\id 1PE KY1P01. REV 7/12/83 HERSHBERGER KUKU-YALANJI \h 1 Petermu \mt1 Kaban 1 Petermu \toc1 Kaban 1 Petermu \toc2 1 Petermu \c 1 \p \v 1 Ngayu Peter. Jesus Christangka nganya bamban nyungu kuku balkanka. Yinyaynka ngayu yanyu kabanba balkal yurranda. Yurra kala-kalbay yurrawunmun bubumun, ngami-ngamiman. Yurra kanbal bundanday bubungu Pontus, kanbal bubungu Galatia, kanbal bubungu Cappadocia, kanbal bubungu Asia, kanbal bubungu Bithynia. Ngayu yanyu kaban yungal yurranda wubulbuku. \v 2 Ngadiku Nganjanangka Godungku yurranin milkabu baykan, yurranin bamban, nyungu bamamanka. Godundumundu Wawubu yurranin dayirr-bungan, Jesus Christanda milka-jananka. Yinyamundu God yurrawunku buyun-buyunku milka-wulan, Jesus Christ wulanya, nyungu mula dajinya. Ngayu Godundu babaji nyulu yurranin ngulkurrduku kujinka, wawurr-wawurr-bunganka. \s1 Ngana binalkuda ngana juranmal baja. \p \v 3 God manun-manunmanya, nyulu ngananga wawu juran-bungan. Nyulu Jesus Christ juran-bungan yarkinmun. Yinyamundu nyulu ngananga wawu juran-bungan. Ngana binal Godungku ngananin juran-bungal baja wawu wulanyamun, nyulu Jesus Christngarr jakalbaku juran-bunganya. Yinyaynka ngana God thankim-bunga. Nyulu Jesus Christamu Nganjan. Jesus Christ ngananga Maja. \v 4 Ngana wawurr-wawurrmal, ngana juma heavenba dunganya. Yinyaymba Godungku ngananga wubulku dajilkuda, ngananga wawu ngulkurrduku kujilkuda. Nyulu nyiku wubulku kujil-kujilda, ngana juma nyungundu dunganyamunku. Wubulku heavenba ngulkurr bajaku, kari jirrkulmal, kari bulbunmal, kari buyunmal. \v 5 Kaki ngana Godundu milka-janay, Godungku nyunguwundu junkurrdu ngananin wubulku ngulkurrduku kujil. Juma bubu kunbay. Yala-yala Godungku milbilda, ngananin bama Jesusandamundu mulabu juran-bungan. \p \v 6 Yurra wawurr-wawurrmaka yinyaynka. Yamba yurra nguba milka-bujarda, troubleji jirraynji, walu-yindu walu-yinduynji. Yurra still wawurr-wawurrmaka. \v 7 Kaki yurra troubleji jirraynji, Godungku yinya trouble jirray kari jinbaldaku kanbil yurrandamun. Nyulu bawal, yurra junkurrjimanka buyun-buyunmun. Yurra nyungundu milka-janaykuda. Bamangka gold bayanga yijarril ngulkurr-bunganka. Bayabu nyamun yandayalu wayjulda goldmunyulu. Yinyamundu troubledu Godumu bama babanka yala bayabu gold babal. Trouble kunbay, bama junkurrjimal buyun-buyunku, Godundu milka-jananka. Troubledu Godumu bama junkurrji-bungal yala bayabu gold ngulkurr-bungal. Gold ngulkurrkuda, yamba gold juma kunbay. Ngulkurr bajaku bama Godundu milka-jananka. Nyulu wuljaljiku juranku bunday Godunji. Godungku nyungu bama babal, nyajinka jana nguba manubajaku bunday, nguba kari. Yinyamun nyulu jananin buyay-manil yala-yala Jesus Christ kaday baja. Yala-yala nyulu balkal jana ngulkurr, jananin ngulkurrduku kujilda. \v 8 Yurra Christ kariku nyajin, yamba yurra nyungunku wawu jirray. Yurra nyungun kariku nyajin, yamba yurra nyungundu mambarrijin. Yinyaynka yurra wawurr-wawurrmalarrkukuda. \v 9 Yurra wawurr-wawurrmal, Godungku yurranin ngulkurrduku kujinya. Nyulu yurranga wawu juran-bungan, yurra nyungundu mambarrijinya. \p \v 10 Godungku ngadiku balkan nyulu bamanga wawu juran-bunganka. Jana prophet-prophetangka Godumu kuku balkan yinyaynka. Jana yarbarrka milkabu wukurrin yinya, Godumu kaban biku-nyajin, binalmanka wanjarrku Godungku bamanga wawu juran-bunganka. \v 11 Christandamundu Wawubu jananin prophet-prophet binal-bungan nyulu must warrngkay bamandamunku buyun-buyunku. Nyunguwundu