\id 1PE KuB \toc2 1 Peter \toc1 1 Peter \mt1 1 Peter \c 1 \s1 Ngaye Peter Ngabimbom Nahni Djurra \sr 1 Peter 1:1-2 \p \v 1-2 Ngaye wanjh Peter nawu apostle nuye Jesus Christ. Ngaye ngabimbom nahni djurra ngudda ngudberre nawu God ngundjarrngbom. Nungka God nawu Kornkumo yingkihkarremarnbom bu ngundjarrngbom. Namalngmakkaykenh nuye ngunmarnbom bu ngurriyimerranj God nungan nuyekih bininj. Kuhni nungka ngunmarnekurduyimeng ngudberre ba bu ngurriwokmarrkmang Jesus Christ nawu ngunkukdjuhkeng ngudberre nuye kunkurlbawi. \p Bolkkime wanjh ngurribebbehdi bu ngurriyarlarrmeng kore kubolkbubuyika kubolkkimuk kabolkngeyyo Pontus, dja mak Galatia, dja mak Cappadocia, dja mak Asia dja mak Bithynia. Ngurribebbehdi kumekbe yiman kayime bu ngurriredyak kondah kurorre. \p Ngaye ngadjare God munguyh ngundjalmarnekurduyime kunmak nuye, dja mak kunmodmikenh dorrengh bu kundjalwern ngunwon ngudberre. \s1 Kuhni Wanjh God Ngundjalmarnekurduyime \sr 1 Peter 1:3-9 \p \v 3 Ngad wanjh karridjalwernhburlumen God nawu Kornkumo nuye Jesus Christ nawu kadjalwohrnan kadberre. Nungka God kandjalwernhkongibun, dja birrolkkayhweng nawu Jesus Christ kore dowengbeh, wanjh kunmekbekenh ngad karriyawoyhmalngkerrngehminj. Bu bolkkime ngad karrihdjalnjilngmak bu karriburrbun kaluk nungan God kandjalmarnekurduyime bu yerrekah. \v 4 Yoh, kaluk yerrekah God kanwon namakmak nawu nungan kahkarrme kadberre kore heaven, nawu minj kawarremen dja mak minj kakaremen. \p \v 5 Kaluk bu ngurriboyenmadbun wanjh God ngundjalnahnan munguyh kore nuye kundulkarre dorrengh ngudberre nawu ngurrihwoybukwon. Kaluk bu yerrekah nungka ngunngehke bu kayiburnburnkenh rowk kore birriwarlahkenh bininj kabirrikurdunan kore nungka kakurduyime. \v 6-7 Bolkkime wanjh kunyid kunwern kamarnbuyindan ngudberre bu kundjalwohdedjdjumbungkenh ngarre. Dja ngurridjalmarrmarr duninjh! Kamak bu bolkkime ngurrimang kunyid ba bu kunukka ngurridjalwernhwoybukwon Jesus Christ bulkkidj duninjh dja ngurriwokmarrkmang dorrengh. Kaluk yerrekah wanjh birriwarlahkenh bininj rowk kabirrihnan Jesus Christ bu kamdurndeng, wanjh God ngundjalburlume ngudberre dja mak ngundjalmakwan. Kuhni wanjh ngadjare ngamulewan. \p Kab ngudda ngurriburrbun kuhni bu nawu bininj karohrokme nawu gold bu kakinje kore kahrung, wanjh kanan bu woybukkih yiman gold duninjh. Wanjh kunmekbe kadjalrohrok bu kunyid kanrohrokme kadberre bu yiman ngad karridjalwernhwoybukwon duninjh. Kaluk nawu gold nakka kayakmen, dja ngad bininj nawu karridjalwoybukwon God, wanjh minj karriyakmen. \p \v 8 Ngudda minj ngurridarrkidnayi nawu Jesus Christ, dja ngaleng ngudda ngurridjalmarnedjare! Dja mak minj bolkkime ngurridarrkidnan, dja ngudda munguyh ngurridjalwoybukwon, bu ngurrikunimarrmarr dja mak ngurrikuninjilngmak dorrengh. Ngudda wanjh ngurriwernhmarrmarr bulkkidj duninjh kore nungkakenh! \v 9 Kuhni ngurribekkarren bu ngudda ngurrihdjalwoybukwon wanjh kunmekbekenh God nungan ngunmalngngehke ngudberre. \s1 Nawu Prophets Korroko Birriyingkihmulewani Jesus Christ \sr 1 Peter 1:10-12 \p \v 10 Bu kunkare wanjh God benwoni kunwok nuye nawu prophets dja birrimarnewokdi. Dja bedda minj birriwernhburrkburrkbekkayi kore God yerrekah kabenngehkekenh nawu bininj nuye. Bedda birridjareni birrikarrengalkemeninj bu kuninjkunukenh dja wanjh birrimalayiyawarrinj. \v 11 Nawu Christ nuye Namalngmakkaykenh benhmarneni kukange bedberre kore prophets, dja benyingkihmulewani nawu Christ bu kadjakbekkan dja bu yerrekah kadjaldi kore heaven dja mak birriwarlahkenh bininj wanjh kabirrimarneboddan kondah kurorre. Wanjh nawu prophets birridjareni birriburrbuyi bu nangale nawu Christ, dja mak baleh kabolkyimerran bu kuhni rowk kakurduyimerran. \v 12 God benbukkabukkani birrimekbe nawu prophets bu minj bedmandeleng bedberreniwirrinj. Bedda wanjh birridurrkmirri bu ngudda ngudberreni. Wanjh bu bolkkime ngudda ngurribekkang kunwok kunmak bu birribuyika bininj birrimwam birrimulewani ngudberre. God bimunkeweng nuye Namalngmakkaykenh kore heavenbeh wanjh benhmarnedurrkmirri nawu bininj bu ngundihmarnemulewani ngudberre. Kaluk