghan yit'injyahchy'aa di'įį datthak yits'į' oonjik ts'ą' gihłeehoozhii tł'ęę dijyaa nąįį teeyaadlii. \p \v 23 “Juu shaa nilii kwaa nąįį t'ee shats'ąįį nadhat kwaa, juu shits'inyąą kwaa ts'ą' shaa khaihłan nigwilii kwaa t'ee shrihtee gwilii t'inchy'aa.” \s1 Ch'anky'aa Iizųų Oo'ee Neezhįį \r Matthew 12.43-45 \p \v 24 “Nijin ąįį ch'anky'aa iizųų dinjii ts'an tr'idiindhat dąį' tthan gwa'an gwizhrįh needahaachik ts'ą' gweheechy'aa gwinkeegwaah'in. Khyų' gogwah'ąįį ts'ą' adats'ą' jyaa nyąą, ‘Ąįį juu vizhit diidhat chy'aa vits'eehihdyaa.’ \v 25 Yits'eehoozhii akhai' ąįį dinjii vizhit shragwaazhik łee. \v 26 Ąįįtł'ęę t'oołii haazhii ts'ą' vandaa ch'anky'aa iizųų 7 nąįį oo'ee neiinlii ąįį nąįį haa giizhit diindhat. Nijin ndaanagąąhjik dąį' ąįį dinjii tr'ookit iizųų chy'aa gwandaa t'agwahtł'oo iizųų dhidlit.” \s1 Nats'ahts'ą' Diinaa Shrigweheechy'aa \p \v 27 Nijin Jesus jyaa nyąą dąį', dinjii tee gwa'an gwats'an tr'injaa khaginkhee ts'ą' jyaa yahnyąą, “Ąįį tr'injaa vats'an nagoodlit ts'ą' dink'inahthat łyaa gashoo'ahłi'!” \p \v 28 Gaa Jesus jyaa yahnyąą, “Juu Vit'eegwijyąhchy'aa Viginjik oołk'įį ts'ą' gwik'it t'ii'in ąįį nąįį t'ee ch'andaa ts'ą' łyaa gashoo'ahłi'!” \s1 Geegwaroolii Kwaa Diinandah T'agǫǫnjii Giindhan Eenjit Ch'agoahkat. \r Matthew 12.38-42 \p \v 29 Dinjii lęįį nąįį Jesus eelin giilk'ii gwiizhit jyaa goovahnyąą, “Juk gweendaa gwidinjii nąįį łyaa iizųų! Geegwaroolii kwaa goots'ą' goovandaa t'agǫǫ'ya' giindhan gaa ch'ihłak gaa googwahąąh'yaa kwaa, Jonah deezhik izhit gwizhrįh. \v 30 Jonah t'ee kwaiik'it gwachoo Nineveh gwich'in nąįį eenjit gwigweelkįį nilii, ąįįt'ee Gwidinji' juk gweendaa dinjii nąįį ts'ą' gwigweelkįį heelyaa eenjit. \v 31 Ch'aroahkat Drin ji' Sheba gwats'an Queen nilii ndak niheehaa ts'ą' juk gweendaa gwidinjii nąįį k'ąą ndaagwahąąddhal ts'ą' gootr'agwaanduu gwanlii heenjyaa. Sheba yeenji' danahkat gwats'an k'idik, King Solomon vigwizhi' gwanlii zhit geech'ǫąąhtan oohąąhky'aa eenjit. Nakhwaagwahaldak, dzaa juk Solomon andaa ts'ą' veegoo'aii diitee t'inchy'aa t'oonchy'aa. \v 32 Ch'aroahkat drin ji' Nineveh kwaiik'it gwachoo gwich'in nąįį ndak niheehaa ts'ą' nakhwak'aa ndaagwahąąddhal. Ąįįt'ee Jonah geech'ǫąąhtan gwigwiitth'ak dąį' dagatr'agwaanduu akhagagoonyąą. Nakhwaagwahaldak, dzaa juk Jonah andaa ts'ą' veegoo'aii diitee t'inchy'aa t'oonchy'aa.” \s1 Nakhwazhin Vit'eegwijyąhchy'aa Va'aadrii. \r Matthew 5.15; 6.22-23 \p \v 33 “Dinjii ch'ihłak duuyeh neech'aahdrii ts'ą' k'ik t'ee gwit'eh yakaii, gaa dinjii nąįį nihdeegijyaa gwiizhit ch'aadrii googwahąąh'yaa eenjit vakaii'aa kat deeyehee'aa. \v 34 Nakhwandee t'ee nakhwazhin eenjit ch'ahdrii k'it t'inchy'aa. Nakhwandee haa gwinzii gweech'in dąį' nakhwazhin datthak adrii gaa nakhwandee haa gwinzii gweech'in kwaa ji' nakhwazhin datthak tǫǫ gwizhit hee'aa. \v 35 Tǫǫ ąįį nakwaa gaa khit Vit'eegwijyąhchy'aa va'aadrii zhit gwizhrįh adadhoodii. \v 36 Nakhwazhin datthak va'aadrii ts'ą' tǫǫ gwahąąh'yaa kwaa ts'ą' datthak haadrii, adrii nakhwak'aa ch'ahahdrii gwik'it.” \s1 Pharisee chan ts'ą' Law Eech'ǫąąhtan Gwik'iinjiighit Adaa'įį Nąįį. \r Matthew 23.1-36; Mark 12.38-40 \p \v 37 Nijin Jesus ginkhii ndaanaahjik dąį' Pharisee ch'ihłak yaa ch'ihee'aa eenjit aanaii yahnyąą, ąįįts'ą' yats'ą' nihdeiinzhii ts'ą' naadii ts'ą' ch'ahaa'al. \v 38 Ąįį Pharisee łyaa gwik'iinjigiighit kwaa nijin Jesus danli' k'eech'ąhtryaa kwaa ts'ą' ch'ahaa'al dąį'. \v 39 Akhai' Diik'eegwaadhat jyaa diyahnyąą, “Juk nakhwachųų tyah, nakhwak'ik haa ǫhtsąįį gwizhrįh gwik'eech'ohtryaa gaa nakhwazhit ąįį gwiizųų gwizhrįh haa deegwadąą'ai'. \v 40 Łyaa nakhwakiitth'an zhit gwihiljii! Vit'eegwijyąhchy'aa ǫhtsąįį gwiłtsąįį ji' gwizhit chan gwahahtsyaa gwizhrįh goo'aii hee? \v 41 Gaa nakhwak'ik, nakhwachųų tyah zhit k'ii'an neeshraahchy'aa nąįį intł'eech'ohchak, ąįį ji' t'ee jidii datthak nakhweenjit shriitr'eegwahaatth'aa. \p \v 42 “Pharisee nąįį, tr'igwidii nakhweenjit goo'aii! Gwanzhįh Mint, Rue vaa vikeech'arahchy'aa ch'ihłoaatin ts'an ch'ihłak Vit'eegwijyąhchy'aa intł'ohtsit gaa ch'izhii nąįį ts'ą' gwinzii t'akhwa'in kwaa ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa veenjit ch'eet'igwiniindhan khwa'įį kwaa. Jii kwaii jyaa diinchy'aa kwaii akhagoiinyąą ts'ą' nihk'it Vit'eegwijyąhchy'aa vintł'eegohłii. \p \v 43 “Pharisee nąįį, tr'igwidii nakhweenjit goo'aii! Israel nąįį tr'igiinkhii zheh kwaii gwizhit hohdyaa nakhweenjit khit tr'iilęįį goo'aii ts'ą' ch'arookwat deek'it gwa'an chan khit ts'ą' gwihil'ee haa nakhwaneerahahdak. \v 44 Tr'igwidii nakhweenjit goo'aii! Tth'ank'it gwigweech'in kwaa ts'ą' gwakat neegihiidal k'it nakhweegoo'aii.” \p \v 45 Law eech'ǫąąhtan ch'ihłak jyaa yahnyąą, “Geech'ǫąąhtan, jii jyaa diinaiinyąą t'ee nan chan gwiizųų diits'ą' ginkhii t'iinyąą t'oonchy'aa!” \v 46 Jesus t'iiyahnyąą, “Law eech'ǫąąhtan nąįį, nakhwan chan tr'igwidii nakhweenjit goo'aii! Dinjii nąįį ant'ii nidii giheeghwaa eenjit ninoh'ak gaa goots'ahohjyaa eenjit nakhwanleetth'ak gaa hohchįį kwaa. \v 47 Tr'igwidii nakhweenjit goo'aii! Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį eenjit tth'ank'it gwihil'ee nagoo'aii, dąį' t'ee yeenii nakhwalak nąįį Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį giinghan izhit nakhweenjit gwinzii t'igwiizhik geh'an. \v 48 Nakhwandah t'igwiizhik ts'ą' chan yeenii nakhwalak deezhik ąįį nakhweechįį t'igiizhik; ąįįt'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį ęhdaa tr'igwigwiin'ąįį ąįįtł'ęę nakhwan ąįį gootth'ank'it gohtsii. \v 49 Ąįį eenjit t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa vigwizhi' jyaa nyąą, ‘Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį chan ts'ą' Tr'ihił'e' nąįį haa goots'ą' nihihłyaa goolat nąįį chan ęhdaa tr'igwigwehee'aa ts'ą' giiyuuheendal gwik'eegogwandaii.’ \v 50 Ąįįt'ee jii nan goodlit dąį' gwanaa gwats'an Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį giinghan eenjit juk gweendaa gwidinjii nąįį agwarahahshįį. \v 51 Abel tr'oołkhwąįį gwats'an oondaa nijin Zechariah ataiinjii tr'ahtsii deek'it chan ts'ą' Kharigidiinjii Zhee Gwachoo haa gwiteetł'an tr'iiłkhwąįį gwats'ą'. Aahą', naagwaldak, juk gweendaa gwidinjii nąįį ąįį kwaii geenjit googwarahaahshii. \p \v 52 “Law eech'ǫąąhtan nąįį, tr'igwidii nakhweenjit goo'aii, gwik'eegwahaandal eenjit zheh goo'aii ąįį gwadąįį lidlįį gwits'į' ohtą'. Nakhwan googaa nihdeedoochįį kwaa ts'ą' juu nihdeeheehaa geetr'agwah'in nąįį datthak chan zhak ohdak!” \p \v 53 Nijin Jesus zhat chineezhii dąį' Law eech'ǫąąhtan chan ts'ą' Pharisee nąįį haa łyaa gook'įį gwanlii ts'ą' gwinlęįį gigiiyuahkat, \v 54 goodhaii nihdeegiihaathal ts'ą' ch'ijuk khagiheekhyaa ji' eenjit. \c 12 \s1 Gwik'iinjiighit Adaa'įį Nąįį Ts'į' Adak'ǫǫntii. \r Matthew 10.26-27 \p \v 1 Izhit zhat dinjii thousands nąįį khaihłan niinjil ts'ąįį gaa nihkat deegaa'aa, Jesus ditsyaa nąįį tr'ookit jyaa ahnyąą, “Pharisee nąįį łųh vaaniituu gwik'it t'ii'in ąįį goots'į' adak'ǫǫntii, zhit gwik'iinjiighit adaa'įį nąįį t'agwaihnyąą. \v 2 Jidii nagogwąąh'įį ąįį kwaii gwizhrįh nigweheedaa ts'ą' datthak gwik'igahaandal gweheelyaa. \v 3 Ąįįts'ą' t'ee tǫǫ gwizhit deiinyą' ąįį drin gwizhit nireheetth'ak, zheh gwizhit dinjii haa dandzit ąįį chan zheh gwikiit'ik k'iidak shraa haa t'ihiinjyaa gwireheetth'ak. \p \v 4 “Shijyaa nąįį, nakhwaagwaldak, dinjii oonjat shrǫ', dinjii ch'izhii dinjii vizhin haahkhwaa gaa jyąhts'ą' t'ee łyaa yats'ą' gwiizųų tr'agwahaah'ya'. \v 5 Juu vahaanjat naagwahaaldak: Vit'eegwijyąhchy'aa veech'andaii ǫhłįį, dinjii ęhdaa tr'igwiin'ąįį ąįįtł'ęę t'ee adan zhrįh hell nanakhwahahchyaa. Aahą', naagwaldak, veech'andaii ǫhłįį! \p \v 6 “Neek'ik ch'ihłoanli' laraa tsoo tsal neekwaii t'įį tr'iheelyaa lee t'oonchy'aa? Ąįį googaa ch'ihłak gaa Vit'eegwijyąhchy'aa yinildee kwaa. \v 7 Nakhwakiighai' daanchy'aa gaa, Vit'eegwaahchy'aa gaandaii t'inchy'aa. Ąįį geh'an noojat shrǫ', neek'ik daanchy'aa ji' gaa ąįį andaa ts'ą' khadhoo'ee t'oonchy'aa. \p \v 8 “Nakhwaagwaldak, juu gwandah shaa nilii nyąą, Gwidinji' chan yeenjit Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an zheekat gwich'in nąįį andah shaa nilii vaahaihjyaa. \v 9 Gaa juu gwandah shaa nilii kwaa nyąą, Gwidinji' chan yeenjit Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an zheekat gwich'in nąįį andah shaa nilii kwaa vaahaihjyaa. \p \v 10 “Juu Gwidinji' ts'ą' gwinehts'į' khaginkhee ąįį veenjit oo'an gweheedaa; gaa juu Ch'anky'aa Shroodiinyąą inehts'į' khaginkhee ąįį duuyeh veenjit oo'an gwihijyaa. \p \v 11 “Israel nąįį tr'igiinkhii zheh akwat gwats'ą' k'eegwaadhat choh nąįį, Governor nąįį ts'ą' nanakhwarąąhchįį ji' gaa nats'ąą cheedahanchyaa akwat deehiinjyaa eenjit tr'agoiindii shrǫ'! \v 12 Izhit nigwiindhat ji' Ch'anky'aa Shroodiinyąą deehiinjyaa nahahtsyaa geenoohąąhchyaa.” \s1 Nankat Gwik'eiich'i' Tr'ihił'ee Eenjit Jesus Akǫǫ T'agoovahnyąą \p \v 13 Dinjii tee gwa'an gwats'an dinjii jyaa yahnyąą, “Geech'ǫąąhtan, zhit shiti' veegoo'aii datthak shoondee haa diineenjit akhoonyąą. Ąįį shoondee teetł'an nih'an tr'ooheendal goo'aii vaiinyąą.” \p \v 14 Jesus jyaa yahnyąą, “Dzaa gwąąh'in! Juu ch'aroahkat zheh gwizhit noohaałkat akwat niti' veegoo'aii, noondee haa teetł'an ǫhjii nakhwahaihjyaa eenjit sheenjit gwiłtsąįį?” \v 15 Ąįįts'ą' datthak chan jyaa goovahnyąą, “Gwak'ǫǫhtii, k'aiich'i' eenjit dinjikhwaghit shrǫ'! Dinjii hil'ee k'iighai' gwandaii di'įį kwaa t'oonchy'aa,” jyaa nyąą. \p \v 16 Ąįįtł'ęę Jesus gwandak eegoovaagwaandak, “Ch'ihłan dinjii gwintsii veegoo'aii. Nan nitsii di'įį. Kat gwanzhįh nizįį niłshįį. \v 17 Idizhit niinjich'adhat ts'ą' jyaa diindhan, ‘Gwanzhįh noołshįį kwaii nijin nihihłyaa? Videek'it gwishi'įį kwaa. Deehishi'yaa li'?’ \v 18 Adahaa niinjich'adhat, ‘Shadraa kwaii khadigwihįhłyaa ts'ą' gwintsii neegwahałtsyaa, ts'ą' shagwanzhįh, shishii kwaii nihdeehihłyaa. \v 19 It'ee łyaa shidivee gwinzii. Shih niighyuk vit'eehaałchy'aa shi'įį. Zhyaa hihdyaa. Ąįįts'ą' ch'ihih'aa. Hihchyaa. Deeshi'yaa gwik'it t'ihishi'yaa.’ \v 20 Vit'eegwijyąhchy'aa jyaa yahnyąą, ‘Tr'igwiinjik kwaa! Juk khaa gwats'ą' gwizhrįh gwihiindaii. Ąįįtł'ęę juu nats'an kwaii ts'ą' k'eegwahaadhat?’” \p \v 21 Nijin Jesus gwandak eegwaandak ndaanaahjik dąį', jyaa nyąą, “Jyąhts'ą' t'ee juu adan zhrįh ideenjit k'aiich'i' tthak di'įį, haa gwintsii veegoo'aii, gaa Vit'eegwijyąhchy'aa ąįį gwintsii veegoo'aii k'it yąąh'in kwaa.” \s1 Vit'eegwijyąhchy'aa Vik'injirighit \r Matthew 6.25-34 \p \v 22 Ąįįtł'ęę Jesus ditsyaa nąįį jyaa dahnyąą, “Izhit geenjit goohǫhdaii eenjit shih eenjit ninjich'ǫhthat kwaa akwat chan gwach'aa nohoozhyaa chan gwik'it. \v 23 Gwarandaii ąįį shih andaa ts'ą' gwihil'ee, ąįįts'ą' diizhin chan gwach'aa andaa hil'ee. \v 24 Zhit deetrya' kwaii nǫh'in, gogwąąhshii khagiiyilii kwaa t'inchy'aa, dagogwanzhii gahahdlyaa gwakwaa, Vit'eegwijyąhchy'aa yach'ah'aa t'inchy'aa! Chiitsal nąįį andaa ts'ą' nakhweegoo'aii! \v 25 Duuyeh ch'ihłak gaa geenjit tr'igwidii ts'ą' nahgwan neegwiindaii t'oonchy'aa. \v 26 Jii gwarandaii zhit jidii gwatsal khyų' t'agwah'in gwiizhit jaghaii ch'andaa gwa'an geenjit tr'igwindii. \v 27 “Zhit gwa'an nankat gwanzhįh gwinzii vigweech'in nahshii nǫh'in. Ąįį tr'agogwah'in kwaa ts'ą' gwach'aa ideenjit gahtsii kwaa t'inchy'aa. Gaa naagwaldak, King Solomon łyaa valaraa gwanlii gaa jyaa dagwahtł'oo ąįį gwanzhįh gwinzii vigweech'in andaa ts'ą' vagwach'aa nizįį kwaa t'inchy'aa. \v 28 Vit'eegwijyąhchy'aa ąįįt'ee zhit gwa'an gwanzhįh anagwąąhshii t'inchy'aa juk drin gwanzhįh nilii tł'ęę nihkaa an heelyaa, ch'iitsii zhit heek'an. Ąįįts'ą' łyaa gwach'aa nanahąąhshyaa t'inchy'aa. Gwik'iinjiighit natsal ni'įį! \p \v 29 “Jii ch'ihin'aa, chųų nihinjyaa kwaii eenjit tr'igwindii kwaa. \v 30 Ąįį juu jii nankat Vit'eegwijyąhchy'aa eenjit gwik'iinjiighit di'įį kwaa nąįį t'ee jii kwaii datthak geenjit tr'igwigwidii. Zheekat Nakhwati' jii kwaii t'ohchy'aa nakhwaandaii t'inchy'aa. \v 31 K'eegwaadhat Veegwinii'ee gwats'ą' hoh'al eenjit tr'agoh'in ąįįts'ą' jii kwaii nakhwats'an hahtsyaa.” \s1 Zheekat Ideenjit Khaihłan Nigwirilii. \r Matthew 6.19-21 \p \v 32 “Divii tsya' tsal nąįį, noojat shrǫ'! Ąįįt'ee Zheekat Nakhwati' nijin drin jii nankat dinjii datthak idik'iinjyahjik ts'ą' vaahohłyaa nakhweenjit gwiłtsąįį ąįį nakhwantł'eehee'aa geenjit shoo nilii geh'an. \v 33 Nakhwagwadal kwaii laraa t'įį hohłii ts'ą' ąįį laraa chan neeshraahchy'aa nąįį tohłii. Khahthaa tsal iizųų heelyaa kwaa ideenjit shrohłii ąįįts'ą' zheekat ideenjit khaihłan nagohłii, izhit t'ee duuyeh nitsya' ilii, ch'an'įį nąįį chan duuyeh yeenakhaii ts'ą' duuyeh chan moths ya'aa. \v 34 Nijin khaihłan nagoolii izhit t'ee nakhwadrii dha'aii t'oonchy'aa.” \s1 Ch'itsyaa Nilii Nąįį Khit Gwik'eegahąąhtyaa Goo'aii. \p \v 35 “Naatreegwideheetal eenjit łyaa oohadhanzhii, ni'ik nats'ooghaih hąhtsųų kwaa geenjit gwint'aii nazhrak tł'an dąhchaa ts'ą' zhit adrii chan dǫǫk'a'. \v 36 Zhit juu goots'ą' k'eedeegwaadhat ts'ą' giiyeetr'agwah'in nilii nąįį dąhthee nihłeegwarahchįį gwats'an oo'ee