Wawubu jananin binal-bungan Christ must wulay, nyulu must juranmaka baja, yinyamun nyulu must wangkar-wangkar heavenba daka baja. Jana prophet-prophetangka yinya milkabu wukurrin, binalmanka wanja-wanja Godungku Christ yunganka, binalmanka wanjarrku nyulu nyungun bubungu yunganka. \v 12 Godungku nyungu kuku Christanka jananda prophet-prophetanda balkan, yamba nyulu jananda yalarrku yalaman yinya kuku janankaku kari. Godungku jananin binal-bungan yinya kuku yalarrku yurranka. Nyulu jananda balkan yinya kuku manubajamal ngananga time. Nyulu jarra nyiku bama kukuji yurranda yungan, nyungu kuku ngulkurr balkanka Jesus Christanka. Godungku nyungu Wawu jananda kukujinda yungan. Yinyaynka jana Godumu kuku junkaynjaku balkan yurranda. Jana jiri-warra angel-angel yinyaynka kukuku binalmanka, yamba jana binal kari. \s1 Junkaymakada, ngulkurrmakada. \p \v 13 Yalada, yurra Godumu kuku kari bayja. Nyungu kuku wukurrika. Yurra mumbarmaka, yalaku milkabu wukurrika: Yala-yala Jesus Christ kaday baja, Godungku nyungu bama ngulkurrduku kujil, wawurr-wawurr-bungal. Yurra wubulku waitmaka nyulu kadanyamunku. \v 14 Yurra Godundu milka-janay, yurra Godumu bamamanya. Yurra yurrangaku buyunku way kari wukurrika yala yurra ngadiku wukurrin, yurra nyungu bamamanjiku. \v 15 God buyun kari bajaku, nyulu ngulkurrkuda. Godungku yurranin kunjan nyungu bamamanka. Yinyaynka yurra ngulkurrmaka yala nyulu ngulkurr. \v 16 Godundumundu kukubu kabanba yalaku balkal: \q1 “Ngayu ngulkurrkuda, yinyaynka yurra yalarrku ngulkurrmaka.” \p \v 17 Ngana praymanka, ngana God Nganjanku bambal. Ngana must junkayku dungay, Godungku ngananin nyajinya. Juma nyulu ngananin courtcasemunbu wundil nganawunku buyun-buyunku. Kanbal bama buyun bajaku, Godundu kari milka-jananya. God binal, bama nguba ngulkurr, nguba buyun. Nyuluku binal. Nyulu bamanda wubulbuku junkaynjaku balkal janawunku buyun-buyunku, kari bamanda kulurunduku. Yinyaynka ngana Godundu wuljaljiku milka-janay, yalaymba bubunguku. \v 18 Ngadiku yurrawundu nganjan-karrangka yurranin wadu-waduku binal-bungan. Kaki ngana yinyanguy baral wukurril, ngana buyunmal. Yamba yurra binal Godungku ngananin yungan yinyamun baralmun, ngana ngulkurrmanka. Nyulu ngananin kari ngulkurr-bungan moneybu. Kari. Money juma kunbayda. \v 19 Nyulu ngananin ngulkurr-bungan Jesusandamundu mulabu. Ngadiku jana Jew-warrangka sheep karrkay churchmunbu wundin, kuninka bamandamunku buyun-buyunku. Jana sheep bambay kari wundin. Kari. Sheep ngulkurr. Godungku mula nyajin sheepandamun karrkayandamun, nyulu janawunku Jew-warrandamunku buyun-buyunku milka-wulanda. Jesus wulan yala yinya sheep karrkay. Nyulu buyun kari bajaku. Yinyaynka nyunguwundu mulabu ngananga buyun-buyun kidan. Yinya mula ngulkurr bajaku. Jesus wulan, nyungu mula dajinka. \v 20 Jakalbaku, Godungku bubu and jiri balkanjiku, nyulu Jesus bamban bamanga buyun-buyun kidanka. Jarra nyiku Jesus bubungu kadankuda, wulanka ngananka. \v 21 Jesusanka ngana Godundu milka-janay. Godungku Jesus Christ yarkinmun juran-bungan baja, nyungun maja jirray-bungan wangkar-wangkar heavenba. Yinyaynka ngana Godundu milka-janay. Nyulu ngananin juran-bungal baja yala nyulu Jesus juran-bungan. Ngana yinyaynka waitmalda. \p \v 22 Yurra Godumu kuku manubaja wukurrinya, nyulu yurranga wawu dayirr-bungankuda. Yinyaynka yurra Godundumunku bamanka yindu-yinduynku wawu jirrayda. Yurra jananka manubajaku wawumakakuda. \v 23 Godumu