\id PHP - Golin NT [gvf] -Papua New Guinea 1980 (web version -2013) \h Pilipai \toc1 Pol ka minin ganin bile Pilipai ai ka main ibal taminin tongwa \toc2 Pilipai \toc3 Pil \mt1 Pol ka minin ganin bile Pilipai ai ka main ibal taminin tongwa \c 1 \p \v 1 Na Pol miligire, te Timoti na bole milere na yalsu Kirisito Yesu nil konagi yal kobe milebilga, ka minin ganin bile Pilipai ai God ibalin kobe tobilwe. Ka main kenin eringa kobe, te aa te wai konagi ere tenga kobe, para pire bile tobilwe. \p \v 2 Na Abe God, te Singaba Yesu Kirisito kenin wai ere i terere, te den miriin wai ye i tenama dire, na yalsu main iru pire paale ka dibilwe. \s1 Pol maki ye God tongwa \p \v 3 I ibal kobe milinga, na nomanin si piriga kaun, ena morin morin maki ye God te miliwe. \v 4 Na i ibal kobe kanin pire, ana di God tega kaun, na miranan paangure di te miliwe. \v 5 Goma wen Yesu Kirisito ka main konagi na kawn kule erebinga, aa ki di na te mili ongwa ongwa, malia para aa ki di na te milinwe. Iru ere milinga, na maki ye God tere ana di yalini teiwe. \v 6 God kal wai ere i tongure, ka main pire gi dinga yalini kawn kule iru ere i tongwa, ere mili nangwa nangwa, Kirisito Yesu eme u bawa dinangwa kaun, konagi iru kawen kirara ere wei sinamue. God kal iru ere i tenama di kawen kirara piriwe. \v 7 I ibal kobe na miranan ale paina, ena ka iru di i teiwe. Na kanin pai milere, te “Yesu Kirisito guun kan kawen kirara dimua,” dire kere di maribe eriga, ena God kal wai main iru ere na tongure, i ibal kobe para iru ire pirere aa ki di na tenwe. \v 8 Kirisito Yesu inin miriin pire na tomia, ena na denan miranan ere i ibal kobe terala di piriwe. Kawen kirara terala di piriga, God kanemue. \p \v 9 I ibal kobe kanin pire ana iru di God tobinga iwe. I denin miriin ibal tenga main, i u maa yebe nama dire, te main i kalkan kane pol sire nomanin si pire obin sinama dire, ana iru di God tobinwe. \v 10 I main iru ere milanga, ena main wai paangwa kal i, pire bawa di kananwe. Di kananga ena Kirisito u bawa dinangwa kaun, nomanin naabile dorimil milere, te God pirin gule ere i tongwa pirin kwi ta pai i tekenangure, wigi sire wai wen milanwe. \v 11 Yesu Kirisito taran kal wai ere i tenangure, i ibal kobe kal dime di ere kabin sire wai wen milanwe. Iru milanga, ena ibal kobe kanere God kaan gale yebe ere deminin si tenamue. \s1 Yesu guun kan ware biinama dire Pol kanin paingwa \p \v 12 Ena na enan kobe, taalime kal main obin dongwa ere na tongure, kine warega, i kaningiwe. Kal i u maribe ongwa, ka main konagi yaa ime ta sekungwi, wi yebe omue. \v 13 Ka main konagi wi yebe ongwa main iwe, Orom yal bil Sisa ogin el kwi nu milungwa ibal kobe para muru, te ibal taw para abila milungwa kobe, ibalin kobi milere, na Kirisito gawlima kobe milia, ena na kanin pai miliga ibalin kobi na kanemue. \v 14 Na kanin pai miliga, ena ka main enan kobe taw binanbile Yesu Singaba pi tegi yere, yalini yobilaan pai na tenama di pire kuril ta pirekire, God ka main kere di maribe ere ibal tomue. \p \v 15 Ena yal taw kobe san bale na tere, “Pol yaa ime si terabinwa,” dire ka bolebilin dungwa, Kirisito ka main kere di maribe ere ibal tomba, yal taw kobe wai pire na ibal kobe tere, ka main kere di maribe ere ibal tomue. \v 16 Wai pire na tere kere di maribe