\id ECC - Guaraní Mbyá Bible [gun] -Brazil 2004 (DBL 2014) 
\h Eclesiastes 
\toc1 Eclesiastes ayvu mombe'ua ombopara va'ekue 
\toc2 Eclesiastes 
\toc3 Ecl 
\mt1 Eclesiastes ayvu mombe'ua ombopara va'ekue 
\imt1 Eclesiastes ayvu mombe'ua ombopara va'ekue 
\ip Kova'e kuaxia ma ha'eve jaikuaa porãve aguã Jesus aipoe'iague: “Mba'e 'rã tu avakue ojou, yvy regua ha'e javi ojou va'eri guekove ae omokanhy vy?” he'iague (Marcos 8.36). Mba'eta kova'e kuaxia apoare ma opa marãgua ojeupe guarã ojou teĩ ha'e nunga ha'e javi pe “Opa rive va'erã meme” he'i. 
\ip Ojeupe ae “Ayvu mombe'ua” he'i. “Ha'e vy ayvu mombe'ua aipoe'i: ‘Opa va'erã rive, opa mba'e ikuai va'e opa rive va'erã meme’, he'i” (1.2). Aipoe'i avi: “Xejeupe ajapo yvotyty ha'e yvyraty, ha'e py yvyra hi'a va'erã ha'e javi regua anhotỹ. Xejeupe yy ajoko vy yvyraty amoakỹ, yvyra ikuai va'e iporã aguã. Heta guive ajogua xerembiguairã avakue ha'e kunhague. Xero py ae itui'i avi xerembiguairã. Areko avi va'ekue vaka ha'e vexa'i, xee aiko e'ỹ mbove Jerusalém tetã py ikuai va'ekue gui hetave areko. Xejeupe ajou reta avi prata ha'e ouro, mba'emo hepyve va'e ajogua avi amboae yvy re huvixave kuery opena va'e gui. ... Ha'e gui tembiapo xepo py ajapo va'ekue ha'e javi re aikuaa pota, xekane'õ peve amba'eapoa ha'e javi re guive. Ha'e rã ha'e nunga ha'e javi ma opa rive va'erã meme ae ra'e, yvytu jere'i rakykue amongue onha rivea rami. Ha'e nunga ha'e javi py mba'eve rei ndajoui iporã va'e kuaray guýry”, he'i (2.5-8a, 11). 
\ip Opaa py ayvu mombe'ua aipoe'i: “Opa mba'e rendu va'ekue gui ma yvateve va'e po rami: Nhanderuete renonde eiko rejererokyjea rupi, ha'e emoĩ porã ojapo uka va'ekue, mba'eta ha'e va'e ma avakue pavẽ ojapo aguã va'e. Mba'eta Nhanderuete oikuaa pota 'rã jaikoa ha'e javi re, ojekuaa voi e'ỹ va'ekue guive, iporã va'e, ha'e iporã e'ỹ va'e teĩ” (12.13-14). 
\c 1  
\s1 “Opa rive va'erã meme”, he'iague 
\p  
\v 1 Kova'e ma ayvu mombe'ua ijayvuague. Ha'e va'e ma Davi ra'y oiko Jerusalém pygua huvixave.\f + \fr 1:1 \ft Huvixa Davi ra'y Salomão ma nguu rekovia oĩ raka'e Jerusalém pygua huvixa. Ha'e va'e ma pavẽ gui hi'aranduve va'e, oguerekopa rei va'e guive (1 Reis 4.29-34, 10.14-29).\f* 
\m  
\v 2 Ha'e vy ayvu mombe'ua aipoe'i: “Opa va'erã rive, opa mba'e ikuai va'e opa rive va'erã meme. 
\m  
\v 3 Mba'e nda'u avakue ojou 'rã kuaray guýry rupi omba'eapoague ha'e javi rekovia?” he'i. 
\s1 Mba'emo ikuai va'e ha'ekue rami ae ju ikuaia re ijayvuague 
\p  
\v 4 Peteĩ javegua kuery oaxa 'rã, ha'e gui amboae javegua ju 'rã ikuai. Ha'e rã yvy ma itui riae 'rã. 
\m  
\v 5 Kuaray ma oẽ 'rã, ha'e gui oike ju 'rã. Ha'e gui oĩague katy ju 'rã oo, oẽ ju aguã. 
\m  
\v 6 Yvytu ma oo 'rã kuaray puku-a katy, ha'e gui ojere vy kuaray ijapu'a'ia katy ju 'rã oipeju. Ojeapa 'rã ovy, ha'e gui ojevy ju 'rã ojeapaaty rupi. 
\m  
\v 7 Yakã ikuai va'e ma ye'ẽ katy oxyry va'e meme, ha'e rami teĩ ye'ẽ ndatyguaxui 'rã. Yakã oxyry oinyague katy ae ju 'rã oxyry oiny. 
\m  
\v 8 Opa mba'e ma nhanemongueraiarã ae ikuai, avave rei nomombe'u porã kuaai 'rã, guexa py oma'ẽ ha'e oapyxa py ojapyxakave riae tema teĩ. 
\m  
\v 9 Mba'emo oiko va'ekue ramigua ae ju 'rã oiko. Mba'emo ojapo pyre ae ju 'rã ojapoa. Ha'e rami vy ipyau ete va'e ndoikoi 'rã kuaray guýry rupi. 
\m  
\v 10 Oiko ri nda'u mba'emo jaexa vy “Ma'ẽ, kova'e ma ipyau va'e”, ja'e aguã? Any! Jaiko e'ỹ mbove ára oiko jave py ma voi oiko va'ekue ae. 
\m  
\v 11 Avave rei na'ima'endu'ai 'rã mba'emo ymave rupi oiko va'ekue re. Ha'e rami ae mba'emo oiko va'erã re voi ha'e rire ikuai va'erã kuery na'ima'endu'ai avi 'rã. 
\s1 Ayvu mombe'ua gueko re ae ijayvuague 
\p  
\v 12 Xee ayvu mombe'ua ma Israel pygua huvixave aĩ Jerusalém py. 
\m  
\v 13 Ha'e rami vy xepy'a re amoĩ xe'arandua rupi aikuaa pota aguã mba'emo yva guýry rupi ikuai va'e ha'e javi re. Ha'e va'e tembiapo poyi ma avakue ra'y kuery re Nhanderuete omoĩ imo'aranduarã. 
\m  
\v 14 Ha'e rami vy aikuaa pota tembiapo kuaray guýry rupi ojapoa va'e ha'e javi re. Ha'e nunga ha'e javi ma opa rive va'erã meme, yvytu jere'i rakykue amongue onha rivea rami. 
\m  
\v 15 Ikarẽ va'e ma nombo'yviavei 'rã, ha'e mba'emo noĩ va'e ma ndoipapaai 'rã guive. 
\m  
\v 16 Xejeupe ae aipoa'e: “Ma'ẽ, xee ma xeyvate, ha'e vy xee aiko e'ỹ mbove Jerusalém py ikuai va'ekue ha'e javi gui xe'aranduve va'e”, ha'e va'ekue, mba'eta anhetẽ ete aikoa ha'e javi rupi xekuraxõ py xe'arandu ha'e mba'emo aikuaa potaa rupi aiko va'e. 
\m  
\v 17 Ha'e rami vy xepy'a re amoĩ aikuaa aguã mba'e pa 'arandu ha'e 'arandu e'ỹa ovare e'ỹ va'e. Ha'e rami teĩ aikuaa ha'e rami aguã voi yvytu jere'i rakykue onha rive va'e rami aikoa. 
\m  
\v 18 Mba'eta 'arandua retaa py ma heta oĩ avi kueraia. Mba'emo oikuaapave va'ea py ma heta oĩ avi 'rã poriaua. 
