\id 1CO - Golin NT [gvf] -Papua New Guinea 1980 (web version -2013) \h 1 Korin \toc1 Pol ka minin ganin goma bile Korin ai ka main ibal taminin tongwa \toc2 1 Korin \toc3 1 Kor \mt1 Pol ka minin ganin goma bile Korin ai ka main ibal taminin tongwa \c 1 \p \v 1 Na Pol milia. Mile ka minin ganin i, bile i ibal kobe teiwe. Yesu Kirisito nusi erungwa ongwa yal, Aposel, na milama dire, God iru nomanin si pire na paale suna ere ingwa na miliwe. Na ka main ibal enan ta Sosenis yalini na bole para milebilwe. \p \v 2 Korin ogu ai ka main ibal taminin milinga i ibal kobe Yesu Kirisito bole pena galingire, God gawlin kobe milana dire, paale suna ere ingure milinga ka minin ganin bile i teiwe. Te gariba ibal para baan baan na Yesu Singaba ibalin kobe para Singaba Yesu Kirisito kaan gale yebe erungwa mere, ibalin kobe para iru milungure, na ka minin ganin i, para bile ibalin kobi teiwe. \p \v 3 Abe God, te Singaba Yesu Kirisito mile kenin wai ere i terere, te denin miriin wai painama dire, kalin sui iru ere i ibal kobe terala di eremue. \s1 Pol maki ye God tongwa \p \v 4 God Wan, Yesu Kirisito milungwa pire, kenin wai ere i tomia, i wai milingire, na morin maki ye deminin si God te milebinwe. \v 5 God kenin wai ere i tongwa mere iwe, i ibal kobe bole pena gale Yesu tere u taran pi milinga, ena i ibalin kobe wai wen mile paire, ka main para pire pol sire di maribe erinwe. \v 6 Kirisito guun kan di maribe erebinga, i ibal kobe nomanin suna tegi dina, ena wai wen mile painwe. \v 7 Mile paina ena Singaba Yesu Kirisito kwi u maribe nangwa kaun suul milingire, God kal wai ere ibal tongwa mere i para main piringiwe. \v 8 Kamin kaun malia i wei sinangwa, Singaba Yesu Kirisito kwi u maribe nangwa kaun, i ibal kobe kal digan eringa kire di erungure, pirin paikire mile painana dire, God i ibal kobe kenin ere te milangwal milamue. \v 9 God Wan, Yesu Kirisito milere, na ibal kobe Singaba milungwa yalini te i ibal kobe para bole pena gale milana dire, God i gala di guremue. God iwe, ka dungwa mere kirara ere milungwa, pi tegi yerabinga paamue. \s1 Korin ka main ibal taminin, guman inin inin dungwa \p \v 10 Iru paamba na ka main enan kobe we. Na ibal kobe Singaba Yesu Kirisito pirere, yalini yobilaan bile na tongwa mere, i kiranin aa tere ka iru di i tega. I ibalin kobe ka dinanga ka taran tawle diria ere milo. Guman inin inin dinama dire, dikio. Nomanin taran si pire kal taran iru ere milala di piranga, u taran pi milo. \v 11 Na ka main enan kobe we. Kilowi enin kobe mile, “I ibal kobe ka bolebilin di milemua,” di gawa di na tongwa pirere, i kiranin aa tere di teiwe. \v 12 Ka diga i main iru paingwa. I ibal kobe mile yal taran taran ka ta ta iru dinga. Ibal taw mile, “Na Pol gawliman miliwa,” dungure te ibal taw mile, “Na Apolos gawliman miliwa,” dungure te ibal taw mile, “Na Pita gawliman miliwa,” dungure te ibal taw mile, “Na Kirisito gawliman miliwa,” dimue. \v 13 Kirisito binanbile milim mo milekeme? I milinga pirungure, ibal kobe yal ta eri pera mina si gulungwa, na Pol si gulimo? Na gawlimanan i ibal kobe milana dire, nil bile i tomo? \p \v 14 I ibal kobe milinga suna na yal sutan tawle Kirisipas te Gayas nil bile tega, ena malia i ka iru dinga na goma yal sutan tawle bile tega, na kwi wai piriwe. \v 15 Nil iru bile teya, ena i ibal kobe mile, “Pol gawliman na milabina dibingire, nil bile na tomua,” dire ka iru ta dekenangi. \v 16 Aya, Sitepanas te yalini enin kobe para nil bile tobinba, ibal taw ama nil bile tobin mo, tekebin mo, na pirekege. \v 17 “Nil bile ibal tenana po,” dire Kirisito na nusi erekimba, “Ka main kere di ibal tenana po,” dire na nusi eremue. Nusi erungure ibal nomanin si pirungwa pire kamil kaa sungwa yal ka dungwa mere, na ka main kere di i ibal kobe teralba, Kirisito eri pera mina gulungwa main i u gogo namia, ena na ka iru di i ibal kobe ta tekeralwe. \s1 Kirisito iwe, God yobilaan bilungwa mere milungwa \p \v 18 Kirisito eri pera mina gulungwa, ka pore dungwa iwe. Ibal kobe iban u enderin gaul ai nangwa, ibalin kobe ka dungwa i ka gogo dima di pirimba, God na ibal kobe aa ki dungure sigare kule u wai nabinga, ka dungwa i God yobilaan bilungwa mere, kawen dima di pirebinwe. \v 19 Ka malia diga i, God goma dungure, ka main minin ganin iru bilungwa, \q1 “Ibal mile, ‘Na nomanin paangwa ibal milebinwa,’ dungwa ibalin kobi nomanin paangwa mere, kirara si keli si teralwa. Te ibal mile, ‘Na main pire pol sibinwa,’ dungwa ibalin kobi main pirungwa i, na mile, ‘Paikimua,’ di teralwa.” \m \v 20 Iru dimia ena nomanin paangwa ibal te kal main kanungwa ibal te ka bolebilin dungwa ibal, ibalin kobi milungwa iwe. “Gariba gul ibal nomanin paangwa mere yaa main simua,” dire God iru di maribe eremue. \p \v 21 Ena God nomanin paangwa pire iru dungwa, “Ibal kobe inin nomanin paangwa mere pirangwa, na milebinga main pire pol ta sekenamba, ibal kobe ka main pire gi dinangwa na a pili dire aa ki di ibalin kobi teralwa.” Dungure ka main i, na kere di i tobinba, ibal taw kobe mile, “Ka dinga paikimua,” dimue. \v 22 Yuda ibal kobe mile, “Kamin mina kal guman kwi dungwa ta kanabinga, ena i ka dinga pire gi di terabinwa,” dungure te Yuda milekungwa ibal kobe mile, “Main ta ta para kanabinga, ena i ka dinga pire gi di terabinwa,” dimba, \v 23 na ibal kobe iwe, Kirisito eri pera mina gulungwa main iray, kere di ibal tobinwe. Ka di tobinga Yuda ibal mile, “Kal nigi dongwa dimua,” dungure te Yuda milekungwa ibal mile, “Ka dinga paikimua,” dimue. \v 24 Dimba God paale suna ere ingwa ibalin kobe, Yuda ibal te Yuda milekungwa ibal para iru pirungwa, “Ka dungwa i God yobilaan bilungwa te God nomanin paangwa mere, Kirisito kal sui i maribe eremua,” dimue. \v 25 “God kal erungwa paikimua,” dire ibal kobe iru pire dimba, God kal erungwa i, ibal nomanin paangwa mere, yaa ime si tomue. Te “God kal erungwa yobilagi ura dimua,” dire ibal kobe iru pire dimba, God kal erungwa i, ibal yobilaan bilungwa mere, yaa ime si tomue. \p \v 26 Na enan kobe we, God i ibal kobe gala di gurungwa kaun, i milinga mere, nomanin si piro. Gariba ibal pire nomanin paangwa mere, i ibalin kobi binanbile iru ta milekinwe. Te ibal yobilaan bilungwa mere, i ibalin kobi binanbile iru ta milekinwe. Te ibal guun kan ware biingwa mere, i ibalin kobi binanbile iru ta milekinwe. \v 27 Iru ta milekinba gariba ibal nomanin paangwa ibalin kobe gay gulama dire, gariba ibal mile, “Ibal kobe digan milemua,” dungwa mere, God ibal digan milungwa, ibalin kobi paale suna ere imue. Te niminin milungwa ibal kobe gay gulama dire, gariba ibal mile, “Ibal kobe yobilaan ura dimua,” dungwa mere, God ibal yobilaan ura dungwa, ibalin kobi para paale suna ere imue. \v 28 Ibal yaa sungwa milungure te, “Digan milemua,” dire te “Ibal kaan ta paikimua,” dire gariba ibal iru dimba, God ibalin kobi paale suna ere imue. Gariba ibal mile “Gariba kal pirungwa maamua,” dungwa God kal i yaa ime si tenama dire, God ibal digan paale suna ere imue. \v 29 Iru paale suna ere imia, ena ibal kobe God mabin mina inin kaan gale yebe ere miinin ta maakinamue. \v 30 Yesu Kirisito ibal kobe kule yere mile painangal painanga iwe. God kawn kule kal iru ere i tomue. God nomanin pai na tongure, te kal digan erebinga God pirin gule ere na tongure, te yalini kabin sire wai wen milungwa mere, iru ere na tongure, te God i aa ki dungure sigare kule u wai nama dire, kal iru ere na tongure, God Wan, Yesu Kirisito milungwa pire kalin sui sui ere na ibal kobe na tomue. \p \v 31 God iru erungwa, ena ka main minin ganin para iru dire bilungwa paangwa, “Ibal ta miinin maare deminin si terala di pirangwa, ena ibalini God Singaba kal erungwa pire miinin maare deminin si yalini tenamua.” \c 2 \s1 Kirisito eri pera mina gulungwa main di maribe erungwa \p \v 1 Ena na enan kobe we, goma God guun kan kere di terala dire, na i ibal kobe milinga gul uga main para kane kamil kaa wai siga mere, di i tekiwe. \v 2 Ole di tekere kamin kaya iru nomanin si pirega, ibalin kobi milangwa gul mile kalkan ta ta para nomanin si pire di tekeralga, Yesu Kirisito, te yalini eri pera mina si gulungwa main iru tawle nomanin si pire di terala di piriwe. \v 3 Pirere ena i milinga gul uga denan miranan suna yobilagi niminin ta milekire, kuril pire gaynan nuumue. \v 4 Gaynan nuure ka pore di i ibal kobe tega iwe. Ibal kamil kaa wai bilungwa mere kere di tekebinba, kere di i tega i, God Iban yobilaan bile na tongwa mere, kere di maribe ere i teiwe. \v 5 Na kal iru eriga, i pire gi di Yesu tenga iwe. Ibal tawle nomanin paangwa pirere i ibal kobe pire gi di tekinba, God yobilaan bilungwa pirere pire gi di Yesu tenwe. \s1 God Iban nomanin pai ibal tongwa \p \v 6 Ka iru dibinba ibal kobe ka main nomanin suna paire bil gale u ibal mere ongwa, nomanin paangwa ka di ibalin kobe tobinba, kamin kaun malia ibal nomanin paangwa mere, ta dikire, te gariba gul kenin ere ke milungwa yal kobe nomanin paangwa mere, ka iru ta dekebinwe. Yalin kobi kenin ere ke milungwa kaun wei sinangure, u sutaw namue. \v 7 Nomanin paangwa mere ka diga iwe, God kamin kaya goma wen aal kule ere yongwa, di maribe ere ibal ta tekire, te God naabile aw dungwa ain na ibal kobe ere suna nama dire, God gariba ere yekungwa kaun ka iru di paalungwa paamue. \v 8 Kamin kaun malia i gariba gul kenin ere ke milungwa yal kobe ka main paangwa i pire pol ta sikimue. Pire pol sinangwa, ena naabile aw dungwa ain Yesu Singaba eri pera mina ta si gulekinamue. \v 9 Ta pirekimba ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Ibal kal ta kanekire, te ta pirekire, te kal ta u maribe nama di pirekungure, kal i God aa tekun erere, den miriin yalini tongwa ibal ere terala dimua.” \m \v 10 Ka iru dimba God kal aal kule dungwa ka dungwa iray, di maribe ere na ibal kobe tongwa, God Iban konagi paamue. God Iban kalkan para main pirala dire, waa duu kanere, te God main paangwa mere, para waa duu kanemue. \v 11 Te ibal milungwa iwe, yal ta nomanin suna si bile dungwa i, ibal para ta kanekimba, yalini inin nomanin si pire kanemue. Iru kanungwa mere, God Iban inin tawle God main paangwa iray inin kanemue. \v 12 Ibal tawle nomanin paangwa mere, God ta na tekimba, yalini inin Iban ere na ibal kobe tongure ibinwe. God kalkan ere na tongwa main kanabina dire, yalini inin Iban ere na ibal kobe tomue. \p \v 13 Tongwa ena ibal nomanin paangwa pire di maribe ere tekebinba, God Iban nil si na tongwa, di maribe ere tobinwe. Tere ka main, main di maribe ere, God Iban tongwa ingwa ibal kobe, tobinwe. \v 14 Di tobinba yal ta God Iban den miriin suna ta pai dekungwa, ena God Iban ka nil si tongwa, yal iray ta pirekemue. Yalini main iray pire pol ta sekungwa iwe. Ka main, main kanungwa ibal tawle, “Main iray paimua,” dinamia, ena yalini main iray ta paikima di piremue. \v 15 God Iban tongwa ingwa ibal kobe, kalkan para muru main kanimba, ibal kobe imore mile main kanungwa ibal erungwa mere pire pol ta sekenamue. \v 16 Ta sekungwa ena ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “God Singaba nomanin si pirungwa mere ibena para pirame? Ibena kile kaman ka di yalini tename?” \m Ka iru dimba Kirisito nomanin si pirungwa mere, na ibal kobe para iru pirebinwe. \c 3 \s1 Ka main konagi erungwa yal konagi ere God tongwa \p \v 1 Na enan kobe we, God Iban tongwa ingwa ibal kobe, na ka di ibalin kobi tega mere, ka iru di i terala dibinba, gain kal pirungwa maangwa ibal milungwa mere, i iru milere, te ka main ibal u ibal mere ta pekungwa mere, i para iru milinga, na ka di i teiwe. \v 2-3 Komina tongwa mere, ka main milin i di terala dibinba, i nenanga kuunin ta erekina, ena amin niriin tongwa nenga mere, goma ka main bolimina di i teiwe. Gain kal pirungwa maangwa ibal milungwa mere, malia para i iru milingire, ka main milin di i teralba, kuunin ta erekinwe. I ibal kobe kalkan san bale ka bolebilin di milinga, ena ibal main paangwa mere eringa, malia i maribe erinwe. \v 4 I ibal taw mile, “Na Pol gawliman miliwa,” dingire te i ibal taw mile, “Na