\id GAL - Guaraní Mbyá Bible [gun] -Brazil 2004 (DBL 2014) \h Gálatas \toc1 Galácia pygua kuery pe Paulo ombopara va'ekue \toc2 Gálatas \toc3 Gá \mt1 Galácia pygua kuery pe Paulo ombopara va'ekue \imt1 Galácia pygua kuery pe Paulo ombopara va'ekue \ip Kova'e kuaxia ma Galácia yvy re Jesus remimbo'e kuery ikuai va'e pe apóstolo Paulo ombopara va'ekue. Ha'e ae omboypy va'ekue igreja ha'e py. Ha'e gui Galácia yvy gui Paulo oo ma rire ha'e py ovaẽ amboae rami rei nhombo'e va'e, judeu regua. Ha'e va'e kuery ma nhombo'e vy aipoe'i: “Moisés lei oeja va'ekue rupi nhandekuai ramo 'rãe Nhanderuete nhanemboeko porã, nhandepire nhamboi uka aguã regua rupi guive”, he'i nhombo'e vy. \ip Ha'e rã Paulo ma ha'e rami e'ỹ nhombo'e, avakue oikuaa rami rive'ỹ. Aipoe'i: “Ayvu porã pendevy xee amombe'u va'ekue ma avakue guigua e'ỹ. Mba'eta xee ma avakue gui naendui neĩ ndaikuaai karamboae. Jesus Cristo ae oikuaa uka xevy” (1.11b-12). “Nhanderuete renonde avave rei lei re onhea'ãa rupi nomboeko porãai 'rã, mba'eta ‘Heko porã va'e ma ojeroviaa rupi 'rã ikuai’, he'i” (3.11). “Mba'eta peẽ kuery voi Cristo Jesus re pejerovia vy Nhanderuete ra'y kuery pendekuai”, he'i (3.26). \ip Ha'e gui ára nhavõ Nhanderuete renonde jaiko aguã ma ha'e rami ae avi, mba'eta nhande ae nhanhea'ãa rupi rive'ỹ 'rã jaupity teko porã, ha'e rã Jesus re jajeroviaa re, ha'e Nhe'ẽ po'akaa rupi anho. “Ha'e nunga rupi aipoa'e: Pendekuai Nhe'ẽ re. Ha'e vy 'rãe ndapejapoi to'o oipota va'e”, he'i (5.16). \c 1 \s1 Oxarura reve ijayvu vy omboypyague \p \v 1 Xee Paulo ma apóstolo aiko. Avakue e'ỹ xemoĩ, neĩ avakue pe e'ỹ guive xemoĩ ukaa. Ha'e rã Jesus Cristo ae xemoĩ va'ekue, ha'e omanoague gui Nhanderuete imboete jevyare va'e voi. \m \v 2 Irmão kuery xeirũ ikuai va'e ha'e javi reve roxarura Galácia py igreja kuery pendekuai va'e pe.\x * \xo 1:2 \xt Atos 16.6, 18.23\x* \m \v 3 Tove peẽ kuery tapendu Nhanderuete ha'e [nhande] Senhor Jesus Cristo penemboaxya ha'e mby'a porã. \m \v 4 Mba'eta ha'e ae ojejuka uka raka'e jajejavyague re, Nhanderuete oipotaa rami vy ko yvy vai regua reko gui nhandereraa jepe aguã. \m \v 5 Tove ha'e anho tomboetea aỹ, ha'e raka'eve rã peve. Amém. \s1 Galácia pygua kuery ojeroviaa gui ojepe'aa re ijayvuague \p \v 6 Ha'e rami avi anhemondyi mba'eta omombe'ua rã aendu Cristo rupi Nhanderuete penemboaxy vy penerenoĩ va'ekue ri ixugui pejepe'apa vyvoia, ayvu porã ramigua re rive pevapaxe vy. \m \v 7 Ha'e va'e ma amboae ayvu porã e'ỹ guive. Ha'e rami avi amongue rãnda'u Cristo regua ayvu porã oguerovaxe vy penemboeko eta rei.\x * \xo 1:7 \xt Romanos 16.17; 2 Coríntios 11.3,4; Colossenses 2.8; 2 Pedro 2.1-3\x* \m \v 8 Ha'e gui ayvu porã romombe'u va'ekue rami e'ỹ ri omombe'u va'e rei tove tokanhy, ore e'ỹ vy anjo yva pygua omombe'u teĩ. \m \v 9 Aipoa'e ae ma va'ekue ri teĩgue ju aipoa'e: Ayvu porã oregui pendu va'ekue rami e'ỹ ri omombe'u vy tokanhy. \s1 Ayvu porã oendu ha'e omombe'ua re Paulo ijayvuague \p \v 10 Ha'e rami xeayvu vy nda'u aỹ avakue pe ri ajejou porã uka, tyrã pa Nhanderuete pe? Avakue rive ri nda'u ambovy'axe? Mba'eta avakue ambovy'aa rupi rive aiko va'e rire ndaikoi 'rãgue Cristo rembiguai. \m \v 11 Irmão