kuku wuljaljiku bunday, kari kunbay. Yinyamundu kukubu yurranin jirakal-bungal, yurranga wawu jirakalku balkajin. Yinya yala yurra nganjan jirakal manin. God yurranga nganjanman. Nyulu bama kari, nyulu God bajaku, kari bajaku wulay. Nyulu yurranga nganjan wuljaljiku. \v 24 Godundumundu kabanda yalaku balkal, \q1 “Bama ngadingka kari bubungu bunday, jana buban bunday yala jikan. Kanbal bama rich-bala, kanbal yamba-yambaji jirraynji, yamba juma jana wulay yala nganka. \v 25 Godumu kuku yala kari. Kari. Nyungu kuku wuljaljiku bunday, kari kunbay.” \m Yanyu kuku ngulkurr nganjin yurranda balkan, yinya Godumukuda kuku. \c 2 \s1 Yanyu kuku kuljika, bamanka junkaynka. \p \v 1 Yurra buyun-buyun wubulku bawa. Kari jurril-bakamaka, kari ngura-nyaka, kari bulu-durayku bundarika, kari murru-kangawaka, kari yukiwaka. \v 2 Ngawa milkika wawu jirray. Yurra yalarrku Godundumunku kukuku wawu jirraymaka, kukuku binalmanka. Karrkayangka milki nukal, nyulu yalbaymalda, junkurrjimalkuda. Yurra yalarrku Godundumunku kukuku binalmaka, yurra junkurrjimanka, buyun-buyun bawanka. Yinyamundu yurra Godundu milka-janay, nyulu yurranga wawu jirakal-bunganka, nyungu bamamanka. \v 3 Godundumundu kabanda balkal, \q1 “Yurra binalkuda Maja God manun-manunman ngananka.” \p \v 4-6 Godundumundu kabanda yalarrku balkal, \q1 “Nyulu yalaman, ‘Ngayu dingkar ngulkurr bamban ngayku bamamanka, ngayku work balkanka. Nyulu dandi yala kulji yalbay. Bamangka nyungun kari jurrki-manil. Nyulu yala juku post junkurrji bada-bada bayanba, yinyamundu jukubu bayan dandiku kujil. Ngayu yinya dingkar junkurrji yungal Jew-warrandamunbu bubungu, townbu Zion. Kaki bama janaku nyungundu mambarriji, jana kari milka-bujarmalkuda. Jesusangka jananin kari bajaku manubu-wundil.’” \m Yurra Majanda Christanda dungay. Nyungun kari bayja. Nyulu wuljaljiku bunday. Kaki yurra nyungun bayjal, yurra yala carpenterangka yinya juku post junkurrji bayjal bayanka. Bamangka Christ bayjal, jana nyungun kari yulmbarril, yamba Godungku nyungun bamban. Yanyu kuku yala Godungku bayan ngaranka nyunguku. Kaki bamangka bayan ngaranka, nyulu juku post nyandal and mujal bayanka. Kaki ngana Christ ngananga maja-bungal and nyungun kari bayjal, ngana yala juku post Godundumunbu bayanba. Ngana nyungu workingmanmalda nyunguwunbu bayanba. Jesus Christangka ngananin junkurrji-bungal, ngana Godumu work balkanka. Yinyaynka God wawurr-wawurrmalkuda. \v 7 Kaki yurra Jesusanda milka-janay, and nyungundu mambarriji, yurra binalda nyuluku yurranga wawu juran-bungal. Bamangka yinduynju yurranga wawu kari juran-bungalkuda. Yamba kanbalda nyungunin kari believeim-bungal. Godundumundu prophetangka ngadiku Godumu kuku kabanba balkan yalaku: \q1 “Bamangka bayan ngaranka, yamba jana juku post dandi bayjan, balu buyun. Kari, yinya post dandi bajaku bayanka.” \m Yinya yala Jesus Christ. Kanbalda bamangka nyungun bayjal janawunku wawuku, yala bamangka post ngulkurr bayjan bayanka.” \v 8 Godundumundu kabanda yalaku balkal baja: \q1 “Nyulu Christ yala kulji baralba. Kanbal bama baraldarr dungay, nyungundu jurrngaji, jana nyungun bayjanya.” \m Jana jurrngaji, jana Godumu kuku kari nyajinya. Godungku balkan jana yalaku jurrngaji. \p \v 9 Yamba yurra yala kari. Kari, Godungku yurranin bamban nyungu kangkal-kangkalmanka. Nyulu Majangka jirraynja yurranin bamban nyungu workingmanmanka. Nyulu yurranin bamban junkayku bundarinka. Yurra yala kanbal kari. Kari. Nyulu