neeheedyaa nigiiyuul'in gwik'it t'ohchy'aa. Nijin oo'ee neezhįį ts'ą' ganlaanaii ji', zhazhat giiyeenjit gidiheechyaa. \v 37 Nijin ąįį goots'ą' k'eedeegwaadhat nilii oo'ee neezhįį ts'ą' vitsyaa nąįį tth'aii gagaandaii łee ts'ą' nigwigwil'in łee ji' łyaa geenjit adashoogahahłyaa gwachoh! Naagwaldak, adan ąįį di'ik dazhrak tł'an dahahchaa ts'ą' goohąąhdyaa ts'ą' shih goovehzhee nitł'eeheelyaa. \v 38 Tǫhtł'an gęhdaa giiyeenjit nagogwal'in tł'ęę goots'ą' nihdineezhii ji' łi'haa adashoogahahłyaa gwachoh! \v 39 Ąįįts'ą' jii ganoondaii! Dinjii ch'ihłak nijin ji' ch'an'įį nąįį yizheh łeegwahahnaii gaandaii ji' duuyeh gwik'it t'igwinjii gwah'įį. \v 40 Ąįįts'ą' nakhwan chan, oohadhanzhii, nijin geegoiinlii kwaa gwiizhit t'ee Gwidinji' k'ineeheedik.” \s1 Juu Dinjii Eenjit Gwiizųų ts'ą' Gwinzii Gwitr'it T'agwah'in \r Matthew 24.45-51 \p \v 41 Peter jyaa nyąą, “Shik'eegwaadhat, jii gwandak zhit geediinǫąąhtan, diikhwan zhrįh lee t'idiinaiinyąą? Akwat juu nąįį datthak chan lee?” \p \v 42 K'eegwaadhat yidii khaginkhee, “Juu k'eegwaadhat vitsyaa nilii nąįį tee gwinzii gwitr'it t'agwah'in ts'ą' chan goozhii, ąįį dinjii jidii k'it t'inchy'aa dinjii t'arahnyąą? Adan ąįįt'ee zhit juu yats'ą' k'eegwaadhat gwats'ą' k'eegwaadhat yahahtsyaa. Zheh gwizhit chan gwats'ą' k'eegwahaadhat ts'ą' zhit juu yaatr'agwah'in nąįį chan drin gwiteegwaanchy'aa zhat nineegwiidhak hee ach'ahah'aa. \v 43 Nijin zhit juu yats'ą' k'eegwaadhat oo'ee neezhįį ts'ą' jyaa dii'in ji' łyaa adashoohahłyaa gwachoh! \v 44 Naagwaldak! Ąįį juu yats'ą' k'eegwaadhat zhit veegoo'aii datthak geenjit k'eegwaadhat yahahtsyaa. \v 45 Gaa ąįį dinjii jyaa adaanyąą, ‘Shats'ą' k'eegwaadhat oo'ee neeheedyaa eenjit niighyuk gwahthaa,’ nyąą ts'ą' zhit dinjii akwat tr'injaa juu yaatr'agwah'in nąįį dahkhwaii ts'ą' ch'a'aa tł'ęę neech'iniinjik. \v 46 Nijin drin geeneeyuulii kwaa gwiizhit zhit juu yats'ą' k'eegwaadhat yazhrahtee k'ineeheedik, gwint'aii yagwahąąhshii ąįįts'ą' gwik'iinjiighit kwaa nąįį tee yahahchyaa. \p \v 47 “Ąįį juu ch'itsyaa nilii zhit yats'ą' k'eegwaadhat ts'ą' adan chan deehee'yaa gaandaii googaa oohilzhin kwaa ts'ą' chan yats'ą' k'eegwaadhat doo'ya' yuunyąą gwik'it t'ii'in kwaa ąįįt'ee gwintł'oo yahahtrii. \v 48 Gaa juu ch'itsyaa nilii ts'ą' yats'ą' k'eegwaadhat jidii doo'ya' yuunyąą ąįį gaandaii kwaa ts'ą' dee'ya' k'iighai' geenjit gwintsal tr'ahahtrii. Vit'eegwijyąhchy'aa ąįį juu dinjii gwintł'oo vidivee gwinzii ts'ą' intł'eegwa'ak ąįįt'ee yats'an gwandaa ts'ą' geeneegoolii. Juu dinjii yit'injyaahchy'aa nilii ąįįt'ee gwandaa ts'ą' dinjii lęįį nąįį yats'an geeneegooheelyaa.” \s1 Dinjii Nihts'įį Nihts'ą' Nineeheedal ts'ą' Tsinehdan Heekwaa \r Matthew 10.34-36 \p \v 49 “Jii nan kǫ' vihihtthal eenjit dzaa gwats'ą' hoiizhii. Ch'adąį' daak'a' ji', oihnyąą gwiizhit! \v 50 Khaiinjich'asharahthat sheenjit goo'aii izhit gęhdaa tr'ihihshyaa gwats'ą' gwintł'oo shiyinji' haa nigwii'ąįį. \v 51 Nankat tsinehdan gwintł'eehih'aa eenjit dzaa gwats'ą' hoiizhii shrǫǫ niindhan? Nakhwaagwahaldak! Tsinehdan, ąįį nakwaa, gaa nihts'įį nanakhwahihłyaa. \v 52 Juk gwats'an zhehk'aa gwizhit juu ch'ihłoanli' gwich'įį nąįį nihts'an tr'igiheedaa tik nąįį, neekwaii ts'ą' nich'itsigahahthat, neekwaii nąįį chan tik nąįį ts'ą' nich'itsigahahthat. \v 53 Ch'iti' nąįį chan digigii tsyaa nąįį ts'ą' nich'itsigahahthat. Googii tsyaa nąįį chan digiti' ts'ą' nich'itsigahahthat. Ch'ahan nąįį chan digigii nich'it ts'ą' nich'itsigahahthat, ts'ą' googii nich'it chan dagahan ts'ą' nich'itsigahahthat. Gavootr'i' nąįį chan gootseii nąįį ts'ą' nich'itsigahahthat, ts'ą' gootseii nąįį chan dagootr'i' nąįį ts'ą' nich'itsigahahthat.” \s1 Gweedhaa Gwizhit \r Matthew 16.2-3 \p \v 54 Jesus dinjii nąįį chan jyaa ahnyąą, “Nijin yeenaa zheek'ǫh alaa nǫh'in dąį', zhazhat ‘Hahtsin t'oonchy'aa,’ dohnyąą ts'ą' it'ee ąhtsin. \v 55 Ąįįts'ą' nijin yeenii nakhwaneiintr'aii dąį' ‘Gweheendhaa t'oonchy'aa,’ dohnyąą ts'ą' it'ee gwiindhaa. \v 56 Gwik'iinjiighit adaa'įį nąįį! Zhit zhee, nan haa nǫh'in gwik'iighai' deehee'yaa gaakhwandaii, gaa jaghaii jii gweedhaa, ąįį gaakhwandaii kwaa t'ohchy'aa? \p \v 57 “Jaghaii jidii gweheezyaa ts'ąįį ideenjit gaakhwandaii kwaa t'ohchy'aa? \v 58 Dinjii gwiizųų t'inizhik nahnyąą ts'ą' ch'aroahkat zheh nihdeenąąhchįį ji'. Ch'aroahkat zheh gwats'ą' vaa inkhaa gwiizhit vaa gwinzii nineegwin'ąįį gwik'eegwiindaii, ąįį ji' ąįį juu vandaa diiroahkat ts'ą' nanahahchyaa kwaa eenjit, ąįį chan gwak'ąąhtii nąįį ts'ą' nanahahchyaa ts'ą' ąįį chan zhee gwaazhrąįį nanahahchyaa t'oonchy'aa, \v 59 naagwahaaldak izhit duuyeh chineiindii, dahthee nalaraa tsal datthak haa goiinkwat gwats'ą' datthak.” \c 13 \s1 Nakhwatr'agwaanduu Akhagoonyąą Akwaa Ji', Nahohthaa \p \v 1 Izhit zhat dąį' dinjii lat nąįį Jesus Galilee gwich'in nąįį eegiiyaagwaandak, ąįįt'ee zhit juu gootee Vit'eegwijyąhchy'aa ts'ą' gwintł'eegąhjii gwiizhit Pilate gooviinghan nąįį reh. \v 2 Jesus jyaa goovahnyąą, “Ąįį juu gooriinghan nąįį ch'izhii Galilee gwich'in nąįį andaa ts'ą' gootr'agwaanduu gwanlii geh'an t'agooriinlik shrǫǫ goovohnyąą? \v 3 Nakwaa! Nakhwaagwahaldak, nakhwatr'agwaanduu akhagohnyąą kwaa ji', nakhwan t'ee gook'it nahohthaa t'oonchy'aa. \v 4 Zhit Siloam gwich'in 18 juu zhit zheh gwachoo gook'aa neegwadąąnąįį ts'ą' giłchįį nąįį yu'? Ch'izhii Jerusalem gwich'in nąįį andaa datthak ts'ą' gootr'agwaanduu gwanlii geh'an lee t'igiizhik? \v 5 Nakwaa! Nakhwaagwahaldak, nakhwatr'agwaanduu akhagohnyąą kwaa ji', nakhwan t'ee gook'it nahohthaa t'oonchy'aa.” \s1 Fig Dachan Iizųų Gwandak \p \v 6 Ąįįtł'ęę Jesus gwandak eegoovaagwaandak, “Dinjii dagwanzhih tee Fig dachan nahshii. Ąįį dinjii zhit Figs dachan kat gwąąh'in, akhai' yakat Figs agwąh'ąįį kwaa. \v 7 Ąįįts'ą' gwanzhįh k'ąąhtii ąįį t'ahnyąą, ‘Gwąąh'in, neegwadadhat tik gwahaadhat tthak dzaa nineihdik ts'ą' jii Fig dachan kat Figs keegwaał'in gaa Figs agwał'ąįį kwaa. Gihłeekhwanchyaa jaghaii? Jaghaii zhyaa gwanzhįh dehk'it gwinii'ee?’ \v 8 Gwanzhįh k'ąąhtii t'iiyahnyąą, ‘Jii neegwadadhat ch'ihłak zhit jyaa dąhthan, ąįįts'ą' veelin khaneegwihihthaa ts'ą' shrineehihłyaa. \v 9 Ąįįtł'ęę Figs vakat neełshįį ji', gweheezyaa, ąįį akwaa ji' gihłeereheechyaa.’” \s1 Neegwaazhii Drin gwiizhit Jesus ąįį Tr'injaa Vanan Iizųų Shrininlik. \p \v 10 Ch'ihłan Neegwaazhii Drin gwiizhit Jesus ąįį Israel nąįį tr'igiinkhii zheh gwizhit geech'ǫąąhtan. \v 11 Izhit gwizhit tr'injaa dhidii ąįį 18 years łąą vizhit ch'anky'aa iizųų dhidii, ąįį ts'an gwintł'oo iłts'ik, vanan ch'iłtsąįį ts'ą' khyų' k'igwąą'ee nadhat. \v 12 Nijin Jesus niyiił'in dąį' aanaii yahnyąą ts'ą' t'iiyahnyąą, “Tr'injaa, juk gwats'an t'ee ch'anky'aa iizųų ts'an neehants'ik kwaa!” \v 13 Yakat naanjik ts'ą' zhat łyaa k'igwąą'ee nadhat naanaii ts'ą' izhit zhat Vit'eegwijyąhchy'aa geenjit deehiił'ee. \p \v 14 Israel nąįį tr'igiinkhii zheh gwizhit gwats'ą' k'eegwaadhat nilii łyaa Neegwaazhii Drin dinjii shrininlik eenjit vik'įį gwanlii, ąįįts'ą' dinjii nąįį ts'ą' khaginkhee. “Nihk'iitik drin gwizhrįh tr'agwarahah'yaa geenjit goo'aii, izhit drin gwizhrįh nakhwats'ą' tr'ireheendal eenjit oo'ee neekhwadal. Neegwaazhii Drin t'agwaihnyąą kwaa!” \p \v 15 Diik'eegwaadhat t'iiyahnyąą, “Gwik'iinjiighit adaa'įį ǫhłįį! Neegwaazhii Drin nakhwąnin kwaii dineegoovahoh'at ts'ą' chųų goovahohjyaa goo'aii. \v 16 Gwiizhit jii tr'injaa yeenii Abraham ts'an deedhaa 18 years łyaa Ch'anky'aa Tr'aanduu (Satan) yits'ą' k'eegwildhat, ąįį lee Neegwaazhii Drin Ch'anky'aa Tr'aanduu ts'an gadarahahchyaa kwaa goo'aii?” \v 17 Jii deenyąą eenjit zhit juu yitr'ii'ee nąįį ideenjit oozhii gaadlit, gwiizhit ch'izhii dinjii nąįį andah geegaroolii kwaa t'iizhik datthak geenjit łyaa shoo ginlii. \s1 K'eegwaadhat Veegwinii'ee Eenjit Vagwandak Neekwaii \r Matthew 13.31-32; Mark 4.30-32 \p \v 18 Jesus ch'oahkat, “K'eegwaadhat Veegwinii'ee doonchy'aa t'agwarahnyąą? Jidii geeghaih gwik'it t'oonchy'aa haa nihłaa geegihihkhyaa? \v 19 Jii k'it t'oonchy'aa, dinjii ąįį mustard seed tsal oonjik ts'ą' gwanzhįh dehk'it gwit'eiin'ąįį ąįį niłshįį ts'ą' ts'iivii nitsii dhidlit, ąįįts'ą' chiitsal kwaii yakat t'oh ąhtsii.” \p \v 20 Chan hee Jesus ch'oahkat, “K'eegwaadhat Veegwinii'ee jidii geeghaih gwik'it t'oonchy'aa haa nihłaa geegihihkhyaa? \v 21 Jii k'it t'oonchy'aa, tr'injaa tyah choh zhit łųh deedąą'ąį' tee łųh vaanahshii gwiteiinjaa, ąįį łųh datthak vaa hąąhshii gwats'ą' datthak.” \s1 Gindeiinvyaa K'it Gwints'ik \r Matthew 7.13-14, 21-23 \p \v 22 Jesus ąįį Jerusalem gwats'ą' ahaa gwiizhit zhit gwa'an kwaiik'it gwatsal, kwaiik'it gwachoo gwitee ahaa ts'ą' geech'ǫąąhtan. \v 23 Dinjii ch'ihłak yuahkat, “K'eegwaadhat, dinjii nitsya' nąįį zhrįh neeheezhii lee t'oonchy'aa?” Jesus jyaa diyahnyąą, \v 24 “Gindeiinvyaa k'it łyaa gwiints'ik gaa nihdeehinhaa geetr'agwah'in; dinjii lęįį nąįį nihdeegiheedaa geetr'agogwahah'yaa gaa khyų' t'igihee'yaa geh'an. \v 25 Ąįį zheh gwats'ą' k'eegwaadhat khakihee'aa ts'ą' angineehąhdal. Ąįįtł'ęę chiitąįį niindhat ts'ą' ganlaanaii ts'ą' jyaa deehiinjyaa, ‘K'eegwaadhat! Sheenjit gihdiinchįį!’ Oozhaa jyaa nahaanjyaa, ‘Juu inlii? Nijin gwats'an inkhaa naashandaii kwaa!’ \v 26 Ąįįtł'ęę jyaa vahaiinjyaa, ‘Naa neech'irin'al ts'ą' chan naa ch'ireenį' ts'ą' diikwaiik'it gwizhit chan geech'ǫąąhchya'!’ \v 27 Chan hee jyaa nahaanjyaa, ‘Nijin gwats'an inkhaa naashandaii kwaa. Dinjii tr'aanduu gwahtsii nąįį, shihłeekhwajyaa!’ \v 28 Abraham, Isaac, Jacob chan ts'ą' ch'izhii Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį datthak nah'in ji' gwintł'oo hintree ts'ą' nagho' nihts'ą' łǫǫn'al haa neiink'ii k'it t'ini'yaa, nijin chit'eenirahaahkhii gwiizhit ji'! \v 29 Jii nihky'aa nankat gwats'an dinjii nąįį K'eegwaadhat Veegwinii'ee gwizhit vakat ch'ara'aa ts'ą' gahaaky'aa. \v 30 Zhat ji' juk juu yeenii nilii nąįį goolat tr'ookit giheelyaa, ąįįts'ą' juk juu tr'ookit nilii nąįį yeenii heelyaa.” \s1 Jesus Jerusalem Eenjit Ch'eet'igwiniindhan Di'įį \r Matthew 23.37-39 \p \v 31 Izhit gwiizhit chan Pharisee lat nąįį Jesus ts'ą' gahaajil ts'ą' jyaa giiyahnyąą, “Herod nęhdaa tr'agoih'aa noonyąą t'inchy'aa. Cheehindii ts'ą' t'oołii gwa'an gwats'ą' hinkhaii.” \p \v 32 Jesus t'agoovahnyąą, “Ąįį neegǫǫ jyaa vohnyąą, ‘Juk drin, nihkaa haa dinjii ts'an ch'anky'aa iizųų tr'ihłii ts'ą' iłts'ik nąįį chan shrineihłii, drin tik ęhdaa tr'igwiighit gwiizhit ndaanahałdal.’ \v 33 Juk drin, nihkaa, nihkaa gęhdaa kwaii haa datthak jyaa dishihi'yaa eenjit gwats'ą' ihshyaa t'ishi'in Jerusalem geh'ok Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii ęhdaa tr'igwirehee'aa kwaa goo'aii. \p \v 34 “Jerusalem, Jerusalem! Nakhwatee juu Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį aghan ts'ą' juu Vit'eegwijyąhchy'aa nakhwats'ą' hił'e' nąįį chan kii haa dohkhok. Gwilin neegweedhat gwizhit zhat gwich'in nąįį datthak ts'ą' khaihłan nineegavoihłyaa goovoihnyąą, zhit gwa'an dats'an digii tsal nąįį datthak dit'ee t'eh iłdlii gwik'it gaa khyų' t'anaihnyąą. \v 35 Nizheh nits'į' gwarooheendal. Naagwaldak, shahąąh'yaa kwaa nijin drin jyaa deehiinjyaa gwats'ą', ‘K'ii'ee juu ahaa Vit'eegwijyąhchy'aa voozhri' zhit Vit'eegwijyąhchy'aa yaa shoo oolį'.’” \c 14 \s1 Jesus Dinjii Iłts'ik Shrinilik. \p \v 1 Ch'ihłan Neegwaazhii Drin gwiizhit Jesus ąįį Pharisee kheihkwaii nąįį ch'ihłak zheh yaaneech'ahaa'al. Zhat dinjii nąįį łyaa Jesus deehee'yaa ji' eenjit gwinzii k'eek'aahtii. \v 2 Zhat vęhdaa łąą dinjii vatth'an, vigin haa ilzhal dhidii. \v 3 Ąįįts'ą' Jesus, Pharisee chan ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį ts'ą' khaginkhee ts'ą' goovahkat, “Dii-Law zhit gwa'an nik'ee Neegwaazhii Drin gwizhit dinjii shrineereheelyaa akwat nakwaa haa ch'ihłak nik'ee gwinyąą?” \p \v 4 Gaa reh giidii ginkhe' kwaa. Ąįįts'ą' Jesus ąįį dinjii oonjik ts'ą' yats'ą' tr'iinjik ąįįtł'ęę t'oołii neeyihił'e'. \v 5 Ąįįtł'ęę t'agoovahnyąą “Nakhwagii akwat nakhwa-Ox ąįį Neegwaazhii Drin gwizhit chųųk'it gwizhit t'aanaii ji', Neegwaazhii Drin gwizhit geh'an khaneehohchyaa kwaa?” \p \v 6 Gaa deegiihaanjyaa gaagiindaii kwaa. \s1 Juu Gwintsii Veegoo'aii Adoodiinyąą Kwaa Izhit Gwizhit Geech'arǫąąhtan \p \v 7 Nijin ąįį juu ch'igihee'aa eenjit zhat dilk'ii nąįį gwinzii gahaaky'aa gwideek'it gwankagantii Jesus gooky'anjik dąį', jii gwandak zhit geegavoąąhtan. \v 8 “Nijin nihłeegwarahchįį ch'ara'aa gwarahtsii eenjit aanaii nakhwarahnyąą dąį', gwinzii hooky'aa gwinkeehoh'ik kwaa. Duulee nakhwandaa t'agwahtsii veegoo'aii chan zhat aanaii varahnyąą ji', gaanandaii kwaa t'oonchy'aa. \v 9 Ąįį juu nihłaa aanaii nakhwahnyąą ąįį nakhwats'ą' niheehaa ts'ą' jyaa nahaanjyaa, ‘Dzaa heedyaa eenjit vintł'eegwiin'ąįį!’ Ąįįts'ą' gwintł'oo geegoo'aii kwaa. Ąįį hindyaa ts'ą' ada'oozhii hahłyaa. \v 10 Izhit gwits'į' aanaii narahnyąą dąį', gwintł'oo geegoo'aii kwaa gwideek'it ts'ąįį dhindii. Ąįį ji', ąįį juu aanaii nahnyąą nats'ą' heekhaa ts'ą' jyaa nahaanjyaa, ‘Aanaii shijyaa, dzaa gehdee gwinzii hee dhindii.’ Jyaa naraiinyą' ji', t'ee zhat dilk'ii nąįį tthak łyaa hoon'ee łee googwahąąh'yaa. \v 11 Juu gwintsii veegoo'aii adoonyąą, t'ee zhak gineerahahchyaa. Gaa juu gwintsii veegoo'aii kwaa adoonyąą, ąįįt'ee łyaa gwintsii veegoo'aii.” \p \v 12 Ąįįtł'ęę Jesus ąįį juu haa neech'ahaa'al jyaa ahnyąą, “Zhit gwa'an nijyaa, nachaa, nalak akwat valaraa gwanlii neh'at gwich'įį nąįį gooch'ahah'aa aanaii goovoiinyą' shrǫ' jyaa nizhik ji', geedan chan ch'ihin'aa eenjit aanaii nagahaanjyaa, ts'ą' deeni'ya' eenjit nineegwarookwat k'it nihk'it t'igwiichy'aa. \v 13 Gach'ahąh'aa ji', juu neeshraahchy'aa, veegogwantrii, neehidik kwaa ts'ą' vandee kwaa nąįį, ach'ąh'aa. \v 14 Nineegogooheekwat gagadhan kwaa gaa Vit'eegwijyąhchy'aa nashoohahłyaa ts'ą' nineegwahahtsyaa, nijin drin dinjii łi'didlii nąįį neegwiindaii ji'.” \s1 Ch'arehee'aa Gwintsii Goodlit Googwandak Gwizhit Geech'ǫąąhtan \r Matthew 22.1-10 \p \v 15 Nijin ąįį dinjii ch'ihłak vakaa'aa ts'ą' dhidii gwaak'įį dąį' Jesus jyaa dahnyąą, “Juu K'eegwaadhat Veegwinii'ee gwizhit k'iindaa vakaa'aa ts'ą' giilk'ii shoo giheelyaa.” \p \v 16 Jesus t'iiyahnyąą, “Dinjii ch'ihłak gwintł'oo vikeech'iłchy'aa ts'ą' lęįį nąįį ch'ihee'aa eenjit aanaii ahnyąą. \v 17 Nijin it'ee datthak shrigwiinlik dąį' ditsyaa ąįį juu ineech'ehił'al nąįį jyaa varoonyą' nyąą, ‘Aanaii, nanakhwadhal'in!’ \p \v 18 “Gaa gootee googwąąnchy'aa ts'ą' gwats'ą' gihijyaa gitr'igii'ee ts'ą' ch'ihłak jyaa nyąą, \p ‘Gwanzhįh deek'it goiihkwat ts'ą' zhat nihihshyaa goo'aii; łyaa duuyeh ch'ara'aa nihshee,’ nyąą. \p \v 19 “Ch'izhii chan jyaa nyąą, ‘Aak'ii ch'ihłoaatin oiikwat ts'ą' gwinzii gwitr'it googwahah'yaa ji' eenjit goovahał'yaa łyaa duuyeh ch'ara'aa nihshee,’ nyąą. \p \v 20 “Ch'izhii chan jyaa nyąą, niighit kwaa dąį' goodhiijik ts'ą' ąįį geh'an duuyeh ch'arehee'aa nihshii. \p \v 21 “Ąįį goots'ą' k'eedeegwaadhat vitsyaa oo'an neehoozhii ts'ą' deeginyąą datthak yaagwaandak. Ąįį zheh gwizhit gwats'ą' k'eedeegwaadhat nilii zhiilts'įį ts'ą' ąįį ditsyaa jyaa dahnyąą, ‘Khan oo'ok tąįį gwinjik gwa'an gwats'an neeshraahchy'aa chan ts'ą' veegogwantrii chan ts'ą' vandee kwaa chan ts'ą' neehidik kwaa nąįį haa oo'ee neegoovinlii,’ yahnyąą. \p \v 22 “Ąįįts'ą' t'ee vitsyaa jyaa nyąą, ‘K'eedeegwaadhat, deegoo'ya' diinyąą chy'aa gwik'it t'igwiizhik gaa tth'aii hee lęįį nąįį ch'ihee'aa eenjit vakaa'aa dhidlii.’ \p \v 23 “Ts'ą' t'ee gwats'ą' k'eedeegwaadhat ąįį ditsyaa jyaa ahnyąą, ‘Oo'ok nanhtee gwa'an tąįį gwinjik, ts'ą' tr'ał tee niighit gwats'an dinjii oo'ee neiinlii, ąįį ji' shizheh dinjii deedahąą'ąį'. \v 24 Nakhwaagwahaldak, zhit dinjii datthak juu ch'ihee'aa geenjit aanaii goovaihnyąą ch'ihłak gaa duuyeh ach'ał'aa t'oonchy'aa,’ nyąą.” \s1 Nats'ąą Jesus Vitsyaa Tr'iheelyaa \r Matthew 10.37-38 \p \v 25 Dinjii lęįį nąįį Jesus haa adaa. Goots'ii ahaa ts'ą' goots'ą' neediil'ee ts'ą' t'agoovahnyąą, \v 26 “Juu shats'ą' hoozhi' niindhan, duuyeh shitsyaa nilii, akwat dahan, diti', da'at, digii, dachaa, dijuu, adan nąįį haa shandaa eet'iindhan ji'. \v 27 Juu da-cross ichyaa kwaa ts'ą' shatąįį haazhii, ąįį duuyeh shitsyaa nilii t'oonchy'aa. \v 28 Nakhwatee ch'ihłak zheh gwintsii gwahahtsyaa ji', tr'ookit heedyaa ts'ą' deegwahtsii gweheelyaa, akwat zheh gwintsii geenjit laraa di'įį ji', eenjit shrigweheelyaa. \v 29 Jyaa diizhik kwaa ji', zheh gwitł'ee gwizhrįh nigwehee'aa ts'ą' ndak ts'ą' duuyeh shrigwilii. Ąįįts'ą' juu andah t'iizhik nąįį datthak giiyeheedlaa. \v 30 ‘Jii dinjii gwihiłtsąįį, gaa khyų' shrigwilii,’ jyaa digiheenjyaa. \v 31 King ch'ihłak viniveet'ah'in 10,000 di'įį ts'ą' ch'izhii King ąįį chan 20,000 nąįį di'įį, ąįį nąįį haaghan ji', heedyaa ts'ą' gwinzii gininjich'ahahthat, ch'izhii King andaa t'ąąht'aii ji' eenjit. \v 32 Gwandaa t'ąąht'aii kwaa ji', ch'izhii King niighit gwa'an dhidii gwiizhit yats'ą' nideech'ihee'aa, nihłigiheeghaa kwaa eenjit. \v 33 Jesus ndaanich'igįįnkhee, “Izhit gwik'it, nakhwatee ch'ihłee gaa duuyeh shitsyaa nilii, jidii di'įį, datthak akhagoonyąą ji' gwizhrįh.” \s1 Lisil Vagwaandaii Kwaa \r Matthew 5.13; Mark 9.50 \p \v 34 “Lisil nizįį, gaa vagwaandaii kwaa dhidlit ji' chan duuyeh lisil k'it vagwaandaii neerahtsii ąįį lisil iizųų. \v 35 Nankat akwat nin trin kwaii eenjit gaa iizųų; ts'ą' oo'an tr'ahahtł'aa. Ch'oodǫǫhk'įį, nakhwadzee gwanlii ji'!” \c 15 \s1 Dinjii Vaa Tr'igweendaii \r Matthew 18.12-14 \p \v 1 Ch'ihłan drin zhit gwa'an tax eenjit laraa oonjii nąįį, dinjii vatr'agwaanduu nąįį haa Jesus goohaahky'aa eenjit ts'ą' gahaajil. \v 2 Pharisee chan ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį haa łyaa gitr'igii'ee ts'ą' jyaa ginyąą, “Jii dinjii vatr'agwaanduu gwanlii nąįį hił'ee ts'ą' goovaa gaa ch'a'aa!” \v 3 Ąįį eenjit jii gwandak kwaii gwizhit geegavoąąhtan, \p \v 4 “Nakhwatee ch'ihłak divii 100 di'įį, akhai' ch'ihłak haa tr'igweendaii ji', deehee'yaa t'inchy'aa? Divii 99 kwaii tthan gwa'an akhooheenjyaa ts'ą' divii ch'ihłak ineegwahah'aa gwats'ą' datthak niheentyaa. \v 5 Nijin yineegwąh'ąįį dąį', it'ee łi' shoo nilii ts'ąįį daghwahk'at diyahahdyaa, \v 6 ts'ą' dizheh gwits'eeyeheeghwaa. Ąįįtł'ęę yeeghaii gwich'įį nąįį khaihłan niheelyaa ts'ą' vijyaa nąįį jyaa goohaanjyaa, ‘Divii vaa tr'igweendaii ineegwał'ąįį łyaa shoo ihłii. Shroonchy'aa gwarohtsyaa!’ \v 7 Izhit gwik'it, naagwaldak, dinjii vatr'agwaanduu gwanlii, ąįį datr'agwaanduu akhagoonyąą eenjit zheekat veetsee'in tr'iheelyaa, ch'izhii dinjii nizįį 99 nąįį andaa ts'ą'.” Jesus nyąą. \s1 Laraa Ghoo Tsal Ch'ihłak haa Tr'igweendaii Googwandak \p \v 8 “Tr'injaa ąįį laraa ghoo tsal ch'ihłoaatin ts'an ch'ihłak haa tr'agwąhdaii ji', deehee'yaa t'inchy'aa? Adrii neehaahky'aa ts'ą' gihłeech'iheelii ts'ą' nijuk datthak yinkeegwahąąh'yaa yineegwahah'aa gwats'ą'. \v 9 Nijin yineegwąh'ąįį ji', dijyaa chan ts'ą' yeeghaii gwich'įį nąįį khaihłan niheelyaa ts'ą' jyaa goohaanjyaa, ‘Shalaraa haa tr'agwąłdaii ineegwał'ąįį łyaa shoo ihłii. Shroonchy'aa gwarohtsyaa!’ \v 10 Izhit gwik'it, naagwaldak, Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an zheekat gwich'in nąįį dinjii ch'ihłak datr'agwaanduu akhagoonyąą eenjit shoo ginlii.” \s1 Dinjii Vigii Oo'ee Neezhįį \p \v 11 Jii t'ee Jesus chan hee gwandak ch'ihłak eeginkhii, “Ch'ihłan reh dinjii ch'ihłee vigii neekwaii gwanlii. \v 12 Vigii khaii ts'ą' ąįį yits'ą' haazhii. ‘Shiti', jii nan ni'įį ąįį nih'an teetł'an diits'an ąhtsii’. Ts'ą' t'ee ąįį dinjii digii tsyaa neekwaii nąįį ts'ą' danan nih'an intł'eiin'ąįį. \v 13 Ąįįtł'ęę niighyuk gwahaadhat kwaa ts'ą' tsyaa khaii ts'ą' ąįį jidii di'įį kwaii haa ch'adanh nahkat gwats'ą' haazhii. Dalaraa zhyaa an iłtsąįį. \v 14 Gwiizhit ąįį ch'adanh nahkat shih kwaa nagwaanąįį ts'ą' adan t'ee vaach'akwaa. \v 15 Izhit gwats'an dinjii danan ts'eeyihiłchįį ts'ą' pig yeenjit k'ąąhtii. \v 16 Ch'ihłee gaa yintł'eech'ahtsit kwaa, ts'ą' pig shįį gaa oih'aa yiindhan. \fig none|src="cn01759b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 15.16" \fig* \p \v 17 “Nijin vaaneegwaakįį k'it t'iizhik dąį', idizhit niinjich'adhat, ‘Shiti' vitsyaa nąįį datthak juk shandaa gwinzii ch'aga'aa, gwizhit shihdeehaagaii! \v 18-19 Oo'an neehihdyaa ts'ą', “Shiti', K'eegwaadhat nan haa nakhwats'ą' gwiizųų tr'agwał'ya'. Shiti', neenjit tr'agwał'ya' nihthan vaahaihjyaa. Nigii ąįį hihłyaa kwaa, gaa neenjit gwitr'it t'agwahał'yaa.” \v 20 Ts'ą' t'ee diti' ts'eehoozhii. Tth'aii hee dizheh gwats'ą' niighit needyaa gwizhit viti' niyiił'in ts'ą' neeshraahchy'aa yuunyąą ts'ą' yits'ą' hilgit ts'ą' yąhtsit ts'ą' yik'ohkhinil'ąįį ts'ą' yiilts'ų'. \v 21 ‘Shiti', K'eegwaadhat nan haa nakhwats'ą' gwiizųų tr'agwał'ya'. Nigii ihłii geenjit giihthan kwaa,’ yahnyąą. \v 22 Ch'iti' ditsyaa nąįį t'ahnyąą, ‘Khan t'akhwa'in ts'ą', shizheh gwats'an gwach'aa nizįį, kwaiitryah ts'ą' nileetth'ak haa, shigii veenjit ǫhjii. \v 23 Ąįįtł'ęę aak'ii zhuu ch'ihłak dohkhwąįį. Ąįįtł'ęę gwintł'oo ch'arehee'aa gohtsii. \v 24 Shigii teehaazhii ts'ą' juk sheek'inidik. Shigii niindhat ts'ą' neegwiindaii k'it shaa t'oonchy'aa.’ \p \v 25 “Jyaa digwii'in gwiizhit ch'oondee ąįį oo'at gwanzhįh deek'it tr'agwah'in. Drin gwigwitr'it haa ndaanaahjik, dizheh gwats'ą' niighit kwaa needyaa akhai' ch'ilik ąįįts'ą' ch'araadzaa gwiitth'ak. \v 26 ‘Deegwii'in?’ nyąą ditsyaa oahkat. \v 27 ‘Nachaa veenjit gwinzii ts'ą' k'inidik, geh'an niti' aak'ii zhuu ak'ii diłkhwąįį,’ vitsyaa yahnyąą. \v 28 Akhai' voondee vik'įį gwihiilnaii ts'ą' dizheh nihdinidii gitr'ii'ee. Izhit geh'an, viti' yits'ą' cheiinzhii, ts'ą' t'iiyahnyąą, ‘Oozhee ch'ara'aa, nihdeiinkhaii.’ \v 29-30 Diti' ąįį t'ahnyąą, ‘Nitsyaa chan ihłii ts'ą' deeshaiinyąą tthak chan nik'eegwałthat, gwiizhit duuyeh gaa divii tsal shijyaa nąįį haa vaa ch'ara'aa hałtsyaa eenjit shantł'ahchįį, gwizhit jaghaii nigii ąįį nalaraa ąįį yit'ii tr'injaa haa dhichįį gwiizhit veenjit ch'ara'aa gwąhtsii?’ \v 31 “‘Shidinji', khit shaa t'inchy'aa. Jidii shi'įį datthak nats'an nilii. \v 32 Gaa gwintł'oo ch'aroo'aa ts'ą' shoo tr'oolį', nachaa niindhat ts'ą' neegwiindaii k'it t'oonchy'aa geh'an. Vaatr'igweendaii gaa vineegwarah'ąįį,’ viti' yahnyąą.” \c 16 \s1 Laraa K'ąąhtii Niinjigwaazhii \p \v 1 Jesus ditsyaa nąįį jyaa ahnyąą, “Ch'ihłan dinjii valaraa gwanlii. Ąįį dinjii yalaraa k'ąąhtii nilii di'įį. Ąįį laraa k'ąąhtii nilii ąįį yalaraa zhyaa an ąhtsii eenjit giiyaagwaandak. \v 2 Adats'ą' nihdeeyąąhchįį ts'ą' jyaa yahnyąą, ‘Deeni'in t'anarahnyąą neegwiitth'ak? It'ee duuyeh sheenjit laraa k'ąąhtii neenilįį. Dęhtły'aa kat laraa dąh'in ąįį gwidęhtły'aa shintł'ineiinlii.’ \v 3 Ąįį dinjii jyaa adaanyąą, ‘It'ee deeshi'yaa? Shats'ą' k'eegwaadhat shigwitr'it shits'į' neegǫǫnjik. Łųh khaihihthaa eenjit shat'aii kwaa. Ąįįts'ą' chan ch'adooshakwat eenjit hihłyaa. \v 4 It'ee deeshi'yaa gaashandaii! Gwitr'it gwishi'įį kwaa ts'ą' gwihihchy'aa gwakwaa ji', shijyaa nąįį gweheelyaa ts'ą' digizheh nihdeeshagahahchik.’ \v 5 Ąįįts'ą' ąįį juu yats'ą' k'eedeegwaadhat ts'ą' agaandaii nąįį gooteegwagwaanchy'aa ts'ą' nihdeegoovahchik. Dinjii ch'ihłak jyaa ahnyąą, ‘Shats'ą' k'eegwaadhat deegwahtsii vats'ą' andaii?’ \v 6 ‘Olive ghwai' ch'ityah 100,’ yahnyąą. ‘Dzaa nidęhtły'aa iłtsuu,’ ąįį laraa k'ąąhtii nyąą, ‘Khan dhindii ts'ą' 50 ąįį vakat neediintł'oo.’ \v 7 Ch'izhii dinjii chan jyaa ahnyąą, ‘Nan ąįį yu'? Deegwąhtsii gwats'ą' andaii?’ ‘Tł'oo li' ch'ityah 1000,’ jyaa nyąą. ‘Dzaa nidęhtły'aa iłtsuu,’ ąįį laraa k'ąąhtii nyąą. ‘Khan vakat 800 diintł'oo.’ \v 8 Jyaa dii'in eenjit ąįį yats'ą' k'eegwaadhat ąįį jii laraa k'ąąhtii nilii łyaa vigwizhi' gwanlii eenjit yeeyinjihił'ee. Juk gweendaa nankat gwidinjii nąįį ideenjit deegii'in, izhit łyaa juu dinjii ch'eegwąhndit gwats'an nilii nąįį andaa ts'ą' googwizhi' gwanlii.” \p \v 9 Ąįįts'ą' Jesus tth'aii ginkhii, “Ąįįts'ą' nakhwaagwaldak. Dzaa nankat gwizhrįh niinjigwaazhii laraa haa jyaa dahtsii. Nijin nalaraa kwaa goodlit ji', zheekat gwandaii ndaanąą'ąį' kwaa nihdeenarahahchyaa. \v 10 Juu gwintsii kwaa gwizhit gwik'eegwahthat, ąįįt'ee gwandaa gwintsii gwizhit gwik'eegwahahthat. Ąįįts'ą' juu gwintsii kwaa gwizhit niinjigwaazhii, ąįįt'ee gwandaa gwintsii gwizhit niinjigwahaazhii. \v 11 Gwik'eegwahthat kwaa ts'ą' jyaa t'inchy'aa ji', duuyeh nankat gwik'eiich'i' ts'ą' t'anarahtthan. Nats'ahts'ą' zheekat łi'didlii ąįį gwats'ą' t'anarahąhkhyaa? \v 12 Ch'izhii dinjii ts'an k'ąąhtii kwaa ji', duuyeh ch'ihłak gaa nats'an nilii nantł'ana'aii. \p \v 13 “Ch'itsyaa nilii ąįį duuyeh ch'ats'ą' k'eegwaadhat nilii neekwaii nąįį eetr'agwah'in. Ch'ihłak itr'ihee'ee ts'ą' ch'ihłak chan eet'ihęęnghyaa. Ch'ihłak ts'ą' heezyaa ts'ą' ch'ihłak chan ts'ą' iiheezųų. Duuyeh Vit'eegwijyąhchy'aa chan ts'ą' laraa haa nihłaa k'eegwaadhat an'įį.” \s1 Jesus Jii Kwaii T'inyąą \r Matthew 11.12-13; 5.31-32; Mark 10.11-12 \p \v 14 Pharisee nąįį ąįį kwaii tthak gwigiitth'ak ts'ą' Jesus eegeedlaa, laraa gihił'ee geh'an. \v 15 Jesus t'agoovahnyąą, “Nakhwan ąįįt'ee dinjii nąįį andah nizįį adoo'įį, gaa Vit'eegwijyąhchy'aa nakhwadrii zhit nats'ąą ninjich'ǫhthat nakhwaandaii. Dzaa nankat jidii ch'andaa t'aroonyąą ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa vandee ts'ą' giilį' k'it t'inchy'aa. \p \v 16 “John chųų gwats'an ąhtsii geech'oohąąhchyaa gwats'ą' t'ee Moses va-law chan ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį haa geech'agwąąhtan. Izhit dąį' gwats'an juk tth'aii hee K'eegwaadhat Veegwinii'ee eenjit geech'oorahtan zhit gwiindhat. Juu nąįį tthak nihdeech'itsigahthat k'it t'igii'in, ts'ą' nihdeega'oo. \v 17 Jii nan chan ts'ą' zheekat haa haajyaa nahaadhal ąįį gogwantrii kwaa gaa zhit Moses va-law zhit ch'andaa t'agwahtsal ąįį oo'an tr'ahaahthal ąįį gogwantrii. \p \v 18 “Juu dinjii da'at akhoonyąą ts'ą' ch'izhii tr'injaa noonjik ąįįt'ee adultery t'iizhik ąįįts'ą' juu tr'injaa dakai' akhoonyąą ąįį ch'izhii dinjii neeyuunjik ąįįt'ee adultery t'iizhik.” \s1 Dinjii Gwintsii Veegoo'aii, Lazarus haa \p \v 19 “Ch'ihłan dinjii gwintsii veegoo'aii zheh gwachoo gwizhit gwich'įį. Khit chan gwach'aa daatł'oo naazhii ts'ą', jidii iindhan datthak chan di'įį. \v 20 Dinjii neeshraahchy'aa valaraa kwaa, Lazarus oaazhii, chan ąįį dinjii gwintsii veegoo'aii vizheh geeghaih tthałkhyųų k'at'aanhchįį. \v 21 Ąįį dinjii chan vakat datthak łit gwanlii. Ąįį dinjii gwintsii veegoo'aii shih tsal chiyahahthal ji', gaa hih'aa niindhan. Łąįį nąįį gaa giikat łit aht'ok, tr'iits'ahts'ą' t'agoovilii vat'aii kwaa geh'an. \v 22 Niighyuk gwahaadhat kwaa ts'ą' ąįį dinjii neeshraahchy'aa niindhat. Ąįįtł'ęę zheekat gwich'in nąįį giizhin oonjik. Zheekat Abraham drihtsįį dhidii ts'ą' vaashroonchy'aa. Ąįįtł'ęę ąįį dinjii gwintsii veegoo'aii chan niindhat. \v 23 Giinąąhjik ts'ą' vizhin khit geenjit heek'an gwats'ą' haazhii. Izhit łyaa khaiinjich'iidhat. Izhit gwats'an niighit gwąąh'in, akhai' Abraham, Lazarus yit'aahchįį gwąąh'in. \v 24 Ąįįts'ą' yats'ą' khashraa'iintrat, ‘Shiti' Abraham, neeshraahchy'aa shǫįįnyąą. Jii kǫ' zhit łyaa khaiinjich'ashadhat. Lazarus chųų zhit danleetth'ak tee heetthal ts'ą' shikyaa kat giiyeheetthal ts'ą' neehinishik'į' geenjit.’ \v 25 Abraham ąįįts'ą' jyaa yahnyąą, ‘Shidinji', gwiindaii dąį' jidii datthak chan ini'įį ts'ą' chan gwinzii gwiindaii gwizhik Lazarus ąįį gii'įį kwaa. Izhit geh'an, juk shaa dhidii ts'ą' vaashroonchy'aa t'iinchy'aa, gwizhik nan ąįį khaiinjich'inadhat. \v 26 Gwizhit chan diitł'an oozhak niighit diiteetak goo'aii t'oonchy'aa. Izhit geh'an, juu gwats'an izhit gwats'ą' hoihshi' yiindhan ji', gaa duuyeh. Ąįįts'ą' chan izhit gwats'an dzaa gwats'ą' hoihshi' yiindhan ji', gaa duuyeh t'oonchy'aa.’ \v 27-28 Dinjii gwintsii veegoo'aii yats'ą' khaneegeedi', ‘Ąįį ji' shiti', shachaa ch'ihłoanli' gwanlii shiti' vizheh gwigwich'įį. Izhit gwats'ą' Lazarus goots'ą' nanąąhchįį goots'ą' giheehkhyaa ts'ą' shik'it dzaa gwats'ą' giheedaa ts'ą' khaiinjich'igiheedhat kwaa eenjit.’ \v 29 Abraham t'iiyahnyąą, ‘Nachaa nąįį Dęhtły'aa Choh zhit Moses ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį k'injigooghit jaghaii? Akwaa ji', it'ee K'eegwaadhat nats'ahts'ą' dinjii gooli' goovahnyąą gaageheendaii.’ \v 30 Zhat dinjii gwintsii veegoo'aii t'iiyahnyąą, ‘Shiti', Abraham, ąįį gaa tth'aii hee gwintsal, ts'ą' dinjii ch'ihłee niindhat khakee'ąįį ji', ts'ą' shachaa nąįį ts'ą' haazhii ji', it'ee datr'agwaanduu akhagooheenjyaa.’ \v 31 Akhai' Abraham t'iiyahnyąą, ‘Dęhtły'aa Choh zhit gwadanakhwatł'oo k'injigiighit kwaa ji', jaghaii dinjii niindhat gwats'an khakihee'aa k'injigiheedhaa?’” \c 17 \s1 Gwatr'agwaanduu \r Matthew 18.6-7, 21-22; Mark 9.42 \p \v 1 Jesus ditsyaa nąįį jyaa ahnyąą, “Dinjii jidii gwizhit dee'in haa vatr'agwaanduu gwilik, gaa ąįį juu vats'an t'igwii'in łyaa veenjit tr'igwidii dha'aii! \v 2 Kii nitsii vak'oh chan diriłchaa ts'ą' chųų choh kat oondaa t'eeriheełnaii ji' gwandaa vidivee gweheezyaa, juu gwintł'oo gwik'iinjiighit kwaa nąįį yeh'an datr'agwaanduu gwahahtsyaa gwits'į'. \p \v 3 “Adak'ǫǫntii! Nakhwalak datr'agwaanduu gwahtsii ji', jyaa deehee'yaa kwaa eenjit veiinyąą, ąįįts'ą' datr'agwaanduu akhagoonyąą ji', veenjit oo'an gwihiinlii. \v 4 Nihk'it drin ch'ihłak gwizhit nats'ą' gwinlęįį vatr'agwaanduu gwanlii ji' gaa nihk'it nits'eehidik ts'ą' jyaa nahaanjyaa ‘Shatr'agwaanduu akhagoihnyąą,’ ąįį ji' veenjit oo'an gwihiinlyaa gwizhrįh.” \s1 Gwik'iinjigwiighit \p \v 5 Tr'ihił'e' nąįį K'eegwaadhat jyaa agahnyąą, “Gwandaa gwik'iinjigwiighit nitsii Vit'eegwijyąhchy'aa veenjit tr'ihee'yaa eenjit diits'iinyąą.” \p \v 6 Diik'eegwaadhat jyaa goovahnyąą, “Mustard seed tsal agwahtł'oo gwik'iinjigwiighit khwa'įį ji', ‘Jii Mulberry ts'iivii nitsii ji', gaa, Nanzhit khadaanchįį ts'ą' chųų choh zhit nindhat!’ vaiinyąą ts'ą' ąįį ts'iivii nik'eegwahahthat.” \s1 Ch'itsyaa Gwik'eegwahthat \p \v 7 “Nakhwatee ch'ihłak ch'itsyaa di'įį. Ąįį gwanzhįh deek'it geetr'agwah'in, akwat divii k'ąąhtii nilii ji'. Nijin gwanzhįh deek'it gwats'an oo'ee neezhįį dąį', nik'ee jyaa vaiinyąą, ‘Dzaa dhindii, ts'ą' neech'in'aa?’ \v 8 Łyaa duuyeh gwich'in! Gaa jii ąįį jyaa vaiinyąą, ‘Hih'aa sheenjit shrinlii. Gwach'aa tł'andirilchaa nakat nąąhtsuu ts'ą' hih'aa ts'ą' hishinjyaa haa sheenjit shriinlii. Ąįįtł'ęę neech'in'aa.’ \v 9 Ąįį ch'itsyaa deehee'yaa goo'aii ąįį gwik'eegwahthat eenjit mahsį' varahnyąą gwat'aahchy'aa kwaa shrǫǫ oiinyąą? \v 10 Izhit gwik'it jyąhts'ą' naagoo'aii, nijin deeni'yaa goo'aii datthak gwik'it t'ini'in tł'ęę, jyaa nyąą, ‘Ch'itsyaa zhrįh tr'iinlii. Deegwehee'yaa goo'aii, izhit gwizhrįh diigwitr'it.’” \s1 Jesus, Dinjii Ch'ihłoaatin Nąįį Ashranǫąhjik \p \v 11 Jesus ąįį Jerusalem gwats'ą' ahaa, Samaria chan ts'ą' Galilee haa gwiteetł'an gwa'an. \v 12 Jesus kwaiik'it gwats'ą' ahaa. Ąįį gwizhit dinjii ch'ihłoaatin nąįį yidaajil. Ąįį dinjii gwatthąį' ahjat (leprosy) haa iłts'ik nąįį. Niighit geh'at gwa'an nigiilzhii gwats'an \v 13 giineeshraadiitrak. “Jesus! Diik'eegwaadhat! Neeshraahchy'aa diinoiinyaa!” \p \v 14 Jesus nagaviił'in ts'ą' t'agoovahnyąą, “Oo'at giinkhih nąįį goots'ą' hohjyaa ts'ą' nakhwakat gahaanjii.” Giinkhih nąįį ts'ą' geedaa, ąįį gwiizhit shrineegaanjik. \p \v 15 Nijin gootee ch'ihłee shranaazhik nagwiił'in dąį', Jesus ts'ą' khan neehoozhii. Ąįįts'ą', “Vit'eegwijyąhchy'aa łyaa tr'ahah'aa,” yahnyąą. \v 16 Jesus kwaiichan khatroogwiintthaii ts'ą' “Mahsį',” ahnyąą. Jii dinjii aakin nilii. \v 17 Jesus juu dinjii nąįį yaa nilii nąįį t'ahnyąą, “Dinjii ch'ihłoaatin nąįį ashranǫąhjik. Zhit juu dinjii vaa shranoaazhik nąįį dagaajii? \v 18 Jaghaii jii aakin zhrįh nihkhaneezhii ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa mahsį', ahnyąą?” \v 19 Jesus jii dinjii t'ahnyąą, “Ndak nininjii ts'ą' oo'an neehindii. Gwik'iinjinghit geh'an t'ee natthąį' shranoaanjik.” \s1 Nats'ąą Vit'eegwijyąhchy'aa Dinjii Idik'iinjyahahdaa Gweheelyaa \r Matthew 24.23-28, 37-41 \p \v 20 Pharisee lat nąįį Jesus goahkat, nijin ji' nankat datthak Vit'eegwijyąhchy'aa dinjii idik'iinjyahahdaa? Akhai' jyaa dagoovahnyąą, “Nankat datthak Vit'eegwijyąhchy'aa, dinjii idik'iinjyahahdaa ji' diinandee ts'ą' t'igwehee'yaa t'igwinyąą kwaa. \v 21 Duuyeh ch'ihłak gaa jyaa nyąą, ‘Gooh'in, jii t'arahnyąą, Gooh'in, zhit t'agwarahnyąą!’ Zhit Vit'eegwijyąhchy'aa dinjii idik'iinjyahahdaa gwinyąą ąįįt'ee nakhwadrii zhit t'igweheenjyaa dagwarahnyąą.” \p \v 22 Ąįįtł'ęę ditsyaa nąįį jyaa ahnyąą “Gwidinji', dinjii idik'iinjyahjik nigwiindhat gwandaa nǫh'ya' yuuhthan nagwahaadhal, gaa duuyeh nǫh'in. \v 23 Goolat nąįį chan jyaa diinahąąnjyaa, ‘Gooh'in, zhit goo'aii! Akwat, Gooh'in, dzaa hee!’ Gaa juu jyaanyąą tąįį hǫǫnzhi' shrǫ'! \v 24 Nahtan kǫ' haadhak (lightning) ts'ą' datthak gach'ahdrii gwaraah'in gwik'it Gwidinji' needyaa ji' gwizhrįh t'igwehee'yaa. \v 25 Gaa tr'ookit khaiinjich'iheedhat ts'ą' chan juk gweendaa gwidinjii nąįį giik'iinjiheedhaa kwaa. \p \v 26 “Noah gwandaii gwanaa gwik'it ąįįts'ą' chan Gwidinji' k'ineeheedik gwats'ą'. \v 27 Juu nąįį datthak nihk'it ch'aga'aa ts'ą' ch'igiinįį, dinjii, ts'ą' tr'injaa nąįį chan nihłiteegogwahjii, nijin drin Noah tr'ihchoo zhiinzhii gwats'ą', ąįįtł'ęę t'ee chųų ndak t'iizhik ts'ą' datthak an gaadlit. \p \v 28 “Lot gwandaii dąį' chan jyaa deegwiizhik. Juu nąįį datthak ch'aga'aa, ch'igiinįį; ch'agookwat, k'aiich'ii laraa t'įį gihilii, gogwąąhshii akwat zheh gogwaghan gwizhrįh gagąhjii. \v 29 Nijin drin Lot ąįį Sodom gihłeehaazhii dąį' kǫ' chan ts'ą' sulfur haa zheekat gwats'an haa ąhtsin ts'ą' datthak gooviinghan. \v 30 Izhit gwik'it chan nijin drin Gwidinji' Vineegwiilkįį ji' t'ee jyaa dineegweheenjyaa. \p \v 31 “Izhit drin ji' juu dizheh gwakat doodii neenoozhi' ts'ą' dizheh gwizhit dik'eiich'i' noonjii shrǫ'! Izhit gwik'it juu dinjii gwanzhįh deek'it gwitr'it t'agwah'in chan dizheh gwits'eehoozhi' shrǫ'! \v 32 Lot va'at deezhik ganoondaii! \v 33 Juu gweheendaii geetr'agwah'in t'ee vaa an heelyaa. Juu an dhidlit chan neegweheendaii. \p \v 34 “Izhit zhat khaa ji', naagwaldak, dinjii neekwaii nąįį dehk'it ch'ihłak kat digiheechyaa, ch'ihłak gihłeerahahchyaa, ch'ihłak chan zhat akharooheenjyaa. \v 35 Tr'injaa neekwaii nąįį neech'agandlat: ch'ihłak gihłeerahahchyaa, ch'ihłak chan zhat akharooheenjyaa. \v 36 Dinjii neekwaii nąįį gwanzhįh deek'it gwitr'it t'agoogwah'in ch'ihłak gihłeerahahchyaa, ch'ihłak chan zhat akharooheenjyaa.” \p \v 37 Vitsyaa nąįį yuahkat, “Ąįį nijin t'agwaiinyąą, K'eegwaadhat?” \p Jesus t'agoovahnyąą, “Nijin ch'atthąį' iłchįį t'ee zhat gwa'an vultures, (deetrya' k'it t'inchy'aa) nąįį łaahaadaa t'oonchy'aa.” \c 18 \s1 Tr'injaa Vakai' Niindhat ts'ą' Dinjii Ch'aroahkat Zheh gwizhit Ch'oahkat haa Googwandak \p \v 1 Ąįįtł'ęę Jesus jii gwandak zhit geegoovąąhtan, jidii geenjit khadigigiinjii akhagagooheenjyaa kwaa eenjit. \v 2 “Zhit gwa'an kwaiik'it goo'aii gwizhit dinjii ch'aroahkat zheh gwizhit ch'oahkat nilii. Ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa aanjat kwaa ts'ą' dinjii chan hił'ee kwaa nilii. \v 3 Ąįįts'ą' chan tr'injaa vakai' niindhat chan zhat kwaiik'it gwich'įį. Ąįį gwintł'oo yeeninidik ts'ą' deeyiindhan gwik'it t'igwehee'yaa geenjit yaandeegwii'ąįį. ‘Juu shats'ą' iizųų nąįį eenjit shits'iinyąą.’ \v 4 Łyaa niighyuk yik'eegwahthat kwaa, gaa gohch'it jyaa adaanyąą, ‘Vit'eegwijyąhchy'aa chan aaljat kwaa ts'ą' dinjii chan hooł'e' kwaa gaa, \v 5 Jii tr'injaa vakai' niindhat tr'ihkhit shik'eegoodhat niindhan geenjit shaandeegwii'ąįį akwat vik'eegwahałthat. Ąįį akwaa ji', gwintł'oo geenjit shaandeegwehee'aa ts'ą' chishahąhndaa!’” \p \v 6 Ąįįts'ą' t'ee Diik'eegwaadhat t'agoovahnyąą, “Jii dinjii ch'aroahkat zheh gwizhit ch'oahkat tsinteech'ąąhkaii dohtth'ak. \v 7 Ąįį eenjit, Vit'eegwijyąhchy'aa ąįį dinjii tǫǫ drin haa, ‘Shits'iinyąą,’ yahnyąą nąįį nihteetr'anaazhik lee t'inchy'aa? Jidii eenjit, ‘Shits'iinyąą,’ giiyahnyąą, ąįį eenjit khan goots'iheenjyaa lee t'inchy'aa? \v 8 Nakhwaagwahaldak, zhit deegiindhan gook'eegwahahthat t'inchy'aa gaa nijin Gwidinji' nankat k'idik ji' gwik'iinjigwiighit agwahah'aa shrǫǫ?” \s1 Pharisee ts'ą' Dinjii Tax Eenjit Laraa Oonjii haa Gwaandak \p \v 9 Jesus jii gwandak ąįį juu dinjii ihsįį indhan ts'ą' juu datthak gooveenjit iizųų nąįį haa gwaandak. \v 10 “Dinjii neekwaii nąįį Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwats'ą' gahaa'oo, khagigeheejyaa geenjit. Ch'ihłee Pharisee nilii ts'ą' ch'ihłee chan tax eenjit laraa oonjii nilii. \v 11 Jii Pharisee adąhzhrįh nadhat ts'ą' jyąhts'ą' khagidiinjii, ‘Vit'eegwijyąhchy'aa mahsį', juu nąįį datthak k'it shahzhrįh idininjich'aldhat kwaa, niinjigwalzhii kwaa, ts'ą' tr'injaa veedhiidii kwaa ąįį haa dhiichįį kwaa, mahsį'! Jii tax eenjit laraa oonjii vik'it t'ihchy'aa kwaa. \v 12 Drin ch'ats'ateets'įį neekwaii gwizhit drin neekwaii ch'ih'aa kwaa, ts'ą' jidii oihjii datthak ts'an ch'ihłoaatin kwaii (1/10) Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an ałtsii.’ \v 13 Gaa zhit tax eenjit laraa oonjii ąįį geh'at gwa'an adąhzhrįh nadhat, gaa zheezhit k'iidak gaa gwąąh'in kwaa, gwiizhit didrihtsii gwahgwat ts'ą' t'inyąą, ‘Vit'eegwijyąhchy'aa, neeshraahchy'aa shǫįįnyąą, tr'agwaanduu tr'agwał'ya'!’ \v 14 Jii tax eenjit laraa oonjii t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa haa vaa gwinzii goodlit ts'ą' dizheh gwits'eehoozhii dąį'. Gaa Pharisee ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa haa vaa gwinzii kwaa. Ąįį geh'an juu ch'andaa adoodiinyąą, t'ee heetsal, ts'ą' juu ch'andaa adoodiinyąą kwaa t'ee heetsii,” Jesus nyąą. \s1 Jesus Chan ts'ą' Tr'iinin Tsal Nąįį haa \r Matthew 19.13-15; Mark 10.13-16 \p \v 15 Dinjii lat nąįį digitr'iinin tsal Jesus gook'aa nahaandal eenjit giits'ą' haadlii. Vitsyaa nąįį googwąąh'in dąį' geenjit ch'ats'ą' t'agoogahnyąą. \v 16 Gaa Jesus ąįį tr'iinin nąįį aanaii ahnyąą ts'ą' jyaa nyąą, “Tr'iinin shats'ą' hijyaa nąįį, zhyaa goovoh'in, K'eegwaadhat Veegwinii'ee t'ee dinjii tr'iinin k'it veegoo'aii nąįį gaa ts'an t'agwarahnyąą. \v 17 Jii ganoondaii! Juu K'eegwaadhat Veegwinii'ee oonjii kwaa t'ee tr'iinin tsal k'it veegoo'aii ts'ą' duuyeh zhat gwats'an ilii.” \s1 Dinjii Valaraa Gwanlii \r Matthew 19.16-30; Mark 10.17-31 \p \v 18 Israel kįh nilii ąįį Jesus oahkat, “Geech'ǫąąhtan nizįį, khit gwarandaii shi'yaa ji' geenjit deeshi'yaa goo'aii?” \p \v 19 “Jaghaii dinjii nizįį shaiinyąą?” Jesus yuahkat. Vit'eegwijyąhchy'aa zhrįh nizįį t'oonchy'aa. \v 20 Moses va-law kat jyaa deegwinyąą gaakhwandaii. ‘Nakąį' akwat na'at nilii kwaa haa oonchį' shrǫ'! Dinjii ęhdaa tr'agoon'aa shrǫ'! Ch'ooan'įį shrǫ'! Oonts'it ts'ą' dinjii ts'ą' gadǫǫhtrit shrǫ'! Nahan, niti' haa gook'eegwąhthat!’” \p \v 21 Ąįį dinjii jyaa nyąą, “Tr'iinin ihłii dąį' gwats'an Moses va-Law kwaii k'eegwałthat.” \p \v 22 Nijin jyaa nyąą Jesus yiitth'ak dąį' t'iiyahnyąą, “Jii kwaii tth'aii t'ini'yaa goo'aii, nizheh gwits'eehindii ts'ą' nik'eiich'ii datthak laraa t'įį hinlii ts'ą' ąįį laraa neeshraahchy'aa nąįį teiinlii. Jyaa dinizhik ji' zheekat gaayiigwahantsyaa neenjit gwehee'aa. Ąįįtł'ęę shits'eehindii ts'ą' shitsyaa inlii.” \v 23 Gaa nijin ąįį dinjii jii gwiitth'ak dąį', łyaa tr'igwidii yiłtsąįį, valaraa gwanlii geh'an. \p \v 