\id 1CO - Guaraní Mbyá Bible [gun] -Brazil 2004 (DBL 2014) \h 1 Coríntios \toc1 Jypy'i Corinto pygua kuery pe Paulo ombopara va'ekue \toc2 1 Coríntios \toc3 1Co \mt1 Jypy'i Corinto pygua kuery pe Paulo ombopara va'ekue \imt1 Jypy'i Corinto pygua kuery pe Paulo ombopara va'ekue \ip Corinto ma tetã guaxu, aỹ Grécia yvy re oĩ va'e. Ha'e py Jesus Cristo pegua igreja oĩ va'e ma apóstolo Paulo ae omboypy va'ekue. Ha'e va'e rire ndovy'ai ha'e kuery joo rami e'ỹ-e'ỹ ikuaia omombe'ua rã oendu vy. Ha'e rami vy ombopara vy aipoe'i: “Irmão kuery, nhande-Senhor Jesus Cristo rery rupi ajerure joo rami pendeayvu aguã. Joo rami e'ỹ-e'ỹ pendekuai eme. Joo'i rami meme pendekuai, joo rami peikuaa ha'e joo rami meme pene'arandu” (1.10). \ip Ha'e kuery mbyte py oiko avi itavy rei va'e. Ha'e va'e reko apóstolo Paulo ndojou porãi vy nomovaẽ ukavei ranhe. Omongeta avi omenda va'e kuery reko re. Ombo'e Nhe'ẽ po'akaa rupi peteĩ-teĩ nhanhopytyvõa re, ha'e Jesus omanoague gui onhemboete ju rire nhande voi jaikove jevy aguã re. “Ha'e nunga rupi xerembiayvu irmão kuery, peĩ atã tema, pejeity uka eme, Senhor pe pemba'eapoa rupi penekyre'ỹ riae guive, mba'eta jaikuaa Senhor re vy nhamba'eapoa ndoaxa rivei 'rãa” (15.58). \c 1 \s1 Oxarura reve ijayvu vy omboypyague \p \v 1 Xee Paulo ma Jesus Cristo pegua apóstolo-rã Nhanderuete oipotaa rami vy xerenoĩ va'ekue. Irmão Sóstenes reve \m \v 2 roxarura Nhanderuete pegua igreja kuery Corinto tetã py pendekuai va'e pe.\x * \xo 1:2 \xt Atos 18.1-17\x* Peẽ kuery voi Cristo Jesus re vy pendeky'a'oa ha'e iky'a e'ỹ va'erã penerenoĩa, nhande-Senhor Jesus Cristo rery rupi opa rupi ojapukai va'e ha'e javi reve. Mba'eta ha'e kuery pegua Senhor avi oiko, nhande-Senhor oikoa rami. \m \v 3 Tove pendere toĩ penemboaxya ha'e mby'a porã Nhanderuete ha'e Senhor Jesus Cristo guigua. \s1 Oguerovy'aague \p \v 4 Peẽ kuery re arovy'a riae [Xe]ruete, mba'eta Cristo Jesus re penemoĩ vy penemboaxy ramo. \m \v 5 Mba'eta ha'e va'e re vy mba'emo porã opa marãgua ome'ẽ pẽvy, pendeayvurã ha'e pene'arandurã ha'e javi guive, \m \v 6 mba'eta pendekuaia re Cristo regua ayvu ojekuaa anhetẽ va'e. \m \v 7 Mba'eta nhande-Senhor Jesus Cristo ojekuaa aguã pearõ rã pendevy pe opa marãgua Nhe'ẽ guigua ome'ẽ rã ndoatai peteĩve henda py. \m \v 8 Opa peve penemombaraete 'rã guive, nhande-Senhor Jesus Cristo ára py opa mba'e py heko porã va'e pejexa uka aguã. \m \v 9 Nhanderuete penerenoĩ gua'y Jesus Cristo nhande-Senhor reve peteĩ rami pendekuai aguã. Ha'e rire ojeroviapy 'rã oiko. \s1 Peteĩ rami ikuai aguã re ijayvua \p \v 10 Irmão kuery, nhande-Senhor Jesus Cristo rery rupi ajerure joo rami pendeayvu aguã. Joo rami e'ỹ-e'ỹ pendekuai eme. Joo'i rami meme pendekuai, joo rami peikuaa ha'e joo rami meme pene'arandu.\x * \xo 1:10 \xt Romanos 15.5,6; Efésios 4.1-6; Filipenses 2.1-4\x* \m \v 11 Mba'eta irmão kuery, Cloe ro pygua kuery omombe'u rã aendu karamboae joo rami e'ỹ-e'ỹ peikuaa. \m \v 12 Mba'eta peteĩ-teĩ aipopeje: “Xee ma Paulo pegua” e'ỹ vy “Xee ma Apolo pegua”, “Xee ma Cefas pegua” e'ỹ vy “Xee ma Cristo pegua”, peje. \m \v 13 Cristo nda'u onhemboja'opa ri? Xee Paulo nda'u penderekovia kuruxu re xemoĩa va'ekue? Tyrã pa xerery rupi penhemongarai? Any. \m \v 14 Arovy'a [Nhanderuete] mba'eta peẽ kuery regua peteĩve xee namongarai, Crispo ha'e Gaio e'ỹ vy, \m \v 15 avave rei xerery rupi penhemongaraiague rami penhemombe'u e'ỹ aguã. \m \v 16 Amongarai avi Estéfanas ro pygua kuery. Ha'e va'e kuery e'ỹ vy amboae kuery amongaraiague re naxema'endu'ai. \m \v 17 Mba'eta anhomongarai aguã e'ỹ Cristo xembou, ha'e rã ayvu porã amombe'u aikovy aguã. Xee ae 'arandua rupi e'ỹ guive ayvu amombe'u, kuruxu re Cristo omanoague regua ayvu amboyke rive e'ỹ aguã. \s1 Ayvu kuruxu regua re ijayvua \p \v 18 Anhetẽ kuruxu ayvu regua ma okanhy aguã rami ikuai va'e pe ovare'ỹ va'e merami. Ha'e rã nhande jaa jepe va'e pe ma Nhanderuete po'akaa oĩa. \m \v 19 Mba'eta ipara oiny: “Ambovaipa 'rã hi'arandu va'e kuery 'arandua, amomba 'rã oikuaapa va'e kuery oikuaa va'e”, he'i.\x * \xo 1:19 \xt Isaías 29.14\x* \m \v 20 Mamo tu opyta hi'arandu va'e ha'e lei re nhombo'e va'ety kuery? Mamo tu opyta ko yvy regua ijayvu kuaa va'e? Mba'eta kova'e yvy regua 'arandua ma Nhanderuete oikuaa uka mba'everã ndovareia. \m \v 21 Mba'eta Nhanderuete 'arandua rami vy yvy regua kuery ojee ae 'arandua rupi ikuai vy ndoikuaai okuapy. Ha'e ramo Nhanderuete oiporavo ayvu “Ovare'ỹ va'e” 'ea va'e omombe'u uka vy ogueraa jepe aguã hexe ojerovia va'e.\x * \xo 1:21 \xt Mateus 11.25,26\x* \m \v 22 Mba'eta judeu kuery ojerure 'rã hexa pyrã re, ha'e rã grego kuery ma o'arandurã oeka okuapy. \m \v 23 Ha'e rã ore ma kuruxu re Cristo omoĩa ague regua romombe'u. Ha'e va'e ma judeu kuery pe rã ojou vaipy, ha'e amboae regua kuery pe ovare'ỹ va'e. \m \v 24 Ha'e rã oenoĩ mbyre judeu ha'e grego ikuai va'e pe ma romombe'u Cristo Nhanderuete po'aka ha'e hi'arandu kuaa ukaa. \m \v 25 Mba'eta Nhanderuete ayvu “Ovare'ỹ va'e” 'ea teĩ avakue gui hi'aranduve, ha'e ixuguigua “Ikangya” 'ea teĩ avakue gui imbaraeteve. \s1 Iky'a e'ỹ va'erã oenoĩ mbyre re ijayvua \p \v 26 Irmão kuery, peikuaa pota ke penerenoĩ mbyre marã ramigua pa pendekuaia re. Mba'eta heta e'ỹ pendekuai avakue oikuaa rã hi'arandupa va'e, ipo'akapa va'e, neĩ omboetevepy. \m \v 27 Ha'e rami 'rãgue py ko yvy regua “Ovare'ỹ va'e” he'ia ma Nhanderuete oiporavo omoxĩmba aguã hi'arandu va'e kuery, kova'e yvy regua “Ikangy” he'ia ma oiporavo omoxĩmba aguã ipo'aka va'e kuery.