Apolos gawliman miliwa,” dinga, ena ibal main paangwa mere eringiwe. \p \v 5 Ena Apolos te Pol yal sui, ibena mileme? Na yalsui God nil konagi yal milere, God “Konagi ta ero,” di na yasu tongwa mere erebilgire, i ibal kobe pire gi di Yesu tenwe. \v 6 Ibal komina milin yaalungwa mere, na kawn kule ka main kere di tobingire pare, ibal nil kule komina yaalungwa bilungwa mere, Apolos eme ka main kere di tomia. Na yasu ka main di tobilba, ka main milin pi sire maanama dire, God konagi iru ere milemue. \v 7 Ena komina milin yaalungwa yal te nil kule bilungwa yal iwe. Yal sui kaan ta paikinamba, ka main milin pi sire maanama dire, God konagi iru ere milungwa yalini guun kan ware biimue. \v 8 Komina milin yaalungwa yal te nil kule bilungwa yal, yal sui i ke kuunin wen milungure, God konagi erungwa mere, God tobe yal sui tenamue. \v 9 God konagi paangwa na yasu erebilgi, i ibal kobe komina gul mere milinga, God suna mile konagi ere kole kole ere milemue. Milere i ibal kobe ogu mere milinga, God ogu iray ki milemue. \s1 Ka main konagi erungwa yal ogu kiire kal miremil erungwa yal mere milungwa \p \v 10 God kal wai ere na tomia, ena ogu kiire kal milemil erungwa yal milungwa mere, na miliwe. Milere ka main kawn kule di i tere, ogu kiingwa main balungwa mere eriwe. Main baliga mere eriga, ibal taw main bolimina kiinanba, kiinanga i kanekun ere kiyo. \v 11 Ogu main kaya kiimia, ibal ta kwi main iray ta kiikinamue. Main iray Yesu Kirisito inin milemia, ena kanekun ere kiyo. \v 12 Ibal ogu iray kiinangwa, ibal taw kobile gol te kobile moni pege te kobile taw tobe bil bilungwa, kalkan iru wai ire ogu kiinangure, te ibal taw eri tominungwa te erewan digan te sulsi si dire gulangwa, kal nigi dongwa iru ire kiinamue. \v 13 Ibal kobe konagi erungwa paim mo, paikim mo, Kirisito kwi ure ka kol ere ibal tenangwa, u maribe namue. Kaun iray enderin dere, dongwa kal denangure, ta dekungwa kal imo dinamia, ena konagi erungwa paim mo, paikim mo, u maribe namue. \v 14 Enderin denangure, ibal kobe main mina kiingwa de wei sekenangwa, ena ibalin kobe tobe inamue. \v 15 Inamba ibal kobe konagi erungwa enderin de wei sinangwa, ena tobe ta tekenamue. Ta tekenamba ogu dongwa dere kal ta imo dungwa mere, ibalin kobi iru milangure, God a pili di aa ki dinangure sigare kule u wai namue. \s1 Ka main ibal taminin God ogu dungwa mere milungwa \p \v 16 God ka main ogu dungwa mere, i ibal kobe iru mere milingire, te God Iban i den miriin suna pai milungwa kaningiray. \v 17 Na ka di bile digire, iru paimia, ena God ka main ogu dungwa mere ibal ta ure ere gogo ere tenangwa, God ibalini si wei sinamue. Ka main ogu iray God konagi erama dire, kegemama yongure, te ogu iray dungwa mere, i ibal kobe iru mere milinga, ena God ibalini si wei sinamue. \s1 Ibal kobe miinin maare inin gain deminin si tongwa paikungwa \p \v 18 I ibal kobe inin bawle inanga, i pisero. “Ibal main paangwa na nomanin paangwa miliwa,” dire i milinga suna ibal ta iru pirangwa, ena ibalini kirara wen nomanin painama dire, kwi si kiruul si pire, “Na yal digan miliwa,” dinamue. \v 19 Gariba gul ibal mile, “Nomanin paimua,” dimba, God kane, “Yaa main simua,” dimue. Dungwa ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, \q1 “Nomanin paangwa ibal, ibal ki mile kalkan erimba, God ibalin kobi yaa ime si tomua.” \m \v 20 Ka main minin ganin ka ta iru dire bilungwa paangwa, \q1 “God Singaba mile, ‘Nomanin paangwa ibal nomanin si pirimba, ta paikimua,’ dimua.” \m \v 21 Iru dimia ena ibal kobe mile, “Ibal kal iru erungwa paimua,” dire miinin maare inin gain deminin si tenamba, iru dungwa ta paikimue. Ena kalkan para muru i ibal kobe kalin dungwiwe. \v 22 Pol te Apolos te Pita na yal sutakobe kobanan, i milingiwe. Gariba dungwa gul te imo milungwa kol te gulungwa kol te kamin kaun malia u maribe ongwa kal te eme u maribe nangwa kal, kalin dungwa i para muru i kobaan milingiwe. \v 23 Milingire i kobanin Kirisito milungure, te Kirisito kobaan God milemue. \c 4 \s1 Ka main konagi erungwa yal erungwa paim mo paikim mo, Singaba Yesu di maribe erangwa \p \v 1 God kamin kaya goma wen ka main aal kule ere yongwa di maribe ere ibal ta tekungwa, ka main i God “Kenin ero,” di tongwa kenin erungwa ibal milere, te Kirisito nil konagi ibal para milebinwe. Milebinga mere, i ibal kobe mile, “Na ibal kobe iru milemua,” di piro. \v 2 Iru milebina, ena kenin erungwa yal konagi erungwa main paangwa iwe, “Konagi ero,” di kenin erungwa yal tongwa mere ere milangwa, ena painamue. \v 3 Ena na kalkan erebinga, i ibal kobe mo ibal imore kane mile paim mo, paikim mo, di na tenanga, na pire gogo ere milabinwe. Ayo, “Na inan eriga paimua,” ka iru diralba. \v 4 “Na konagi eriga paamua,” di piriiba, na inan nomanin si pire diwe. Diiba Singaba Yesu Kirisito paim mo, paikim mo, iru di na tenangwa paamue. \v 5 Iru paimia ena kalkan kaya u maribe ta pekungwa kaun, i ibal kobe paim mo, paikim mo, dire di ibal kobe tekenangwa paamue. Yesu Singaba kwi ere ime unangwa kaun, ibal kal erungwa paim mo, paikim mo, dire kirara obin si ibal tenamue. Terere kal iru erangwa, kalkan aal kule ere yongwa di maribe erere, te nomanin suna kal ta erala di pirangwa, para di gawa dinamue. Dinangure pare God deminin si ibal ta ta terala di pirungwa mere tenamue. \s1 Korin ibal inin kaan gale yebe erungwa \p \v 6 Na enan kobe we, i ibalin kobe pirere malia ka diga i, na te Apolos milebilga di bile diga ka main dungwa mere, i ibal kobe wiina ere tenana dire, na ka iru di bile diwe. I ibal kobe yal ta kaan deminin si yebe erere, te yal ta kaan yaa ime si tenanga, pisero. \v 7 Na ye nego, i yal singaba milana dire, ibena di i tome? Kal para wen aa te nenga i, God i ta tekimo? Tongurawa. Tomia ena “Ta na tekemua,” dire tameran i inin kaanin gale deminin si yebe erine? \p \v 8 Ayo, i ibal kobe kaya komina nere kuubinin maangwa mere, ka main para iru pirala di piringiwe. Te i ibal kobe kal para aa te nenga mere, God kal wai ere i tongwa, “Para ibinwa,” dingiwe. Te God kenin ere ke milungwa gul i ibal kobe yal singaba milebina di pirinba, na ibal kobe iru ta milekebinwe. Na ibal kobe i ibal bole yal singaba milabina dire, i ibal kobe yal singaba milina di pirebinwe. \v 9 Ena na nomanin iru si pirega paangwa, “Na nusi erungwa obinga yal kobe, Aposel, yal binan mile, te na i kal we paale na sirala dire kan kulungwa milebinwa. Iru milebinga ibal para, angel kobe te gariba ibal kobe, ibal taw ka kowa more more yuure ka di tongwa mere na ibal kobe para iru milebinwa. God iru ere na ibal kobe tongwa piriwa.” \v 10 Kirisito kaan gale deminin si terabinga pire na ibal kobe yal du dungwa milebinba, i ibal kobe Kirisito bole pena gale mile nomanin paangwa milingiraba. Na ibal kobe yobilagi ura dungwa milebinba, i ibal kobe yobilaan bile niminin mile milingiraba. Ibal kobe nigi de pire na ibal kobe tomba, ibal kobe deminin si i ibal kobe tonguraba. \v 11 Goma te malia para na ibal kobe kenan gulere, te nil gulere, te gal ola galungwa sigi di warere, te ibal kobe na sirere, te ai ta ki pai mile duulanin ta ikire, gwi maare ware milebinwe. \v 12 Keba komina nerabina dire, anan konagi nega di ere nobinwe. Ibal gaynan ka si na tomba, na deminin si ibalin kobi tobinwe. Ibal kobe gain giil pire na tongure, na ibal kobe pire unin si milebinwe. \v 13 Ka piril sungwa ibal kobe ka di na tomba, ka dungwa i gwi sinama dire, ka wai dungwa di kole erebinwe. Yal digan milungwa mere, na ibal kobe iru milere, te ibal debegi ye milungwa mere, para iru milebinwe. Goma iru milebinga mili obinga obinga, ena malia para ama iru milebinwe. \s1 Pol mile, na kol egiliga mere egilanwa, di Korin ibal tongwa \p \v 14 Ka minin ganin biliga i, i ibal kobe gay gulana dire, ta bile i tekiwe. Na wanan abilan kule yega denan miranan tega milinga mere, kile kaman ka dire kiranin aa terabina dire, bile i teiwe. \v 15 Yesu ka main ibal binanwenbile nil si i tongwa milimba, i nenin binanbile ta milekemue. Yesu Kirisito ka main pire milebinga, na Yesu guun kan kere di i tegire, i pire gi di Yesu tenga, ena na inan i ibal kobe kule yeiwe. \v 16 Kule yega ena na kol egiliga mere, i ama iru egilana dire, na kaman i teiwe. \v 17 Na Kirisito bole pena gale kalkan ere wariga mere, nil si ka main ogu dungwa gul kole kole para tega, i pire kal iru erana dire, na Timoti nusi i milinga gul eriwe. Na ka main ibal milebinga yalini kule yegire, wanan milungwa mere milungure, gun ye teiwe. \p \v 18 Ka iru diiba i ibal kobe taw mile, na i milinga gul ta ukenama di pirere, kule si warinwe. \v 19 Dimba na i ibal kobe milinga gul unama di God Singaba iru dinangwa, ena na urala erebinwe. Urere pare i kule si waringa ibal kobe, ka dinga waa duu i maribe eralba, kule si ware yobilaan bile kal naanin paangwa eringa mere, kirara waa duu i maribe eralwe. \v 20 God kenin ere ke milungwa mere iwe. Ka ta giran mina dungwa ta paikimia. Yobilaan bile ka main kol egilungwa paimue. \v 21 Kuba aa te ire urabin mo, denan miranan tere, te miriin pire i teralga mere urabin mo, i nomanin si pire di na to. \c 5 \s1 Korin ka main ibal taminin suna yal abal kunibe ingwa \p \v 1 Ena ibal ka di yuungwa kiranan iru pirebinga, “I ibal kobe milinga suna yal abal kunibe ingwa kal main eringire, yal ta pi nen ebinbi bole pai milemua,” dimue. Kal iru erungwa ka main pire gi dekungwa ibal iru ta erala di pirekemue. \v 2 I ibal kobe kal iru eringa, tameran inin kaan gale yebe ere miinin maane? Iru eranga pisero. I ibal kobe mun bile kay miire milanba. I milinga suna yal ta kal iru erungwa, i bole ta milekenama dire, i mena kol ero. \v 3 Ena na i ibal kobe bole ta milekebinba, malia na ibanan i ibal kobe bole milinwe. Na inan i ibal kobe bole milebinga mere, na kaya ka kol pire kile kaman ka iru di i tega. \v 4 I ibal kobe u ku bile milanga kaun na ibanan i bole milangwa, te Singaba, Yesu yobilaan bile na ibal kobe tenamue. \v 5 Bile tenangwa kaun iray, Satan gain giil pire yal digan iray tenama dire, i yalini waa kile di mena ere awli pi Satan kenin erungwa gul ero. Eringire gain giil pire tenamia, ena Yesu Singaba kamin kaun malia i wei sinangwa, aa ki di yalini tenangure, iban kwi u wai namue. \s1 Abal kunibe ingwa yal waa kire di mena ero, dungwa \p \v 6 I ibal kobe inin kaan gale yebe ere miinin maanga ta paikimue. Ka ta si aine aine dungwa piringi i kwi piro, “Yis digan wengira irere, komina palua bole nuungure, komina birete para muru u bil omua.” \v 7 Yis golin dungwa mere kal digan ere taalime eringa, ena i kalin dungwa i waa kile di mena ero. Birete u bil pekungwa mere, i nomanin suna naabilama dire, waa kile di mena ero. I nomanin kaya naabilema di piriwe. Yuda ibal siipe siipe si gale God tongwa, pirin wei sima di pirungwa mere, ibal kobe Kirisito eri pera mina si gulemia, ena i ibal kobe pirin wei sungure, i nomanin suna naabilemue. \v 8 Kal iru eremia ena yis golin dungwa mere, kal ki ere kal digan ere taalime erebinga pisere, te Yuda ibal komina birete u bil pekire komina bil nere milungwa mere, na ibal kobe nomanin wai pire tere kawen kirara di milabinwe. \p \v 9 Na ka minin ganin goma ta bile i tega, i ibal kobe milere yal abal kunibe ingwa kal main erungwa yal kobi bole pena gale milekio. \v 10 Na ka diga i ka main pire gi dekungwa ibal milere yal abal kunibe ingwa kal main erangwa mo, kalkan para kaan dinangwa mo, kal ta deminin si tere ana di kal ta tenangwa mo, ibalin kobi iru erangwa i na kanin ta dikiwe. Ibalin kobi i bole ta milekenana dire, i gariba gul iray pisere baan ta nanba. \v 11 Ka goma bile i tega, main iru dima di piriwe. Yal ta mile, “Na ka main ibal miliwa,” dinamba, yalini yal abal kunibe ingwa kal main erangwa mo, ibal kal aa te nongwa yalini girin di i nenangwa mo, deminin si tere ana di kal ta tenangwa mo, gain ka si tenangwa mo, nil bia nere omilin maalungwa mere milangwa mo, ibal sire kunibe nenangwa mo, yalini kal iru erangwa, ena yalini bole ta warekire te komina yalini bole para nekio. \p \v 12 Ka main