\id ROM - Golin NT [gvf] -Papua New Guinea 1980 (web version -2013) \h Orom \toc1 Pol ka minin ganin bile Orom ai ka main ibal taminin tongwa \toc2 Orom \toc3 Orom \mt1 Pol ka minin ganin bile Orom ai ka main ibal taminin tongwa \c 1 \s1 Pol Aposel konagi erungwa main paangwa \p \v 1 Na Pol mile ka minin ganin i, iru bile i ibal kobe i terere, Yesu Kirisito nil konagi yal na milere, Kirisito nusi erungwa ongwa yal, Aposel, na milabina dire, God iru pirala di pire, na paale suna ere ingwa na miliwe. God guun kan kere di ibal terabina dire, yalini konagi main iru na tongure, ere miliwe. \v 2 “Guun kan iray u maribe namua,” dire kamin kaya God iru dungure, yalini ka kebe yal kobe pirere, ka main milin buku wai wen dungwa ali, ka minin ganin bile paalemue. \v 3 Bile paalungwa ka dungwa main iwe. God Wan na ibal kobe Singaba Yesu Kirisito milungwa mere, ka dungwa paamiawe. Yesu ibal milungwa mere yalini sanamoi Debiti milungure, u maribe pi milimba, \v 4 Yesu gulere alungwa God kal iru ere tongure, yalini nomanin naabile kabin sire wai wen milemia, ena God yobilaan bile mile, “Na Wanan kule yega milemua,” dimue. \v 5 Ibal gariba kole kole para milungwa ibalin kobi taw pire wiina ere Yesu ka main tenama dire, Kirisito milungwa i pire, God ere wai ere na tere, te nusi erungwa ongwa yal, Aposel, na milabina dire, kal iru para kirara ere na tomue. \v 6 Ibal gariba kole kole para milungwa waa dibinga i, i ibal kobe Orom milinga para kan dibingiwe, Yesu Kirisito gawliman milana dire, God “I wo,” di gala dimue. \p \v 7 I ibal kobe Orom ogu ai milingire, God den miriin i tere te yalini gawlin kobe i milana dire, paale suna ere ingure, i ibalin kobe ka minin ganin iray bile i teiwe. Abe God te Singaba Yesu Kirisito mile kenin wai ere i terere, te i denin miriin wai painana dire, kalin sui ere i ibal kobe terala di pire eremue. \s1 Pol Orom ki paangwa ka main ibal kanala di pirungwa \p \v 8 Ena goma na ka iru dirabinga paangwa. I ibal kobe pire gi di Yesu tenga main i, gariba kole kole para ware biingwa kanere, na Yesu Kirisito kaan gale yebe ere maki ye God teiwe. \v 9 God Wan guun kan nomanin tegi di konagi ere terere, na ana di God tega i ibal kobe kanin i morin morin pire diwe. Ka diga i kawen dibin mo, kakiibi dibin mo, kirara kawen diga God na kanemue. \v 10 I ibal kobe guman kanabina dire, malia God kol ta bala di na tenangwa, na morin morin ka iru dire sirin bile ana di God teiwe. \v 11 I ibal kobe den miriin suna niminin milana dire, God Iban kal wai ere na tongwa mere, di maribe ere i terala di piriwe. Teralga i gumanin kanala di piriwe. \v 12 Ka diga i, main iru paamia piro. I ibal kobe te na para aa ki di inin inin te ibeya erabina dire, na pire gi diga i kanangire, te i pire gi dinga na para i kanalwe. \p \v 13 Ena na enan kobe, ka ta i pirana di pirega, dirala piro. Kamin kaun kaun i ibal kobe milinga gul na urala di piriiba, kal ta ta u maribe ongure, ta ukibinwe. Yuda ta milekungwa ibal milungwa suna ka main konagi eriga, ibal ka main pire gi dungwa mere, i milinga suna konagi iru erabina dire, urala di piriwe. \v 14 Ibal maangwa yaangwa para, te nomanin paangwa paikungwa para iru para ereko Yesu ka main di tekerabinga, pirin pai na tenama di piriwe. \v 15 Di piria ena i ibal kobe Orom ogu ai pai milinga, Yesu guun kan kere di i ibal kobe terala di piriwe. \s1 Yesu guun kan iwe, God yobilaan niminin milungwa main dungwa \p \v 16 Yesu Kirisito guun kan na kere di maribe eriga i na gay ta gulekiwe. Gay ta gulekiga main iwe, God yobilaan niminin wen milungwa dimia, ena Yuda ibal ka main pire gi dinangwa, goma aa ki di tenangure sigare kule u wai nangure, te Yuda ta milekungwa ibal ka main pire gi dinangwa, eme aa ki di tenangure sigare kule para u wai namue. \v 17 Ka main dungwa i, kal ta i maribe erungwa iru kane pirebinga. Ibal pirin paangwa gule ere tongure, kabin sire wai wen milama dire, God kol ta iru i maribe ere na tongwa kanebinwe. Ibal kobe iru milala di pirangwa, ena ibalin kobe kawn kule pire gi di Yesu tere ere ere milamue. Iru erungwa mere, ka main minin ganin iru bilungwa paangwa, “Yal ta pire gi di God tenangure, God mile, ‘Yal i pirin paangwa gule ere tegire, kabin sire wai wen milemua,’ dinangwa, ena yal i u wai pire mile painangwal painamua.” \s1 Ibal para kal digan ere taalime erungwa pirin paangwa \p \v 18 Ena God kamin mina mile kal ta iru i maribe erungwa paangwa. Ibal kobe God main paangwa si kunaal sirere, te kal ki wen ere God ka main kawen dungwa si alibe erere, te ibalin kobe kal iru ere milungwa God den ki ye ibalin kobi tomue. \v 19 Ibal kobe God milungwa main pire pol sinama dire, yalini inin ka di maribe ere tomia, ena di maribe erungwa mere, ibalin kobe kanemue. \v 20 God gariba gul ere yongwa kaun, goma ibal kobe mile, mili ongwa ongwa malia ibal kobe para God main paangwa mere, kirara kanemue. Yalini yobilaan bile milungwal milungwa, te imo mile painangwal painangwa ibal kobe yalini kalkan ere yongwa kanere, main sui iray para kanemue. Main sui iray kanemia, ena ibalin kobe mile, “Na deminin si God ta tekebinga, na pirin ta paikimua,” dinangwa, kawen kirara ta paikinamue. \v 21 God milungwa ibalin kobe kanimba, deminin si maki ye God ta tekemue. Ta tekire nomanin pire du dungwa milere, te nomanin ta paikire kiraan gi dungwa milemue. \v 22 Ibalin kobi nomanin paama di pirimba, du dungwa milemue. \v 23 God naabilungwa mile painangwal painangwa, ibalin kobi yalini pisere galbale kobile gariba ibal imore milungwa mo, kauba mo, bolima awi mo, guri oniba guman mere iru kule tere ere yongwa, ana dire deminin si kalkan i tomue. \s1 Ibal kal digan erungwa main main di maribe erungwa \p \v 24 Ena ibalin kobe kal iru erungwa, ena God ibalin kobi de ere piseremue. Ibalin kobe kal ki erala di pirungwa mere, inin inin ere ibeya erama dire, God ibalin kobi piseremue. \v 25 God kawen dungwa main mun kal waa tere, kakiibi dire erungwa main aa gi di piremue. Ibal kobe God deminin si tere ere milangwa painamba, ibalin kobi deminin si yalini ta tekire, God kalkan kobe ere yongwa i, ibalin kobi deminin si kal i tere wiina ere tomue. \p \v 26 Iru erungwa kuunin ta paikimia, ena ibal kobe kal nigi dongwa kane daan gule erala dungwa i erama dire, God ibalin kobi piseremue. Yal abal bole paangwa main i, abal kobe main i pisere, abal inin inin kwi sinaa di ere waremue. \v 27 Abal kobe kal ki iru erungwa mere, yalgo para iru ere abalgo bole paingwa main i pisere, yal kobe inin inin kwi sinaa di kane daan gule irala di ere waremue. Yalgo kal ki ere inin inin ere ibeya eremia, ena kal ki erungure maan sire gain giil pirangwa mere, ibalin kobi inin gain mina u maribe omue. \p \v 28 Ena ibalin kobi God main paangwa aa gi di pirekerabina di pirungwa, ena God ibalin kobe de ere piseremue. Ibalin kobe nomanin gogo sire kal piril sungwa erama di pirere, God ibalin kobi piseremue. \v 29 Ibalin kobe kal digan wen ere ere milere, te kal ki erere, te kalkan para kan irala direre, te kal nigi dongwa ere enin kobe terala di pirere, te enin kobe kalkan aa tongwa san bale te irala direre, te ibal si gulere, te kura ka di milere, te kela kule kabiibi di milere, te kakiibi dire ka digwane waa terere, te ka digwane waa bale taal si terere, \v 30 te gain ka sirere, te God nigi de pire terere, te ka dagi di milere, te kule si warere, te inin eralga kuunin painama di pirere, te kal digan ta kal guman kwi dungwa nomanin si pire erala di pirere, te nen man ka dungwa pire wiina ere tekire, \v 31 te nomanin ta paikire, te “Kal iru eralwa,” dungwa wiina ere tekire, te inin ibalin kobe den miriin ta tekire, te miriin pire ibal ta tekire, te kal iru ere milemue. \v 32 Ibal kobe kal iru ere milamia, ena God mile, “Na ibalin kobe gain giil pire terabinwa,” dire kile kaman ka iru dungwa ibalin kobi pirimba, kal ki erungwa main i, ere milere, te ibal taw kobe para iru ere milungwa, “Kal i eringa paimua,” di tomue. \c 2 \s1 God ka kol ere ibal tenangwa kuunin painangwa \p \v 1 Ena na ye nega kobe, i ibal kobe pirin pai ibal taw kobe teno? Tenanga ena i ka dinanga, yaa ime sire ta paikinamue. Ibalin kobe kal ki erungwa mere, i para iru eringa, ena i pirin pai ibalin kobe tenga iwe. Tenga i, i inin pirin kwi sinaa dire pai i tomue. \v 2 Ibal kobe kal digan iru erangwa, God kanere pirin pai ibalin kobe tenangure, kuunin painama di kanebinwe. \v 3 Kanebinba na ye nega kobe, ibal kobe kal digan iru erungwa i pirin pai ibalin kobi tenba, i para iru ere milingiwe. Ere milinga God pirin pai i ta tekenama di pirino? Pirin pai i tenamue. \v 4 Mo, God wai wen pire ibal terere, te yaa ime sire kane gogo ere milungwa kal main i, ta maakima di pirino? I kal digan ere taalime eringa pisere nomanin suna si kiruul sinana dire, yalini wai wen pire i tongwa i iru pire pol ta si pirekeno? \v 5 Pire pol si pirinba, i ibal kobe nomanin suna girin dire niminin mile mile kal digan ere taalime eringa, nomanin suna si kiruul ta sirala pirekingiwe. Ta pirekinga ena gain giil pire i tere, te giil bilkaw pire i tenamue. Tenangwa iwe, God den gule ibal tere, te ka kol ere ibal tenangwa kaun pirin pai i tenangwa, para kawen kuunin painamue. \v 6 Ibal kobe kalkan ere milungwa mere, God tobe maan tenangwa paamue. \v 7 Ibal taw niminin mile kal dime di ere milere, God naabilungwa ain bole ereko milabina dire, te God gun ye na tenama di pirere, te mile pairabingal pairabina dinangwa, ena ibalin kobe wai mile painangwal painama dire, God kal iru ere tenamue. \v 8 Ibal taw inin gain kenin ere girin di milere, God ka main kawen dungwa wiina ere tekire, kal nigi dongwa duulin bile ere warangwa, ena God den gule ibalin kobi tere, gain giil bilkaw pire tenamue. \v 9 Ibal kobe para kal ki ere warangwa, ena ibalin kobe gain giil bilkaw pire terere, te taalime bil u maribe pi tenamue. Goma Yuda ibal pirangure pare, eme Yuda ta milekungwa ibal piramue. \v 10 Piramba ibal para kal dime di ere milangwa, ena God naabilungwa ain bole ereko milere, te God gun ye tenangure milere, te den miriin wai pai tenangure mile pai eramue. Goma Yuda ibal iru ere tenangure pare, eme Yuda ta milekungwa ibal para iru ere tenamue. \v 11 God mile ibal taminin sui i kuunin kuunin milama di piremia, ena kal iru ere kuunin ere tenamue. \p \v 12 Ibal taw kobe Mose kile kaman ka pirekire, kal digan ere taalime erangwa, ena ibalin kobe kirara imore gulamue. Mose kile kaman ka main paangwa mere, pirin ta pai tekire, imore gulamue. Dimba ibal taw kobe Mose kile kaman ka dungwa pire kal digan ere taalime erangwa, ena kile kaman ka i ka kol ere ibalin kobe tere pirin pai tenamue. \v 13 Ibal taw Mose kile kaman ka kiraan piramba, ibalini ka main i pire wiina ere tekenangwa, ena ibalini God milungwa mina kabin sire wai wen ta milekenamue. Iru ta milekenamba ibal taw Mose kile kaman ka pire wiina ere tenangwa, ena God mile, “Ibalini kabin sire wai wen milemua,” di tenamue. \v 14 Ena Yuda milekungwa ibal kobe Mose kile kaman ka ta pirekimba, ka dungwa main i inin pire wiina eremue. Ibalin kobi Mose kile kaman ka ta pirekimba, inin main paangwa pire wiina ere tongwa iwe, pi Mose kile kaman ka dungwa mere, main iru aa te i simue. \v 15 Ibalin kobe kalkan ere warungwa i, kanere Mose kile kaman ka dungwa mere, nomanin si suna yoma di kanemue. Te ibalin kobe kalkan erungwa paim mo, paikim mo, nomanin suna si pire kaun ta “Paimua,” dire te kaun ta “Paikimua,” dimia, ena Mose kile kaman ka dungwa mere, nomanin si suna yoma di kanemue. \v 16 Kalkan iru erungwa mere, God ka kol ere ibal tenangwa kaun i, main iru u maribe namue. Kaun i God yobilaan bile Yesu Kirisito tenangure, ibal nomanin suna kal ta erala di pirangwa, di gawa dire painam mo, paikinam mo, ka kol ere tere dinamue. Ka main kere di ibal tega iru mere diga paamue. \s1 Yuda ibal Mose kile kaman ka wiina eregire aa ki di na tenama di pirimba \p \v 17 Ena i ibal kobe milinga main iwe, “Na Yuda ibal milebinwa,” direre, te “Mose kile kaman ka pirebinwa,” dinga, ena God pirin ta pai na tekenama di piringiwe. Pirere, te “Na God ibalin kobi na bole si dawle milebinwa,” dire inin gain deminin singiwe. \v 18 Mose kile kaman ka nil si i ibal kobe tongure piringa, ena God kal iru erala dungwa mere pirere, te kal wai dungwa dim mo, kal nigi dongwa dim mo, i main piringiwe. \v 19 “Ibal omilin gi dungure ibal taw aan aa tere awli warungwa, te ibal kamin sibilungwa gul milungure, ibal taw kewa gale aa tere kol i maribe ere warungwa mere, ibalin kobe ta iru erungwa na ka main iru nil si ibal tobinwa,” dingiwe. \v 20 Te, “Ibal kobe ka main ta pirekungwa na kile kaman ka di tobinwa,” direre, te “Gaan main ta pirekungwa mere ibal kobe iru milungwa na ka nil si tobinwa,” dingiwe. “Mose kile kaman ka dungwa mere ka main kirara kawen dungwa paamua,” dinga, ena “Iru iru di tobinwa,” dingiwe. \v 21 I ka iru dinba, ena iwe. I ka nil si ibal kobe tenga, tameran i ka nil si tenga i inin ta ikine? Te “I kunibe nekio,” dire kere di ibal tenba, i kunibe ta nekino? Nengiwe. \v 22 Te i ibal kobe