yurranin bamban walu-yindumanka, bamanda wubulbuku kuku balkanka yinya Godungku balkan, jananda balkanka nyulu nyungu bama ngulkurrduku kujinka. Yinya yala yurra nguwul-nguwulmun kadari, lightmunbu dayirrba bundarinka. \v 10 Jakalbaku yurra kari Godumu bama, yamba yurra nyungu bamamanda. Jakalbaku yurra binal kari God yurranka manun-manunman, yamba yurra binalda nyulu yurranka manun-manunmankuda. \s1 Ngana Godumu slave-warra. \p \v 11 Ngayku jawun-karra, kaki buyun-buyun milkanga kaday, nguba kalngarmanka, nguba kuniwanka, yinya buyun-buyun kari wukurrika, bawa. Dubungku yinya buyun-buyun milkanga-bungal. Yinyamundu buyun-buyundu yurranin buyun-damal, kari wukurrika. Ngana kari ngadingka bubungu bundari, ngana yala ngarrbal-ngarrbal. Yinyaynka ngana buyun-buyun kari wukurrika. \v 12 Ngana yaluy bubungu bundandari jananji Christian-karinji. Jana nguba yurranin nyuyanka buyun-buyunku. Yinyaynka yurra must junkayku bundarika. Jana yurranin nyajil junkayku bundarinya, jana binalda yurra buyun kari. Jana binalda yurra Godumu work ngulkurr balkalda. Yinyaynka jana God buyay-manil yala-yala nyulu kaday baja courtcasemunku. \p \v 13 Yurra Majamu Godumu bama. Yinyaynka yurra milka-janay Governmentanda. Yurra Governmentandamunbu majanda jirraymba milka-janay, nyulu junkurrji bajaku. \v 14 Nyulu kanbal maja jarra buban yungal, bama buyun punishim-bunganka, bama ngulkurr buyay-maninka. Jananda yalarrku milka-janay. \v 15 God wawu kari jana bamangka ngangkal-ngangkalangka buyun balkal yurranka. Yinyaynka nyulu wawu yurra junkayku bundarinka, jananin janka-bunganka, jana yurranin kari nyuyanka baja buyun-buyunku. \v 16 Godungku yurranin yungan buyun-buyunmun. Yinyaynka yurra junkayku bundarika. Kari kirayku buyunmaka. Bundarika yala Godumu slave-warra. \v 17 Yurra junkayku bundarika bamanji wubulinjiku. Jesusandamunku bamanka wubulkuku wawumaka. Yinyilmaka Godundumunku junkurrku, kari buyunmaka. Majanda kinganda milka-janay. \s1 Christ warrngkan, yurra nyungun wukurrika. \p \v 18 Yurra workingmen, yurra yurrawunbu maja-majanda milka-janay, jananga kuku wukurrika. Kanbal maja-maja nguba ngulkurr, kanbal nguba buyun, yamba yurra jananga kuku still wukurrika. \v 19 Kaki kanbalda maja-majangka yurranga wumbabuku kuli dajil, jananga kari kuli daya baja. God milkabu wukurrika. Kaki yurra yalaku bundari, kuli-karikuda, God wawurr-wawurrmal yurranka. \v 20 Kaki yundu buyun balkal, jana yunu kuli dajilkuda. Godungku yunun kari buyay-manilda, yundu buyun balkanya. Yamba yundu nguba junkayku bundan, kari buyunman. Kaki jana yunu still kuli dajilda, and yundu kari kuli dajil baja, Godungku yunun buyay-manilda. \v 21 Jana Jesus Christanda kuli dajin, warrngkay-manin yurrawunku buyun-buyunku, yamba nyulu jankaku janan, kari kuli dajin baja. Yinya Jesusamu way. Godungku yurranin bamban, nyunguku way wukurrinka. \v 22 Nyulu kari buyunman, bamangka nyungun kari nyajin jurrilmanya. \v 23 Bamangka buyun balkan nyungundu, nyungun kinga-dungay-manin, yamba nyulu kari buyun balkan baja jananda. Jana nyungun warrngkay-manin, yamba nyulu kari buyun balkan jananda. Nyulu binal God junkayku bundanday. Nyulu binal Godungku juma jananin courtcasemunbu wundinka, punishim-bunganka. \v 24 Nyulu jukungu wulan nganawunku buyun-buyunku. Nyulu wulan ngana nyungun wukurrinka, junkayku bundarinka, kari buyunmanka baja. Jana nyungun jukungu walngkan-daman, warrngkay-manin. Yamba yalakudabi Godungku