ere ibal tongwa ibal kobe mile, “God konagi ere Pol tongure, ka main kawen kirara dungwa, di maribe eramua,” dire den miriin tere, ka main kere di maribe ere ibal tomue. \v 17 Tomba yal taw kobe nomanin gogo pire, “Na guunan kanan ware biinamua,” di pire, Kirisito ka main kere di maribe ere ibal tomue. Tere iru pirungwa, “Pol kanin pai milungwa taalime i maribe ere yalini terabinwa,” dimue. \p \v 18 Dimba kal iru ere na tenangwa tamama. Kirisito ka main di maribe erungwa, yalin kobe den miriin wai yere, di maribe ere tenam mo, nigi de pire tere, di maribe ere tenam mo, main iru tamamia. Kirisito ka main taran kol ta ta para kere di maribe ere ibal tenangwa, na wai morin pire milalgal milalwe. \s1 Na kwi milalga iwe, Kirisito na denan miranan suna pai milangure milalwa, dungwa \p \v 19 Iru milalga main iwe. I ibal kobe mile God aa ki di na tenama dire, ana di yalini tenga, te Yesu Kirisito Iban aa ki di na tenangwa, ena na kanin pai miliga ka kol wei sinangure, na ere mena urala di piriwe. \v 20 Na kal ta ere, gay gulalga kal i, ta erekirala di piriwe. Malia kal main obin dongwa ere na tomba, goma ka main di gawa diga mere, malia te eme para yobilaan bile para iru dirala di piriwe. Kwi imo milal mo, te gulal mo, Kirisito kaan gale yebe ere deminin si terala di pire, ka main kawen dungwa di gawa diralwe. \v 21 Na kwi imo milalga main iwe. Milalga Kirisito na denan miranan suna pai milangure milalwe. Te gulalga, Kirisito bole mile pairalgal pairalwe. \v 22 Iru mile pairalba, na gariba gul kwi imo milalga, God ka main konagi eralgire, milin u maribe namue. Kal main iru eralga pire, main nomanin susu si pire miliwe. \v 23 Malia na kiranan susu aa tongwa iwe. Na gule Kirisito bole mile pairalgal pairala di pire, kirara wai wen milalba, \v 24 i ibal kobe milinga pire, na i aa ki di i te milalga kuunin painamue. \v 25 Kuunin painama di kawen kirara pirere, gariba gul milala di piriwe. Milere i ibal kobe bole pena gale i tere, te ka main pire gi dinga aa ki di i tegire, pi nima nangure miriin paire miinin maananwe. \v 26 Kal iru ere i milinga gul pi milalga, ena Kirisito Yesu i bole pena gale milinga pirere, te na milalga para wai pire deminin si Kirisito Yesu tenanwe. \s1 Pilipai ibal kobe Pol bole yere ka main konagi yobilaan bile erangwa paangwa \p \v 27 Ena ka diga i u maribe nam mo, pekenam mo, main i tamama. Kirisito, “Mile pai eringa iru iru milo,” dungwa mere pire wiina ere ware milanga, main painamue. I milinga gul na ural mo, ukural mo, main i tamama. “Ibalin kobe Yesu ka main aa te aa girin di milere, te konagi taran erala di milere, te Yesu guun kan ware biinama di pire bole yere konagi yobilaan bile ere milemua,” dire i ibal kobe pire dire, ibal ka iru di na tenama di piriwe. Na i milinga gul ural mo, ukural mo, ka iru di na tenama di piriwe. \v 28 Ka main ta pirekungwa ibal kaymin paale i tongwa, i sigagu dire kuril ta pire tekire, i yobilaan bile milo. I iru ere milanga, ena God ibalin kobe i sutaw ere tere i ibal kobe si kwi ye i tenangure, sigare kule u wai nana di pire ibalin kobi iru kanamue. \v 29 Te God kal wai ere i tongwa iwe. I pire gi di Kirisito tenana dire, iru tawle kal wai ere i ta tekungwi, pire gi di yalini tere gaynin giil pirana dire, kal wai para iru ere