mile, “I yal abal ta kunibe nekio,” dire manaa di tenba, i kunibe ta nekino? Kunibe nengiwe. Galbale kobile dungwa mere nigi de wen pire tenba, galbale kobile ogu ala pire kalkan kunibe nengiwe. \v 23 “Mose kile kaman ka ai si warebinwa,” dinba, kile kaman ka i wiina ere tekina, ena God gain ka si tekino? Si tengiwe. \v 24 Si tengire ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “I Yuda ibal kobe kal digan iru ere milinga, ena Yuda ta milekungwa ibal kanere gain ka si God tomua.” \s1 Gain bile erungwa main taran pirangwa God ibalin kobi kule yekenamua, dungwa \p \v 25 Mose kile kaman ka wiina ere tenanga, ena gain bile ere i tongwa wai painamba, ta wiina ere tekenanga, ena gain ta bile erekire milangwa mere, iru milanwe. \v 26 Yuda ta milekungwa ibal gain ta bile erekire milimba, ibalin kobe Mose kile kaman ka wiina ere tenangwa, ena God kanere gain bile ere milungwa mere, milema di pire kanamue. \v 27 I Yuda ibal gain bile ere mile Mose ka main minin ganin bilungwa ai si warinba, wiina ta ere tekinwe. Ta ere tekinga gain ta bile erekire milungwa ibal, Mose kile kaman ka duulin bile pire wiina eremia, ena ibalin kobi ka di mere si i tenamue. \v 28 Yuda ibal ta milere Yuda ibal main paangwa mere erere, te gain imore bile ere milungwa mere ibal i Yuda ibal kirara wen ta milekire, te gain bile erungwa main ta erekimue. \v 29 Yuda ibal main paangwa mere ibal ta nomanin suna pire erungwa, ena ibal i Yuda ibal kawen kirara milemue. Ibal i gain bile ere milungwa iwe, gain imore bilungwa pisere, God Iban ibalini nomanin suna pire aa te wai ere tomba, Mose kile kaman ka bile paalungwa iru ere ibalini ta tekemue. Ibalini iwe, ibal deminin si ibalini ta tekungure, God deminin si kal iru ere milungwa ibalin kobi tomue. \c 3 \s1 Yuda ibal goma God ka main pirimba kal nigi dongwa erungwa \p \v 1 Kal main iru paamia, ena Yuda ibal yaa ime si Yuda ta milekungwa ibal tenam mo, gain bile ere milabinga main wai painam mo? \v 2 Ayo, main i main wai paimue. Yuda ibal God ka main kenin ere i maribe ere ibal tenama dire, goma God ka nil si Yuda ibal tomue. \v 3 Ka nil si tomba God konagi ere tongwa mere Yuda ibal taw ta erekinangwa, ena yalini takal erame? Yalini para konagi main paangwa mere ta erekinamo? \v 4 Kawen kirara eramue. Ibal para wen kakiibi di waramba, God kakiibi ta dikire kirara kawen dinama di ibal iru piramue. Iru milemia, ena ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “God, i ka dinanga kirara kawen dinama di ibal iru i maribe erala eremua. Te ibal kobe ka kol ere i tenangure, i ka dire wi yebe nangirawa.” \p \v 5 Dimba na ibal kobe kal digan erebinga God kabin sire wai wen milama dire, i maribe erangwa, na tawa di terabine? Ibal nomanin si pirungwa mere, dirala piro. God gain giil pire na ibal kobe tenangwa, “Yalini kal iru ere na tongwa ta paikimua,” dire maan di kole ere terabino? \v 6 Iru ta di tekerabingirawa. Ka iru dire God dime di ta milekenangwa, ena tamintan God ka kol ere gariba ibal para tenangwa painame? \p \v 7 Ena yal ta ka bolebilin dire ka iru dinangwa, “Na kakiibi di warebinga i, God kirara kawen dinama dire, i maribe ere deminin si God tenangwa, tameran kal digan ere taalime erebinga God pirin pai na tename?” Dinamba, ka iru ta paikinamue. \v 8 “Kal ta, wai ta u maribe nama dire, kal ki ere milabinwa,” dire tameran ka iru ta dikirabine? Dirabinga kakiibi bil wen dirabinba, ibal taw mile, “Pol iru dimua,” dire na kaanan si ime eremue. Erimba God pirin pai ibalin kobi tere gain giil pire tenangwa paimue. \s1 Kabin sire wai wen milungwa ibal taran wen ta milekungwa \p \v 9 Ena ka diga iru paamia, na Yuda ibal kobe milebinga Yuda ta milekungwa ibal kobe i ime ta erebin mo, ta erekibine? Ta erekibingirawa. “Yuda ibal te Yuda ta milekungwa ibal para kal digan ere taalime erungwa, main ere mile kuunin kuunin ere waremua,” dire kaya i maribe erebinwe. \v 10 Iru ere milebinga ka main minin ganin ka iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Kabin sire wai wen milungwa ibal taran iru ta milekemua. \v 11 Main pire pol sungwa ibal taran iru ta milekemua. God main paangwa mere pirala dire, kol ta waa duungwa ibal taran iru ta milekemua. \v 12 Ibal para wen God mun kal waa tere kal piril sungwa main i maribe ere ere milemua. Kal wai dungwa ibal taran iru ta ere milekemua. \v 13 Yene yobilaan gul si pere ta dikungure, de daalin sungwa mere, ibalin kobi giran mina ka daalin sungwa di warere, te kela kule dire kakiibi di ibal tomua. Sipile oniba ibal sire gain giil pire ibal tongwa mere, ibalin kobe ka iru dire gain giil pire ibal tomua. \v 14 Ibalin kobi den gule gain ka morin morin si milemua. \v 15 Ibal kobe ibal si gulama di pire, gin taran pire kane eremua. \v 16 Ibalin kobe baan baan ongure, kal gogo erungwa te taalime erungwa u maribe pi tomua. \v 17 Den miriin wai pai milangwa main i, ibalin kobi ta pirekemua. \v 18 God kuril de kanangwa main i, ibalin kobe gibilin mui kol yomua.” \p \v 19 Ena God kile kaman ka iwe. Yuda ibal ai si ware milebinga pirere, kile kaman ka di na tomue. Tomia ena ibal para ka maan ta dikire pire unin si milere, te gariba gul ibal para kal erungwa paim mo, paikim mo, God ka kol ere ibalin kobi tere pirin pai tenamue. \v 20 Ka diga main iwe. Yal ta Mose kile kaman ka pire wiina ere tenamba, God mile, “Kal digan ere taalime eringa pirin pai i tekina, ena i kabin sire wai wen milina di kaniwa,” dire ka iru ta di yalini ta tekenamue. Mose kile kaman ka konagi paangwa iwe. Na ibal kobe kal digan ere taalime erungwa main i maribe ere na tomue. \s1 I ibal kobe kabin sire wai wen milina di kaniwa, dire God iru dungwa main di maribe erungwa \p \v 21 Dimba malia ibal pirin paangwa gule ere tongure, kabin sire wai wen milama dire, God kol ta iru i maribe erungure, kile kaman ka dungwa mere, main i ka ta dekemue. Ta dekimba Mose kile kaman ka iray te God ka kebe yal kobe ka dire bilungwa paangwa i, kalin sui main ta kan dibinga iray, kawen kirara dungwa i maribe eremue. \v 22 Eremia ibal kobe pire gi di Yesu Kirisito tongwa, ena God kanere “Ibalin kobe kabin sire wai wen milina di kaniwa,” dire God ka iru di tomue. Ibal kobe para pire gi di Kirisito tenangwa, ena God kal iru ere tenamue. Yuda ibal te Yuda ta milekungwa ibal kuunin kuunin milema di kanere, God kal iru ere tenamue. \v 23 Ibal kobe para wen kal digan ere taalime ere milere, te God naabilungwa mere, na ibal kobe nomanin suna iru ta naabile dikimue. \v 24 Ta naabile dikimba God kenin wai ere na tere, te na ibal kobe pirin paangwa gule ere na tongure, kabin sire wai wen milabina dire, kirara imore iru ere na ibal kobe tomue. Tongwa main iwe. Na ibal kobe pilaan paire u wai nabina dire, Yesu Kirisito kalkan ere na tongwa God main i pirungwa maangure iru ere na tomue. \v 25 Ibal kobe kal digan ere taalime erere pirin paangwa gule ere tenama dire, God Yesu nusi ime ere ibal kobe tomue. Pirin gule ere tenangwa main iwe, Yesu mayan garu di ibal kobe tongwa, ibal kobe nomanin si pire pire gi di Yesu tenangwa, ena pirin gule ere ibalin kobi tenamue. Kamin kaya ibal kobe kal digan ere taalime erungure, God pirin pai ibalin kobe tomba, yalini ibalin kobe ta sikire kane unin si milemia, ena God kalkan erungwa paima di pirama dire, Yesu nusi ime ere ibal kobe tomue. \v 26 God kal iru erungwa ta main malia u maribe ome? Yalini kalkan erungwa paingwa u maribe ongure, te ibal kobe pire gi di Yesu tenangwa, ena pirin gule ere tere te, “Kabin sire wai wen milemua,” dire God kal iru erungwa para u maribe omue. \p \v 27 Ena God kal iru eremia, ena ibal kobe inin kaanin gale yebe erangwa painamo? God manaa dungwa ta paikinamia. Tameran yalini ka iru dire manaa dime? Ibal kobe kile kaman ka wiina erungwa main pire manaa ta dikungwi, ibal kobe pire gi di Yesu tongwa main iray pire manaa dimue. \v 28 Ena inin kanere iru dibinga, “Ibal Mose kile kaman ka wiina ere tenangwa, ena God kane mile, ‘I kabin sire wai wen milinwa,’ di ibalin kobe ta tekenamua. Ta tekenamba ibal pire gi di Yesu tenangwa, ena God kane mile, ‘Ibalin kobe kabin sire wai wen milema di kaniwa,’ di tenamua.” \v 29 Ena God iwe, God Yuda ibal kobe tawle kulungwa milemo? Ta kulekimia Yuda ta milekungwa ibal para i kulungirawa. \v 30 God miriki ta milekire taran wen milemia, ena yalini ibal para kulungwa milemue. Yuda ibal pire gi di Yesu tenangwa, ena God kane mile, “Ibalin kobi kabin sire wai wen milema di kaniwa,” di tenangure, te Yuda ta milekungwa ibal ama pire gi di Yesu tenamia, ena God kane mile, “Ibalin kobi kabin sire wai wen milema di kaniwa,” di tenamue. \v 31 “Ena pire gi di Yesu tongwa main kile kaman ka yaa ime sungure u digan omua,” dirabino? Ka iru dirabinga ta paikinamia. Na ibal kobe ka dibinga i, kile kaman ka nomanin suna ka milin elin si yobingire paamue. \c 4 \s1 God mile Ebarakam kabin sire wai wen milemua, dungwa \p \v 1 Ena ka diga main iru paimia, na sanamoi gilekume Ebarakam milungwa mere, main iray tawa dirabine? \v 2 Ebarakam inin kile kaman ka wiina ere tere kal dime di ere milungwa God kanere, “I kabin sire wai wen milinwa,” di tenangwa, ena yalini inin kaanin gale yebe eramba, God mabinin mina iru kaan ta gale yebe erekinamue. \v 3 Ta erekinangwa main iwe. Ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, “God ‘Iru eralwa,’ di Ebarakam tongwa i, Ebarakam pire gi dungwa ena God kanere, ‘I kabin sire wai wen milinwa,’ di yalini tomua.” \v 4 Yal ta konagi erungure, tobe tongwa paamue. Tobe tongwa main iwe, konagi erungwa mere, aa te wai ere tongwa, taman. Konagi ere tongure pirin pai dimia, ena tobe tongwa paamue. \v 5 Ibal kobe kal digan ere taalime ere pirin paingwa God, “Pirin gule ere i teiwa,” iru dire di ibalin kobe tomue. God kal iru ere milungwa yal ta pire inin konagi nega dire ere mile pirin gule ere na tenama di pire erangwa, ta paikinamue. Paikinamba yal ta konagi iru ta erekire pire gi di God tenangure, pire gi dungwa main i God kane mile, “I kabin sire wai wen milina di iru kaniwa,” di tenamue. \v 6 Ibal ta konagi erungwa God ta kanekire ibalini pire gi dungwa main kane mile, “I kabin sire wai wen milinwa,” di tongure milemue. Ibal ta iru milungwa na sanamoi Debiti pirere, ibalini miriin paima di pire, ka iru dire bilungwa paangwa, \q1 \v 7 “Ibal kobe kal ki ere pirin paangwa God pirin gule ere tere, te kal digan ere taalime erungwa God para kire di ere tomua. Tongure ibalin kobe miriin wen paire gun yomua. \v 8 Te ibal kobe kal digan ere taalime erungwa God Singaba pirin pai tomba, pirin i para wei sima di kanemua. Kanungwa ibalin kobe miriin wen paire gun yomua.” \p \v 9 Ena Debiti ka iru dungwa main iwe. Yuda ibal gain bile erungwa ibal kobe tawle kan dimo? I kan ta dekemia. Yuda ta milungwa ibal gain bile erekungwa, ibal kobe para kan dimue. Ka iru dibinga main iwe. Ka main minin ganin goma keriga mere, kwi kerala piro. “Ebarakam pire gi dungwa God kane mile, ‘I kabin sire wai wen milinwa,’ di tomua.” \v 10 God ka iru di Ebarakam tongwa, genawna ka iru di yalini tome? Yalini kaya gain ta bile ere milim mo, ta bile erekire mileme? Gain ta bile erekire milungwa kaun, God mile yalini kabin sire wai wen milema di kanemue. \v 11 Gain ta bile erekire milungure, Ebarakam pire gi di God tongwa, God kane mile, “I kabin sire wai wen milinwa,” di tongure pare, ena God ka iru di tongwa ibal kobe pirama dire, Ebarakam gain bile eremue. Ebarakam kal iru eremia, ena Yuda ta milekungwa ibal gain ta bile erekire milungwa ibalin kobe pire gi di God tongwa, God kane mile, “I kabin sire wai wen milina di kaniwa,” di tongure ibalin kobi mile pai erebinga main i, Ebarakam komin kanin taran milemue. \v 12 Ebarakam gain ta bile erekire milungwa kaun, pire gi di God tongwa mere, Yuda ibal kobe pire gi iru direre, kol iru egilemia, ena ibalin kobi mile pai erebinga main i, Ebarakam komin kanin taran milemue. Ibalin kobi gain bile erungwa main iru pire ibalin kobe komin kanin Ebarakam ta milekemia, pire gi di God tongwa main i pire ibalin kobe komin kanin Ebarakam milemue. \s1 God aan kere ye tongwa iwe, pire gi dungwa ibal kobe inangwa \p \v 13 Ena God mile, “Gariba gul para muru dungwa i kobaan milanwa,” di Ebarakam te yalini gawlin kobe tomue. Mose kile kaman ka wiina ere tongwa main i pire, ka di yalin kobe ta tekungwi, pire gi di God tongwa, ena God kane mile, “I kabin sire wai wen milinwa,” di tongwa main i pire, ka iru di tomue. \v 14 Ibal kobe Mose kile kaman ka wiina ere tenangwa, God “Gariba teralwa,” dire aan kere ye tenangure inamo? Ta ikinamia. Inangwa ena pire gi di God tongwa i, u main nangure, te God mile, “Aan kere ye teralwa,” dungwa kuunin ta paikinamba. \v 15 Mose kile kaman ka dungwa mere, wiina ere terala dimba, ibal kobe kuunin ta erekimia, ena God pirin pai tere gain giil pire tenamue. Dimba kile kaman ka u maribe ta pekenangwa, ena pirin pai ibal kobe ta i tenamue. \p \v 16 Main para dibinga iray u maribe nangwa iwe. Ibal kobe pire gi di God tenangure, te God kenin wai ere ibal kobe tenamia, kal main i u maribe namue. God “Gariba i teralwa,” dire aan kere yere di Ebarakam gawlin kobe muru tongwa ka milin i pi nima nama dire, Mose kile kaman ka wiina ere tongwa ibal kobe, yalini ka di ibalin kobe tawle ta di tekire, pire gi di God tongwa ibal kobe, yalini ka di ibalin kobi para tomue. Ebarakam na ibal kobe para muru komin kanin milemia, ena ka di ibalin kobi para tomue. \v 17 Ebarakam main iru milungwa mere iwe. Ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, “Gariba bilin binanbile para ibalin kobe komin kanin i milana dire, kal iru ere i teiwa.” Di tongwa i Ebarakam pire gi dungwa, kirara kawen dim mo, dikime? God taran mile kalkan kobe gulungwa aa te alungure, te kaya kalkan ta kanekibinga yalini ka dungwa u maribe omia, ena ka dungwa i kirara kawen dungwa paamue. \v 18 God mile, “I gawlin kobe miriki maale sulu dinamua,” dungwa ena ka dungwa i main u maribe ta pekenama di ibal iru pirimba, God ka dungwa Ebarakam pire gi dire nomanin su su ta si pire tekemue. Ta si pire tekungwa, ena yalini gariba bilin binanbile komin kanin mere milemue. \v 19 Ebarakam yal dimanin mile me erin ibal anan kole muru aan kawn muru u maala ongwa milungure, te yalini te ebinbi Sera temine mile kaya bia yongure, te iru milungwa nomanin si pirimba, yalini pire gi di God tongwa pi nima omue. \v 20-21 Pire gi di God tongwa ta pisere erekire, te “Kal iru ere i teralwa,” dungwa nomanin su su ta sekemue. God “Kal iru ere i teralwa,” dungwa kawen kirara u maribe nama di pirere, Ebarakam deminin si God tomue. \v 22 Ebarakam kal iru ere pire gi di God tongwa, ena God kane mile, “I kabin sire wai wen milina di kaniwa,” dire di tomue. \v 23 God ka dungwa i, Ebarakam tawle nomanin si pire ka iray ta dekungwi, \v 24 “Yesu na Singaba gulere alungwa God kal iru ere yalini tomua,” dire na ibal kobe pire gi di God tobinga, ena God kane mile, “I kabin sire wai wen milinwa,” di na tere na ibal kobe para nomanin sire, pire pol sire ka iray dungwiwe. \v 25 Na ibal kobe kal digan ere taalime erebinga, ena Yesu si gulama dire, awli pi tongure, te God mile, “I kabin sire wai wen milanwa,” di na ibal kobe na tenama dire, Yesu gulere alemue. \c 5 \s1 God mile, i kabin sire wai wen milinwa, di na tongwa \p \v 1 Ena malia inin ibal kobe pire gi di Yesu tobinga, ena God mile, “I kabin sire wai wen milinwa,” di na tomue. Di na tomia, ena Singaba Yesu Kirisito kal wai ere na tongure, God te na ibal kobe bole pena gale u taran obinwe. \v 2 Inin ibal kobe pire gi di Yesu tobinga, ena God kal wai ere, te kenin wai ere na tenangwa milabina dire, Yesu iru ere na tongure, malia iru ere milebinwe. God naabilungwa bole na pi suna milabina di pirebinga, na miriin paire miinin maabinwe. \v 3 Ena iru tawle pirebinga, miinin maakibingi, pire gi di Yesu tobinga gain giil ta u maribe ongwa pire warebinga, para miinin maabinwe. Na nomanin suna pi niminin milama dire, gain giil ta u maribe omia, ena miinin maabinwe. \v 4 Inin nomanin suna pi niminin milabinga, ena God mile, “I konagi eringa paimua,” di ibalin kobe tenangwa u maribe namue. Iru u maribe nangwa, ena nomanin su su ta sikire God aa ki di na tenama di pire, pi tegi yerabinwe. \v 5 Main iru pi tegi yerabinga, gay ta gulekirabinwe. God yalini inin Kegemama Iban nusi na denan miranan suna ere na tere den miriin na tomia, ena na ibal kobe gay ta gulekirabinwe. \p \v 6 Ena na ibal kobe aa ki di inan terabinba, kuunin ta paikungwa, ena kaun wen iray God mun kal waa tobinga kobe, u wai nama dire, Kirisito pire gulemue. \v 7 Yal ta kabin sire wai wen milangwa, ibal kobe kuman kine gule yalini tenam mo? Te tekenama di pirebinwe. Te yal ta dorimil mile kal wai erangwa, ibal kobe kuman kine yalini pire gule tenamba, yal taran taran tawle iru ere tenamue. \v 8 Ibal kobe kal iru erimba, inin ibal kobe kal digan ere taalime ere milebinga, ena Kirisito kuman kine na pire gule na tomue. Gule na tongwa, ena God den miriin na ibal kobe na tongwa i maribe eremue. \v 9 Yalini gule mayan garu di na ibal kobe na tomia, ena God kane mile, “I kabin sire wai wen milinwa,” di na tongwa milebinwe. Iru ere na tomia, ena God den gule gain giil pire ibal tenangwa kaun, na kane unin si na tenangwa, giil ta pire na tekenanguray. \v 10 God kaymin paale tobinga kaun, yalini Wan nusi ere inin ibal kobe na tongure, yalini kuman kine na pire gule na tomia, ena God bole pena gale na tongure, u taran obilwe. Obilga ena malia Yesu gulere ale kwi imo mile paimia, God pire aa ki di na tenangure sigare kule u wai nabinwe. \v 11 Nabinba iru tawle ta maakima. Na ibal kobe inan Singaba Yesu Kirisito kalkan ere na tomia, ena God bole pena gale na tongure, u taran obilwe. Obilga na ibal kobe wai pire deminin si God tobinwe. \s1 Adam mile gulungwa main u maribe omba, Yesu mile pilaan paire u wai ongwa main u maribe ongwa \p \v 12 Ena ibal para sanamoi gilekume Adam goma mile kal digan ere taalime erungure pirin pai tomia, ena pirin i gariba gul u maribe ongure, ibal para gulungwa main u maribe omue. U maribe omia, ena kal digan ere taalime erungwa main i, para kirara sinaa di u bil omue. Ibal para kal digan ere taalime erungwa, ena sinaa di u bil ongure, ibal para gulungwa main paamue. \v 13 Goma wen Mose kile kaman ka u maribe ta pekungure, kal digan ere taalime erungwa gariba gul kawn kule u maribe omue. Kile kaman ka u maribe ta pekungwa iwe, ta pekungwa ena pirin ta pai tekemue. \v 14 Ta pai tekimba, Adam milungure ibal kobe mili ongwa ongwa Mose u bawa dungure, ena ibalin kobi kal digan ere taalime erere Adam kile kaman ka si keli sungwa mere, ibalin kobi iru ta sekimba, ibalin kobi gulungwa main kane milere gulemue. \p Ena, “Yal ta eme u maribe namua,” dungure Adam ere milungwa mere, yal ta i taw main iru mere ere milala di eremue. \v 15 Main iru erimba, God imore kal wai ere ibal tongwa mere, Adam kal digan ere taalime erungwa kuunin ta di bile dikirabinwe. Yal taran kal digan ere taalime erungwa, ena ibal para pirin pire gulimba, God kal wai ere ibal tere, te Yesu Kirisito yalini inin tawle imore nusi ere ibal tongwa, ena kal wai ere kenin wai ere ibal para tomue. \v 16 God kal wai ere ibal tongwa, te yal taran kal digan ere taalime erungwa kalin sui kuunin ta erekungwa, ta di bile dikirabinwe. Yal ta kal digan ere taalime erungwa, ena God pirin pai ibal kobe tomba, ibal kobe kal digan ere taalime binanbile erungwa, ena God “Imore kal wai ere i tere, i pirin pai i tekire, ‘Kabin sire wai wen milemua,’ iru di tobinwa,” di ibal tomue. \v 17 Yal ta kal digan ere taalime eremia, ena ibal kobe pirin paire ibal para wen gulemue. Gulimba Yesu Kirisito kal kirara wen ere ibal tongwa iwe, God kal wai ere kenin wai wen ere ibal tongure irere, te yalini mile, “I pirin gule ere tere kabin sire wai wen milinwa,” dire ka iru di tongure pirere, te God aa te pilaan pai tenangure, u wai pi milamue. \p \v 18 Ka dungwa iru paamia, kile kaman ka yal taran ta si keli simia, ena God mile, “Ibal para pirin paimua,” di tomue. Kal iru erungwa mere, yal ta kal wai ta kirara wen ere ibal tomia, ena God kane mile, “I pirin paangwa gule ere i tere aa te pilaan pai tere u wai pi milanwa,” di tomue. \v 19 God ka dungwa, yal ta giran mina se eremia, ena ibal binanbile kal digan ere taalime ere milemue. Ere milimba iru erungwa mere God ka dungwa yal ta wiina ere tomia, ena God mile, “I pirin pai i tekire kabin sire wai wen milinwa,” di ibal binanbile tenamue. \p \v 20 Mose kile kaman ka u maribe ongwa main iwe. Ibal kobe kal digan ere taalime erungwa sinaa di u bil nama dire, kile kaman ka u maribe omue. Sinaa di u bil omba, God kal wai ere kenin wai ere ibal tongwa main i, kirara u bil wen omue. \v 21 Omia ena kal ta u maribe ongwa piro. Goma kal digan ere taalime erungwa main i, ibal kobe pire gi di milemia, ena ibalin kobi gulemue. Gulimba malia kabin sire wai wen milungwa main pire, God kal wai ere kenin wai ere ibal tomia, ena inin ibal kobe Singaba Yesu Kirisito pire gi di tere mile pairabingal pairabinga paamue. \c 6 \s1 Yesu gulungwa na ibal kobe iru gulungwa mere milebinga \p \v 1 Ena ka dibinga main iru paamia, ena ka tawa dirabine? God kal wai ere kenin wai ere ibal te milangwal milama dire, na ibal kobe kal digan ere taalime erebinga ere milabino? \v 2 Iru ta ere milekerabingirawa. Gulungwa ibal kobe kal digan ere taalime ta erekungwa mere, na ibal kobe kwi milebinga iru mere mile kal digan ere taalime ta ere milekerabinwe. \v 3 Ena na ibal kobe nil bilere, Kirisito Yesu bole si waire u taran obinwe. Kawn kule obinga kaun i Yesu gulungwa, na ibal kobe para iru gulungwa mere milebinwe. Kal iru ere milebinga, i main ta pirekino? \v 4 Na ibal kobe nil bilebinga kaun, Yesu gulungure maul si yongwa main, na ibal kobe para iru mere ere milebinga, main paangwa iwe. Kirisito gulere alungwa God yobilaan bile kal iru ere yalini tongwa mere, na ibal iru mile sigare kule u wai pire mile pai kwi i maribe erabina dire, kal erebinga i main wen iru paimue. \s1 Yesu alungwa mere na ibal kobe ale kwi milabinga \p \v 5 Ena na ibal kobe Yesu bole si waire u taran pire gulebinga, ena yalini alungwa mere, na ibal kobe yalini bole si waire u taran pire alabinwe. \v 6 Goma kal digan ere taalime ere milebinga i, Kirisito eri pera mina gulemia, ena na ibal kobe para iru mere milebinwe. Kal digan ere taalime erebinga main kirara wei sinangure, wiina ta ere tekerabina dire, Yesu gulungwa mere gulebinwe. Main iru paangwa main i pirebinwe. \v 7 Ibal kobe kal digan ere taalime erungwa pirin paire kanin kulungwa mere milimba, Yesu bole gulungwa iwe. Kal digan ere taalime erungwa main wiina ere tekenangwa, pirin ta pai ibalin kobi ta tekenamue. \v 8 “Kirisito bole gulebinwa,” dire kawen kirara pirabinga, ena sigare kule u wai pire yalini bole pena gale milabina di pire gi dirabinwe. \v 9 Kirisito gulere alungwa, ena eme kirara wen ta gulekinangwa paamue. Gulungwa main i, yalini kwi ta si gulekinamia. \v 10 Kirisito gulungwa main iwe. Ibal kal digan ere taalime erungwa, pirin gule ere ibalin kobe terala dire, yalini gulemia. Gulungwa paamia, ena eme kwi ta gulekinamue. Alere God guun kan gariba gul para ware biinama dire, yalini kwi imo mile paimue. \v 11 Yalini iru milungwa mere iwe. I ibal kobe kal digan ere taalime eringa mun kal waa tere, te sigare kule u wai pire God guun kan gariba gul para ware biinama dire, i para main iru milungwa mere, i milala di piranwe. \p \v 12 Ena i ibal kobe gain kal piringa maangwa manaa di tenana dire, i kal digan ere taalime eringa pire nomanin suna ta pire yekio. \v 13 I ibal kobe gaynin mina kal digan ere taalime erala dire, i nomanin suna pire yekio. Nomanin suna pire yekinanba, ibal kobe gulere alere sigare kule kwi u wai pi milungwa mere, i iru mile God guman mina yere, te God ka main konagi erala dire, i nomanin suna pire yeyo. \v 14 Kal digan ere taalime eringa main i pire gi dinanga, wai ta paikinamia pisero. Kile kaman ka dungwa main i, i ibal kobe kenin ere ke milimba, God kal wai ere kenin wai ere i tongwa main, i wi yebe pire kirara niminin milungwa i, i ke milamue. \s1 Kabin sire kal wai erabina dire nil konagi ere milebinga \p \v 15 Ena main iru paimia, takal erabine? Kile kaman ka dungwa main di maribe ere na tekungure, God kal wai ere kenin wai ere na tongwa i, main di maribe ere na tomia, ena kal digan ere taalime erebinga main iray ere milabino? Ta ere milekerabingirawa. \v 16 Ka ta dirala piro. Yal ta ka dungwa i nomanin suna pire yere wiina ere tenanga, ena yalini nil konagi ibal i milanwe. Kal digan ere taalime erungwa main, i pire wiina ere tenanga, ena kirara gulanga paangure, te God ka dungwa pire wiina ere tenanga, ena God mile, “I kabin sire wai wen milinwa,” di i tenamue. \v 17 Goma kal digan ere taalime erungwa main, pire wiina ere tere main i nil konagi ibal milinba, malia ka nil si tobinga ka main milin i, nomanin suna pire yere wiina ere tenwe. Tenga ena maki ye God terabinwe. \v 18 Ena i ibal kobe kal digan ere taalime eringa, i kan kulungwa mere milinba, kal digan i, i wiina ere tekenana dire, God yobilaan bile i tomue. Tongure milere i kabin si mile kal wai erana dire, i nil konagi ere milinwe. \v 19 Ka diga i ere gule pirekinga, ena ibal nomanin si pirungwa mere di tobinwe. Goma i ibal kobe kal piril sungwa erere, te kile kaman ka i sutaw ere kal nigi dongwa erala dire, i kalin i nomanin suna pire yenwe. Kal iru eringa mere, malia i ibal kobe kabin sire wai wen mile dime di milana dire, God ka main i nomanin suna pire yeyo. \p \v 20 Kal digan ere taalime erungwa main i pire wiina ere tenga kaun, kabin sire wai wen milungwa main, pire gogo ere milinwe. \v 21 Goma kal nigi dongwa eringa malia gay gule milingi, kal nigi dongwa iray aa ki di i tomo? Aa ki di i tekungure iru eringa, ena gulungwa main kol iray i maribe ere i tomue. \v 22 Tomba kal digan ere taalime eringa i kan kulungwa mere milinba, kal digan i, i wiina ere tekenana dire, God yobilaan sirin bile i tongure milere, u God nil konagi yal enwe. Pirere milinga, ena i dime di mile dorimil milana