ta pirekire, mena milungwa ibal iwe. Ibalin kobe kal erungwa paim mo, paikim mo, ka di terabinba, na konagi main iru ta paikimue. Ta paikimba ka main ibal taminin taw i bole milinga ibalin kobi kal erungwa main i paim mo, paikim mo, i ka di tenangiray. \v 13 Ibal mena milungwa kal erungwa paim mo, paikim mo, God ibalini ka di tenamue. Tenamba i milinga suna yal ta mile kal ki ere milungwa yal i baan ta milama dire, i waa kire di mena ero. \c 6 \s1 Ka main pirungwa ibal ka kol ere enin ta tekenangwa paangwa \p \v 1 Ena i ibal kobe milinga suna yal ta ka kol ere enin ta tenangwa iwe. Ka main pire gi dekungwa ibal ka kol iray pirama dire, awli ibalin kobi milungwa gul nan mo, ka main pire gi dungwa ibal milungwa mina ka kol iray erane? Ka main pire gi dekungwa ibal milungwa mina ka kol iray ere tenanga, gay gule maabinin painanwe. \v 2 Gariba ibal para kal erungwa paim mo, paikim mo, ka main ibal kobe ka kol iru pire ka dinangwa, i ta pirekino? I ka main ibal kobe kal iru eranga, ena ka kol mege mege painangwa i pire mile ka dinangiray. \v 3 Eme angel kobe kal erungwa paim mo, paikim mo, i na ibal kobe para ka kol iray pire ka dirabinga, i ta pirekino? Kamin ai angel kobe ka kol paangwa pire dirabinga, ena malia gariba kal konagi erebinga, ka kol paangwa pire ka dirabingiray. \v 4 Ena ka kol iru painangwa, ka main ibal mile, “Na ibal kobe milebinga suna yal kobe yal singaba ta milekemua,” dingire, ena mena milungwa ibalin kobi ka kol pirama dire, tameran i awli ene? \v 5 I ibal kobe gay gule maabinin painama dire, na ka iru di i ibal kobe teiwe. I ka main ibal milinga suna, enin sui guman inin inin dungwa u taran nama dire, yal ta nomanin paangwa aa te kuunin erangwa yal ta milekemo? \v 6 Ka iru dibinba, i milinga suna enin ta ka kol ere enin ta tere ka main pire gi dekungwa ibal ka kol iray pirama dire, awli enga kal erungwai main nigi domiawa. \p \v 7 Ena i ibal kobe milinga suna ka kol eremia, ena “I ka main konagi eringa paikimua,” dire i maribe ere i tomue. Ka kol eringa i, i pisera. Kal digan ere i tenangwa mo, i kal aa te nenga kunibe nenangwa mo, i pire unin si milanga paamue. \v 8 Paamba i ibal kobe kal digan ere ibal tere, te kunibe nere te ama iru ere enin kobe tengiwe. \v 9 Kabin sire wai wen ta milekungwa ibal, God kenin ere ke milungwa ai suna ta pekire, te kamin kabe ta ki nekenangwa, i ibal kobe ta pirekeno? I inin nomanin suna bawle te milingi, pisero. Yal abal kunibe ingwa kal main erungwa ibal mo, deminin si kobile galbale tere para ana di tongwa ibal mo, abal kunibe nongwa ibal mo, yal ta abal ingwa mere, yal ta pi yal ta ingwa ibal mo, \v 10 kalkan kunibe nongwa ibal mo, ibal kal aa te nongwa girin di nongwa ibal mo, nil bia nere omilin maalungwa ibal mo, gain kaa si tongwa ibal mo, ibal sire kunibe nongwa ibal mo, ibalin kobi iru God kenin ere ke milungwa ai suna ta pekire, te kamin kabe ta ki nekenamue. \v 11 Ibal kobe kal iru ere milungwa mere, i ibal taw goma iru eringi. Erinba kal digan ere taalime eringa kire di erere, te i God ibalin kobe milana dire, yalini kaya paale suna ere irere, te i nomanin suna naabilama dire, pirin gule ere i tere, te kal iru ere i tongwa iwe, Singaba Yesu te God Iban kal wai ere i ibal kobe tongwa, ena God kal iru ere i tomue. \s1 Ibal deminin si God tenama dire gaynan te nomanin konagi wai erabinga paangwa \p \v 12 God manaa di na tekire, “Kal i eranga paimua,” dungwa mere, erabinga painamue. Painamba kalkan kobi para muru erabinga, i aa ki di i tekenamue. “Na para kalkan para muru eralga paimua,” diralba, “Kal tai na nomanin suna aa gi dire iru ere milo,” di na tenangwa, kal i kanin mere si na tenangwa, iru ta ere milekeralwe. \v 13 I ibal kobe taw mile iru dinga, “Komina iwe, komina i ibal den suna ongwa paamua. Te den iwe, komina nongwa den dungwa paamua.” Dingi i kawen dinba, kalin sui iray ta maakinama dire, God iru dimue. Gi mo abal kunibe nerala dire, na yal kobe gain kal pirungwa maangwa tamama. Na yal kobe gaynan te nomanin dungure milere Singaba Yesu konagi ere terabina dire, milebinwe. Singaba Yesu iwe, na yal kobe gaynan te nomanin wai milabina dire, yalini milemue. \v 14 Yesu Singaba gulere alungure, God kal iru ere tomue. Ere tongwa mere, yalini yobilaan bile kal iru kwi ere na ibal kobe tenamue. \p \v 15 Na ibal kobe gaynan te nomanin para dungure milebingire, Kirisito kalin sui iray kobaan milungwa kaningi. Kaninga ena na ibal kobe gaynan te nomanin i pi yal maale ingwa abal ta si dawle terabino? Ta tekerabina. \v 16 Yal ta pi yal maale ingwa abal ta si dawle milamia, ena ibal sui u taran pi milangwa, i kal main iru ta kanekino? Ka main minin ganin iru bilungwa paangwa, “Yal abal sui si dawle mile u taran nangwa paamua.” \v 17 Iru paamba ibal ta Yesu Singaba si dawle milamia, ena ibal sui i nomanin taran yere u taran namue. \p \v 18 Yal abal kunibe ingwa kal main eranga, pisere kwi erekio. Te kal digan ta ere taalime erangwa, ena erangwa ibal i, inin gain te nomanin u digan ta pekenamba, yal ta yal abal kunibe ingwa kal main erangwa, ena yal i inin gain te nomanin u digan namue. \v 19 God Kegemama Iban ka main ogu bil dungwa mere, i gaynin te nomanin para iru dungure, te God yalini i tongure, denin miriin suna milungwa i iru ta kanekino? I gaynin te nomanin kobaan inin ta milekingi, i kobaan God milemue. \v 20 I ibal kobe gibilin sinama dire, yalini tobe bil tomia, ena ibal kobe God deminin si tenama dire, i gaynin te nomanin konagi wai wen ero. \c 7 \s1 Yal abal ingwa main di maribe erungwa \p \v 1 Ena i ka minin ganin bile na tenga mere, malia na ka maan di kole ere i terala piro. “Yal ta abal ta i warekinangwa, yal i kal wai eremua.” \v 2 Dinba yal abal kunibe ingwa kal main binanbile eremia, ena yal taran taran para inin inin abal i warangure, te abal taran taran para inin inin yal i warangwa painamue. \v 3 Abal ta winbi milere ena yalini mile, “Na i bole pairabinwa,” di ebinbi tenangwa, para kuunin erangure, te abalini para kal iru ere winbi tenangwa para kuunin eramue. \v 4 Ebinbi ta inin gain kenin ere milangwa ta paikimia, winbi kenin ere milangwa paimue. Te iru paangwa mere winbi ta inin gain kenin ere milangwa paikimia, ebinbi kenin ere milangwa paamue. \v 5 Winbi mile, “Bole pairalwa,” di ebinbi tenangwa, ebinbi manaa dikio. Te ebinbi ka iru di winbi tenangwa, winbi para manaa dikio. Ka iru diiba, win ebin sui i kaun taw ana di God terala di pirangwa, ena win ebin sui nomanin goma u taran pire, “Inin inin milabilwa,” da. Milangure pare, win ebin sui kwi pi bole paiyo. Win ebin sui goma nomanin u taran ta pekire, te kwi bole ta paikinangwa, ena Satan kiraan sire bawle win ebin sui tenamue. Tenangure kura ka u maribe pire, guman inin inin dinamue. \p \v 6 Na ka diga i, kaman i ta tekebinba, “I iru eranga paimua,” ka iru diwe. \v 7 Na miliga mere i yal kobe para iru milana dire, na wai piriiba, ibal ta ta kal miremil inin inin erama dire, God ere tongure, ena yal ta kal miremil ta erungure, te yal ta kal daala ta eremue. Yal taw abal bole ta warekinama dire, God yalin kobi yobilaan tere, te yal taw abal bole warama dire, yobilaan bile yalin kobi tomue. \p \v 8 Ena kumil gi te abal weray ka ta iru di i tega piro. Na imore miliga mere, i ibal kobe imore iru milanga, wai wen painamua. \v 9 Diiba gaynin kal piringire maangure, i manaa di terala di pirinba, i kuunin ta paikinamia, ena abal ta gibilin sire iyo. Abal ta inanga wai paamba gaynin kal piringire maangwa manaa di tekenangwa, kuunin ta paikimue. \p \v 10 Ena win ebin kobe na ibalin kobe kile kaman ka di teralwe. Na inan piriga mere, ta di tekegi, God Singaba ka dungwa mere, si aine di terala piro. “Abal ta yal ta i warungwa, ena abalini kwi yal ta, ta pekenamua. \v 11 Dimba abalini yal i piseramia, ena abal i yal ta kwi pikire imore milamua. Iru ta milekenangwa, kwi ere winbi milangwa gul pire yal abal sui u taran pire, kwi ka wai dire si dawle milamua. Te winbi kwi ebin ta de erekinamua.” \p \v 12 Yal abal imo milungwa na ka di i terala piro. Ka diralga i, God Singaba ka ta dekungwa, na inan ka diralwe. Ka main enin ta milungure, ebinbi pire gi di Yesu ta tekenamba, yal abal sui, “Si waire si dawle milabilwa,” dinamia, ena yalini ebinbi ta i de erekinangwa paamue. \v 13 Te ka main abal ta milungure, abalini winbi pire gi di Yesu ta tekenamba, yal abal sui, “Si waire si dawle milabilwa,” dinamia, ena abalini winbi ta i piserekinangwa paamue. \v 14 Winbi pire gi di Yesu tekungwa yal milamba, ebinbi pire gi dungure, yal abal sui si waire si dawle milamia, ena God winbi iray ke mile milamue. Te ebinbi pire gi di Yesu tekungwa abal milamba, winbi ka main enin ta milungure, yal abal sui si waire si dawle milamia, ena God ebinbi iray ke mile milamue. Iru ta milekenangwa, ena ibalin kobe wan abilin kobe pire gi dekungwa ibal gaan kobe milungwa mere milamba, iru ta milekenangure, God gaan kobi ke mile milamue. \v 15 Ka iru dibinba, win ta pire gi di Yesu tekire, “Na ebinanbi de erabinwa,” dinangwa, ena de erangwa para painamue. Kal iru erangwa, ena ebin ta i ka main abal milere kwi pi yal ta nangwa paamue. Na ibal kobe kura ta bilekire, denan miranan ura di milabina dire, God na paale suna ere imue. Ebin ta pire gi di Yesu tekire, para iru ere winbi tenangwa, ena winbi para kal iru erangwa painamue. \v 16 Abal kobe, i wininbi pire gi di Yesu tenama dire, i yalini aa ki dinanga sigare kule u wai nam mo, pekenam mo, main i ta pire pol sekingi. Te yal kobe i ebininbi pire gi di Yesu tenama dire, i abalini aa ki dinanga sigare kule u wai nam mo, pekenam mo, main i ta pire pol sekingi. \s1 God na ibal kobe wo dungwa kaun milebinga mere iru milabinga paangwa \p \v 17 Ena God i ibal kobe, “Wo,” di gala dungwa kaun i goma kalkan konagi ta erana dire, yalini kal wai obin si tenga mere, iru wen ere milo. Ka main ibal taminin ta ta para kile kaman ka iru di teiwe. \v 18 Di tega mere iwe. Yuda gain bile erungwa yal ta milungure pare, God “Wo,” di gala dungure ure duulin bile pirere, ena yal iray goma gain bile erungwa kwi i aal ta kulekio. Te gain ta bile erekungwa yal ta milungure pare, God “Wo,” di gala dungure ure duulin bile pirere, ena yal iray gain bile erekio. \v 19 Gain bile erungwa mo, bile erekungwa mo, kal i imore dimba, God kile kaman ka wiina ere terabinga, kawen kirara dungwa wi yebe omue. \v 20 Ta di tega mere iwe. God ibal, “Wo,” di gala dungwa kaun ibalin kobe kalkan konagi ere milungwa mere, para ere milo. \v 21 God “I wo,” di gala dungwa kaun i goma nil erari ibal milino? Milinga ena i nomanin suna sigin pirekio. Pirekinanba i suna kobe imore kol ware milana dire, kal ta u maribe omia, ena nil erari ibal milinga pisero. \v 22 I nil erari ibal milinba, ibal ta nil konagi ere milungwa God Singaba “Wo,” di gala dungure urere, ena nil erari ibal goma milungwa u inin baan ongwa mere, ibalini iru mile Kirisito bole pena galemue. Kal iru main paangwa mere, ibal ta nil erari ibal ta milekungwa, Yesu Singaba “Wo,” di gala dungure urere, ena ibalini Kirisito nil konagi ibal milemue. \v 23 God i ibal kobe tobe bil tere gibilin simia, ena nil konagi ibal erungwa mere, i iru ere ibal ta tekio. \v 24 Na enan kobe, God “I wo,” di gala dungwa kaun i goma kalkan konagi iru ere milinga mere, malia i ama iru mile bole pena gale God to. \s1 Kumil gi te abal weray mile pai erungwa, Pol ka dungwa \p \v 25 Ena kumil gi kobe milungwa mere, main paangwa ka diralwe. Ka di i teralga God Singaba kile kaman ka di na tekimba, God Singaba miriin pire na tere yobilaan bile na tomia, ena ka diralga ibal kawen dungwa dima di pirangure, na inan nomanin si pirega di i teralwe. \p \v 26 Gain giil pirebinga kaun malia u maribe ongwa pirega, ena gi yal ta pekungwa mo, kumil abal ta ikungwa iru milungwa mere, iru milanga wai painama di piriwe. \v 27 I ebininbi ta milemo? Milangwa abalini i de erala di pirekio. I abal ta ikino? Ta ikinga, ena abal ta irala di pirekio. \v 28 Ka iru dibinba, abal ta inanga, ena kal