kuery, po ramigua aipota peikuaa porã: Ayvu porã pendevy xee amombe'u va'ekue ma avakue guigua e'ỹ. \m \v 12 Mba'eta xee ma avakue gui naendui neĩ ndaikuaai karamboae. Jesus Cristo ae oikuaa uka xevy. \p \v 13 Mba'eta pendu ae ma judeu kuery reko rami aikoague. Mba'eta Nhanderuete pegua igreja kuery amoingo axy rei va'ekue, amombaxe ete vy. \m \v 14 Ha'e rami aikoa rupi xeretarã judeu kuery xejavegua gui voi anhea'ãve va'ekue, oreramoĩ kuery orembo'eague rami ete aikoxe vy.\x * \xo 1:14 \xt Atos 26.9-20\x* \p \v 15 Ha'e gui ma xetui'i e'ỹ mbove ma voi Nhanderuete xemboaxya rupi xeporavo rire xerenoĩ, ha'e oipotaa rami vy \m \v 16 xevy pe oikuaa uka Gua'y regua, judeu e'ỹ va'e kuery ikuaia rupi amombe'u aguã. Ha'e ramo amboae kuery pe xee naporandui karamboae aiko aguã re, \m \v 17 neĩ Jerusalém tetã katy ma voi ndaai ha'e kuery ranhe xegui apóstolo ikuai va'ea py. Ha'e rã Arábia yvy katy ranhe aa, ha'e gui Damasco tetã py ju ajevy. \s1 Jerusalém py, Síria ha'e Cilícia katy Paulo ooague \p \v 18 Ha'e gui mboapy ma'etỹa py mae ma Jerusalém katy aa Cefas aexa aguã. Quinze ára re aiko hexeve. \m \v 19 Ha'e rã apóstolo kuery mboae ma ndaexai karamboae, Senhor ryvy Tiago e'ỹ vy.\x * \xo 1:19 \xt Atos 9.26-30\x* \m \v 20 Nhanderuete renonde aipoa'e: Po rami pẽvy ambopara vy ndaxeapui. \p \v 21 Ha'e gui ma Síria ha'e Cilícia yvy katy ju aa. \m \v 22 Ha'e rã Judéia yvy re Cristo pegua igreja kuery ikuai va'e ma ndaxerexai teri. \m \v 23 Xereko omombe'ua ramo rive ha'e kuery oendu, “Nhanemoingo axy reiare aỹ ma omombe'u oikovy jajerovia aguã regua yma rupi ombovaipaxe va'ekue”, 'ea rã. \m \v 24 Ha'e rami xereko oendu vy oguerovy'a okuapy Nhanderuete. \c 2 \s1 Judeu ha'e judeu e'ỹ va'e ikuaia rupi apóstolo kuery omba'eapoa re ijayvuague \p \v 1 Ha'e gui catorze ma'etỹ rire ma Jerusalém katy ju aa karamboae Barnabé reve. Tito avi araa. \m \v 2 Aa aguã Nhanderuete oikuaa ukaague rami vy aa. Ha'e py ma opena va'e kuery pe amombe'u ayvu porã judeu e'ỹ va'e kuerya rupi amombe'u aikovy va'e. Pavẽ pe'ỹ guive amombe'u, irmão kuery yvatekueve va'e pe anho, ha'e kuery ombovaipa e'ỹ aguã anhombo'ea ha'e anhombo'eague.\x * \xo 2:2 \xt Atos 15.1-11\x* \m \v 3 Ha'e rami teĩ neĩ Tito xerupive oo va'ekue pe voi ha'e kuery nda'ijayvui opire omboi uka aguã, grego va'eri. \m \v 4 Omboi uka aguã ijayvu va'e ma irmão ramigua kuery rive, irmão kuery reve onhemoirũ va'ekue. Ha'e kuery ma oikuaa pota reixe raka'e opa mba'e gui Cristo Jesus nhandereraa jepe ramo nhandekuaia re, escravo rami ju nhanemoingoxe vy.\f + \fr 2:4 \ft Irmão ramigua kuery ma nhomoingoxe judeu kuery pegua lei rupi anho, escravo rami ae.\f* \m \v 5 Ha'e rami teĩ ha'e kuery oipota va'e ma neĩ peteĩ henda py ma voi ndorojapoi, ayvu porã anhetẽ va'e peẽ kuery peguarã opyta aguã. \p \v 6 Ha'e gui omboetevepy kuery re ma xee napenai, mba'eta Nhanderuete voi amongue rive joegui oayvuve va'e'ỹ. Ha'e kuery yvatekueve ikuai va'e voi neĩ peteĩ henda py naxembo'ei mba'emo pyau re. \m \v 7 Ha'e rami 'rãgue py xejou porã, mba'eta oikuaa amboae regua kuery pe ayvu porã amombe'u aguã Nhanderuete xemoĩague, judeu kuery pe Pedro omombe'u aguã omoĩague rami