dire, God i aa ki di tenangure, eme kamin kabe ki nere kwi mile painangal painanwe. \v 23 Ibal kobe kal digan ere taalime erungwa tobe ingwa iwe, gulungwa main u maribe pi ibal tomue. Main iru paamba, na ibal kobe Singaba Kirisito Yesu si waire u taran pire mile pairabingal pairabina dire, God kal wai imore ere na tenamue. \c 7 \s1 Na ibal kobe pire gi di Yesu tobinga ena kile kaman ka pirin pai tongwa gule ere wei sungwa \p \v 1 Ena na enan kobe, i ibal kobe kile kaman ka piringa, ena ka di i teralgire, main pire pol sinanwe. Ibal ta kwi imo mile paangwa kile kaman ka kenin ere ibalini tomba, ibalini gulangwa kaun kile kaman ka kirara ta kenin ere ka ta di tekenamue. \v 2 Ka diga main di maribe erala piro. Abal ta winbi kwi imo milungwa kaun iwe. “Abalini winbi bole si waire si dawle mile pena gale winbi tenamua,” dire kile kaman ka iru dungwa paamue. Dimba winbi gulamia, ena kile kaman ka dungwa i ka ta di tekire, abalini imore milemue. \v 3 Main iru paamia, ena winbi kwi imo milungwa kaun, abalini winbi pisere pi yal ta bole pai milangwa, ena abal i, “Yal kunibe nongwa abal milemua,” di tenamue. Dimba winbi gulangure pi yal ta bole pai milangwa, ena kile kaman ka abal i, “Yal kunibe nongwa abal milemua,” dungwa ta paikinamia, abalini abal imore milemue. \p \v 4 Ena na enan kobe, erungwa mere i ibal kobe milinga suna para iru eringiwe. Kirisito eri pera mina gulungwa gule kile kaman ka dungwa iwe. Kirisito gulungwa mere milinga, ena kile kaman ka i kan kulungwa mere, iru ta milekinwe. Yesu gulere alungwa yalini i kobaan milemue. Eri milin kulungwa mere, i milin kule ka main konagi ere God tenana dire, Kirisito i kobaan milemue. \v 5 Goma na ibal kobe inan baan ware mile inan nomanin si pirebinga mere warebinga, kile kaman ka pire gogo ere kal piril sungwa erala dire, gain kal pirungwa maamue. Maamia ena gulungwa main u maribe pi na tomue. \v 6 Dimba malia iwe, kile kaman ka pirin pai na tongwa, gule ere wei sire, te Yesu gulungwa mere milebinga, pirin i gule ere wei simue. Kile kaman ka minin ganin bilungwa mere, “Iru ero,” te “Iru ta erekio,” di na tongwa iru wiina erabinga paamba, ta erekibinwe. God Iban na denan miranan suna ongure, sigare kule God ka dungwa pire wiina ere terabinwe. \s1 Kal digan ere taalime erebinga kal gogo ere na ibal kobe tongwa \p \v 7 Ena ka dibinga i main iru paamia, ena ka tawa dirabine? “Mose kile kaman ka dungwa i ka digan dimua,” dirabino? Dirabinga ta paikinamia. Mose kile kaman ka ta pirekebina, kal digan ere taalime erungwa main pire pol ta sekebingire. Pire pol ta sekerabinba, kile kaman ka kaya pirebinga paamia, ena kal digan ere taalime erungwa main pire pol sibinwe. “Kalkan irala dinga ka dagi dikio,” dire kile kaman ka iru ta dekenangwa, ena ka dagi dungwa main pire pol ta sekerabinga paamba. \v 8 Mose kile kaman ka, kal piril sungwa main di maribe ere na tongure, ena kal ta kane daan gule irala dire, inanin siwe. Kal digan ere taalime eriga main pire, iru eriwe. Kile kaman ka ta dikinangwa, ena si keli ta sikiralgire, kal digan ere taalime erungwa main u maribe ta pekenamba. \v 9 Goma kaun ta milebinga na kile kaman ka main pire pol ta sikire, na main wai ere milebina di pirebinwe. Pirebinba Mose kile kaman ka pire pol sire pare, kal digan ere taalime erungwa main, sigare kule u kwi omia, ena gulabinga main u maribe pi na tomue. \v 10 Kile kaman ka dungwa i, gulekirabinga main i maribe ere na tenama di pirebinba, gulabinga main i maribe ere na tomue. \v 11 Kal digan ere taalime erebinga iwe. Kile kaman ka i maribe ere na tere kela kule na tere pirin pai na tomia, ena si gule na tomue. \p \v 12 Si gule na tomia, ena Mose kile kaman ka dungwa i, God ka main wai dungwa mere dungure, te kile kaman ka dungwa iwe. God ka main wai dire, te ka dime di dire, te ka wai wen di na tongwa paamue. \v 13 Ena kal main iru paimia, kile kaman ka wai wen dungwa paangwa iwe. Ka i pirin sinaa di pai na tenangwa gulabino? Main iru ta gulekirabinga paamue. Kile kaman ka pire gogo ere mile kal digan ere taalime erebinga pirin pai na tomia, kawen gulabinga paamue. Kal digan ere taalime erungwa main kane pol sirabinba dire, kal iru u maribe pi na tomue. Na tomia ena kile kaman ka main iru paangwa piro. Kal digan ere taalime erungwa main nigi wen de kanabina dire, kile kaman ka main iru dungwa paamue. \s1 Kal digan ere taalime erebinga nomanin suna u maribe pire nil konagi na tongwa \p \v 14 Mose kile kaman ka main paangwa iwe. God Iban ka i, ka kebe ere yuungwa kanebinba, na iwe. Na gariba ibal milia, gain kal piriga maangure, te singaba ta nil konagi erungwa yal ke milungwa mere, kal digan ere taalime erungwa main iru na ke milemue. \v 15 Na kal main ta erala di piriiba, ta erekire, te kal main ta nigi dongwa ta erekirala di piriiba, eriwe. Kal iru mere eriga, ena na main iru paangwa kal wai ta eria di pirekiwe. \v 16 Kal main ta erekirala di piriiba, ere miliga, ena Mose kile kaman ka, “Iru ta erekio,” dungwa na, “Ka iray wai paimua,” diga i maribe eriwe. \v 17 Eriga ena kalkan eriga i, na inan pire ta erekiiba, kal digan ere taalime erungwa main na nomanin suna pai dungwa pire eriwe. \v 18 Na gaynan kal pirega maangure, kal wai ta u maribe ta pekungure, na kal wai ta erala di piriiba, eralga kuunin ta paikinamue. \v 19 Kal wai dungwa erala di piriiba, ta erekiwe. Ta erekiiba kal nigi dongwa erala di pirekiga, kalkan i ere miliwe. \v 20 Ena na kalkan erala di ta pirekega main i, ere miliga, ena kalkan eriga i, na inan pire ta erekiiba, kal digan ere taalime erungwa main na nomanin suna pai dungwa pire eriwe. \p \v 21 Kal iru eriga ena main ta paangwa u maribe ongwa kanebinwe. Na kal wai ta erala di pirega kaun, kal nigi dongwa main gin taran na anu sungure eriwe. \v 22 God kile kaman ka di ibal tongwa, na denan miranan suna wai pire wiina ere terala di piriga paamue. \v 23 Iru di piriiba na nomanin suna main ta paangwa u maribe pi na tongwa kaniwe. Main ta paima di piriga, te main ta dibinga iray bole kaymin paale kura bilemue. Iru paangwa iray iwe. Kal digan ere taalime erungwa main na gaynan mina te nomanin suna u maribe pire nil konagi ibal na milama dire, kal iru ere na tongwa kaniwe. \v 24 Na yal digan miliga, eke, miriin pirie. Na inan kal digan ere taalime eriga kirara gulala di miligire, ibena u aa ki di na tename? \v 25 Singaba Yesu Kirisito aa ki di na tenangwa paangwa, wai pire maki ye God tobinwe. \p Main iru paimia ena na inan pire na God kile kaman ka main paangwa mere, erala di nomanin suna piriga paamba, na gaynan pirega maangure kal digan ere taalime erungwa main, na wiina iru ere tobinwe. \c 8 \s1 Pirin paangwa Kirisito gule ere na tere inin Iban na tongwa \p \v 1 Ena ibal kobe Kirisito Yesu bole pena gale u taran pi milamia, ena ibalin kobi kal digan ere taalime erungwa, God pirin gule ere tere gain giil ibalin kobi ta pire tekenangwa paamue. \v 2 Paangure kal digan ere taalime erebinga main, pirin pai na tere gulabinga paamba, God Iban yobilaan bile na tongwa main i, pirin gule ere na tere si kwi yere sigare kule Yesu Kirisito bole pena gale u taran pi si dawle milebilwe. \v 3 Ibal kobe gain kal pirungwa maangure, Mose kile kaman ka wiina ere tenamba, kuunin paikimia, ena ibalin kobe sigare kule u wai nama dire, kile kaman ka i aa ki di ibalin kobe tenangwa kuunin ta erekimue. Ta erekimba God yalini Wan nusi erungure, gariba ibal taalime bole milebinga mere, Kirisito iru yaa si ire ure yalini iru milimba, kal digan ere taalime ta erekimue. God iru erungwa, ena “Gain kal pirungwa maangure kal digan ere taalime erungwa main paikimua,” dimue. Ibal kobe kal digan ere taalime ere pirin paangwa gule ere terala dire, umue. \v 4 God kal iru erungwa main iwe, na ibal kobe goma gaynan kal pirebinga maangure kal nigi dongwa ere milebinga pisere, malia God Iban nil si na tongwa pire duulin bile ere warebinwe. Mose kile kaman ka dungwa mere, “Ibal kobe kabin sire wai wen milo,” dungure na ibalin kobe para main iru ere milama dire, God kal iru ere na tomue. \v 5 Ibal taw gain kal pirungwa maangure, kal iru duulin bile ere warungwa, ena inin pire kalkan irala dungwa main, nomanin pire ere tomba, God Iban nil si tongwa mere ibal taw pire ere warungwa, ena God Iban main paangwa erungwa pire nomanin suna yomue. \v 6 Gain kal pire nomanin suna yenanga, ena gulanga paamue. Paamba God Iban main paangwa erungwa mere, pire nomanin suna yenanga, ena sigare kule u wai pire denin miriin ura dinangure, God bole pena gale u taran pi si dawle milanga paamue. \v 7 Ibal ta gain kal pire nomanin suna yenangwa, ena ibalini kaymin paale God tere, te God kile kaman ka pire wiina ere tekire, te wiina ere tenamba, kuunin ta paikimue. \v 8 Ibal taw gain kal pirungwa maangure kal digan erungwa mere, i wiina ere tenangwa, ena God gun ye ibalin kobe tenama dire, kal ta ere God tenangwa ibalin kobe kuunin ta paikinamue. \p \v 9 Dimba gain kal pirungwa maangwa pire ere warungwa ibal, i ibal kobe iru mere ta milekingi, God Iban i den miriin suna pai milemia, ena yalini ka nil si tongwa mere, pire duulin bile ere waringiwe. Ibal ta Kirisito Iban den miriin suna ta pai milekungwa, ena ibalini Kirisito gawliman ta milekemue. \v 10 Ta milekimba kal digan ere taalime eringa, i kawen kirara gulanba, Kirisito i bole u taran pi milangwa, ena God kane mile, “I kabin sire wai wen milina di kaniwa,” di i tenangure, i nomanin si kwi yere sigare kule u wai pire milanwe. \v 11 Yesu gulere alungwa, God Iban kal iru ere tere, yalini i denin miriin suna pai milamia, ena Iban i Kirisito Yesu si kwi ye tongwa meri, ama iru ere i tere si kwi ye i tenangure alanwe. \s1 God Iban na ibal kobe kule yongure God wan abilin milebinga \p \v 12 Na enan kobe, Kirisito kal wai ere na tere tobe bil gibilin simia, ena gaynan kal pirebinga maangwa mere, kal digan erabin mo, erekirabine? Erekirabinga paamia piro. \v 13 Gaynin kal piringa maangwa mere, i duulin bile ere waranga, ena i kawen kirara gulanba, God Iban yobilaan bile i tongure, gaynin kal piringa maangwa manaa di tenanga, ena sigare kule u wai pire mile painangal painanwe. \v 14 God Iban ibal kobe awli nangure, duulin bilamia, ena ibalin kobi God wan abilin kawen milangwa paamue. \v 15 Nil konagi ibal milungwa mere milere, te kuril pire God tongwa main kwi pirana dire, na ibal kobe iru ta milekebinwe. Ta milekebinba God wan abilin milabina dire, yalini Iban denan miranan suna pai milungure na ibal kobe mile, “Abe, na Abe,” dire di God tobinwe. \v 16 Di tobingire God Iban te na ibanan para ka ta di maribe ere iru dungwa, “Na wanan abilan milinwa,” di inin ibal kobe na tomue. \v 17 Na God wan abilin milebinga, takal irabine? Yal dimanin kalkan aa te nongwa obin si wan abilin kobe tongwa mere, God kal wai ere na tere, Kirisito tenangwa mere, ere na tenamue. Na tenangwa iwe, Kirisito gain giil pirungwa mere, na ibal kobe gain giil iru mere pirabinga, ena eme Kirisito kamin mina naabile aw dungwa milungwa mere, para iru milabinga paamue. \s1 Eme na ibal kobe wai wen mile pairabinga \p \v 18 Ena maliaga na ibal kobe gain giil pirebinga, i ta maakinama di pirebinwe. Kirisito naabile aw dungwa bole God i maribe ere na tenangure kanabina, ena gain giil pirebinga, i ta maakinamue. \v 19 God wan abilin kobe i maribe erangwa kaun, God kalkan para ere yongwa kobi kanala di pire suul milemue. \v 20 God kalkan we ere yongwa kal imore u gariba nama dire, pirere ere yomue. Iru ere yomba kalkan we kobe mile, “Main wai paangwa ta u maribe namua,” dire iru pire dungwa paangwa, \v 21 “Kaun ta na u gariba ta pekere God wan abilin kobe sigare kule u wai nangwa kaun, God na kalkan kobi para si kwi ye na tenangure sigare kule u wai nabinwa,” dungwa. \v 22 Kamin kaya mili ungwa ungwa malia para God kalkan ere yongwa kobi iray para wen, abal gaan kulala dire gain giil pirungwa mere, giil iru piremue. Pirere sigare kule u wai nabina dimue. \v 23 Kalkan ere yongwa kobi gain giil pirungwa tamama. Na ibal kobe God Iban kawn kule ire denan miranan suna milimba, na ibal kobe para gain giil pire, “Eke, miriin pirie,” dibinwe. God wan abilin kirara wen na ibal kobe mua kulere si kwi ye na tenangure, sigare kule gaynan yobilagi bile yaakinama dire, kwi kane suul milebinwe. \v 24 Suul milere God kal wai ere na tenama di pirebingire, God aa te pilaan pai na tongure, u wai obinwe. Dimba kal ta kanebinga kal i, u maribe nama di pire, suul milabino? Suul ta milekerabinwe. Kal ta kanekibinga kal i, u maribe nama di pire, suul milebinwe. \v 25 Iru pire suul milabinga, ena niminin mile nai kane milabinwe. \p \v 26 Ena iru milebinga mere, God Iban iru tawle aa ki di na tekimba, inin ibal kobe niminin ta milekibinga yalini ure aa ki di na tomue. Tongwa iwe, ana di God terabinga main di terabinga pire pol ta sekebinba, nomanin si suna yongure, God Iban na pire ka di God tomue. \v 27 Na ibal kobe nomanin suna ali si pirebinga mere God pirere, te God Iban ka dungwa, God main piremue. Pirungwa iwe, God main erungwa mere, yalini ibalin kobe erama