i tomue. \v 30 Na ka main pire gi dire, goma kura taalime main obin dongwa kine wariga kanere, te malia para iru ere miliga piringa, ena malia i ibal kobe bole ereko bole yere ka main konagi yobilaan bile ere milabilwe. \c 2 \s1 Inan kaanan yaa ime si milere enan taw kobe denan miranan terabinga paangwa \p \v 1 Ena i Kirisito bole pena gale milebilga, i yobilaan bile niminin mile milino? Mo Kirisito den miriin i tongwa i denin miriin suna ura dimo? Mo God Iban bole pena gale milino? Mo i ibal kobe milinga suna den miriin tere miriin pire inin inin te ibeya ere milino? \v 2 Iru mere ere milina di piriga, na wai pire miranan pairala dire, i nomanin u taran pire, te denin miriin tenga main taran yere, te bole pena gale konagi taran ero. \v 3 “Na guunan kanan para ware biinama dire, te na inan gaynan kenin erala dire, kal iru eralwa,” dire erekio. I ibal kobe mile, “Ibal taw kobe na kaanan yaa ime sungwa paamua,” dire ibal kobe kaan pire yebe ere tere, i ibal kobe iru mere ere ware milo. \v 4 I inin gaynin tawle kenin ere irala di pirekio. Ibal taw para gain kenin ere terala di pire, ere waro. \s1 Kirisito inin kaan yaa ime simba God mile Kirisito kaan aa te yebe erungwa \p \v 5 Yesu Kirisito nomanin si pire i tongwa mere, i ama iru nomanin si pire tenanga paamue. Yalini nomanin iru si pire konagi erungwa paangwa, Yalini God iban te nomanin taran milimba, God ke kuunin ta milala pirekemua. \v 6 (-) \v 7 Pirekire, milungwa main i pisere, nil konagi yal iban te nomanin mere milere, u ibal pire ibal giran guman kulungwa mere, si paale ire kule u maribe omua. \v 8 Yalini inin kaan pirungwa yaa ime sungure, God ka dungwa pire wiina ere tere mili pire gulemua. Eri pera mina gulemiawa. \v 9 Kal iru erungwa, ena God wai kanere aa yebe di minin mina ibe eremua. Iru ere tere kaan ta ye tongure, kaan iray maa kora kule paangure, ena ibal para kaan yaa ime simua. \v 10 Yaa ime simia, ena Yesu kaan iru ye tongwa kamin mina ibal para muru ire, te gariba gul ibal para muru ire, te gariba main ali ibal para muru ire, te ibalin kobi para Yesu kaan aa te yebe ere yaa gobin bile mile ana dire deminin si tenamua. \v 11 Ibal kobe para muru Abe God kaan gale yebe ere deminin si tere iru dinangwa, “Yesu Kirisito milungwa i, kamin te gariba kobaan milemua,” dinamua. \s1 Kewa gale aw dungwa mere mile ibal nomanin naabilama dire mile pai wai ere milabinga \p \v 12 Ena na ye nobinga kobe, Yesu Kirisito kal iru erungwa paamia, ena na i ibal kobe bole ereko milebinga, na giranan wiina eringa mere, malia ama para iru pire wiina ere milo. Na i bole ta milekebinba, na giranan wiina ere milo. God si kwi ye i tongure, sigare kule u wai enga, kirara u maribe nama dire, God kuril pire tere kabin sire wai wen milo. \v 13 Kal iru ere milanga iwe, God konagi erala dungwa mere, i iru erala di pirana dire, te eranga kuunin painama dire, God i denin miriin suna konagi ere i tomue. \p \v 14 Kal iru ere milanga, ena nigi de pire tekire, te ka bolebilin ta dikio. \v 15 Ka iru ta dikire milanga, God pirin pai i ta i tekenangure, i nomanin naabile yalini wan abilin muru wiige sire wai wen milanwe. Milanga ibal malia maalungwa kule si ware kal piril sungwa erungure, si bilungwa ali kewa galungwa dere aw dungwa mere, i ibal kobe