\id TIT  KYTT01. REV 7/12/83 HERSHBERGER KUKU-YALANJI 
\h Titusanda 
\mt1 Kaban Titusanda  
\toc1 Kaban Titusanda 
\toc2 Titusanda  
\c 1  
\p
\v 1 Ngayu Paul, Godumu workingman. Jesus Christangka nganya yungan, kukuji nyungundumun. Nyulu nganya bamban, yungan Godundumunbu bamanda Godungku bamban. Nyulu nganya yungan, jananin junkurrji-bunganka, jana Godundu junkayku milka-jananka. Nyulu nganya yungan, jananin binal-bunganka kukuku manubajaka, jana junkayku bundanka, ngulkurrku.  
\v 2 Ngayu jananin yalaku binal-bungal, jana wuljaljiku Godunji bundanka, nyunguwunbu bubungu. God jurril kari, manubajabuku balkalkuda. Nyulu ngadiku ngananda promiseim-bungan, ngana wuljaljiku bundanka nyungunji.  
\v 3 Nyulu right time nyungu kuku ngulkurr balkan. Nyulu nganya yungan, yinyayanji kukuji ngulkurrji. Ngayu yinya kuku balkalda, yala Godungku ngaykundu balkan. Godungku yinya work ngaykundu dajin. Nyulu ngananin juran-bungankuda.   
\p
\v 4 Titus, ngayu yanyu kaban yungal yunundu. Yundu yala ngayku kangkalkuda, yundu Godundu mambarrijinya, ngayu yunundu Jesusanka balkanya. Ngalin yala-karrajiku Godundu milka-janay, yala Christian-warra yiringkurrku. Ngayu wawu Nganjanangka Godungku bula Christ Jesusangka yunun ngulkurrduku kujinka, milka-marri-bunganka. Christ Jesus ngalinin juran-bungankuda.   
\s1 Yundu workmal burriranga Crete.  
\p
\v 5 Ngayu yunun ngadiku bawan, burriranga Crete. Ngayu yunun bawan, yundu ngayku work kunbay-maninka. Ngayu wawu yundu bama wangkaninka, elder-bunganka, townbu yindu-yinduymbu. Ngayku kuku yunuwunbu milkanga kuji.  
\v 6 Kaki yundu bama elder-bunganka, yinya bama must junkayku bunday. Nyulu must manyarranji nyubunjiku bunday. Nyungu kangkal-kangkal must Godundu milka-janay, ngamundu, nganjananda must milka-janay. Jana kari kurru-kurruku dungay.  
\v 7 God wawu pastorangka nyungu bama ngulkurrduku kujinka. Yinyaynka nyulu pastor must junkayku bunday. Nyulu kari dukul-dandimaka, kari bulmbuymaka, kari jinbalku kuli-kaday, kari kamu-kamu-bakamaka, kari kuniwaka, kari jumbunku bunday moneyka.  
\v 8 Nyulu must Christian-Christian ngarrbal wawurr-wawurrduku bayanba walay-mana. Nyulu must wawurr-wawurrku ngulkurrmaka, must majamaka nyunguwunbuku bangkarrka. Nyulu must Godumu law junkaynjaku wukurrika, kari nyunguku way wukurrika. Nyulu must dukul-ngulkurrku bunday, kari kiru-karimaka.  
\v 9 Nyulu must Godundumunbu kukungu manubajanga milka-janayarrkukuda. Bamangka nyungun ngadiku Godundumunku kukuku binal-bungan. Nyulu yinyayanda kukungu milka-janay, kanbal binal-bunganka kukuku manubajaka Godundumun. Kanbalda yinya kuku manubaja walu-yindu-bunganka. Nyulu must jananin binal-bunga jana wadu-wadu.   
\p
\v 10 Bama wubul Godundu kari milka-janay. Jana yinyarrinyangka Jew-warrangka wadu-wadu balkal, bama Christianmal, nyulu must yulban yakajika. Jana bama manubu-wundil kukubu buyundu. Jew-warra wubul yalaku.  
\v 11 Yundu jananin must nyandi, jana yinyanguy kari balkanka baja. Jana teacherangka jawun-karra wubul kukumun manubajamun jurrkinya, yundu jananin must nyandi. Jana bama jurrkil, Godundumun kukumun. Jana yalaku binal-bungal, Christian-warrandamun money maninka.  
\v 12 Nyubun bama burrirmun Cretemun binal bajaku, dukul-ngulkurr. Nyulu yalaman, “Bama burrirka Cretemunku jurril-baka, kuli-baka, majarr bajaku, jumbun mayika.”  
\v 13 Nyulu manubajabuku balkan! Yinyaynka yundu jananin junkurr-murubuku binal-bunga, jana kuku manubaja wukurrinka.  