dungwa God Iban pirere, ana di God tongwa paamue. \p \v 28 Ena God kal ta erala dungwa dire ibal kobe, “Ere wo,” di gala dungure ure den miriin God tomue. God ibalin kobi dorimil mile painama di pire, kal obin dongwa te kalkan pilaan paangwa u maribe omba, morin morin kal wai wen ere tomue. \v 29 Kamin kaya wen, ibal kobe na ibalan kobe milama dire, God pirere yalini Wan milungwa mere ibalin kobe milama di pire paale suna ere imue. Ingure kebin abin milungwa Yesu yalini abin kominin milama di pire, ibalin kobi kebinbi paale suna ere imue. \v 30 Iru paale suna ere ingwa ibalin kobi, God mile, “Na duulin bilana wo,” di gala dimue. Di gala dungwa ibalin kobi, God mile, “Pirin gule ere i tere kabin sire wai wen milina di kaniwa,” di tomue. Ka iru di tongwa ibalin kobi, God mile, “Na naabile aw dungwa bole i para iru milinwa,” di tomue. \s1 God den miriin na ibal kobe tomia na piserekinangwa \p \v 31 Ena God iru ere na tomia, ka tawa dirabine? God u na kulangure, bole yegire ibal kaymin paale na tenamba, kuunin ta erekinamue. \v 32 God inin Wan gulere, inin ibal kobe kal digan ere taalime erebinga pirin gule ere na tenama dire, kirara nusi ere na tomue. Iru ere na tomia, ena kal para muru imore na tenangwa paamue. \v 33 God na ibal kobe paale suna ere na ingwa, na digan milebinba, ibena ka di mere si na tename? God na ta tekenangwi, yalini inin mile, “Pirin gule ere i tere kabin sire wai wen milinwa,” di na tenamue. \v 34 “I pirin paimia, gain giil piranwa,” dire ibena ka iru di na tename? Kirisito Yesu ka iru di na tekenangwi, yalini gulimba, God aa tongure kwi alere God guman kol milemue. Milere aa ki di na ibal kobe tenama dire, kaanan pire ana di God tomue. \v 35 Kirisito den miriin na tongwa si waire si dawle milebinga ibal kobe ure a piraa si na tenamo? Taalime ta u maribe pi na tenangwa mo, gain giil ta pirabinga mo, gain ka si na tenangwa mo, kenan gule milabinga mo, kalkan aa te nekerabinga mo, ka kol ere na tenangwa mo, si gule na tenangwa mo, kalkan main iru ere na tenangwa, ena na ibal kobe Kirisito bole si dawle milebingire, a piraa ta si na tenangwa kuunin ta paikimue. \v 36 Ka main minin ganin suna ibal kobe ka iru di God tere iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Na ibal kobe i milinga pire gawliman kobe milebina, ena ibal taw nigi de pire na tere girungwa taangwa para na si gulama dimue. Na si gulama dungwa main iwe, ibal kobe bolima siipe siipe awli pire gogo si gulungwa mere, iru mere na si gulama dimua.” \m \v 37 Kal iru ere na tomba, Kirisito den miriin na tere aa ki di na tomia, ena yobilaan bile milebingire, a piraa si ta na tekungwa paamue. \v 38-39 Gulabinga mo, kwi milabinga mo, te angel kobe kalkan ere na tenangwa mo, sia kalkan ere na tenangwa mo, te malia kalkan i maribe ere na tongwa mo, eme kalkan i maribe ere na tenangwa mo, te kamin mina kalkan i maribe ere na tenangwa mo, gariba gul kalkan i maribe ere na tenangwa mo, te kalkan para muru ere yongwa kobi God yalini Wan na ibal kobe Singaba, Kirisito Yesu kal ere na tongwa pire den miriin na tongure, si waire si dawle milebina, ena a piraa si na tenangwa kuunin painamo? I ta paikima di pirebinwe. \c 9 \s1 Pol Isirel ibal pire miriin giil sungwa \p \v 1 Ena na Kirisito gawliman miliga ka di i teralga, i kakiibi ta di i tekeralwe. Na nomanin suna God Iban ka di na tongure, na kakiibi wen ta dekebina di piriwe. \v 2 Na Isirel ibal kobe pire tere miranan giil wen sirere, na nomanin ku ku maamue. \v 3 Na ibalan kobe, Isirel ibal kobe na enan kobe milungwa ibalin kobi God guman kane ire u taran nama dire, na iru pirala di pirega paangwa, “God na pisere Kirisito bole si dawle milebilga yalini a piraa si na terala dungwa paamua.” \v 4 Isirel ibal kobe God paale suna ere ingure milere, te God wan abilin kobe milama dire, mua kulungure milere, te God naabile aw dungwa mere kirara i maribe ere tongure kane milere, te God bole pena gale u taran nama dire, ka wai di pena gale di ibalin kobe tongure milere, te Mose kile kaman ka di tongure pire milere, te ka main ogu ala konagi erungwa mere main paangwa God di maribe ere tongure milere, te God “Kalkan aa te wai ere i teralwa,” dire aan kere yere di ibalin kobe tongure milere, \v 5 te ibalin kobe sanamoi gilekume kobe Ebarakam te Aisaka te Yakobo yalin kobe si aine aine mili ungwa ungwa milere, te God yobilaan bile tongwa yal Kirisito gaan mile u maribe omue. U maribe ongwa yal iwe, yalini God milere kalkan para muru kenin ere ke milungwa deminin si yalini te milabingal milabina di pirebinwe. I kawen. \s1 God ibal kule yerala dire paale suna ere ingwa \p \v 6 Goma God, “Aa te wai ere i teralwa,” dire aan kere yere di Ebarakam tongwa u maribe ta pekungwa mere, main iru paangwa ta dekebingi. Isirel ibal kobe para muru, God paale suna ere ingwa ibal kobe ta milekemue. \v 7 Te sanamoi gilekume Ebarakam gaan para maale sulu dire mili ungwa, ibalin kobi tawle God wan abilin ta milekemue. Ta milekungwa main iwe, God ka iru di Ebarakam tongwa, “Aisaka gaan kule yenangure, maale sulu dinangwa, ibalin kobe tawle i wan abilin kobe milamua.” \v 8 Ka dungwa i, main iru paangwa. Ebarakam gaan maale sulu dungwa kobi muru, God wan abilin ta milekemue. Ta milekimba God “Aa te wai ere i teralwa,” dire aan kere yongure, ibal kobe pire gi di tomia, ena ibalin kobe Ebarakam wan abilin kirara wen milema di God iru kanemue. \v 9 God aan kere yongwa ka iru dungwa paangwa, “Me erin ta wei sinangure, na kwi u bawa dirabinga, Sera wan ta kule nenamua.” \p \v 10 Ena ka iru tawle ta maakima. Na sanamoi gilekume Aisaka ebinbi Erebeka ingure, abalin wan sutan pual gaan kule nomue. \v 11-12 Gaan ole kule mena erekungwa kaun, gaan sui kal digan ta erekimba, God inin ibal paale suna ere irala di nomanin si pirungwa mere, u maribe nama dire, yalini aan kere yere ka iru di abalini tongwa, “I wanin sutan kule nenamba, wanin kominin Iso nil konagi ere wanin emin Yakobo tenamua.” Kal iru eremia, ena ibal konagi wai erungwa pire God ibal kobe paale suna ere ta ikungure, yalini ibal kobe, “Na duulan bilana wo,” gala dirala di pirungwa mere, paale suna ere imue. \v 13 Main iru paamia ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, “Na Yakobo gun ye tobinba, Iso kane gogo ere tobinwa.” \p \v 14 Ena main iru paamia, ena tawa dirabine? “God main pire erungwa paikimua,” dirabino? Iru ta dekerabina. \v 15 Ta dekerabinga main iwe. Goma yalini ka iru di Mose tongwa, “Ibal kobe piranin pai terabina di pirabingi, ibalin kobi piranin pai terabinwa. Te ibal kobe miriin pire terabina di pirabingi, ibalin kobi pire terabinwa.” \v 16 Ka iru dungure ena ibal taw kobe mile, God miriin pire na tenama di pirangure, ibalin kobi gogo miriin pire ere tenamo? Ta ere tekenangwi. Te ibal taw kobe mile, ka main konagi eriga God miriin pire na tenama di pirangure, ibalin kobi gogo miriin pire ere tenamo? Kal iru ta ere tekenangwi. God inin piranin pai terala di pirungwa mere, tenangwa paamue. \v 17 Ena God ka di Isipi yal bil Pero tongwa mere, ka minin ganin iru bilungwa paangwa, “I kenin ere ke milinga na yobilanan bilegire, i maribe ere, te na guunan kanan gariba gul para ware kuunin biinama dire, na yal bil konagi ere i tobinwa.” \v 18 Iru dungwa paamia, ena God piranin pai ibal taw terala di pirangwa, pire ibalin kobe tenamue. Te ibal taw du dire kule si warama di God pirungwa mere, waramue. \s1 God den gule ibal tongwa main te piranin pai tongwa main dungwa \p \v 19 Ena na ka iru dibingai, i ka maan di kole ere iru sirin bile na tenanga, “I ka dinga paangure, te God kalkan erala di pirungwa ibal kobe koban si tenangwa ta paikinamia, ena ibal kobe kalkan erungwa mere, God pirin pai tenangwa kuunin paimo?” \v 20 Ka iru dinanba i gariba ibal imore milinga, ka maan di kole ere iru di God tenanga painamo? Ere yongwa kalkan kobe mile, “Na milebinga mere, tameran i iru ere yene?” di kalkan ere yongwa yal tenangwa kuunin painamo? Ta paikinamia. \v 21 Ena gariba woore aa dagi sungwa yal iwe. Yalini gariba woore inin pire kal ta erala di pirungwa mere, ere yenangwa, ta paikinamo? Para painamia. Gariba taw woore kal sutan erala di pire mugu ta wai ere yere, te mugu ta digan ere yenangwa painamue. \p \v 22 Iru erungwa mere, God para kal main iru ere milemue. Milere kal ki ere milungwa ibal den gule ibalin kobe terala dire, yobilaan bile ibalin kobe sinangwa paamba, yalini den miriin suna ura dire kane unin si milimba. \v 23 Yalini kane unin si milungwa main iwe. God piranin pai tongwa ibal yalini naabile aw dungwa mere bole milama dire, konagi main iru ere milemue. Ibalin kobe iru mere milama dire, goma paale suna ere imue. \v 24 Te God piranin pai tongwa ibal kobe iwe. Yalini “Na duulan bilana wo,” di gala dire di na ibal kobe na tongwa milebinwe. Te na Yuda ibal kobe tawle gala ta dikire, Yuda milekungwa ibal para gala di tomue. \v 25 Main iru paingure, ena ka kebe yal Kosia iru dire bilungwa paangwa, \q1 “God iru dungwa, ‘Ibal kobe goma na ibalan kobe ta milekimba, malia na ibalan kobe milinwa, dire ka di teiwa. Te gariba bilin ta ibal kobe goma na denan miranan ta tekiiba, malia denan miranan i teiwa, di teralwa. \v 26 Ibalin kobi baan ta milungure, ibal taw kobe mile, God ibalin kobe ta milekinwa, di ibalin kobi tomba, dungwa ai iray ibal taw kobe mile, God kwi imo milungure i yalini wan abilin kobe milinwa, di ibalin kobi tenamua.’” \m \v 27 Ena ka kebe yal Aisaya Isirel ibal kobe milungwa pire iru dungwa, “Pirin nil makalua wanin mege mege binanwenbile dungwa mere, Isirel ibal kobe iru mere milamba, God ibalin kobi tawle aa te pilaan pai tenangure, u wai namua. \v 28 Nangure God Singaba, ‘Gariba gul si wei siralwa,’ dire aan kere yere yalini gin taran ure ka dungwa mere eramua.” \v 29 Te kal iru erangwa ka iwe, Aisaya goma wen ka iru dire bile paalungwa, “Ena angel te kamin ibal God Yobilaan Kobaan mile na gariba ibal kobe maale sulu dinama dire, gaan taw nusi na tekenangwa, ena Sodom te Gomora ogu ain si wei sungwa mere si wei si na tenamba.” \s1 Isirel ibal inan konagi erabinga kabin sire wai wen milabina di pirimba \p \v 30 Ena ka dibinga main i, tawa dirabinga painame? Yuda milekungwa ibal kobe mile, “God ‘Kabin sire wai wen milinwa,’ di ibalin kobe na tenama di pirekimba, ibalin kobe pire gi di Yesu tomia, ena God mile, ‘I kabin sire wai wen milinwa,’ di tomua.” \v 31 Di tomba Isirel ibal kobe mile, “I kabin sire wai wen milinwa,” dire God ka iru di ibalin kobe tenama di pire, kile kaman ka ta wiina ere tenangwa, kol ta waa duumba, ta kanekimue. \v 32 Ta kanekungwa i, tameran main iru ta kanekime? Isirel ibal kobe na inan konagi wai erebinga, kabin sire wai wen milebina di pirimba, “Yesu kal ere, wai ere na tomua,” dire pire gi ta dikire, kol ta kanekimue. Yesu milungwa kanekire omba, pire pi wabe sungure, kol gawl simue. \v 33 Sungwa main iwe. Ka main minin ganin suna God ka iru dungure, dire bilungwa paangwa, \q1 “I ibal kobe piro. Sayon ogu ain yal ta awli pi yobingire, ibal pi wabe sungwa kobile dungwa mere milemua. Milemia ibal taw wabe sinangure, kol gawl sinamua. Gawl sinamba ibal taw pire gi di yal iray tenangwa, ena ibalin kobi wabe sikire, gay ta gule pirekenamua.” \c 10 \s1 I kabin sire wai wen milinwa, dire God iru dungwa main Isirel ibal ta kanekungwa \p \v 1 Ena na enan kobe, God Isirel ibal kobe aa te pilaan pai tongure sigare kule u wai nama dire, na oisa tere ana di God te miliwe. \v 2 God ka dungwa ibalin kobi wiina ere terabina di pirimba, main kirara kawen dungwa mere, pirekun erekungwa kaniwe. \v 3 God mile, “I kabin sire wai wen milinwa,” di ibal tongwa main i, pire pol sikire, kol i duulin bile ta erekinamba, inin kabin sire wai wen milabina di pirungwa mere, pire ere waremue. \v 4 Ibal kobe mile, “Kile kaman ka pire wiina ere terabinga, kabin sire wai wen milabinwa,” di pirimba, Kirisito ure main paangwa i kirara wei simue. Wei sungwa main iwe, ibal kobe pire gi di Kirisito tenamia, ena God mile, “I pirin gule ere tegire, wai wen milanwa,” di tenamue. \s1 Ibal para wen sigare kule u wai nama di God iru pire dungwa \p \v 5 Ibal kobe Mose kile kaman ka pire wiina ere tere kabin sire wai wen milabina di pirungwa pire Mose goma wen iru dire bilungwa paangwa, “Ibal kobe kile kaman ka para wen pire wiina ere tenangwa, ena ibalin kobe ka i dungwa mere, mile pai eramua.” \v 6 Ka iru dimba ibal kobe pire gi di Kirisito tongwa, God mile, “I pirin gule ere tegire, kabin sire wai wen milina di kaniwa,” dungure ka main, main iru paangwa piro. Kirisito aa ki di na tenama di pire, ibena ere kamin mina pire yalini awli ime uname? Ka main, main iru ta dikinamue. \v 7 Te Kirisito gulungwa gul mile, kwi awli unama dire, ibena pi awli abila uname? Ka iru dinangwa, yal i ka main pire gi dungwa ibal ta milekemue. \v 8 Ka main paangwa mere iru dungwa, “God ka main i gumanin mina yere nomanin suna si piringirawa.” Ka main pire gi dungwa ka pore na ibal kobe kere di maribe ere i tobinga iru, \v 9 “Yesu milungwa main iwe. ‘Yalini Singaba milemua,’ dire te ‘Yalini gulere alungure, God kal iru ere yalini tomua,’ dire pire gi iru dinanga, ena God aa te pilaan pai i tenangure sigare kule u wai pire milanwa.” \v 10 Kal iru erungwa mere, main u maribe ongwa iwe. Na ibal kobe Yesu nomanin suna pire tere pire gi dibinga, ena kal digan ere taalime erebinga God pirin gule ere tere, “I kabin sire wai wen milinwa,” di na tomue. Te na ibal kobe, “Yesu ka main pire gi dibinwa,” kirara di gawa dibinga, ena God aa te pilaan pai na tongure, sigare kule u wai obinwe. \v 11 Main iru mere milebinga, ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, “Ibal kobe pire gi dinangwa, ena ibalin kobi gay ta gulekinamua.” \v 12 Yuda ibal kobe te Yuda milekungwa ibal kobe ibal ta ta, ta milekire, ibal ke kuunin muru mili omue. Gariba ibal para Singaba taran wen milere, te ibal kobe, “Na aa ki do,” di yalini tenangure, aa te wai ere aa ki di tenamue. \v 13 Aa ki di tenangwa iwe. Ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, “Ibal ta ‘Na aa ki do,’ dire sirin bile Singaba tenangwa, ena God aa ki di tenangure, sigare kule u wai nangwa paamua.” \p \v 14 Ena ka iru dimba, ibal ta pire gi di Yesu tekenangwa, tamintan gala dire sirin bile tename? Te Yesu ka main kiraan ta pirekenangwa, tamintan pire gi di yalini tename? Te ka main kere di ibalin kobi ta tekenangwa, tamintan ka main i kiraan pirame? \v 15 Te God ka kebe yal nusi kole kole erekinangwa, tamintan ka main, main paangwa kere di ibal tename? Ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, “Ibal kobe ure Yesu ka main kere di ibal tongwa, wai go pire gun yobinwa.” \s1 Isirel ibal para Yesu ka main pire wiina ere tekungwa \p \v 16 Dimba ibal para Yesu ka main pire wiina ere tekungure, ena ka kebe yal Aisaya ka iru dire bilungwa paangwa, “God Singabo, ka main kere di ibal tega ibal tawliga pire gi dimua.” \v 17 Dibinga iru paamia, ena goma ka main pire pol sire pare, eme pire gi di tobinwe. Te ibal kobe goma Kirisito ka main kere di tongwa, ena ka main dungwa mere si aine pirebinwe. \p \v 18 Dimba na inan nomanin si piriga paangwa, ibalin kobe ka main iru wen ta pirekemo? Piriga paamba, ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “God nil konagi ibal ka dungwa gariba ulin kole kole para sidina dire ware kuunin biimua.” \m Iru paangwa ena ibalin kobi ka main i piremue. \v 19 Te ka ta kwi sirin bile tere diga, Isirel ibal kobe ka main i pire pol ta sekemo? Para pire pol sungure, te Mose goma ka iru dire bilungwa paangwa, \q1 “God iru dungwa, ‘Yuda ta milekungwa ibal aa ki di teralgire, i Isirel ibal kobe kanere san balanwa. Te Yuda ta milekungwa ibal pire pol ta sekimba, aa ki di teralgire, pire pol sinamua. Sinangwa i kanere den gule ibalin kobi tenanwa.’” \m \v 20 Iru dungure Aisaya Yuda ta milekungwa ibal pire, ka niminin mile dire iru dire bilungwa paangwa, \q1 “God iru dungwa, ‘Ibal kobe na main paangwa mere pirala pirekimba, i maribe erigire ibalin kobe kanemua. Te ibal kobe na guunan kanan pirala pirekimba, di maribe erigire piremua.’” \m \v 21 Iru dimba Isirel ibal kobe milungwa mere pire, God ka iru dungwa, “Isirel ibal kobe nomanin si kiruul sinama dire, na anan kule manaa taan dire ka di te miliiba, ibalin kobi pire wiina ere tekire, kule si ware milemua.” \c 11 \s1 God Isirel ibal taw piranin pai tongwa \p \v 1 Ena kal iru erungwa iwe. God Isirel ibal kobe kanere nigi de pire tere mun kal waa tomo? Ta tekungwa na miliga iwe. Bensamin gawliman kobe na kule yongure, te Ebarakam na sanamoi gilekume milungure, te na inan na Isirel ibal milebingiwe. \v 2 God mile yalini ibalin kobi goma wen paale suna ere ingwa, mun kal waa tere ta pisere erekimue. Ka main minin ganin suna baan ta Ilaya Isirel milungwa mere pire, ka kol ere tere iru dungwa, \v 3 “God Singabo, Isirel ibal kobe i ka kebe yal kobe si gulere, te kabe si gale i tongwa bol, ibalin kobe si suulere, te na ka kebe yal taranta miliiba, ibalin kobi na waa duure na si gulabina dungwa paamua.” \v 4 Yalini ka iru dimba, God ka maan dire di kole ere tongwa iwe. God ka iru di tongwa, “Ibal kobe binanbile, sewen tausen, milere sia bil ta kaan Baal ana dire deminin ta si tekungwa, ena ibalin kobi na ibalan muru milama dire, na paale suna ere ibinwa.” \v 5 Kal iru erungwa mere malia para iru erungwa iwe, God piranin pai ibal tere paale suna ere ingwa ibal tawlita milemue. \v 6 Yalini paale suna ere ingwa main iwe. Ibal aa te wai konagi erungwa, yalini paale suna ere ta ikungure, yalini piranin pai ibal tongwa main pire, paale suna ere imue. Konagi erungwa main pire, paale suna ere inamba, piranin pai tongwa main u maribe ta pekenamue. \p \v 7 Ena ka iru dungwa paamia, ta main u maribe nangwa kanabine? Isirel ibal para wen main ta paangwa kol duulin bilala di pirimba, kol i ta kanekimue. God ibal tawle paale suna ere ingwa, ibalin kobe kol i kanungure, te ibal imo milungwa God ka main ta kanekinama dire, omilin si pere di tongure ta kanekimue. \v 8 Kanekungwa iwe. Ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Ibalin kobe omilin maale du dungwa mere milere, te main ta kanekinangwa, omilin iru kulere, te main ta pirekenangwa, kiraan iru kulere, te iru milama dire, God kal iru ere tongure, mili ungwa ungwa malia para imo iru mile paamua.” \m \v 9 Te Debiti para iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Isirel ibal kobe komina bil nere na para wai milebina di pirimba komina bil nongwa i kabe te kauba aal kule pire sungwa mere sinangure, kal nigi dongwa u maribe pire maan sire gain giil pirangwa paama di piriwa. \v 10 Te kal main ta kanekinama dire omilin si pere di tenangure milere, te taalime main main u maribe nangure aw si ware milangwal milama di piriwa.” \s1 God Yuda ta milekungwa ibal aa ki di tongure u wai ongwa \p \v 11 Ena main iru erungwa iwe. Yuda ibal kobe wabe sungure kol gawl sungwa, ena kwi ta ale milekenamo? Ale milamia. Ibalin kobi kal digan i eremia, ena God Yuda ta milekungwa ibal aa te pilaan pai tongure sigare kule u wai omue. Ongure Yuda ibal kanere nigi de pire san balemue. \v 12 Ena Yuda ibal kal digan i eremia, ena God aa te wai ere gariba ibal para tomue. Te ibalin kobe kirara u main omia, ena God aa te wai ere Yuda ta milekungwa ibal tomue. Aa te wai ere tongwa main wai paamba, Yuda ibal God ka main para muru pire wiina ere tenangwa, kirara wai wen painamue. \p \v 13 Ena malia i Yuda milekinga ibal ka ta pirana dire, ka iru di i teiwe. Na ka main konagi erama dire, God na nusi i milinga suna erungwa, ena konagi eriga gun yere eriwe. \v 14 Eriga main iwe, na inan gawlimanan Isirel ibal kobe pirere, san bale nomanin suna si kiruul sire sigare kule u wai nama dire, eriwe. \v 15 Ena God ibalin kobe mun kal waa tomia, gariba gul imo milungwa ibal kobe guman kane ire na bole u taran nabila dire, God iru dungwa paamue. Main iru paamba, eme ibalin kobe pi God kenin ere ke milungwa suna nangwa iwe. Ibal kobe gulere sigare kule kwi alungwa mere, pi milamue. \p \v 16 Ibal kobe palua nuure galungwa taw kawn kule God tomia, ena birete i para muru kobaan, God milemue. Eri dulanin ta God tomia, ena eri yaan para muru kobaan, God milemue. \v 17 Milungwa mere iwe. Yuda ibal kobe eri ta kaan Olibi yaan dungwa mere milungure, te Yuda ta milekungwa ibal kobe eri iru dimin gul maa dungwa yaan dungwa mere milemue. Iru mere milungwa, ena Olibi eri malge kulungwa yaan taw aa bege dire piserere, te Olibi eri dimin gul maa dungwa yaan taw bege dire yuure, Olibi eri malge kulungwa yaan baa de erungwa ali, kwi si begile di yere kan daangure, sigare kule wai bilemue. Bilungure i Yuda ta milekinga ibal eri niriin nongwa mere, Yuda ibal kobe main wai paangwa mere i nenwe. \v 18 Dimba i Yuda ta milekinga ibal kobe mile Olibi eri malge kulungwa yaan dungwa mere milungwa, “Na ibalin kobi yaa ime siwa,” ta di pirekio. I ka iru dirala di piranga, ena main ta paangwa iru piro. Eri yaan niriin kule dulanin ta tekimba, dulanin niriin kule te yebe erungure, eri yaan nongwa paamue. \p \v 19 Dimba i ka iru dinanga paangwa, “I kawen kirara dinba, na ain ta milama dire, God Olibi malge kulungwa yaan taw aa bege dire piseremua.” \v 20 I ka iru dinangi, kawen dinanba, ibalin kobe pire gi di God ta tekemia, ena kirara aa bege dire piseremue. Piserimba i ibal kobe ka main pire gi di milina, ena i ain iray mama wen milinwe. Iru milinba, i kule sire miinin maakio. I kanekun ere milo. \v 21 Eri Olibi malge yaan dungwa mere, Yuda ibal iru milungwa God kane unin ta si milekire, aa bege dire piseremia, ena main paangwa mere iwe. I pire gi di milekenanga, para kawen i piserangwiwe. \v 22 God piranin pai ibal tongwa, te ka kol ere giil pire ibal tongwa main sui i kanino? Ibal kobe kal digan ere taalime erungwa ka kol ere giil pire tenamba, yalini piranin wen pai i tenamue. Pire gi niminin mile di te milanga piranin pai i tenamba, i iru ta milekenanga, ena eri yaan aa bege dire piserungwa mere kal iru ere i tenamue. \v 23 Yuda ibal nomanin si kiruul sire kwi pire gi di God tenangwa, ena ibalin kobe kwi ere ain namue. Eri yaan si begile di yere kan daanangwa, God erangwa kawen kuunin paimue. \v 24 I Yuda ta milekinga ibal Olibi eri dimin gul maare yaan dungwa mere, i iru milingire, God yaan aa bege dire Olibi eri malge kulungwa si begile di yere kan daangure, sigare kule kwi u wai enwe. Kal main iru erungwa paamba, God Olibi eri malge kulungwa goma yaan aa bege dungwa kwi pi ain si begile di yere kan daanangwa, sigare kule kwi u wai wen namue. \s1 God ibal para wen piranin pai tongwa \p \v 25 Na enan kobe, God kalin dungwa goma aal kule dungwa paamba, malia di maribe erungwa ka iwe. Malia i ibal kobe mile, “Na nomanin paangwa main kaniwa,” dire inin kaanin gale yebe erekinana dire, ka di i terala piro. Yuda ibal taw girin di mile pire gi di Yesu ta tekire, mili nangwa nangwa, God Yuda ta milekungwa ibal paale suna ere ingwa para muru, u God ibalin kobe nangwa, ena kaun i Yuda ibal girin di milungwa main i pisere, sigare kule u wai pire milamue. \v 26 U wai pire milangwa main iwe. Ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Aa te pilaan pai tongwa yal, Sayon gariba gul u maribe namua. Nangure Yakobo gawlima kobe kal ki erungwa pirin paangwa God pirin gule ere tenangure, sigare kule kal ki erungwa i kwi ta erekinamua. \v 27 Yuda ibal kal digan ere taalime erungwa pirin paangwa i, gule ere terabinga kaun na goma anan kere yere, ‘U taran nabilwa,’ diga mere, u maribe namua.” \m \v 28 Yuda ibal kobe Yesu guun kan pirekire mun kal waa tomia, ena God kaymin paale ibalin kobe tomue. Tongwa main iwe. God aa ki di i Yuda ta milekinga ibal terala dire, kaymin paale tomue. Tomba goma God Yuda ibal para paale suna ere ingwa, te Yuda ibal sanamoi gilekume aan kere yere di tongwa pire, den miriin Yuda ibal kobe tomue. \v 29 Iru erungwa main iru paangwa, God mile, “Aa te wai ere teralwa,” dungwa eramue. Erere te, “Ibal ta paale suna ere ibinwa,” dungwa mere eramue. God iru erungwa nomanin si kiruul ta sekimia, ena kirara iru ere milemue. \v 30 God ka dungwa, i Yuda ta milekinga ibal goma pire wiina ta erekinba, malia God ka dungwa Yuda ibal pire wiina te erekungwa, ena God piranin pai i ibalin kobe tongure milinwe. \v 31 Malia Yuda ibal God ka dungwa pire wiina ta ere tekemia, ena yalini piranin pai i tomue. Tongwa mere God Yuda ibal ereko piranin iru pai tenamue. \v 32 Ibal para wen ka main pire wiina ere tekenama dire, God “I konagi iru paimua,” dimue. Kal iru erungwa main paangwa iwe, God piranin pai ibal para tongwa, i maribe erabina di pire eremue. \s1 Na ibal para deminin si God terabingal terabinga \p \v 33 Ayo, ena God aa te wai ere ibal tere, te nomanin paangwa erere, te kalkan para main pire pol sungwa iwe. Kalkan iru erungwa kirara kawen eme goma imu dire ere milemue. Yalini nomanin si pirungwa mere, ibena main i kane pol sime? Kane pol ta sikimue. Te yalini kalkan erungwa main i, ibena pire pol sime? Pire pol ta sikimue. \v 34 Ka dungwa i, ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “God Singaba nomanin si pirungwa mere, ibena para pirame? Ibena kile kaman ka di yalini tename? \v 35 Ibena kal ta God tegire, pirin pai na tenama di pire tome? Iru ta ere yalini tekemua.” \m \v 36 Iru erungwa iwe. God kalkan para muru ere yere kenin ere ke milungure, te ibal kobe mile, “I kalkan para muru kobaan milinwa,” di tomue. Iru ere milemia, ena na ibal kobe deminin si yalini te milabingal milabinwe. I kawen. \c 12 \s1 Na ibal para nomanin te gaynan te yobilanan para God terabinga paangwa \p \v 1 Ena na enan kobe, ka dibinga iru paamia, ena na i kiranin aa tere iru di teralga, God kirara piranin pai tongwa i kanina, ena i nomanin te gaynin te yobilagi para muru God to. God konagi ere tenana dire, te yalini wai pire i tenama dire, i iru ere to. Tenanga main paangwa iwe, ana dire deminin si God tongwa main i, kirara kawen dungwa main paamue. \v 2 Gariba ibal inin main paangwa kal erungwa mere, ta ere milekio. I kal digan eringa kwi nomanin suna si kiruul sire u ibal wai ta