digan ere taalime ta erekinangi. Te gi ta pi yal ta inangwa, ena abalini kal digan ere taalime ta erekinamue. Kal iru eranba, gariba kal obin dongwa ere waringa i ibal kobe iru ta pirekenana dire, kile kaman ka di i teiwe. \p \v 29 Na enan kobe, ka diga main iru paimua diya. Gain giil pirebinga kaun baan araway ta dekenamia, ena abal ingwa yal kobe, yal temine mile abal bole paikungwa mere iru milo. \v 30 Kay miingwa ibal milere, kay ta miikungwa ibal milungwa mere, milo. Te wai pire miinin maangwa ibal milere, miinin ta maakungwa ibal milungwa mere, milo. Te kalkan gibilin sungwa ibal milere, kalkan aa te nekungwa ibal milungwa mere, milo. \v 31 Te gariba gul bona gana aa te nerala dire, konagi ere milungwa ibal milere, kalkan erungwa i gibilin mui kol yongwa mere, milo. Gariba gul ta kwi u maribe nangure gariba gul malia main paangwa mere wei sinamia, ena ibal iru milo. \p \v 32 I ibal kobe sigin pire nomanin binanbile sikinangure, i iru milana di piriwe. God Singaba wai pirama dire, abal ta ikungwa yal mile God Singaba konagi nomanin tegi dimue. \v 33 Dimba ebinbi wai pirama dire, winbi gariba konagi erala di pirungwa guman mina yomue. \v 34 Iru erala pirungwa paamia, ena nomanin su su simue. Nomanin suna naabilama dire, gi yal ta pekungwa gi, te gi biame para God Singaba konagi ere terala di pirungwa, nomanin tegi dimue. Dimba winbi wai pirama dire, ebinbi gariba konagi erala di pirungwa guman mina yomue. \p \v 35 I ibal kobe kanin sire kal ta erekinana dire, na ka diga i di tekebinba, i ibal kobe aa ki di tegire wai milana dire, di i teiwe. I ibal kobe kal main wai paangwa erere God Singaba konagi ere terala di pirungwa, nomanin tegi dinana dire, ka diga i, di i teiwe. \p \v 36 Yal ta gi ta bian ere yongwa yalini gi iray irala dire, gain kal pirungwa maangure, te gi bia yenama dimia, ena yalini pirin paire te abal irala dinangure, gibilin sire inamue. Kal iru erangwa kal digan ere taalime ta erekinamue. \v 37 Dimba yal ta kal ta erangwa girin di milangure, te pirin ama ta paikinangure, te gain kal pirungwa maangure manaa di tenangure, te gi ta bian ere yongwa, “Na ta ikiralwa,” dire inin nomanin si piramia, ena gi iray ta ikinangwa kal wai eramue. \v 38 Iru paamia ena yal ta gi bian ere yongwa kirara gibilin sire inangwa, i kal wai eramba, yal ta gi bian ere yongwa yalini gibilin ta si ikire God konagi nomanin tegi dinangwa, kal wai wen eramue. \p \v 39 Abal ta winbi imo mile painangwa, ena abalini yal kwi ta pekenamba, winbi gulangwa, ena yal ta kwi nala di pirangwa namue. Nangwa ka main aa gi di pirungwa yal namue. \v 40 Dimba abalini imore milangwa, wai wen milama di piriwe. Na inan nomanin si pirega mere diiba, God Iban para ka di na toma di piriwe. \c 8 \s1 Kabe si gale galbale kobile tongwa main ka dungwa \p \v 1 Ena ibal kobe kabe si gale galbale kobile tongwa mere, ka dirala piro. I ibal kobe mile, “Na ibal para kal main kanebinwa,” dinga na ibal kobe kal iru main kanebinwe. Iru kanebinba, ibal kal main iru kanungwa mile na yal singaba milebina di pirimba, ibal kobe den miriin ibal tongwa, ena ka main ibal niminin mile milemue. \v 2 Na kal main kaniya dire, yal ta inin iru piremia, ena God mile ibalini kal main iru iru kanama di ere tomba, yalini ta kanekimue. \v 3 Dimba ibal ta den miriin God tenangwa, ena God mile na ibalan kobe milema di kanemue. \p \v 4 Iru paimia ena ibal kobe kabe si gale galbale kobile tongwa mere, dirala erebina. “Galbale kobile dimba, sia ta iban milungwa mere si paale ire galbale kobile iru kuunin ta dekemua, te God yalini taran milemia, taw ama ta milekemua,” dire na ibal kobe iru kanebinwe. \v 5 “Gariba gul te kamin mina god ta ta milemua,” dungure te, “god te kamin singaba inin inin binanbile milemua,” dimba \v 6 Abe God yalini taran wen milemue. Yalini kalkan para ere yongure, ibal kobe konagi ere God taran tenama dire, milemue. Te Singaba, Yesu Kirisito taran mile kalkan para ere yerere, te na ibal kobe yalini ka main pire gi di milebinga, yalini yobilaan bile na tomue. \p \v 7 Kal main kanungwa i, kirara wen dibinba, ibal para ta kanekimue. Ta kanekire mile, te goma galbale kobile kabe si gale te milungwa milungwa, ena main iru pirungwa, “Komina nobinga iray si gale galbale kobile toma di pirebinwa.” Dire kalkan erungwa paim mo, paikim mo, nomanin su su si piremia, ena komina nongwa i, nomanin suna daalin sinama di piremue. \v 8 Komina gogo nerabinga i aa ki di na tenangure, God gun ye na ibal kobe tenamo? Tamama. Komina mawal erabinga yaa ime ta sekerabingi, te komina gogo nerabinga wi yebe ta pekerabinwe. \p \v 9 Iru painamba i kanekun ere milo. “Kabe si gale galbale kobile tongwa iray nerabinwa,” dinanba, ka main pire gi tawliga dire niminin ta milekungwa ibal kanere, kal digan ere taalime ta eramue. Ta erekinama dire, i kanekun ere milo. \v 10 I kal main kaninga ibal galbale kobile ogu ala mile komina ne milangire, kalkan erungwa paim mo, paikim mo, nomanin su su si pirungwa yal ta ure i komina ne milanga i kanamia, ena kabe si gale galbale kobile tongwa i, “Na neralwa,” dinamue. \v 11 Iru erangure i kal main kaniga yal milia di pirina, ena ka main pire gi tawliga dire niminin ta milekungwa yal, kal digan ere taalime ere tenangire, u main namue. Yalini i ka main enin kobe milungure, yalini a pili di tegire sigare kule u wai nama dire, Kirisito yalini pire tere gulemue. \v 12 Enin kobe kal digan ere taalime erungwa iru ere tenga mere, para iru ere Kirisito tengire, “Iru eralga paimua,” di nomanin suna si pirungwa i yalini yaa ime si tenanwe. \v 13 Komina ta nerabinga, na enan kobe kal digan ere taalime eramia, ena na inan kabe ta nekerabinga, na enan kobe kal digan ere taalime ta erekinama dire, kabe ta nekerabinwe. \c 9 \s1 Pol Aposel konagi erungwa tobe ikire wai pirungwa \p \v 1 Ibal nil konagi yal milungwa mere, na iru ta milekegiwe. Te God nusi erungwa ongwa yal, Aposel, na kirara miligiwe. Na ibal Singaba Yesu kawen kirara kanegiwe. Na konagi ere Yesu Singaba tegai, ena Yesu ka main pire gi di milingiwe. \v 2 Ibal taw mile, “Na nusi erungwa ongwa yal, Aposel, ta milekemua,” dimba, i ibal kobe, “Na milemua,” dinangiray. I ibal kobe Yesu Singaba bole pena gale milinga, ena na Aposel milia di kane i maribe eringi. \p \v 3 Ibal kobe ka kol ere na tongure, ena na ka maan iru di ibalin kobe tega. \v 4 Na konagi eriga, ena ibal komina na tenangwa ta paikimo? Paangwiwe. \v 5 Nusi erungwa ongwa yal kobe, Aposel, te Yesu Singaba kebin kobe te Pita, yalin kobe ka main pire gi dungwa ebinbi, awli baan baan warungwa, ena na inan abal iru awli baan baan warabinga, ta paikimo? Paangwiwe. \v 6 Banabas te na bole komina nerabilga, na yal sui iru tawle konagi ere milabilo? \v 7 Yal ta simil nen mile konagi erungwa kaun, inin kobile moni irere, kalkan te komina gibilin sinamo? Ta sekenangwi. Te yal ta inin komina kan girepe yaalungwa, ule girepe niriin inin ta nekenamo? Nenangwiwe. Te yal ta bolimakau kenin erungwa, amin niriin inin ta nekenamo? Nenangwiwe. Na yasu para ka main konagi ere kal i nongwa mere nerabilgi. \p \v 8 Ibal kobe nomanin paangwa mere, ka iru dibinba, ka main minin ganin ka para iru dungwa paikimo? \v 9 Paimia Mose kile kaman ka iru bilungwa, “Komina dodal milin i sutaw erama dire, bolimakau dodal egilungwa, bolimakau giran aa tobil ta sikio.” Ka dungwa i God bolimakau kawen pire dim mo, \v 10 na ibal kobe pire di bile di na tome? Ka minin ganin bilungwa i, God na ibal kobe na kanere, di bile di na tomia. Awan dere sinin gulungwa kaun komina bule nerala di piremia, pirere ena konagi iru erungwa yal ta gariba di gula dungure, te yal ta milin ulemue. \v 11 God ka main milin i nomanin suna kaula si yenana dire, na goma kere di i tega, ena i ibal kobe kulgal bona na tenanga main ta paikimo? Main painangwiwe. \v 12 I ibal kobe kal ta ibal taw tenga paimia, ena i kal ta na tenanga iwe, kirara kawen painamue. Iralga paamba, i ibal kobe kal ta na tenana dire, na iru ta di pirekire kal ta ikibinwe. Kirisito guun kan para ware biinangwa, na kol si pere dekerabina dire, na gaynan giil konagi erebinwe. \v 13 Yal kobe Yuda ka main ogu bil ala konagi eremia, ena ibal kobe komina ka main ogu bil ala yongwa yalin kobe goma nongwa i piringiray. Te yal kobe ka main ogu bol bolimina kabe si gale God tomia, ena yalin kobe kabe iray taw nomue. \v 14 Kal iru erungwa mere, Yesu Singaba kile kaman ka iru dungwa, “Ka main kere di maribe erungwa, ibal komina nenangwa iwe, ka main pirungwa ibalin kobe, kalkan tenangwa nenamua.” \p \v 15 Nenangwa painamba, ibal kobe kalkan na na tenangwa dikiwe. Te i ibal kobe kalkan na tenana dire, na ka diga i, ka minin ganin bile i tekiwe. Kal iru erabinba, na kaya gulala di piriwe. “Na to,” di i tekire inan miinin maaga main, ibal kobe yaa ime ta si na tekenamue. \v 16 Na Yesu guun kan kere di ibal kobe tega paimia, ena na inan miinin maare gun yeralga main, ta paikimue. Ena pirin pai na tongure, ka di terala erebinwe. Yesu guun kan kere di maribe erekirabinga we, ayo, iru eralga kal piril sungwa erabinba. \v 17 Na konagi eriga inan erala di pire eralga, ena na tobe taw irala di piralba, na inan ta erala di pirekega, God “Konagi iru ero,” di na tongwa eriwe. \v 18 Na konagi iru eriga mere, takal tobe na irale? Na tobe iralga main, iru paangwa, Yesu guun kan kere di maribe ere ibal tere na kalkan ta ikiga, kere di maribe ere ibal tegire, tobe na tenangwa painamba, na kalkan ta ikiwe. \s1 Pol nil konagi ere ibal para tongwa \p \v 19 Yal singaba nil konagi yal milungwa mere, na iru mere ta milekiiba, ibal binanbile pire gi di Yesu tenangwa, na awli pi terala dire, ibal para nil konagi yal milungwa mere, na u nil konagi yal mere obinwe. \v 20 Yuda ibal pire gi di Yesu tenangwa, awli pi terala dire, na u Yuda ibal milungwa mere obinwe. Mose kile kaman ka na kenin ere ke milekimba, Mose kile kaman ka wiina ere tongwa ibal kobe, pire gi di Yesu tenangwa, awli pi terala dire, na u ibalin kobi milungwa mere obinwe. \v 21 Mose kile kaman ka pirekungwa ibal kobe, pire gi di Yesu tenangwa, awli pi terala dire, na u ibalin kobi milungwa mere obinwe. Obinba God kile kaman ka si keli ta sikire, Kirisito kile kaman ka wiina ere teiwe. \v 22 Ka main pire gi tawliga dire niminin ta milekungwa ibal kobe, pire gi wen di Yesu tenama dire, na u ibalin kobi milungwa mere obinwe. Ibal taw kobe pire gi di Yesu tenama dire, aa ki di tere awli pi terala dire, ibalin kobi main para paangwa mere, na u ibalin kobi para ere milungwa mere obinwe. Pirere te kal main main para wai dungwa erebinwe. \v 23 God kal wai ere ibal tongwa mere, na para ere na tenama dire, Yesu guun kan pire kalkan para eriwe. \s1 Tobe irala dire konagi nega di erabinga paangwa \p \v 24 Ena i piro. Ibal mugu dire ongure, ibal para mugu dire omba, yal taranta tawle mugu di goma pire tobe imue. God tobe tenangure inanga, iru tawle nomanin tegi do. \v 25 Ibal kobe mugu di goma nala di pirungwa, ena kal iru iru ere dire kile kaman ka di ibalin kobi tongure, pire wiina ere ere milemue. Egin galungwa gibilin gal ta inama dire, konagi iru erimba, inangwa kal i, eme bile yaanamue. Bile yaanamba, na ibal kobe ka main konagi ere nomanin tegi dirabinga, ena tobe na tenangwa di painangwal painamue. \v 26 Kal i irabina, ena yal ta mugu dire gain giire kane kole kole erungwa mere, na konagi iru ere God ta tekire, te yal ta aan a bile dire kura bilimba, bile baa tawle dungwa mere, na konagi iru ere God ta tekeralwe. \v 27 Mugu dire goma nala dungwa yal, inin gain sungwa mere, na ama iru gain kal pirungwa maangure, manaa di teiwe. Ka main kere di maribe ere ibal tere pare, kol ta pire gawl ta sekerala dire, manaa di teiwe. \c 10 \s1 Kela kule kiranan si na ibal kobe tenangwa manaa di terabinga main \p \v 1 Na enan kobe, i kwi nomanin si pirana dire, malia ka diralga piro. Na ibal kobe sanamoi gilekume kamin kawa ibalin kobe para awli ongure, te pi pirin nil ta kaan Nil Baa nil i bawre wari ongwa. \v 2 Kal iru erungwa