\c 2  
\s1 Mba'emo oguereko va'e opa rive aguã re ijayvuague 
\p  
\v 1 Aipoa'e xejeupe ae: “Aa ta! Xejee ae aikuaa pota 'rã vy'aa py. Taendu ha'vy vy'aa”, ha'e va'ekue ri ha'e va'e voi opa rive va'erã. 
\m  
\v 2 Mba'eta xerorya pe ae “Ovare e'ỹ va'e” ha'e. Avy'aa ma mba'erã tu ovare? 
\p  
\v 3 Ha'e gui xepy'a re amoĩ vinho ay'ua rupi aiko aguã, teĩ xe'arandua py ajejoko teri reve. Ha'e rami vy anhemboaxa ovare e'ỹa rupi aiko aguã, aikuaa peve avakue ra'y kuery yva guýry rupi ikuai va'e o'ára mboapy'i oĩ teri jave py ojapo aguã ha'eveve va'e. 
\m  
\v 4 Ajapo avi tembiapo tuvixa va'e. Xejeupe guarã ajapo reta oo, ha'e anhotỹ uva tyrã. 
\m  
\v 5 Xejeupe ajapo yvotyty ha'e yvyraty, ha'e py yvyra hi'a va'erã ha'e javi regua anhotỹ. 
\m  
\v 6 Xejeupe yy ajoko vy yvyraty amoakỹ, yvyra ikuai va'e iporã aguã. 
\m  
\v 7 Heta guive ajogua xerembiguairã avakue ha'e kunhague. Xero py ae itui'i avi xerembiguairã. Areko avi va'ekue vaka ha'e vexa'i, xee aiko e'ỹ mbove Jerusalém tetã py ikuai va'ekue gui hetave areko. 
\m  
\v 8 Xejeupe ajou reta avi prata ha'e ouro, mba'emo hepyve va'e ajogua avi amboae yvy re huvixave kuery opena va'e gui. Xejeupe ajou avakue ra'y kuery ojou porãve va'e: oporaei va'erã avakue ha'e kunhague, ha'e kunhague oata aguã rami e'ỹ guive.\f + \fr 2:8 \ft Huvixa Salomão ma heta oguereko raka'e gua'yxy ha'e gua'yxy jevy kuery. Ha'e va'e kuery ta'angaa re ojerovia va'e káuxa Salomão ojepe'a Nhanderuete pe oikoa gui (1 Reis 11.1-8).\f* 
\m  
\v 9 Ha'e gui xeyvate ha'e arekopave xee aiko e'ỹ mbove Jerusalém py ikuai va'ekue ha'e javi gui. Xere oĩ tema avi xe'arandua. 
\m  
\v 10 Mba'emo aexaxeve va'e rei tema xerexa pe ndaexa uka e'ỹi, ha'e peteĩve py nambovy'a e'ỹi xekuraxõ, mba'eta ha'e nunga py amba'eapoague rekovia ajou. Xee arovy'a va'ekue mba'emo ajapo va'e ha'e javi. 
\m  
\v 11 Ha'e gui tembiapo xepo py ajapo va'ekue ha'e javi re aikuaa pota, xekane'õ peve amba'eapoa ha'e javi re guive. Ha'e rã ha'e nunga ha'e javi ma opa rive va'erã meme ae ra'e, yvytu jere'i rakykue amongue onha rivea rami. Ha'e nunga ha'e javi py mba'eve rei ndajoui iporã va'e kuaray guýry. 
\s1 Hi'arandua voi opa rive 'rãa re ijayvuague 
\p  
\v 12 Ha'e gui aikuaa pota 'arandu re, ha'e gui akã porã e'ỹa ha'e 'arandu e'ỹ reia re guive. Mba'eta huvixave rekovia ju ava mboae oĩ va'e, mba'e tu ojapove 'rã? Mba'eta amboae kuery ojapo va'ekue ramigua ae ju 'rã ojapo. 
\m  
\v 13 Ha'e gui aikuaa rã 'arandu e'ỹ reia gui 'arandu ha'eveve, pytũ va'e gui hendy va'e ha'evevea rami. 
\m  
\v 14 Hi'arandu va'e ma oakã re guexa oguereko 'rã oexa aguã, ha'e rã hi'arandu e'ỹ rei va'e ma pytũa rupi 'rã oiko. Ha'e rami teĩ aikuaa avi mokoĩve pe joo ramigua oiko 'rãa. 
\m  
\v 15 Ha'e nunga rupi xejeupe ae aipoa'e: “Hi'arandu e'ỹ va'e pe oiko va'e ramigua ma xevy pe voi oiko avi 'rã. Ha'e rami rã mba'erã tu xee aekave ta xe'arandurã?” ha'e. Xejeupe ae aipoa'e avi: “Xe'arandua voi opa rive va'erã”, ha'e. 
\m  
\v 16 Mba'eta hi'arandu va'e re ha'e hi'arandu e'ỹ va'e re teĩ na'ima'endu'aa riaei 'rã. Mba'eta are'i e'ỹ re opa mba'e re hexaraia 'rã. Mba'eta hi'arandu e'ỹ va'e omano 'rã, ha'e rami ae avi hi'arandu va'e voi omano 'rã. 
\m  
\v 17 Ha'e nunga rupi xekuerai xerekove re, mba'eta xee ndajou porãvei ma kuaray guýry rupi amba'eapoa. Anhetẽ ete, ha'e nunga ha'e javi ma opa rive va'erã meme, yvytu jere'i rakykue amongue onha rivea rami. 
\s1 Omba'eapoa regua voi opa rive aguã re ijayvuague 
\p  
\v 18 Xekuerai avi kuaray guýry rupi amba'eapo poyia ha'e javi re, mba'eta hekovia repykue aejapa 'rã aiko rire ikuai va'erã kuery pe. 
\m  
\v 19 Ha'e mava'e tu oikuaa ha'e nunga jopyarã hi'arandu va'e, e'ỹ vy hi'arandu e'ỹ va'e oiko 'rãa? Ha'e rami teĩ ma ha'e va'e ae 'rã ojopypa kuaray guýry xe'arandua rupi amba'eapoague repy. Ha'e va'e voi opa rive va'erã. 
\p  
\v 20 Ha'e rami vy amboae rami aikuaa vy xekuraxõ py xekuerai etea aendu kuaray guýry rupi amba'eapo poyia ha'e javi re. 
\m  
\v 21 Mba'eta ikuai avakue o'arandua rupi omba'eapo va'e, oikuaa ha'e ikyre'ỹa rupi. Ha'e rami teĩ ha'e kuery omba'eapoague repy oeja 'rã ha'e va'e re nomba'eapoi va'ekue peguarã. Ha'e va'e voi opa rive va'erã, ha'e nda'evei ete va'e. 
\m  
\v 22 Ha'e gui mba'e 'rã tu avakue ojou kuaray guýry rupi opy'a py guive omba'eapo poyiague ha'e javi re? 
\m  
\v 23 Mba'eta ára nhavõ haxy oendu, ha'e omba'eapoa re ikuerai 'rã. Pyávy teĩ ipy'a ndopytu'ui ae. Omba'eapoa regua voi opa rive va'erã. 
\p  
\v 24 Avakue pe ha'eveve va'e ma okaru, oy'u ha'e omba'eapoa oguerovy'a aguã. Mba'eta ha'e rami aguã aikuaa Nhanderuete po gui meme oua. 
\m  
\v 25 Mba'eta ixugui e'ỹ vy mba'exa 'rã tu jakaru, e'ỹ vy javy'a? 
\m  
\v 26 Mba'eta avakue Nhanderuete mbovy'aa va'e pe ha'e ome'ẽ 'rã hi'arandurã, oikuaa ha'e ovy'a aguã. Ha'e rã ojejavy va'e pe ma ome'ẽ 'rã omba'eapo aguã, mba'emo omono'õ ha'e omboaty aguã Nhanderuete mbovy'aa kuery pe ju ome'ẽ va'erã. Ha'e va'e voi opa rive va'erã, yvytu jere'i rakykue amongue onha rivea rami. 