nala di piringire, “I iru ere na to,” di God to. Ka di tenanga, ena God kalkan ere i terala dinangwa mere piranwe. Kalkan ere i tenangwa kal wai erere, te eranga, yalini kawen gun ye i terere, te kirara kawen dungwa paamue. \s1 God aa te wai ere ibal inin inin tongure kal main main erungwa ere milangwa paangwa \p \v 3 Ena God piranin paire aa te wai ere na tomia, ka ta di i ibal para terala piro. I guunin kanin kawen ware biinangwa, i inin maa kora kule milia di pirekio. “God aa ki di na tongure, ka main konagi eriga paangwi, na inan eriga ta paikimua,” dire i iru milanga mere, nomanin suna si piro. \v 4 Na miin te gaynan te yobilanan taranta dimba, miin gain ta ta te yobilagi ta ta binanbile dimue. Binanbile dimba inin inin konagi erungwa paamue. \v 5 Iru paangwa mere, na ka main ibal binanbile milebinba, Kirisito te na ibal kobe para bole pena gale u taran obilwe. Miin gain ta ta te yobilagi ta ta binanbile imu dire u taran pire dungwa mere, Kirisito te na ibal kobe para iru u taran pire milebilwe. \v 6 God aa te wai ere inin ibal kobe inin inin tongwa mere, kal main main inin inin erebinga ere milabinwe. God ibal taw yobilaan bile tongure, ka main kere di maribe erungwa main kanabina, ena ka main kawen pire gi dungwa mere di maribe erabino. \v 7 God ibal taw aa ki di tongure, aa te wai konagi ere ibal kobe tongwa mere kanabina, ena aa te wai ere terabino. God ibal taw yobilaan bile tongure, ka main nil si ibal kobe tongwa main pirabina, ena ka nil si terabino. \v 8 God ibal taw main ta di maribe ere tongure, yobilaan bile ibal tongwa main kanabina, ena konagi iru kawen ere milabino. Ibal ta kalkan aa te nongwa, obin si ibal kobe tenangwa, ena tenangwa ibalini taw te kora kule tenamio. Ibal ta ka main ibal kenin ere konagi ere milangwa, ena ibalini konagi nega dire eramio. Ibal ta miriin pire aa ki di ibal tenangwa, ena tenangwa ibalini wai pire aa ki di tenamio. \s1 Den miriin ibal tenangwa main dungwa \p \v 9 Ena i denin miriin ibal tenga, kirara niminin mile te milo. Kal ki erungwa main i den ki ye to. Main wai dungwa aa gi di pire ware milo. \v 10 I denin miriin enan kobe tenga mere, iru ama te milo. Kaan aa te yebe ere gale deminin si tongwa main iwe, i kawn kule goma ibal taw kaan aa te yebe ere gale to. \v 11 Ka main konagi eringa, sin nege erekire kirara nega di ero. Den miriin si aregan erangure, Yesu Singaba nil konagi ere to. \v 12 God “Kal wai i teralwa,” dire aan kere yongwa pi tegi yere miriin paire gun yeyo. Gain giil pire taalime erangwa main main u maribe nangwa, pire unin si mile nigi di pirekire, ana di God te milangal milo. \v 13 God ibalin kobe kal ta aa te nekungwa, i ibalin kobi aa ki di to. Ibayal taw unangwa, i aa te wai ere bole pena galo. \p \v 14 Ena ibal kobe gain giil pire i tenangwa, ena God kwi kal wai ere ibalin kobi tenama dire, ka sirin bile God to. Owa ka diga mere, gi di ero, gain ka si tekio. \v 15 Ibal ta miriin pai milangwa, i ibalini para miriin paire milo. Te ibal ta kay mi milangwa, i ibalini para kay mi te milo. \v 16 I kal ta nerala di piringa meri, ibal kobe para iru nenama di piro. I guunin kanin ware biinama di pirekio. Ibal kaanin ta paikungwa milungure, i ibalin kobe bole pena gale milo. Na nomanin paama di pirekio. \p \v 17 Ibal ta kal ki ere i ibal kobe tenangwa, ena maan iru ta kwi ere tekio. Ibal para mile, “Kal i main wai paimua,” dungure, i kal iru kwi erala di piro. \v 18 I ibal kobe para den miriin yaa ime sire wai mile pairala dire, i ibal kobe inin inin main wai paangwa para muru ero. \v 19 Na ye nego, yal ta kal ki ere i tenangwa, i maan ta ere kole erekio. Ta ere kole erekinanga main iwe, God ibal maan sinangure, ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, “God Singaba ka iru dungwa, ‘Pirin paangwa na maan ere kole eralwa.’” \v 20 I main iru eranga pisero. I kaymin ibal kenan gule milangwa, ena i aa ki di ibalin kobe tere komina to. Te ibalin kobi nil gulangwa, ena nil kule to. I kal iru ere tenanga, ena kayminin ibal i nomanin kwi si pire gay gulamue. \v 21 Ibal ta kal digan ere i tenangwa mere, i iru maan ere tekio. Kal wai ere ibalini to. Ere tenanga, ena ibalini nomanin si kiruul si piramue. \c 13 \s1 Gabman ka dungwa pire wiina erabinga paangwa \p \v 1 Ena na gariba gul ibal kobe gabman ka dungwa, pire wiina ere terabinga paimue. Gabman para muru milungwa main iwe, God yobilaan bile tongure milere, te gabman malia kenin ere milungwa God paale suna ere ingure milemue. \v 2 Main iru paamia, ena gabman malia kenin ere mile kile kaman ka dungwa mere, ibal ta pire wiina ere tekenangwa, ena ibalini God kile kaman ka para pire wiina ere ta tekenamue. Ibal ta kal iru erangwa, ena God gain giil pire tenangure piramue. \v 3 Ibal kobe kal wai ere milangwa, ena gabman milungwa ibalin kobe kuril pire gain nuulin ta dikinamba, ibal kobe kal ki ere milangwa, kuril pire gain nuulin di gabman tenamue. I gabman kuril pire gain nuulin ta di tekerala di pirala di piranga, ena i kal dime di ere milangire, gabman i kaanin aa yebe dinamue. \v 4 Iru eranga main iwe, i ibal kobe pi wai milana dire, God konagi ye gabman tomue. Yalini gain giil pire i tenangure, yobilaan kirara bilemia, ena i kal ki eranga, kuril pire yalini tenanwe. Yalini God konagi ere tongwa yal milere, ibal kobe kal digan ere milungwa, God den gule ibalin kobi tongwa mere, yalini gain giil pire ibalin kobi tomue. \v 5 Main iru kawen dungwa paimia, ena gabman ka dungwa pire wiina ere tenanwe. Dimba God na ta sekenama di pire, pire wiina ere tenanga, iru tawle pisera. I inin nomanin si pire, iru eralga paimia di pire, pire dime di mile eranwe. \p \v 6 Main para iru paangwa pire, kobile takis para tenanwe. Gabman konagi iru ere na ibal kobe na tongwa iwe, God konagi erungwa mere si aine eremia, ena kobile takis tenanga paamue. \v 7 Ena i pirin painangwa, gule ere to. Kaunsol takis tere, te gabman takis tere, te yal singaba kobe pi guman tere, te ibal kobe para kaan gale yebe ere to. \s1 Den miriin ibal terabinga ena Mose kile kaman ka para wiina erabinga \p \v 8 Ena ibal kal ta i tenangure pirin pai dinangwa, ena i aan kere yere te, “Maan iru i teralwa,” dinga mere, iru maan kawen te kole ero. I denin miriin ibal tenanga pirin pai dimia, ena den miriin te milangal milo. Te milanga iwe, Mose kile kaman ka para wen wiina ere pire tenwe. \v 9 Wiina ere pire tenga main iwe. Mose kile kaman ka iru dungwa paangwa, “Abal kunibe ta nekio, ibal ta si gulekio, kal ta kunibe nekio, ibal ta kal ta aa te nongwa, i dagi di irala di pire dikio.” Kile kaman ka i, te taw imo dungwa imu dire main taran Mose kile kaman ka iru dungwa paangwa, “I inin nomanin tenga mere, i ye nenga ibal kobe nomanin ama iru to.” \v 10 I denin miriin ye nenga kobe tenanga, ena kal nigi dongwa ta ere yalin kobi tekenangi. Main iru paamia, ena ibal kobe den miriin ibal tenangure, Mose kile kaman ka kirara wiina ere tenangwa paamue. \s1 Nomanin naabilungwa kol warabinga paangwa \p \v 11 Ena goma ka iru di gawa dibinga main iwe. Malia kamin kaun u maribe ongwa i ul pai milabinga kaun tamama. Goma pire gi di Yesu tobinga mili obinga obinga, ena God kirara aa te pilaan pai na tenangure, gaynan sigare kule u wai nabinga kaun u maala omia, ena kwi wai milabinwe. \v 12 Si bilungwa gul milebinga kaun iray wei sirala di erungure, kamin naabile aw dungwa kaun u maala omia, ena si bilungwa gul kal ki erebinga pisere, naabile aw dungwa gul kal wai dungwa aa gi di pire ere warabino. \v 13 Nil bia nere omilin maalere, te yal abal kunibe ingwa kal main erere, te kalkan san bale ka bolebilin di milere, te kalin dungwa ta erekire, ibal kobe naabile aw dungwa gul mile kal wai erungwa mere, iru kawen ere milabino. \v 14 Kal digan ere gain kal pirungwa maangwa kal iru ta erekirabina dire, kal i guman mina ta yekire Singaba Yesu Kirisito kol egilungwa mere, egilere u taran pi milabilga paamue. \c 14 \s1 Enin kobe mile pai erungwa kanere birun bale manin bale tekerabinga paangwa \p \v 1 Ena yal ta pire gi di Yesu tere pi nima ta pekungwa milungwa, i yalini aa te wai ere bole pena gale te milo. Yalini inin main main nomanin si pirungure, i yal kobe ka bolebilin di tekio. \v 2 Ka main ibal taw mile, “Na komina para muru gogo neralwa,” di pirimba, ka main ibal taw kabe miin mawal ere komina we tawle nomue. \v 3 Komina para gogo nongwa yal i, nigi de pire i kilimabile paale kabe mawal erungwa yal ta tekenangure, te kabe mawal erungwa yal birun bale manin bale komina para gogo nongwa yal ta tekenamue. Ta tekenangwa iwe, God yalin kobe para kule yongwa milemue. \v 4 Singaba ta milungure yalini nil konagi yal ta milungwa, i birun bale manin bale yalini ere tenanga, painamo? Ere tenanga kuunin ta paikinamue. Yalini inin yal singaba mile paim mo, paikim mo, yalini singaba inin kanamue. Iru erungwa paamia, ena Singaba Kirisito yobilaan bile pire gi dungwa ibal tenangure, kalkan ere tenangwa painamue. \p \v 5 Ena yal ta mile, “Kamin kaun ta wi yebe omua,” dungure te yal taw mile, “Kamin kaun para wen kuunin kuunin dimua,” dimia. Ka iru dungwa, ta niminin mile wi yebe ta pikimba, i inin piringa mere iray, i aa gi di pire milo. \v 6 Yal ta kamin kaun ta pire tongwa, ena God Singaba milungwa pirere pire tomue. Te yal ta komina para gogo nongwa, ena yalini komina nerala dungwa maki ye God tere nomue. Te yal ta komina taw mawal ere milungwa, ena yalini para maki ye God tere nomue. Yalin kobi para God pire yebe ere tere kal iru eremue. \v 7 Na ibal kobe milebinga main paangwa iwe. Kwi milabinga kaun mo, gulabinga kaun guman inin inin dungwa main iru paangwa mere, ta ere milekebinwe. \v 8 Na ibal kobe kwi imo milebinga, God Singaba main paangwa mere, pire erebinwe. Te gulabinga God Singaba main paangwa mere, para pire erebinwe. Iru mere milebinga iwe, God Singaba na kule yongwa milebina, ena yalini na kenin ere ke mile milemue. \v 9 Ibal gulungwa te kwi milungwa para milungwa, Kirisito ibalin kobe kenin ere ke milabina dire, gulere kwi alemue. \v 10 Ena i ibal kobe tameran i enin kobe birun bale manin bale tene? Te tameran i ibal kobe kura yaalin ye enin kobe tene? God ka kol ere ibal tenangwa kaun, na ibal kobe para wen ere tenangwa paangwiwe. \v 11 Ka dibinga i ka main minin ganin iru pire dire bilungwa paangwa, \q1 “God Singaba mile, ‘Na miliga pire kawen kirara diwa. Ibal kobe para wen yaa gobin bile na tere, na kaanan taran deminin si na tere, i God milinwa, dinamua.’” \m \v 12 Na ibal kobe para main paingure kalkan erebinga mere, God mabin mina di gawa dire di maribe erabinga paamue. \s1 Kal ta erabinga enin kobe kanere kal digan ere taalime erangwa, ena erebinga kal i ta erekirabinga \p \v 13 Ena main iru paimia, na ibal kobe birun bale manin bale inin inin ta terabinga tamama, piserala erebino. Na enan kobe kal digan ere taalime ta erekinama dire, main ta iru ta ere tekerabino. \v 14 Na Singaba Yesu bole pena gale pi taran milebilga mile, “Komina para muru inin si kunaul ta sekenamua,” dire kirara kawen iru di piriga paamue. Dimba yal ta mile, “Komina i si kunaul simua,” iru di pirangwa, ena yalini inin nomanin si pirungwa mere, mawal eramue. \v 15 I komina ta nenanga, i enin kobe ta, komina ta i mawal erere kanere nigi de pire milamia, ena den miriin ibal tongwa main paangwa mere, ta erekinanwe. Ibal kobe aa te pilaan pai tongure u wai nama dire, Kirisito gulimba, i komina ta i nenanga, komina mawal erungwa yal i kanere pire gi dungwa yaa ime sinamba, ta sekenama dire, nekio. \v 16 I kal ta main wai paima di piringa, ibal taw kobe kane, “Main i paikimua,” dinamba. Iru ta dekenama dire, i kanekun ere waro. \v 17 God kenin ere ke milungwa kol main iwe. Komina te nil nerabina mo, nekerabin mo, iru ta paikimia. Ta paikimba kabin sire wai wen milere, te den miriin suna yaa ime sire wai wen milere, te God Kegemama Iban den miriin suna paire si kwi yongure, miriin pai milere, iru ere milungwa mere, God kawen kenin ere ke milemue. \v 18 Te ibal ta main iru ere milungwa mere, konagi ere Kirisito tenangwa, ena God gun ye ibalini tenangure, te ibal kobe mile, “Ibalini erungwa paimua,” di tenamue. \p \v 19 Iru paimia ena guman kane ire u taran pi milere aa ki di inin inin terabina dire, main iru paangwa mere, duulin bile erabinwe. \v 20 Yal ta komina mawal erangwa, i komina gogo nere mawal erungwa yal i Yesu pire gi dungwa yaa ime si tenanga, tamama, iru ta erekio. Komina para muru nongwa komina dimba, yal ta komina ta mawal ere milimba, i komina mawal erungwa iray gogo nenanga, ena yalini kal digan ere taalime erangwa iwe, i kal iru eranga, wai ta paikinamue. \v 21 Na kabe nerabin mo, nil bia te nil wain nerabin mo, kal ta erabinga, yal ta kanere ka main paangwa mere, ta erekire kal piril sungwa erangwa iwe. Iru ta erekinama dire, komina iray ta nekire kal iru ta erekirabinwe. \v 22 Main ta iru i aa gi di piringa mere, i God tawle di maribe ere to. Ibal ta mile, “Kal iru eralga paamua,” di pire erangwa, nomanin susu ta si pirekenangwa, ena ibalini wai pire gun yomue. \v 23 Dimba