ena Mose gawliman kobe para u maribe nama dire, nil bilungwa mere, kal main iru u maribe pi tongwa. \v 3 Gariba simi yongwa gul God komina tongwa, ibalin kobi para nerere, \v 4 te God nil tongwa para nongwa. Nongwa nil i, kobile suna ali nil ungure nongwa. Kobile i God ibalin kobe tongure, kobile ibalin kobe bole para pire ena kobile iray we, Kirisito inin milungwa. \v 5 Ena ibalin kobi kalkan iray para main wai kanimba, God gun ye ibalin kobe binanbile ta tekire, gariba sime yongwa gul para sungure, yobilagi u sutaw ongwa. \p \v 6 Ena kalkan i u maribe ongwa main iwe. Ibalin kobe kal ki kane kaan gule erungwa mere, na ibal kobe iru ta erekinama dire, kalkan i bigan kule na tongwa. \v 7 Ibalin kobe deminin si ana di galbale kobile tongwa mere, i ibal kobe iru ta erekio. Ena ibalin kobi iru erungwa ka main minin ganin iru bilungwa paangwa, “Ibal kobe komina te nil nerabina dire, amin di milere alere egin ere kal piril sungwa ere milemua.” \v 8 Ibalin kobe gi abal kunibe ingwa mere, i iru ta erekio. Ibalin kobe kal iru erungure, God sungure are kaun teran ibal binanwenbile, tuenti tiri tausen, gulungwa. \v 9 Ibalin kobe God Singaba sua i kanala dungwa mere, i iru ta erekio. Ibalin kobe kal iru erungure, oniba pi sungure gulungwa. \v 10 Ibalin kobe nigi de pire kan tongwa mere, i iru ta erekio. Ibalin kobe kal iru erungure angel ta ibal si gulungwa angel milungure, God angel i nusi erungure, ure ibalin kobi si gulungwa. \p \v 11 Ibal kobe main pirama dire, kalkan iray u maribe pi na sanamoi gilekume tongwa paamue. Kalkan iray ka minin ganin bilungwa, bigan kule na ibal kobe tomue. Kamin kaun ta ta para mili ubinga, malia i wei sima di kanebinwe. \p \v 12 Yal ta inin yobilaan bile niminin milala di piranga, ena yal i yaa ime ta sekerala dire, inin kanekun ere milo. \v 13 I ibal kobe milinga suna kela kule kiranin si i tongwa muru, ibal yobilaan pai tongwa kuunin u maribe naamue. God aan kere yere kal ta erala dungwa i eramia, ena kela kule kiranin si i tenangure, i manaa di tekenanga, main u maribe ta pekenamue. Kela kule kiranin si i tenangwa kaun, i yalini manaa di tenana dire, God yobilaan bile i terere, te niminin mile milana dire, kol ta waa duu i tenamue. \s1 God milungwa main te galbale kobile dungwa main bole ereko pire tekerabinga paangwa \p \v 14 Ena na ye nega kobe, deminin si ana di galbale kobile tenga i, i mun kal waa tere pisero. \v 15 Nomanin paangwa ibal milinga, ka di i tegire, main i, i inin nomanin si piro. \v 16 Nil wain sin kabe sulungwa maki ye God tobinga, Kirisito mayan garu dungwa pirere, na ibal kobe Kirisito bole u taran pire nobinwe. Komina birete bege dire nobinga iwe. Nobinga ena Kirisito yobilaan te gain pirere, na ibal kobe Kirisito bole u taran pire nobinwe. \v 17 Komina birete taranta tawle dungwa obin sungure, na ibal para birete taran i nobinga, ena na ibal kobe binanbile milebinba, ibal taminin taran milungwa mere milebinwe. \p \v 18 Isirel ibal kobe main paangwa mere, nomanin si piro. Ibal kobe kabe si gale God tongwa, ibalin kobi God bole si dawle u taran omue. \v 19 Ka diga, i main paangwa piro. Galbale kobile dungwa kal imore dungure, te kabe si gale tongwa para kal imore dimue. \v 20 Dimba kabe si gale galbale kobile tongwa, si gale God ta tekungure, si gale sia tomue. I ibal kobe sia bole pena gale u taran nana di na ta di pirekiwe. \v 21 Yesu Singaba nil wain sin kabe ta sulungwa, te sia nil, sin kabe ta sulungwa, sin kabe sui i gogo ta nekenanga paamue. Te Yesu Singaba komina bol te sia komina bol, komina bol sui iray i komina gogo ta nekenanga paamue. \v 22 Yesu Singaba san balama dire, kal ta erabino? Ta erekirabina. Te yalini yobilaan bil bilungure, na ibal kobe yobilanan kuunin ta pai na tekemue. \s1 Kalkan para erabinga, ibal deminin si God tenama dire erabinga paangwa \p \v 23 God manaa di na tekire, “Kal i eranga paimua,” dungwa mere erabinga painamue. Painamba kalkan kobi para muru erabinga, i kal wai ere na ta tekenamue. God manaa di na tekire, “Kal i eranga paimua,” dungwa mere erabinga painamue. Painamba kalkan kobi para muru erabinga, i aa ki di na ibal kobe ta tekenamue. \v 24 Ibal ta yalini inin kalkan tawle kenin ere milungwa, ta paikinamba, ibal i, ibal taw kobe kal para kenin ere milangwa, painamue. \p \v 25 Kabe miin bale sikel yongwa, para muru gibilin si nenanga paamue. Si gale kobile galbale tom mo, tekim mo, i sigin pire ka iru sirin bilekio. \v 26 Ena ka iru diga i ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, “Gariba gul te kalkan para muru gariba gul dungwa i, Singaba God taran wen kobaan milemua.” \p \v 27 Ka main pire gi ta dekungwa ibal, “I komina nenana wo,” dinangure i nala di piranga engire, ena komina i tenangwa para i no. Si gale kobile sia tom mo, tekim mo, i sigin pire ka iru sirin bilekio. \v 28 Ka iru diiba, ibal ta mile, “Kabe i si gale kobile sia tomua,” di i tenangwa, ena i nekio. Ibal ta di i tere nomanin su su si milangwa, i kanere kabe iray nekio. \v 29 Na diga i main wen iru paangwa, i ibal kobe inin nomanin si piringa mere, na ta pire dikiiba, ibal ta nomanin si pire ka dungwa mere iray na pire diwe. \p Ena ibal ta mile ka iru sirin bilangwa, “Yal ta nomanin su su si pirungwa mere, na wiina ere tere imore ta milekerabino? \v 30 Na komina nerabina dire, maki ye God terabinga, tameran yalini na na kanan tename?” \p \v 31 Ena na ka di kole ere iru diga, “Nil nenan mo, komina nenan mo, kalkan para muru eranga, ibal kobe deminin si God tenama dire, kal iru ero. \v 32 Yuda ibal mo Giriki ibal mo, ka main ibal kal nigi dongwa ere ibalin kobe tengire, kol gawl sinama dire, kalkan ta iru erekio. \v 33 Ibal kobe para wai pire milama dire, na kalkan eriga mere iray ero. Na inan kalkan u wai nama dire, ta pirekire, God ibal para aa ki di tenangure, sigare kule u wai nama dire, pire eriwa. \c 11 \p \v 1 Kirisito kol egilungwa mere, na kol iru egiliga, ena na kol egiliga mere, i ibal kobe kol iru egilo.” \s1 Ibal ka main ogu ala mile, gibilin gal kau paalungwa ka dungwa \p \v 2 I ibal kobe morin morin na ka diga nomanin si pirere, te si aine aine di i tega wiina ere tenga, i kaanin gale yebe ere deminin si i teiwe. \v 3 Ka ta dirala i pire nomanin suna yeyo. Kirisito mile yalgo kenin ere milungure, te yalgo mile abalgo kenin ere milungure, te God mile Kirisito kenin ere milemue. \v 4 Main iru paingure, te yal ta gibilin gal kau paalungwa ibal kanere, “Gariba gul yal singaba ta yalini ke milemua,” dire na ibal main para iru paamia, ena yal ta gibilin gal kau paale ka main ibal milungwa gul ana di God tenam mo, ka main kere di maribe ere ibal tenangwa, ena yalini kal digan ere gay gule Kirisito tenamue. \v 5 Dimba abal ta ka main ibal taminin u ku bile gibilin gal kau paalungwa ibal kanere, “Winbi abalini ke milemua,” dire na ibal main iru paimia, abal ta gibilin gal kau paalekire, ka main ibal milungwa gul ana di God tenam mo, ka main kere di maribe ere ibal tenangwa, ena abalini kal digan ere gay gule winbi tenamue. Abal ta gibiliigin kirara bale pene yenangwa mere, abalini kal digan iru ere milamue. \v 6 Abal kobe gibilin gal kau paalekinamia, ena abalin kobi gibiliigin bale bansu eramba, abal kobe gibiliigin bale bansu eram mo, gibiliigin kirara balangwa gay gulamia, ena gibilin gal kau paalangwa painamue. \v 7 God aw dire naabilungwa bole milungwa mere, yalgo i maribe ere iru milemia, ena gibilin gal kau paalamba, yalgo yobilaan bilungwa mere, abalgo main iru i maribe eremue. \v 8 Ka diga main iru paangwa, God goma abal ere yere pare, yobilagi irere yal ere yomo? Tamama, God yal goma ere yere yobilagi irere abal ere yomua. \v 9 Abalgo milungwa pire, God yalgo ere yomo? Iru ta ere yekungwa, abalgo milama dire, God goma yalgo ere yomua. \v 10 Ena angel kobe kane milungwa, winbi abal kenin ere ke milungwa main i maribe erama dire, abal kobe gibilin gal kau paalangwa paamue. \v 11 Dimba yalgo te abalgo bole Yesu Singaba ibalin milemia, ena yalgo aa ki di abalgo tongure, te abalgo aa ki di yalgo tomue. \v 12 Ka diga i main iru paangwa, God yal goma ere yere yobilagi irere abal ere yongwa mere, ena malia abal kobe yalgo gaan muru kule yomue. Te kalkan para muru God taran main kobaan milemue. \p \v 13 I ibal kobe inin nomanin si pire main painangwa mere do. Abal ta gibilin gal kau paalekire, ka main ibal milungwa suna ale mile ana di God tenangwa, painamo? Ta paikinama. \v 14 Na ibal kobe inan main paangwa mere, iru pirebinga paangwa. “Yalgo gibiliigin araway paangwa gay gulungwa main paamba, \v 15 abalgo gibiliigin araway paangwa egin wai gale wai pire milemua. Gibilin gal gibilin mina kau paalungwa mere, abalgo gibiliigin araway paangwa, God tongwa paamua.” \v 16 Diiba main paangwa i, ibal ta ka bolebilin dirala di pirangwa, ena na ka iru di ibalini tega, “Na ibal kobe te ka main ibal taminin ta ta para abalgo main iru paangwa mere, iru tawle ere milebinwa.” \s1 Korin ka main ibal Yesu Singaba komina nil gogo nongwa \p \v 17 Ena kile kaman ka di i teralga, na i ibalin kobi kaanin ta gale yebe ere i tekeralwe. Ta tekeralga main iwe. I ka main ibalin kobe u ku bile milinga, kal wai erala di erinba, kal nigi dongwa eringiwe. \v 18 Goma ka ta iru di teralga, “I Korin ibal kobe ka main taminin suna pol sire u guman inin inin dimua,” dungure kiranin pirere, kole kawen dima di piriwe. \v 19 Ka main ibal kirara wen milungwa u maribe nama dire, i ibal kobe milinga gul suna pol sire u guman inin inin di nangwa paimue. \v 20 I ibal kobe komina nerala dire, u ku bile milinga Yesu Singaba komina iray kawen ta nekingi. \v 21 I ibal kobe komina ne milinga kaun iray, i ibal kobe inin kominanin yuunga gin taran kaya nenga, ena ibal taw kenan gule milungure, te ibal taw nil wain nere omilin maalemue. \v 22 Komina te nil iru nerala di piranga, i inin ogu ta ki ye paalekino? God ka main ibal kal digan ere tere, te kalkan aa te nekungwa ibal i kal iru ere gay gule tenano? Kal iru eringa main i, na takal waa di i terale? Eringa i, na i kaanin gale yebe eralo? Pisera, ta i tekerabingiray. \s1 Yesu Singaba miin gain te mayan gawlima kobe tongwa \r (Mat 26:26-29; Mak 14:22-25; Luk 22:14-20) \p \v 23-24 Ena Yesu ka main si aine aine di i tega Yesu Singaba di na tongure, ka iru diga paangwa, Yudas Yesu bale taale sungwa kaun, Yesu Singaba komina birete irere maki ye God tere bege dire ka iru dungwa, “I ibal kobe nenana dire, na miin gain dimua. Nenanga kaun na kalkan ere i tega nomanin si pire ere milo.” \v 25 Kal iru erungwa mere, komina ne pisere sin kabe irere, ka kwi ainere iru dungwa, “Sin kabe nil iwe, ibal binanbile God bole kwi guman kane ire u taran pi milama dire, na inan mayan garu dalwa. Nil iray nenanga kaun na kalkan ere i tega, nomanin si pire ere milo.” \v 26 Komina birete iray te nil iray nenanga kaun Yesu Singaba gulungwa main di maribe ere ibal tenanwe. Di maribe ere te milangire, yalini kwi ere ime unamue. \s1 Yal ta Yesu Singaba komina nil gogo nenamia ena pirin painangwa \p \v 27 Iru paamia, ena ibal ta Yesu Singaba komina birete iray mo, sin kabe nil iray gogo nenangwa, ena Yesu Singaba miin gain te mayan para ibalini si kunaal si tenamue. \v 28 Ibal kobe komina birete iray, te nil iray nerala dinangwa, ena ibalin kobi inin nomanin suna wai paim mo, paikim mo, kane pire pol so. \v 29 Yesu Singaba miin gain nenangwa mere, ibal ta main ta pire pol sikire nenamia, ena iru pire nenangwa kaun God, “I pirin paimua,” di komina nenangwa ibal i tenamue. \v 30 Iru erungwa pire, ena i ibal kobe milinga suna ibal binanbile kal ere nibil ere milungure, ibal taw kobe gulemue. \v 31 Miin gain te mayan nerabina di erabinga kaun, i na ibal kobe goma inan nomanin suna paim mo, paikim mo, kane pire pol sirabinga, ena God, “I pirin paimua,” ta di na tekenamue. \v 32 Dimba, God gariba ibal, “I pirin paimua,” di tenangwa mere, iru di na tekenama dire, yalini malia, “I kal digan erinwa,” di na tere gamege kan tongwa mere, yalini na kanan iru na