angels bedmanwali kabirridjare kabirriburrkburrkbekkan rowk kore God ngunmarnekurduyimeng ngudberre. \s1 Ngad Wanjh Karrimarnburren Kore God Kadjare Kadberre \sr 1 Peter 1:13-21 \p \v 13 Mah wanjh, ngurrikodjkulubayhmen ba bu ngurriwernhburrbun mak ngurridjalwernhwoybuknin. Ngurrimarnburrimen ba bu ngurridjalkurduyime kunmak. Dja mak ngurriburrbun kundjalkudjiwi bu nungka Jesus Christ kamdurndeng kurobbe dja ngunmarnekurduyime kunmak duninjh. \v 14 Ngudda ngurriyimerranj God nuye wurdwurd, wanjh ngurridjalmarrkmang munguyh. Bu kerrngehkenhni ngudda minj ngurriburrbuyinj dja ngudman ngurridjalkurduyimi kore kunwarre ngurridjareni. Wanjh yuwn bu bolkkime ngurriyawoyhkurduyime. \v 15 God nawu ngunkayhmeng ngudberre, nungka wanjh nadjalwernhkukdjamun duninjh, nawu minj kunwarre kabeneraworren. Wanjh kunmekbe ngudmanwali ngurridjalkurduyimen bu ngurrikukdjamunworrimen dja mak minj kunwarre ngurriraworren. \v 16 Kuhni bu yingkihbimbuyindanj kore djurra bu kanbengdayhke, kore kayime, “God yimeng, ‘Ngaye wanjh munguyh ngadjalkukdjamun, wanjh ngudmanwali ngurridjalkukdjamunnin.’” [Leviticus 11:44-45, 19:2] \p \v 17 Ngudda ngurridi yiwarrudj nuye God, bu ngurrimarneyime, “Ngabba!” Nungka wanjh kanbebbehdjadme kadberre rowk bu djal mandjad kore kunmakkenh ngarre. Dja wanjh ngurridjalwernhmarnekelenin bu kondah kurorre ngurrihni, yiman kayime bu ngurridjenbuyika duninjh. \v 18 Ngudda kab ngurriburrbun bu kerrngehkenhni ngurrihdjalni, minj njale mak kunmak ngurrikurduyimeninj. Kaluk ngudda ngurriborlhmeng bu nawu mawahmawah ngudberre birrihkurduyimi korroko. Dja wanjh bolkkime God nungan ngunngehkeng ngudberre. Kaluk nungka minj ngunmarnekarremulewayi nawu money kunwarddewi. Wanjh namekbe nawu money kawarrewarremen dja kayakayakmen. \v 19 Dja bonj, kuhni bu nungan God ngunmarnekarremulewam ngudberre kore Christbeh nuye kunkurlbawi manbu kunkurlbamak nuye. Nungka doweng yiman yimi mayh nawu lamb kukmakkaykenh duninjh bu bininj birrimarnekinjeng God.\x - \xo 1:19 \xt Exodus 12:1-5\x* \v 20 God kerrngehkenhni yingkihkarremarnbuni bu Christkenh wanjh yerreh welengbolkmarnbom, wanjh bu bolkkime kore kayiburnburnkenh, nungka ngunkukbukkang nawu Christ ba bu ngunngehke ngudberre. \v 21 Bu ngudda ngokko ngurriwoybukwong Christ, wanjh kunukka ngurribalwoybukwong God kore nungka, nawu birrolkkayhweng kore dowengbeh dja kankukbukkang ngad nawu bininj rowk bu nungka Christ wanjh God duninjh. Wanjh bu bolkkime ngudda ngurridjalburrbun dja mak ngurridjalmadbun God munguyh. \s1 Ngudda Wanjh Ngurridjalwernhmarnedjaremerrimen \sr 1 Peter 1:22-25 \p \v 22 Ngudda wanjh ngurribekkang kore kunwoybuk dja ngurriwokmarrkmey, wanjh ngudda ngurrimalngbeleworrinj ba bu ngurrbenmarnedjaremerren bulkkidj duninjh nawu ngurridangerrinj kore yiwarrudj ngudberre. Wanjh kumekbekenh kunu ngurridjalmarnedjaremerrimen bulkkidj duninjh bu djalmunguyh. \v 23 Ngudda wanjh ngurriyawoyhmalngkerrngehminj, dja kunu minj djal bininjbeh nawu kayakmen. Dja nawu ngunmalngdarrkidwong ngudberre minj nakka karrowen. Dja God nuye kunwok wanjh ngunmalngmimbiwon ngudberre, manbu minj kayakmen, dja kadjaldi munguyh munguyh. \v 24 Kuhni bu bimbuyindanj kore djurra kayime, “Nawu bininj karriwarlahkenh rowk, yiman kayime ngad kundalk. Dja mak kunmakmak kadberre yiman kayime mannguy manbu karrangen kore kabbal. Kaluk bu kundalk karrowen, dja manbu mannguy wanjh kawarrawarrhmerren. Wanjh kunmekbe kayimerran kadberre bu karridowen. \v 25 Dja manbu kunwok nuye nawu Kawohrnan Rowk, makka kadjaldi munguyh munguyh.” [Isaiah 40:6-8] Wanjh maninjmanu kunwok manbu bininj birrimkang bu ngundimarnemulewam ngudberre. \c 2 \s1 Ngurrimarnedjarenin Manbu God Nuye Kunwok \sr 1 Peter 2:1-3 \p \v 1 Mah. Ngudda wanjh ngurringurdmen bu ngurribebbehnjirrkkerren. Yuwn bu mak ngurrikowerren. Dja mak yuwn bu ngurridjalwohkurrehkurren. Yuwn bu mak ngurribebbehkirnwerren, dja mak yuwn bu ngurriyolyolmerren. \v 2-3 Dja wanjh ngokko ngurrimey kore nawu Kawohrnan Rowk ngunwong ngudberre kore kunmakmak nuye, wanjh ngurribengkan nungka nadjalmakkaykenh. Wanjh kunmekbekenh