\id TIT - Gumawana Translation Project [C. Olson Draft #18 12-Jul-2018. Final read through Nov-2017] \h TAITO \toc3 Tai \toc2 Taito \toc1 Taito ana leta \mt1 Taito \mt2 Taito ana leta \is1 Livala Aba Vaita \ip Leta ame Paulo igini ietune ina Taito. Nakona tala 66 sinaena leta ame igini. Paulo nakona Mesadoniya goi ikaaiyaka tutayana letayana igini. Kina go Taito tayamo simla yoina Kiriti goi ikaaiyaka. \ip Boi Paulo Taito ina paisewa ivini be Tomoya ana totugugunayao simla Kiriti goi imatakaavatedi go, ana leta ame igini bego paisewayana ana lovina iyagoi. \ip Paulo ana masi aiyuwo leta ame goi. Ana masi vakuumgoina bego Taito tovatulukwana polapola isanabodedi. Masi aiyuwoina moe Paulo latuwona Taito goi tonumisa Kiriti goi ivatulukoidi idi sinapu nakonakae itoboine tonumisa yaidi goi. \iot Leta Luluna \io1 1. Leta ana togínina be ana tokatuyaivayao \ior 1:1-4 \ior* \io1 2. Tomoya ana totugugunayao adi tovakumgoyao adi kinava \ior 1:5-16 \ior* \io1 3. Tonumisayao idi sinapu Tomoya ana totugugunayao idi gúguna goi \ior 2:1-15 \ior* \io1 4. Tonumisayao idi sinapu tauyadi geya sinumiseta yaidi \ior 3:1-11 \ior* \io1 5. Vatulúkwana Paulo toinina ina guinuwa manuna \ior 3:12-14 \ior* \io1 6. Paulo ina vaduduwo \ior 3:15 \ior* \c 1 \s1 Leta ana togínina be ana tokatuyaivayao \m \v 1 Taito,\x † \xo 1:1 \xt 2Ko 2:13, 7:6,13-14, 8:6,16,23, 12:18; Gal 2:1,3; 2Ti 4:10; Tai 1:4.\x* \p Yau Paulo, Yaubada ina \w pákwana|lemma="Paakonina"\w* be nakae \w Yeisu\w* \w Guyau\w* ina \w vamoléyana\w*. Yaubada ikawoigu bei ina kinavayao idi numisa akikakainaki be nakae avaitedi bego Yaubada ana \w Nanamsa Mooitamoina\w* siyagoidoko. Nanamsayana goi tayagoi manakaeda bei yábana sinapuna goi taketoiya. \v 2 Tauna guna kawoi pasina tauyadi silotuta yawoidi vata bei sibabane. Yawana vatayana boi nimatu tuta ana kaba vatowo goi Yaubada, Tauyana geya ipolapola, ikatotule bei ivinida. \v 3 E toinina ina tuta kaikaila goi yawana vatayana valena ikaiwoduwe kai ina vamoleyanayao yaima goi. Ago valayana ana talavaita inumisegu atalavaite go, guna talavaitayana moe ada Toyava Yaubada ina lovina goi aguinuwe. \p \v 4 Taito, ida numisa tayamo pasina kom natugu toina nakae, e leta ame agini aetune iwo yaim. \p Tamada Yaubada be ada Toyava \w Guyau\w* Yeisu idi kanuwóiya be idi tuboina bei sivinim. \s1 Tomoya ana totugugunayao // adi tovakumgoyao adi kinava \p \v 5 Ame pasina boi Kiriti\f ‡ \fr 1:5 \fk Kiriti\ft : Ame simla tayamo tupwana gagaina. Amoko goi boi Paulo be Taito taiyao sipaaisewa (Gui 27:7-21).\f* goi atulavem: Bego kaga kaga boi Tomoya ana totugugunayao yaidi goi taavatowo, e kom kulukavave be nakae Tomoya ana totugugunayao idi tugúguna asa tamo tamo goi koroto kuvayokoidi kidi tugugunayadi adi tovakumgoyao nakae yau bogina alatuuwokoim. \v 6 Adi kinavayana ame nakae: Avatauwa neta latuwodi bego Tomoya ana totugugunayao adi tovakumgoyao, e idi sinapu goi itoboinedi geya adi pikwanamo. Ame nakae: Neta tauyadi sinai, monediyao aditava siyaledokōidi. Natudiyao \w aba numisa\w*,\f ‡ \fr 1:6 \fk Natudiyao aba numisa\ft : Da Giriki niyadi goi ame geya imavadeta. Itoboineda takaigavile kada, ‘Natudiyao aba numisa’ o kada, ‘Natudiyao sinumisa.’ Da Giriki niyadi goi aba numisa be numisa moe livala tayamo.\f* idi sinapu goi tomota geya itoboinedita bego siwowokoidi toguinuwa owáowana o tokapipilova. E avatauwa neta idi sinapu tauna nakae kuvayokōidi kidi Tomoya ana totugugunayao adi tovakumgoyao.\x † \xo 1:6 \xt 1Ti 3:2-7.\x* \v 7 Bogina kuyagoi. Tovakumgoyadi moe Tomoya ana totugugunayao adi torugwautayao;\f ‡ \fr 1:7 \fk Tomoya ana totugugunayao adi torugwautayao\ft : Ame tauyadi be nakae tauyadi tovakumgoyao tomwana 5 goi sivavasa. Moe tovakumgo youyuwoina.\f* tauyadi kina Yaubada ana paisewa ana togogo, tauna itoboinedi idi sinapu goi geya adi pikwanamo ame nakae: Taabu sinuuwatūe, taabu mainao siegamoogamōgu, bwae toogagaina taabu sinim ginagīna siyaluwo, taabu sivalaaulāuwo, taabu madi matapógana siivāobuna. \v 8 Go sem tauyadi simataaogaōga, ava sinapuva dedevidi nuwodi ikabīdi, idi sinapu sikabikunuīdi, kiboobosidi, kaasalaidi Yaubada yaina, idi yalagau sikabikunūi. \v 9 Tauyadi Yeisu valena aba numisa boi kai Yeisu ina vamoleyanayao kavatuulukoidi siyoisikavāte bego itoboinedi tonumisa siliwoledi ima vatulukwana dókana sisabokuliye go, vatulukwanayana adi tovakaleyayao sikamamaetalidi. \p \v 10 Moitamo, idi kamamaetalayana itoboine. Moeko goi tokapipilova badabadaidi sikaaiyaka. Tauyadi moe tokautaotáwana be nakae pola goi tomota nuwodi sikoobaledi. Go moe ivakaigaga kidi tonumisa \w sakavaidi kuuponidi|lemma="Sakava ana kúpwana"\w* yaidi. \v 11 Ame tokapipilovayadi itoboinem kusanabodedi taabu sivaatulūkwana, unana idi vatulukwana polapolayana goi maniyena bodayauwo sinaedi tomota madabokidi idi numisa sikaigoyaidi. Ame nakae: Kaga sivaatulúkwana geya itoboineyeta. Idi vatulukwanayana goi latuwodi tomota idi mani sivaobudi go, amo sinapuyana moe aba omayamaya. \v 12 Boi nimatu da Kiriti toinidi idi tonanamsa toolagaina tayamo idigo kana, \pm ‘Da Kiriti topola vata, woiwoi sasasaidi, uuwoyaidi nakae suumoyaidi!’ \m \v 13 Ame talavaitayana moe moitamo; tokapipilovayadi idi sinapu tauna nakae! Moe pasina tauna tokapipilovayadi kukamamaetalimakimakīdi bego ida vatulúkwana moitamo sinumisedoko. \v 14 Aiyuwoina kukamamaetalīdi bego geya tuwaina \w Diyuu\w* idi liliu be nakae tomota idi lovina besobeso siyoisikaavatedi; lovinayadi moe kidi Yaubada ana Nanamsa Mooitamoina siikalave adi lovina. \v 15 Tonumisayao kulatuwokōidi amo lovinayadi sikalavedi unana ame: Avatauwa neta atedi maavadaidi Yaubada matana goi, awoinu liliudi taagonaidi. Go avatauwa neta atedi baailidi Yaubada matana goi o kada, ‘Geya sinumiseta’, e yaidi goi geya tayaamo awoinu taagonaina, go sem kidi nuwodi be atedi, aiyuwokova, baailidi.\x † \xo 1:15 \xt Luk 11:41; Rom 14:20.