\x * \xo 1:27 \xt 2 Coríntios 12.7-10\x* \m \v 28 Ko yvy regua “Yvyĩgueve'i”, “Ojou vaipy” ha'e “Mba'e'ỹ” he'ia ma Nhanderuete oiporavo omo'yvyĩ'i aguã onhemboyvate rei va'e, \m \v 29 Nhanderuete renonde avave rei onhemboyvate e'ỹ aguã. \s1 Cristo ovare etea re ijayvua \p \v 30 Ha'e rã peẽ ma Nhanderuete ae penemoĩ Cristo Jesus re. Ha'e va'e ma nhandevy pe ojeapo Nhanderuete guigua 'aranduarã, teko porã, nhandeky'a'oarã ha'e nhandejoguaarã, \m \v 31 ipara oĩa rami: “Mba'emo oguerovy'a va'e ma Senhor ae toguerovy'a” he'ia rami jaiko aguã.\x * \xo 1:31 \xt Jeremias 9.24, Gálatas 6.14; 2 Coríntios 5.21\x* \c 2 \s1 Nhe'ẽ guigua po'akaa rupi Paulo ayvu omombe'uague re ijayvuague \p \v 1 Irmão kuery, xee ma peẽ kuerya py Nhanderuete ayvu amombe'u vy aju jave ijayvu kuaa va'e rami e'ỹ xeayvu karamboae, hi'arandu va'e rami e'ỹ guive. \m \v 2 Mba'eta peẽ kuerya py aiko jave xejee amoĩ mba'eve rei aikuaa e'ỹ aguã Jesus Cristo regua e'ỹ vy, ha'e kuruxu re omanoague guive. \m \v 3 Xekangy, ajererokyje ha'e aryryipa reve aiko va'ekue peẽ kuery mbyte. \m \v 4 Xeayvua ma xee ae 'arandua rupi e'ỹ, xeayvu kuaa rupi e'ỹ guive amombe'u. Ha'e rami 'rãgue py Nhe'ẽ guigua po'akaa aexa uka, \m \v 5 avakue 'arandu re rive'ỹ pejerovia aguã, ha'e rã Nhanderuete po'akaa re anho. \s1 'Arandua anhetẽ va'e re Nhe'ẽ Ky'a E'ỹ nhanembo'ea re ijayvua \p \v 6 Ha'e rã hi'arandu va'e kuerya rupi ma 'arandua re guive oreayvu, va'eri yvy regua 'arandu re'ỹ, neĩ yvy regua ipo'akakueve va'e 'arandu re e'ỹ guive, mba'eta ha'e va'e kuery ma okanhy va'erã meme. \m \v 7 Nhanderuete 'arandu ndoikuaa ukai va'ekue re ae oreayvu. Ymave rupi Nhanderuete ndoikuaa ukai teĩ jypy'i guive oguereko katu nhanemoexakãmba aguã. \m \v 8 Ha'e va'e 'arandu ma yvy regua ipo'akakueve va'e peteĩve ndoikuaai, mba'eta ha'e kuery oikuaa va'e rire kuruxu re ndojukai 'rãgue Senhor hexakãmba va'e. \m \v 9 Ha'e rami teĩ ipara oĩa rami: “Avakue oexa py ndoexai, oapyxa py noendui, neĩ opy'a py voi noexa'ãi Nhanderuete guembiayvu kuery peguarã oguereko katu va'ekue re.”\x * \xo 2:9 \xt Isaías 64.4\x* \m \v 10 Ha'e rã nhandevy pe ma Nhanderuete oikuaa uka Nhe'ẽ rupi. Mba'eta Nhe'ẽ ma opa mba'e oikuaa uka, Nhanderuete py'apy re oĩ va'e voi. \m \v 11 Mba'eta mava'e nda'u jaikuaa ta jopy'a re oĩ va'e? Inhe'ẽ hexe oĩ va'e anho oikuaa 'rã. Ha'e rami ae avi Nhanderuete py'a re oĩ va'e voi avave rei ndoikuaai 'rã, Nhanderuete Nhe'ẽ anho oikuaa. \m \v 12 Ha'e gui nhandere ma ko yvy regua nhe'ẽ e'ỹ omoĩ va'ekue, ha'e rã Nhanderuete Nhe'ẽ, nhandevy Nhanderuete ome'ẽ va'e jaikuaa aguã.\x * \xo 2:12 \xt João 14.26; 16.13-15\x* \m \v 13 Ha'e nunga re ae oreayvu, avakue o'arandua rupi orembo'ea rami e'ỹ, ha'e rã Nhe'ẽ orembo'ea rami, Nhe'ẽ guigua ayvu py Nhe'ẽ guigua romombe'u vy. \m \v 14 Ha'e rã avakue Nhe'ẽ revegua e'ỹ ma ojee nomoĩxei Nhanderuete Nhe'ẽ guigua. Ha'e kuery pe rã ovare'ỹ va'e merami, noendu kuaai 'rãe, mba'eta Nhe'ẽ gui anho 'rã jaikuaa. \m \v 15 Ha'e rã Nhe'ẽ revegua ma opa mba'e re oikuaa pota teĩ ha'e kuery re avave rei ndoikuaa pota kuaai 'rã. \m \v 16 Mba'eta ipara oĩa rami “Mava'e tu oikuaa 'rã Senhor 'arandu ombo'e aguã?” Ha'e rã nhandere ma Cristo guigua 'arandu oĩ.\x * \xo 2:16 \xt Isaías 40.13\x* \c 3 \s1 Nhe'ẽ re'ỹ vy ha'e kuery joguero'a reia re ijayvuague \p \v 1 Ha'e gui irmão kuery, xee ma nda'evei karamboae peẽ kuery rombo'e aguã Nhe'ẽ revegua ambo'ea rami. To'o re ikuai va'e ambo'ea rami rive rombo'e va'ekue, mba'eta Cristo pegua kyrĩgue rami teri pendekuai ramo. \m \v 2 Ha'e rami vy kamby py anho romongaru va'ekue, tembi'u ete name'ẽi, mba'eta napendu kuaai teri va'ekue. Neĩ aỹ voi napendu kuaai teri, to'o re rive pendekuai vy. \m \v 3 Mba'eta penembyte ikuai hakãte'ỹ ha'e joo rami e'ỹ-e'ỹ oikuaa va'e. Ha'e rami vy nda'u to'o re e'ỹ ri pendekuai, yvy regua ikuaia rami?\x * \xo 3:3 \xt Gálatas 5.16-21, Tiago 4.1-3\x* \m \v 4 Mba'eta peẽ kuery regua amongue aipopeje 'rã: “Xee ma Paulo pegua”, e'ỹ vy “Xee ma Apolo pegua”, peje. Ha'e rami vy nda'u yvy regua rami e'ỹ ri pendekuai? \m \v 5 Mba'e ta marã ramigua tu Apolo oiko? Ha'e marã ramigua tu xee Paulo? Tembiguai rive orekuai, ha'e ayvu romombe'u rã pejerovia raka'e. Peteĩ-teĩ roiko Senhor orerembiaporã ome'ẽague rupi. \m \v 6 Xee ma anhotỹ ha'yĩgue, ha'e gui Apolo ju omoakỹ. Ha'e rã imbo'yvatea ma Nhanderuete ae. \m \v 7 Ha'e rami vy inhotỹa ma mba'e'ỹ, imoakỹa voi mba'e'ỹ avi, ha'e rã Nhanderuete imbo'yvatea va'e anho. \m \v 8 Ha'e gui ha'yĩgue nhotỹa ha'e imoakỹa roiko va'e ma joo rami romba'eapo, ha'e peteĩ-teĩ rojopy 'rã romba'eapoague repy. \m \v 9 Mba'eta ore ma Nhanderuete pe omba'eapo va'e meme, ha'e rã peẽ kuery ma Nhanderuete mba'ety, ha'e ixupegua oo guive. \s1 Nhombo'ea kuery omba'eapoague re oikuaa potaa 'rãa re ijayvua \p \v 10 Nhanderuete xemboaxy vy xerembiaporã ome'ẽague rami vy oo apoa hi'arandu va'e rami avi hoo ytarã amoĩ karamboae. Ha'e gui amboytaague áry ma amboae ju ojapove heravy. Peteĩ-teĩ toikuaa pota porã ha'e ae omba'eapoa re. \m \v 11 Mba'eta oo ytarã amboae ramigua ju nda'evei nhamoĩ aguã, omoĩa ae ma va'ekue e'ỹ vy. Ha'e va'e ma Jesus Cristo.