tomue. \p \v 33 Na enan kobe, kal iru main paamia, ena i ibal kobe komina iray nerala dire, u ku bile milingire, ibal taw eme unan nenana i suul milo. \v 34 Te ibal taw kenan gule milangwa, inin ogin mile komina nenangwa paamue. God, “I pirin paimua,” di ibalini ta tekenama dire, inin ogin mile komina nenamue. Ka taw ama imo di paangwa iwe, na eme uralga kaun kile kaman ka di i teralwe. \c 12 \s1 Ibal kobe God konagi main main inin inin erama dire, inin Iban yobilaan bile ibal tongwa \p \v 1 Na enan kobe, ibal kobe God konagi main main inin inin erama dire, God Iban kal ere ibal tongwa mere, i main kawen pirana di piriwe. \v 2 I ka main pire gi dikungwa ibal goma iru milinga girabilin aw tongwa mere, galbale kobile dungwa i kenin ere ke milere, i awli kol ki omue. Ongwa i kaningi. \v 3 Ka ta di maribe ere i terala piro. God Iban ibal ta kulangwa, ena ibalini mile, “Na kankiray ere Yesu teiwa,” di yalini ta tekenangure, te God Kegemama Iban ibal ta kulekenangwa, ena ibalini mile, “Yesu milere kal para kobaan milemua,” dire ta di tekenangwa paamue. \p \v 4 Ena ibal kobe God konagi main main inin inin erama dire, God Iban ere ibal tomba, tongwa ibal i, God Iban taran tawle milemue. \v 5 Ka main konagi erungwa main main paamba, ibalin kobi Yesu Singaba taran tawle konagi ere tomue. \v 6 Ibal kobe ka main konagi erama dire, kal miremil erungwa main main paamba, ibalin kobi konagi erama dire, God taran tawle konagi erungwa main di tere yobilaan bile tomue. \v 7 Ka main ibal para u wai nama dire, God Iban yobilaan bile ibal inin inin tomue. Tongwa mere, ibal inin inin aa ki di tomue. \v 8 Ibal ta nomanin paangwa main di maribe erama dire, God Iban yobilaan bile ibalini tongure, te ibal ta kalkan para main pirungwa di maribe erama dire, God Iban iray yobilaan bile ibalini tongure, \v 9 te ibal ta Yesu ka main pire gi wen dinama dire, God Iban iray yobilaan bile ibalini tongure, te nibil erungwa ibal ibal ta aa te pilaan pai nibil erungwa ibal kobe tenama dire, God Iban taran i yobilaan bile ibalini tongure, \v 10 te ibal ta kal guman kwi dungwa erama dire, God Iban yobilaan bile tongure, te ibal ta ka main kere di maribe ere ibal kobe tenama dire, God Iban yobilaan bile tongure, te God ka main kere di tongwa paim mo, paikim mo, ibal ta iru kane pol sinama dire, God Iban nomanin aa te aw di tongure te ibal ta ka kowa pirekire gogo yuure dinama dire, God Iban main i maribe ere ibalini tongure, te ibal kobe ka kowa pirekire dungwa ibal ta main di maribe erama dire, God Iban main di maribe ere ibalini tomue. \v 11 Kalkan main iru para yobilaan bile tongwa, God Iban iray taran wen tawle iru ere milere, ibal inin inin kalkan terala di pirungwa mere tomue. \s1 Na ka main ibal para wen miin gain taran milebinga \p \v 12 Ena na ibal kobe inin inin miin gain te yobilagi taran kulebinba, miin gain inin inin dungwa te yobilagi para dimba, kalin muru iru imu dire, ibal taran milemue. Milungwa mere, Kirisito te yalini gawliman kobe para iru milemue. \v 13 Na ibal taw Yuda ibal milebingire, te ibal taw Yuda ta milekungwa ibal milungure, te ibal taw nil konagi ibal milungure, te ibal taw nil konagi ibal ta milekungwa mere, milungure, te na ibal kobe main iru milebinba, u ibal taran nabina dire, God yalini inin Iban nil bile na tongure, para ibinwe. Ibingire yalini na ibal kobe denan miranan suna pire, yobilaan bile na tomue. \p \v 14 Ka main ibal taminin u ibal taran milebinga, ka di bile dirala piro. Na ibal miin gain te yobilagi inin inin kuliga iwe. Miin gain ta te yobilagi ta imu dire na taran ta milekigire, miin gain ta ta te yobilagi ta ta binanbile dimba, imu dire na taran miliwe. \v 15 Na inan kawnan di na tenangwa, “Na i anin kulinga, i na ta milekia, ena i kawnin kulinga na ta milekiwa.” Dire na kawnan ka iru di na tenamba, imo di painamue. \v 16 Te na inan kiranan ka iru di na tenangwa, “Na i omilin kulinga, i na ta milekia, ena i kiranin kulinga na ta milekiwa.” Dire ka iru di na tenamba, na kiranan imo di painamue. \v 17 Na miin gain te yobilagi, omilanan tawle kulalga ka dinangwa, tamintan pirabine? Ta pirekerabinwe. Te na miin gain te yobilagi, kiranan tawle kulalga, kalkan minanin sinangwa, tamintan pirabine? Ta pirekerabinwe. \v 18 Dimba na miin gain te yobilagi kal ta ta binanbile dungure, God kal baan baan kule yerala di pirungwa mere, iru kule ye na tomue. \v 19 Miin gain te yobilagi kal taran tawle kulalga, ena imu dire na taran ta milekerabinwe. \v 20 Iru ta milekebinga miin gain ta ta te yobilagi ta ta binanbile imu dire, na taran miliwe. \p \v 21 Ena na omilanan ka iru di na anan tenangwa, “I aa ki di na tekinga, pisere baan ta po,” ta di tekenangwa paamue. Te na gibilanan ka iru di na kawnan tenangwa, “I aa ki di na tekinga, pisere baan ta po,” ta di tekenangwa paamue. \v 22 Ka iru dinamba, miin gain ta, mo yobilagi ta niminin ta milekema dire, ibal kobe iru piramba, miin gain mo yobilagi i na ta kule dikinamia, ena na ama wai ta milekeralwe. \v 23 Miin gain te yobilagi taw kal imore dima di piramba, kalkan iru kenin wai wen erebinwe. Te miin gain te yobilagi taw ibal kanangwa, gay gulekirabina dire, gal were tobinwe. \v 24 Tobinba miin gain te yobilagi taw ibal na kane wai pirama dire, gaynan taw i gal ta were tekebinwe. Kal iru main paangwa erebinba, miin gain te yobilagi taw kaan ta paikungwa, gain te yobilagi u taran nama dire, God kalkan i para kaan ye tomue. \v 25 Iru ye tomia, ena miin gain te yobilagi suna pol sire u inin inin ta pekungure, te miin gain te yobilagi ta ta para muru kenin wai wen ere inin inin tomue. \v 26 Miin gain mo yobilagi ta suna ali giil sinangwa pirangure, ena miin gain te yobilagi para muru para giil piramue. \p \v 27 Iru paamia ena Kirisito miin gain te yobilagi kule dungwa mere, i ibal kobe para iru milinwe. Te Kirisito miin gain te yobilagi ta ta para kule dungwa mere, i ibalin inin inin iru milinwe. \v 28 God ka main ibal iru paale suna ere ingwa. Nusi erungwa ongwa yal kobe, Aposel, guman kol milama dire, paale suna ere ingure, te ka main kere di maribe erungwa ibal baan suna milama dire, paale suna ere ingure, te ka main nil si ibal tongwa ibal baan suna ta i milama dire, paale suna ere ingure, te ibal goma iru ingure pare, ibal mun ali milama dire, ibal iru iru paale suna ere ingwa. Kal guman kwi dungwa erangwa ibal, te aa te pilaan pai nibil erungwa ibal tenangwa ibal, te kal aa te nekungwa ibal aa ki di tenangwa ibal, te kenin ere ke milangwa ibal, te ka kowa ta pirekire gogo yuure dinangwa ibal, te ibalin kobi iru eme paale suna ere imue. \v 29 Aposel kobe, ibal para iru milemo? Iru ta milekemue. Ka main kere di maribe erungwa ibal, ibal para iru milemo? Iru ta milekemue. Ka main nil si ibal tongwa ibal, ibal para iru milemo? Iru ta milekemue. Ibal para kal guman kwi dungwa eremo? Iru ta erekimue. \v 30 Nibil erungwa ibal aa te pilaan pai tenama dire, ibal para iru milemo? Iru ta milekemue. Ka kowa ta pirekire ibal para gogo yuure dimo? Iru ka dikimue. Ibal kobe ka kowa ta pirekire gogo yuure dungwa ibal para main kirara di maribe eremo? Di maribe ta erekimue. \v 31 God kalkan i ere ibal tongwa, kalkan i u guman kol nangwa inana dire, nomanin tegi do. \p I iru eranba kol ta wai wen i duulin bile warana dire, i maribe ere i terala piro. \c 13 \s1 Denan miranan ibal terabinga main iru paangwa \p \v 1 Ibal ka kowa more more yuure dungwa, te angel kobe ka dungwa mere, main para pire pol sire diralba, na denan miranan ibal ta tekeralga, ena na ka diralga i, bile tele dungwa te nin dela si gulu dungwa mere, minin ta pirekungwa na ka iru diralwe. \v 2 Na ka main si aine kere di maribe erere, te nomanin paangwa main para pirere, te God kal main aal kule dungwa para pirere, te kamin kuul ta maangwa kwi pi baan ta maanama dire, pire gi iru di Yesu teralba, na denan miranan ibal ta tekeralga, ena na kirara wen imore milalwe. \v 3 Na kalkan para aa te nega yal binan terere, te na miin gain te yobilagi ibal si galama dire, “Na para iru ere na to,” di teralba, na denan miranan ibal ta tekeralga, ena na inan gaynan di yebe eralga paangure, ta u na aa ki ta di na tekinamue. \p \v 4 Na ibal kobe denan miranan ibal terabinga kal main iru erabinga, na ibal kobe gin taran nigi de pire ibal ta tekire, te denan miranan wai pire ibal terere, te ibal kal ta aa te nongwa san bale tekire, te inan kaan gale yebe ta erekire, te miinin maare kule si warekire, \v 5 te kal piril sungwa ta erekire, te inin irala dire nomanin ta si pirekire, te gin taran den gule ta tekire, te ibal kobe kal digan ere na tongwa nomanin si warekire, \v 6 te ibal kobe kal ki erungwa wai ta pire tekebinba, ibal kobe kawen dire kal wai erungwa wai pire terere, te denan miranan ibal terabinga, kal main iru erabinwe. \v 7 Denan miranan ibal terabinga, ena gain giil sungwa kal u maribe nangwa pire unin si milere, te ibal ka dungwa kawen dima di pire milabingal milere, te God kal wai erama di pire milabingal milere, te kal obin dongwa u maribe nangwa, girin di naanin pai milabingal milebinwe. \p \v 8 Denan miranan ibal tobinga main iray wei ta sikire, imo di painangwal painamue. Ibal ka main si aine kere di maribe ere ibal tomba, imo ta di paikinamue. Ibal ka kowa ta pirekire gogo yuure dimba, ka i wei sinamue. Nomanin paangwa main pirimba, i para wei sinamue. \v 9 Kal main iru paamia, ena nomanin paangwa main muru ta pirekire, te God ka main si aine kere di maribe erebinga, main para muru ta di maribe erekebinba, \v 10 kamin kaun ta kal main para muru u maribe nangwa, ena kal main kole tawle pirebinga wei sinamue. \p \v 11 Goma na gamege miliga, gaan ka dungwa mere, na ka olin ire direre, te gaan main pirungwa mere pirere, te gaan nomanin pirungwa mere, para na nomanin iru paangwa piriiba, na mile u ibal ega gaan kalkan erungwa mere piseriwe. \v 12 Nilniminin gumanan kanekun ta erekibinga mere iray, maliaga main paangwa iru pire kanebinba, eme Yesu Kirisito guman giran kirara u maribe nangwa omilan kanabinwe. Maliaga nomanin paangwa main muru ta pirekebinba, eme na milebinga main God kirara pire pol sungwa mere, na main para muru iru pirabinwe. \p \v 13 Iru paamia ena pire gi di God tobinga main, te God kal wai erama di pire pi tegi yobinga main, te denan miranan ibal tobinga main, kal main sutakobe i imo di painangwal painamba, denan miranan ibal tobinga main, kalin sutan imo dungwa u guman mina omue. \c 14 \s1 God konagi main main ibal inin inin erungwa, God ka main si aine di maribe erungwa wi yebe ongwa \p \v 1 I ibal kobe den miriin ibal terala dire, girin di milo. Kal iru ere milanba, God konagi main main inin inin erama dire, God Iban ere ibal tongwa, i irala dire, nomanin tegi do. Tegi dire God ka main si aine kere di maribe ere ibal terala dire, i girin di mile nomanin tegi do. \v 2 Ibal ta ka kowa ta pirekire gogo yuure dinangwa, ibal kobe ta pirekungwa, ka di ibal kobe ta tekire ka di God tomue. Terere ka ta aal kule dungwa God Iban ka di yalini tongwa mere, ibal i si aine ka iru di tomue. \v 3 Dimba ibal ta ka main kere si aine di maribe erungwa iwe. Ibal kobe ka main pire gi dire pi nima nama dire, te yobilaan bile inama dire, te nomanin suna niminin milama dire, ibal iray ka di ibalin kobe tomue. \v 4 Ibal ta ka kowa ta pirekire gogo yuure dinangwa, ibal i inin pire gi dire pi nima omba, ibal ta ka main si aine kere di maribe erangwa, ka main ibal taminin i ka main pire gi dire pi nima namue. \p \v 5 I ibal kobe para ka kowa ta pirekire gogo yuure ka iru dinana di piriiba, ka main kere si aine di maribe erana dire, na wai go piriwe. Ibal ta ka main kere si aine di maribe erangwa ibal i, singaba mere milere, ka kowa ta pirekire gogo yuure dinangwa ibal, yaa ime simue. Simba ka kowa yuure dinangwa ibal ka dinangwa main i ka i di maribe erangure, ka main ibal taminin pire gi dungwa pi nima nangwa, ena ibalini para singaba mere milemue. \v 6 Ena na enan kobe, na i milinga gul ure ka kowa ta pirekire gogo yuure