ngananga buyun-buyun kidan. \v 25 Ngadiku ngana kurru-kurruku dungarin yala sheep nubijinya. Yamba Godungku ngananin warrmba-bungan, jurrki-manin, ngana Jesus Christ wukurrinka. Jesus yala maja sheepmunku. Nyulu ngananga wawu ngulkurrduku kujil, ngana kari buyunmanka baja. \c 3 \s1 Kuku dunyunku, manyarranka. \p \v 1 Yurra manyarr-karra, yurra kari majamaka yurrawunku dunyunku. Kari, yurra jananda milka-janay. Kanbal dunyu-karra nguba Godundumunbu kukungu kari milka-janay, kari believeim-bungal. Yamba jana yurranin nyajil junkayku bundanya Godunku, jana nguba Godundumunbu kukungu milka-janayda. Yurra kari murru-kangawaka jananji dunyunji Godunku. \v 2 Yurra yalaku bundari, jana nyajil yurra jankaku bundarinya Godunku, kari kuliji. \v 3 Yurra jalbu-jalbu kari kambi flash-bala dida ngulkurrijinmanka. Kari necklace and bracelet dida ngulkurrijinmanka, kari yarbarrka mungkamanijika. \v 4 Yala kari. Kaki yurra ngulkurrmanka, kari bulmbuymaka. Godungku dukurr and wawu nyajil, binalmanka bama nguba ngulkurr, nguba kari. Nyulu kambi kari nyajil, binalmanka. Yurra wuljaljiku jawun-jawunku balkawaka bamanji, jananka wawumaka. Godungku nyajilda yurranga wawu ngulkurr, nyulu wawurr-wawurrmalda. Yinyanguy ngulkurr-ngulkurr wuljaljiku Godunji bundari, kari kunbay. \v 5 Ngadiku kanbalda jalbu-jalbungku God wukurrin, nyungundu milka-janan. Jana janawunbu dunyu-karranda milka-janan, yinyaynka jana ngulkurrijinman, janangan kari kambibu ngulkurrijin-bungan. \v 6 Ngadiku Abrahamamu manyarr, burri Sarah yalaku bundandan. Nyulu Abrahamanda milka-janan, nyungun maja bamban. Kaki yurra jalbu-jalbu dunyu-karranda milka-janay, and kari yinyilmal, yurra bundari yala Sarah bundandan. \p \v 7 Yurra dunyu-karra, yurra yalarrku yanyu kuku nyakada. Jalbu-jalbu junkurrji kari dingkar-dingkaranka. Yinyaynka yurra milkabu wukurrika manyarr-karra, jananin ngulkurrduku kuji. Godungku jananga buyun-buyun yalarrku kidal, yurranin wubulku muruku heavenba wundil. Kaki yurra jananin manyarr-karra kari ngulkurrduku kujil, yurra kari Godundu mumbarku praymal baja. \s1 Yurra nguba warrngkay, ngulkurrmanya. \p \v 8 Yurra Christian-warra, yurra wubulku jawun-jawunku bundarika. Yurra manun-manunku bundarika kanbalka, kari bulmbuymaka. Godundumunku bamanka wubulkuku wawumaka. \v 9 Kaki bamangka yunun wumbabuku kunil, yundu nyungun kari kuni baja. Kaki bamangka yunun wumbabuku yukil, yundu nyungun kari yuki baja. Kaki bamangka yunun buyun-damal, yundu Godundu babajika nyungun helpim-bunganka, junkayku bundanka, wawurr-wawurr-bunganka. Godungku yunun wawurr-wawurr-bunganka. Nyulu yinya promiseim-bungan, yala-yala nyulu yunun kunjan. \v 10 Godundumundu kabanda balkal: \q1 “Kaki yundu wawurr-wawurrku bundanka, yundu kari kuku buyun balka bamanka, kari binda-dama bama, kari jurrilmaka. \v 11 Yundu buyun-buyunmun jurrkijika, ngulkurrmaka. Kaki yundu wawurr-wawurrmanka, yundu jawun-jawunku bunday bamanji, milka-marrimaka. \v 12 Kari baja-burray junkayku bundarinka. Godungku nyungu bama junkay ngulkurrduku kujil. Nyulu nyajilkuda kuku jana nyungundu balkal. Yamba nyulu jurrkiji bamandamun buyunmun, jananda kari milka-janay.” \m Yinya kuku Godundumunbu kabanba. \p \v 13 Kaki yundu kajaka ngulkurrmanka, bamangka yunun kari buyun-damal. \v 14 Kaki jana yunun wumbabuku buyun-damal, Godungku yunun wawurr-wawurr-bungal. Kari yinyilmaka bamanka. Kari milka-bujarku bunday. Kari worry-balamaka. \v 15 Yurra Jesus