\x * \xo 3:11 \xt Efésios 2.19-22\x* \m \v 12 Ha'e gui xapy'a rei ha'e va'e áry amongue ojapove 'rã ouro guigua, prata, ita iporãgueve va'e py, ha'e rami e'ỹ vy yvyra, mba'emo rogue pirukue ha'e mba'emo 'ygue rive py. \m \v 13 Peteĩ-teĩ omba'eapoague ojekuaa porãmba 'rã. Hi'ára py 'rã ojekuaa tata rupi, mba'eta peteĩ-teĩ omba'eapoague tata py ae 'rã oa'angaa. \m \v 14 Ha'e gui oo yta áry amongue ojapoveague ndokai ramo ojopy 'rã hekovia. \m \v 15 Ha'e rã amongue omba'eapoague okai ramo ma omokanhymba 'rã. Ha'e ae oo jepe 'rã tata rupi oaxa va'e rami rive. \p \v 16 Ndapeikuaai ri ty'y Nhanderuete mbojerovia atyrã pendekuaia, ha'e pendere Nhanderuete Nhe'ẽ oĩa? \m \v 17 Xapy'a rei Nhanderuete mbojeroviaaty amongue ombovaipa ramo Nhanderuete ju ombovaipa 'rã. Mba'eta Nhanderuete mbojeroviaaty ma iky'a e'ỹ va'e. Ha'e va'e ma pendekuai. \s1 Avakue 'arandu ovare e'ỹa re ijayvua \p \v 18 Avave rei tapejekore eme: Xapy'a rei peẽ kuery regua amongue ikuai yvy regua kuery “Hi'arandu va'e” he'ia va'e. Ha'e va'e ma “Hi'arandu e'ỹ va'e” he'ia va'e ju tojeapo, hi'arandu ete aguã. \m \v 19 Mba'eta kova'e yvy regua 'arandu ma Nhanderuete pe rã ovare'ỹ va'e.\x * \xo 3:19 \xt 1 Coríntios 1.10-25; Jó 5.13\x* Ha'e nunga rupi ipara oiny: “Nhanderuete oitypa 'rã hi'arandu va'e ha'e kuery ae 'arandua py.” \m \v 20 Oĩ avi: “Senhor oikuaa hi'arandu va'e kuery py'a re oĩ va'e ovare'ỹ va'e memea.”\x * \xo 3:20 \xt Salmo 94.11\x* \p \v 21 Ha'e nunga rupi perovy'a rei eme avakue pegua peikoa, mba'eta opa marãgua ikuai va'e pendevygua meme: \m \v 22 Paulo, Apolo, Cefas, kova'e yvy, tekove ha'e manoa, mba'emo aỹ oiko va'e ha'e araka'e rã guarã, ha'e nunga ha'e javi ma pendevygua meme. \m \v 23 Ha'e rã peẽ ma Cristo pegua, ha'e gui Cristo ma Nhanderuete pegua. \c 4 \s1 Ayvu mombe'ua kuery Nhanderuete rembiguai ikuaia re ijayvua \p \v 1 Toikuaa pavẽ Cristo rembiguai orekuaia, Nhanderuete ayvu ndoikuaa ukai va'ekue romombe'u porãve aguã. \m \v 2 Ha'e rami avi tembiguai ikuai va'e re herekoa oikuaa pota 'rã ixupe anho pa ikuaia re. \m \v 3 Ha'e rã peẽ e'ỹ vy amboae kuery xere oikuaa pota ramo xee napenai. Neĩ xee ae voi xejee ndaikuaa potai. \m \v 4 Peteĩve henda py noĩ xepy'a ky'aa teĩ ha'e nunga py ma xee ae nanhemboeko porãi. Xere oikuaa pota va'e ma Senhor ae oiko. \m \v 5 Ha'e nunga rupi peikuaa pota rei eme avave re, Senhor oua ára ovaẽ e'ỹ mbove. Ha'e gui ma Senhor omoexakãmba 'rã avakue hi'ã py ikuaiague, ha'e oikuaa ukapa 'rã ipy'a re oĩ va'e ha'e javi. Ha'e ramo Nhanderuete gui ae 'rã peteĩ-teĩ oendu oguerovy'aa. \s1 Ijayvu eteague \p \v 6 Irmão kuery, ha'e rami ma xee ae reko re, ha'e Apolo reko re guive xeayvu peẽ kuery re ama'ẽ vy, orereko re vy pene'arandu aguã. Ha'e rami vy peikuaave eme ipara oĩ va'e gui, amongue joegui pejou porãve vy penhemboyvate rei e'ỹ aguã. \m \v 7 Mba'eta mava'e tu joegui penemboyvateve? Mba'emo pereko va'e nda'u joegui pejopy va'ekue'ỹ ri? Ha'e joegui pejopy rire mba'e re tu penhemboyvate ri, joegui mba'emo ndojopyi va'ekue rami? \p \v 8 Peẽ kuery aỹ voi perekopa merami, napendeporiauvei ma. Peẽ ranhe oregui peĩ huvixa rami. Ha'e rami avi huvixa peĩ ete ma 'rãgue, ore voi peẽ kuery reve huvixa roĩ avi aguã.\f + \fr 4:8 \ft Araka'eve rã Jesus ou jevy vy guexeve nhanemoĩ avi 'rã huvixa rami mba'emo re nhapena va'erã (1 Coríntios 6.2-3; 2 Timóteo 2.12; Apocalipse 5.10).\f* \m \v 9 Xee aikuaa rã ore apóstolo kuery ma pavẽ rakykue py Nhanderuete oremoĩ, ojuka pyrã rami. Mba'eta ore ma ko yvy regua kuery rembiexarã rami orekuai, anjo kuery ha'e avakue oexaa rupi. \m \v 10 Cristo káuxa orevy pe “Inhakã porã e'ỹ va'e” 'ea, ha'e rã peẽ ma Cristo re vy pene'arandu. Ore ma orekangy merami, ha'e rã peẽ ma penembaraete. Peẽ ma omboetevepy, ha'e rã ore ma ojou vaipy orekuai. \m \v 11 Mba'eta aỹ peve karuai ha'e yuvei gui rojexavai, neĩ oreaorã ndoroguerekoi guive. Orenupãmbaa, neĩ orero roke atyrã ndoroguerekoi, \m \v 12 ronhea'ã roikovy orepo py ae romba'eapoa py. Orere ijayvu vaia rã rogueroayvu porã'i, oremoingo axya rei rã rogueropo'aka, \m \v 13 orere ijayvu vaikuea ramo rombovai porã'i. Aỹ peve orevy pe “Yvy regua yty” ha'e “Opa mba'e ky'akue” 'ea.\x * \xo 4:13 \xt 2 Coríntios 4.8-11\x* \s1 Tuu rami Paulo omongetaague \p \v 14 Romoxĩmba aguã e'ỹ ha'e rami ambopara, ha'e rã xera'y kuery rami roayvu vy romongeta porã'i aguã. \m \v 15 Mba'eta Cristo re penderekombo'ea kuery ma mbovy e'ỹ ikuai teĩ heta e'ỹ guive penderu ikuai. Ha'e gui xee ma ayvu porã amombe'ua rupi penderu rami aiko karamboae Cristo Jesus re. \m \v 16 Ha'e nunga rupi aipota xee rami pendekuai. \m \v 17 Ha'e rami aguã ae pendea katy ambou xera'y ayvu va'e Timóteo, Senhor re vy ojeroviapy oiko va'e. Ha'e va'e ma penemoma'endu'a 'rã Cristo Jesus pe aikoa re, opa rupi peteĩ-teĩ igreja ikuaia rupi anhombo'ea rami vy. \p \v 18 Ha'e rã peẽ kuery regua amongue ma je onhemboyvate rei, pendea py navaẽvei aguã re oexa'ã vy. \m \v 19 Ha'e rami avi Senhor oipota rã xee aju voi 'rã peẽ kuery roexa vy. Ha'e rami vy aikuaa 'rã onhemboyvate rei va'e kuery anhetẽ pa ipo'aka va'ea, tyrã ijayvu anho rei rive va'ea. \m \v 20 Mba'eta Nhanderuete po'akaa py ma ayvu anho e'ỹ oĩ, ha'e rã ipo'akaa. \m \v 21 Mba'exa tu peipotave? Peẽ kuerya py yvyra rovi'i reve teve taju, tyrã pa mborayvu ha'e xevai reve'ỹ? \c 5 \s1 Itavy rei va'e re ijayvuague \p \v 1 Opa rupi omombe'ua rã oendua peẽ kuerya rupi itavy rei va'e oikoa, nguu ra'yxy reve joguereko va'e. Amboae regua kuery ikuaia rupi voi ha'e rami ete itavy rei va'e ndoikoi. \m \v 2 Ha'e rami teĩ peẽ kuery ma pendeporiau 'rãgue py pejejou porã rei tema. Penembyte gui ha'e rami ete ojapo vai va'e pemoxẽ va'e rire! \m \v 3 Xee ma anhetẽ peẽa py naĩ teĩ nhe'ẽ re pendereve aiko vy peẽ kuerya py oĩ va'e rami xeayvu ha'e nunga apoare pembopaga aguã. \m \v 4 Ha'e rami aguã penhemboaty ke Senhor Jesus rery rupi, xenhe'ẽ ha'e nhande-Senhor Jesus po'akaa reve. \m \v 5 Ha'e rami vy Satanás po py pemboaxa ho'o ombovaipa aguã, ha'e rã inhe'ẽ oo jepe nho aguã Senhor [Jesus] ára py.