\id JON Gumawana Translation Project [C.Olson Draft #13 25-Jun-2018. Final read through Mar-2017] \h IYONA \toc3 Iyn \toc2 Iyona \toc1 Iyona tetelina \mt1 Iyona \mt2 Iyona tetelina \is1 Livala Aba Vaita \ip Iyona moe buki ainimaina buki Tuwero\f ‡ \fr 1:0 \fk Tuwero\ft : Oseya Livala Aba Vaita kugite.\f* goi. \ip Iyona Yaubada ina tokabivalavala tayamo. Nakona ikaaiyaka tutayana Yeroboam iilovina. Yereboamyana ina lovina moe tala 793 ina 753 Yeisu nava geya imaita. \ip Ame bukiyana ina vatulúkwana ame nakae: Yaubada tomota liliuda imatakoiyeda. Aiyuwoina geya itoboinedeta Yauwe yaina tasiya. Aitonina buki ame Yaubada ina kanuwóiya tagite. Neta ida sinapu goyogoyoidi tatugaviledi, e Yaubada ina egamogamogu goi itugavila be nakae ikanuwoiyeda. \ip Yaubadayana Iyona ilatuwoko ina Ninivei go, ina livala ikapipilave. Bego isiya ina ituli ta kasa go, Yaubada íyana tayamo gagaina ietune ina Iyonayana itono, e gamona goi tauyana ikawanoi. Tauna Iyona ina livala Yaubada inove, tuwo itagona bego aiyuwoina ina livalayana ina Iyona yaina. E Iyona moitamo ina go, Yaubadayana ina kanuwóiya tupwana geya iyagoiyeta. Tauyana latuwona bego Yaubada da Ninivei idi goyo pasidi ikaumatedi. Tauna gamona igoyo tutayana Tauyana ikanuwoiyedi. Tuwo Yaubada itagona bego yaguyaguma tayamo itabo go, moe bego ina kanuwóiya Iyona ivatuluko. \iot Tétala Luluna \io1 1. Iyona Yauwe yaina isiyasiya tetelina \ior 1:1-17 \ior* \io1 2. Iyona ina kawanoi \ior 2:1-10 \ior* \io1 3. Yaubada sivayuwoina Iyona iiduduwe tetelina \ior 3:1-4 \ior* \io1 4. Da Ninivei Yaubada ina livala sinove siinumise tetelina \ior 3:5-10 \ior* \io1 5. Iyona ina egamogamogu go, Yaubada ina kanuwóiya tetelina \ior 4:1-11 \ior* \c 1 \s1 Iyona Yauwe yaina isiyasiya tetelina \p \v 1 Tétala ame Amitai natuna Iyona\f ‡ \fr 1:1 \fk Iyona\ft : Ame youyana ana yagoina moe bunabuna.\f*\x † \xo 1:1 \xt 2To 14:25.\x* tetelina. \p E tuta tayamo \w Yauwe\w* ina livala ina Iyonayana yaina idigo kana, \pm \v 2 ‘Iyona, Ninivei asa gagaina go, da Ninivei idi goyo yau matagu goi ivakaigaga toina, tauna kutāoya, woilīm kūna asayana goi kuliwolēdi.’ \m \v 3 Go kina Iyonayana itáoya bego Yauwe yaina goi isiya ina Tasisi. Mainao isou iiwo ina Yopa goi oga tayamo ibabane bei ikailova ina Tasisi.\f ‡ \fr 1:3 \fk Tasisi\ft : Ame asa tayamo ikaaiyaka kantri yoina Spain sinaena.\f* Tuwo iemáisa ikavava, isowoya taiyao bei sina amoko goi isou Yauweyana yaina isiya. \fig Iyona iemaisi bego oga isowoya isiya ina Tasisi|src="co01407b.TIF" size="col" ref="1:3" \fig* \v 4 E isowoya ikavava, sikailova sinonoina. E kina go Yauweyana yágira gagaina ibisilave isou ina oga isanabode. Tuwo yailúwasa itowo nakae aivaya sisowóduwo, e ana kaigigita bei oga sikauvisivisi. \v 5 Tuwo gelugelu simatoita gagaina, e tamo tamo sipodeda toinidi idi yaubadayao yaidi, sidigo kadi, \pm ‘¡Oiyoi, kovaitēma!’ \m Siipodeda, geya, tuwo kónana sisavedi sisou négwasa goi bego oga ikakapu. \p Ego kina Iyonayana bogina isou ina oga sinaena goi iimasisi, ikanamatáiya toina. \v 6 Tuwo kapiteni isou ima Iyonayana iwoini, idigo kana, \pm ‘¡Iyaa! ¿Kom kaga kumasisiye? ¡Kutāoya! ¡Kupodēda im yaubada yaina! Nakona moe yaubadayana bei inoveda, e geya tavailaita.’ \p \v 7 E gelugeluyadi aditava sibobóbwara, sidigo kadi, \pm ‘Aba yagoina taodūgu bei taayagoi avatau ina puwoya, tauna vailai ame tababane.’ \m Tuwo moitamo, aba yagoinayana siiwodugu moe tomota sikatuyaividi. Idi katuyaivayana goi Iyona yoina isowóduwo. \v 8 Tuwo tauyana silumadade sidigo kadi, \pm ‘¿Kulatuwokōima avatau ina puwoya, tauna vailai ame tababane? ¿Im paisewa kaga goi kwaaiyaka? ¿Kom nako korotoim? ¿Im bodao avatauwa?’ \pm \v 9 ‘Yau \w Iberiu\w*. Yauwe, Tauyana Yaubada totobukukui yábana goi négwasa be poyapoya imadagidi; moe Tauyana ataaimamine’, Iyonayana kaena. \m \v 10 Tuwaina tauyana kana, \pm ‘Ame Yauweyana yaina goi asiya.’ \m Tuwo tauyadi simatoita gagaina, tauna sidigo kadi, \pm ‘¿Go kom kaga kuguinuwe bego kusiya?’ \p \v 11 Iyonayana bego ikatumapu go, aivaya ivaituwe gagaina, tuwo kidi sidigo kadi, \pm ‘¿Kaga kaguinuwe yaim bego ikadaúmwara?’ \m \v 12 Tauyana idigo kana, \pm ‘Bogina aayagoi bego yau guna puwoya vailai ame tababane. Tauna kokabīgu go, kolavēgu asou négwasa goi bei ikadaúmwara.’ \p \v 13 E kidi gelugeluyadi geya sikabiyeta, go sem oga sibeusikone; latuwodi bego siyava sina mamaya go, aivaya ivaituwe gagaina toina, tauna geya adi kaipatamo. \v 14 Tuwo kidi sipodeda Yauwe yaina, sidigo kadi, \pm ‘O Yauwe, kakawanoiyem, ame korotoyana bei kakaumate go, ina kámasa pasina taabu kutaagonēma kavaailai. Nakae taabu kam, \pi2 “Komi imi puwoya koroto dedevina ame ikámasa.” \pmo Kom, Yauwe, moe im guinuwa toinim kuguinuwe nakae latuwom.’ \p \v 15 E Iyonayana sikabi, silave isou ina négwasa goi, e yailuwasayana mainao ikadaúmwara. \v 16 Tuwo Yauwe simatoite gagaina toina, tuwo sikatótula be nakae yoguyogu sikasaledokoidi Yauwe yaina, e sivakasavedi. \p \v 17 E Iyonayana isou ina négwasa goi go, Yauwe íyana tayamo gagaina ietune ina tauyana itono. Tuwo iyanayana sinaena\x † \xo 1:17 \xt Mad 12:38-45, 16:1-4; Luk 11:29.\x* goi ikaaiyaka maliyalina aito be sabamgo aito. \c 2 \s1 Iyona ina kawanoi \p \v 1 E tuwo Iyonayana íyana sinaena goi ikawanoi \w Yauwe\w* ina Yaubada yaina \v 2 idigo kana, \b \qc ‘Guna kategeda goi Yauwe atumadadem, \qc e kukatumapugu.\x †a \xo 2:2 \xt Sam 3:4; Tkk 3:55.\x* \qr Same 120:1 \b \qc Ámasa dadavina goi apodeda vaita manuna, \qc e guna kawanoi kunove.\x †b \xo 2:2 \xt Sam 118:5.\x* \qc \v 3 Boi kulavegu asou ana dimówana tututu goi, \qc e négwasa ilataoigu \qc be nakae im kaivaya gagaidi sikautumgu.\x † \xo 2:3 \xt Sam 42:7, 88:6.\x* \b \qc \v 4 Tuwo yau guna nuwonúwana kagu, \qc “Matam goi bogina kuvatapiyegu.”\x † \xo 2:4 \xt Sam 31:22.\x* \b \qc Go tuwo nava bei im Vada Kimaasabaina\f ‡ \fr 2:5 \fk Im Vada Kimaasabaina\ft : Ame nakona Yaubada ina Vada Kimaasabaina gagaina Yerusalema goi.