\v 14 Jananin binal-bunga, jana kari milka-jananka baja wadu-wadungu Jew-warrandamunbu kukungu ngujakuramunku. Jananin binal-bunga, jana kari milka-jananka baja bamanda kukumun manubajamun jurrkijinyamunbu.  
\v 15 Kaki bamanga wawu ngulkurr, nyulu junjuy-junjuy wubul ngulkurrku nyajil. Kaki bamanga wawu buyun, and Godundu kari milka-janay, yinyarrinyangka bamangka wubulku nyajil, buyun, nyungu dukul buyunmanya. Jana kari junkaynjaku milkabu wukurril baja.  
\v 16 Jana balkal, “Nganjin Godunku binal,” yamba jana jurrilmalmal. Ngana nyajilarrku jana Christian kari, jana God kari wukurrinya, yarbarrka buyunmanya. Jana buyun bajaku, Godundumunbu kukungu kari milka-janay, binal kari ngulkurrmanka.   
\c 2  
\s1 Kuku manubaja.  
\p
\v 1 Yamba yundu yala kari. Kari. Yundu bama binal-bunga kuku manubajaku wukurrinka, junkayku bundanka.  
\v 2 Binga-binganda balka jana must mumbarabuku milkabu wukurrika. Jana must soberku bunday, kari kamu-kamu-bakamaka. Jana must junkayku bundarika, must majamarika janawunkuku bangkarrka. Jana must kuku manubajaku wukurrika, must bamanka manubajaku wawumaka, must God munabuku wukurrika, nyungun kari bawa kulika.  
\v 3 Kamba-kambanda yalarrku balka junkayku bundarinka. Jana kanbal kari binda-dama, kari nyuya. Jana kari kamu-kamu-bakamaka. Jana must binal-bunga bama kanbal ngulkurrku bundanka.  
\v 4 Jana kamba-kambangka manyarr-karra binal-bunga, wawumanka, dunyunku and kangkal-kangkalanka.  
\v 5 Yinyamundu jana manyarr-karra binal-bungal junkayku bundanka, ngulkurrku bundanka, jananga bayan ngulkurrduku kujinka, manun-manunmanka, dunyundu milka-jananka. Kaki jana yalaku ngulkurrku bunday, bamangka kanbalda Godundumunku kukuku ngulkurrku kari buyun balkal.   
\p
\v 6 Warru-warrundu and dunyu-karranda yalarrku balka junkayku bundanka, majamanka janawunkuku bangkarrka.  
\v 7 Yunduku must yarbarrka junkayku bunday. Kaki jana yunun nyajil junkayku bundanya, jana yalarrku junkayku bundanka. Yundu bama mumbarabuku binal-bunga kukuku manubajaka.  
\v 8 Kukubu manubajabu binal-bunga, bamangka yunun kari nyuyanka. Kaki bama yununku wawu kari, nyulu murru-kadayda, yundu kari buyun balkanya. Nyulu yunun can't nyuyal baja.   
\p
\v 9 Jananda workingmananda balka majanda milka-jananka, jananga maja wawurr-wawurr-bunganka. Jana kari kuli-murubuku kuku mana.  
\v 10 Jana junjuy-junjuy kari ngaki. Kari. Jana must junkaymaka, ngulkurrmaka. Kaki jana yalaku bunday, bama kanbal Godundu mambarrijinkada, jana Christian-warra nyajinya junkaymanya. Godungku ngananin juran-bungankuda.   
\p
\v 11 Godungku ngananin ngulkurrduku kujinya, junkurr dajinya, ngana junkayku bundaykuda. Nyulu dajinka bamanga wubulbuku, bama wubulku juran-bunganka.  
\v 12 Nyulu ngananin ngulkurrduku kujil, ngananin binal-bunganka buyunmun jurrkijinka, kari jumbunmanka moneyka, kari kalngarmanka. Nyulu ngananin ngulkurrduku kujil, ngananin binal-bunganka junkayku bundanka, ngulkurrku bundanka, majamanka nganawunkuku bangkarrka yaluy bubungu.  
\v 13 Nyulu ngananin yalaku ngulkurrduku kujil, ngana kujin-kujil Jesus Christ kadanyamunku. Jesus Christ ngananga God. Nyulu dayirr bajaku, maja bajaku, nyulu ngananin juran-bungankuda. Nyulu dayirrku kadaykuda, majaku.  
\v 14 Nyulu mambarrijin, wulanka, buyun-buyun kidanka nganandamun, ngananin dayirr-bunganka, ngulkurr-bunganka. Nyulu mambarrijin, wulanka, ngana nyungumanka, wawubu junkayku bundanka, wawubu ngulkurrku bundanka.   