\c 3  
\s1 Opa mba'e oiko aguã ára re ijayvuague 
\p  
\v 1 Opa mba'e yva guýry ikuai va'e pe oiko aguã ára oĩ. 
\m  
\v 2 Ovaẽ 'rã nhandetui'i aguã ha'e nhamano aguã ára. Ovaẽ 'rã nhama'etỹ aguã ha'e nhanhotỹ va'ekue nhamondoropa ju aguã ára. 
\m  
\v 3 Oĩ jojukaa aguã ha'e nhomongueraa aguã ára. Oĩ mba'emo nhambovaipa aguã ha'e jajapo aguã ára. 
\m  
\v 4 Ovaẽ 'rã jajae'o aguã ha'e japuka aguã ára. Ovaẽ 'rã nhandepy'a vai aguã ha'e gui jajeroky aguã ára. 
\m  
\v 5 Oiko 'rã ita nhamoaĩ aguã ha'e nhamboaty aguã ára. Ovaẽ 'rã nhanhokuavã aguã ha'e nhanhokuavã ve'ỹ aguã ára. 
\m  
\v 6 Oĩ mba'emo jaeka aguã ha'e nhamokanhy aguã ára. Oĩ mba'emo nhamoĩ porã aguã ha'e nhamombo aguã ára. 
\m  
\v 7 Oĩ mba'emo nhamondoro aguã ha'e nhambovyvy aguã ára. Oĩ nhakyrirĩ aguã ha'e nhandeayvu aguã ára. 
\m  
\v 8 Oĩ jajoayvu aguã ha'e ndajajoayvuvei aguã ára. Oĩ joe nhapu'ã aguã ha'e nhandekuai porãa'i aguã ára. 
\s1 Ára oa'angaague avakue ndoikuaaia re ijayvuague 
\p  
\v 9 Mba'e tu omba'eapo va'e ojou 'rã omba'eapo poyi oikovyague rekovia? 
\m  
\v 10 Mba'eta xee aexa rã avakue ra'y kuery omba'eapo aguã ma imo'aranduarã Nhanderuete ombou va'ekue. 
\m  
\v 11 Opa mba'e Nhanderuete ojapo hi'ára py iporã aguã rami. Avakue py'a re omoĩ avi opa e'ỹ va'erã nunga, teĩ ha'e kuery ndoikuaapai 'rã mba'emo Nhanderuete jypy guive opaa peve ojapo va'e ha'e javi. 
\m  
\v 12 Aikuaa avakue pe ha'eveve va'e ovy'a ha'e ikuai porã aguã. 
\m  
\v 13 Avakue pe Nhanderuete ome'ẽ avi okaru, oy'u ha'e omba'eapoague rekovia oguerovy'a aguã. 
\m  
\v 14 Xee aikuaa rami Nhanderuete ojapo va'e ha'e javi ndopai va'erã meme. Ha'e va'e re nda'evei mba'eve omoĩave aguã neĩ oipe'aa aguã guive. Ha'e rami Nhanderuete ojapo, henonde avakue ojererokyje aguã. 
\m  
\v 15 Mba'emo aỹ oĩ va'e ramigua oiko va'ekue ae ma, ha'e oiko va'erã ramigua voi oiko ae ma. Mba'eta Nhanderuete ojapo 'rã mba'emo oaxa va'ekue ramigua oiko jevy-jevy aguã rami. 
\s1 Mymba rami avi avakue omano aguã re ijayvuague 
\p  
\v 16 Peteĩ mba'e ju aexa kuaray guýry. Mba'eta ha'evea rami joguerekoa aguã 'rãgue py ha'eve'ỹa ramigua oiko, teko porã oĩ 'rãgue py ha'eve'ỹa ramigua ae tema oiko. 
\m  
\v 17 Ha'e ramo aipoa'e xejeupe: “Nhanderuete ma omboayvu 'rã heko porã va'e ha'e heko vai va'e. Mba'eta oĩ ae ha'e oipota va'e ha'e javi oiko aguã ára, ha'e hembiaporã ha'e javi pe”, ha'e. 
\m  
\v 18 Aipoa'eve ju xejeupe: “Nhanderuete oeko a'ã 'rã avakue ra'y kuery, ha'e kuery oikuaa okuapy aguã mymba kuery rami ikuaia”, ha'e. 
\m  
\v 19 Mba'eta avakue ra'y kuery re oiko va'e ramigua ae oiko avi 'rã mymba kuery re. Peteĩ regua omanoa rami ae avi 'rã amboae regua omano. Oikove va'e ha'e javi joo rami ipytuẽ 'rã. Ndoikoi avakue mymba gui oiko areve va'erã, mba'eta ha'e javi ma opa rive va'erã meme. 
\m  
\v 20 Pavẽ rei 'rã oo peteĩ henda py anho. Yvy ku'i gui meme oiko rire yvy ku'i ae ju 'rã opyta. 
\m  
\v 21 Mava'e oikuaa ta avakue ra'y kuery nhe'ẽ yva re oo 'rãa, ha'e rã mymba nhe'ẽ ma yvy katy, yvy re rive oo 'rãa? 
\m  
\v 22 Aikuaa rã avakue pe ha'eveve va'e ma omba'eapoa oguerovy'a aguã, mba'eta ha'e kuery peguarã oejaa. Mba'eta ha'e kuery oiko rire mava'e tu ogueru ju 'rã mba'e pa oikoa oexa aguã? 
\c 4  
\s1 Jajexavai jaikovya re ijayvuague 
\p  
\v 1 Aexa avi nhomoingo axy reia kuaray guýry rupi ikuai va'e ha'e javi. Aexa oguereko axy reipy kuery rexay, avave rei nombopy'a guaxuai rã. Aexa avi joguereko axy reia kuery imbaraeteve okuapya, ha'e ikuai axy va'e pytyvõarã ndoikoia. 
\m  
\v 2 Ha'e nunga rupi aikuaa rã okuave va'e kuery gui omano va'ekue ovy'ave va'e ikuai. 
\m  
\v 3 Ha'e gui ha'e va'e mokoĩ gui ovy'ave va'e ma ndoikoi teri va'e, mba'eta ha'e va'e ma mba'emo vai kuaray guýry rupi ojapoa rã neĩ ndoexai. 
\m  
\v 4 Ha'e ramo aexa avakue omba'eapoa ha'e mba'emo ojapo kuaa ha'e javi ojapo, oirũ kuery gui oguerekopavexe vy rive. Ha'e va'e voi opa rive va'erã, yvytu jere'i rakykue amongue onha rivea rami. 
\m  
\v 5 Hi'arandu e'ỹ va'e ma onhekuavã 'rã oiny ngo'o ae ho'upa peve. Mba'eta aipoe'i: 
\m  
\v 6 “Xepo jovaive py amba'eapo vaipa vy yvytu jere'i rakykue anha 'rãgue py ha'eveve peteĩ po renyẽ reve apytu'u ainy aguã”, he'i. 
\p  
\v 7 Ha'e ramo kuaray guýry amboae nunga aikuaa avi opa rive va'erã. 
\m  
\v 8 Ha'e va'e ma peteĩ ava ha'e ae'i oiko va'e, ta'y va'e'ỹ neĩ heindy e'ỹ va'e. Ha'e rami teĩ omba'eapoa gui ndopytu'ui va'e, ha'e ndoexaxe ve'ỹi oguerekopaa. Ha'e rami teĩ aipo nde'i: “Mava'e pe tu xee amba'eapo aikovy? Mba'erã pa xenhe'ẽ py ajejoko mba'emo porã arovy'a aguã gui?” nde'i. Ha'e nunga voi opa rive va'erã, tembiapo nhomongueraiarã rive. 
\p  
\v 9 Ha'e ae'i oiko 'rãgue py ha'eveve mokoĩ joguereko, mba'eta omba'eapoa py ojouve 'rã. 