\x * \xo 5:5 \xt 2 Coríntios 2.5-11\x* \m \v 6 Mba'eta pejejou porã reia ma na'iporãi. Ndapeikuaai ri ty'y trigo mbovua ruxã'i oĩ teĩ mesa ha'e javi rupi omoeakuãmba 'rãa? \m \v 7 Ha'e nunga rupi penembyte gui pemombo ke trigo mbovua ymague oĩ va'e, mbojape iky'a e'ỹ va'e ju pendekuai aguã, mba'eta trigo mbovua revegua e'ỹ anhetẽ peiko. Mba'eta nhandere vy ojukaa ma ngaru Páscoa pyguarã vexa'i. Ha'e va'e ma Cristo. \m \v 8 Ha'e nunga rupi ngaru jajapo 'rã trigo mbovua yma guare nhanemboeko vai ha'e nhandeapo vaiarã reve'ỹ, ha'e rã mbojape irũ e'ỹ va'e reve. Ha'e va'e ma anhetẽ ha'e teko porã rupi ete jaikoa. \p \v 9 Kuaxia mboae ambopara va'ekue py xeayvu karamboae heko vai va'e re penhemoirũ ve'ỹ aguã. \m \v 10 Ha'e rami avi ko yvy regua heko vai va'e ha'e javi gui pejepe'a aguã re'ỹ xeayvu, peráta re nda'eveive va'e gui, neĩ imonda va'e ha'e mba'emo ra'angaa ombojerovia va'e gui. Mba'eta kova'e yvy gui jaa vy mae ma 'rã ha'e kuery gui jajepe'a. \m \v 11 Ha'e rami 'rãgue py aỹ ma amongue ojeupe “Irmão” he'i rive va'e re ambopara. Ha'e kuery reve penhemoirũ ve'ỹ aguã re xeayvu, neĩ heko vai va'e, peráta re nda'eveive va'e, mba'emo ra'angaa ombojerovia va'e, ijayvu vaikue rei va'e, oka'u va'ety, ha'e imonda va'e. Ha'e nunga reve nda'evei pekaru aguã voi. \m \v 12 Mba'exa tu jaikuaa pota igreja pygua e'ỹ re? Peikuaa pota 'rãgue igreja pygua kuery re ae. \m \v 13 Mba'eta igreja pygua e'ỹ re ma Nhanderuete ae 'rã oikuaa pota. Ha'e rã peẽ ma penembyte gui pemoxẽ 'rã mba'emo vai apoa oiko va'e.\x * \xo 5:13 \xt Deuteronômio 17.7\x* \c 6 \s1 Irmão kuery jomeme oikuaa pota uka e'ỹ aguã re Paulo ijayvuague \p \v 1 Ha'e gui peẽ kuery jomeme pendeayvu aguã pereko vy mba'exa tu heko vai va'e kuery renonde py pejogueraa peikuaa pota uka aguã, iky'a e'ỹ va'e kuery renonde 'rãgue py? \m \v 2 Ndapeikuaai teve raka'eve rã iky'a e'ỹ va'e kuery ko yvy regua re oikuaa pota 'rãa? Ha'e gui ko yvy regua re peikuaa pota aguã rami pendekuai vy aỹ mba'e'ỹ'i re peikuaa pota 'rãgue. \m \v 3 Ndapeikuaai ri ty'y anjo kuery re eteve voi jaikuaa pota 'rãa? Ha'e gui aỹgua kuery re katuve ma 'rã jaikuaa pota. \m \v 4 Ha'e rã peẽ ma mba'emo ko yvy regua re peikuaa pota uka aguã pereko vy igreja kuery ndojou porãi va'e renonde py ri peikuaa pota uka! \m \v 5 Ha'e rami ma xeayvu pexĩmba aguã. Penembyte ndoikoi ri ty'y peteĩ ri jepe hi'arandu va'e irmão kuery re oikuaa pota kuaa va'erã? \m \v 6 Ha'e rami 'rãgue py ojerovia e'ỹ va'e kuery renonde ri irmão kuery meme jogueraa 'rã oikuaa pota uka aguã! \m \v 7 Peẽ kuery regua jomeme peikuaa pota ukaa py pejeity uka ma. Mba'e re tu ha'e rami 'rãgue py ndapejekore ukai ri? Mba'e re tu mba'emo pereko va'e ndapeipe'a ukapai?\x * \xo 6:7 \xt Mateus 5.38-40\x* \m \v 8 Ha'e rã peẽ ae pejoapo vai vy nhomba'e rei-rei peipe'a uka. Pende-irmão kuery re ae pejapo ha'e rami. \m \v 9 Ndapeikuaai ri ty'y heko vai va'e kuery e'ỹ Nhanderuete po'akaa pyguarã ikuai? Pejekore eme, mba'eta heko ky'apa rei va'e ma nda'ikuai 'rã Nhanderuete po'akaa py, neĩ mba'emo ra'angaa ombojerovia va'e, itavy rei va'e, kunha rami rei oiko va'e, avakue meme joguereko va'e, \m \v 10 imonda va'e, peráta re nda'evei rei va'e, oka'u va'ety, ijayvu vaikue va'e, neĩ jokorepa va'e voi Nhanderuete po'akaa py nda'ikuai 'rã. \m \v 11 Ha'e rami ae peẽ kuery regua pendekuai va'ekue ri pejejoi uka, pejeky'a'o uka ha'e penhemboeko porã uka ma Senhor Jesus Cristo rery rupi, ha'e Nhanderuete Nhe'ẽ re vy. \s1 Nhandetavy rei e'ỹ aguã re ijayvua \p \v 12 “Opa mba'e ha'eve jajapo aguã”, 'ea teĩ opa mba'e e'ỹ 'rã nhanemoingo porã. “Opa mba'e ha'eve jajapo aguã”, 'ea teĩ xere ma mba'eve ipo'aka aguã nda'evei. \m \v 13 “Tembi'u ma nhanderyepy pyguarã oĩ, ha'e nhanderyepy ma tembi'u oĩ aguã”, 'ea teĩ Nhanderuete omomba 'rã mokoĩve. Ha'e rami avi nhanderete ma itavy rei aguã e'ỹ oĩ, Senhor peguarã anho.\x * \xo 6:13 \xt Romanos 12.1,2; 1 Tessalonicenses 4.1-8\x* Ha'e Senhor ma nhanderete peguarã ojou uka, \m \v 14 mba'eta Nhanderuete omboete ju rire nhande voi nhanemboete ju avi 'rã opo'akaa py. \m \v 15 Ndapeikuaai ri ty'y penderete Cristo rete regua oikoa? Ha'e gui Cristo rete regua nda'u araa 'rã ri kunha itavy rei va'e re amboja aguã? Any teve. \m \v 16 Ndapeikuaai ri ty'y kunha itavy rei va'e reve ava joguereko vy hexeve peteĩ'i tete opytaa? Mba'eta “Mokoĩ 'rãgue py peteĩ'i to'o ikuai 'rã”, he'iague rami.