diralga, tamintan na aa ki di i ibal kobe terale? God ka main ta di maribe ere na tongwa, na si aine di maribe ere i teralga mo, nomanin paangwa piringa ka main iray ta kere di i teralga mo, na ka main si aine di maribe ere i teralga mo, na ka main nil si i teralga mo, ka ta iru di i teralga, na aa ki di i ibal kobe teralwe. \s1 Ibal ka main pirama dire ibalin kobi inin ka kowa yuure di terabinga paangwa \p \v 7 Ibal milungwa mere pumugu te tabale iru kuunin ta dekimba, kalin sui i main iru piro. Ibal kobe kal sui i sinamba, gogo sinangwa, ena ibal kobe minin ta pirekun erekinamue. \v 8 Ibal kobe kura bilala di eramba, wi ta gogo sinangwa, ena kura bilala di erangwa, ibena aa tekun erame? Ta erekinamue. \v 9 Kal iru erungwa mere, i ibal kobe ka kowa ta pirekire gogo yuure dinanga, ena ibal kobe tamintan ka dinanga main i pirekun erame? Ka gogo dire ka imore dinanwe. \v 10 Gariba gul baan baan ibal kobe ka kowa more more binanbile yuure dimba, ka imore ta dikire ka dungwa i, main ta ta paingwa pirekun ere dimue. \v 11 Dimba ibal ta ka kowa ta yuure di na tenangwa, na main ta pirekire, “Ibal i baan ta ibal milemua,” diralgire, te na baan ta ibal milema di pire na tenamue. \v 12 Ena i ibal kobe we, God konagi main main erana dire, yalini Iban kalkan ere i tenangwa, i ibal kobe irala di piringa, ena ka main ibal taminin ka main pire gi dire pi nima nama dire, God Iban kalkan tenangwa iray, i irala di girin di milo. \p \v 13 Main iru paimia, ena ibal ta ka kowa ta pirekire gogo yuure dimia, ena yalini ka dungwa main di maribe ere ibal tenama dire, “God Iban i main di maribe ere na to,” dire ana iru di God to. \v 14 Na ka kowa ta pirekire gogo yuure ana di God terabinga, na ibanan pire diiba, na nomanin pirekun ere ta dikiwe. \v 15 Kal main iru paamia, ena na takal mere erale? Na ana di God teralga, na ibanan te nomanin para pire diralwe. Te na geril diralga, na ibanan te nomanin para pire diralwe. \v 16 Ena i iban tawle pire deminin si God tenanga, ena ibal ta imore milere ka main u ku bilungwa mina milungure, i ana dire maki ye God tenga i, i ibal iray, “Kawen dinwa,” di i ta tekenamue. I ka iru dinanga, ibalini main ta pire pol sikinamue. \v 17 I ana dire maki ye God iru tenanga, para wai painamba, ibal kobi ka main pire gi dire pi nima nama dire, i aa ki ta di tekinwe. \p \v 18 Na ka kowa ta pirekire gogo yuure diga, na ka iru binanbile dire i ibal kobe ka iru tawle dinga, ena na ka dire i ibal kobe yaa ime si teiwe. Ka main iru paangwa diga i, na wai pire maki ye God teiwe. \v 19 Diiba ka main ibal taminin milungwa gul nil si ibalin kobe terala dire, na inan nomanin si pire ka anan kole muru iru tawle diralwe. Diralba ka kowa ta pirekire gogo yuure ka binanbile ta dirala pirekiwe. \p \v 20 Na enan kobe, i nomanin si piranga, gamege nomanin si pirungwa mere, i iru ta nomanin si pirekio. Kal ki erungwa main gamege ta pirekun erekungwa main i, iru ere milo. Milanba ibal nomanin paangwa mere, i iru mile nomanin si pirekun ere milo. \v 21 Ka main minin ganin ka iru bilungwa paangwa, \q1 “God Singaba ka iru dungwa, ‘Yal kobe ka kowa ta yuure ka dinangure, te ibal baan ta ki paangwa giran mina peraa di dinangwa mere, na ka iru di ibal kobe terabinba, na ka diralga ibalin kobi pire wiina ere na tekenamua.’” \m \v 22 Iru dungwa paamia, ena ka main pire gi di milekungwa ibal, God ibalin kobe sinangwa, ibalin kobe main iru kanama dire, ibal kobe ka kowa ta pirekire gogo yuure dimue. Dimba ka main pire gi di milungwa ibal, God kal wai ere ibalin kobe tenangwa, ibalin kobe main iru kanama dire, ibal kobe ka main si aine kere di maribe ere ibal tomue. \p \v 23 Kal main iru erungwa paamia, ena ka main ibal taminin u ku bile mile ka kowa ta pirekire gogo yuure dinangwa, ena ibal taw imore milungwa mo, ka main pire gi dekungwa ibal para u ku bile mile, “I ibal kobe para yal du dungwa milemua,” dinamue. \v 24 Dinamba ibal ta imore milungwa mo, ka main pire gi dekungwa ibal ta unangwa, i ibal kobe ka main si aine kere di maribe eramia, ena ibalini pire mile, “Na kal digan ere taalime eriga na pirin paimua,” dire te, “Na nomanin suna pirega God pire ka kol ere na toma di piriwa,” dinamue. \v 25 I ka main kere dinanga, ena ibalini nomanin suna si pirungwa i maribe ere tenangire, ena ibalini yaa gobin bile mile ana di deminin si God tere ka iru kirara di gawa dinangwa, “God i ibal kobe milinga suna kirara kawen milemua,” di i tenamue. \s1 Ka main ibal u ku bilungwa, ibal gogo ta dikire inin inin ka dinangwa paangwa \p \v 26 Na enan kobe, ka diga i, main iru paamia piro. I ibalin kobe u ku bile milinga, ibal ta mile geril dungure, te ibal ta mile ka main ta nil si tongure, te ibal ta mile ka main ta kere di maribe erungure, te ibal ta mile ka kowa ta pirekire gogo yuure ka dungure, te ibal ta mile ka kowa ta yuure dungwa, ka iray main di maribe erungure, te kal iru iru eringa, ena ibal kobe ka main pire gi dire pi nima nama dire, kal main iru ero. \v 27 Ibal taw ka kowa ta pirekire gogo yuure dirala di pirangwa, ena ibal sutan mo sutakobe tawle ka inin inin dinangure, te ibal taw ka dinangwa i, main di maribe eramue. \v 28 Kal iru eramba, ka dinangwa i di maribe erangwa ibal, ta milekenangwa, ena ibalin kobi ka kowa ta pirekire gogo yuure dinangwa ka main ibal taminin u ku bile milungwa gul ta dikire, ere baan ta pire ibalini inin di God to. \v 29 Ibal kobe ka main si aine kere di maribe ere ibal terala di pirangwa, ena ibal sutan mo sutakobe tawle ale ka dinangure, te ibal kobe imo milungwa ka dinangwa paim mo, paikim mo, nomanin si pire milo. \v 30 Ibal ta ka di milangure, God ka main ta di maribe ere u ku bile milungwa ibal ta tenangwa, ena ka goma dungwa ibal amin dinangure, ibal ta kwi ale di ibal kobe to. \v 31 Ibal kobe para ka main nil sire, pire niminin milama dire, ibal kobe ka main si aine kere di maribe erangwa, ibal inin inin ka do. \v 32 God ka kebe yal kobe ka main si aine kere di maribe erabin mo, erekirabin mo, inin nomanin pire dinamue. \v 33 Ibal kobe u gogo pi milama dire, God iru ta pirekungwa, ibalin kobi u wai pi milama di piremue. \p God ibalin kobe, ka main ibal taminin ta ta para muru \v 34 abal kobe pire unin si mile ka ta dekungwa mere, i ibal kobe u ku bile milangire, abal kobe u milangwa ka ta dikio. Ka dungwa i, abal kobe pire wiina erama dire, ka main minin ganin iru dungwa mere, wiina ere tere ere milamue. \v 35 Ka main ta dungwa abal kobe main pirala di pirangwa, ena abal ere ogin ala pire winbi ka sirin bile tenamue. Ka main ibal u ku bile milungwa mina i abal ta ale ka dinangwa, ena abal i ka iru dinangwa paikungure, gay gulamue. \p \v 36 Ayo, na ka tawa dirale? I ibal kobe milinga suna God guun kan u maribe om mo, i ibal kobe tawle main i pirino? Kal main iru piringa pisero. \v 37 Ibal ta God ka kebe yal milebina di pirim mo, ibal kobe ka main konagi ta kal mirimil erama dire, God yobilaan bile tongwa ibal ta mile, “Na ibal iru miliwa,” dire iru pirangwa, ena ibalini iru piro. Yesu Singaba kile kaman ka di Pol tongwa, na kwi si aine bile i teiwe. \v 38 Ka iru diiba ibalini ka diga i pire wiina ere tekenangwa, ena ibalini ka dinangwa, i pire wiina ere tekio. \p \v 39 Na enan kobe, kal iru main paamia, ena ka main si aine kere di maribe erala dire, nomanin tegi dinanba, ibal ta ka kowa ta pirekire gogo yuure dirala di pirangwa, i manaa di ibalini tekio. \v 40 U ku bile milanga, ena kalkan ere ka dinanga i paangwa mere, ere duulin bile ero. \c 15 \s1 Kirisito gulere alungwa ka dungwa \p \v 1 Ena na enan kobe, Yesu Kirisito guun kan goma kere di maribe ere i ibal kobe tega, malia i kwi nomanin si pirana di piriwe. Ka main iray i kawen dima di pirere, aa gi di pire warinwe. \v 2 I pire nomanin suna yere pire gogo ta erekinanga, ena ka main iray i aa ki di tenangure, sigare kule u wai nanwe. \p \v 3 Yesu guun kan main di na tongwa mere, na goma si aine di i tega piro. Ka main minin ganin bilungwa mere na ibal kobe kal digan ere taalime erebinga, yalini pirin gule ere na terala dire, gulemua. \v 4 Te ka main minin ganin bilungwa mere, ibal kobe yalini yobilaan irere yene yobilaan kobile giran ali yongure, are kaun sutakobe wei sungure, yalini u kwi pire alungwa, God kal iru ere tomua. \v 5 Alere goma u maribe pi Pita terere pare, nusi erungwa ongwa yal kobe, Aposel, anan kole kole muru kawnan milin sutan milungwa gul u maribe pi tomua. \v 6 Terere pare yalini gawlima kobe binanbile, paib kandret, u ku bile milungwa gul para u maribe pi tomua. Ibalin kobi taw binanbile imo milungure, ibalin kobe taw kaya gulemua. \v 7 Ibalin kobi u maribe pi terere pare, Yemis u maribe pi terere, ena nusi erungwa ongwa yal kobe, Aposel para muru u maribe pi tomua. \p \v 8 Na yal digan miliga eme wen yalini u maribe pi na tomue. Eme u maribe pi na tongwa mere iwe, abal ta baan tawle digan si mile gaan kaya gin taran kule nongwa mere, God na gin taran kule yongure miliwe. \v 9 Aposel kobe milungwa mere, na para iru mere miliiba, yalin kobe yaa ime si na tomue. God ka main ibal kobe milungure, goma na ibalin kobi gain giil pire tere si kiranin biliga, ena ibal kobe mile, “I Aposel ta milekinwa,” di na tenamba. \v 10 Ka iru diiba, God kenin ere aa te wai ere na tomia, ena na ere miliga mere miliwe. Yalini kenin ere aa te wai ere na tongwa na imore ta milekire, na konagi nega dire eriwe. Aposel kobe konagi erungwa na maa kora kule eriwe. Eriiba na inan konagi iru ta erekigire, God kenin ere aa te wai ere na tere aa ki di na tongure eriwe. \v 11 Yalin kobe ka dungwa mo, na inan ka diga mo, main i tamama, ka main diga i, na yal kobe para kere di maribe erebingire, te i ibal kobe ka main iray pire gi di milinga, i wi yebe omue. \s1 Ibal gulungwa kobe eme kwi alangwa \p \v 12 Ena na yal kobe para mile, “Kirisito gulere alungwa, God kal iru ere yalini tomua,” dire kere di maribe ere ibal kobe tobinga, ena i ibalin kobe mile, “Ibal gulungwa u kwi pire kwi ta alekinamua,” dire, tameran ka iru dine? \v 13 “Ibal kobe gulere u kwi pire ta alekinamua,” dinga i kawen dinanga, ena Kirisito ta gule alekinangwa, ka dinga i para kawen dinamba. \v 14 Te Kirisito ta gule alekinangwa kawen dinanga, ena ka main ta kere di maribe ere i teralba, ka main kirara wen ta dekenangure, te ka main ta i, pire gi di tenanba, ka main kirara wen ta dekenamba. \v 15 Ka dungwa i kawen dinangwa, ena kal main iru painangwa, na yal kobe mile, “Kirisito gulere alungwa, God kal iru ere yalini tomua,” dibina, ena na yal kobe kakiibi di ka digwane waa God tobinga main i, u maribe namba. Ibal kobe mile, “Ibal gulungwa u kwi pire ta alekimua,” dire ka iru dungwa i kawen dinangwa, ena Kirisito gulere alama dire, God kal iru ere ta yalini ta tekimba. \v 16 Ibal kobe gulungwa God ulin yuungure, ta alekinangwa, ena Kirisito para ta alekinamba. \v 17 Kirisito gulungwa God ulin yuungure, ta alekinangwa, ena i pire gi dinga kal main i imore pire yaa ime sinangure, te kal digan ere taalime eringa i pirin imo pai dinangure, \v 18 te ibal kobe pire gi di Kirisito tere gulungwa, ibalin kobi kirara kawen gule wei sinamba. \v 19 Gariba gul milebinga kaun Kirisito kal wai ere na terala dire, iru tawle pi tegi yerabinga, ena ibal kobe miriin pire ibal taw tenamba, miriin bilkaw pire na ibal kobe na tenamue. \p \v 20 Ena na ka iru diiba, kirara kawen di i terala piro. Ibal kobe gulangwa God mile, “Ibal kobe gulere alangwa kal iru ere terabinwa,” dungure ka dungwa i, ibal kobe kawen dima di pirama dire, God ulin yuungure, Kirisito goma kawn kule gule alemue. \v 21 Ibal kobe gulungwa main iwe, yal taranta, Adam, goma u maribe pi kal digan erungwa, gulungwa main u maribe omue. Kal main iru erungwa mere ibal kobe gulere alangwa main iwe, yal taranta, Kirisito, goma u maribe pi kalkan erungwa gulere alungwa main u maribe omue. \v 22 Ka diga i main iru paangwa, Adam milungure, ibal kobe para yalini gawliman mile bole yomia, ena ibalin kobi para gulemue. Kal main iru painangwa mere, Kirisito