avi. \m \v 8 Mba'eta apóstolo Pedro judeu kuery pe ayvu omombe'ua rupi Nhanderuete oipytyvõa rami avi xee voi xepytyvõ amboae regua ikuaia rupi amba'eapoa rupi. \m \v 9 Ha'e gui ha'e rami amba'eapo aguã Nhanderuete xemboaxy vy xemoĩague omboetevepy kuery Tiago, Cefas ha'e João oikuaa vy orererovy'a, orepopyy guive, xee ha'e Barnabé reve. Mba'eta ojou porã amboae regua kuery mbo'ea rupi ore orekuaia, ha'e kuery judeu kuery mbo'ea rupi ikuaia rami avi. \m \v 10 Peteĩ'i re anho tema ha'e kuery ojerure, iporiaukue'i roipytyvõ aguã re orema'endu'a aguã. Ha'e gui xee ma ha'e nunga re anhea'ã ae ma aikovy. \s1 Pedro pe Paulo ijayvuague, ha'e Cristo Jesus re jajerovia ramo nhanemboeko porãa re ijayvua \p \v 11 Ha'e gui ma Antioquia tetã py Cefas ovaẽ ma vy ha'eve e'ỹa rami oiko ramo xeayvu ete ixupe. \m \v 12 Mba'eta Tiago remimbou avakue novaẽi teria ja Cefas okaru oikovy va'ekue judeu e'ỹ va'e kuery reve. Ha'e rami teĩ avakue ovaẽ ma ramo opytu'u, judeu kuery gui okyje vy ojepe'a. \m \v 13 Hexeve judeu kuery mboae heta avi onhenhomi. Barnabé eteve voi ha'e kuery onhenhomia rami onhemoingo uka. \p \v 14 Ha'e gui ma ha'e kuery ha'eve e'ỹa rami, ayvu porã anhetẽ va'e rami e'ỹ ikuaia xee aexa vy pavẽ oendua py aipoa'e Cefas pe: “Ndee ma judeu va'eri amboae regua reko rami reiko va'ekue, judeu reko rami e'ỹ. Ha'e gui aỹ ma mba'e re tu amboae regua kuery ri remoingoxe judeu reko rami?” ha'e va'ekue. \p \v 15 Mba'eta ore ma judeu ae ma voi orekuai, “Amboae regua ojejavypa rei va'e” 'ea va'e e'ỹ. \m \v 16 Jaikuaa guive lei re nhanhea'ãa rupi e'ỹ nhanemboeko porãa, ha'e rã Cristo Jesus re jajeroviaa re. Ha'e rami vy ore voi Cristo Jesus re rojerovia, ha'e rami vy rojeroviaa re oremboeko porãa aguã, lei re ronhea'ãa rupi e'ỹ. Mba'eta lei re onhea'ãa rupi ma avave rei nomboeko porãai 'rã.\f + \fr 2:16 \ft “Ore” he'ia ma judeu kuery re ijayvu vy. Galácia pygua kuery ma judeu e'ỹ ikuai. Ha'e gui ha'e javi regua ma Jesus Cristo re ojerovia vy 'rãe oo jepe (Romanos 3.21-30).\f* \m \v 17 Ha'e rami avi xapy'a rei Cristo re vy nhanhemboeko porã uka teĩ amongue ojou 'rã jajejavya. Ha'e rami vy nda'u Cristo ae ri nhandeapo jajejavy aguã rami? Any teve. \m \v 18 Mba'eta mba'emo nhambovaipa va'ekue jajapo ju va'e rire mae japyta 'rãgue ojejavypa riae va'e. \p \v 19 Ha'e rami 'rãgue py lei re oĩa aikuaa porã rire xee amano ae ma lei pe, Nhanderuete pe ju aiko aguã. Xee voi kuruxu re xemoĩa avi Cristo reve.\x * \xo 2:19 \xt Romanos 6.1-4\x* \m \v 20 Ha'e rami rire xee ve'ỹ ma aiko, Cristo oiko xere. Aỹ xero'o re aiko teri reve Nhanderuete Ra'y re ajeroviaa rupi aiko, xerayvu vy xere ojejuka uka rire. \m \v 21 Xee ma Nhanderuete xemboaxya nambovare e'ỹi. Mba'eta lei re nhanhea'ãa rupi nhanemboeko porãa va'e rire Cristo omanoague ndovarei 'rãgue. \c 3 \s1 Galácia pygua kuery pe Paulo oporanduague \p \v 1 Peẽ Galácia pygua kuery pene'arandu e'ỹ va'e, mava'e tu penembotavy ra'e? Mba'eta pendua py amombe'u porã va'ekue Jesus Cristo kuruxu re ojejuka ukaague. \m \v 2 Po rami anho aikuaaxe pẽgui: Lei re penhea'ã rupi ri nda'u Nhe'ẽ pejopy, tyrã pa ayvu porã pendu vy pejeroviaa py? \m \v 3 Pene'arandu e'ỹ va'e, Nhe'ẽ reve pemboypy va'ekue ri aỹ to'o re rive ju ta ri ty'y opa mba'e py pendekuai porã?