\x * \xo 6:16 \xt Gênesis 2.24\x* \m \v 17 Ha'e rã Senhor re onhemboja va'e ma hexeve peteĩ'i nhe'ẽ oguereko. \m \v 18 Penhemombyry ha'vy tavy reia gui. Jejavya mboae py ma nhande ae rete rovai e'ỹ jajejavy. Ha'e rã itavy rei va'e ma guete rovai ae ojejavy. \m \v 19 Ndapeikuaai ri ty'y penderete Nhe'ẽ Ky'a E'ỹ mbojerovia atyrã oĩa? Mba'eta Nhe'ẽ pendere oĩ va'e ma Nhanderuete gui pejopy rire pendejeupegua ve'ỹ peiko. \m \v 20 Mba'eta hepy re pendejogua. Ha'e rami rire aỹ pemboete 'rã Nhanderuete penderete py. \c 7 \s1 Omenda va'e reko re ijayvua \p \v 1 Ha'e gui xevy pe pemboparaague re ju ta xeayvu. Ha'eve ava kunha reve joguereko e'ỹ ramo. \m \v 2 Ha'e rami teĩ tavy rei gui peteĩ-teĩ toguereko gua'yxy ae, ha'e peteĩ-teĩ kunha toguereko ome ae. \m \v 3 Ava ma gua'yxy pe tojapo ojapo 'rã va'ekue, ha'e ta'yxy voi ha'e rami ae tojapo ome pe. \m \v 4 Mba'eta kunha ma guete re ae nda'ipo'akai va'e, ha'e rã ime. Ha'e rami ae ime ma guete re ae nda'ipo'akai avi, ha'e rã ta'yxy. \m \v 5 Peteĩ-teĩ joupe peikoxe e'ỹ eme, xapy'a'i pejoguereko rive ranhe aguã e'ỹ vy, pejerurea rupi anho pendekuai aguã. Ha'e va'e rire ma pejoguereko ju, pejejoko e'ỹa py Satanás penemoangeko e'ỹ aguã. \p \v 6 Ha'e rami xeayvu vy “Pejapo rã ha'eve” ha'e, “Pejapo 'rãe” nda'ei. \m \v 7 Mba'eta aipota teĩ pavẽ xee aikoa rami ikuai. Ha'e rami teĩ peteĩ-teĩ guekorã ojopy Nhanderuete gui. Amongue ma anhetẽ peteĩ rami 'rã ikuai, ha'e rã amboae ma amboae rami ikuai aguã ojopy.\x * \xo 7:7 \xt Mateus 19.10-12\x* \p \v 8 Ha'e rã omenda e'ỹ ha'e imeve'ỹ va'e kuery pe ma aipoa'e: Xee aikoa rami ikuai rã ha'eve 'rãgue. \m \v 9 Ha'e rami teĩ amongue ndojejoko kuaai vy tomenda, mba'eta omendaxea oendu riae 'rãgue py ha'eveve omenda aguã. \s1 Omenda va'e joegui opoi rive e'ỹ aguã re ijayvua \p \v 10 Ha'e gui omenda va'e kuery pe ju xeayvu ta. Xee anho e'ỹ guive xeayvu, Senhor ae ijayvu raka'e ome gui kunhague opoi e'ỹ aguã re. \m \v 11 (Ha'e gui opoi ri vy tomendave eme. Ha'e rami e'ỹ vy ome reve ae ju toiko.) Ha'e ime kuery voi topoi eme gua'yxy gui.\x * \xo 7:11 \xt Mateus 19.3-9\x* \p \v 12 Ha'e rã amboae kuery pe ma xee ae aipoa'e, Senhor e'ỹ: Xapy'a rei amongue irmão gua'yxy ojerovia e'ỹ va'e oguereko rã hexeve oikoxe ramo ma topoi eme gua'yxy gui. \m \v 13 Ha'e rami ae avi amongue kunha ome ojerovia e'ỹ va'e oguereko rã hexeve oikoxe ramo topoi eme ome gui. \m \v 14 Mba'eta ime ojerovia e'ỹ va'e teĩ gua'yxy reve vy iky'a e'ỹ va'e rami 'rã oiko, ha'e ta'yxy ojerovia e'ỹ va'e voi iky'a e'ỹ va'e rami 'rã oiko ome ojerovia va'e reve vy. Ha'e rami e'ỹ va'e rire penda'y kuery heko ky'a va'e 'rãgue ikuai, va'eri aỹ ma iky'a e'ỹ va'e ikuai. \m \v 15 Ha'e rã ojerovia e'ỹ va'e ma opoixe ri vy topoi. Ha'e rami rã irmão ojegui opoi uka teĩ ha'eve, ha'e irmã ha'e rami ae avi. Mba'eta Nhanderuete penerenoĩ peteĩ rami pendekuai aguã. \m \v 16 Mba'eta ndee ta'yxy, mba'exa tu reikuaa ndereve vy neme oo jepe 'rãa rami? Ha'e ndee ime, mba'exa tu reikuaa ndereve vy ndera'yxy oo jepe 'rãa? \p \v 17 Peteĩ-teĩ tapeiko penderekorã Senhor oejaague rami, Nhanderuete penerenoĩague rami ae. Ha'e rami ae ajapo uka aikovy igreja ikuai va'e ha'e javi rupi. \m \v 18 Amongue Nhanderuete oenoĩ jave opire omboi uka va'ekue teve oiko? Tombovaipa eme ha'vy opire omboi ukaague. Amongue oenoĩ jave opire omboi uka e'ỹ va'e teve oiko? Tomboi uka eme ha'vy opire. \m \v 19 Mba'eta opire omboi ukaague ma mba'e'ỹ, ha'e opire omboi uka e'ỹa voi mba'e'ỹ avi. Ovare va'e ma Nhanderuete ojapo uka va'e rupi nhandekuaia anho. \m \v 20 Ha'e nunga rupi peteĩ-teĩ toiko oenoĩ jave oikoague rupi ae. \m \v 21 Escravo teve reiko nerenoĩ jave? Ndepy'a eta rei eme ha'e nunga re. Ha'e rami avi escravo reikoa gui repoi aguã ha'eve ramo epoi ha'vy. \m \v 22 Mba'eta escravo Senhor oenoĩ va'ekue ma Senhor pegua escravo-ve'ỹ ikuai. Ha'e escravo e'ỹ oenoĩ va'ekue ma Cristo pegua escravo ikuai. \m \v 23 Hepy re pendejogua rire pendekuaive eme avakue pegua escravo rami. \m \v 24 Irmão kuery, peteĩ-teĩ Nhanderuete renonde peiko tema penerenoĩ jave peikoague rupi ae. \s1 Ikuai axya ára pyguarã omenda ha'e omenda e'ỹ va'e re ijayvua \p \v 25 Ha'e gui kunhataĩgue omenda e'ỹ teri va'e peguarã ma xee ndaikuaai Senhor ojapo uka va'ekue. Ha'e nunga rupi xee ae aikuaa va'e amombe'u ta, mba'eta Senhor xemboaxy vy ojeroviapy xemoingo. \m \v 26 Xee aikuaa rã aỹ teko axy oiko ramo ha'eve 'rãgue peikoa rami ae tema peiko aguã. \m \v 27 Remenda ri vy epoi eme, ha'e rã kunha reve'ỹ reiko vy emenda eme. \m \v 28 Remenda ri vy nderejejavyi 'rã. Kunhataĩ voi omenda vy ndojejavyi avi 'rã. Ha'e rami teĩ guete reve oikoa ja ikuai axy 'rã, ha'e ramo xee ajapoxe ha'e nunga pendu e'ỹ aguã rami. \p \v 29 Ha'e gui irmão kuery, tamombe'u porãve: Ára ovaẽ rai'i ma. Aỹ guive omenda va'e ta'ikuai omenda e'ỹ va'e rami, \m \v 30 ojae'o va'e ta'ikuai ojae'o e'ỹ va'e rami, ovy'a va'e ta'ikuai ovy'a e'ỹ va'e rami, mba'emo ojogua va'e ta'ikuai mba'eve oguereko e'ỹ va'e rami, \m \v 31 ha'e mba'emo ko yvy regua oiporu va'e ta'ikuai oiporu e'ỹ va'e rami, mba'eta kova'e yvy jaexa va'e okanhy ma ovy. \p \v 32 Xee opa mba'e py aipota va'e ma pendereko eta reia gui peo jepea. Mba'eta omenda e'ỹ va'e kuery ma Senhor pe oiko aguã re anho 'rã opena, Senhor ombovy'a aguã. \m \v 33 Ha'e rã omenda va'e ma mba'emo ko yvy regua re openaa rupi avi 'rã ikuai, gua'yxy ombovy'axe vy. \m \v 34 Ha'e rami vy peteĩ'i re'ỹ 'rã opena. Kunhague ma ha'e rami ae avi. Imeve'ỹ va'e ha'e omenda e'ỹ teri va'e ma Senhor pe oiko aguã re anho 'rã opena, guete py ha'e