iru mere milanwe. \v 16 Milere ibal kobe sigare kule u wai pire mile painangwal painangwa ka main, i ibal kobe pirama dire, kere di maribe ere to. Ere tenanga, ena Kirisito kwi ere ime unangwa kaun, na i kane wai pirabinwe. Wai pirabinga main iwe, na ka main konagi nega dire ere i tega, ibal kobe mile, “I ta paikimua,” di na tekenamue. \p \v 17 Te i pire gi di God tenga gain giil piringire, na para mayan u mena nangure gulalga, ena na wai pire miligire, i ibal kobe bole malia gun ye milebinwe. \v 18 Kal iru ere miliga mere, i ibal kobe para iru wai pire mile gun ye na to. \s1 Timoti kal erangwa mere ka dungwa \p \v 19 Ena Yesu Singaba mile, “I Timoti nusi ero,” dire nomanin iru si pirangwa, ena yalini nusi i milinga gul erala di piriwe. Yalini pire kwi eria ure i mile pai eringa main, bolin kule di na tenangure, na wai wen piralwe. \v 20 I ibal kobe milinga pire, Timoti na bole pena gale nomanin taran yobilwe. Te i ibal kobe mile pai eringa mere, yalini na bole taran nomanin si gibilan mina yobilwe. \v 21 Yobilba Yesu Kirisito main mile pai erungwa mere, ibal para gibilin mui kol yere inin erala di pirungwa mere, gibilin mina yere eremue. \v 22 Timoti konagi erungwa, wai paima di kaninwe. Yesu ka main konagi erebilga, nen wan sui konagi erungwa mere, na yal sui iru erebilga kaninwe. \v 23 Kal ta ere na tenangwa main kane pol sire pare, ena Timoti nusi i ibal kobe milinga gul ere i terabinwe. \v 24 Na i ibal kobe milinga gul unama di Yesu Singaba iru dinangwa, ena na kaya urala di piriwe. \s1 Epapirodaitas kal erangwa mere ka dungwa \p \v 25 Na ibal kobe ka main enan yal ta, kaan Epapirodaitas, nusi i milinga gul erala di piriwe. Yalini mile pai erungwa main iwe. Na kura taalime kal obin dongwa kine wariga, yalini aa ki di na tenama dire, i ibal kobe nusi ere na tengire, yalini na bole ka main konagi erere, te kaymin paale na tongwa, na bole yere kura ka kole kole dibilwe. \v 26 Yalini pi i kanala dire, ka dagi dimue. Dungure, “Yalini nibil eremua,” dungwa piringa, yal iray pire nomanin suna kuku maamue. \v 27 Epapirodaitas nibil bil ere gulangwa paamba, God miriin pire yalini tomue. Miriin pire yalini taran ta tekimba, na para miriin pire na tomue. Na miranan giil si milungwa milungwa, kwi ta sekenama di pire, miriin pire na tomue. \v 28 Tomia ena na gin taran nusi i milinga gul erala di piriwe. Yalini i milinga gul unangwa, i miriin painama dire, te na inan miriin giil sungwa wei sinama dire, nusi ere i teralwe. \v 29 “Yesu Singaba enin ta umua,” dire aa te wai ere yalini tere wai pire gun yeyo. Yal kobe yalini iru mere milungwa, aa te yebe ere deminin si to. \v 30 I ibal kobe tayan mile na Kirisito ka main konagi eriga aa ki di na tenanba, yalini nusi eringire, ure gulangwa gain pire tekire, wai pire gulala dire, konagi eremue. Iru erungwa, i aa te yebe ere tere deminin si yalini to. \c 3 \s1 Pire gi di Kirisito tenangwa God kanere, kabin sire wai wen milinwa, di tongwa \p \v 1 Ena na enan kobe, na ka ta di wei si i ibal kobe i terala piro. Yesu Singaba aa te wai ere i tongwa mere pire, i wai pire miriin paiyo. Na ka goma bile i tega mere, malia kwi bile tega, na nigi de ta pirekire, aa ki di i terala dire, bile i teiwe. \v 2 Yal taw awi biin eli paangwa mere mile, kal nigi