\x * \xo 3:3 \xt Gálatas 5.16-23; Efésios 2.8-10\x* \m \v 4 Pendekuai axy reiague ndovarei ri ty'y mba'everã? Ha'e nungakue ndovare e'ỹi 'rãgue. \m \v 5 Ha'e gui Nhe'ẽ mbouare nda'u lei re penhea'ã ramo ri mba'emo porã ojapo penembyte, tyrã pa ayvu porã pendu va'e re pejerovia ramo? \s1 Abraão rekokue re ijayvua \p \v 6 Ha'e ramigua ae Abraão ojou raka'e, mba'eta “Nhanderuete re ojerovia ramo ojeroviaa re ome'ẽ teko porã”, he'iague rami.\x * \xo 3:6 \xt Gênesis 15.6\x* \m \v 7 Ha'e nunga rupi jaikuaa ojerovia va'e ae Abraão ramymino kuery ikuaia.\x * \xo 3:7 \xt Romanos 4.1-25\x* \m \v 8 Mba'eta Abraão pe ranhe omombe'u ayvu porã vy “Ndegui vy amoingo porã 'rã yvy regua ha'e javi”, he'i va'ekue. Ha'e ramia py ipara re Nhanderuete oikuaa uka ma voi amboae regua kuery ojerovia ramo omboeko porã 'rãa.\x * \xo 3:8 \xt Gênesis 12.3, 18.18\x* \m \v 9 Ha'ekue rami vy Abraão ojerovia ete va'e reve omoingo porã avi 'rã ojerovia va'e kuery ha'e javi. \p \v 10 Ha'e rã lei re onhea'ã va'e ma ayvu vaipy meme, mba'eta ipara oiny: “Lei re ikuai va'e ndojapopai ri vy ayvu vaipy opyta.”\x * \xo 3:10 \xt Deuteronômio 27.26\x* \m \v 11 Ha'e nunga rupi Nhanderuete renonde avave rei lei re onhea'ãa rupi nomboeko porãai 'rã, mba'eta “Heko porã va'e ma ojeroviaa rupi 'rã ikuai”, he'i.\x * \xo 3:11 \xt Habacuque 2.4\x* \m \v 12 Ha'e gui lei re nhanhea'ã vy ma jajeroviaa rupi e'ỹ nhandekuai. Ha'e rami 'rãgue py “Lei re oĩa amongue ojapopa ri vy oikove 'rã hexe vy”, he'iague rami.\x * \xo 3:12 \xt Levítico 18.5\x* \p \v 13 Ha'e gui ma Cristo nhandejogua raka'e lei re ayvu vai oĩa gui, nhanderekovia ayvu vaipy ojeapo vy. Mba'eta ipara oiny: “Yvyra re oupia imoiny va'ekue ma ayvu vaipy meme” he'ia rami.\x * \xo 3:13 \xt Deuteronômio 21.23\x* \m \v 14 Ha'e rami vy Jesus Cristo ojapo Abraão pe Nhanderuete “Ndegui vy anhomoingo porã 'rã” he'iague amboae regua kuery voi oupity aguã. Ha'e rami rã jajerovia vy jajopy 'rã Nhe'ẽ ombou va'erã va'ekue. \s1 Nhanderuete ayvu mbovaipaarã e'ỹ lei oejaague re ijayvua \p \v 15 Irmão kuery, nhande ae reko re ambojoja ta aỹ. Mba'eta mba'emo jajapo aguã re jajogueroayvu rire nda'evei avave rei ombovaipa, neĩ omoĩave aguã ha'e va'ekue áry. \m \v 16 Ha'e gui Abraão ha'e hamymino pe Nhanderuete ijayvu raka'e omoingo porã aguã re. Ha'e ramia py “Hamymino kuery pe” nde'i, mba'eta heta pe rami e'ỹ ijayvu, peteĩ'i pe anho, “Neramymino” he'ia py. Ha'e va'e ma Cristo.\x * \xo 3:16 \xt Gênesis 13.15, 24.7\x* \m \v 17 Ha'e gui aipoa'eve ju: Nhanderuete yma ma voi guexeve guarã ojapo ma rire quatrocentos e trinta ma'etỹa py lei oeja avi vy nomboaxa rivei, neĩ nombovaipai ijayvu ma voiague.\x * \xo 3:17 \xt Hebreus 6.13-18\x* \m \v 18 Mba'eta lei re nhanhea'ãa rupi ri Nhanderuete gui mba'emo jajopy va'e rire ijayvuague rupi ve'ỹ jajopy 'rãgue. Ha'e rami teĩ ijayvuague rupi rive Nhanderuete mba'emo ome'ẽ raka'e Abraão pe. \p \v 19 Ha'e gui ma mba'erã nda'u oeja avi lei? Lei ma jejavya kuaa ukaarã oeja raka'e, ovare aguã hamymino ijayvu ma voiague va'e oiko peve'i.