ngurrimarnedjarenin kunwok nuye manbu ngunhbukkan kunmak. Dja ngurriyimen yiman kayime barrken nawu kahdjaldjare kahbongun kundjikka, ba bu kunukka ngudmandeleng ngurridjordmiwerren kore God ngunngehkeng ngudberre. \s1 Ngad Wanjh Karribelbmerren Nawu Christ \sr 1 Peter 2:4-8 \p \v 4 Ngurrimkurrmerrimen kore Jesus Christ nawu nungka yiman kayime manwarddekuken manbu kahdarrkiddi munguyh. Bininj birriwirrihmi, dja God nungan bidjarrngbom bu yimeng nungka wanjh namakkaykenh duninjh. \v 5 Dja ngudda wanjh ngurrikangemarnburrimen kore God nuye. Bu nungan wanjh karrurrkmirri bu karurrkmarnbun yiman kunrurrk nuye kore Namalngmakkaykenh kahdi, kaluk ngunkurrmekurrme ngudberre yiman kayime bricks manbu kunwardde kabelebelbmiyindan wanjh kamarnburren kunrurrk. \p Wanjh kunu God ngunmarnbun bu ngurriyimerran priests nuye, ba bu ngurrimarnedi yiwarrudj kore Jesus Christkenh, dja ngurridurrkmirri kore Namalngmakkaykenh dorrengh bu ngurriwon God kore nungka kadjare. \v 6 Ngurriburrbu kore kahmulewan djurra, bu kahyime, “God yimeng, ‘Ngurrina! Ngaye wanjh ngakurrme manwarddekuken duninjh kore kunred Zion. Kaluk manmekbe kunwardde makka wanjh manwarddekuken duninjh kore kunrurrk ngarre temple kahyo. Kaluk ngaye ngayingkihdjarrngbom nakudji bininj nawu yiman kayime manbu manwarddemakkaykenh duninjh. Bu nangale bininj kabiwoybukwon namekbe bininj, dja mak kabiwokmarrkmang, wanjh nakka minj mak kayemengalme.’” [Isaiah 28:16] \v 7 Ngaye ngayolyolme Jesus, nawu yiman kayime manekke manwarddekuken. Dja ngudda nawu ngurriyingkihwoybukwong nuye, wanjh kunmekbekenh ngurriburrbun bu nungka namakkaykenh duninjh dja ngurrimarnedjare. Dja nawu birribuyika bininj nawu minj kabirriwoybukwon nuye, wanjh kunu kabenmarnekurduyimerran bedberre kore djurra kahbimbuyindi, bu kahyime, “Bininj nawu birrirurrkmarnbuni, wanjh birriwirrihmi manmekbe kunwardde, dja wanjh bu bolkkime manekke kunwardde wernhkukenminj duninjh kore kunrurrk kahdi.” [Psalm 118:22] \v 8 Dja mak kubadbuyika kore bimbuyindanj djurra, bu yimeng, “Mahni kunwardde kabenbungkarrkbun nawu bininj bu kabirrimankan.” [Isaiah 8:14] Kaluk birrimekbe bininj nawu minj nakka kabirriwernhwokmarrkmang God nuye kunwok, dja kunmekbekenh kabirrimankan. Kuhni wanjh God yingkihkarremarnbom kore kabenmarnekurduyimerran bedberre. \s1 Bu God Kandjarrngbom Dja Karriyimerranj Nuye Bininj \sr 1 Peter 2:9-10 \p \v 9 Dja ngudda wanjh God ngundjarrngbom ngudberre, dja ngunmarnbom bu ngurrikukdjamun nuye. Ngudda wanjh ngurriyimerranj priests bu ngurrimarnedurrkmirri God, nawu nakimuk duninjh king. Ngudda ngurriwarlahkenh wanjh djal God nuye bininj rowk. Nungka wanjh ngundjarrngbom ngudberre ba bu ngurrbenmarnemulewan birribuyika bininj ba bu kabirriburlume nuye. Wanjh kunu ngurriyolyolmerren bedberre kore nungka wanjh ngunbebkeng ngudberre rowk kore kubolkmunun ngurridi, dja ngunkurrmeng kore kabolkwolkayindi kunmakmak dorrengh nuye. \v 10 Bu kerrngehkenhni ngudda wanjh ngurridjalbengmayahmi bininj. Bolkkime wanjh ngudda God nuyekih bininj! Yoh, bu kerrngehkenhni ngudda minj ngurriburrbuyi God nawu mimkongiwern duninjh. Dja bolkkime wanjh nungan God ngundjalkongibom ngudberre. \s1 Ngurridjalkurduyimen Kore God Kadjare Bu Kondanjkunu Kurorre Ngurridi \sr 1 Peter 2:11-17 \p \v 11 Ngudda nawu ngaye marnedjare, ngad wanjh God nuye bininj nawu karridi kondah kurorre. Dja ngad minj kurorrewaken bininj. Kaluk yerrekah wanjh karrire kore nungka karridjarrkdi. Bu bolkkime ngad yiman kubolkbuyikabeh. Ngaye wanjh djawahdjawan ngudberre bu ngahyime kab yuwn bu munguyh kunwarre ngurrikurduyime kore kunburrkkenh ngurridjare. Dja bu kunmekbe ngurrikurduyime wanjh kunukka kunmalng ngudberre ngurriwarreworren ngudmandeleng. \v 12 Ngudda mak ngurriburrbun nawu bininj ngurridjarrkdi, dja yikahwi minj kabirriwoybukwon Jesus. Dja bedda kunubewu ngundidjalyolyolme. Dja kunukka bonj. Dja ngaleng wanjh ngurridjalkurduyimen kunmak, ba bu birrimekbe bininj ngundikurdunan, wanjh kunukka kabirriburlume God bu kunmekbe kabolkyimerran bu nungka kamre. \p \v 13 Ngudda kunu ngurrbenwokmarrkma