24 Jesus tr'igwidii dhidlit yąąh'in ts'ą' jyaa yahnyąą, “Dinjii valaraa gwanlii K'eegwaadhat Veegwinii'ee ts'an heelyaa eenjit gogwantrii t'oonchy'aa! \v 25 Nin nitsii Camel ąįį tahtsal keeheehaa ąįį gogwantrii kwaa gaa dinjii valaraa gwanlii K'eegwaadhat Veegwinii'ee nihdeeheehaa eenjit veegogwantrii.” \p \v 26 Juu zhat dilk'ii yiitth'ak nąįį giiyųąhkat, “Juu neeheezhii gǫ'?” \p \v 27 Jesus jyaa goovahnyąą, “Dinjii khyų' t'ii'in ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa eenjit gogwantrii kwaa.” \p \v 28 Peter jyaa nyąą, “Gwąąh'in! Natąįį tr'iheedaa eenjit diizheh gihłeerahaajil.” \p \v 29-30 Jesus jyaa goovahnyąą, “Aahą'! Łi'haa nakhwaagwahaldak! Juu K'eegwaadhat Veegwinii'ee eenjit dizheh, akwat da'at, dachaa, doondee, diyehghan ts'ą' digii haa iłeehaazhii ąįįt'ee juk gweendaa ts'ą' khit gwarandaii haa andaa ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa ts'an heelyaa.” \s1 Gwehkįį Neekwat Chan ąįįts'ą' Juk Chan Hee Jesus Niheedhaa Yeeginkhii. \r Matthew 20.17-19; Mark 10.32-34 \p \v 31 Jesus ditsyaa 12 nąįį khaihłan niinlii ts'ą' jyaa goovahnyąą, “Ch'oodǫǫhk'įį! Jerusalem gwats'ą' tr'iheedaa, izhit t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį Gwidinji' eenjit deegiinyą' ts'ą' gwadagaantł'oo chy'aa gwik'it gweheelyaa. \v 32 Israel gwich'in nilii kwaa nąįį intł'eehaachyaa, ąįį nąįį t'ee giiyeeheedlaa ts'ą' giich'itsyaahaa'ee ts'ą' giik'aa heezhree. \v 33 Giihaahtrii ts'ą' giiyęhdaa tr'igwihee'aa, gaa drin tik nigiindhat giizhit neegweheendaii.” \p \v 34 Gaa vitsyaa nąįį deegwinyąą t'igwinyąą gaagiindaii kwaa. Deenyąą t'inyąą ąįį khyų' gwiky'aanjii, ts'ą' jidii eeginkhii t'inyąą giiyaandaii kwaa. \s1 Dinjii Ch'oodiikwat Vandee Kwaa Shranaazhik. \r Matthew 20.29-34; Mark 10.46-52 \p \v 35 It'ee łąą Jesus khaiinjii Jericho k'idik gwiizhit tąįį gwikhyųų dinjii vandee kwaa dhidii ts'ą' ch'oodiikwat. \v 36 Lęįį nąįį yehgoo hijyaa diitth'ak dąį' ch'oahkat, “Deegwii'in t'igwinyąą?” \p \v 37 “Nazareth gwats'an Jesus oaazhii gehgoo hahkhaii t'igwinyąą,” giiyahnyąą. \p \v 38 Ąįį dinjii zhral haa jyaanyąą, “Jesus, David vidinji'! Neeshraahchy'aa shǫįįnyąą!” \p \v 39 Ąįį dinjii yits'ii dilk'ii nąįį jyąhts'ą' t'igiiyahnyąą ts'ą' didhiinyąą giiyahnyąą. Gaa gwandaa azhral haa jyaanyąą, “David vigii Jesus, neeshraahchy'aa shǫįįnyąą!” \p \v 40 Ąįįts'ą' Jesus ndaaniinzhii ts'ą' ąįį dinjii vandee kwaa, “Shats'ą' narohchyaa,” nyąą. \v 41 Jesus jyaa yahnyąą, “Neenjit dooshi'yaa shǫįįnyąą?” \p “Shik'eegwaadhat, shaagoochy'a' nihthan,” nyąą. \p \v 42 Jesus jyaa yahnyąą, “Nandee noiinjii, nigwik'iinjigwiighit neenjit gwinzii neegwiłtsąįį t'oonchy'aa.” \p \v 43 Zhazhat łąą vaagweech'in neegwaanąįį ts'ą' Jesus tąįį haazhii ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa mahsį' ahnyąą. Nijin dinjii nąįį datthak googwąąh'ya' dąį' Vit'eegwijyąhchy'aa deegihiił'ee. \c 19 \s1 Jesus, Zacchaeus haa. \p \v 1 Jesus, Jericho kwaiik'it hee k'idik ts'ą' gehgoo hahaii. \v 2 Izhit hee Zacchaeus ndak khii tax eenjit laraa oonjii nilii dhidii, łyaa valaraa gwanlii. \v 3 Jesus hąąh'yaa gwik'eegwandaii gaa dinjii natsal nilii ts'ą' khyų' dinjii tee yąąh'in. \v 4 Nijuk Jesus ahaa izhit gwits'ii hee aagal ts'ą' yahąąh'yaa eenjit ts'iivii Sycamore kat deedhizhii. \fig Zacchaeus|src="cn01776b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 19.4" \fig* \v 5 Nijin Jesus ts'iivii ehzhee niinzhii dąį' k'iidak Zacchaeus nah'in ts'ą' jyaa yahnyąą, “Zacchaeus, juk zhat neenindii, juk drin nizheh hihdyaa goo'aii.” \p \v 6 Zacchaeus khan neeneezhii ts'ą' shoh haa dizheh gwits'eeyihiłchįį. \v 7 Juu nąįį datthak Jesus yizheh nihdąhkhaii yąąh'in dąį' datthak giiyeeginkhii ts'ą' jyaa ginyąą, “Jii dinjii vatr'agwaanduu gwanlii vizheh heedyaa eenjit nihdeiinzhii!” \p \v 8 Zacchaeus ndak niinzhii ts'ą' Diik'eegwaadhat jyaa ahnyąą, “Juk zhat, shik'eiich'ii teetł'an kwaii neeshraahchy'aa nąįį intł'eehihłyaa. Ąįįts'ą' juu vininjigoolzhii nąįį chan dǫǫ gwiteegogwąąnchy'aa gooneegoohihkwat.” \p \v 9 Jesus t'iiyahnyąą, “Juk drin jii zhehk'aa gwizhit gwich'įį nąįį neeheezhii. Yeenii diilak Abraham vats'an inkhaa geh'an. \v 10 Gwidinji' ihłii ts'ą' ąįį dinjii teehaajil nąįį neehałshii eenjit keegwaał'in, jyąhts'ą' khit geegoo'aii.” \s1 Laraa Gwandak Zhit Geech'ǫąąhtan \r Matthew 25.14-30 \p \v 11 Dinjii nąįį ch'agoołk'įį gwiizhit Jesus nihk'it gwaandak ts'ą' gwandak zhit geegoovąąhtan. It'ee khaiinjii Jerusalem k'idik, ąįįts'ą' K'eegwaadhat Veegwinii'ee vineegwahaakyaa goo'aii gwich'in giindhan. \v 12 Ąįįts'ą' jyaa nyąą, “Ch'ihłan dinjii King nilii nąįį ts'an deedhaa nahkat niighit gwa'an King heelyaa eenjit gwats'ą' heekhaa ąįįtł'ęę k'ineeheedik. \v 13 Heekhaa gwehkįį, ditsyaa ch'ihłoaatin nąįį teegogwaanchy'aa gold laraa ch'ihłak gooteedhidlii ts'ą' jyaa goovahnyąą, ‘Hadhaljii gwiizhit jii haa laraa dootsii.’ \p \v 14 “Gaa vanahkat gwich'in nąįį yitr'ii'ee ts'ą' jyaa giihaanjyaa eenjit giitąįį dinjii nąįį hił'e', ‘Jii dinjii dii-King nilii gitr'igwii'ee.’ \p \v 15 “Nijin ąįį dinjii gwintsii veegoo'aii King dhidlit ąįįtł'ęę k'inidik googwahkhan ditsyaa juu laraa intł'inlii nąįį aanaii ahnyąą, Laraa dahtsii giłtsąįį gaashoondaii niindhan eenjit. \p \v 16 “Zhit tr'ookit ahaa ąįį jyaa yahnyąą, ‘Shik'eegwaadhat, ąįį gold laraa ch'ihłak shintł'in'ąįį haa ch'ihłoaatin gaayiidoołtsąįį.’ \p \v 17 “‘Ąįįt'ee łyaa gwinzii',’ yahnyąą, ‘łyaa shitsyaa nizįį inlii! Juk it'ee łyaa gwitr'it gwatsal eenjit inzii łee niky'aaljik. Kwaiik'it gwachoo ch'ihłoaatin gwats'ą' k'eegwahandhat nahałtsyaa.’ \p \v 18 “Zhit gwats'ąįį ahaa chan jyaa yahnyąą ‘Shik'eegwaadhat, ąįį gold laraa ch'ihłak shintł'in'ąįį haa ch'ihłoanli' gaayiidoołtsąįį.’ \p \v 19 “Jii ąįį jyaa dahnyąą, ‘Nan ąįį kwaii k'it gwachoo ch'ihłoanli' gwats'ą' k'eegwahandhat.’ \p \v 20 “Ch'izhii vitsyaa chan oo'ee haazhii ts'ą' jyaa nyąą, ‘Shik'eegwaadhat, dzaa nalaraa, k'ǫǫneent'ąįį zhit gwit'ii'ał'ai', \v 21 dinjii neeshraahchy'aa oiinyąą kwaa ts'ą' naaljat. Nats'an t'inchy'aa kwaa chan oihdak ts'ą' nagwanzhih t'inchy'aa kwaa chan zhyaa oihdak.’ \p \v 22 Akhai' jyaa diyahnyąą, ‘Shitsyaa iizųų inlii! Deeshaiinyą' gwik'it eenjit nagwahaałshii! Dinjii neeshraahchy'aa oihnyąą kwaa ts'ą' shaanandaii shats'an t'inchy'aa kwaa chan oihdak ts'ą' shagwanzhįh t'inchy'aa kwaa chan oihdak gaanandaii ji'. \v 23 Jaghaii shalaraa nitsii dhąhtsąįį kwaa gǫ'? Nijin k'inidik ji' nitsii dhidlit ji' noohihdal reh.’ \p \v 24 “Ąįįtł'ęę t'ee zhat niilzhii nąįį jyaa ahnyąą, ‘Zhit laraa vits'į' nǫhjii ts'ą' zhit juu laraa ch'ihłoaatin gaayiidiltsąįį ąįį vintł'eeyuhłii.’ \p \v 25 “Jyaa giiyahnyąą, ‘K'eegwaadhat, ch'adąį' hee gold laraa ch'ihłoaatin di'įį t'inchy'aa!’ \p \v 26 “Naagwaldak, nyąą, ‘Juu laraa di'įį ts'an gwintsii gwiłtsąįį ąįįt'ee gwandaa laraa neehoondal gaa juu gwintsii gwiłtsąįį kwaa gaa ąįį laraa tth'aii zhat dha'aii ji' vits'į' neerooheendal. \v 27 Ąįį juu shitr'ii'ee nąįį goo-King ihłii gitr'ii'ee nąįį, dzaa gwats'ą' goovahohłii ts'ą' shandah goovohkhan.’” \s1 Jesus, Jerusalem K'idik \r Matthew 21.1-11; Mark 11.1-11; John 12.12-19 \p \v 28 Jesus jyaa diinyą', ąįįtł'ęę oodak Jerusalem gwats'ą' goots'iin haazhii. \v 29 Bethphage, Bethany kwaiik'it haa gwats'ą' niighit kwaa nijin Taih Vakat Olives Nahshii goo'aii gwats'ą' niighit kwaa ahaa, ditsyaa neekwaii nąįį jyaa ahnyąą, \v 30 “Zhit nakhwats'įį kwaiik'it goo'aii gwats'ą' hoh'oo. Izhit nihdǫh'oo gwiizhit donkey tsal zhat dakhwachaa hǫǫh'yaa, ąįįt'ee gwehkįį neegiihahchik kwaa. Gwats'an tr'oohchįį ts'ą' dzaa gwats'ą' hohchįį. \v 31 ‘Jaghaii gwats'an tr'oohchįį t'oh'in?’ nakhwarahnyąą ji', jyaa vohnyąą, ‘K'eegwaadhat yat'ąąhchy'aa.’” \p \v 32 Izhit gwats'ą' gahaajil ts'ą' Jesus jidii agahoh'aa goovahnyąą chy'aa agogwąh'ąįį. \v 33 Donkey tsal gwats'an tr'agąąhchįį gwiizhit ąįį vats'an yinlii t'agoovahnyąą, “Jaghaii gwats'an tr'ohchįį t'oh'in?” \p \v 34 “K'eegwaadhat yat'ąąhchy'aa,” ginyąą. \v 35 Ąįįtł'ęę ąįį donkey tsal Jesus ts'ą' gihiłchįį. Ąįįtł'ęę ik giikat diłtsuu tł'ęę Jesus giikat diłchįį. \v 36 Donkey tsal yahchyaa gwiizhit dinjii nąįį giideekwaii digi'ik nigilii. \p \v 37 Jerusalem gwats'ą' niighit kwaa ahaa izhit gwats'an t'ee k'iizhak tąįį goo'aii, Taih Vakat Olives Nahshii gwats'an. Vitsyaa lęįį nąįį gwint'aii giginkhii ts'ą' gwintsii t'ee'ya' giiyąąh'ya' eenjit Vit'eegwijyąhchy'aa, “Mahsį',” agahnyąą ts'ą' deegiiyihiił'e'. \v 38 “Ąįį King k'ii'ee K'eegwaadhat voozhri' zhit ahaa Vit'eegwijyąhchy'aa yaa nilii! Zheekat gwizhit tsinehdan goo'aii. Ąįįts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa deerihiił'e'!” \p \v 39 Akhai' dinjii tee gwats'an Pharisee nąįį Jesus jyaa dagahnyąą. “Geech'ǫąąhtan, nitsyaa nąįį dadhohnyąą,” goovaiinyąą. \p \v 40 “Gahaahchįį kwaa ji', nakhwaagwahaldak zhit gwa'an kii nąįį gaa giheezhral,” Jesus goovahnyąą. \s1 Jesus, Jerusalem Gwak'aa Tr'igwidii \p \v 41 Jerusalem gwats'ą' niighit kwaa niinzhii ts'ą' nigwiił'in dąį' jyaa nyąą ts'ą' gwak'aa itree. \v 42 “Nats'ąą tsinehdan gwini'yaa ąįį geenjit juk drin gaanandaii ji' noihnyąą! Gaa juk neenjit gwigweech'in kwaa. \v 43 Yeendaa ji' zhit juu nats'ą' nich'itsahthat nąįį neelin nigiheedaa, duuyeh chan dinjii chyahahkhaii, duuyeh chan dinjii nihdąhkhaii, nihts'ahts'ą' datthak nak'aa giheedaa. \v 44 An nagahahtsyaa ts'ą' dinjii datthak chan giheeghaa. Kii tsal ch'ihłak gaa nihdak hee'aa kwaa nagahahtsyaa, ąįįt'ee Vit'eegwijyąhchy'aa neenahahshii eenjit neenoozhii gaa gwiky'aanjik kwaa geh'an.” \s1 Jesus Kharigidiinjii Zhee Gwachoo Nihdeiinzhii. \r Matthew 21.12-17; Mark 11.15-19; John 2.13-22 \p \v 45 Jesus Kharigidiinjii Zhee Gwachoo nihdeiinzhii ts'ą' zhit juu laraa t'įį gwihilii nąįį datthak cheehaanzhit, \v 46 jyaa goovahnyąą, “Dęhtły'aa Choh zhit Vit'eegwijyąhchy'aa jyaa nyąą, ‘Shizheh t'ee Kharigidiinjii Zhee Gwachoo t'inchy'aa!’ Gaa nakhwan ąįį ch'an'įį nąįį gwizhit geegoh'it dhohdlii.” \p \v 47 Drin gwiteegwaanchy'aa Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit Jesus geech'ǫąąhtan. Zhit giinkhih k'įh dilk'ii nąįį, Law eech'ǫąąhtan nąįį chan ts'ą' Israel kįh dilk'ii nąįį haa datthak giihaahkhwaa gwik'eegogwandaii. \v 48 Zhat khit dinjii nąįį gwanlii ts'ą' deenyąą datthak giiyuułk'įį ts'ą' khyų' giihaahkhwaa giiyeenjit gogwah'ąįį. \c 20 \s1 Jesus, T'aih Di'įį ąįį Ach'agoahkat. \r Matthew 21.23-27; Mark 11.27-33 \p \v 1 Ch'ihłok drin Jesus Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit dinjii nąįį ts'ą' Gwandak Nizįį eegoovaahtan, gwiizhit giinkhih k'įh dilk'ii nąįį, Law eech'ǫąąhtan nąįį chan ts'ą' Israel k'įh dilk'ii nąįį haa giits'ą' haajil ts'ą' \v 2 jyaa giiyahnyąą, “Jidii t'aih ni'įį t'ini'in? Juu jyaa deeni'in nahnyąą, diinaa gwandak lee?” \p \v 3-4 Jesus jyaa goovahnyąą, “Shįį ąįį nakhoohałkat, John chųų gwats'an ąhtsii dąį', juu vat'aii haa t'ii'in? Vit'eegwijyąhchy'aa akwat dinjii nąįį ts'an? Izhit shaagoondak lee?” \p \v 5 Izhit geenjit nihłitee ts'ą' nihzheedagąąn'ee ts'ą' jyaa ginyąą, “Deegweheenjyaa? Vit'eegwijyąhchy'aa vats'an gwinyąą ji', jyaa diinahąąnjyaa, jaghaii John vik'injuhkhit kwaa gǫ'? \v 6 ‘Dinjii ts'an’ gwinyąą ji' chan dzaa juu dilk'ii nąįį datthak kii haa diiheeghaa. John Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii ąįį łyaa gaagiindaii geh'an.” \v 7 Ąįįts'ą' jyaa giiyahnyąą, “Dee', łyaa nijuk gwats'an t'ii'in vaagwiindaii kwaa.” \p \v 8 Ąįįts'ą' Jesus jyaa goovahnyąą, “Jidii t'aih haa t'ishi'in izhit duuyeh geenakhwaagwaldak t'oonchy'aa.” \fig none|src="hk00112b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 20.8" \fig* \s1 Jesus K'eegwiichy'aa Gach'ąh'įį Zhit Dinjii ts'ą' Ginkhii \r Matthew 21.33-46; Mark 12.1-12 \p \v 9 Ąįįtł'ęę Jesus dinjii nąįį gwandak eegoovaagwaandak, “Dinjii danan kat jak choh hiiłshii gaa ch'adanh nahkat gwats'ą' hoihshi' yiindhan, ch'ihłee, ‘Sheenjit vak'ǫǫhtii,’ gwanzhįh k'ąąhtii nąįį ahnyąą, ‘Ąįįtł'ęę valat nakhwats'an hałtsyaa,’ goovahnyąą. Niighyuk hiljii ts'ą', \v 10 Nijin jak choh gahąąhtsyaa nigwiindhat dąį', ąįį dinjii ditsyaa ch'ihłak oo'an gwanzhįh k'ąąhtii nąįį ts'ą' yihił'e' ts'ą' jyaa diinyąą yahnyąą, ‘Ąįį jak choh valak hoihdal eenjit t'ishi'in.’ Gaa ąįį gwanzhįh k'ąąhtii nąįį giiyąąhkhwąį' ts'ą' giiyintł'eech'ahtsit kwaa ts'ą' oo'an neegiihił'e'. \v 11 Ts'ą' chan hee ditsyaa ch'izhii chan oo'an neehił'e', gaa ąįį gwanzhįh k'ąąhtii nąįį tr'ookit dinjii oo'ee noozhii, ąįį k'it giiyąąhkhwąį'. Giiyeedlaa ts'ą' chan giiyintł'ineech'ahtsit kwaa ts'ą' chan oo'ee neegiihił'e'. \v 12 Ąįįtł'ęę chan hee ditsyaa ch'ihłak oo'an neehił'e', gaa gwanzhįh k'ąąhtii nąįį giiyiinjik, ąįį juu k'iidąą hił'e' nąįį andaa ts'ą' gwanzhįh deek'it gihłeet'ee giihiłnaii. \v 13 “Ąįįtł'ęę ąįį dinjii gwanzhįh ts'ą' k'eegwaadhat adats'ą' niinjich'adhat, ‘Deeshi'yaa? Shidinji' gęhdaa kwaa veet'iihthan, ąįį oo'an nahał'aa. Giiyeenjit hił'e' ji', łyaa gweheezyaa.’ \v 14 “Nijin gwanzhįh k'ąąhtii nąįį giiyąąh'ya' dąį', t'iginyąą. ‘Jii dinjii t'ee jii nan ts'ą' k'eegwaadhat vidinji' t'inchy'aa. Tr'ookhwaa. Ąįįtł'ęę jii gwanzhįh dehk'it diits'an gweheelyaa!’” \v 15 Ts'ą' t'ee gwanzhįh dehk'it gihłeegiihaaluu. Ąįįtł'ęę giiyiiłkhwąįį. Ąįįts'ą' Jesus dinjii nąįį t'ahnyąą. “Jii dinjii gwanzhįh ts'ą' k'eegwaadhat deehee'yaa li'? \v 16 Goots'ą' heekhaa ts'ą' goovęhdaa tr'igwihee'aa, tł'ęę ch'izhii nąįį intł'eegwehee'aa.” \p Dinjii nąįį jii gwigwiitth'ak dąį', jyaa diginyąą, “Akwaa!” \p \v 17 Jesus goovąąh'in ts'ą' gavoahkat, “Akwaa ji', jii Dęhtły'aa Choh zhit deegwinyąą t'igwinyąą shrǫǫ yuuhthan, \q1 ‘Kii vaa zheh ndak gwehee'aa, \q2 ąįį kii nizįį nilii kwaa k'it t'inchy'aa. \q1 Gaa ndaagwąą'ąį' dąį', kii hil'ee dhidlit.’ \m \v 18 Ąįį juu ąįį kii kat nat'aanąįį t'ee yakat khadigweheent'ii. Ąįįts'ą' kii vakat naanaii ji', chan łųh nahaadhal.” \s1 Tax Tr'ookwat ąįį Aach'agwaahkat \r Matthew 22.15-22; Mark 12.13-17 \p \v 19 Izhit zhat Law eech'ǫąąhtan nąįį, chan ts'ą' giinkhih kįh dilk'ii nąįį haa zhazhat Jesus tr'oonjii giindhan, geedan gwandak zhit gooveeginkhii t'inyąą ts'ą' gaagiindaii, gaa zhat juu dilk'ii nąįį agąąnjat geh'an. \v 20 Goodhaii nihdeegiihaathal eenjit nagogwal'in. Dinjii agogookwat ts'ą' dinjii nizįį łi'didlii adagaa'įį ts'ą' Jesus goohaahkat ts'ą' goodhaiinideegiihaahtthal eenjit giits'ą' hił'e', ąįį ji' t'ee Roman nahkat gwats'ą' k'eegwaadhat intł'eegiihahchyaa eenjit. \v 21 Jii juu giits'ą' hił'e' nąįį Jesus jyaa agahnyąą, “Geech'ǫąąhtan, jidii gǫąąhtan chan ts'ą' deiinyąą datthak łi'didlii haa t'iinyąą naagwiindaii. Dinjii chan nihteetr'ananzhik kwaa ts'ą' łi'didlii haa Vit'eegwijyąhchy'aa vagwandak eech'ǫąąhtan naagwiindaii. \v 22 Zhit Caesar, Rome nahkat gwats'ą' k'eegwaadhat laraa vintł'ineeraazhik ąįį jyaa deegwehee'yaa goo'aii lee t'igwii'in? Akwat jyaa deegwehee'yaa kwaa goo'aii? Jidii shrit? Ąįį diinaa gwandak.” \p \v 23 Gaa Jesus ąįį goodhaii nideegiihaahkhii t'iginyąą goovaandaii, \v 24 “Laraa ghoo tsal nooł'ya'. Juu vinin chan ts'ą' voozhri' haa vakat dha'aii?” \p “Caesar reh,” ginyąą. \p \v 25 Jesus t'agoovahnyąą, “Akwaa ji', Caesar, ąįį jidii vats'an heelyaa goo'aii ąįį eenjit vagohkwat ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa jidii haa vagoohohkwat goo'aii gaakhwandaii ąįį haa vagohkwat.” \p \v 26 Dinjii nąįį andah, khyų' goodhaii nideegiiyaahkhii ts'ą' zhyaa deegiheenjyaa gaa gaagiindaii kwaa, ts'ą' gahahchįį kwaa. \s1 Dinjii Nadhak ąįįtł'ęę Neegwiindaii Gach'ooraahkat \r Matthew 22.23-33; Mark 12.18-27 \p \v 27 Sadducee gwiginkhii nąįį, ąįį dinjii nadhak ąįįtł'ęę neegwiindaii gwinyąą gwik'iinjigiighit kwaa. Ąįį nąįį Jesus ts'ą' gahaajil ts'ą' giiyųąhkat. \v 28 “Geech'ǫąąhtan, jii Law t'ee Moses diineenjit diiyaantł'oo, ‘Dinjii niindhat gwiizhit va'at gwanlii gaa vigii kwaa ji', ąįį dinjii niindhat, ąįį vachaa ya'at nooheendal goo'aii, tr'iinin gihee'yaa eenjit, gaa ąįį dinjii niindhat ąįį vigii k'it goorooheendal eenjit.’ \v 29 Ch'ihłan dinjii 7 nąįį nihchaa giilįį. Ch'oondee ąįį goonjik ts'ą' tth'aii vigii kwaa gwiizhit niindhat. \v 30 Vats'ąįį vachaa yiinlii ąįį tr'injaa noonjik. \v 31 Ąįįtł'ęę gwats'ąįį vachaa chan neeyuunjik. Gooteegwagwaanchy'aa ts'ą' datthak ąįį tr'injaa eegaak'į', datthak ts'ą' googii kwaa ts'ą' nigiinjik. \v 32 Ąįįtł'ęę ndaagwąą'ąį' dąį', ąįį tr'injaa chan niindhat. \v 33 Nihchaa 7 nąįį datthak neegiiyuunjik ts'ą' nijin drin zhit niindhat nąįį neegogwandaii neegahoodlit ji', juu va'at heelyaa t'inchy'aa?” giiyahnyąą. \p \v 34 Jesus jyaa goovahnyąą, “Juk gweendaa dinjii akwat tr'injaa haa nihteegogwaanjii. \v 35 Izhit zhat ji' ąįį juu Vit'eegwijyąhchy'aa gwinzii yąąh'in nąįį zhrįh neegweheendaii gaayiihahtsyaa ts'ą' duuyeh dinjii tr'injaa nąįį haa neegogoonjii. \v 36 Zheekat gwich'in k'it t'igiheechy'aa ts'ą' duuyeh nigiighit. Vit'eegwijyąhchy'aa vidinji' giheelyaa, nigiindhat ąįįtł'ęę neegwigwiindaii geh'an. \v 37 Moses chan dinjii nadhak tł'ęę neegwiindaii łyaa t'igwinyąą ts'ą' geenjit gwadąąntł'oo, ąįį nijin tr'ał kǫ' yąhtsit gaa dhik'in kwaa gwinyąą dąį', zhat dąį' t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa ąįįt'ee Abraham, Isaac, Jacob nąįį haa Goovit'eegwijyąhchy'aa nilii nyąą. \v 38 Gwandaii nąįį tthak eenjit Vit'eegwijyąhchy'aa nilii, gaa niindhat nąįį nakwaa, niindhat akwat gwandaii nąįį haa tthak gwandaii oonyąą.” \p \v 39 Law eech'ǫąąhtan lat nąįį khagiginkhee “Geech'ǫąąhtan, łyaa gwinzii goodii ginkhe'!” \v 40 Ąįįtł'ęę t'ee ch'ihłak gaa Jesus noohaahkat gatr'agwaanyąą. \s1 Christ Vach'aroahkat \r Matthew 22.41-46; Mark 12.35-37 \p \v 41 Jesus jyaa goovahnyąą, “Nats'ąą Christ ąįį yeenii David ts'an deedhaa ginyąą t'iginyąą? \v 42-43 David, Psalms dęhtły'aa zhit jyaa nyąą, \q1 ‘K'eegwaadhat ąįį Shik'eegwaadhat jyaa ahnyąą, \q2 dzaa shriits'ąįį sheeghaii dhindii, \q2 nitr'ii'ee nąįį nandah oozhii hałtsyaa.’ \m \v 44 David ąįį ‘Shik'eegwaadhat.’ yahnyąą gwiizhit nats'ąą Christ ąįį yeenii David ts'an diheedhaa?” \s1 Jesus ąįį Law Eech'ǫąąhtan Nąįį Ts'į' Adak'ǫǫntii Nyąą \r Matthew 23.1-36; Mark 12.38-40 \p \v 45 Dinjii nąįį datthak giiyuułk'įį gwiizhit Jesus ąįį ditsyaa nąįį jyaa ahnyąą, \v 46 “Law eech'ǫąąhtan nąįį ts'į' adak'ǫǫntii, digi'ik zų' haa zhit gwa'an ch'eet'igwiniindhan haa sharahoh'e' zhrįh giindhan. Israel nąįį tr'igiinkhii zheh gwizhit gwinzii gwizhrįh tr'oodi' giindhan ts'ą' chan ch'ara'aa dąį' chan gwinzii gwizhrįh tr'oodi' giindhan. \v 47 Tr'injaa vakai' niindhat nąįį goozheh goots'į' gohdak ts'ą' shroondaii chan niighyuk khadigigiinjii. Łyaa gwandaa gwiizųų googwarahaahshii gooveenjit goo'aii!” \c 21 \s1 Tr'injaa Jidii Di'įį Datthak K'eegwaadhat Antł'inlii. \r Mark 12.41-44 \p \v 1 Jesus Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit dhidii gwiizhit dinjii gwintsii veegoodlii nąįį dagalaraa k'ik zhit gilii gwah'in. \fig none|src="hk00167b.tif" size="col" copy="©The British & Foreign Bible Society" ref="St. Luke 21.1" \fig* \v 2 Ąįįts'ą' chan tr'injaa neeshraahchy'aa vakai' niindhat dalaraa tsal datthak gwizhilii chan nah'in. \v 3 Ąįįts'ą' jyaanyąą, “Jii tr'injaa neeshraahchy'aa vakai' kwaa ch'andaa gwizhinlii. \v 4 Gaa ch'izhii nąįį dagalaraa lat zhrįh gwizhit ginlii. Jii tr'injaa neeshraahchy'aa ąįį jidii yaadagwahaandaii goo'aii datthak gwizhinlii.” \s1 Kharigidiinjii Zhee Gwachoo An Gweheelyaa Geeginkhii \r Matthew 24.1-2; Mark 13.1-2 \p \v 5 Vitsyaa lat nąįį Kharigidiinjii Zhee Gwachoo geegiginkhii. Łyaa gwinzii giiyiichy'a'. Kii daatł'oo nizįį chan ts'ą' k'aiich'ii nizįį kwaii Vit'eegwijyąhchy'aa eenjit gwizhit gwanlii ginyąą. Jesus jyaa goovahnyąą, \v 6 “Jii kwaii juk nǫh'in. Yeendaa ji' kii tsal ch'ihłak gaa gwideek'it hee'aa kwaa. Datthak an heelyaa.” \s1 Khaiinkǫǫ Drinzhit Ji' Diits'ą' Deegwehee'yaa \r Matthew 24.3-14; Mark 13.3-13 \p \v 7 “Geech'ǫąąhtan,” ginyąą, “Ąįį nijin ji'? Nijin jyaa deegweheenjyaa ji', nats'ąą googwahaakyaa?” \p \v 8 Jesus jyaa nyąą, “Gwak'ǫǫhtii! Neenakhwaroon'ee shrǫ'! Jyąhts'ą' t'ee lęįį nąįį shoozhri' t'eehaahchy'aa ts'ą' nakhwats'ą' niheehaa ts'ą' jyaa giheenjyaa, ‘Shįį t'ee, eedan t'ihchy'aa!’ ts'ą', ‘It'ee zhat nigwiindhat!’ Gaa gootąįį hohjyaa shrǫ'! \v 9 Nihłiriighan chan ts'ą' gogwantrii kwaii haa gwanlii gwinyąą dąį', noojat shrǫ'! Ąįį kwaii t'ee tr'ookit jyaa deegwehee'yaa, gaa nan ndaanąą'ąį' eenjit t'igwii'in kwaa.” \p \v 10 Ąįįts'ą' chan jyaa nyąą, “Nahkat datthak chan nihłigiheeghaa, \v 11 Nan chan gwint'aii haatrat. Dinjii chan ihdeeheengaii. Nijuk datthak chan ts'ik iizųų gweheelyaa. Gwiizųų datthak teegweheedhat ts'ą' zheetii gwa'an chan gwilii t'igwehee'yaa. \v 12 Jii kwaii datthak t'igweheenjyaa gwats'ą' chan nakhwagooheendal ts'ą' Israel nąįį tr'igiinkhii zheh nihdeenakhwarahahchyaa. Ch'aroahkat zheh gwizhit nakhwaroohaahkat eenjit gwintł'ee narahahchyaa. Ąįįtł'ęę zhee gwaazhrąįį chan nihdeenakhwarahahchyaa. Shęh'an nahkat gwats'ą' k'eedeegwaadhat choh (King) nąįį ts'ą' nakhwarahahchyaa. \v 13 Zhat ji', t'ee Dęhtły'aa Choh kat Gwandak Nizįį eegahohkhyaa nakhweenjit gwinzii nagwahaadhal. \v 14 Nakhwaroohaahkat gwats'ą', nats'ąą deehohjyaa geenjit tr'agohdii shrǫ', \v 15 Nats'ąą deehǫǫhjyaa ts'ą' nakhwagwizhi' t'eehoohchy'aa datthak nakhwaa hihłyaa, jyąhts'ą' t'ee juu nakhwatr'ii'ee nąįį goodhaii nideegoohoohthal. \v 16 Nakhwayehghan, nakhwachaa, nakhwalak, nakhwajyaa nąįį haa gwintł'ee nakhwahahchyaa. Nakhwalat nąįį gaa tr'iheeghaa. \v 17 Lęįį nąįį shęh'an nakhwatr'ihee'ee. \v 18 Nakhwakiighai' ch'ihłak gaa duuyeh haa tr'igwiinjii. \v 19 Akhagohnyą' shrǫ'! Gwandaii nizįį gaayiihootsyaa.” \s1 Jerusalem An Gweheelyaa Jesus Geeginkhii. \r Matthew 24.15-21; Mark 13.14-19 \p \v 20 “Nijin niveet'ah'in nąįį Jerusalem geelin nigiinjil gooh'in ji' t'ee ąįį kwaiik'it an gweheelyaa ts'ą' gaakhwahandaii. \v 21 Juu Judea nahkat dilk'ii nąįį oodak taih tee gwats'ą' galgahohjyaa gwizhrįh, juu Jerusalem kwaiik'it gwachoo gwizhit dilk'ii nąįį chan gihłeegiheedaa gwizhrįh, juu oo'ok tr'ałtee tthan dilk'ii nąįį chan kwaiik'it gwats'ą' gohoojyaa shrǫ'! \v 22 Ąįį kwaii t'ee zhit ji' jyąhts'ą' t'ee dinjii agwahaanzhii, Dęhtły'aa Choh zhit jyaa deegwinyąą. \v 23 Izhit ji' łyaa tr'injaa vizhit tr'iinin chants'ą' juu tr'iinin ach'ahma' nąįį haa eenjit gwigweheetrii! Jii nahkat gwich'in nąįį ts'ą' gwiizųų teegwahaadhal, ąįįts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa googwahąhshii. \v 24 Goolat nąįį shrii choh haa googiheeghaa ts'ą' nahkat datthak gwitee googwąąnchy'aa ts'ą' zhee gwaazhrąįį nagoogiheelyaa ts'ą' dahkhyuk gooveegoo'aii gwats'ą' ch'adanh gwich'in nąįį Jerusalem gwats'ą' k'eegogwahaadhat.” \s1 Gwidinji' Veeneegwahaakyaa \r Matthew 24.29-31; Mark 13.24-27 \p \v 25 “Shree, tǫǫ oozhrii, są' kwaii ts'an gwilii t'igwehee'yaa. Nankat datthak dinjii lęįį nąįį zhit tr'igwidii hee'aa, nijin chųų choh kat chųų dohtth'ak ji', deegweheentsai' ts'ą' chųų zheet'atł'ak haa gwintsii an gweheelyaa. \v 26 Jii nankat datthak dinjii nąįį tth'aii goots'ą' deegwehee'yaa gaagiindaii kwaa ąįį eenjit nagogwal'in gwiizhit naajat haa oo'an t'eegahaadhal. Zheetii jidii dhidlii datthak haatrat. \v 27 Ąįįtł'ęę t'ee Gwidinji' ineegwahaakyaa, zheek'ǫh zhit vich'eegwąhndit ts'ą' t'aih nitsii haa t'ihee'yaa. \v 28 Nijin jii kwaii jyaa dagwahah'ya' ji', k'igwąą'ee nohthat ts'ą' nakhwakiitth'an ndak dhoh'ąįį, it'ee niighit kwaa neenakhwarahahshii geh'an.” \s1 Ts'iivii Kat Figs Nahshii Ąįį Googwandak haa Geech'ǫąąhtan \r Matthew 24.32-35; Mark 13.28-31 \p \v 29 Ąįįtł'ęę t'ee Jesus jii gwandak zhit geegavoąąhtan, “Zhit vakat Figs nahshii ąįįts'ą' ts'iivii kwaii datthak nǫh'in. \v 30 Nijin vakat ch'at'an nahshii nǫh'in dąį' t'ee niighit kwaa shin gweheelyaa gaakhwandaii. \v 31 Izhit gwik'it deegwehee'yaa diinyą' gwik'it t'igwii'in gooh'in ji' t'ee K'eegwaadhat Veegwinii'ee eenineegwiighit t'igwii'in gaakhwahandaii. \p \v 32 “Łi'haa nakhwats'ą' ginkhii t'ihnyąą! Juk gweendaa gwandaii nąįį datthak niinjik kwaa tł'ęę jii kwaii zhit gweheedhaa. \v 33 Zhee, nan haa kwaa gweheelyaa gaa shiginjik ąįį khit łi'didlii heelyaa.” \s1 Gwik'eerahąąhtyaa Goo'aii. \p \v 34 “Adak'ǫǫntii! Ch'akhwanįį ts'ą' shraa haa khaihłan nineekhwadal kwaa ts'ą' chan jidii datthak goohǫhdaii eenjit gwizhrįh geetr'agoh'in kwaa, ąįį drin t'ee nakhwarahtee nagwahaadhal. \v 35 Jii nankat gwidinji' nąįį datthak ts'ą' khanhee vineegwahaakyaa t'inchy'aa, nin khyąh zhiinzhii ts'ą' dhadroo gwik'it. \v 36 Gweedhaa datthak gwak'ǫǫhtii ts'ą' jii gwinzii gwideetaa hinkhaa ts'ą' geenjit t'aih hini'yaa eenjit khit khadagohjii, ąįįts'ą' chan Gwidinji' vats'ą' nihiinkhaa giindhan ji' eenjit chan.” \p \v 37 Jesus Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit drin gwitee gwąąnchy'aa datthak, geech'ǫąąhtan, khaa neegwiilik hee heechyaa eenjit Taih Vakat Olives Nahshii ts'eehidik. \v 38 Vanh dąį' hee juu nąįį datthak Kharigidiinjii. Zhee Gwachoo gwits'eegihiidal ts'ą' giiyuułk'įį. \c 22 \s1 Jesus Tr'ahaahkhwaa Giiyeenjit Gwiłtsąįį. \r Matthew 26.1-5; Mark 14.1-2; John 11.45-53 \p \v 1 Drin gwiteegogwąąnchy'aa łųhchy'aa vitee łųh vaaniituu kwaa tr'ihee'aa khaiinjii nigwiindhat, ąįįt'ee Passover gagahnyąą. \v 2 Giinkhih kįh dilk'ii nąįį chan ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį haa dinjii nąįį agąąnjat ts'ą', nats'ahts'ą' gwik'iighai' Jesus gahaahkhwaa gwankagantii geetr'agogwah'in. \s1 Judas ąįį Jesus Gwintł'eehahchyaa Eenjit Veenjit Gwinzii. \r Matthew 26.14-16; Mark 14.10-11 \p \v 3 Jesus vitsyaa 12 nąįį ch'ihłak Judas Iscariot oaazhii ąįį Ch'anky'aa Tr'aanduu yizhit diindhat. \v 4 Ąįįts'ą' t'ee Judas ąįį giinkhih kįh dilk'ii nąįį chan ts'ą' Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwats'ą' k'eegwaadhat nąįį haa ginkhii, nats'ahts'ą' Jesus goontł'eehahchyaa geegiginkhe'. \v 5 Deegiinyą' ąįį geenjit shoo ginlii ts'ą' laraa haa giigoinkwat. \v 6 Judas aahą' nyąą ts'ą' t'ee dinjii nąįį gwiky'aahaandal kwaa eenjit nats'ahts'ą' gwintł'eeyahahchyaa gwankantii. \s1 Jesus Passover Eenjit Neech'ihee'aa Eenjit Shrigwilii Drin. \r Matthew 26.17-25; Mark 14.12-21; John 13.21-30 \p \v 7 It'ee Passover nigwiindhat ts'ą' łųhchy'aa vitee łųh vaaniituu kwaa tr'ihee'aa nigwiindhat ts'ą' divii tsal kwaii ąįį geenjit gahaahkhwaa goo'aii. \v 8 Jesus ąįį Peter chan ts'ą' James haa jyaa ahnyąą, “It'ee hoh'oo ts'ą' Passover geenjit ch'arehee'aa diineenjit gohtsii.” \p \v 9 “Ąįį nijin ch'arehee'aa gwarohtsyaa diinoiinyaa?” giiyahnyąą. \p \v 10 Jyaa goovahnyąą, “Ch'oodǫǫhk'įį! Nijin kwaiik'it gwachoo nihdǫǫ'oo gwiizhit dinjii chųų tyah zhit chųų haa nakhwats'ą' tr'iheehaa t'oonchy'aa. Nijin zheh nihdeiinzhii ąįį vaa nihdǫh'oo, \v 11 ts'ą' ąįį juu zhat zheh gwats'ą' k'eegwaadhat jyaa vohnyąą: ‘Geech'ǫąąhtan jyaa nahnyąą, nizheh gwizhit nijin shitsyaa nąįį haa Passover drin neech'irehee'aa?’ \v 12 Zheh gwił'ąįį gwakat chan zheh dagoo'aii nats'ą' googwahaahchy'aa, izhit gwizhit datthak shragahohłyaa.” \p \v 13 Jerusalem kwaiik'it gwats'ą' gahaa'oo ts'ą' t'ee Jesus deegoovahnyąą chy'aa datthak gogogwąh'ąįį ts'ą' t'ee Passover drin eenjit ch'arehee'aa shrigwigwiinlik. \s1 Jesus Tr'ookit Ninjigwadhat Iłtsąįį \r Matthew 26.26-30; Mark 14.22-26; 1 Corinthians 11.23-25 \p \v 14 Nijin zhat nigwiindhat dąį', Jesus vakaii'aa ts'ą' Tr'ihił'e' nąįį haa naadii. \v 15 Ąįį t'agoovahnyąą, “Khaiinjich'isheheeghit gwehkįį jii Passover nakhwaa noih'aa nihthan. \v 16 Nakhwaa gwaldak. Jii Passover, chan duuyeh nakhwaa neih'aa, dahthee K'eegwaadhat Veegwinii'ee zhit gwik'it gweheelyaa gwats'ą'.” \p \v 17 Nijin Jesus chųų tyah oonjik dąį', Vit'eegwijyąhchy'aa ts'ą' “Mahsį',” nyąą. Ąįįtł'ęę givintł'eeyiinkaii. “Jii jak chų' nakhwatee googwąąnchy'aa ts'ą' akhwanįį. \v 18 Nakhwaa gwaldak duuyeh vats'an ishinįį dahthee K'eegwaadhat Veegwinii'ee nineegweheedhaa gwats'ą'.” \p \v 19 Ąįįtł'ęę łųhchy'aa oonjik ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa ts'ą', “Mahsį',” nyąą. Ąįįtł'ęę łeeyiiłnaii ts'ą' givintł'eeyąhtsit ts'ą' t'inyąą, “Jii t'ee shatthąį', nakhweenjit Vit'eegwijyąhchy'aa antł'eehałchaa. Jii shineehoondaii eenjit jyaa dakhwa'in.” \v 20 Ąįį chųų tyah chan gwik'it t'inlik. Ch'igiin'al tł'ęę chųų tyah oonjik ts'ą' t'inyąą, “Jii jak chų' t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa deehee'yaa nyąą gwik'it t'iizhik shadaa nakhweenjit gwats'an hahtsyaa. \p \v 21 “Gooh'in! Jii juu gwintł'eeshahahchyaa, juk dzaa vakaii'aa ts'ą' shaa dhidii! \v 22 Vit'eegwijyąhchy'aa jyaa nyąą geh'an Gwidinji' niheedhaa, gaa zhit juu gwintł'eeyąhchįį łyaa veenjit gitr'iih'ee!” \v 23 Ąįįtł'ęę nihłagoahkat, diitee juu t'ahnyąą? \s1 Juu Gwitee Ch'andaa Hil'ee Eenjit Nihzheedagąąn'ee \p \v 24 Juu gootee ch'andaa hil'ee eenjit vitsyaa nąįį nihzheedagąąn'ee. \v 25 Jesus jyaa goovahnyąą, “Jii nankat gwi-King nąįį datthak nankat gwidinjii datthak eenjit t'aih gii'įį, ąįįts'ą' zhit gwats'ą' k'eegwaadhat nąįį, Dinjii nąįį ‘Jyaa',’ jyąhts'ą' goovoozhri'. \v 26 Gaa nakhwaa jyaa deegweheechy'aa kwaa goo'aii. Nakhwatee juu ch'andaa hil'ee ąįį zhit khaiints'ą' k'it t'iheechy'aa goo'aii. Ąįįts'ą' juu kįh dhidii chan ch'itsyaa heelyaa k'it t'iheechy'aa goo'aii. \v 27 Juu shrit ch'andaa hil'ee, zhit juu ch'ihee'aa eenjit dhidii akwat zhit juu ch'itsyaa nilii? Zhit juu dhidii reh. Gaa shįį ąįįt'ee nakhwatee ch'itsyaa ihłii gwik'it t'ishi'yaa. \p \v 28 “Shaa gogwantrii dąį', datthak shaa t'oochy'a'. \v 29 Ąįįts'ą' Zheekat Shiti' t'aih shats'an ąhtsii gwiłtsąįį, izhit gwik'it shant'ee jyaa danakhwahihłyaa. \v 30 Gwats'ą' k'eegwaldhat gwizhit vakat ch'ara'aa kat ch'ahoh'aa ts'ą' ch'akhwanjyaa. Ąįįts'ą' Israel nahkat neezheedijii ch'ihłoaatin ts'ą' neekwaii (12) nąįį gwich'įį eenjit k'eegwahaadhat.” \s1 Peter ąįį Jesus Haandaii Kwaa Heenjyaa ąįį Jesus Geegwaandak. \r Matthew 26.31-35; Mark 14.27-31; John 13.36-38 \p \v 31 “Simon, Simon! Ch'oodǫǫhk'įį! Satan nakhwatee gwąąnchy'aa nakhwaa tr'agwahaah'ya', nizįį nąįį iizųų nąįį ts'an tr'iheelyaa, dinjii gwąąhshii dagwanzhih tee tr'igwilii gwik'it. \v 32 Gaa neenjit khadigiidi' t'oonchy'aa Simon, nigwik'iinjigwiighit akhagoohiinjyaa kwaa geenjit. Nijin shits'eenoozhii tł'ęę, nachaa nąįį gook'injigwiighit t'aih neehahtsyaa gwizhrįh.” \p \v 33 Peter jyaa yahnyąą, “Shik'eegwaadhat, it'ee zhee gwaazhrąįį naa gwats'ą' hihshyaa ts'ą' naanihihthaa eenjit nanoodhal'in!” \p \v 34 “Naagwahaaldak Peter, tik agwaanchy'aa shaanandaii kwaa hinjyaa gwats'ą' datthak juk khaa rooster hahchyaa kwaa t'oonchy'aa,” jyaa yahnyąą. \s1 Laraa Dhah, Khwah Chan Ts'ą' Shrii Choh \p \v 35 Ąįįtł'ęę Jesus jyaa goovahnyąą, “Nijin laraa dhah, khwah chan ts'ą' dachan kwaiitryah haa ehdan nakhwahooł'e' dąį' nik'ee k'aiich'i' t'oohchy'a'?” \p “K'eiich'i' t'eegwaahchy'aa kwaa,” ginyąą. \p \v 36 “Gaa juk, juu laraa dhah akwat khwah haa di'įį ji' adahaayehee'aa gwizhrįh. Ąįįts'ą' juu vishrii choo kwaa chan di'ik laraa t'įį hahchal ts'ą' shrii choh ooheekwat gwizhrįh. \v 37 Jii geenjit nakhwaagwahaldak, Dęhtły'aa Choh kat gwa'an jyaa deegwinyąą, ‘Law łaahnaii k'it giits'ą' tr'agwah'in.’ Ąįįt'ee łyaa sheenjit gwik'it gweheelyaa gwizhrįh goo'aii. Ąįį sheenjit gwadanakhwatł'oo gwik'it gweheelyaa geh'an.” \p \v 38 “Shik'eegwaadhat,” giiyahnyąą, “Juk dzaa shrii choh neekwaii dhitin.” \p Akhai' jyaa goovahnyąą, “Jyaa dohnyąą kwaa!” \s1 Taih Vakat Olives Nahshii \r Matthew 26.36-46; Mark 14.32-42 \p \v 39 Ąįįtł'ęę Taih Vakat Olives Nahshii chan hee Jesus ditsyaa nąįį haa gwits'eehoozhii. \v 40 Nijin zhat k'eegiidal dąį', jyaa goovahnyąą, “Neenakhwareheen'ee gwizhit gwiizųų tr'agahoh'yaa kwaa geenjit khadagohjii.” \p \v 41 Ąįįtł'ęę t'ee goołeehaazhii, kii nireheetthaa gąhthee gwa'an nikiigwiintthaii ts'ą' khadigiinjii. \v 42 “Shiti', Gwik'it t'ini'yaa ji', jii chųų tyah shats'an tr'iin'ąįį. Shįį deeyiihthan ąįį gwik'it nǫh'ya' shrǫ', gaa nan deenoo'ya' niindhan ąįį gwik'it t'ini'in.” nyąą. \v 43 Ąįįtł'ęę zheekat gwats'an Zheekat Gwich'in t'aih yintł'eehee'aa eenjit vats'ą' igwiilkįį. \v 44 Ąįįtł'ęę gwint'aii khadigiinjii ts'ąįį gaa viniteiinjat ts'ą' gwintł'oo tr'igwidii ts'ą' dah k'it t'inchy'aa vats'an nankat daa'il. \p \v 45 Nijin khadigiinjii gwats'an ndak ninehjin dąį', Vitsyaa Nąįį tr'igwidii haa giłchųų chy'aa ts'eehoozhii. \v 46 “Jaghaii dhohchųų?” goovahnyąą. “Khakyuuzhii ts'ą' neenakhwariheen'ee gwizhit gwiizųų tr'agahoh'yaa kwaa geenjit khadagohjii!” \s1 Jesus Tr'oonjik \r Matthew 26.47-56; Mark 14.43-50; John 18.3-11 \p \v 47 Jesus tth'aii hee ginkhii gwiizhit lęįį nąįį zhat k'eedal vitsyaa ch'ihłak, Judas oaazhii, ąįį goots'ii ahaa ąįį Jesus ts'ą' niinzhii ts'ą' yiilts'ų'. \fig Judas, Jesus gwintł'ahchii.|src="cn01812b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 22.47" \fig* \v 48 Gaa Jesus ąįį jyaa yahnyąą, “Judas, shįį t'ee Gwidinji', gwintł'eeshąhchįį, ąįį ts'ų' haa lee t'ini'in?” \p \v 49 Jesus vitsyaa nąįį deegweheenjyaa t'igwinyąą gwik'igaanjik dąį', jyaa ginyąą, “Diizhrii haa gooroogha' jaghaii, K'eegwaadhat?” \v 50 Gootee ch'ihłee zhit ndak khii giinkhih choh vi-slave ch'ihłak iłkhaa ts'ą' shriits'ąįį yidzee gadąąhtrit. \p \v 51 Gaa Jesus ąįį jyaa nyąą, “Jyaa dineekhwa'yaa kwaa t'oonchy'aa!” Ąįįtł'ęę ąįį dinjii vidzee kat naanjik ts'ą' shranaazhik. \p \v 52 Zhat giinkhih k'įh dilk'ii nąįį chan ts'ą' Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwak'ąąhtii chan ts'ą' Israel k'įh dilk'ii nąįį yuuhaanjik nąįį jyaa ahnyąą, “Law łaahnaii iizųų ihłii k'it zhit shrii choh, gałkhwąįį haa sheenjit t'oohchy'aa gwat'oohchy'aa lee t'akhwa'in? \v 53 Drin gwiteegwaanchy'aa Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit nakhwaadhiidii gaa shǫhjii gwik'eegǫhdaii kwaa. Juk zhat t'ee deekhwa'yaa goo'aii chy'aa gwik'it t'akhwa'in. Khaa hee tr'aanduu digwitr'it t'agwah'in gwiizhit.” \s1 Peter, Jesus Haandaii Kwaa, Nyąą \r Matthew 26.57-58, 69-75; Mark 14.53-54, 66-72; John 18.12-18, 25-27 \p \v 54 Jesus goonjik ts'ą' ndak khii giinkhih choh vizheh gwats'ą' giihiłchįį. Peter ąįį gootąįį niighit ahaa. \v 55 Ndak khii giinkhih choh zheh gokwantee gwigwiiłk'a' ts'ą' Peter zhat juu kǫ' eelin dilk'ii nąįį teiinzhii. \v 56 Nijin gootee nich'it tsal giveetr'agwah'in nilii, ąįį Peter kǫ' ts'ą' dhidii niił'in dąį', yąąh'in ts'ą' jyaa nyąą, “Jii dinjii Jesus haa neehidik t'inchy'aa!” \p \v 57 Gaa Peter, “Ąįį nakwaa!” nyąą. “Tr'injaa, ąįį vaashandaii kwaa t'inchy'aa!” \p \v 58 Ąįįtł'ęę ch'izhii dinjii chan niyiił'in ts'ą' jyaa nyąą, “Nan chan gootee gwats'an inlii łee!” \p Gaa Peter ąįį jyaa nyąą, “Shįį t'ihchy'aa kwaa, naihnyą'!” \p \v 59 Ąįįtł'ęę niighit gwahaadhat kwaa tł'ęę dinjii ch'ihłak jyaa nyąą, “Jii dinjii t'ee łyaa vaa yaał'ya' t'inchy'aa, Galilee gwats'an ahaa geh'an reh!” \p \v 60 Gaa Peter t'iiyahnyąą, “Dinjii, jidii eeginkhii t'iinyąą gaashandaii kwaa!” Zhazhat tth'aii ginkhii gwiizhit rooster haahchik. \fig Rooster|src="bk00062b.tif" size="col" copy="©The British & Foreign Bible Society" ref="St. Luke 22.60" \fig* \v 61 Diik'eegwaadhat Jesus neediil'ee ts'ą' Peter nah'in. Ąįįts'ą' Peter Diik'eegwaadhat deiinyą' chy'aa yiginjik anaanjik, jii jyaa diyaiinyą', “Juk drin rooster haahchyaa gwats'ą' tik agwaanchy'aa shaanandaii kwaa hinjyaa.” \v 62 Peter chyahaazhii ts'ą' gwint'aii iintrii. \s1 Jesus Giiyeedlaa ts'ą' Giiyąąhkhwąįį \r Matthew 26.67-68; Mark 14.65 \p \v 63 Ąįį juu dinjii Jesus k'ąąhtii nąįį giiyeedlaa ts'ą' giiyąąhkhwąįį. \v 64 Giiyandee tł'an dineech'ahchal ts'ą' giiyųąhkat, “Juu nilgwat? Diinaa gwandak lee?” \v 65 Ants'ą' gwinlęįį geenjit zhideegiiyąąhts'įį. \s1 Jesus, Israel Gwich'in Kįh Dilk'ii Nąįį ts'ą' Nigiiyąąhchįį \r Matthew 26.59-66; Mark 14.55-64; John 18.19-24 \p \v 66 Drin neegahoodlit dąį', Israel kįh dilk'ii nąįį, giinkhih kįh dilk'ii nąįį chan ts'ą' Law eech'ǫąąhtan nąįį khaihłan nigiinjil ts'ą' nigiiyąąhchįį. \v 67 “Diinaa gwandak,” giiyahnyąą, “Nan lee Christ Diik'eegwaadhat t'inchy'aa?” \p Jyaa goovahnyąą, “Nakhwaagwaldak ji', duuyeh shik'iinjuhkhit, \v 68 ąįįts'ą' shįį chan nakhwaałkat ji', duuyeh shidiineegoohjii. \v 69 Gaa juk gwats'an Zheekat Gwidinji' ąįį Vit'eegwijyąhchy'aa datthak geenjit t'aih di'įį veeghaii shriits'ąįį heedyaa.” \p \v 70 Datthak jyaa ginyąą, “Akwaa ji', nan lee Vit'eegwijyąhchy'aa Vidinji' t'inchy'aa?” \p Jyaa goovahnyąą, “Nakhwan, ąįįt'ee jyaa dashohnyąą.” \v 71 Ąįįts'ą' jyaa nihłagaanyąą, “Juk t'ee dinjii yeediinaagwahaandak veenjit t'eegwaahchy'aa kwaa! Diinandah deiinyą' gwizhrįh, gaa gwinzii!” \c 23 \s1 Jesus, Pilate ts'ą' Nigiiyąąhchįį \r Matthew 27.1-2, 11-14; Mark 15.1-5; John 18.28-38 \p \v 1 Izhit Israel gwakhaihkwaii nąįį datthak ndak nigiinjil ts'ą' Pilate ts'ą' Jesus nagąąhchįį. \v 2 Izhit t'ee jyąhts'ą' giiyeeginkhii, “Jii dinjii t'ee dinjii nąįį teehilii, ‘Caesar ts'ą' tax ohkwat shrǫ',’ goovahnyąą ts'ą' chan King akwat Christ chan adaanyąą.” \p \v 3 Pilate yuahkat, “Nan lee Jews nąįį goo-King inlii?” \p Jesus jyaa diyahnyąą, “Nan reh jyaa diinyąą t'oonchy'aa reh.” \p \v 4 Ąįįtł'ęę Pilate ąįį giinkhih kįh dilk'ii nąįį chan ts'ą' zhat dinjii dilk'ii nąįį jyaa ahnyąą, “Jii dinjii jaghaii tr'ahaahkhwaa veegwaał'in kwaa.” \p \v 5 Gaa łyaa gwint'aii giginkhii ts'ą' jyaa ginyąą, “Judea nahkat gwizhit geech'ǫąąhtan ts'ą' veh'an dinjii nąįį nihłiighan. Galilee hee hiłjik ts'ą' juk chan dzaa k'idik.” \s1 Jesus, Herod ts'ą' Nigiiyąąhchįį \p \v 6 Nijin Pilate jii gwiitth'ak dąį', jyaa goovahnyąą, “Jii dinjii Galilee gwats'an ahaa?” \v 7 Nijin nahkat Herod gwats'ą' k'eegwaadhat gwats'an Jesus ahaa gwiky'aanjik dąį'. (Izhit dąį' Herod Jerusalem dhidii.) Izhit gwats'ą' Jesus yats'ą' nąąhchįį. \v 8 Herod, Jesus niił'in dąį', łyaa shoo nilii. Dee'in yeegwiitth'ak ts'ą' khit nooł'ya' yuunyąą. Jesus shandah nagohts'į' niindhan. \v 9 Herod, Jesus gwintł'oo oahkat, gaa yidii ginkhii kwaa. \v 10 Giinkhih kįh dilk'ii nąįį Law eech'ǫąąhtan nąįį haa k'iindaa nigiinjil ts'ą' gwiizųų datthak Jesus eegiginkhii. \v 11 Herod viniveet'ah'in nąįį haa giiyeedlaa ts'ą' giiyuuzhri' iizųų ąhtsii. Ik łyaa nizįį Jesus anagąhtsuu. Ąįįtł'ęę Pilate ts'ą' nineegiiyąąhchįį. \v 12 Izhit drin gwats'an t'ee Herod chan ts'ą' Pilate haa nihjyaa gaadlit. Gwehkįį dąį' nihłitr'igii'ee. \s1 Jesus Tr'ahaahkhwaa \r Matthew 27.15-26; Mark 15.6-15; John 18.39; 19.1 \p \v 13 Pilate ąįį giinkhih kįh dilk'ii nąįį, Israel kįh dilk'ii nąįį, dinjii nąįį haa khaihłan niinlii, \v 14 ts'ą' jyaa goovahnyąą, “Jii dinjii shats'ą' noohchįį. ‘Dinjii nąįį teehilii,’ vohnyąą. Juk nakhwandah gwizhrįh naałchįį, gaa dee'ya' vohnyąą, ąįį ch'ihłak gaa gwik'it t'ee'ya' veegwaał'in kwaa. \v 15 Herod chan diits'eeyihił'e' akwat adan chan gwik'it t'iiyahthan. K'eegwiichy'aa t'ee'ya' nakwaa akwat duuyeh tr'ąąhkhwąįį t'inchy'aa. \v 16 Tr'ahahtrii veenjit gwahałtsyaa. Ąįįtł'ęę vineereheendal.” \v 17 (Passover gwigwiłtsąįį nineegwiidhak hee Pilate zhee gwaazhrąįį gwats'an dinjii ch'ihłak chineehahchik goo'aii.) \p \v 18 Juu zhat dilk'ii nąįį datthak jyaa ginyąą ts'ą' gazhral, “Vęhdaa tr'agǫh'ąįį! Barabbas diineenjit chinoohchįį!” \v 19 (Barabbas t'ee dinjii ęhdaa tr'igwiin'ąįį ts'ą' chan veh'an dinjii nąįį