\m  
\v 10 Mba'eta xapy'a rei ho'a ramo peteĩ-teĩ omopu'ã ju 'rã oirũ. Ha'e rã ha'e ae'i oiko va'e pe nda'evei ete, mba'eta ho'a ramo ndoikoi 'rã imopu'ãarã. 
\m  
\v 11 Ha'e mokoĩ joyvy okea py ha'e kuery oendu 'rã haku. Ha'e rã peteĩ'i oĩa py ma marã rami 'rã tu haku? 
\m  
\v 12 Ha'e rami ae avi peteĩ'i re opu'ãa vy ipo'akaa 'rã, ha'e rã mokoĩ ikuai vy ojoko 'rã. Ixã mboapy ombojoyvy pyre rã nomondoa voi 'rã. 
\p  
\v 13 Peteĩ kunumi poriaukue'i hi'arandu va'e ma opena porãve 'rã huvixave tuja'i hi'arandu e'ỹ va'e vy nonhemongeta ukai va'e gui. 
\m  
\v 14 Xapy'a rei kunumi va'e huvixave oĩ aguã oguenoẽa 'rã nhuã gui, e'ỹ vy ha'e va'e yvy py ae iporiaukue'i reve itui va'ekue teĩ ae ma. 
\m  
\v 15 Mba'eta aexa kuaray guýry ikuai va'e ha'e javi huvixave tuja'i rekovia kunumi oĩ va'ekuea katy anho oje'oi rã. 
\m  
\v 16 Ha'e ramo opena 'rã oikovy mbovy rei e'ỹ re. Ha'e rami teĩ ha'e va'e rire ju oĩ va'e na'ima'endu'a porãi 'rã hexe. Anhetẽ, ha'e nunga voi opa rive va'erã, yvytu jere'i rakykue amongue onha rivea rami. 
\c 5  
\s1 “Nda'evei jaikuaa pota porã e'ỹ re nhanhemboayvu ma voi mba'emo jajapo aguã re”, he'iague 
\p  
\v 1 Nhanderuete pegua opy reike ta vy eikuaa pota porã ranhe reiko aguã re. Hi'arandu e'ỹ va'e kuery mba'emo ome'ẽ va'e rami rejapo vy reike 'rãgue py ha'eveve ayvu rendu aguã, mba'eta ha'e kuery ma gueko vaia re oikuaa pota e'ỹ re ome'ẽ mba'emo. 
\m  
\v 2 Ejapura eme ndejuru py, neĩ nekuraxõ py ma voi Nhanderuete renonde renhemboayvu aguã. Mba'eta Nhanderuete oĩ yva re, ha'e rã ndee ma yvy py reiko. Ha'e nunga rupi mbovy'i tandeayvu. 
\m  
\v 3 Mba'eta nhamba'eapo vaipaa gui ou nhandeke raia, ha'e rami ae avi nhandeayvu retaa py ha'eve'ỹa rami 'rã nhandeayvu. 
\m  
\v 4 Nhanderuete pe mba'emo rejapo aguã re renhemboayvu rire ejapo voi. Mba'eta ha'e ma ndoguerovy'ai 'rã hi'arandu e'ỹ va'e. Ejapo ete ndeayvuague. 
\m  
\v 5 Renhemboayvuague nderejapoia gui ha'eveve 'rãgue nerenhemboayvui ma voi va'e rire. 
\m  
\v 6 Ndeayvuague tojapo eme rejejavy aguã rami, ha'e aipo're eme Nhanderuete ayvu mombe'ua pe: “Ha'e rami e'ỹ xeayvu ta va'ekue ri”, 're eme. Mba'erã tu ndeayvua káuxa rejapo Nhanderuete ivai aguã rami, ndepo py rejapo va'ekue ombovaipa aguã? 
\m  
\v 7 Mba'e ta, nhandeke raia ha'e nhandeayvu reta reia ma opa rive va'erã. Ha'e nunga rupi Nhanderuete renonde rejererokyjea rupi eiko. 
\s1 Mba'emo jareko va'e opa rive 'rãa re ijayvuague 
\p  
\v 8 Xapy'a rei yvy re rexa 'rã iporiaukue'i oguereko axya rei rã, ha'e ha'evea rami joguerekoa 'rãgue py imonda va'e rive oĩ rã. Ha'e ramigua rexa vy enhemondyi eme. Mba'eta joe opena va'e kuery áryve ikuai yvatekueve imbopagaarã, ha'e ha'e va'e kuery áryve amboae yvateve ete va'e ju imbopagaarã oĩ. 
\m  
\v 9 Ha'e rã yvy ma pavẽ oiporu va'erã itui. Huvixave voi okaru 'rã oikovy mba'ety gui. 
\p  
\v 10 Peráta re nda'eveive va'e ma ojouvexe tema 'rã. Mba'emo oguerekopa va'e voi ojouvexe avi 'rã. Ha'e ramigua voi opa rive va'erã. 
\m  
\v 11 Omono'õ mbyre heta ramo heta avi 'rã ikuai okaru va'erã. Ha'e nunga rupi mba'e 'rã nda'u ija kuery ojou, guexa py oexa rive aguã e'ỹ vy? 
\m  
\v 12 Omba'eapo va'e oke porã 'rã, okaru porã e'ỹ vy ndokaru porãi teĩ. Ha'e rã oguerekopa va'e ma mba'emo oguerekopa va'e káuxa rive ndoke porã kuaai 'rã. 
\p  
\v 13 Amboae nunga ju aexa kuaray guýry nda'evei ete va'e, mba'eta amongue ojouve 'rã omba'e rei-reirã ojeupe ae ojapo vai aguã rive. 
\m  
\v 14 Ha'e rami avi xapy'a rei mba'emo oiko rã ija omokanhymba ramo ta'y kuery voi mba'eve ndoguerekoi 'rã opo py. 
\m  
\v 15 Guyru'i gui mba'eve reve'ỹ oikoague rami avi, mba'eve reve'ỹ ae ju 'rã oo. Ouague rami ae ju 'rã oo, mba'eta mba'eve ndogueraai 'rã omba'eapoague gui. 
\m  
\v 16 Ha'e nunga voi nda'evei ete 'rã, mba'eta ouague rami ae ju 'rã oo. Ha'e gui mba'e 'rã tu ojou yvytu pe rive omba'eapoague re? 
\m  
\v 17 Mba'eta ára nhavõ omba'eapopa ma rire okaru 'rã pyávy, ikuerai ha'e imba'eaxy reve vy ndovy'ai reve. 
\p  
\v 18 Ha'e gui xee aexa avi jakaru ha'e jay'u aguã ma ha'eve ha'e iporã va'e meme, ha'e kuaray guýry nhamba'eapo poyi rire nhamba'eapoague peteĩ-teĩ jarovy'a aguã, mbovy'i ára re jaiko aguã Nhanderuete ome'ẽa pukukue re. Mba'eta ha'e va'e ma nhandevygua ae. 
\m  
\v 19 Ha'e gui amongue avakue pe ma Nhanderuete ome'ẽ 'rã oguerekopa aguã mba'emo porã anho, ome'ẽ avi 'rã ha'e nunga gui okaru ha'e hekovia ojoupa aguã, omba'eapoague oguerovy'a aguã guive. Ha'e ramigua voi Nhanderuete ome'ẽ va'e meme. 
\m  
\v 20 Ha'e va'e avakue ma ndoikuaa pota vaipai 'rã ha'e kuery ae reko re, mba'eta ipy'a re Nhanderuete omoĩ ovy'a aguã anho. 
\c 6  
\p  
\v 1 Ha'e gui peteĩ ju aexa kuaray guýry nda'evei ete va'e avakue áry ipoyi va'erã. 