ibal ta mile “Komina gogo nerabin mo, mawal erabin mo,” nomanin iru susu si pire nenangwa, ena God pirin pai ibalin tenamue. Ibalini ka main pire gi dungwa mere, wiina ta erekungwa, ena pirin pai tomue. Ka main pire gi dungwa mere, wiina ta erekire kal ta erabinga, ena kal i, kal digan ere taalime erungwa mere, kawen erebinwe. \c 15 \s1 Kirisito nomanin si pirungwa mere erabinga paangwa \p \v 1 Ena na ibal kobe ka main pire gi dire pi nima ongwa milere, na inan gaynan kenin ere irabinga pisere, ibal kobe ka main pire gi dire pi nima ta pekungwa, aa ki di terabinga, paamue. \v 2 Na ibal kobe ka main ibalan kobe pire gi dungwa pi nima nama dire, konagi wai ere terabinga paamue. \v 3 Ere terabinga main paangwa iwe. Kirisito inin gain kenin ere imo? Inin kenin ere ta ikimia. Yalini main paangwa mere erungwa, ka main minin ganin suna Kirisito ka iru di God tongure, iru dire bilungwa paangwa, “Ibal kobe i gain ka si i tongwa mere, na si na tomua.” \v 4 Ka main minin ganin dire bile paalungwa para muru, kile kaman ka nil si na tomue. Tomia ena aan kere yere, “Iru ere i teralwa,” dungwa u maribe nangwa kane milere, te yobilaan kawen bile na tongure, milebinwe. Milebinga God aa ki di na tenangwa pire milere, te “Na naabilungwa bole i milanwa,” di na tongwa para pi tegi yere pire milebinwe. \v 5-6 Aan kere ye na tongwa suul mile kane milere, te yobilaan bilabinga main iwe, God inin main i, milemue. Milere kal ta ere i ibal kobe i tenama di piriwe. I ibal para muru ka taran dire Singaba Yesu Kirisito Nen God taran deminin si yalini tenana dire, i ibal kobe bole pena gale nomanin u taran pire, Kirisito Yesu kol egilungwa mere egilanwe. God kal iru ere i tenama di piriwe. \s1 Kirisito Yuda ibal te Yuda milekungwa ibal para aa ki di tongwa \p \v 7 Ena Kirisito pena gale i tongwa mere, i ibal kobe milinga suna inin inin pena gale te ibeya ere milo. Tere ere milanga, ibal kanere God kaan pire yebe ere deminin si tenamue. \v 8 Ka ta di i terala piro. God mile Yuda ibal sanamoi gilekume aan kere yere, “Kal wai ere i teralwa,” dungwa mere, u maribe nama dire, Kirisito Yuda ibal i maribe ere konagi ere tomue. \v 9 Terere, te Yuda ta milekungwa ibal God piranin pai tongwa pire deminin si God tenama dire, konagi ere tomue. Ka dibinga i, ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Yuda ta milekungwa ibal milungwa suna na deminin si God terere, te yalini kaan pire yebe ere geril di terabinwa.” \m \v 10 Te baan ta kwi ainere dire bilungwa paangwa, \q1 “I Yuda ta milekinga ibal, Yuda ibal bole miriin paire wai pire milo.” \m \v 11 Te baan ta kwi ta ainere dire bilungwa paangwa, \q1 “Yuda ta milekinga ibal deminin si God Singaba to. Ibal para muru maa kora kule deminin si God to.” \m \v 12 Te baan ta Aisaya ka iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Yesi gawliman ta u maribe pire, Yuda ta milekungwa ibal kenin ere ke mile milamua. Milangure ibalini kobi wai pire pi tegi yere si dawle milamua.” \p \v 13 I pire gi di God tenga i miriin wen paire, te denin miriin yaa ime sire wai wen milana dire, God i tenama di piriwe. God ka dungwa u maribe ongure, yobilaan pai na tomue. God Kegemama Iban i denin miriin suna pai mile yobilaan bile i tenangure, i nomanin su su sikire pi tegi yere milana di piriwe. \s1 Pol ka main konagi erungwa wai pire gun yongwa \p \v 14 Ena na enan kobe, i ibal kobe kal dime dire ere milere, te ka main pire pol si milere, te ka nil si ibal tenana di na iru piriwe. \v 15 Na piriiba God ka main konagi na tere yobilaan bile na tomia, ka taw kwi nomanin si pirana dire, nega di dire ka main bile i teiwe. \v 16 Ka main konagi na tongwa iwe, Kirisito Yesu nil konagi yal mile ka main konagi ere Yuda ta milekungwa ibal tobinwe. Ka main kenin erungwa yal konagi erere, God guun kan kere di tobinwe. God Kegemama Iban Yuda ta milekungwa ibal den miriin suna pai milungure, u wai pire God bole guman kane ire u taran nama dire, na konagi ere ibalin kobe God aan mina ere terabinga paamue. \v 17 Na Kirisito Yesu bole pena gale u taran obilga, ena na konagi ere God tega, na inan miinin maare wai pire milabinwe. \v 18 God yobilaan bile na tongwa, ena Yuda ta milekungwa ibal God ka dungwa pire wiina ere tongwa mere, ka pore iru tawle nega dire ka di maribe eralwe. Konagi eriga main paangwa iwe. Ka main kere di terere, te kalkan ere milere, \v 19 te kalkan eriga ibal kane buul kune milere, te kal guman kwi dungwa main main erere, te God Kegemama Iban yobilaan bile na tongure, konagi main iru erebinwe. Erebinga ena Yerusalem ain Kirisito guun kan di gawa dire kere di maribe eriga, ere mili ubinga ubinga Ilirikam pi bawa dibinwe. \v 20 Baan baan ibal kobe Kirisito guun kan ta pire pol sekungwa, ena ain iray ka main milin painama dire, Yesu guun kan kawn kule kere di terala di piriwe. Yal taw goma ka main konagi kawn kule kere di tongwa gul iray, na ka main kwi ta kere di terala pirekiwe. \v 21 Ka dibinga i ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Ibal kobe yal i guun kan ta di maribe ere tekungwa ibal kobe di tenangwa piramua. Te guun kan ta pirekungwa ibal kobe di tenangure, pire pol sinamua.” \s1 Pol Sipen nala dungwa nangwa, ena Orom gariba suna pire Orom ibal kanala pirungwa \p \v 22 Ena na i milinga gul Orom kamin kaun kaun urala di piriiba, ibal ka main ta pirekungwa ibal kobe ka main di maribe ere terala dire, ere miliwe. \v 23 Miliiba malia baan baan iru dungwa mere, di tegire pire i omia, ena baan iray pisere te na me erin binanbile i milinga gul urala di piriga, \v 24 ena malia urala erebinwe. Na Sipen gariba gul nala diga nabinga, ena Orom suna pire i ibal kobe kanabinwe. I kaun tawle bole para mile pare, na Sipen gariba gul na nabinga, i na awli pi kol baan erangire nabinwe. \v 25 Iru mere nala di piriiba, God ibalin kobe Yerusalem ki paingwa ibal kobe tobe ta terabina dire, malia ware obinwe. \v 26 Tobe ta terabinga iwe. Masedonia ka main ibal te Akaya ka main ibal kobe bole kobile moni imu dire na tere, “Yerusalem ka main ibal kobe kalkan aa te nekungwa i ibalin kobe tenana po,” di na tomia, na terala wiwe. \v 27 Yuda ibal ka main konagi ere Yuda ta milekungwa ibal tomia, ena pirin paire Yuda ta milekungwa ibal kalkan ere Yuda ibal tenangwa paamue. Paamba ibalin kobe inin nomanin si pire, “Terabinwa,” dimue. \v 28 Ibalin kobi kobile moni imu dire na tongwa, te pisere pi konagi iray ere wei sinangure pare, na Sipen gariba gul pirere, i Orom ibal kol baan milinga ure i kanabinwe. \v 29 Na i milinga gul na u bawa diralga kaun Kirisito kal wai wen ere na tongwa mere kirara wen ere i tenama di piriwe. \p \v 30 Na enan kobe, na inan Singaba Yesu Kirisito milungwa pire, te God Iban denan miranan suna pai milungure denan miranan inin inin tobinga para pirere, na i kiranin aa tere ka di i terala piro. Na miliga pire na ana di God tega mere, i ama para iru wen ere milo. \v 31 Yudia gariba gul ibal pire gi di Yesu tekungwa milere ibalin kobe na ta sekenangure, te kobile moni aa te ire obinga God ibalin kobe Yerusalem pai milere kalkan i wai pire inama dire, i iru ana di God te milo. \v 32 Kal iru u maribe nangure, te i milinga gul uralga God para owa, dinangwa, ena uralga kaun na gun yere miranan painangure, si kwi yere milabilwe. \v 33 God kalkan ere na tongure, denan miranan yaa ime sire wai wen mili nabinga, ena God iray bole pena gale i tenama di piriwe. I kawen. \c 16 \s1 Pol ibal binanbile, mile dinio, di tongwa \p \v 1 Ena Senkiria ka main konagi erungwa abal kaan Pibi i milinga gul unangwa, i abalini aa te wai ere to. \v 2 God ibalin kobe Yesu Singaba milungwa pire, ibayal aa te wai ere tongwa mere ere to. Abalini ibal binanbile aa ki di tere, te na para aa ki di na tomia, ena aa ki di na terala di pirangwa mere, ere to. \p \v 3 Ena abal Pirisila te winbi Akwila bole na Yesu Kirisito konagi ere milebilga, “Yalkuno,” di tobinwe. \v 4 Ibal ta na sirala di erungwa kaun, win ebin sui iray kuman kine na tomue. Na tongwa wai pire maki ye tegire, te Yuda ta milekungwa ibal ka main taminin ta ta muru para wai pire maki ye tomue. \v 5 Ka main ibal win ebin sui ogin u ku bile bole milungwa ama para, “Yalkuno, mile dinio,” di tobinwe. Na ye nega ta kaan Epinitas, Esia gariba nen milungwa yalini goma pire gi di Kirisito tongwa yal milemia, “Yalkuno, mile dinio,” di tobinwe. \v 6 Abal ta kaan Maria i milinga gul suna konagi nega dire erungure, “Abalkuno, mile dinio,” di tobinwe. \v 7 Na gawlimanan Andironaikas te Yunias, yalsui na bole para kanin pai milebinga, “Yalkuno, mile dinio,” di tobinwe. Na Yesu pire gi di tekebinga kaun yal sui iray goma pire gi di warungwa, ena nusi erungwa ongwa yal kobe, Aposel, yalsui iray kanere kaan goma paangwa milema di kanemue. \p \v 8 Na ye nega ta kaan Ampilietas, Yesu Singaba bole pena gale milebilga, pire, “Yalkuno, mile dinio,” di tobinwe. \v 9 Yal ta Kirisito konagi bole para erebilga yal ta kaan Eban te na ye nega Sitekis bole milungure, “Yalkuno, mile dinio,” di tobinwe. \v 10 Ka main konagi erungwa paangwa yal ta kaan Apelis milungure, “Yalkuno, mile dinio,” di tobinwe. Aristobulas bole para ki pai milungwa kobe milungure ama para, “Yalkuno, mile dinio,” di tobinwe. \v 11 Na gawlimanan ta Kerodion milungure, te Nasisas bole para ki pai milungwa ibal pire gi di Yesu Singaba te milungure, “Yalkuno, mile dinio,” di tobinwe. \p \v 12 Yesu Singaba konagi ere tongwa abal sui Tiraipina te Tiraposa milungure, “Abalkuno, mile dinio,” di tobinwe. Te na ye nega abal ta kaan Pesis Yesu Singaba konagi nega dire erungure, “Abalkuno, mile dinio,” di tobinwe. \v 13 Yesu Singaba kirara niminin mile pire gi di tongwa yal Urupas milungure, te yalini man milere na para mua na kulungwa milebingire, “Yal abalkuno, mile dinio,” di tobinwe. \v 14 Asinkiritas ire te Piligon ire te Kemis ire te Patarobas ire te Kemas ire te ka main enin kobe bole para milungure, “Yalkuno, mile dinio,” di tobinwe. \v 15 Pilologas te ebinbi Yulia milungure, te Nerias te alenbi Olimpas milungure, te God ibalin kobe ibalin kobi bole milungure, “Yal abalkuno, mile dinio,” dire ka iru di tobinwe. \p \v 16 I ibal kobe inin inin kol baan kire guman ye kananga, ena ka main wai paangwa pire kaalere ka di to. Kirisito ka main ibal taminin ta ta para muru ka main wai paangwa di i tomue. \s1 Pol ka minin ganin bile wei sirala dungwa kile kaman ka dungwa \p \v 17 Ena na enan kobe, na i kiranin aa tere ka di i terala piro. I ibal kobe gumanin u inin inin dinama dire, ibal taw ure taalime main i maribe ere i tongure, te kal digan ere u main nana dire, ibal taw ure ere i tongure, te kal iru ere i tongwa ka main nil si i tobinga mere, ibalin kobe pire wiina te erekimia, ena i kanekun ere mun kal waa ibalin kobi to. \v 18 Ibalin kobe konagi ere Singaba Kirisito ta tekemia, inin gain kal pirungwa maangwa mere eremue. Ibalin kobe giran niriin ka dire ka main ere gule pirekungwa, ibal kiraan sire kela kule tomue. \v 19 I ibal kobe ka main pire wiina ere tengire, ai kole kole ware biimia, ena na wai pire gun ye i teiwe. Kal wai main paangwa i nomanin pire kananba, kal ki main paangwa i nomanin ta pire tekenana di piriwe. \v 20 Iru eranga ena den miriin yaa ime si tongwa yal, God, yobilaan bile i tenangure, i kaymin yal Satan sire naan egilanwe. Singaba Yesu Kirisito kenin wai ere i tenangwa painama di piriwe. \s1 Ka main yal taw, yalkuno mile dinio, di Orom ibal tongwa \p \v 21 Ena na ka main konagi bole erebilga yal Timoti abila milungure, “Yalkuno, mile dinio,” di i tomue. Ulusias te Yeson te Sosipata na gawlimanan kobe milemia ama pare, “Yalkuno, mile dinio,” di i tomue. \p \v 22 Ena na Tetias mile Pol ka dungwa na pire ka minin ganin bile i teiwe. Yesu Singaba milungwa pire, “Yalkuno, mile dinio,” di i tega. \p \v 23 Ena na Pol mile, malia na ogu bole ki paiga kobaan Gayas milere, “Yalkuno, mile dinio,” ama di i tomue. Abila ka main ibal taminin yalini ogin u ku bilere, kal iru erungwa mere ere milemue. Ogu ain iray gabman moni kenin erungwa yal kaan Erasitas milungure, te na enan kobe yal ta Kwotas milungure, yal sui, “Yalkuno, mile dinio,” di i tomue. \v 24 [Singaba Yesu Kirisito kenin wai ere i ibal para tenangwa painama di piriwe. I kawen.] \s1 Deminin si God terabinga paangwa \p \v 25 Ena i ibal kobe ka main pire gi dinga pi nima nama dire, God yobilaan bile i tomue. Yobilaan bile tongwa main iwe, Yesu guun kan kere di maribe ere i tere, te Yesu Kirisito mile pai erungwa nil si i tega, ena God yobilaan bile i tomue. Te ka nil si i tega iwe, goma wen main paangwa ta aal kule ere yere, ere ungwa ungwa, malia God i maribe erungwa mere, ka nil si i teiwe. \v 26 I maribe erungwa main iwe. God ka kebe yal ka main minin ganin bilungwa paamia, i maribe eremue. Gariba ulin kole kole para wen ka main i pire gi dire pire wiina ere tenama dire, mile painangwal painangwa kobaan, God, kaman di tere u maribe omue. \p \v 27 Yesu Kirisito konagi erungwa pire, deminin si God taran te milabingal milabinwe. God taran i nomanin bil paimue. I kawen.