\p
\v 15 Yanyu kuku bamanga mumbarabuku daya; yanyu kuku Godundumunkuda. Jesus Christangka yunun yungan, bama yinyaymba binal-bunganka. Yinyaynka yundu kari yinyilmaka jananin milka-bakanka buyun-buyunku. Yundu jananin binal-bunga ngulkurrku bundanka. Yunu kuku Godundumun, kuku ngulkurr. Yinyaynka jananin kari mambarrika yunun bayjanka.   
\c 3  
\s1 Christian-warra yalaku bundarika.  
\p
\v 1 Jananin Christian-warra yinyaymba milka-baka Governmentanda milka-jananka. Jananin milka-baka wawurr-wawurrku ngulkurrmanka.  
\v 2 Jananin milka-baka bama kari binda-damanka, yamba ngulkurr balkanka jananka. Jananin milka-baka jawun-jawunku bundarinka, kari kurru-jindawanka. Jananin milka-baka ngulkurrmanka yindu-yinduynku.  
\v 3 Yalaku milka-baka, ngana ngadiku buyunmanya. Ngana ngadiku binal kari Godunku, kari milka-janan. Kanbalda ngananin manubu-wundin. Ngana kari majaman nganawunkuku bangkarrka. Kari. Bangkarr majaman ngananka. Kaki ngana wawubu buyunmanka, ngana buyunman. Ngana nganangaku way wukurrin. Ngana buyunmanya, ngura-nyajinya. Ngana kanbalka wawu-kariman, jana ngananka wawu-kariman. Yala-yala ngana Christianmanjiku, ngana yalakubi bundandan.  
\v 4 Kari. God ngananka manun-manunmaynda. Nyulu ngananka wawu jirray, nyulu ngananin juran-bunganda.  
\v 5 Nyulu ngananin juran-bungan, manun-manunmanya, kari ngana ngulkurrmanya. Ngana kari juranman nganawunku workmunku ngulkurrku. Nyulu ngananin juran-bungan, nyunguwundu Wawubu ngananin jirakal-bunganya, dayirr-bunganya, buyun-buyun julurrinya nganandamun. Ngana jirakalku balkajin.  
\v 6 Jesus Christangka ngananin juran-bungan. Nyulu ngananka wulanya, Godungku nyungu Wawu dayirr ngananda walay-manin, nyunguwundu Wawubu ngananin yalbaynjaku helpim-bunganka.  
\v 7 God manun-manunmanya ngananka, Jesusangka ngananin jirakal-bungan. Jesusangka ngananin jirakal-bunganya, Godungku ngananin nyajilda, ngulkurr. Yinyaynka ngana kujil-kujil wuljaljiku Godunji juranku bundanyamunku.  
\v 8 Yanyu kuku manubajakuda.  
\p Ngayu wawu yundu yarbarrka munabuku bama milka-bakanka yinyaynka kukuku. Yinyaynka bamangka wawubu ngulkurr balkanka, mambarrijinyamundu Godundu. Kaki bamangka wawubu ngulkurr balkanka, and yindu-yindu helpim-bungankakuda, yinya junkaykuda.  
\v 9 Kari junjuy-junjuynku kiru-kariku kurru-jindawaka. Kari kurru-jindawaka kukuku ngana binal kari. Kari kurru-jindawaka nganjan-karranka ngadimunku. Kari kurru-jindawaka Jew-warrandamunku lawmunku. Bama yalaku, yinya buyunkuda, yindu-yindu kari helpim-bungalkuda.  
\v 10 Bama nguba yurranji kuli-kuliku bundandari. Jana nguba kanbal ngami-ngamimanka yurrandamun. Bama yinyanguy milka-baka baja, milka-baka baja, kari yalaku bundanka. Kaki jana kari buyun-buyunmun jurrkiji, janangan bawada.  
\v 11 Yundu binal yinyanguynku bamanka buyun-buyunbu jurrkijin, jana buyunkuda. Jana buyun balkanya, buyunmankuda.   
\s1 Ngayu yanyu kuku dajil baja.  
\p
\v 12 Ngayu nyubun bama yunundu yungal, nguba Artemas, nguba Tychicus. Nyulu yunundu kaday, yundu kaday townbu Nicopolis. Ngayu wawu yinyaymba bundanka, buluriji.  
\v 13 Bulanin helpim-bunga, dunganka baja, bulangan Apollos and Zenas. Nyulu Zenas binal bajaku lawmunku. Bulanga daya, mayi, money, bulanin helpim-bunga.  
\v 14 Ngalinga jawun-karra, Christian-Christian, jana wubulku binalmaka, ngulkurr balkanka. Kaki bama can't workmal, Christian-warrangka ngulkurr balka, nyungunji dajiwaka. Jana ngulkurr balka, bama helpim-bunganka.   
\p
\v 15 Bamangka ngaykunji yunundu greetings yungal. Nganjinandamun greetings daya nganjinandamunbu jawun-karranda Christian-warranda.  
\p Ngayu wawu Godungku yunun ngulkurrduku kujinka. Yalakubada.