\f* agitemnei. \qc \v 5 Asou négwasa ituko ima nukotogu goi,\x † \xo 2:5 \xt Sam 69:1; Tkk 3:54.\x* \qc nakae dimówana ilataoigu, \qc e dodouna dabagu ipaimi. \qc \v 6 Asou ana niku unana toina goi. \qc Ana kaigigita aliupa ikaaiyaka ikaubodegu, \qc tauna deri nakae akaaiyaka. \qc Go Yauwe, guna Yaubada, \qc ámasa goi ma yawoigu kwabimneigu.\x † \xo 2:6 \xt Sam 103:4.\x* \b \qc \v 7 E guna lotówana alotowo bego akámasa go, \qc Yauwe anuwookavate. \qc Tuwo akawanoiyem, \qc e guna kawanoiyana ituko iwo \qc im Vada Kimaasabaina\f ‡ \fr 2:8 \fk Im Vada Kimaasabaina\ft : Ame nakona yábana idigedige, moe Yaubada ina Kaba Kaiyaka.\f* goi kunovegu.\x † \xo 2:7 \xt 2Te 30:27; Sam 142:3.\x* \b \qc \v 8 Avatauwa neta siinumisa tokwalu \qc geya basabasaidimo yaidi goi, \qc e Yauwe ina lokata geya sibabaneyeta.\x † \xo 2:8 \xt Sam 31:6.\x* \b \qc \v 9 Go yau sem magu vesi kaauyaguna \qc bei yoguyogu akasale kom yaim. \qc Kaga boi akaatotuli moitamo nakae bei aguinuwe.\x † \xo 2:9 \xt Sam 50:14,23.\x* \b \qc ¡Ada yava Yauwe goi ima!’ \qr Same 3:8 \b \p \v 10 E iyanayana kina Yauwe ilovinae Iyona ilagobe. Tuwo moitamo ilagobe ina mamaya goi itowo. \fig Íyana Iyona ilagobe ina mamaya goi itowo|src="C045psgr.tif" size="col" ref="2:10" \fig* \c 3 \s1 Yaubada sivayuwoina Iyona iiduduwe tetelina \p \v 1 E sivayuwoina \w Yauwe\w* ina livala ina Iyona yaina \v 2 idigo kana, \pm ‘Iyona, kutāoya, woilīm kūna asa gagaina Ninivei goi guna livala bei alatuwokoim kutalavāite da Niniveiyadi yaidi.’ \m \v 3 E tuwo moitamo Iyonayana itáoya mainao ina Ninivei nakae Yauwe idige. ¡Niniveiyana asa gagaina nakae ana papaeva maliyalina aito nakae neta taaketoiya! \v 4 E Iyona ina Ninivei goi isiu ina maliyalina tayamo goi iiketoiya go, iiliwola da Ninivei yaidi idigo kana, \pm ‘“Maliyalina 40 sikavava, Ninivei bei atusaoli”, Yauwe kaena.’ \fig Iyona iiliwola da Ninivei yaidi|src="co01420b.TIF" size="col" ref="3:4-5" \fig* \s1 Da Ninivei Yaubada ina livala siinumise tetelina \p \v 5 E tuwo livalayana da Ninivei sinove, Yaubada sinumise. Tuwo toinidi silovina kadi, \pm ‘¡Liliuda tadiyakīmwana!’ \m Tuwo moitamo tomota liliudi gagaidi be giyaidi \w sidiyakímwana\w* be nakae \w kwama salisalidi|lemma="Kwama salisalina"\w* silosidi. Moe nakae aba kinana bego bogina situgavila.\x † \xo 3:5 \xt Mad 12:41; Luk 11:32.\x* \v 6 E tutayana livalayana da Ninivei adi tolovina inove, e kebana esaaesaina goi itáoya, isou ina tanigo dedevina inisi go, kwama salisalina ilosi, e silekauna goi itusobu. Moe nakae aba kinana bego bogina itugavila. \v 7 Da Ninivei idi lovina ivinidi idigo kana, \b \mi ‘Lovina ame yau imi tolovina be nakae imi tomoyamoya goi iwo yaimi. Lovinayana ame nakae: Kita tomota be nakae yoguyogu gagaidi be giyaidi taabu takakâika be nakae taabu tanimnîm, \v 8 go sem liliuda kwama salisalidi talosîdi be nakae areko salisalidi takabídi yoguyogu toludi tavatûmdi. E liliuda takawanoi makimâki Yaubada yaina. Ida sinapu goyogoyoidi manudi tatugavila. \v 9 Seki, geya tayagoiyeta, nakona Tauyana nukotona igoyo bei itavívila, tauna ina egamogamogu gagaina itugavile, e bei geya tavailaita.’ \b \p \v 10 E idi guinuwayadi Yaubada igitedi bego idi sinapu goyogoyoidi goi bogina situgavila, tuwo itavívila, e boi vailai idigedige bego iivinidi geya iguinuweyeta geya. \c 4 \s1 Iyona ina egamogamogu go, // Yaubada ina kanuwóiya tetelina \p \v 1 E Yauwe ina guinuwayana moe igoyo, igoyo toina kina Iyona ina nuwonúwana goi, tauna gamona igoyo toina. \v 2 Tuwo ikawanoi \w Yauwe\w* yaina idigo kana, \pm ‘¡Iyaa! ¿Yauwe, manakae? ¿Boi guna kasa goi nakae adige bei isowóduwo ae? Moe pasina woiligu asiya bego ana Tasisi unana bogina ayaagoim bego kom Yaubada kanuuwoiim be nuwokaapisim. Tomota idi goyo goi kumeesayágana, im lokata ivakaigaga be nakae im vailai goyogoyoina manuna kutavívila.\x † \xo 4:2 \xt Tat 34:6; Yoy 14:18; Nie 9:17; Sam 86:15, 103:8, 145:8; Iyl 2:13.\x* Tauna woiligu asiya. \v 3 E tauna Yauwe, yawoigu kukabiyāmo\x † \xo 4:3 \xt 1To 19:4.\x* unana ámasa dedevina yaigu go, ma yawoigu yaigu geya idedevineta. Tauna yawoigu kukābi.’ \m \v 4 Go kina Yauweyana idigo kana, \pm ‘¿Manakae? ¿Itoboine gamom igoyo toina gea geya?’ \p \v 5 E Iyonayana itáoya, asa ikalave go, ina bomatu dadavina goi yoyou tayamo iyowo. Iyowo ikavava, yoyouyana nugonina goi itusobu iituyáwata. Latuwona bego igite kaga bei isowóduwo asayana goi. \p \v 6 E Yauwe Yaubada aba kinana tayamo iguinuwe. Ilovina bego yaguyaguma tayamo itabo, ibíbina ina Iyona yatanaina ivainugone, e bei tauyana ina kaiyaka goyogoyoina goi ivaite. E yaguyagumayana manuna iuyáwana gagaina toina. \fig Iyona ina yoyou goi iitusobu go, yaguyaguma ivainugone|src="co01422b.TIF" size="col" ref="4:6" \fig* \p \v 7 E tomo ana sipasipa iliiyabale go, Yaubada motemoteta ietune ina yaguyagumayana isiu ikani. Ikani, e yaguyagumayana imémala. \v 8 Niga go níyala ituko, Yaubada yágira bomatu yaviyavina ietune ina Iyona yaina goi. Tuwo níyala Iyonayana dabana ivayavisi gagaina, e imataginigini nakae latuwona ikámasa. Tuwo tauyana mana egamogamogu idigo kana, \pm ‘Ámasa dedevina yaigu go, ma yawoigu yaigu geya idedevineta.’ \fig Yaguyaguma imémala, tauna níyala Iyona dabana ivayavisi, e imataginigini|src="co01423b.TIF" size="col" ref="4:7-8" \fig* \m \v 9 Go kina Yaubada idigo kana, \pm ‘¿Manakae? ¿Itoboinem gamom igoyo yaguyaguma giyaina ana kámasa pasina?’ \m Iyonayana idigo kana, \pm ‘¡Itoboinegu gamogu igoyo toina!’ \m \v 10 E tuwo kina Yauwe idigo kana, \pm ‘¿Kom yaguyagumayana giyaina manuna nukotom igoyo ae? Go yaguyagumayana manuna geya kupaiseweta nakae geya tayaamo kaga kuguinuwe bego ibíbina. Ego sabamgo tayamo goi itabo go, sabamgo aiyuwoina goi ikámasa. Manuna nukotom igoyo go, moe dogoi besobeso. \v 11 Ninivei moe asa gagaina nakae tomota adi badabada 120,000 be nakae yoguyogu badabadaidi sikaaiyaka go, tomotayadi sitamoogemoge. ¿Manakae? ¿Itoboinegu amo asayana gagaina anuwokapisiyedi namliyeta yaguyagumayana gea geya?’