\x * \xo 3:19 \xt Romanos 5.20,21\x* Anjo kuery po rupi lei ome'ẽ uka raka'e, ha'e gui amboae po rupi ju. \m \v 20 “Amboae po rupi ome'ẽ uka” he'ia py ma peteĩ'i re e'ỹ ijayvu vy, mokoĩ re. Ha'e rã Nhanderuete ma peteĩ'i. \p \v 21 Ha'e gui Nhanderuete nda'u ijayvu ma voiague rovai guarã ri lei oeja raka'e? Any teve. Mba'eta tekove me'ẽarã ri lei oeja va'e rire anhetẽ lei re nhanhea'ãa rupi 'rãgue teko porã jaupity. \m \v 22 Ha'e gui ipara oinya oikuaa uka jejavya guy py meme nhandekuaia, Jesus Cristo re jajerovia vy ome'ẽ 'rã va'ekue jajopy aguã. \s1 Cristo-a py lei nhanererovaẽague rami ijayvua \p \v 23 Ha'e gui hexe jajerovia aguã regua oikuaa uka e'ỹ mbove ma lei rupi ranhe nhanemoingo vy omboty pyre rami nhanderereko raka'e, jajerovia aguã regua oikuaa uka peve. \m \v 24 Ha'e rami vy lei ma nhandere opena va'e rami ranhe nhanderereko raka'e, Cristo-a py nhanererovaẽ aguã, hexe jajerovia ramo nhanemboeko porã aguã.\x * \xo 3:24 \xt Romanos 10.4\x* \p \v 25 Ha'e gui jajerovia aguã regua oikuaa uka ma rire nhandererekoare rupi ve'ỹ nhandekuai. \m \v 26 Mba'eta peẽ kuery voi Cristo Jesus re pejerovia vy Nhanderuete ra'y kuery pendekuai. \m \v 27 Mba'eta Cristo re penhemongarai uka va'ekue ha'e javi ma Cristo py avi penhemonde. \p \v 28 Ha'e nunga rupi jipovei 'rã judeu ha'e grego, escravo ha'e escravo e'ỹ, avakue ha'e kunhague, mba'eta Jesus Cristo re vy ha'e javive peteĩ regua anho nhandekuai. \m \v 29 Ha'e rami vy Cristo pegua peiko vy peẽ kuery voi Abraão ramymino kuery pendekuai, ha'e ijayvuague peupity avi aguã rami guive pendekuai. \c 4 \s1 Cristo re vy Nhanderuete ra'y kuery jaikoa re ijayvua \p \v 1 Aipoa'e: nguu gui ta'y kuery mba'emo ojopy aguã rami ikuai va'e ma kyrĩgue teri ikuaia ja escravo rami ete 'rã ikuai, opa mba'e ha'e kuery pe guarã oĩ teĩ. \m \v 2 Ha'e rami vy imbo'ea ha'e hexe opena va'e kuery oipotaa rami 'rã ikuai, tuu oa'angaague ára novaẽi teria ja. \p \v 3 Nhande kuery voi ha'e rami avi nhandekuai va'ekue. Kyrĩgue rami teri nhandekuai jave escravo rami nhanemoingoa va'ekue ko yvy regua oikuaa rami rive. \m \v 4 Ha'e gui oa'angaague ára ovaẽ ramo Nhanderuete ombou Gua'y ae kunha gui oiko aguã, lei rupi guarã, \m \v 5 lei rupi nhandekuaiague gui nhandereraa jepe vy ta'y kuery ete nhanemoingo aguã. \m \v 6 Ha'e gui ta'y kuery jaiko ramo nhandepy'a re Nhanderuete ombou Gua'y Nhe'ẽ, ojapukai vy “Xeru, Xeru” he'i va'erã. \m \v 7 Ha'e nunga rupi escravo ve'ỹ, ta'y kuery ma peiko. Gua'y kuery Nhanderuete penemoingo rire ixugui mba'emo porã pejopy aguã rami pendekuai.\x * \xo 4:7 \xt Romanos 8.14-17\x* \s1 Gueko ymague ae rupi ju ojevyxea re ijayvuague \p \v 8 Ymave rupi Nhanderuete peikuaa e'ỹ mbove escravo rami pendekuai teri va'ekue Nhanderuete ramigua kuery pe rive. \m \v 9 Aỹ ma peikuaa ma Nhanderuete, ha'e ranhe pendekuaa rire. Mba'e re tu ha'vy pejevyxe ju mba'emo ipo'aka e'ỹ ha'e ovare'ỹ va'e re, ha'e nunga pegua escravo ju pendekuaixe vy? \m \v 10 Mba'eta amongue ára pemboeteve 'rã joegui, amongue jaxy, mba'emo oiko aguã ára ha'e amongue ma'etỹ guive. \m \v 11 Ha'e ramo xee akyje peẽ kuerya rupi amba'eapoague ndovarevei gui.