milungure, ibal kobe para yalini gawliman milemia, ena ibalin kobi gulungwa God ulin yuungure, u kwi pire alamue. \v 23 Alamba duulin bilungwa mere, alamue. Goma Kirisito alungure pare, te Kirisito kwi gariba gul ere ime unangwa kaun, yalini ibalin kobe para alamue. \v 24 Alangure pare kamin kaun i wei sinangure, ena singaba te kobaan te ke milungwa ibal, ibalin kobi yobilaan bile konagi erungwa main para muru Kirisito yaa ime sirere pare, kalkan para muru kenin ere ke milungwa main yalini pusi Nen God aan mina eramue. \v 25 Kirisito kalkan para muru kenin ere ke mili nangwa nangwa, ena kaymin ibal para muru God si kiranin bilangure pare, kalkan para muru kenin ere ke milungwa main, Kirisito pusi Nen God aan mina eramue. \v 26 Kaymin ta eme wen si kiranin bilangwa iwe, ibal kobe gulungwa main iray si kiranin bilangure, gulungwa main i wei sinamue. \v 27 Kal iru eramia, ena ka main minin ganin iru bilungwa paangwa, “Kirisito kalkan para muru kenin ere ke milama dire, God kal iru ere yalini tenamua,” dire bilemue. Kalkan para muru kan dungwa main iwe. Main iru paangwa, God inin kanin ta dekungure, yalini inin kalkan para muru ere Kirisito tomia, ena yalini inin kanin ta dekungwiwe. \v 28 Kirisito kalkan para muru kenin ere ke milangure pare, God inin kalkan para muru kenin ere ke milama dire, Wan kalkan para muru iray pusi Nen aan mina erere te, “Na para na kenin ere ke milo,” di God tenamue. \p \v 29 Ena ibal gulere ta alekinamia, ena ka main ibal kaya gule nil ole bilekungwa nil bile terala dire, tameran ka main ibal taw ibalin kobi pi ain pire aa ki di terala dire, nil bileme? Takal u maribe nama di pireme? Ibalin kobi nil imore ta bilekimia, ibal gulungwa kobi kwi alama di pire, nil bile aa ki di tomue. \v 30 Te ibal kobe morin morin na sirala dungwa milebingi we, ibal gulere ta alekinamia, ena na konagi iru ta erekirabinba. \v 31 Na enan kobe, i te na ibal kobe para Yesu Kirisito bole pena galebinga, na wai pire miinin maare i ibal kobe teiwe. Tega ena na ka iru di gawa di i tega, ibal kobe na si gulam mo, ta na si gulekinam mo, are kaun kaun na inan iru pire mile, “Ena para wa,” di maribe eriwe. \v 32 Na gulere ta alekirabinga, ena na Epesas mile na bolima awi biin eli paangwa bole kura bilega mere, bolebilin dire na ka main konagi iru eriga, u main nangwa paamba. Te main iru painangwa na mile, “Erima gulabinga, ena kemina komina bil nere nil neralwa,” dire ka iru diralba. \p \v 33 Ka si aine aine dungwa iru paangwa, “Ibal ki ere milungwa, ibal taw bole para kol warungwa, ena ibal taw i main wai paangwa mere i ki eremua.” Ka iru dungwa paimia, ena ibal kobe bawle i tenama dungwa i pirekio. \v 34 I nomanin paikungwa mere pisere, nomanin paangwa mere pire milo. Kal digan ere taalime eringa, kirara pisere kwi ta erekio. I ibal kobe gay gulana dire, na ka iru di i teralga, “I ibal kobe taw God main paangwa pirekun ta erekinwa.” \s1 Ibal gulere alangwa miin gain ka kwi kulangwa \p \v 35 Dimba ibal ta ka iru sirin bile na tenangwa, “Gulungwa ibal tamintan God ulin yuungure, u kwi pire alame? Te alangwa, ta miin gain te yobilagi kwi kule alame?” \v 36 Dinangwa ena na ka maan ka iru di kole ere teralga, i yal du dungwa milinwa. I komina milin yalala dinga, i kaya obin yere kirara ta gulekinangwa, ena i yalinga pi sire ta maakinamua. \v 37 I komina yalala dinga, maa piserungwa mere, eri arin te erin ta yalekire, dodal milin mo milin iru tawle yalinwa. \v 38 God komina milin kaan kaan para muru gain inin inin kule terala di pirungwa mere, ere kule tomua. Komina milin kaan kaan inin inin gain kulangwa mere, yalini inin kule tenamua. \p \v 39 Kalkan para muru kwi milungwa miin gain taran ta kulekemua. Ibal miin gain ta kulungure, te awi bolima te biin bera miin gain ta kulungure, te kauba miin gain ta kulungure, te nil kabe miin gain ta kulemua. \v 40 Kamin mina kalkan kobi miin gain ta kulungure, te gariba gul kalkan kobi miin gain ta kulemua. Kamin mina kalkan kobi ibal kane wai pire tenama dire, egin main ta galungure, te gariba gul kalkan kobi ibal kane wai pire tenama dire, egin main ta galemua. \v 41 Are sungwa i egin main ta galungure, te ba dongwa i egin main ta galungure, te kulmama kobe dongwa i egin main ta galungure, te kulmama kaan kaan main inin inin egin galemua. \p \v 42 Iru paimia, ena ibal gulungwa God ulin yuungure, u kwi pire alangwa mere, main i maribe eremua. Yobilagi maul si yongwa i bile yaanamba, God ulin yuungure alangwa kaun i, imo di painangwal painamua. \v 43 Yobilagi maul si yongwa kaun miin gain kaan ta paikungure, niminin ta milekimba God ulin yuungure alangwa kaun i, kaan painangure kirara niminin mile milamua. \v 44 Yobilagi maul si yongwa kaun gariba gul ibal miin gain dungwa mere dimba, God ulin yuungure, alangwa kaun iban te nomanin miin gain taw kwi kulamua. Gariba gul miin gain ta dimia, ena iban te nomanin miin gain ta dinangiray. \v 45 Ka main minin ganin iru dire bilungwa paangwa, “Yal ta goma kaan Adam giran miin u suna ongure, kwi u kwi omua.” Omba Adam ta eme ungwa Yesu kan diga, ibal kobe u kwi pire milama dire, iru ere ibal kobe tenamua. \v 46 Dimba iban te nomanin miin gain goma u maribe ta pekenangure, gariba gul miin gain goma u maribe nangure pare, eme iban te nomanin miin gain u maribe namua. \v 47 Yal ta goma ere yongwa, God gariba irere Adam ere yongure, te yal ta eme ungwa Kirisito kamin mina pisere ere ime umua. \v 48 Ibal kobe gariba gul milungwa, yal ta gariba ere yongure milungwa mere, ibalin kobi para iru milungure, te ibal kobe ere kamin mina ongwa, yal ta kamin mina pisere ere ime ungwa mere, ibalin kobi para iru milamua. \v 49 God yal ta gariba ere yongure milungwa mere, na ibal kobe gumanan iru kulebinga, ena yal ta kamin mina pisere ere ime ure milungwa mere, gumanan iru si paale ire kulabinwa. \p \v 50 Na enan kobe, na ka diga main iru paimia piro. Gariba ibal miin gain te mayan kule milungwa, pi God kenin ere ke milungwa ain ala ta pekenangure, te yobilagi maul si yongure, bile yaangwa milungwa kwi imo ta mile paikinamua. \p \v 51 Kal main ta aal kule paangwa, di maribe ere i terala piro. Na ibal kobe para ta gulekirabinba, gin taran miin gain ta kwi kulabinwa. \v 52 Bu ta eme dinangwa kaun, omilin kiimin sungwa mere, gin taran iru miin gain ta kwi kulabinwa. Bu ta i dinangwa kaun ibal kobe pire gi di Yesu tere gulungwa, God ulin yuungure u kwi pire alangure, te na ibal kobe para miin gain guman ta kwi kulabinwa. \v 53 Kal iru erabinga painangwa, na ibal kobe miin gain te yobilagi gule bile yaanangwa piserere, ena miin gain te yobilagi ta gulekire imo mile pairabingal pairabinga, guman ta iru kwi si paale ire kulabinwa. \v 54 Na ibal kobe miin gain te yobilagi gule bile yaanangwa piserere, te miin gain te yobilagi ta gulekire imo mile pairabingal pairabina dire, ta iru kwi si paale ire kulabinga kaun, ka main minin ganin bilungwa u maribe nangwa piro. “Ibal kobe gulungwa main God kirara si kiranin bilemia, ena ibal kobe kirara wen ta gulekinangwa paamua.” \v 55 “Ibal kobe gulungwa main na ibal kobe na ta si kiranin bilekenamua. Ibal kobe gulungwa main gain giil pire na ibal kobe ta na tekenamua.” \v 56 God kile kaman ka di ibal tomia, ena kal digan ere taalime erungwa main i maribe ere ibal tomue. Tere kal digan ere taalime erungwa pirin pai ibalin kobe tomia, ena gulungwa main gain giil pire ibal tomue. \v 57 Tomba Singaba, Yesu Kirisito kalkan ere na ibal kobe na tomia, ena ibal gulungwa main si kiranin bilabina dire, God yobilaan bile na tongure, na deminin si maki ye God tobinwa. \p \v 58 Na enan kobe, na ye nobinga milinga, ka main goma di i tega iru paamia, kwi dirala piro. Ka main pire niminin mile kirara girin di milo. Yesu Singaba konagi eringa, kal imore ta dekenama di piringa, ena konagi nega di ere yalini to. \c 16 \s1 Ka main ibal kobile moni i ku bile ka main enin kobe tere aa ki di tongwa \p \v 1 Ena God ibalin kobe kal ta aa te nekungwa, i ibal kobe kobile moni tere i ku bile eranga iwe. Ka main ibal taminin ta ta Galesia gariba gul ki paingwa kile kaman ka di ibalin kobi tega mere, konagi iru ero. \v 2 Konagi ere kalkan aa te nenga mere, kuunin pire Sarebil kaun kaun i ibal inin inin kobile moni taw obin si baan ta ye paale paale ero. Na uralga kaun kobile moni i ku ta bilekerala dire, iru ero. \v 3 Kalkan i terala dinga, i pi Yerusalem tenama dire, ibal taw paale suna ere ingire, ena na uralga kaun ka minin ganin taw bilegire, ibalin kobi ka minin ganin i te kobile moni para inangure, na nusi eralwe. \v 4 Na ibalin kobe bole para nabin mo, pekerabin mo, para kuunin painangwa, ena na bole para nabilwe. \s1 Pol Korin ibal kanala dungwa \p \v 5 Na Masedonia gariba gul suna nala di pirega, ena Masedonia gariba gul suna pirere pare, i ibal kobe milinga gul na urabinwe. \v 6 Na urabinga kamin kaun taw i bole pai milabin mo, nimin sungwa kamin kaun para muru i bole pai milabingire, ena na nala di piralga ain nabinga, i aa te wai ere na tenanwe. \v 7 Na i ibal kobe baan tawliga bole ta milala di pirekebingi, Yesu Singaba milere, “Na baan araway milanwa,” di na tenangwa, iru para milabinwe. \v 8 Na ka iru diiba, Epesas ai abili mili nabinga, ena komina bil nerabinga kaun, kaan Pendiko, u maribe nangure, ai iray pisere urabinwe. \v 9 Abila na kayminan ibal taw binanbile milimba, na ka main konagi eriga i wi yebe nama dire, God main ta i maribe ere na tomia, ena abila kamin kaun taw i ibalin kobe bole pai milabinwe. \p \v 10 Timoti i milinga gul unangwa, ena yalini na ye nega bole milia di pirama dire, i yalini aa te wai ere to. Na Yesu Singaba konagi ere tega mere, yalini konagi iru mere ere milemia, \v 11 ena ibal ta mile, “Yalini yal digan milemua,” dire ka iru di yalini ta tekio. Yalini baan baan warungwa taalime ta u maribe pekenama dire, i yalini aa ki di to. Tenanga yalini ere na miliga gul unamue. Na te enan kobe yalini unama dire, kwi paabinwe. \p \v 12 Ena na enan ta Apolos iwe. Yalini, “I milinga gul enan kobe bole para po,” dire kiraan aa tere ka iru di yalini tobinba, malia yalini nala pirekire eme nala pirangwa kaun ta u maribe nangwa namue. \s1 Pol ka di wei sirala dire ka ta di tongwa \p \v 13 Kanekun ere milere, te ka main pire gi dinga aa gi di pire milere, te den miriin suna niminin mile yobilaan bile milo. \v 14 Kalkan para ere ibal tenanga, den miriin ibal tongwa main pire ere te milo. \p \v 15 Sitepanas te yalini enin kobe Akaya gariba gul milungwa, ibalin kobe pire gi di Yesu tere goma wen kawn kule ere tongwa, i na enan kobe milinga kaninwe. Ibalin kobe ka main konagi erungwa, aa ki di God ibalin kobe te milemue. \v 16 Yalini milungwa, te yal kobe para iru mere milungwa, te yal kobe taw yalin kobe bole ka main konagi ere milungwa, yalin kobe yal singaba milungure, i pire wiina ere tenana dire, na i kiranin aa tere di teiwe. \p \v 17 I ibal kobe na bole ta ki pai milekebinga, na taw nigi de piriiba, Sitepanas te Potunetas te Akaikas yal sutakobe ere ungwa, na wai go pirebinwe. \v 18 Yalin kobe yobilaan bile i tongwa mere, para kal iru ere na tomue. Yalin kobi te ibal kobe iru milungwa i gun ye ibalin kobe tenana di piriwe. \p \v 19 Ka main ibal taminin ta ta Esia gariba gul suna milungwa, “Yalkuno, mile dinio,” di i tongure, te Akwila te Pirisila win ebin sui te ka main ibal ibalin kobi ogu u ku bile milungwa para, “Yalkuno, mile dinio,” dire Yesu Singaba nomanin si pire di i tomue. \v 20 Ka main enan kobe abila milungwa, “Yalkuno, mile dinio,” di i tomue. I ibal kobe ka main enin ta kol baan kire kananga, ena ka main wai paangwa pire kaalere ka di to. \p \v 21 Malia na inan ka minin ganin bile i tega, “Na Pol miliga, yalkuno, mile dinio,” dire bile i teiwa. \v 22 Ibal kobe Yesu Singaba den miriin ta tekenamia, ena God kal nigi dongwa ere ibalin kobi tenamue. Yesu Singabo, i ere ime wo. \p \v 23 Yesu Singaba kenin wai ere i tenamue. \p \v 24 Kirisito Yesu milungwa pire mile, denan miranan i ibal kobe para teiwe.