dongwa ere waremue. Warungwa yal i ure, “Gain bile erekinanga sigare kulekinana, ena bile ero,” di i tenangwa, pire tekire kanekun ere milo. \v 3 Gain bile erungwa main taran i pire tenangwa, ta paikimia. God Iban na ibal kobe denan miranan suna pai milungwa, ana dire deminin si God terere, te na ibal kobe Yesu Kirisito bole pena gale milebilga, wai pire maki ye yalini terere, te na inan kalkan eralga pi tegi yere painama ta di pirekire, te na ibal kobe iru ere milebinga, ena gain bile erungwa kal main i pire yebe ta erekibinwe. \v 4 Na inan kalkan eriga, pi tegi yere eralga, na para kuunin mile pairalba. Te ibal taw kobe inin kalkan erungwa, pi tegi yere kuunin pai milama di piramba, na ibalin kobi yaa ime siralga paamue. \v 5 Na mina na kule yongure, are kaun anan kole muru kole sutakobe wei sungure, na gaynan bile eremue. Isirel ibal na kule yongure, Bensamin gawliman miliga, Kibiru yal kawen kirara miliwe. Milere Parasi yal mile Mose kile kaman ka para wen wiina ere te miliwe. \v 6 Milere pare yobilaan bile girin di milere, Yesu ka main ibal taminin kobe gain giil pire teiwe. Ibal taw kobe kabin sire wai wen milabina dire, Mose kile kaman ka ere gule pire wiina ere tongwa mere, na para iru pire wiina ere tegire, ibal kobe mile, “Eringa ta paikimua,” di na tekenamue. \v 7 Kal iru eriga, goma main wai paima di piriiba, malia na Kirisito pire tere kalin eriga, kalin i imore dimue. \v 8-9 Dimba kal iru tawle tamama. Na Singaba Kirisito Yesu mile pai erungwa main, pire pol sirala dire, kalkan para muru eriga, kirara u main nama di piriwe. Yalini pire pol sirabinga main, maa yebe pire, kalkan para main muru yaa ime simue. Na yalini nomanin si pire tere kalkan para muru kal digan dima di pire, piseriwe. Na Kirisito aa gi di pire bole pena gale u taran pi milabila dire, piseriwe. “Mose kile kaman ka pire wiina eriga kabin sire wai wen miliwa,” dire goma diga mere iray, malia iru mere ta milekiwe. Malia pire gi di Kirisito tega, God kanere, “I kabin sire wai wen milinwa,” di na tongure miliwe. \v 10 Kirisito mile pai erungwa, pire pol sirala dire, te Kirisito kwi alungwa yobilaan iru irala dire, te Kirisito gain giil pirungwa mere pirala dire, te Kirisito nomanin si pire inin gain pirekire gulungwa mere, na para iru gaynan kuril pirekerala di piriwe. \v 11 Gulalga iwe, yalini yobilaan gul pisere alungwa mere, na iru alala di pire Kirisito kal iru ere na tenama dire, pi tegi yeiwe. \s1 Pol yobilaan bile kalkan kane pol sirala di pire konagi nega di erungwa \p \v 12 Ena ka diga i, “Na para iru miliwa,” ta dikire, te kabin sire dime di kal wai ere milia di pirekiwe. Iru ta milekiiba, Kirisito na aa tere aa girin di milungwa, ena na kabin sire dime di kal wai ere milala dire, konagi nega di eriwe. \v 13 Na enan kobe, ka iru diiba, malia na ta pire bawa ta dikiwe. Ta dikiiba, goma kalkan inan eriga nomanin si pire tekire, eme God kalkan i maribe ere na tenangwa pire, kane pol sirala di pire, konagi nega di eriwe. \v 14 Konagi nega di eriga, na kalkan kane pol sire iralga iwe, Kirisito Yesu kamin mina na bole pena gale milama dire, God, “I milana wo,” di na tongure, pi iru milalwe. \p \v 15 Ka iru diga, ena na ka main ibal kobe u ibal ongwa mere mile, “Na pire bawa diwa,” di na tenga, i ibal