\m  
\v 2 Mba'eta amongue py avakue pe Nhanderuete ome'ẽ 'rã oguerekopa aguã mba'emo porã anho, ha'e omboetevepy ikuai aguã guive. Ha'e kuery pe mba'eve ndoatai 'rã opy'a py oipota va'e ha'e javi. Ha'e rami teĩ ha'e kuery pe Nhanderuete nome'ẽi 'rã ha'e nunga gui okaru aguã. Ha'e rami 'rãgue py oexa va'ety e'ỹ kuery 'rã ho'u okuapy. Ha'e nunga voi opa rive va'erã, ha'e ojexavai etea. 
\p  
\v 3 Xapy'a rei amongue oguereko 'rã cem gua'y kuery, ha'e vy heta ma'etỹ re 'rã oiko tuja'i ete peve. Ha'e rami teĩ xapy'a rei onhe'ẽ py mba'emo porã ndoguerovy'ai, neĩ nonhono porãai 'rã guive. Xee aikuaa rã ha'e va'e gui ma hyru'i gui oity pyre ovy'ave. 
\m  
\v 4 Mba'eta hyru'i gui oity pyre ma ou 'rã opa aguã rive, ha'e gui oo ju 'rã pytũa katy. Ha'e rami rire pytũ py ma hery noenduai. 
\m  
\v 5 Ha'e va'e ma neĩ ndoexai 'rã kuaray, mba'eve ndoikuaai 'rã guive. Ha'e rami teĩ amboae kuery gui opytu'u porãve 'rã, 
\m  
\v 6 amboae kuery iporã va'e oguerovy'a e'ỹ va'e dois mil ma'etỹ re oiko teĩ. Mba'eta mokoĩve e'ỹ 'rã teve joa katy oo? 
\p  
\v 7 Avakue omba'eapo 'rã ojuru py guarã re anho teĩ noendu ve'ỹi 'rã okaruxea. 
\m  
\v 8 Tyrã hi'arandu va'e ma hi'arandu e'ỹ va'e gui ojouve 'rã teve? Mba'e 'rã tu iporiaukue'i ojouve amboae kuery oexaa py oiko kuaa rupi? 
\m  
\v 9 Mba'emo jarekopave 'rãgue py ha'eveve nhanderexa py jaexa va'e jarovy'aa. Ha'e rami e'ỹ rã opa rive va'erã jaiko, yvytu jere'i rakykue amongue onha rivea rami. 
\p  
\v 10 Mba'emo oiko va'erã rery ma oikuaa pyre ae. Oikuaa avi marã ramigua pa avakue ikuaia, ha'e imbaraeteve va'e reve joguero'a aguã nda'eveia guive. 
\m  
\v 11 Anhetẽ heta ikuai mba'emo ndovarevei va'e. Ha'e rami teĩ mba'erã tu avakue pe ha'e nunga ha'eve? 
\m  
\v 12 Mava'e nda'u oikuaa 'rã mba'e nunga pa avakue pe ha'eveve va'ea? Mba'eta ha'e kuery ikuaia ma kuaray'ã rami xapy'a'i 'rã oaxa, mba'emo opa rivea rami. Mava'e nda'u avakue pe omombe'u kuaa 'rã ha'e va'e rire mba'emo kuaray guýry oiko va'erã? 
\c 7  
\s1 Arandua ha'e 'arandu e'ỹa re ijayvuague 
\p  
\v 1 Heakuã porã va'e hepyve va'e gui ha'eveve nhandere ima'endu'a porãa rã. Nhandetuiague ára gui nhamanoa ára ha'eveve avi. 
\m  
\v 2 Ngarua py jaa aguã gui ha'eveve peteĩ oo py ojae'o va'e ikuaia py jaa aguã, mba'eta ha'e py jaikuaa 'rã avakue ha'e javi opa aguã. Ha'e nunga re ma nhande jaikove va'e jaikuaa pota aguã ha'eve. 
\m  
\v 3 Nhanderorya gui ha'eveve nhandeporiaua, mba'eta nhandeporiaua nhanderova py jaexa uka va'e ma ojapo porãve 'rã nhanekuraxõ pe. 
\m  
\v 4 Hi'arandu va'e okuraxõ py ima'endu'a 'rã ojae'o va'e ikuaia re, ha'e rã hi'arandu e'ỹ va'e ma okuraxõ py ima'endu'a 'rã ovy'a rei va'e ikuaia re rive. 
\m  
\v 5 Hi'arandu e'ỹ va'e oporaia nhaendu 'rãgue py ha'eveve hi'arandu va'e nhandevy ijayvu etea nhaendu. 
\m  
\v 6 Hi'arandu e'ỹ va'e kuery opuka okuapya ma juu'y pirukue oja guy py hendy vy hevovoa ramigua rive. Ha'e nunga voi opa rive va'erã. 
\m  
\v 7 Anhetẽ hi'arandu va'e voi omoingo axya rã na'inhakã porãvei 'rã, ha'e ome'ẽmby ojopy rã ombovaipa 'rã ikuraxõ. 
\m  
\v 8 Mba'emo ypya gui ha'eveve 'rã opaa. Onhemboyvate va'e gui ha'eveve oarõ are kuaa va'e. 
\m  
\v 9 Ndevai vyvoi eme, mba'eta hi'arandu e'ỹ va'e py'a re ae 'rã oĩ ivai aguã. 
\m  
\v 10 Aipo're eme: “Mba'exa tu aỹgua ára gui yma guare ha'eveve raka'e?” 're eme, mba'eta ha'e rami oporandu va'e ma nai'arandui. 
\m  
\v 11 Mba'emo ojou va'e pe ma 'arandua ha'eve. Ojapo porã avi 'rã kuaray rexaa kuery pavẽ pe. 
\m  
\v 12 Peráta rami avi 'arandua nhanderepy 'rã mba'emo vai gui. Hi'arandu va'e pe 'arandu ome'ẽ avi 'rã tekove. 
\m  
\v 13 Eikuaa pota ke Nhanderuete rembiapokue re, mba'eta mava'e tu ombo'yvi kuaa 'rã mba'emo ha'e omokarẽ va'ekue? 
\m  
\v 14 Mba'emo rejoupaa ára erovy'a tema iporã va'e. Ha'e rã reiko axya ára ma eikuaa pota pova'e re: Nhanderuete ae mokoĩve ombou, ha'e ramo avakue ndoikuaai 'rã ha'e kuery oiko ma rire mba'e pa oiko 'rãa. 
\s1 Opa mba'e py jaiko kuaa aguã re ijayvuague 
\p  
\v 15 Opa rive va'e rami aiko vy po ramigua avi aexa: Heko porã va'e ikuai gueko porã reve omano va'erã, ha'e heko vai va'e ikuai gueko vai reve oikove pukuve va'erã. 
\m  
\v 16 Enhemboeko porã raxa rei eme, enhemo'arandu raxa eme guive. Mba'erã tu ndee ae renhemomba uka ta? 
\m  
\v 17 Eiko eme heko vai ete va'e, neĩ inhakã porã e'ỹ va'e. Mba'e re tu remano ta nde'ára ovaẽ e'ỹ re? 
\m  
\v 18 Neĩ peteĩ rupi, neĩ amboae rupi eiko eme. Mba'eta Nhanderuete renonde ojererokyjea rupi ikuai va'e ma oo jepe 'rã opa mba'e gui. 
\p  
\v 19 'arandu ojapo 'rã hi'arandu va'e dez ipo'akakueve tetã py ikuai va'e gui imbaraeteve aguã rami. 
\m  
\v 20 Yvy re ndoikoi ava heko porã va'e, ojejavy e'ỹ re iporã va'e anho ojapo va'e.\x * \xo 7:20 \xt Romanos 3.10\x* 
\m  
\v 21 Ndepy'a py erovia eme ayvu omombe'ua va'e ma guive rã, endu rive guive nerembiguai ndere ijayvu vai rã, 
\m  
\v 22 mba'eta nema'endu'a mbovykue rei e'ỹ ndee voi amboae kuery re ndeayvu vaiague re. 