bininj nawu kabirriwohrnawohrnan kunred kondah kurorre, dja mak manbu mankarre rowk ngalengngarre. Kuhni wanjh ngurrikurduyimen nuye nawu Kawohrnan Rowk. Dja mak ngurriwokmarrkma bininj nawu kawohrnan kubolkkimuk kore ngurrihdi. \v 14 Dja mak ngurrbenwokmarrkma nawu kabindidjadme bininj kore court. Bedda kabindimarnedurrkmirri nawu government bu kabindidung nawu birriwarre bininj, dja mak kabindiburlume bininj nawu kunmak kabirrikurduyime. \p \v 15 God kadjare kunmak ngurrikurduyime ba bu ngurrbenwokngurdke bininj nawu kabirridjalyolyolme kunwarrekenh, dja minj njale kabirriburrbun. \v 16 Ngudda wanjh minj njale mak ngunbongkarrme ngudberre, dja ngaleng ngurridjalmarnedurrkmirrin nawu God, dja yuwn ngurriburlumerren bu ngurriyime, “Ngaye wanjh God nganbebkeng bu minj ngayawoyhbongdi, dja bolkkime ngaye wanjh ngadjalkurduyime kore ngayeman ngadjare.” \v 17 Dja ngurrbendjalmarneyimen kunmak nawu birriwarlahkenh bininj. Mak ngurrbenmarnedjarenin nawu ngurridangerren bininj kore ngurridjarrkwoybukwon. Dja mak ngurrimarnekelenin nawu God. Dja mak ngurriwokmarrkma bininj nawu kawohrnan kondanjkunu kubolkwarlahkenh rowk ngarre. \s1 Dja Ngad Wanjh Karringunjdjika Nawu Jesus Kore Kurdukurduyimi \sr 1 Peter 2:18-25 \p \v 18 Ngudda nawu bininj ngurribongdi kore ngurrbenmarnedurrkmirri birribuyika bininj, wanjh yikahwi nawu ngundimarnewohrnan ngudberre nakka birrimak, dja mak birribadbuyika nawu ngundimarnewohrnan, nakka wanjh ngundimarnekarrerayekwon. Wanjh kunu bonj, ngaleng ngurrbendjalwokbekkan dja ngurrbenwokmarrkmang birrimekbe bininj kore ngundihmarneyime ngudberre. \v 19 Mah, kandibekka. Bu kunrayek kabimarnebebme nangale bininj bu djal mankarreburudjang, dja bu namekbe bininj kadjaldi kamak dja nungka munguyh kadjalburrbun God, wanjh kunukka God nungan kabimakwan namekbe bininj. \v 20 Bu bininj kunwarre kakurduyime, wanjh kunukka nawu kawohrnan bininj bedberre wanjh kabikukmorrong, wanjh kunukka minj nangale mak kabiburlume dja nungan warreworrinj bu kunrayek bimarnekurduyimerran. \p Dja ngudda bu yiman kayime ngundidjuhbun ngudberre bu djal mankarreburudjang, wanjh kunukka ngurridjalbawo ngunmarnekurduyimerran, ba bu nungan God ngundjalburlume. \v 21 Kuhni wanjh God kadjare ngurrikurduyime. Wardi ngurridjalburrbu bu Christ kanjbabangminj bu djakbekkabekkang ngudberre. Kuhni wanjh nungka bolkkime kadjare ngurridjalngunjdjikan munguyh bu ngurridjalmunkekadjung. \v 22 Ngurriburrbu kuhni bimbuyindanj, yimeng, “Nawu nungka minj kurduyimeninj kunwarre, dja mak minj njale yimeng manbu minj kunwoybuk kunwok.” [Isaiah 53:9] \v 23 Bu bininj birridungi, wanjh nungka minj baleh benmarneyimeninj bu benduyi. Kore nungan djakbekkani, minj nungka benwohduyi nawu birrimekbe bininj bu birrimarnekurduyimi kore birribuni. Nungka bendjalbawong kaluk yerrekah nungan God kabendjadme dja nungan nawu kabendjadme bininj rowk bu djal mandjad. \p \v 24 Yoh, ngad wanjh karriwokweng God. Dja Jesus nungan kanmarnedoweng kadberre kore kundulk cross dja kuhni wanjh ngorrkang kunwarre rowk kadberre. Nungka kuhni kurduyimeng ba ngad karribawon kunwarre bu munguyh, dja minj karriyawoyhwokwe God. Dja ngaleng, karridjalkurduyimen munguyh kore nungka kayime kunmak. Bu kuhni nungka djakbekkang kore nungka nuye kunmorninj, wanjh kunukka kanmarnbom\x - \xo 2:24 \xt Isaiah 53:5 \x* bu karrimakminj kore God. \v 25 Nungka wanjh kuninjkunu kurduyimeng ngudberre bu ngudda ngurrikukbengwabom yiman kayime nawu sheep rerrih. Wanjh bolkkime ngudda ngurrimdurndi kore nungka nawu ngunnahnan, yiman bu kayime bininj nawu kadjalmirndenahnan mayh nuye sheep. Kaluk nungka ngunmalngnahnan ngudberre. \c 3 \s1 Ngudda Nawu Nabihbininjkobeng Dja Ngalbihbininjkobeng Wanjh Ngurrinahnarrimen \sr 1 Peter 3:1-7 \p \v 1-2 Ngaye ngadjare marneyime ngudberre ngudda daluhdaluk nawu ngurrbenbebbehkarrme nabihbininjkobeng. Wanjh ngurrbenwokmarrkma nawu nabihbininjkobeng ngudberre. Kaluk yikahwi nawu birrimekbe nabihbininjkobeng minj kabirriwokmarrkmang God nuye kunwok, dja bu ngundinan ngurrikurduyime kunmak duninjh, wanjh kunukka