\x * \xo 4:11 \xt Colossenses 2.16,17\x* \s1 Paulo ndoikuaai reia re ijayvuague \p \v 12 Xee rami avi pendekuai 'rãgue, mba'eta xee voi peẽ rami aiko.\f + \fr 4:12 \ft Paulo ma judeu va'eri judeu e'ỹ va'e reko rami oiko ombo'ea rupi (1 Coríntios 9.21,22).\f* Irmão kuery, po rami anho ajerure, mba'eta xevy pe mba'eve py ndapejapo vai. \m \v 13 Jypy'i pẽvy ayvu porã amombe'u jave xemba'eaxy ete va'ekue, peẽ peikuaa porã. \m \v 14 Xee aiko axya peẽ kuery pe voi haxy ete va'ekue peropo'aka aguã. Ha'e ramive ma peẽ kuery ndaxerexaxe e'ỹi, ndaxerayvu e'ỹi guive. Ha'e rami 'rãgue py xemovaẽ porã va'ekue Nhanderuetea guigua anjo rami, Jesus Cristo rami ete. \m \v 15 Ha'e gui aỹ ma mba'exa tu noĩvei ri pendekuai porãague? Xee aipoa'e porã: Ha'eve va'e rire penderexa ae penoẽ 'rãgue raka'e xevy peme'ẽ aguã. \m \v 16 Ha'e gui aỹ ma anhetẽ va'e rupi xee romongeta vy nda'u penderovaigua ju ri aiko? \p \v 17 Ha'e rã amboae kuery ma pendererory merami rive xegui pendererovapaxe vy, ha'e kuery re ju peo aguã. \m \v 18 Ha'eve avi iporã va'e re peo aguã, pendereve xee aiko jave anho e'ỹ. \p \v 19 Xera'y kuery, peẽ kuery re nda'evei aiko imemby raxy va'e rami, pendere Cristo reko ojekuaa porã e'ỹa ja. \m \v 20 Ha'eve va'e rire aỹ voi xee avaẽ 'rãgue peẽ kuerya py amboae rami ju xeayvu aguã, mba'eta ndaikuaai rei peẽ kuery reko. \s1 Sara ha'e Agar rekokue re ombojojaague \p \v 21 Lei rupi rive pendekuaixe va'e, pemombe'u xevy: Ndapeikuaai ri ty'y lei re oĩ va'e? \m \v 22 Mba'eta ipara oiny: “Abraão oguereko mokoĩ gua'y. Peteĩ ma kunha escrava pi'a, ha'e rã amboae ma escrava e'ỹ pi'a raka'e.”\f + \fr 4:22 \ft Abraão ma mokoĩ kunha re omenda raka'e, gua'yxy ae'i Sara re, ha'e gui escrava Agar re guive, Nhanderuete oipotaa rami e'ỹ teĩ. Sara pi'a ma Isaque, ha'e rã Agar pi'a ma Ismael (Gênesis 16 ha'e 21).\f* \m \v 23 Escrava pi'a ma to'o gui rive itui'i. Ha'e rã escrava e'ỹ pi'a ma Nhanderuete ijayvuague rami vy itui'i. \p \v 24 Ha'e nunga oiko raka'e jaikuaa pota aguã, mba'eta ha'e va'e kunhague ma mokoĩ ayvu nhanderekorã oeja pyre rami. Peteĩ ayvu ma Sinai yvyty re oejaa, escravo rami nhanemoingo va'e. Ha'e va'e ma Agar.\f + \fr 4:24 \ft Sinai yvyty re ma lei judeu kuery rekorã oejaa raka'e. Ha'e va'e rupi onhea'ã va'e ma escravo rami meme ikuai (Êxodo 20; Hebreus 12.18-29).\f* \m \v 25 Mba'eta Agar ma Arábia regua Sinai yvyty rami, ha'e Jerusalém tetã aỹgua rami guive oiko, mba'eta ha'e pygua kuery escravo rami meme teri ikuai. \p \v 26 Ha'e rã Jerusalém yvategua pygua kuery ma escravo e'ỹ ikuai. Ha'e va'e ae ma nhandexy. \m \v 27 Mba'eta ipara oiny: “Nememby e'ỹ va'e, kyrĩ va'e reikuavã e'ỹ teri va'e, evy'a ke. Kyrĩ va'e raxy rendu e'ỹ teri va'e, enhendu atã ke revy'a vy, mba'eta ome reve oiko va'e memby kuery gui hetave 'rã ikuai kunha oeja pyre memby kuery.”\x * \xo 4:27 \xt Isaías 54.1\x* \m \v 28 Ha'e gui irmão kuery, peẽ ma Isaque itui'iague rami avi Nhanderuete ijayvuague rami vy peiko. \p \v 29 Yma guare rami to'o gui itui'i va'ekue ma opu'ã rei raka'e Nhe'ẽ gui itui'i va'ekue re. Ha'ekue ramigua ae aỹ voi oiko. \m \v 30 Ha'e rami teĩ ipara re oĩ: “Eipe'a ke escrava ipi'a reve, mba'eta nda'evei escrava e'ỹ pi'a rami avi escrava pi'a ojopy aguã mba'emo.”