\s1 Kunhague nhombotavya re ijayvuague 
\p  
\v 23 Ha'e nunga ha'e javi re aikuaa pota va'ekue xe'arandua rupi. Aipoa'e avi: “Xe'arandu pota 'rã”, ha'e va'eri ndaupityi ae 'arandua. 
\m  
\v 24 Mava'e tu oupity 'rã mba'emo mombyry ha'e haxy ete va'e? 
\m  
\v 25 Ha'e gui anhea'ã 'arandu aikuaa porã aguã, ha'e gui aikuaa pota ha'e aeka ete aguã opa mba'e ikuai va'e ha'e javi regua aikuaa aguã. Aikuaaxe avi heko vai va'e 'arandu e'ỹa, ha'e hi'arandu e'ỹ va'e akã porã e'ỹa guive. 
\m  
\v 26 Ha'e rami vy peteĩ ajou manoa gui nda'eveive va'e: peteĩ kunha opy'a re jojopy ha'e nhombo'a aguã anho omoĩ va'e, ha'e opo py corrente jokuaarã oguereko va'e. Ha'e va'e gui Nhanderuete renonde heko porã va'e oo jepe 'rã, ha'e rã ojejavy va'ety ma ou vy onhembo'a uka 'rã ixupe. 
\m  
\v 27 Ayvu mombe'ua aipoe'i: “Ma'ẽ, po ramigua xee ajou va'ekue. Mba'emo amboae ramigua re ambojoja vy aikuaa porã aguã 
\m  
\v 28 aikuaa pota aikovy teĩ ndaikuaa porãi teri: mil avakue mbyte peteĩ'i anho ajou ha'eve va'e, ha'e rã mbovy rei e'ỹ kunha mbyte ma peteĩve ma voi xee ndajoui. 
\m  
\v 29 Ma'ẽ, peteĩ anho aikuaa: Nhanderuete omoingo avakue heko porã va'erã, va'eri ha'e kuery opa marã onhembopy'a okuapy.” 
\c 8  
\s1 Huvixave nhanhe'ẽ rendu aguã re ijayvuague 
\p  
\v 1 Mava'e tu oiko hi'arandu va'e rami mba'emo omombe'u porãve kuaa 'rã? Mba'eta avakue 'arandua ma omoexakã 'rã hova, oguerova 'rã ivaia oexa ukaa gui. 
\m  
\v 2 Xee aipoa'e ndevy: Enhe'ẽ rendu ke huvixave Nhanderuete renonde reuraague rami vy. 
\m  
\v 3 Ejapura eme huvixave renonde gui rejepe'a aguã, neĩ enhea'ã eme mba'emo vai rejapoa py, mba'eta ha'e ae oikuaa rami 'rã ojapo. 
\m  
\v 4 Mba'eta huvixave ayvu ma ipo'akave va'e. Mava'e tu ixupe “Mba'e tu rejapo?” he'i 'rã? 
\m  
\v 5 Ha'e ojapo uka va'e moĩ porãa ma ndoiko axyi 'rã. Hi'arandu va'e opy'a py oikuaa 'rã raka'e ha'e marã rami pa mba'emo ojapo aguã. 
\m  
\v 6 Mba'eta opa mba'e pe oĩ oiko aguã ára ha'e marã rami pa ojapoa aguã, avakue re mba'emo vai ipoyi ete teĩ. 
\p  
\v 7 Mba'eta ha'e kuery ndoikuaai 'rã mba'e pa oiko 'rãa. Marã rami paa guive nomombe'uai 'rã ha'e kuery pe. 
\m  
\v 8 Avave rei ndojoko kuaai 'rã yvytu oipejua, ha'e omano aguã ára re katuve ma nda'ipo'akaai 'rã. Ha'e nunga re nhanhea'ãa py ma noĩ 'rã japytu'u aguã, heko vai va'e kuery katuve ma ndoo jepei 'rã gueko vaia rupi. 
\m  
\v 9 Ha'e nunga ha'e javi kuaray guýry aexa mba'emo ojapo pyre re aikuaa potaa rupi, mba'eta amongue py avakue joe ipo'aka 'rã omomba aguã rive. 
\s1 Joo rami e'ỹ-e'ỹ jajopy aguã re ijayvuague 
\p  
\v 10 Aexa avi heko vai va'e kuery onhono porãa py opytu'u rã, ha'e rã henda iky'a e'ỹ va'e py oo jepi va'ekue re ma hexaraipaa, ikuai porãague tetã py voi. Ha'e nunga voi opa rive va'erã. 
\m  
\v 11 Joapo vaiare nombopagaa voi ramo avakue ra'y kuery opy'a re omoĩ 'rã ojapo vai aguã anho. 
\m  
\v 12 Ha'e gui xapy'a rei ojejavy va'ety cem-kue 'rã ojapo vai va'eri hi'ára ipuku teĩ, aikuaa porã Nhanderuete renonde ojererokyjea rupi ikuai va'e ojou 'rãa iporã va'e. 
\m  
\v 13 Ha'e rã heko vai va'e kuery ma iporã va'e ndojoui 'rãe, hi'ára nda'ipukui 'rã guive. Kuaray'ã rami oaxa 'rã, Nhanderuete renonde ojererokyje rupi e'ỹ ikuai rire. 
\p  
\v 14 Oĩve teri amboae nunga ju opa rive va'erã yvy re. Mba'eta heko porã va'e ikuai heko vai va'e rami ombopagaa va'e, ha'e heko vai va'e avi ikuai heko porã va'e rami omboekoviaa va'e. Aipoa'e ha'e nunga voi opa rive va'erã. 
\m  
\v 15 Ha'e nunga rupi xevy pe ha'eveve va'e ma vy'aa, mba'eta avakue pe kuaray guýry ha'eveve va'e ma okaru, oy'u ha'e ovy'a aguã. Mba'eta ha'e ramigua ombovy'a 'rã omba'eapo oikovya rupi, kuaray guýry Nhanderuete hi'ára ome'ẽa pukukue re. 
\p  
\v 16 Anhea'ã avi aikuaa aguã 'arandu, ha'e aexa aguã yvy re omba'eapoa ha'e javi, mba'eta ara py neĩ pyávy voi avakue ndoke kuaai 'rã. 
\m  
\v 17 Ha'e rami vy Nhanderuete rembiapokue ha'e javi re aikuaa pota vy aikuaa rã avakue ndoikuaapa reguai 'rã mba'emo kuaray guýry ikuai va'e. Avakue oikuaa aguã onhea'ã vaipa teĩ ndoupityi 'rã. Hi'arandu va'e voi “Aikuaa 'rã”, he'i teĩ ndoupityi 'rãe. 
\c 9  
\s1 Ha'e javi pe joo rami merami ome'ẽa re ijayvuague 
\p  
\v 1 Anhea'ã ete ha'e nunga ha'e javi aikuaa aguã, mba'eta Nhanderuete po py ikuai heko porã ha'e hi'arandu va'e kuery, ha'e kuery reko ha'e javi guive. Ha'e rami teĩ avakue ndoikuaai guenonderã mborayvu tyrã pa ivaia oĩa. Henonde guarã ha'e javi ma oikuaapy e'ỹ. 
\m  
\v 2 Opa mba'e oiko 'rã joo rami ae ha'e kuery ha'e javi re. Joo rami ae 'rã oiko heko porã va'e ha'e heko vai va'e re, mba'emo ome'ẽ va'e ha'e ome'ẽ e'ỹ va'e re, ojapo porã va'e ha'e ojejavy va'e re, oura va'e ha'e oura aguã gui okyje va'e re guive. 
\m  
\v 3 Ha'e ramigua nda'evei va'e oiko kuaray guýry pavẽ ikuaia re, mba'eta pavẽ re 'rã oiko joo ramigua ae. Avakue py'a voi tynyẽ mba'emo vai, ha'e kuery re oĩ 'rã akã porã ve'ỹ oikovea ja. Ha'e rire ma manoa katy oje'oi. 