bedmanwali kabirrimarnedjaremulewarren nuye God. Minj ngurrbenbengdayhke djal kunwokwi ngudberre, dja bedda ngundikurdunan wanjh kunmekbekenh kabirriwoybukwon God nuye kunwok. \v 3 Dja yuwn bu ngurrikukmahmaworren yiman bu ngurringabekmarnburren, dja yiman ngurribendedukarren gold, dja mak ngurridjohdjongburren nawu namakmak kunmadj. Kuhni wanjh yiman kunburrkwi kore ngalengman ngarre. \v 4 Dja ngaleng ngurrikangemarnburrimen bulkkidj duninjh kore kukange ngudberre kanjdji baybaywi, dja mak ngurrimodmikenhnin. Kunmekbe kunu wanjh God kadjare, wanjh kunu ngunmakwan. \p \v 5 Wardi ngurrbenbalburrbu nawu birrimakni daluhdaluk korroko birriyungkihni bu birridjalwoybukwoni God munguyh. Bedda wanjh birridjalkangemarnburreni dja mak bindiwokmarrkmangi nabihbininjkobeng bedberre. Wanjh kunmekbe ngurrbenngunjdjika bu ngurrikurduyimen. \v 6 Ngalbu Sarah wanjh biwokmarrkmangi Abraham nawu nabininjkobeng ngarre, bu bimarneyimi, “Ngudda nawu kanmarnewohrnan.” Wanjh bu bolkkime ngudda ngurrikurduyimen kunmak, dja yuwn mak ngurrikele, ba bu kunukka ngurriyimerran yiman Sarah ngalyayaw ngalengngarre.\x - \xo 3:6 \xt Genesis 18:12 \x* \p \v 7 Dja ngudda bininj nawu ngurrbenkarrme ngalbihbininjkobeng, wanjh ngudda ngurridjalkurduyimen kunmak. Ngurrbennjilngmarnbu ngalbihbininjkobeng ngudberre. Mak ngurrbennahna dja bedda minj birrimurrngrayek yiman kayime bininj. Wanjh ngurriburrbu God ngunmimbiwon dja ngunwon ngudberre kunmakmak ngudda nawu nabihbininjkobeng dja mak ngalbu ngalbihbininjkobeng kore ngurriyo. Dja ngaleng ngunedjalyuwn ngalbininjkobeng ke, bu yidjalnahna. Dja bu burrkyak, wanjh God minj ngunwokbekkan bu yihdi yiwarrudj. \s1 Bu Karrimarnburren Kore Kunmakkenh \sr 1 Peter 3:8-12 \p \v 8 Bonj. Wanjh kunwern marneyimeng, dja med, kunbuyika mak ngayime. Kab ngurridjalmayalikudjihnin, dja mak ngurrikongiburrimen. Kab ngurrimarnedjaremerrimen yiman kayime ngurridangerrinj rowk, dja ngaleng, ngurrinahnarrimen. Yuwn ngurribebbehburlumerren ngudmandeleng. \v 9 Mah, dja kandibebbehbekka. Bu nangale bininj ngunmarnekurduyime kunwarre, wanjh yuwn yiyurrmidung bu yimankek yibunkenh. Dja bu nangale ngundangwe, wanjh yuwn bu yiborledme yirrangwe bu ngunebaldangwerren. Dja ngaleng yidjalmarneyimen, “Ngadjare God ngunmarnekurduyime kunmak!” Kuhni God kadjare nawu ngunkayhmeng ba bu nunganwali ngunmarnekurduyime ngudberre kunmak duninjh. \v 10 Kuninjkunu ngudda ngurriburrbun kore kabimbuyindi, dja kayime, “Nawu nangale bininj kadjare kundjalmak kabimarnekurduyimerran nuye, bu kahni kunkuyeng, wanjh yuwn bu kayolyolme kunwarrekenh, dja mak minj kakurren. \v 11 Nungka wanjh kaborledkerren bu kabawon kunwarre rowk, dja wanjh kakurduyime bu djal kunmak. Dja mak djaldjarenin munguyh kore God nuye kunmodmikenh. \v 12 Nawu Kawohrnan Rowk kabennahnan nawu birridjalmak bininj, dja kabenmarnebengyirri kore kabirrihdi yiwarrudj nuye. Dja nangale nawu kadjalkurduyime kunwarre, wanjh nawu Kawohrnan Rowk nunganwali kabibodmekenhwon.” [Psalm 34:12-16] \s1 Baleh Karriyime Bu Kunyid Kambebme Kadberre Ngad Nawu Karriwokmarrkmang God? \sr 1 Peter 3:13-22 \p \v 13 Bu ngudda ngurridjare ngurridjalkurduyimen kunmak munguyh, yiddok birriwern bininj kunukka ngundidung? Burrkyak. \v 14 Dja med, baleh ngurriyime bu ngudda ngurridjalkurduyime kunmak dja yikahwi bininj ngundiwirrihme dja kunyid ngunmarnebebme. Wanjh yuwn bu ngurrikelemen yiman bedda. Bedda wanjh kabirrikengehme yehyeng rowk, dja ngudda burrkyak!\x - \xo 3:14 \xt Isaiah 8:12 \x* \v 15 Ngudda wanjh ngurridjalburrbu Christ nawu Kawohrnan Rowk kore kukange ngudberre. Dja bu nangale ngundjawan kuninjkunukenh bu ngundinan ngurridjalwernhwoybukwon God, wanjh ngurrbenmarnemulewarrimen bedberre. Munguyh ngurridjalyingkihmarnburrimen bedberre bininj bu ngurrbenmarneyolyolmekenh kunwok kunmak. Dja ngaleng, ngurrbenbengdayhke bu djal yelehyeledj dja yuwn ngudmandeleng ngurriburlumerren. \v 16 Dja wardi yikahwi bininj ngundiyolyolme manburudjang, bu ngudda kunmak ngurrikurduyime nuye Christ. Wanjh ngurridjalkurduyimen kunmak duninjh, dja yuwn bu mak ngurrikurduyime