Christ buyay-mana, nyungun maja-bunga. Godungku balkan nyulu nyungu bama ngulkurrduku kujinka, jananin wangkar-wangkar heavenba wundinka. Yurra yinya kuku believeim-bungalkuda. Yurra milkabu wukurrika wanjarrku yinya kuku wambanka kanbalba. Yala-yala bamangka yurranda babaji yinyaynka kukuku, yurra jananda junkaynjaku balka wanjarrku Godumu bamamanka. \v 16 Jananda kari kulibu balka. Jankabuku balka, Godungku yurranin nyajil-nyajinya. Yurranga wawu junkayku kuji Godunku, kari buyunmaka. Kaki bamangka kuku buyun balkal yurranka, and yurranin yajarril Jesus wukurrinya, jana binalda yurra junkayku bundari. Yinyaynka jana murru-kadari, jana yurranin yajarrinya. \v 17 Kaki yundu ngulkurrmal, and ngulkurr balkal, bamangka nguba yunun warrngkay-manil. Godungku jananin nguba kari kanbil. Nyulu nguba binal ngulkurr yununku warrngkanka, yundu junkurrjimanka. Yundu warrngkay ngulkurr-ngulkurrku, yinya jarra ngulkurr warrngkanka buyun-buyunku. Kaki jana yunun warrngkay-manil, yundu buyunmanya, yinya yunuku fault. \v 18 Jesus Christ ngulkurr; ngana buyunkuda. Yinyaynka nyulu ngananka wulan, Godundu wundinka. Ngana buyunmanya, ngana wulanyaku. Yamba Christ wulan, ngananga buyun-buyun kidanka. Yinyaynka ngana kari wulay. Nyulu nyubunku time yarkinkaku wulan, nyulu kari wulay baja. Yamba nyungu Wawu kari wulan; nyungu Wawu juranku bundandayda. \v 19 Jesusamu Wawu bamandamunbu wawungu wubulbu dungan, kuku Godumu yirrkanka. Jana bama ngadiku wulanya, jananga wawu yala jailba bundandan. Jesusamu Wawu yinyaymba dungan. \v 20 Yinyarrin bamanga wawu jailba, jana ngadiku Godundu kari milka-jananya, yala-yala Noahangka boat yalbay, burri Ark, balkan-balkan. Godungku jananin kujil-kujin, nyungundu mambarrijinka, yamba jana kari jurrkijin. Bama 8-balaku yinya boatmunbu dakarin. Godungku janangan yinyarrin 8-bala juran-bungan banamun. \v 21 Ngana yala jana bama boatmunbu. Godungku ngananin juran-bungan buyun-buyunmun, yala nyulu jananin juran-bungan banamun. Yala-yala ngana ngananga wawu mambarrijin Godundu, jana ngananin banabu dukul-daman, baptiseim-bungan. Yinyamundu ngananga yulban kari julurril, yamba yinyamundu ngananga wawu dayirr-bungal. Godungku ngananga wawu dayirr-bungal, Jesus yarkinmun juranmanya. \v 22 Nyulu juranman, yinyamun nyulu wangkar-wangkar dakan heavenba. Yinyaymba nyulu maja jirray Godunji. Nyulu maja jirray angel-angelanka, jiri-warranka, wubulkuku. \c 4 \s1 Ngana walu-yinduman. \p \v 1 Jesus Christ warrngkankuda jukungu, yinyaymba jana nyungun kunin. Yurra yinya milkabu wukurrika, junkurrjimanka. Yurra yalaku milkabu bayka, “Kaki jana nganangan warrngkay-manil, ngana binalda Jesus jakalbaku warrngkan ngananka.” Yinyamundu yurrangan junkurrji-bungal buyun-buyunku. Kaki yurra warrngkay Jesusanka, yurra junkurrjimal buyun-buyunku. \v 2 Nyikumun yurra junkayku bundarika bubungu, Godumu way wukurrika, bamanga way kari. \v 3 Yurra jakalbaku buyunmarin yala jana bama Godunku binal kari. Yurra kalngarman, kamu-kamumun drunkmanijin, buyun-buyun wukurrin. Yurra ngurma idol buyay-manin, balu God. \v 4 Yamba yurra karida yinyarrin buyun-buyun wukurril baja. Yinyaynka jana bama buyun kungkurr-kadari yurranka, yurra jananji kari kunamanya, buyun-damanka. Jana yurranin yajarrilda, yurra kari buyunmanya. \v 5 Yamba juma jana jakalba Godundu janay courtcasemunbu. Nyulu jananin nyuyal buyun-buyunku, jana must nyungundu manubajabuku balka. Godungku bama wubulku