\m  
\v 4 Oikove va'e pe ma oĩ teri oarõ oikovy aguã, mba'eta guary omano va'ekue gui ha'eveve jagua oikove va'e. 
\m  
\v 5 Mba'eta oikove va'e kuery oikuaa omano 'rãa, ha'e rã omanogue ma mba'eve ndoikuaavei, oikoague repy ndojouvei 'rã guive, mba'eta ha'e kuery re ima'endu'aa 'rãgue py oĩ hexaraipaa. 
\m  
\v 6 Ha'e kuery joayvua, ndajoayvuia ha'e nda'evei reia opa ma. Ha'e kuery raka'e rã peve mba'eve ndoguerekovei 'rã kuaray guýry omba'eapo teri va'e kuery reve. 
\p  
\v 7 Ha'e nunga rupi tereo, he'u mbojape revy'a reve, ha'e ey'u porã vinho, mba'eta Nhanderuete ndererovy'a ae mba'emo rejapoa py. 
\m  
\v 8 Taxiĩ porã riae renhemondea, ha'e toata eme neakã remoatyrõ porãa. 
\m  
\v 9 Evy'a ke kunha reayvu va'e reve, nde'ára kuaray guýry Nhanderuete ome'ẽ va'e re, reikovea opa voi va'e pukukue re. Ha'e nunga ma Nhanderuete ome'ẽ kuaray guýry remba'eapo poyia rupi nekane'õague rekovia. 
\m  
\v 10 Mba'emo ndepo py rejapo aguã rejou va'e ha'e javi ke ejapo nembaraetea rupi, mba'eta ha'e va'e rire reo aguã py noĩvei 'rã remba'eapo aguã, mba'emo re renhembopy'a e'ỹ vy reikuaa pota aguã, neĩ ne'arandu aguã. 
\s1 Onhea'ã rive va'e re ijayvuague 
\p  
\v 11 Kuaray guýry aexave ju inhakuã va'e kuery peguarã e'ỹ oĩ hekovia, ha'e ipy'a guaxukueve pegua e'ỹ oĩ ipo'aka aguã, hi'arandu va'e peguarã e'ỹ guive oĩ mbojape ho'u aguã, ha'e oiko kuaa va'e kuery peguarã e'ỹ oĩ mba'emo oguerekopa aguã, neĩ oikuaapa rei va'e kuery peguarã e'ỹ oĩ oguerovy'aa aguã. Ha'e rami 'rãgue py pavẽ ára oaxa 'rã ovy, ha'e pavẽ re oiko 'rã oexa'ãmby e'ỹ. 
\m  
\v 12 Mba'eta avakue ndoikuaai o'ára ae. Pira imbo'aa py ho'a xapy'a, ha'e guyra'i nhuã py ojejura va'e rami ae avi avakue ra'y kuery voi ojejopy uka 'rã mba'emo vai oiko ramo, ha'e kuery re oiko xapy'a rã. 
\s1 Arandu ovarea kuaa ukaa omombe'uague 
\p  
\v 13 Kuaray guýry peteĩ aexa avi 'arandu kuaa ukaa, xevy pe rã tuvixa va'e. 
\m  
\v 14 Mba'eta oĩ peteĩ tetã kyrĩ'i va'e mbovy'i avakue ikuaia. Ha'e va'e tetã re ou peteĩ huvixa ipo'akave va'e. Ojokopa ha'e hovai re omopu'ã okuapy tetã kora mbovaipaarã. 
\m  
\v 15 Ha'e py oiko peteĩ ava poriaukue hi'arandu va'e. Ha'e va'e ma o'arandua rupi ogueraa jepe guetã. Ha'e rami rire teĩ ha'e va'e iporiaukue re avave rei na'ima'endu'aavei. 
\m  
\v 16 Ha'e ramo “Imbaraete va'e gui hi'arandu va'e ha'eveve”, ha'e, iporiaukue'i 'arandua ndojou porãai, ha'e ijayvu noenduai teĩ. 
\m  
\v 17 Mba'eta hi'arandu e'ỹ va'e kuery ruvixa ojapukaia gui ha'eveve hi'arandu va'e ijayvu rã nhakyrirĩ reve nhaendu. 
\m  
\v 18 Tembiporu joe opu'ãa pygua gui voi 'arandua ha'eveve. Ha'e rami avi peteĩ'i ojejavy va'e teĩ mba'emo porã heta 'rã ombovai. 
\c 10  
\s1 Arandu iporãa re ijayvuague 
\p  
\v 1 Heakuã porã va'e ryru py mberu omano va'ekue omoeakuã vaikuea rami ae avi nhane'arandu e'ỹa ruxã'i oĩ teĩ ombovai 'rã nhane'arandua ha'e nhanemboetea. 
\m  
\v 2 Hi'arandu va'e ipy'a 'rã oiporu kuaa katy oo aguã re, ha'e rã hi'arandu e'ỹ va'e ma oiporu kuaa e'ỹa katy oo aguã re ipy'a. 
\m  
\v 3 Hi'arandu e'ỹ va'e ma tape rupi oo vy voi ndoiko kuaai 'rã. Ha'e rami vy pavẽ pe oexa uka 'rã o'arandu e'ỹa. 
\m  
\v 4 Nderovai huvixa ivai reve opu'ã teĩ ejepe'a eme reĩa gui, mba'eta ndepy'a guaxua omombytu'u 'rã opa marã ojapo vaixe va'e kuery. 
\p  
\v 5 Peteĩ ju aexa mba'emo vai kuaray guýry, huvixa ha'eve'ỹa rami opena va'e. 
\m  
\v 6 Ha'e va'e ma omoĩ 'rã hi'arandu e'ỹ va'e yvatevea py, ha'e rã oguerekopa va'e kuery ma yvyĩ'ia py omoĩ. 
\m  
\v 7 Aexa tembiguai kuery kavaju áry oo va'e, ha'e rã yvatekueve ma yvy rupi oguata oje'oivy tembiguai rami. 
\p  
\v 8 Yvykua ojo'o va'ekue ma ha'e py ae ju 'rã ho'a, ha'e kora ombovo va'e ma mboi oixu'u 'rã. 
\m  
\v 9 Ita omboi va'e ma ha'e va'e py ae 'rã oiko axy, ha'e yxakã ombovo va'e ma oexa 'rã ijavaete va'e. 
\p  
\v 10 Tembiporu ferro guigua naĩmbei va'e avave noaĩmbe'eai ramo iporua onhemomburuve 'rã. Ha'e rã hi'arandu va'e omoatyrõ porã kuaa 'rã. 
\m  
\v 11 Xapy'a rei mboi ombo'e porãa e'ỹ re ri joxu'u ramo imbo'eare ndojopyi 'rã hepyrã va'ekue. 
\p  
\v 12 Hi'arandu va'e oayvu py onhemboete uka 'rã, ha'e rã hi'arandu e'ỹ va'e ma oayvu py onhemomba uka 'rã. 
\m  
\v 13 Jypy hi'arandu e'ỹ va'e ijayvu 'rã oikuaa e'ỹ reia rupi, ha'e rã opaa py ma ijayvu 'rã 'arandu e'ỹa ha'e joguerojejavya rupi anho. 
\m  
\v 14 Ava hi'arandu e'ỹ va'e ijayvu reta 'rã, mba'emo oiko va'erã avave ndoikuaai teĩ. Mava'e 'rã tu oikuaa ha'e rire oiko va'erã? 
\m  
\v 15 Hi'arandu e'ỹ va'e omba'eapoa rupi ikane'õ 'rã, tetã re oo aguã ma voi ndoikuaai. 
\p  
\v 16 Yvy huvixave kyrĩ va'e openaa pe nda'evei ete 'rã, yvatekueve ko'ẽmba ramove ngaru ojapo okuapya pe guive. 