kore yimankek ngurriburrbun kunwarre. Wanjh kunukka birrimekbe bininj kabirriyemengalme bu bulkkidj duninjh. \p \v 17 Bu kunyid kamarnbuyindan ngudberre kore kunwarre ngurrikurduyime, wanjh bonj, kunukka wanjh ngudman ngudberre. Dja bu ngurrikurduyime kunmak duninjh dja ngurridjalngalke kunyid, wanjh kunukka kamak. Kunubewu God nungan ngunbawon bu kunyid kambebme ngudberre. \v 18 Kunmekbe wanjh Christ bimarnekurduyimerranj bu doweng kadberre. Kaluk kunmekbeni bu doweng kundjalkudjihkenh, wanjh nungka djalbularrbom kunwarre kadberre rowk bu djalmunguyh munguyh. Nungka nawu minj kunkudjihkenh kunwarre kurduyimeninj, dja doweng bu ngadkenh karriwarlahkenh bininj nawu karriwokweng God bu kunwernhkah. Nungka kuninjkunu kurduyimeng ba bu kandurndiwe kadberre rowk kore God. Bu nungka Jesus doweng, kukyoy, wanjh nawu Namalngmakkaykenh biyawoyhmimbiwong. \v 19 Dja bu Jesus kunburrk kukyonginj, wanjh malngdarrkiddi dja wam benbengdayhkeyi bedberre bininj nawu birrimalngdarrkiddi kore birridangbalhmiyindi. \v 20 Kaluk birrimekbe bininj nawu birriwarreni nawu kerrngehkenhni birriwokweyi God bu nungka bendjalmadbuni munguyh, bu kunmekbe bolkyimi Noah marnbuhmarnbuni kabbala manbu ngeyyoy ark.\x - \xo 3:20 \xt Genesis 6:1—7:24 \x* Kaluk birridjalmirndekudjini bininj nawu kunbidkukudji dja danjbik birringimeng kore mahni kabbala, wanjh birrimekbeni bininj nawu God benngehkeng bu bomunkeweng kundjurrhkimuk wam ngakkeng kunred yakwong rowk. \p \v 21-22 Kuhni bu benmarnekurduyimerranj, wanjh yiman kayime bu bolkkime God ngunngehkeng ngudberre bu ngurrikukdjuhmi kukku kore baptism ngudberre. Kaluk manmekbe kukku minj ngunwernhkukbelewoyi kunburrkkenh ngudberre, dja ngaleng bu ngurrikodjdjuhmi wanjh ngurridjawam God bu ngunkangebelewon bulkkidj duninjh kukange ngudberre dja wanjh kunukka ngunmakwan ngudberre. Kuninjkunu God kanmarnekurduyimeng bu Jesus Christ dolkkang kore dowengbeh bu wam kore heaven. Bolkkime wanjh nungka kahni kore kukun nuye God dja kadjalwohrnan rowk bedberre nawu angels, dja mak nawu birrikuken dja nawu birrikihkimuk kore heaven kabirrihni. Bedda wanjh kabirriwokmarrkmang nungka nawu kabenyurrhke rowk. \c 4 \s1 Ngurribawo Kunwarre Rowk Kore Birribuyika Bininj Kabirridjare \sr 1 Peter 4:1-6 \p \v 1 Christ nungka djakbekkang dja kanjbabangminj kore kunburrk nuye. Wanjh ngudda ngurrimayalimarnburrimen yiman nungka yimiyimi. Bu ngudda yiman ngurrikanjkurrmerren wanjh kunukka ngurridjalbawon kunwarre bu munguyh. \v 2 Wanjh bolkkime minj ngurriyawoyhkurduyime kore birriwarlahkenh bininj kabirridjalkurduyime kunwarre, dja munguyh ngurridjalkurduyimen kunmak kore God kahdjare. \v 3 Ngudda korroko ngurridjalkurduyimi kunwarre, yiman birribuyika bininj nawu kabirrimarneboddan nawu nawarrekenh idols. Bu ngudda ngurridjalwohdjirdmarreni, dja munguyh ngurridjaldjareni kunwarre. Ngudda wanjh ngurrihbonguni kunbang bu ngurriworromkani munguyh, dja mak ngurrimirndemornnamerreni bu ngurridjarrknguni manme kore kunwarrekenh, dja mak ngurridjarrkbonguni dja ngurridjarrkboyikadjurreni munguyh, dja mak ngudda ngurrirey ngurrimarneyidngalkerreni ngudmandeleng. Dja mak ngurriraworrinj bu ngurrimarnedi nawarrewarre nawu idols, wanjh kunukka kundjalwarre duninjh! \p \v 4 Dja bolkkime ngudda ngurrbenbawong dja minj mak ngurriyawoyhraworren birrimekbe bininj bu munguyh kabirridjalyime kunwarre duninjh. Wanjh bedda bolkkime ngundimarnekangebarrhme dja ngundidjalmarneyime kunwarre. \v 5 Bedda wanjh yerrekah kabirrimarnemulewarren nuye nawu Christ. Bu nungka kayingkihmarnburren wanjh kandjarrkdjadme ngad nawu karriwarlahkenh bininj nawu karridjaldarrkiddi, dja mak nawu korroko birridowerrinj. \v 6 Kunmekbekenh kunu Christ wam benbengdayhkeng bininj nawu korroko birridoweng kore kunburrkwi. Bedda nawu birribuyika korroko bindidjadmeng kore kunburrkkenh. Dja Christ djareni bu bedda kunubewu kabirrimalngdarrkiddi kore God. \s1 Bu Ngad Karrihbalni Kore Kayiburnbunkenh Kabolkyimerran \sr 1 Peter 4:7-11 \p \v 7 Bolkkime wanjh darnkih kore kayiburnbunkenh, wanjh ngurribengmaknin dja ngurrimayalimarnburrimen