onhe'ẽ re iky'a e'ỹa rupi oiko aguã. Ha'e rã omenda vy ma mba'emo ko yvy regua re voi 'rã opena, ome ombovy'a aguã. \m \v 35 Ha'e rami xeayvu peẽ kuery pevy'a aguã, romoingo eta reixe vy e'ỹ. Ha'e rami 'rãgue py aipota ha'evea rami pendekuai, ajapoxe Senhor pe ete iky'a e'ỹ va'e pendekuai aguã. \p \v 36 Ha'e gui xapy'a rei peteĩ tuu ojeupe ae “Xee ndareko kuaavei ma xerajy” he'i 'rã. Xapy'a rei tajy iporãa oaxa ta, ha'e omenda aguã ha'eveve ramo kunha va'e oipotaa rami ae tuu toguereko. Omomenda ri vy ndojejavyi 'rã. \m \v 37 Ha'e rã tuu mboae ma opy'a py omoĩ porã 'rã ngoo py ae guajy oguereko tema aguã, xapy'a rei amboae rami imoingoarã jipoi, ha'e ipo'aka ha'e ae oipotaa rami oguereko aguã. Ha'e gui ipy'a re ha'e rami aguã oĩ atã ramo guajy omomenda e'ỹa py ha'evea rami ojapo. \m \v 38 Mba'eta guajy omomenda va'e ma ha'evea rami ojapo, ha'e rã omomenda e'ỹ va'e ma ha'eveve va'e ojapo. \p \v 39 Ha'e gui ta'yxy kuery ma ime oikovea ja hexeve anho 'rã ikuai. Ha'e gui ime omano ma ramo ha'eve omendaxea va'e re omenda ju aguã, va'eri Senhor pegua re anho. \m \v 40 Ha'e rami avi imeve'ỹ va'e ma xee aikuaa rã ha'ekue rami ae oiko vy ovy'ave 'rã. Aikuaa avi xere voi Nhanderuete Nhe'ẽ oĩa. \c 8 \s1 Mba'emo ra'angaa pe tembi'u ome'ẽ mbyre re ijayvua \p \v 1 Aỹ ma xeayvu ta mba'emo ra'angaa pe tembi'u ome'ẽ mbyre re. Nhande kuery ha'e javive ha'e nunga jaikuaa. Ha'e gui mba'emo oikuaa va'e ma ha'e kuery ae onhemboyvate rei 'rã, ha'e rã mborayvu re ikuai va'e ma nhomombaraete 'rã. \m \v 2 Mba'eta “Mba'emo aikuaapa” he'i va'e ma ndoikuaai teri mba'emo oikuaa ete aguã. \m \v 3 Ha'e rã Nhanderuete oayvua rupi ikuai va'e ma Nhanderuete rembikuaa ikuai. \p \v 4 Ha'e nunga rupi mba'emo ra'angaa pe tembi'u ome'ẽ mbyre ma po rami jaikuaa: Kova'e yvy re mba'emo ra'angaa ikuai va'e ha'e javi ma mba'e'ỹ, mba'eta Nhanderuete ndoikoi, peteĩ'i e'ỹ vy. \m \v 5 Ha'e ikuai avi “Nhanderuete” he'i va'e yva re e'ỹ vy yvy re mba'emo oĩ va'e pe. Heta ikuai “Nhanderuete” 'ea, ha'e heta avi “Senhor” 'ea va'e. \m \v 6 Ha'e rami teĩ nhandevy pe ma peteĩ'i oiko Nhanderuete. Ixugui ma opa mba'e oiko raka'e, ha'e ixupe meme jaiko. Ha'e rami ae avi peteĩ'i oiko Senhor. Ha'e va'e ma Jesus Cristo. Mba'eta ipo gui ma opa mba'e ikuai raka'e, nhande kuery voi ixugui jaiko. \p \v 7 Ha'e rami teĩ pavẽ e'ỹ ha'e rami oikuaa. Mba'eta mba'emo ra'angaa mboetea rupi ikuai va'ekue amongue ma aỹ peve ta'angaa pe ome'ẽ mbyre ho'u vy “Xemboeko ky'aarã ha'u” he'i 'rã, o'arandua py ikangy teri vy. \m \v 8 Ha'e rami avi tembi'u e'ỹ 'rã nhanemboeko porã Nhanderuete renonde, mba'eta mba'emo ndaja'ui vy mba'eve ndoatai 'rã nhandevy, ha'e mba'emo ja'u teĩ mba'eve ndajarekovei 'rã. \p \v 9 Ha'e rami teĩ peikuaa pota pova'e re: Mba'emo pe'ua py peity e'ỹ aguã irmão kuery ikangykueve.\x * \xo 8:9 \xt 1 Coríntios 10.14-22; Romanos 14.13-23\x* \m \v 10 Mba'eta xapy'a rei ndee “Aikuaapa” 're reve reo 'rã mba'emo ra'angaa pegua templo py rekaru aguã. Ha'e gui ha'e py ikangy teri va'e nderexa vy ha'e kuery voi oendu 'rã tembi'u mba'emo ra'angaa pe ome'ẽ mbyre ho'uxe avia. \m \v 11 Ha'e rami vy ndee reikuaa va'e káuxa nde-irmão ikangyve va'e okanhy 'rã, hexe Cristo omano rire teĩ. \m \v 12 Ha'e ramia py rejejavy irmão kuery pe, mba'eta ha'e kuery 'arandua ikangy teri va'e rembovaipa vy Cristo pe voi rejejavy. \m \v 13 Ha'e nunga rupi xee ma tembi'u ha'ua py xe-irmão kuery aity 'rãgue py nda'uvei 'rã xo'o, aity rive'ỹ aguã. \c 9 \s1 Apóstolo Paulo gueko re ijayvuague \p \v 1 Ha'e rami avi nda'evei ri ty'y xee aikuaa rami aiko aguã? Xee apóstolo e'ỹ ri ty'y? Ndaexai ri ty'y Jesus nhande-Senhor? Peẽ kuery e'ỹ teve Senhor pe amba'eapoague rupi pejerovia va'ekue? \m \v 2 Xapy'a rei amboae kuery oikuaa rã xee apóstolo e'ỹ, ha'e rã pendevy pe ma anhetẽ apóstolo aiko, mba'eta Senhor pegua apóstolo aikoa kuaa ukaa ma peẽ ae peiko. \m \v 3 Xere oikuaa pota rei va'e kuery pe ma po rami ambovai: \m \v 4 Ore kuery ma nda'evei ri ty'y ronhemongaru uka aguã? \m \v 5 Nda'evei ri ty'y orerupive irmã orera'yxy rogueraa aguã, amboae apóstolo kuery, Senhor ryvy kuery ha'e Cefas rami avi? \m \v 6 Tyrã pa xee ha'e Barnabé anho vi nda'evei romba'eapoa rupi e'ỹ roiko aguã? \m \v 7 Mava'e xondaro tu ha'e ae operáta re oo 'rã joe opu'ã aguã? Mava'e uva nhotỹare tu hi'a ho'u va'erã e'ỹ? Ha'e mava'e mymba re opena va'e tu guymba kamby gui oy'u va'erã e'ỹ?\f + \fr 9:7 \ft Paulo ma apóstolo oiko vy nhombo'ea rupi oikoa py ha'eve 'rãgue guemimbo'e kuery pe onhemongaru uka va'e rire, teĩ ha'e rami ndoipotai (versículo 18).\f* \p \v 8 Ha'e rami xeayvu vy avakue oikuaa rami rive teve xeayvu, tyrã pa lei re oĩ va'e voi aipo nde'i? \m \v 9 Mba'eta lei Moisés ombopara va'ekue re ma ipara oiny: “Pejokua eme vaka mba'emo ojyky va'e juru rupi”, he'ia py vaka re anho teve Nhanderuete ijayvu?\x * \xo 9:9 \xt Deuteronômio 25.4\x* \m \v 10 Nhande kuery re avi e'ỹ ri ty'y ijayvu? Nhandereko re ae ipara oiny anhetẽ, mba'eta yvy karaĩa rupi omba'eapo va'e ma mba'emo oarõ reve 'rã oyvy karaĩ. Ha'e mba'emo ojyky va'e voi ojeupegua oarõ reve 'rãe omba'eapo. \m \v 11 Xapy'a rei peẽ kuerya py Nhe'ẽ guigua ronhotỹ rire ipoyi vaipa teve mba'emo pereko va'e gui rojopy'i aguã? \m \v 12 Amboae kuery mba'emo pereko va'e ojopy aguã ha'eve ramo orevy pe katuve ma nda'evei ri ty'y rojopy aguã? \p Ha'e rami teĩ ore kuery ma ha'e nunga ndorojopyxei. Ha'e rami 'rãgue py opa marãgua rogueropo'aka neĩ peteĩ henda py rojou vai uka e'ỹ aguã Cristo regua ayvu porã.