\m  
\v 17 Ha'e rã yvy yvateve va'e kuery ra'y huvixave openaa pe ma ha'eve 'rã, mba'eta ha'eve jave py yvatekueve oguapy 'rã okuapy mesa py onhemombaraete aguã, oka'u okuapy aguã nda'ei. 
\p  
\v 18 Hoo va'e inhate'ỹ ramo oo ao'ia ho'apa 'rã. Opo py nomba'eapoxei ramo otykypa 'rã. 
\m  
\v 19 Ngaru ojapoa 'rã ovy'a aguã, vinho nhombovy'a 'rã oikoa'i py, ha'e rã peráta ma opa mba'e repyrã ha'eve. 
\m  
\v 20 Ndepy'a py voi ndeayvu vai eme huvixave re, neĩ nderopy ja'o ndeayvu eme oguerekopa rei va'e re. Mba'e guyra oveve va'e ogueraa 'rã ndeayvu, ipepo va'e kuery oendu uka 'rã ndeayvuague. 
\c 11  
\s1 Hi'arandu va'e oiko kuaa-a re ijayvuague 
\p  
\v 1 Yy áry rupi emoaĩ nerembi'u, mba'eta hare ma rire rejou ju 'rã.\f + \fr 11:1 \ft Apy ma ijayvu mba'emo Nhanderuete ojou uka va'ekue nhamboja'o aguã re, mba'eta omboekovia ju 'rã nhandevy.\f* 
\m  
\v 2 Emboja'o sete e'ỹ vy oito pe, mba'eta ndereikuaai mba'emo vai yvy re ou va'erã. 
\p  
\v 3 Araipa ramo oky xapy'a va'e ho'a 'rã yvy áry. Yvyra kuaray puku-a katy e'ỹ vy ijapu'a'ia katy ho'a rire ha'ekue py ae 'rã itui. 
\m  
\v 4 Yvytu re oma'ẽ-ma'ẽ oikovy va'e mba'eve 'rã nonhotỹi, ha'e arai re oma'ẽ-ma'ẽ va'e nomono'õi 'rã guive. 
\p  
\v 5 Ndee ndereikuaai marupi pa yvytu rape oĩa, neĩ kunha hye guaxu'i va'e ryepy kyrĩ'i va'e kãgue'i ojeapo tema ovya voi. Ha'e rami ae avi Nhanderuete opa mba'e apoare rembiapokue katuve ma ndereikuaai. 
\p  
\v 6 Aje'ive reve ke enhotỹ ha'yĩgue, ka'arukue voi emombytu'u eme ndepo, mba'eta ndereikuaai marã ramigua pa oiko porã 'rãa, jypygua tyrã amboae, tyrã mokoĩve joo rami oiko porã 'rã paa. 
\p  
\v 7 Hendy va'e ma ha'eve, ha'e kuaray rexakãa jaexa rã iporã. 
\m  
\v 8 Ava heta ma'etỹ oguereko va'e ta'ima'endu'a o'ára oaxa va'ekue ha'e javi re. Ha'e rami teĩ toikuaa pota avi pytũ aguã ára heta ou va'erã re. Mba'emo oiko va'e ha'e javi ma opa rive va'erã meme. 
\s1 Kunumi teri va'e pe ijayvuague 
\p  
\v 9 Kunumi, erovy'a ke ndepyaua, ha'e nekuraxõ py erovy'a nekunumia. Eiko tape nekuraxõ ha'e nderexa ovy'a aguã rupi. Ha'e rami teĩ eikuaa pota, mba'eta ha'e nunga ha'e javi re Nhanderuete nemboayvu 'rã. 
\m  
\v 10 Ha'e nunga rupi nekuraxõ gui eipe'a imongueraiarã ha'e ndero'o moingo axyarã, mba'eta nekunumia ha'e ndepyaua ma opa rive va'erã meme. 
\c 12  
\s1 Tuja'i ma va'e pe ijayvuague 
\p  
\v 1 Nema'endu'a ke nemoingoare re nekunumi teri reve, ára vai ha'e “Noĩvei avy'a aguã” 'rea ma'etỹa ovaẽ e'ỹ re. 
\m  
\v 2 Mba'eta ha'e va'e jave py ma kuaray pytũmba merami 'rã, jaxy ha'e jaxy-tata nderekove rupi nemoexakã va'ekue guive, ha'e oky rire teĩ arai ou ju 'rã. 
\m  
\v 3 Oo re opena va'e rami ndejyva oryryipa 'rã, ha'e ava imbaraete va'ekue rami neretyma ikarẽ rei 'rã. Mba'emo mongu'ia ndejuru py ikuai va'e mbovy'i ma vy nomba'eapo porãvei 'rã, ha'e janela rupi hendy va'ekue rami nanderexa pyxovei 'rã. 
\m  
\v 4 Ha'e gui okẽ tape katygua rami nerembeta onhemboty 'rã. Renhendu atã aguã nda'evevei 'rã, ha'e guyra'i nhe'ẽ rendu vyve 'rã revy. Ha'e rami teĩ kunhague oporaei va'e ayvu ma nonhendu atãvei merami 'rã. 
\m  
\v 5 Ha'e rami ae avi rekyje 'rã yvate va'e gui, ha'e tape rupi oo va'e gui rive renhemondyi 'rã. Ha'e gui nde'a xiĩmba 'rã yvyra ipoty xiĩ va'e rami. Tuku rive teĩ ipoyi 'rã ndevy, ha'e rekaruxea nerenduvei 'rã, mba'eta reo 'rã reiny oo opa e'ỹ va'e katy, ha'e ojae'o va'e kuery ikuai 'rã tape rupi. 
\m  
\v 6 Ha'e va'e jave py ixã prata guigua oxo 'rã, ha'e karo ouro guigua ovo 'rã, ha'e ygua py ovo 'rã yryru, ha'e yvu áry yryru renoẽa oĩ va'ekue ivaipa 'rã. 
\m  
\v 7 Ha'e rire yvy ku'i reikoague ojevy ju 'rã yvy re, ha'e rã nenhe'ẽ ma ojevy 'rã Nhanderuete imbouarea py. 
\m  
\v 8 Opa va'erã rive, opa mba'e ikuai va'e opa rive va'erã meme, he'i ayvu mombe'ua. 
\s1 Opa vy ijayvuague 
\p  
\v 9 Ayvu mombe'ua hi'arandu va'e vy ombo'e heta va'e kuery oikuaa aguã rami. Ha'e gui ayvu re ojapyxaka ha'e oikuaa potaa rupi heta omombe'u ayvu 'arandu regua. 
\m  
\v 10 Ayvu mombe'ua onhea'ã ayvu iporãgueve ojou aguã, ha'e ha'evea rami ombopara aguã ayvu anhetẽ va'e. 
\m  
\v 11 Hi'arandu va'e kuery ayvu ma yvyra rakua mymba mondyia ha'e karavo ombota porã mbyre rami oĩ, Opena va'e peteĩ'i oiko va'e ome'ẽ va'ekue meme. 
\m  
\v 12 Xera'y, enheangu ke ha'e nunga rovai rupi reiko e'ỹ aguã. Mba'eta kuaxia ombopara pyre ma ndoatai 'rãe, ha'e va'e re nhanhembo'e riae vy nhandero'o kane'õmba 'rã. 
\p  
\v 13 Ha'e gui opa mba'e rendu va'ekue gui ma yvateve va'e po rami: Nhanderuete renonde eiko rejererokyjea rupi, ha'e emoĩ porã ojapo uka va'ekue, mba'eta ha'e va'e ma avakue pavẽ ojapo aguã va'e. 
\m  
\v 14 Mba'eta Nhanderuete oikuaa pota 'rã jaikoa ha'e javi re, ojekuaa voi e'ỹ va'ekue guive, iporã va'e, ha'e iporã e'ỹ va'e teĩ. 
\m