kobi na nomanin si piriga mere, iru piranwe. Te ibal kobe iru ta pirekenangwa, ena God kol wai iray di maribe ere ibalin kobe tenamue. \v 16 Te God main di maribe ere na ibal kobe tongwa mere, iru aa gi di pire ware milabinwe. \p \v 17 Ena na enan kobe, na kol egiliga mere, i ibal para ama iru egilo. Te kol egiliga mere, ibal kobe kol iru egilungwa, ena i kol i para duulin bilana, kane milo. \v 18 Ka ta di i teralga, ka i goma kaun ta ta para di i teiba, malia na kay miire kwi ainere ka di i terala piro. Kirisito eri pera mina gulungwa gule na tongwa, ibal binanbile main pire tekire mun kal waa tomue. \v 19 Terere kol nangwa kol i kirara u sutaw nangure, si wei sinamue. Ibalin kobe inin gain pirungwa maangwa pire tere pi tegi yerere, te kal ki erungwa gay gule milamba, wai pire milere, te gariba kal tawle pire gibilin miinin kul yomue. \v 20 Yomba kamin mina yal singaba na ibal kobe kenin ere ke milemue. Kamin mina aa ki di na tenangwa yal, Singaba Yesu Kirisito unangwa, na ibal kobe suul paire kwi ere milebinwe. \v 21 Yalini ure na ibal kobe gariba gul gaynan digan kulebinga pisere, kiribinin pu ere na tere yalini kamin mina pire gain ta kulungwa mere, kwi iru kule na tenamue. Yalini kalkan para wen imu dire gibilin a kole sungwa, yobilaan iru bile kal erungwa mere, na gaynan ta kwi kule na tenamue. \c 4 \s1 Ibal den taran yere u taran pire wai pire gun yenangwa paangwa \p \v 1 Ena na enan kobe, na denan miranan i ibal kobe tere, i kanala di pire miliwe. Milere na ka main konagi eriga, milin u maribe ongwa ibal kobe kanama dire, i ibal kobe ka main i aa gi di pire waringa i, na miranan paamue. Na denan miranan tega ibal kobe, i Yesu Singaba bole u taran pi milinga, i niminin mile ai si waro. \p \v 2 Yuodia te Sintikiye, i abal sui Yesu Singaba taran pire tenga, ena gumanin inin inin dungwa pisere, bole pena gale guman u taran pi milo. I kiranin aa tere ka iru di tega piringi. \v 3 Te na ye nega ta, konagi aa ki di ere na tenga yale, abal sui iray ka di wai ere tengire, guman u taran pi milamia di to. Yesu guun kan ware biinama dire, abal sui iray na bole konagi nega di erebilga milemue. Milungure Kilemen te na bole ka main konagi erungwa ibal kobe para konagi nega di eremue. Ibal kobe mile painangwal painangwa, God ibalin kobi kaan buku ta mina bile yomue. Bile yongwa malia ibal kobe kan diga i, ibalin kobi para kaan buku mina bile yomue. \p \v 4 Ena Yesu Singaba bole pena gale te milinga, kamin kaun kaun miriin painangure, gun ye te milo. Ka i kwi ainere iru dirala piro. Miriin painangure, gun ye te milo. \p \v 5 I ibal kobe omilin kabin sire ibal para wen miriin pire to. Yesu Singaba kaya kwi ere ime unangwa paamue. \v 6 Kal i mo i sigin pirekire, nomanin suna ku ku ta maakio. Ta maakire, “Komina te kalkan kemina kuunin pire iru tawle na to,” dire ana dire sirin bile God to. Tenanga ena, “Wai pire gun ye i teiwa,” dire maki ye God to. \v 7 Tenangire God i denin miriin suna aa te ura di i tenangure, dorimil wai milanwe. God denin miriin suna aa te ura di i tongwa main iwe. Ibal kobe main i pire pol sirabina di pirimba, main wen paangwa i kirara pire pol ta sekenamue. Kirisito Yesu bole pena gale u taran pi milanga, ena God denin miriin suna aa te ura di i tere, te denin miriin