\x * \xo 9:12 \xt Atos 20.33-35; 2 Coríntios 11.7-9\x* \m \v 13 Tyrã pa ndapeikuaai teve templo re opena va'e kuery voi templo py ogueru pyre gui okaru 'rãa? Altar rupi omba'eapo va'e kuery voi altar áry ome'ẽ mbyre gui ae 'rã ho'u. \m \v 14 Ha'e rami ae avi Senhor ijayvu raka'e ayvu porã mombe'ua kuery onhemongaru uka aguã ayvu porã omombe'ua re. \m \v 15 Ha'e rã xee ma peteĩgueve nanhemongaru ukai joupe, neĩ xemongarua aguã re e'ỹ guive pendevy pe ambopara aỹ. Mba'eta joupe anhemongaru uka aikovy 'rãgue py ha'eveve amano aguã. Avave rei ndoipe'ai 'rã xegui ha'e rami aiko vy avy'aa. \m \v 16 Mba'eta ayvu porã amombe'u teĩ ha'e rami aikoa rive e'ỹ arovy'a, mba'eta amombe'u aguã rami aikoa aendu riae. Xevy pe ndavy'ai ete 'rãgue ayvu porã amombe'u e'ỹ va'e rire. \m \v 17 Xee ae amombe'uxea rupi rive amombe'u vy ajopy 'rã hekovia. Ha'e rã ayvu mombe'uarã xemoĩa rire amombe'ua aguã rami ae aiko. \m \v 18 Mba'exa tu ha'vy oĩ 'rã amba'eapoague repyrã? Po ramigua ae oĩ: Ayvu porã amombe'ua rupi nanhemongaru ukai, ha'e rami ajapo va'e rire ha'eve 'rãgue teĩ. \p \v 19 Mba'eta avave pegua escravo e'ỹ aiko teĩ pavẽ escravo rami ajeapo, heta araa jepe aguã, ha'evea peve. \m \v 20 Ha'e rami vy judeu kuerya rupi judeu rami aiko, judeu kuery regua araa jepe aguã. Lei re oĩa rami ikuai va'ea rupi xee voi ha'e kuery rami aiko, lei guy py ikuai va'e araa jepe aguã, lei guy py ete'ỹ xee aiko teĩ. \m \v 21 Ha'e rã lei oikuaa e'ỹ va'ea rupi xee voi ha'e kuery rami aiko, araa jepe aguã lei oikuaa e'ỹ va'e regua. Ha'e rami avi Nhanderuete pe vy lei rupi ndaiko e'ỹi, Cristo guigua lei rupi aiko ae. \m \v 22 Ikangykueve ikuaia rupi ikangy va'e rami aiko, ikangy va'e regua araa jepe aguã. Peteĩ-teĩ regua ikuaia rupi opa marãgua rami aiko, marã rami vy pa araa jepe aguã amongue. \m \v 23 Ha'e nunga ha'e javi ajapo ayvu porã oendua aguã, xee voi ixuguigua ajopy avi aguã. \m \v 24 Ndapeikuaai teve ougaa py onha va'e ha'e javive anhetẽ onha teĩ peteĩ'i anho ojopy 'rãa ome'ẽ mbyrã? Peẽ voi ke penhea'ã ome'ẽ mbyrã pejopy aguã re. \m \v 25 Mba'eta ouga va'e kuery ha'e javi ojejoko 'rã opa mba'e py. Ha'e va'e kuery ma akã regua imarã va'e ojopy aguã ojejoko, ha'e rã nhande kuery ma imarã e'ỹ va'e jajopy aguã. \m \v 26 Xee voi aiko ha'e rami, aa aguã katy ama'ẽ reve tema anha. Ha'e rami anhea'ã, ngovaigua oinupã ta vy ojavypa rive va'e rami e'ỹ. \m \v 27 Areko axy xerete, xevygua escravo rami areko, amboae kuery pe ayvu amombe'u rire teĩ xee ae ougaa gui omoxẽ mbyre rami apyta e'ỹ aguã. \c 10 \s1 Israel regua ikuaiague re ijayvua \p \v 1 Mba'eta irmão kuery, ndaipotai penderexarai nhaneramoĩ kuery ikuai jave guare re. Mba'eta ha'e kuery ma arai guy rupi oguata vy ye'ẽ mbyte rupi oaxa pavẽ raka'e.\f + \fr 10:1 \ft Apy ma Egito yvy gui Moisés Israel kuery ogueraapaague re ijayvu.\f* \m \v 2 Moisés peguarã onhemongaraia rami ha'e javive arai guy rupi oguata, ha'e ye'ẽ rupi oaxapa raka'e. \m \v 3 Ha'e javive peteĩ'i regua tembi'u ho'u raka'e, Nhe'ẽ guigua, \m \v 4 ha'e oy'u avi Nhe'ẽ guigua yvu gui, mba'eta peteĩ ita Nhe'ẽ guigua ha'e kuery oguataa rupi ojou kuerei va'e gui oy'u. Ha'e va'e ita ma Cristo. \m \v 5 Ha'e rami teĩ ha'e kuery regua hetave ma Nhanderuete ndoguerovy'ai vy tekoa e'ỹa pyve oitypa. \p \v 6 Ma'ẽ, ha'e nunga oiko raka'e nhande voi nhanheangu aguã, ha'e kuery ikuaiague rami ovare'ỹ va'e nhamoaruã avi e'ỹ aguã.\x * \xo 10:6 \xt Hebreus 3.7–4.11\x* \m \v 7 Ha'e nunga rupi pembojerovia eme mba'emo ra'angaa ha'e kuery regua ojapoague rami, ipara oĩa rami: “Ha'e kuery oguapy okuapy okaru ha'e oy'u aguã. Ha'e gui ma opu'ã ju ovy'a aguã”, he'iague rami.\x * \xo 10:7 \xt Êxodo 32.6\x* \m \v 8 Ha'e nhandetavy rei eme guive ha'e kuery regua ojapoague rami, ha'e ramo peteĩ ára pyve vinte e três mil oitya. \m \v 9 Nda'evei Senhor jaeko a'ã aguã ha'e kuery regua ojapoague rami, ha'e gui mboi oixu'u rã omanomba. \m \v 10 Pendeayvu rei eme Senhor re ha'e kuery regua ijayvuague rami, ha'e ramo poromokanhya omomba. \m \v 11 Ha'e nunga ma ha'e kuery re oiko raka'e jaikuaa aguã, omboparaa guive nhanheangu aguã, mba'eta nhande ma ára opaa pygua nhandekuai. \m \v 12 Ha'e nunga rupi “Xe'aĩ atã” he'i va'e ma tonheangu ho'a e'ỹ aguã. \m \v 13 Mba'eta penemoangekoa pendu va'e ma nhande ha'e javi nhaendu va'e ramigua. Ha'e Nhanderuete ojeroviapy vy napenemoangeko ukai 'rã penembaraetea áryve. Ha'e rami 'rãgue py penemoangekoarã ou ramo oikuaa uka kuerei 'rã peo jepe aguã, ha'e va'e rupi vy peropo'aka aguã. \s1 Mba'emo ra'angaa nhambojerovia e'ỹ aguã re ijayvua \p \v 14 Ha'e nunga rupi xerembiayvu kuery, penhemombyry ke mba'emo ra'angaa pembojerovia aguã gui. \m \v 15 Pene'arandu va'e pe xeayvu, peẽ ae peikuaa porã pota xeayvua re. \m \v 16 Mba'eta karo nhanemoingo porãarã gui jarovy'a reve jay'u ramo Cristo ruguy rupi e'ỹ ri ty'y hexe nhanemonhembojapa? Ha'e mbojape nhaipe'ã reve ja'u ramo Cristo rete rupi e'ỹ ri ty'y hexe nhanemonhembojapa? \m \v 17 Mba'eta heta nhandekuai teĩ peteĩ'i mbojape, peteĩ tete anho jaiko, mba'eta peteĩ'i mbojape gui ja'u pavẽ. \m \v 18 Peikuaa pota ke Israel kuery ngo'o re ikuai va'e reko re, mba'eta altar áry tembi'u ome'ẽ mbyre gui ha'e javi ho'u. \p \v 19 Ha'e gui mba'e ha'e 'rã tu? Mba'emo ra'angaa pe tembi'u ome'ẽ mbyre, e'ỹ vy mba'emo ra'angaa ae ojapo 'rã teve mba'emo? \m \v 20 Any, teĩ aipoa'e: Ta'angaa pe mba'emo ha'e kuery ome'ẽ va'e ma anha pe ae ome'ẽ, Nhanderuete pe'ỹ. Ha'e rami rã xee ndaipotai anha kuery re penhemboja.