\x * \xo 4:30 \xt Gênesis 21.10\x* \m \v 31 Ha'e rami vy irmão kuery, nhande ma escrava memby kuery e'ỹ, ha'e rã escrava e'ỹ memby kuery nhandekuai. \c 5 \s1 Lei rupi nhandekuai 'rãgue py Cristo re anho jajerovia aguã re ijayvua \p \v 1 Escravo ve'ỹ nhandekuai aguã ae Cristo nhandereraa jepe. Peĩ atã ke ha'vy escravo penhemoingo uka jevy e'ỹ aguã.\x * \xo 5:1 \xt João 8.32,36\x* \m \v 2 Mba'eta xee Paulo aipoa'e pẽvy: Pendepire pemboi uka ramo Cristo pendereraa jepeague ndovarei 'rã. \m \v 3 Teĩgue ju aipoa'e pavẽ pe: Opire omboi uka va'ekue ma lei re oĩ va'e ha'e javi ojapo aguã rami ikuai. \m \v 4 Peẽ kuery lei re penhea'ãa rupi penhemboeko porã ukaxe va'e, pejepe'a ma Cristo gui, ha'e penemboaxyague peja guive. \m \v 5 Mba'eta ore ma Nhe'ẽ rupi vy rojerovia reve roarõ roikovy teko porã ome'ẽ mbyrã. \m \v 6 Mba'eta Cristo Jesus re nhandekuai ramo mba'everã ndovarei nhandepire nhamboi ukaague, neĩ nhamboi uka e'ỹa voi. Ovare va'e ma jajeroviaa nhandeporayvua rupi jaexa uka va'e anho. \p \v 7 Peẽ kuery pendekuai porã va'ekue. Mava'e tu pendejoko ra'e anhetẽ va'e rupi pendekuai ve'ỹ aguã? \m \v 8 Mba'eta ha'e rami aguã ma penerenoĩare gui e'ỹ ou. \m \v 9 Trigo mbovua minha ruxã'i teĩ mesa ha'e javi 'rã omoeakuãmba. \p \v 10 Ha'e rami teĩ xee ma Senhor rupi vy ajerovia amboae rami rei peikuaa e'ỹ aguã. Ha'e rã penemoangeko reia mava'e rã rei opaga 'rã. \p \v 11 Ha'e gui irmão kuery, xee ma nhandepire nhamboi uka aguã re teri anhombo'e va'e rire mba'exa 'rãgue tu ha'vy xembojexavai reia? Ha'e rami anhombo'e va'e rire ha'e kuery ndojou vaivei 'rãgue kuruxu re Cristo ojuka ukaague amombe'u rã. \m \v 12 Ha'eveve 'rãgue penemoangeko reia kuery ha'e kuery ae onhekyxĩmba va'e rire. \s1 Escravo ve'ỹ ma jaiko vy nhandeporayvu aguã re ijayvua \p \v 13 Mba'eta peẽ irmão kuery, escravo ve'ỹ pendekuai aguã Nhanderuete penerenoĩ. Ha'e rami avi escravo ve'ỹ pendekuaia rupi nda'evei to'o oipotaa rami pendekuai aguã, ha'e rã pejoayvua rupi 'rã pendekuai peteĩ-teĩ rembiguai rami.\x * \xo 5:13 \xt Romanos 6.18,19; 1 Pedro 2.16,17\x* \m \v 14 Mba'eta lei re oĩ va'e ha'e javi 'rã jajapo peteĩ'i ayvu rupi nhandekuai vy: “Peayvu peneirũ peẽ ae pejeayvua rami” he'iague.\x * \xo 5:14 \xt Levítico 19.18\x* \m \v 15 Ha'e rami teĩ jomeme pejoxu'u ha'e penhomboi-mboi ri vy penheangu ke peẽ ae penhomomba e'ỹ aguã. \s1 To'o rembiapo ha'e Nhe'ẽ guigua re ijayvua \p \v 16 Ha'e nunga rupi aipoa'e: Pendekuai Nhe'ẽ re. Ha'e vy 'rãe ndapejapoi to'o oipota va'e. \m \v 17 Mba'eta to'o oipota va'e ma Nhe'ẽ ndoipotai, ha'e Nhe'ẽ oipota va'e ma to'o ndoipotai, joo ramigua e'ỹ vy. Ha'e nunga rupi ae ndapejapo kuaai peipota va'e. \m \v 18 Ha'e rã Nhe'ẽ ri penderereko ramo lei guy py ve'ỹ pendekuai.