\x* \v 16 Tauyadi sidigodigo bego ida Yaubada siyagoi go, idi guinuwa goi tayagoi Tauyana silawoiwoiye. Tauyadi aba kalagíwala Yaubada yaina, tokapipilova, geya basabasaidimo guinuwa dedevidi manudi. \c 2 \s1 Tonumisayao idi sinapu // Tomoya ana totugugunayao idi gúguna goi \p \v 1 E kom sem tonumisayao tuta liliuna kulatuuwokōidi ava sinapuva itoboinedi sisabokuliyedi nakae vatulukwana dókana idige. \v 2 Sinapuyadi ame nakae: Tomoyamoyayao kulatuuwokōidi idi vikaiya sikabikunuidi, idi sinapu aba wowoina be nakae idi sinapu sikabikunuīdi. Aiyuwoina kulatuuwokōidi madi salau sivadókana ame dogoiyadi goi: Idi numisa goi, idi \w matakoi\w* goi be idi mesayágana goi. \p \v 3 Kidi go namoyamoya nakae. Kulatuuwokōidi idi sinapu nakae tomota kaasalaina Yaubada umana itoboine. Ame nakae: Taabu siitagīwaya be nakae taabu \w oine\w* sinim monaamonāna. Tauyadi idi bóbwara be idi guinuwa goi naiwovau sivatuulukoidi kaga dedevina. \v 4 Idi vatulúkwana bego naiwovauyadi sikatuliwoledi monediyao be natudiyao simatakooiyedi, \v 5 idi sinapu sikabikunuidi, geya adi goyomo, idi vada simatakavatedokoidi be nakae sikatetagonedi toinidi monediyao yaidi. Tauyadi nakae itoboinedi siguinuwe bego geya tuwaina Yaubada ina \w Vala Dedevina\w* valena moe aba tagíwaya. \p \v 6-7 Kidi go tubuwau matuwo nakae. Kukatuliiwolēdi idi bóbwara be idi guinuwa liliudi goi idi sinapu sikabikunuidi. \p Kom go im guinuwa dedevidi goi kuvagiitakōim kom tomota adi kaba kinana. Tutayana kuvaatulúkwana, atem maavadaina nakae im sinapu aba wowoina go, \v 8 valayana kuvaatulúkwana itoboine moitamo nakae geya ana pikwanamo. Moe bego ida kaleyayao kugieomaemaedi unana geya tayaamo kaga goi itoboinedi kom be yau sikaogoyoeda. \p \v 9 Kidi go \w paakonidi|lemma="Paakonina"\w*, e kukatuliiwolēdi kaga liliuna goi sikatetagonedi toinidi adi tomoyamoya yaidi. Tauyadi sipoikíkina adi tomoyamoya sivauyaonedi ame nakae: Taabu madi kapipilova sikaubodabōda, \v 10 adi tomoyamoyayadi yaidi goi taabu sivaaināwana, go sem itoboinedi idi guinuwa madabokina goi be idi bóbwara madabokina goi sivagitakoidi kidi aba numisa toina adi tomoyamoyayadi yaidi. Moe nakae idi sinapu bego idi guinuwa liliudi tomota sigitedi bei vatulúkwana Yaubada ada Toyava manuna nuwodi ikabi. \p \v 11 Moe moitamo. Yaubada ina kanuwóiya bogina ikaiwoduwe go, anuwoiyayana goi tomota liliuda ada yava tababane. \v 12 Anuwoiyayana ivatulukoida bego ida kaoliliwo Yaubada yaina be nakae poyapoya sinapuna ana yalagau takalavedi go, tuta ame taketoiya ame nakae: Ida sinapu takabikuunuidi, taakibóbwata go, taaketoiya nakae Yaubada iuyaone. \v 13 Nakae taketōiya unana mada lotuta taatuyáwata dogoi tayamo ada dedevina manuna. Dogoiyana moe \w Guyau\w* \w Yeisu\w* ina sowóduwo; Tauyana Yaubada Toolagaina, ada Toyava, ana \w káeyana\w*. \v 14 Tauyana toinina ikasale ámasa goi, kita ada katumapu, bego ida kapipilova tamo tamo goi itateteda.\x †a \xo 2:14 \xt Sam 130:8.\x* Aiyuwoina ikimavadeda bei kita Tauyana ina \w kitomyao\w*\x †b \xo 2:14 \xt Tat 19:5; Atu 4:20, 7:6, 14:2; 1Pi 2:9.\x* toinina umana, mada salau latuwoda guinuwa dedevidi taguinuwedi. \p \v 15 E mam lovina moe dogoiyadi tomota kulatuwokōidi be kuliwolēdi siguinuwedi go, neta dogoiyadi sikataedi, kukamamaetalidi. Go taabu tomota sikapipiilavēm! \c 3 \s1 Tonumisayao idi sinapu // tauyadi geya sinumiseta yaidi \p \v 1 Tonumisayao kukavilevilēdi toinidi sikatetagonedi tomota madi lovina liliudi yaidi be nakae sopadi sikabikaonedi go, tuta liliuna madi tagona bego guinuwa dedevidi siguuinuwedi. \v 2 