jajirril jakalba nyungunduku, bama juranku, bama wularinya. \v 6 Godungku bama ngadimunku yalarrku courtcasemunbu wundin, nyuyanka buyun-buyunku. Jana yarkin-yarkin wularin, yala bama wubulku wulari, jana buyunmanya. Yamba Christangka kuku ngulkurr yirrkan jananda. Nyulu yirrkan, jananga wawu juran-bunganka, Godunjiku wuljaljiku bundarinka. Yinyamun jana juranku bundari yala God juranku bunday. \s1 Godumu work ngulkurrduku balka. \p \v 7 Juma bubu, junjuy-junjuy wubulku kunbay. Kari kurru-kurruku bundarika. Junkayku bundarika. Yinyamun yurra Godundu ngulkurrku praymal. \v 8 Yurra bamanka manubajaku wawumaka, janangan helpim-bunga. Kaki ngana bamanka wawumal, ngana kari milkabu wukurril buyun-buyun jana balkan ngananda. \v 9 Kaki bama ngarrbal yindumun bubumun kaday, yurra jananin yurrawunbu bayanba wawurr-wawurrduku walay-mana, jananin ngulkurrduku kuji. \v 10 Godundumundu Wawubu ngananin binal-bungal Godumu work balkanka. Nyulu kanbal binal-bungal Godumu kuku yirrkanka, kanbal binal-bungal bama ngulkurr-bunganka bambaymun, kanbal binal-bungal bama ngulkurrduku kujinka. Yalaku Godungku nyungu bama binal-bungal nyubun-nyubunku. Yurra yurranga work ngulkurrduku balka, yala Godungku yurranin binal-bungan. Yindu-yindu milkabu wukurrika, yurranganku kari. \v 11 Kaki yurra kuku yirrkanka, yurra Godumu kuku yirrkay. Kaki yurra bama ngulkurrduku kujinka, yurra jananin Godundumundu junkurrdu ngulkurrduku kuji. Yinyaynka bamangka God buyay-manil, yurra Jesus Christ wukurrinya. Ngana wuljaljiku God buyay-mana, nyulu junkurrjiku bundanya, dayirrku bundanya. Yinya manubajakuda. \s1 Yurra warrngkay, Christianmanya. \p \v 12 Ngayku jawun-karra, kaki trouble kaday yurranda, kari kungkurr-kaday. Kaki yurra warrngkay, kari babajika, “Wanyurrinku yinya?” Godungku yurranin junkurrji-bunganka yinyamundu troublebu. \v 13 Yinyaynka yurra wawurr-wawurrmaka warrngkanya. Jana Jesus Christ warrngkay-maninkuda. Godungku jananin kari kirin. Kaki yurra warrngkay Jesusanka, yinya yala yurra warrngkay nyungunji. Juma nyulu junkurr-muruku kaday baja. Yala-yala yurra wawurr-wawurrmalkuda, nyungunji warrngkanya. \v 14 Kaki bamangka yurranin kinga-dungay-manil Jesusanka, Godumu Wawu yurranji bunday. Godumu Wawu dayirr bajaku. Godumu Wawu dayirr yurranji bundanya, yurra wawurr-wawurrmalda. \v 15 Kaki yurra buyunmal, jana yurranin warrngkay-manil, buyunmanya. Yamba yurra kari buyunmaka. Kaki bamangka yindu bama yarkinkaku kunil, jana nyungun warrngkay-manil. Yalarrku wurrmay-baka, kuli-baka, bama buyun, jana wubulku warrngkay yinyaynka buyun-buyunku. Kaki bamangka yindu-yinduymbu yarbarrka kuli dajil, nyulu yalarrku warrngkay. Yurra kari yalaku warrngkarika, buyunmanya. \v 16 Kaki jana yurranin warrngkay-manil, yurra Christianmanya, yurra kari murru-kadarika yinyaynka. Yamba yurra God thankim-bunga, yurra Christamu bamamanya. \p \v 17 Time kadanda, Godungku bama wubulku courtcasemunbu wundinka buyun-buyunku. Nyulu nyungungurr bama jakalba courtcasemunbu wundil. Yamba jana bama Godumu kari, nyulu jananin yaykarrdaku punishim-bungal janawunku buyun-buyunku. \v 18 Godundumundu kabanda balkal, \q1 “Duray-duray bajaku bamanka ngulkurrkulu Godumu bamamanka, heavenba dunganka. Yamba jana bama buyun Godunku wawu kari, jana wanjabu dungari? Godungku jananin bayanga yungalkuda. Yinyaymba jana warrngkay.” \m \v 19 Kaki yurra warrngkay Godunku, nyulu nguba kari trouble kanbil. Nyulu binal yinyamundu