ba bu kunukka ngurridjaldi yiwarrudj mandjad. \p \v 8 Maninjmanu mankarrekuken duninjh manbu kahdokme, wanjh kahyime munguyh ngurridjalbebbehmarnedjaremerrimen. Wanjh ngurriburrbu kore kabimbuyindi kayime, “Nawu nangale bininj yimarnedjare wanjh kunu munguyh yimarnebengmidjda nuye kore kunwarre ngunmarnekurduyime.” [Proverbs 10:12.] \v 9 Dja mak munguyh ngurrikimarrimen kore kunred ngudberre, wanjh kuninjkunu ngurridjalkurduyimen bu ngurrinjilngmaknin dorrengh, dja yuwn bu ngurriwokkihnjurluhnjurlukme ngudmandeleng. \p \v 10 God ngunbebbehwonowong kunmakmak ngudberre ba bu ngurrimarnedurrkmirri nuye. Nungka kadjare bu kamak ngurridurrkmirri kunbebbehbuyika kore kunmakkenh rowk bu ngurribidyikarrmerrenkenh. \v 11 Ngayime bu nangale bininj kawokdi kore ngurrimirndemornnamerren, wanjh nungka mandjad duninjh djalweyka kore God nuye kunwok duninjh. Dja bu mak nangale kabenbidyikarrme birribuyika bininj, wanjh bidjawa nungan God ba bu kabimurrngrayekwon kore karrurrkmirrikenh. Wanjh bininj ngundinan kore ngurrikurduyime kuninjkunukenh, wanjh bininj kabirridjalburlume God bu kunmekbekenh Jesus Christ nuye nawu nawernhmakkaykenh duninjh dja nadjaldulkarrekimuk duninjh bu munguyh munguyh. Amen! \s1 Ngurridjalnjilngmaknin Munguyh Bu Kunyid Kambebme Ngudberre \sr 1 Peter 4:12-19 \p \v 12 Ngudda nawu ngaye marnedjare, wanjh kandibekka. Bu kunwern kunyid kamre ngudberre, yiman kayime kunak kawurlhmerren ngudberre, kaluk yuwn bu ngurribangmekangebarrhme. Minj kuhni bu kunkerrngehkenh, dja ngaleng kuhni ngunrohrokme. \v 13 Bu kuninjkunu kakurduyimerran ngudberre, wanjh ngurridjalwernhnjilngmaknin duninjh, bu ngudda ngurridjakbekkan yiman ngurriraworren Christ kore yingkihdjakbekkabekkang korroko. Wanjh yerrekah bu birriwern bininj kabirrikuknan dja kabirriwohburrbun bu Jesus nadjalmakkaykenh dja nadjalmakmak duninjh, wanjh kunukka ngudda ngurridjalwernhnjilngmakmen duninjh. \p \v 14 Dja bu birribuyika bininj ngundiyolyolme bu ngurrihngeykayhme nawu Christ, wanjh kunukka God kadjalkurduyime munguyh kunmak duninjh ngudberre. Yoh wanjh, ngurridjalnjilngmaknin, dja God nungan nuye Namalngmakkaykenh ngunmarneni kore kukange ngudberre. \p \v 15 Dja bu nangale ngudda bininj yikurduyime kunwarre, mak bu kunukka yingalke kunyid, wanjh djal yingan. Bu yiman yibun bininj, dja mak bu yidjirdmang njalenjale nuye, dja mak bu yimarnbun kunyid bedberre, wanjh kunukka yingan djal ke. \v 16 Dja kunbuyika bu ngudda ngurringeyyo “Christian” dja kunmekbekenh kunu kunyid kamarnbuyindan ngudberre kore Christkenh, wanjh yuwn mak ngurriyeme! Dja ngaleng ngurridjalburlumen God bu kunmekbekenh bininj kabirriyime ngudda nawu ngurringeyyo “Christ nuye bininj.” \p \v 17 Christ nungka yingkihdedjingmey bu kabendjadme nawu bininj rowk. Nungka kandjadme ngad werrk nawu bininj nuye karrihni. Dja woybukkih, nungka dedjingmey bolkkime bu kandjadme nawu nuyekih bininj, wanjh kunukka kawernhkarrerayekmen duninjh bedberre birribuyika bininj nawu minj kabirriwokmarrkmang manbu kunwok kunmak nuye! \v 18 Dja ngurriburrbu kore djurra bimbuyindanj, bu yimeng, “Nawu namak bininj bu kakuyindowe, wanjh God kaluk nungan kabingehke kore darnkih karrowenkenh. Dja bininj nawu minj kabiwokbekkan God nuye kunwok wanjh bonj dja mak kunwarre kadjalkurduyime, wanjh minj God kabingehke namekbe bininj.” [Proverbs 11:31] \v 19 Mah wanjh, bu God ngunbawon ngudberre bu kunyid ngunmarnebebme, wanjh kunu ngurridjalkurduyimen djal kunmak munguyh, dja ngaleng ngurrikurrmerren bu God nungan ngunmalngnahnan ngudberre. Ngurriburrbu bu nungka ngunmarnbom, dja mak minj kangurdme bu munguyh ngundjalnahnan ngudberre. \c 5 \s1 Bininj Nawu Kabirriwohrnan Kore Yiwarrudj Ngudberre \sr 1 Peter 5:1-5a \p \v 1-2 Mah, wanjh ngaye ngadjare wohbengyolyolme ngudberre nawu ngurriwohrnan yiwarrudj ngalengngarre. Ngaye mak ngawohrnan ngarre yiwarrudj, dja mak nganang kore Christ djakbekkabekkang. Kaluk yerrekah bu God kankukbukkan Christ kadberre karriwarlahkenh bininj rowk, wanjh ngaye karridjarrknan bu nungka wanjh God duninjh. \p Kunmekbekenh ngaye