te nomanin suna kenin ere i tenamue. \p \v 8 Ena na enan kobe, na ka kirara di wei si i terala piro. Kal wai dungwa kobe, iru tawle nomanin tegi di piro. Kal wai dungwa diga, main iru paimia piro. Kawen dungwa main, te nomanin wai paangwa pirungwa main, te kabin sire wai wen milungwa main, te nomanin naabile aw dungwa main, te wai kane pirebinga main, te aa te wai ere tongwa main, kalkan kobi iru u wai ongwa main dimia, kal iru tawle nomanin tegi di piro. \v 9 Na ka di i tere, te mile pai eriga mere, ka nil si i tegire piringa, i wiina ere ware milo. Ware milanga, ena den miriin aa te ura di na tongwa yal, God bole pena gale i ibal kobe tenamue. \s1 Pilipai ibal aa ki di Pol tongure yalini wai pirungwa \p \v 10 Ena malia i ibal kobe miriin pire na tere kwi aa ki di na tenga, na wai go pire gun ye Yesu Singaba teiwe. I baan araway ta aa ki di na tekinba, i miriin pire na tere tere eringa, tenanga kaun ta u maribe ta pekemue. \v 11 “Na kalkan ta aa te nekega, na tengire wai piriwa,” dire ka iru ta dikiwe. Iru ta dekega main iwe. Na kalkan aa te neral mo, ta aa te nekeral mo, i tamamia. Miliga mere na inan main kanere, “Para wai paimua,” diwe. \v 12 Kalkan te komina aa te nekiga kaun kane ere milere, te kalkan te komina binanbile aa te nega kaun para kane iru ere miliwe. Komina binanbile nere kuubinan maanam mo, kenan gule milal mo, te kalkan binanbile aa te neral mo, ta aa te nekeral mo, kamin kaun i para iru na mile, “Para wai paimua,” diwe. \v 13 Kamin wai taangwa kaun mo, kamin ki taangwa Kirisito yobilaan bile na tongure, niminin mile kalkan para eralga paamue. \p \v 14 Paamba kura taalime kal i u maribe pi na tongwa kaun, i ibal kobe nomanin pire na tere aa ki di na tenga, na wai go piriga paamue. \v 15 Na goma wen Yesu guun kan kawn kule di maribe ere i tere, na Masedonia gariba bilin pisere ere uga kaun i, Pilipai ka main ibal taminin ta tawle aa ki di na tenga piringi. Aa ki di na tere ibayal ye nere bole pena gale milebilwe. \v 16 Na Tesalonaika ai mile kalkan ta aa te nekiga kaun, i kwi kwi tobe na tere aa ki di na tenwe. \v 17 Tobe na tenga na iru tawle irala pirekegi, God kal wai ere i te kora kule i tenama di piriwe. \v 18 Te tobe na tenga iwe. I ibal kobe kuunin pire na tekingi, maa kora kule na tenwe. Tobe kalkan Epapirodaitas tenga ure yalini na tongwa, na neralga mere, para kuunin biingure, te taw imo dimue. Kabe si gale God tongwa mere, i tobe na tenga iru mere dimia, ena God kanere, “Wai paimua,” dire gun ye i tere wai piremue. \v 19 Kalkan te komina kuunin pire nerala di piringa iwe, na inan Abe God kal para wai wen aa te nongwa pire Kirisito Yesu kalkan i si aine ire ere i tenangwa paamue. \v 20 Paimia ena na Abe God kaan gale yebe ere deminin si te milabingal milabinwe. I kawen. \s1 Pol ka di wei sirala dire dungwa \p \v 21 God ibalin kobe Kirisito Yesu bole pena gale te milinga, “Yalkuno, abalkuno mile dinio,” di i tobinwe. Ka main enan kobe na bole milebilga, main wai paangwa ere i tomue. \v 22 God ibalin kobe abila ki pai milungwa, “Yalkuno, abalkuno mile dinio,” di i tomue. Ibalin kobe taw Orom yal bil Sisa konagi ere tongwa, ena ibalin kobi ere yobilaan bile, “Yalkuno,” di i tomue. \v 23 Singaba Yesu Kirisito kenin wai ere i ibal para tenama di pirebinwe.