Geya tayaamo tomota sitaagiwoi, madi tuboina be madi sakululu. Nuwotokai sivagitakoedoko tomota madabokidi yaidi. \p \v 3 Im kavilavilayana itoboine. Kita tonumisa boi nimatu tauyadi geya sinumiseta nakae, Yaubada tatamogemogeye. Nakae kita kapipiilovaida be nakae sulaaigida, ida vikaiya liliudi be uyawana owáowana liliudi \w sipakoida|lemma="Paakonina"\w*, ida kaiyaka madabokina goi kita goyo ana toguinuwa be vakipiikipida, tomota sikaoliliveda go, kita nakae sedao takaolilivedi. \v 4 E tutayana ada Toyava Yaubada ina yabobona be ina matakoi ikaiwoduwedi yaida, \v 5 iyaveda. Go geya kada ida guinuwa toinida ida kibóbwata goi taguuinuwedi pasidi iyaveda geya, go sem Yaubada ina nuwokapisi pasina iyaveda. Ago ina yavayana ame nakae: Ida goyo goi inikida, e tabibinamna go, \w Baloma Kimaasabaina\w* iyolimeda. \v 6 Yaubada Balomaina Kimasabainayana ada Toyava \w Yeisu\w* \w Guyau\w* ina kámasa goi isiwoi ilausiwosiwo yaida. \v 7 Go isiwoi yaida bego ame: Ina kanuwóiya pasina ivayokoida kita \w tokibóbwata\w*, tauna kita ina bodao, e yawoida vata talootutae. \p \v 8 Mae livalayana madabokina livala \w aba numisa\w*.\x † \xo 3:8 \xt 1Ti 1:15, 3:1, 4:9; 2Ti 2:11.\x* Livala amo nakae manudi latuwogu mam katepatu kukaugeogéona bego kidi bogina Yaubada ana tonumisayao sikasaledi bei tuta liliuna guinuwa dedevidi siguuinuwedi sediyao yaidi. Amo vatulukwanayadi dedevidi, kita tomota ada kaba vaita. \v 9 Go aumakimaki besobeso, tubudiyao yoidi manudi sililiu, livisi be nakae aumakimaki Yaubada ina Katukeda pasina, e geya tuwaina kunovēdi, go sem kuvakiilisīdi. Amo sinapuyadi goi geya tayaamo kaga dedevina isowóduwo be nakae geya basabasaidimo. \v 10 Avatau neta liivisina, kwatumatāli isayata. Go neta geya, e sivayuwoina kwatumatāli isayata. Go neta nava geya inovemta, tuwo kulivisīye. \v 11 Bogina kuyagoi bego tomota liivisidi amo tauyana nakae bogina sisuláiga go, nava goyo siguuinuwe. Tauna toinidi idi guinuwa sitalavaitedi bego kidi togoyoidi Yaubada matana goi. Tauna kulivisiyēdi. \s1 Vatulúkwana Paulo // toinina ina guinuwa manuna \p \v 12 Nava Atimasi o Tukiko,\x † \xo 3:12 \xt Gui 20:4; Epe 6:21-22; Kol 4:7-8; 2Ti 4:12.\x* tayamo bei aetune iwo yaim kom am katumapu. Tutayana iwo, kupoikīkina kūma asa Nikopori goi. Bogina alovina bego tula ana tuta bei ana amoko goi akaaiyaka. \v 13 Senasi, tauyana lovina ana tolumavívita,\f ‡ \fr 3:13 \fk Lovina ana tolumavívita\ft : Nakona ame tauyana Yaubada ina Katukeda ana tolumavívita o kidi da Roma idi lovina ana tolumavívita. Da Giriki niyadi geya imavadeta.\f* be nakae Apolosi\x † \xo 3:13 \xt Gui 18:24; 1Ko 16:12.\x* kuvaitedokōidi be ma nimatoodi kuetunēdi idi koidádana goi bego geya tayaamo kaga sikiseyeseye. \v 14 E ida bodao madabokidi kuvatulukōidi madi salau guinuwa dedevidi siguuinuwedi bei tokaiyakomou sivaaitedi, govila bei ida bodaoyadi yawoidi geya basabasaidimo. \s1 Paulo ina vaduduwo \p \v 15 Sedao liliudi ameko goi sikaaiyaka yau taiyao idi yabobona yaim. E tauyadi moeko goi simatakooiyeda be nakae idi numisa kita nakae ima yabobona yaidi. \p Yaubada ina kanuwóiya madabokimi yaimi! \b \cls \sig Yau Paulo \sig*