nihłeegha' geh'an zhee gwaazhrąįį dhidii). \p \v 20 Pilate ąįį Jesus vineeroonjii niindhan ts'ą' chan hee dinjii nąįį oahkat. \v 21 Gaa gazhral ts'ą' jyaa ginyąą, “Cross kat gohtsak! Cross kat gohtsak!” \p \v 22 Neekwat gwehkįį gavoahkat ts'ą' chan hee t'agoovahnyąą. “Jidii gwiizųų tr'agwah'ya' eenjit t'avohnyąą? Dee'ya' vohnyąą ąįį ch'ihłak gaa gwik'it t'ee'ya' veegwaał'in kwaa. Jaghaii tr'ahaahkhwaa vaashandaii kwaa. Tr'ahahtrii veenjit gwahałtsyaa. Ąįįtł'ęę vineereheendal.” \p \v 23 Googaa nihk'it dinjii nąįį ąįįts'ą' giinkhih kįh dilk'ii nąįį gwint'aii gazhral ts'ą', “Jesus garohtsak!” ginyąą, ts'ą' t'ee gaayiideech'igiiłtsąįį. \v 24 Ąįįts'ą' t'ee Pilate deeginyąą, “Gwik'it Jesus t'ireheelyaa,” nyąą. \v 25 Ąįį juu dinjii zhee gwaazhrąįį chineerohchyaa giindhan, ąįį chinąąhchįį, ąįįt'ee yaagha' juu veh'an nihłich'eegha' ts'ą' dinjii diłkhwąįį reh. Ąįįts'ą' t'ee Jesus goovantł'ąhchįį, deegiiyuh'ya' giindhan gwik'it t'igiihah'yaa eenjit. \s1 Jesus Giriłtsak \r Matthew 27.32-44; Mark 15.21-32; John 19.17-27 \p \v 26 Jesus gihłeegihiłchįį. Gihłeegihiijyaa gwiizhit Cyrene gwats'an dinjii, Simon oaazhii, kwaiik'it gwachoo ąįį oo'ok gwats'an k'idik łee ąįį adagaajil. Giiyąhtsit ts'ą' Jesus tąįį cross ichyaa giiyiłtsąįį. \p \v 27 Dinjii lęįį nąįį yatąįį adaa. Gootee gwa'an tr'injaa lat nąįį gwint'aii giiyeenjit itree. \p \v 28 Jesus goots'ą' neediil'ee ts'ą' jyaa goovahnyąą, “Jerusalem gwitr'injaa nąįį! Sheenjit ohtree kwaa. Nakhwagii chan ts'ą' ideenjit haa ts'ąįį ohtree. \v 29 Niighit kwaa dinjii nąįį jyaa deeheenjyaa geenjit goo'aii, juu tr'injaa vigii kwaa ts'ą' digii ich'iłma' kwaa geenjit shoo oolį'! \v 30 Izhit nigwiindhat ji' t'ee dinjii nąįį, ‘Ddhah diik'aa nooghyii ts'ą' taih chan geegoh'it diinohdli',’ giheenghyaa. \v 31 Ts'iivii tth'aii diłtraa gwiizhit t'ee jyaa deegwehee'yaa, nijin ąįį ts'iivii traa dhidlit ji', gwandaa gwiizųų nagwahaatth'aa.” \p \v 32 Dinjii neekwaii gwiizųų tr'agogwąh'ya'. Ąįį nąįį chan Jesus haa gigihiłtsak. \v 33 Nijin taih, “Dinjii kiitth'an (Skull)” oaazhii, k'eegiidal dąį', Jesus chan ts'ą' ąįį dinjii iizųų neekwaii haa gagoogiłtsak. Ch'ihłak chan Jesus veeghaih shriits'ąįį dhidii ts'ą' ch'izhii chan tł'ohts'ąįį dhidii. \v 34 Jesus jyaa nyąą, “Shiti', giveenjit oo'an gwihiinlii! Deegii'in t'igii'in gaagiindaii kwaa t'igii'in.” Kii tsal gahahtł'ak haa juu yagwach'aa ts'an hąąh'yaa eenjit tseegii'in. \fig |src="cn01845b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 23.34" \fig* \v 35 Dinjii nąįį tthak aakin gogwaa'įį gwiizhit Israel kįh dilk'ii nąįį giiyeedlaa. “Christ nilii ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa gwitee tr'iiyąąhchįį t'inchy'aa ji', ch'izhii nąįį nahshii, akwat adan chan needoozhii jaghaii!” \p \v 36 Niveet'ah'in nąįį chan giiyeedlaa. Giits'ą' nineedal ts'ą' jak chų' daatł'oo kwaa giits'ą' ootą', \v 37 Ts'ą' jyaa ginyąą, “Jews nąįį goo-King inlii ji', needaanzhii!” \p \v 38 Vehdee jii danahootł'oo, “Jii t'ee Jews nąįį eenjit King t'inchy'aa!” \p \v 39 Ąįį juu veeghaii dinjii ch'ihłak giltsak ąįį shraa haa t'iiyahnyąą, “Christ inlii t'oonchy'aa, akwat gwats'an tr'eedaanchįį ts'ą' diikhwan chan gwats'an tr'eediinąąhchįį!” \p \v 40 Ch'izhii dinjii chan ch'ats'ą' t'iiyahnyąą ts'ą' jyaa yahnyąą, “Vit'eegwijyąhchy'aa viyinjiihooh'ee? Datthak ts'ą' diirahaaghan. \v 41 Diikhwan, ąįį łi'didlii haa t'idiirah'in, gwiizųų tr'agwarah'ya' ąįį geenjit diineegwarookwat izhit geh'an, gaa adan ąįį gwiizųų tr'agwah'ya' kwaa.” \v 42 Ąįįts'ą' Jesus jyaa ahnyąą, “Shanandaii, Jesus, King dhindlit tł'ęę!” \p \v 43 Jesus t'iiyahnyąą, “Łi'didlii haa zhit juk drin zheekat shroonchy'aa goo'aii gwizhit shaa t'ahohchy'aa t'oonchy'aa.” \s1 Jesus Tr'oołkhwąįį \r Matthew 27.45-56; Mark 15.33-41; John 19.28-30 \p \v 44 Drin tł'an gwats'an gishreen'ąįį kwaa goodlit ts'ą' 3 o'clock gwats'ą' zhat nahkat datthak tǫǫ gwiinli'. \v 45 Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit gihdeiinvyaa gaa teetł'an nihtr'iinch'aa. \v 46 Jesus shraa haa khashraa'iintrat, “Shiti'! Shanky'aa nanli' zhit gwihih'aa!” Jyaa nyąą ts'ą' niindhat. \p \v 47 Niveet'ah'in nąįį ts'ą' Diik'eegwaadhat deegwiizhik gwąąh'in dąį', Vit'eegwijyąhchy'aa deehiił'ee ts'ą' jyaa nyąą. “Jii łyaa dinjii nizįį t'inchy'aa łee!” \p \v 48 Nijin zhat dinjii dilk'ii nąįį deegwiizhik googwąąh'ya' dąį', oo'an digizheh tr'igwidii haa gwits'eegahoojil. \v 49 Gootee juu gwinzii Jesus haandaii nąįį, zhit juu tr'injaa Galilee gwats'an yatąįį adaa nąįį shriit'ąhthee gwa'an gwats'an tr'igwidii haa gwik'eegąąhtii. \s1 Jesus Ohotsii \r Matthew 27.57-61; Mark 15.42-47; John 19.38-42 \p \v 50-51 Judea nahkat gwizhit kwaiik'it gwachoo Arimathea goozhii gwats'an dinjii Joseph oaazhii. Dinjii nizįį akwat viyinjirihił'ee nilii. K'eegwaadhat Veegwinii'ee giheelyaa geenjit nagwal'in. Ąįį kįh dilk'ii nąįį tee dhidii, gaa Jesus deeroolyaa giinyą' dąį', adan ąįį goovaa gitr'ii'ee. \v 52 Pilate ts'ą' niinzhii ts'ą', “Jesus vichį' shintł'eerohchyaa,” nyąą. \v 53 Yichi' neenąhchįį ts'ą' ts'at dril zhit yahchįį. Ąįįtł'ęę kii zhit gweedii goo'aii gwizhit yahchįį. Ąįį tth'ank'it gwehkįį dinjii gitsii kwaa. \v 54 Drints'ą' drin gweedhaa, ąįįts'ą' t'ee Neegwaazhii Drin nigwiighit. \p \v 55 Ąįį tr'injaa juu Galilee gwats'an Jesus tąįį haajil nąįį Joseph haa gahaajil ts'ą' nijin Jesus vichį' vanaanjik googwąąh'in. \v 56 Ąįįtł'ęę digizheh gwits'eegahoojil ts'ą' gwinzii vagwaatsan giiyeenjit shrinlik. \p Law zhit deegwinyąą gwik'it Neegwaazhii Drin tr'agogwąh'ya' kwaa. \c 24 \s1 Jesus Neegwiindaii \r Matthew 28.1-10; Mark 16.1-8; John 20.1-10 \p \v 1 Drin zhit vanh dąį' hee tr'injaa nąįį ąįį jidii gwinzii vagwaatsan shriginlik haa Jesus vatth'ank'it gwats'ą' gahaajil. \v 2 Vatth'ank'it gwadąįį kii gihłeehiltth'at łee googwąąh'in. \v 3 Ąįįts'ą' nihdeeginjil, gaa Diik'eegwaadhat Jesus vichį' gąąh'in kwaa. \v 4 Zhat nigiilzhii ts'ą' deegwiizhik t'igwii'in gaagiindaii kwaa, gwiizhit khan hee dinjii neekwaii vagwach'aa ch'ahdrii giveeghaii nadhat nagwaanąįį. \v 5 Gwint'aii gąąnjat ts'ą' nankat nikiigogwąh'ee gwiizhit ąįį zheekat gwich'in neekwaii jyaa goovahnyąą, “Dinjii gwandaii gwiizhit jaghaii tth'ank'it gwizhit vinkeegǫh'in? \v 6 Dzaa dhidii kwaa t'inchy'aa, gwandaii needhidlit. Galilee dhidii dąį', deenakhwahnyąą ganoondaii. \v 7 ‘Gwidinji' dinjii iizųų nąįį antł'eehahchyaa ts'ą' gigiihahtsak. Ąįįtł'ęę drin tik gwiindhat tł'ęę neegweheendaii.’” \p \v 8 Ąįįtł'ęę tr'injaa nąįį giiginjik anaanjik, \v 9 Tth'ank'it gwats'an oo'ee neegiijil ts'ą' jii datthak giitsyaa 11 chan ts'ą' ch'izhii nąįį haa googwaandak. \v 10 Ąįį tr'injaa t'ee Mary Magdalene, Joanna, James vahan Mary, nąįį haa, Jesus vitsyaa nąįį ts'ą' goovandah deegwiizhik goovaagogwaandak. \v 11 Gaa vitsyaa nąįį ąįį tr'injaa deeginyąą zhyaa t'igwinyąą giindhan ts'ą' gwik'iinjigiighit kwaa. \v 12 Gaa Peter ąįį ndak ninehjin ts'ą' tth'ank'it gwats'ą' hilgik, gwizhit gwąąh'in, gaa yagwach'aa zhrįh nah'in, gaa ch'akwaa. Ąįįtł'ęę dizheh gwits'eehoozhii, deegwiizhik t'igwinyąą li' niindhan. \fig none|src="cn01852b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 24.12" \fig* \s1 Emmaus gwats'ą' Geedaa \r Mark 16.12-13 \p \v 13 Izhit drin gootee dinjii neekwaii nąįį Jerusalem gwats'an 7 mile Emmaus kwaiik'it gwats'ą' gee'al. \v 14 Deegwiizhik datthak geenjit nihłaa geegiginkhii. \v 15 Geegoogwaandak ts'ą' geegiginkhii gwiizhit Jesus gooveeghaih niinzhii ts'ą' goovaa ahaa, \v 16 giiyąąh'in gaa adan t'inchy'aa giiyaandaii kwaa. \v 17 Jesus t'agoovahnyąą, “Oh'al gwiizhit jidii eegoohkhii?” \p Khaihłan nagadhat ts'ą' goonin kat tr'igwidii dha'aii. \v 18 Ch'ihłak dinjii Cleopas oaazhii ąįį yuahkat, “Nan zhrįh Jerusalem gwizhit aakin inlii juk k'ehdąį' gwanaa gwats'an deegwiizhik gaanandaii kwaa?” \p \v 19 “Jaghaii, deegwiizhik?” goovahnyąą. \p “Jesus, Nazareth gwats'an deeginlik reh,” ginyąą. “Ąįį dinjii t'ee łyaa Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nilii, dee'ya' chan ts'ą' deiinyą' datthak geenjit t'ee Vit'eegwijyąhchy'aa chan ts'ą' dinjii datthak haa giishoo'ąhłii. \v 20 Giinkhih kįh dilk'ii nąįį chan ts'ą' Israel kįh dilk'ii nąįį tr'ahaahkhwaa eenjit gwintł'eegiiyahchįį tł'ęę t'ee gigiiyiłtsak. \v 21 Ąįįts'ą' Israel gwich'in nąįį neehahshii ji', tr'oonyaa eenjit veenjit niinjich'aradhat! Izhit gwizhrįh nakwaa, juk t'ee k'ehdąį' gehnaa hee t'igwiizhik. \v 22 Diitee gwats'an tr'injaa lat łyaa geegwaroolii kwaa diineenjit t'igiizhik. Vanh gineech'ihii'aii gwiizhit, tth'ank'it gwats'ą' gahaajil. \v 23 Gaa khyų' giichį' kantii. Oo'ee neegiijil ts'ą' zheekat gwich'in diits'ą' igwiilkįį ts'ą' tth'aii hee Jesus gwandaii diigahnyąą. \v 24 Diilak nąįį zhat nagaajil akhai' ąįį tr'injaa deegiinyą' chy'aa tth'aii nihk'it t'oonchy'aa googwąąh'ya', gaa adan ąįį giiyąąh'ya' kwaa.” \p \v 25 Tł'ęę Jesus jyaa goovahnyąą, “Łyaa tr'agǫhjik, deegwahtł'oo zhyaa Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii deegiinyą' gaa gwik'iinjuhkhit kwaa! \v 26 Christ Diik'eegwaadhat jyaa ts'ą' t'ee khaiinjich'ohoodhat, ąįįtł'ęę geh'an t'ee zheekat gwizhit vich'eegwąhndit.” \v 27 Ąįįts'ą' Jesus Dęhtły'aa Choh zhit deevaraiinyą' datthak eegoovaagwaandak, oondaa nijin Moses vidęhtły'aa chan ts'ą' Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii nąįį dagogwąąntł'oo izhit gwats'an hee. \p \v 28 Nijin kwaiik'it gwats'ą' geedaa geenigiinjil dąį' Jesus ąįį gehgoo heekhaa k'it t'ii'in. \v 29 Gaa zhak giiyuunjik ts'ą' jyaa giiyahnyąą, “Diinaa niinkhaa. It'ee niighit kwaa tǫǫ gweheelyaa.” Ąįįts'ą' t'ee goovaanihdineezhii ts'ą' naahaa. \v 30 Vakat ch'ara'aa ts'ą' goovaanaadii, łųhchy'aa oonjik ts'ą' “Vit'eegwijyąhchy'aa mahsį',” nyąą. Ąįįtł'ęę łeeyiiłnaii ts'ą' goovantł'eeyahtsit. \fig none|src="cn01862b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 24.30" \fig* \v 31 Jesus t'inchy'aa łee giiky'aanjik, gaa goovandah hiljii naanaii. \v 32 Jyaa nihłagaanyąą, “Nijin dzaa gwats'ą' tr'eedaa dąį', Dęhtły'aa Choh kat geediinaagwaandak gwiizhit łyaa shoo diizhit dha'aii k'it t'oonchy'aa.” \p \v 33 It'ee zhat nineegehjin ts'ą' Jerusalem gwits'eegahoo'oo, izhit t'ee gah vitsyaa 11 nąįį chan ts'ą' ch'izhii nąįį łigiiljil ts'ą' \v 34 jyaa ginyąą, “Diik'eegwaadhat neegwiindaii t'oonchy'aa. Simon Peter ts'ą' vigwiilkįį!” \p \v 35 Ąįįts'ą' t'ee ąįį dinjii neekwaii nąįį gee'al gwiizhit goots'ą' deegwiizhik chan ts'ą' Diik'eegwaadhat łųhchy'aa nihtr'aahnaii jyąhts'ą' juu nilii giiky'aanjik geegoovaagogwaandak. \s1 Jesus Ditsyaa Nąįį ts'ą' Vigwiilkįį \r Matthew 28.16-20; Mark 16.14-18; John 20.19-23; Acts 1.6-8 \p \v 36 Ąįį dinjii neekwaii nąįį jii kwaii geegoovaagwaandak gwiizhit khanhee Diik'eegwaadhat gootee nadhat naanaii ts'ą' jyaa goovahnyąą, “Tsinehdan nakhwaa oolį'!” \p \v 37 Łyaa gihilghaa ts'ą' gąąnjat, ch'anky'aa t'inchy'aa giiyuunyąą. \v 38 Gaa jyaa goovahnyąą, “Jaghaii noojat ts'ą' jidii datthak geenjit gwik'iinjuhkhit kwaa? \v 39 Shakwai', shanli' haa nǫh'in ąįįtł'ęę shįį t'ihchy'aa shaakhwahandaii. Tth'an, shatthąį' haa shakat noonjii ji' t'ee gwahǫǫh'yaa, duuyeh ch'anky'aa jyaa t'inchy'aa.” \p \v 40 Jyaa nyąą ts'ą' danli', dakwai' haa goots'ą' agwaahch'in. \v 41 Googaa tth'aii gwik'iinjigiighit kwaa, gaa łi'didlii giiyaandaii haa goozhit shoh dha'aii, ąįįts'ą' Jesus goovahkat, “Dzaa nik'ee tr'ihee'aa khwa'įį?” \v 42 Łuk dhichy'aa giiyantł'ahtsit, \v 43 ts'ą' goovandah iin'al. \p \v 44 Ąįįtł'ęę jyaa goovahnyąą, “Tth'aii nakhwaa dhiidii dąį' jii kwaii t'ee geenakhwaagwahaldak, Moses vidęhtły'aa, Vit'eegwijyąhchy'aa Eenjit Ginkhii goodęhtły'aa chan ts'ą' Psalms gwakat deesharaiinyą' datthak gwik'it gweheelyaa.” \p \v 45 Dęhtły'aa Choh kat gwigweheetth'ak eenjit t'aih goots'an iłtsąįį, \v 46 tł'ęę jyaa goovahnyąą, “Jii t'ee gwadanakhwatł'oo: Christ khaiinjich'iheedhat, ąįįtł'ęę drin tik gweheedhaa ts'ą' neegweheendaii. \v 47 Dęhtły'aa Choh kat vitsyaa nąįį giiginjik eech'oohąąhchyaa gwinyąą. Nakhwatr'agwaanduu akhagoiinyąą tł'ęę Vit'eegwijyąhchy'aa neenjit oo'an gweheelyaa. Jerusalem gwizhit tr'ookit jii gwandak gwintł'eegihee'aa ąįįtł'ęę dohju' hee jii nankat dinjii datthak chan. \v 48 Jidii gǫǫh'ya' łyaa geegohoondak yuu. \v 49 Ch'anky'aa Shroodiinyąą nakhwats'an hahtsyaa Shiti' diginjik shats'an iłtsąįį haa. Gaa ąįį t'aih yeendaa gwats'an nakhwats'an heelyaa gwats'ą' Jerusalem nagahoo'yaa gwizhrįh.” \s1 Jesus Zheekat Hee Gwits'ee Hil'e' \r Mark 16.19-20; Acts 1.9-11 \p \v 50 Kwaiik'it gwachoo goovaacheehoozhii ts'ą' Bethany kwaiik'it hee goovaanoozhii. Izhit hee ndak nąąhjik ts'ą' gook'aa ginkhe' goovaagweheezyaa geenjit. \fig none|src="cn01885b.tif" size="span" copy="©1978 David C. Cook Publishing Company" ref="St. Luke 24.50" \fig* \v 51 Gook'aa ginkhii gwiizhit, zheekat gwats'ą' goołeedahoodhat. \v 52 Giits'ą' khadigiinjii. Ąįįtł'ęę Jerusalem gwats'ą' shoh goozhit dha'aii ts'ą' geedaa. \v 53 Izhit hee niighyuk Kharigidiinjii Zhee Gwachoo gwizhit Vit'eegwijyąhchy'aa deegihiił'ee, agahnyąą.