djawahdjawan ngudberre bu ngudda djal mandjad ngurrbenmarnewohrnahwohrnan bedberre bininj nuye God. Dja mak ngurrinjilngmak dorrengh bu ngurrikurduyimen. Dja yuwn bu ngurridjaldurrkmirri kunwarddekenh ngalengngarre yiman kayime nawu money ngurrihmang. Dja yuwn bu mak ngudmandeleng ngurrikongiburren kore ngurridurrkmirri. Ngudda wanjh yiman kayime bininj nawu kahmirndenahnan mayh nawu sheep. Wanjh God nungandeleng ngunwong ngudberre bininj nawu ngurrbennahnan, wanjh ngurrbendjalmarnenjilngmaknin bedberre. \p \v 3 Dja mak yuwn bu ngurrimarnburren bu ngurriburluburlumerren bedberre birribuyika bininj, dja ngaleng kunmaknin ngurrbendjalmarnekurduyimen ba bu bedmanwali ngundingunjdjikan wanjh kunmak kabirrikurduyime. \v 4 Ngad wanjh karrbennahnan Christ nuye bininj yiman kayime shepherds, dja nungka wanjh kawohrnan rowk kadberre, yiman kayime ngad bu sheep yayaw nuye. Bu ngudda mandjad ngurrbennahnan nawu bininj nuye, wanjh kunukka Christ ngunkarremulewan nawu kahkarrme ngudberre bu nungan kayawoyhkukbukkarren kadberre. Nungka ngundjalkarremulewan bu ngunwon nuye namakkaykenh duninjh nawu minj kayakmen. \p \v 5a Ngaye mak ngadjare marneyime ngudberre nawu bininj ngurringudjmakmak. Bu ngurrbenwokmarrkma birridabbolk bininj nawu yiwarrudj kabirriwohrnawohrnan. \s1 Ngurriyibawo Kore Nungan God Ngunbidyikarrmekenh \sr 1 Peter 5:5b-11 \p \v 5b Bu ngudda wanjh ngurrimarladjdjaworrimen bu minj ngurribebbehburlumerren kore ngudberre. Dja ngurriburrbu kore bimbuyindanj, “God kabendenghke nawu kabirriburlumerren bininj, dja bininj nawu kabirrimarladjworren, wanjh kabennahnan.” [Proverbs 3:34] \v 6 Mah, wanjh. Ngurrimarladjworrimen dja ngurrikurrmerrimen kubid nuye God nawu wernhdulkarrekimuk duninjh ba bu yerrekah nungan ngundolkkayhwe kore nungan kabolkname. \v 7 Nungka wanjh kadjare ngundjalwernhnahnan ngudberre munguyh, wanjh ngurrimarnemulewarrimen nawu njalenjale rowk bu ngunkangewarrewon munguyh. \p \v 8 Munguyh ngurridjalburrbu bu kahkurduyimerran ngudberre, dja mak ngurrinahnarrimen rowk. Nawu namarnde duninjh ngundjalwidnan bulkkidj, dja yiman kayime mayh nabang duninjh wanjh kabalwokkihre kabolkyawayawan bu kadjare wanjh ngunkukngun kaworrkmiworren. Kunmekbe ngurridjalnahnarrimen rowk! \v 9 Dja bu yiman kamre kore ngudda, yuwn bu yimarnekelerlobme, dja yidjaldin, yidjalwernhwoybukwo God. Mak yibenbalburrbu nawu birribuyika bininj ngurridjarrkwoybukwon God kore kubolkbubuyika rowk, wanjh karohrok kunyid kabenmarnekurduyimerran bedberre kunmekbe yerreh. \p \v 10 Bu ngudda ngurridjalwohdjakbekkan bu kundedjumbungkenh, wanjh nungka God nawu mimkongiwern duninjh ngundjalwernhkongibun ngudberre, kaluk nungan ngunmarnbun dja ngunkurrme ngudberre kore kunmak rowk, wanjh ngunmurrngrayekwon munguyh munguyh dja kumekbe minj njale ngunrokayhwe. God nungan ngunyingkihkayhmeng bu ngunmey ngudberre dja ngunkukbelbmeng kore Christ ba bu ngurridjarrkdi kore nungka munguyh munguyh, wanjh kunukka kundjalwernhmak kayimerran ngudberre. \v 11 Ngaye wanjh ngadjare bu nungka kadjalwernhwohrnan kore yehyeng rowk bu munguyh munguyh. Wanjh bonj. \s1 Ngaye Ngadjare Woknan Ngudberre \sr 1 Peter 5:12-14 \p \v 12 Nungka Silas\f + \fr 5:12 \ft Silas kangeyrohrok Silvanus.\f* nganbidyikarrmeng bu ngabimbom nanihnjanu nayahwurd djurra ngudberre. Ngaye wanjh ngamarneyime nungka nawu yiman nganedjaldanginj duninjh, nawu munguyh nganbidyikarrkarrme. Ngaye kuninjkunu ngabimbom bu murrngrayekwon ngudberre dja marnemulewam kore God kanwernhkongibun kadberre. Kuhni wanjh woybukkih duninjh, dja wanjh ngurridjaldin kore kuhni ngurriwoybukwon. \v 13 Ngaye ngarrihdjarrkni kondah kore yiwarrudj bedberre bininj kore kunred kabirribolkngeybun “Babylon”. Bu bedda ngundimarnedjawayhmeng kunwok kunmak dorrengh kore ngundimarneyimeng ngudberre. God bendjarrngbom bedda warridj. Dja mak nawu Mark, nawu yiman ngaye ngardduk beywurd, ngunmarneyimeng ngudberre kunwok kunmak. \v 14 Wanjh ngurrikunibunjhmarrimen kore ngurrimarnedjaremerrenkenh. Ngaye ngadjare God ngunwon kunmodmikenh ngudberre ngudda bu ngurribelbmerrinj nawu Christ.