\x * \xo 5:18 \xt Romanos 8.1-9\x* \p \v 19 Ha'e gui to'o guigua ma jaikuaa pavẽ: tavy reia, teko ky'a, jajejoko e'ỹa, \m \v 20 mba'emo ra'angaa re jajeroviaa, mba'evyky, joe nanhandea'eia, joe nhapu'ã reia, takãte'ỹ, joupe nhandevai reia, nhandeyvate reixea, joegui jaja'oa, joo rami e'ỹ-e'ỹ nhandekuaia, \m \v 21 jajojou vai reia, jaka'u reia, jakaru guaxua rupi nhandekuaia, ha'e ramigua anho. Ha'e nunga re pẽvy xeayvu ae ma va'ekue, ha'e aỹ ma amombe'u porãve ju: Ha'e rami ikuai va'e ma Nhanderuete po'akaa pyguarã e'ỹ. \p \v 22 Ha'e rã Nhe'ẽ guigua ma pova'e: mborayvu, vy'a, mby'a porã, jajogueropo'akaa, joupe jajapo porãa, nhanhopytyvõa, ojeroviapy jaikoa, \m \v 23 nhandevai rive e'ỹa ha'e jajejokoa. Ha'e ramigua jokoarã lei jipoi. \m \v 24 Ha'e Jesus Cristo pegua ikuai va'e ma kuruxu re ojuka avi ma to'o opa marã rei oipota va'e. \p \v 25 Nhe'ẽ re vy jaikove rire Nhe'ẽ reve ae tema nhandekuai. \m \v 26 Nda'evei jajejou porã rei aguã, nhanhombopoxy ha'e jajojou vaia rupi. \c 6 \s1 Nhanhopytyvõ ha'e nhandejee ae jaikuaa pota aguã re ijayvua \p \v 1 Irmão kuery, amongue ha'eve e'ỹa rami oiko rã oexaa ramo peẽ Nhe'ẽ reve pendekuai va'e pemongeta 'rã, pendevai e'ỹ re. Penheangu ke guive peẽ voi penhembotavy uka e'ỹ aguã. \m \v 2 Peraa ke peteĩ-teĩ voyi. Ha'e rami vy 'rãe Cristo guigua lei rupi pendekuai.\x * \xo 6:2 \xt Mateus 18.15; Lucas 17.3,4; Tiago 5.19,20\x* \p \v 3 Ha'e rã amongue heko porãve e'ỹ teĩ ojeupe “Xereko porã” he'i vy ha'e kuery ae ojekore. \m \v 4 Peteĩ-teĩ peikuaa pota peẽ ae pendereko re. Ha'e rami vy 'rãe pejererovy'a aguã ha'eve, amboae kuery reko re peikuaa pota rei nda'ei. \m \v 5 Mba'eta peteĩ-teĩ ogueraa 'rã ovoyi ae. \s1 Mba'emo nhanhotỹague gui nhamono'õ ju 'rãa re ijayvua \p \v 6 Ayvu porã re penembo'ea rã opa mba'e porã pemboja'o 'rã penembo'ea kuery pe. \m \v 7 Pejekore eme pova'e nunga re, mba'eta Nhanderuete ndojejojai ukai 'rã, mba'eta nhanhotỹague gui ae ju 'rã nhamono'õ. \m \v 8 To'o guigua onhotỹ rire to'o gui ju 'rã omono'õ imombaarã. Ha'e rã Nhe'ẽ guigua ri onhotỹ rire ma Nhe'ẽ gui ae ju 'rã omono'õ tekove marã e'ỹ. \m \v 9 Japytu'u rive eme joupe jajapo porãa gui, mba'eta oa'angaague ára nhamono'õ 'rã hekovia, ndajajepe'ai rire. \m \v 10 Ha'e nunga rupi ha'eve jave jajapo porã 'rã pavẽ pe, nhanderevegua ojerovia va'e kuery pe katuve ma.\x * \xo 6:10 \xt 2 Coríntios 9.6-15\x* \s1 Cristo kuruxu regua anho Paulo oguerovy'aa re ijayvuague \p \v 11 Pexa ke ipara tuvixa rei va'e xepo py ae ambopara va'ekue. \p \v 12 Ha'e gui to'o re onhemboyvatevexe va'e kuery onhea'ã 'rã pendepire pemboi uka aguã re. Ha'e ramigua oipota onhembojexavai uka e'ỹ aguã, mba'eta Cristo kuruxu regua omombe'u va'e rire ombojexavaia ae 'rãgue. \m \v 13 Ha'e rami avi opire omboi uka va'ekue voi ndojapopai 'rã lei re oĩa, ha'e rami teĩ ha'e kuery onhea'ã pendepire pemboi uka aguã re, ha'e nunga re ojererovy'a rei aguã. \p \v 14 Ha'e rã xee ma mba'eve rei ndarovy'ai kuruxu re nhande-Senhor Jesus Cristo omanoague e'ỹ vy.\x * \xo 6:14 \xt 1 Coríntios 1.22-24; 2.1,2\x* Mba'eta kuruxu re ma yvy regua reko omano ae ma xevy, ha'e xee voi amano avi yvy regua reko pe. \m \v 15 Mba'eta nhandepire nhamboi ukaa, ha'e nhamboi uka e'ỹa voi mba'e'ỹ, hemimoingo pyau jaikoa anho ovare. \m \v 16 Tove ha'e rami ikuai va'e ha'e javi toendu mby'a porã ha'e omboaxya, Nhanderuete pegua kuery Israel regua voi. \p \v 17 Ha'e rami avi ndaipotavei ma avave rei xemoangeko, mba'eta xerete rupi iperepa ma Jesus káuxa. \s1 Ogueroayvu porãague \p \v 18 Irmão kuery, tove penenhe'ẽ py tapendu nhande-Senhor Jesus Cristo penemboaxya. Amém. \p