troubledu yurranin junkurrji-bungal. Yinyaynka yurra yurraku Godundu mambarrijika, ngulkurrku bundarinka. Nyulu yurranin balkan, and nyulu yurranin ngulkurrduku kujil. Nyulu nyungu promise wuljaljiku kujil, kari jurril. \c 5 \s1 Godumu bama yalaku bundarika. \p \v 1 Ngayu yanyu kabanba balkal jananda elder-elderanda churchmunbu. Ngayu yalarrku elder. Ngayu jananin kuli-baka nyajin Jesus Christ warrngkay-maninya. Nyulu juma bubungu kaday baja. Yala-yala nyulu majamal bamanka, ngayu yalarrku majamal nyungunji. \v 2 Ngayu yurranda elder-elderanda balkal, yurra Godumu bama churchmunbu ngulkurrduku kuji. Yurra jananin wawurr-wawurrduku kuji, kari milkabu wukurrika money. Yurra wawumaka jananin helpim-bunganka. \v 3 Yurra elder-elder yurraku kari majamaka jananka bamanka churchmunbu. Yurra junkayku bundarika. Yinyamun bamangka yurranin nyajil, jana yalarrku junkayku bundarinkada. \v 4 Jesus Christ ngananga maja. Nyulu yala sheepamu shepherd, jananin ngulkurrduku kujinka. Nyulu Maja kaday baja. Nyungu bama wubulku dayirr-dayirrku bundarida nyungunji. Jana wuljaljiku nyungunji bundari. \p \v 5 Yurra warru-warru and married men, yurra jananda elder-elderanda milka-janay. Yurra yurraku kari majamaka. Yurra wubulku nyajiwaka, helpim-bungawaka. Kari bulmbuymaka bamanka. Godundumundu kabanda balkal, \q1 “God jurrkiji bamandamun bulmbuymun, yamba nyulu wawurr-wawurrmal bamanka bulmbuy-karinka. Nyulu bulmbuy-kari bama helpim-bungal.” \m \v 6 Yurra yurraku kari bulmbuymaka. Bubanmaka, yurra Godumu bamamanya. God, nyuluku maja jirray, ngana kari. Kaki ngana nganaku bubanmal, nyulu juma ngananin maja-bungal. \v 7 Godungku ngananin ngulkurrduku kujil-kujil. Kaki ngana wawu-buyun, ngana nyungundu balka. Yinyaynka ngana kari worry-balamaka, kari milka-bujarmaka. \p \v 8 Mumbarmaka! Dubu Satan yiringkurrku dungan-dungay, bama milka-bakanka buyun-damanka. Nyulu yala lion kuliji, minya karrbanka, nukanka. Nyulu Dubungku bama yalaku karrbanka, milka-bakanka buyun-buyunku. \v 9 Yinyaynka yurra junkurr-janay, Dubundu kari milka-janay. Nyulu Godumu bama yiringkurrku milka-bakal-bakal, jana buyunmanka. Godumu bama yiringkurrku warrngkan-warrngkay yala yurra. \v 10 Yamba yurra kari wuljaljiku warrngkay. Majangka Godungku ngananin ngulkurrduku kujil-kujil. Juma nyulu yurranin ngulkurr-bungal, junkurrji-bungal, junkayku bundarinka. Nyulu yurranin bamban, Jesus Christanji heavenba dungarinka. Yinyaymba ngana wuljaljiku Godunji bundari. \v 11 Ngana God buyay-mana. Nyuluku Maja jirray bamanka bubungu, and jiri-warranka wangkar-wangkariynka yiringkurrku. Yinya manubajakuda. \s1 Kanbalda greetings yungalda yurranda. \p \v 12 Silasangka ngayku kuku yaluymbu kabanba balkan, yurranda yunganka. Nyulu Godunku wawu jirray, and ngayu nyungunku wawu jirray yala ngaykuwunku yabajunku. Nyulu yanyu kaban buban yurranda wundil. Ngayu kabanba balkan yurranda, yurranin binal-bunganka Godunku. Nyulu wawurr-wawurrmal yurranka, yurranin mumbarabuku ngulkurrduku kujil. Yinyaynka yurra junkayku bundarika. \p \v 13 Godumu bama townbu Babylon bundandari, jana yurranda greetings yungal. Godungku jananin yalarrku bamban, Jesus wukurrinka. Markangka yalarrku greetings yungal yurranda. Nyulu yala ngayku kangkal. \p \v 14 Yala-yala yurra Christian-warra murumari meetingmunku, yurra mara bulngawaka, yindu-yinduynku wawumanya. Yurra wubulku milka-marriku bundarika, yurra Jesus Christamu bamamanya. Yalakubada.