\x * \xo 10:20 \xt 1 Coríntios 8.1-13\x* \m \v 21 Nda'evei Senhor karo gui ha'e anha karo gui avi pey'u aguã. Nda'evei Senhor pegua mesa py ha'e gui anha pegua mesa py avi peĩ aguã. \m \v 22 Tyrã pa pejapoxe ri Senhor nda'evei etea oendu aguã rami? Peẽ nda'u ixugui pendepo'akave ri? \s1 Cristo re vy jajoitya rupi e'ỹ nhandekuai aguã re ijayvua \p \v 23 “Opa mba'e ha'eve jajapo aguã” 'ea teĩ opa mba'e e'ỹ 'rã nhanemoingo porã. “Opa mba'e ha'eve jajapo aguã” 'ea teĩ opa mba'e e'ỹ 'rã nhanemombaraete. \m \v 24 Avave rei ojeupe anho rive tojapo porã eme, ha'e rã amboae kuery pe.\x * \xo 10:24 \xt Romanos 14.1–15.7; Filipenses 2.1-4\x* \m \v 25 Ha'eve pe'u aguã mba'emo vendea py ovende va'e rei, maguigua paa re peporandu e'ỹ re peikuaa potaxe vy. \m \v 26 Mba'eta Senhor pegua ae itui yvy ha'e opa mba'e hexe ikuai va'e.\x * \xo 10:26 \xt Salmo 24.1\x* \m \v 27 Ha'e rami vy ojerovia e'ỹ va'e regua ngoo py pekaru aguã penerenoĩ ramo peoxe vy tapeo, ha'e pe'u tema penerenonde omoĩ va'e rei, mba'eve re peporandu e'ỹ re peikuaa potaxe vy. \m \v 28 Ha'e rami avi pendevy amongue aipoe'i: “Kova'e tembi'u ma mba'emo ra'angaa pe ome'ẽ mbyre”, he'i ramo pe'u eme imombe'uare opy'a ky'aa oendu e'ỹ aguã. \m \v 29 “Peẽ ae pendepy'a ky'aa gui pe'u eme” nda'ei, “Amboae kuery opy'a ky'aa oendu e'ỹ aguã” ha'e. \p Ha'e rami avi mba'exa tu amboae kuery opy'a ky'aa oendu e'ỹ aguã nda'evei xee aikuaa rami aiko aguã? \m \v 30 Nhanderuete arovy'a reve mba'emo ha'u ramo mba'exa tu xere ayvua 'rã mba'emo arovy'a va'e káuxa? \p \v 31 Ha'e nunga rupi pekaru ha'e pey'u, e'ỹ vy opa mba'e pejapo va'e rei Nhanderuete omboetea aguã rami pejapo. \m \v 32 Peity eme judeu kuery, neĩ amboae regua, ha'e neĩ Nhanderuete pegua igreja kuery, \m \v 33 xee voi opa mba'e py pavẽ pe ajapo porãxea rami avi. Mba'eta xejeupe ae e'ỹ ajapo porãxe, ha'e rã pavẽ pe, ha'e kuery voi oo jepe aguã. \c 11 \m \v 1 Xee rami avi ke pendekuai, xee voi Cristo rami aikoa rami. \s1 Igreja py kunhague akã ao'ia oiporu aguã re ijayvuague \p \v 2 Anhetẽ xee roguerovy'a peẽ kuery, mba'eta opa mba'e py xereko re penema'endu'a, ha'e pendekorã amombe'u va'ekue guive pemoĩ porã. \m \v 3 Ha'e rami avi aipota peikuaa Cristo avakue ha'e javi akã oikoa, ha'e avakue ma kunhague akã, ha'e gui Cristo akã ma Nhanderuete ae oiko. \m \v 4 Ha'e nunga rupi avakue onheakã ao'i reve ri Nhanderuete pe onhembo'e, e'ỹ vy Nhe'ẽ guigua omombe'u vy oakã mboetea rupi e'ỹ oiko. \m \v 5 Ha'e rã kunhague ma onheakã ao'i e'ỹ re ri ojerure, e'ỹ vy Nhe'ẽ guigua omombe'u vy oakã nomboetei, inhakã onhopĩ mbyre revegua rami ikuai. \m \v 6 Ha'e nunga rupi kunhague akã ao'ia ndoiporui ri vy tojayapa o'a. Ha'e rã o'a ndojayaxei, e'ỹ vy oakã onhopĩ aguã oxĩ ri vy toiporu akã ao'ia. \m \v 7 Mba'eta anhetẽ avakue onheakã ao'i aguã nda'evei, Nhanderuete ojee rami omoingo rire ipo'akaa oexa uka aguã. Ha'e rã kunhague ma ava po'akaa oexa uka aguã ikuai. \m \v 8 Mba'eta ava va'e ma kunha gui e'ỹ omoingo raka'e, ha'e rã kunha va'e ma ava gui omoingo. \m \v 9 Ha'e kunha pytyvõarã e'ỹ ava oiko raka'e, ha'e rã ava pytyvõarã kunha oiko. \m \v 10 Ha'e nunga rupi kunhague omoĩ 'rã akã ao'ia, anjo kuery pe voi ipo'akaa oexa uka aguã. \m \v 11 Ha'e rami teĩ Senhor re vy kunhague ndoikoi 'rã avakue e'ỹ re, ha'e avakue voi ndoikoi 'rã kunhague e'ỹ re. \m \v 12 Mba'eta ava va'e gui kunha omoingoa raka'e teĩ kunhague gui avakue itui'i guive, ha'e opa mba'e oiko Nhanderuete gui. \m \v 13 Peẽ kuery ae peikuaa pota: Ha'evea rami ri nda'u kunhague akã ao'ia omoĩ e'ỹ re onhembo'e aguã Nhanderuete pe? \m \v 14 Nhanderekorã oeja pyre gui ndapeikuaai ri ty'y avakue hi'a vuku aguã nda'eveia? \m \v 15 Ha'e rã kunhague ma hi'a vuku ramo jajou porã, mba'eta hi'a ma inhakã ao'iarã ome'ẽa. \m \v 16 Ha'e amboae rami amongue oikuaa vy toikuaa pota pova'e re: Ore ma amboae rami ndorekuai, neĩ Nhanderuete pegua igreja kuery mboae voi. \s1 Senhor pegua ngaru marã rami pa jajapo aguã re ijayvua \p \v 17 Ha'e gui po ramigua ma roguerovy'aa rupi e'ỹ ambopara, mba'eta pendekuai porãve aguã rami e'ỹ ri penhemboaty, ha'e rã napendekuai porãive aguã rami. \m \v 18 Mba'eta jypy'igua omombe'ua rã aendu joo rami e'ỹ-e'ỹ pendekuaia igreja penhemboatya py. Xee ma amongue henda py arovia guive. \m \v 19 Mba'eta peẽ kuery joo rami e'ỹ-e'ỹ 'rãe pendekuai, penembyte py ha'evea rami ikuai va'e ojekuaa porã aguã. \p \v 20 Ha'e gui ngaru oiko aguã py penhemboaty vy Senhor pegua ngaru e'ỹ pe'u. \m \v 21 Mba'eta pekarua py peteĩ-teĩ ha'e ranhe 'rã ojopy ho'u va'erã. Oĩ 'rã inhembyayi va'e, oĩ avi 'rã oka'u va'e. \m \v 22 Pendero ndaperekoi ri ty'y pekaru ha'e pey'u aguã? Tyrã pa Nhanderuete pegua igreja napembovarei mba'eve oguereko e'ỹ va'e kuery pemoxĩmbaa py? Mba'e ha'e 'rã tu pẽvy? “Roguerovy'a” ha'e 'rã teve? Ha'e rami pendekuaia anhetẽ xee ndarovy'ai. \p \v 23 Mba'eta xee Senhor gui aikuaa va'ekue pendevy pe ju amombe'u: Senhor Jesus ojopy uka nhemia pytũ ma ojopy raka'e mbojape, \m \v 24 ha'e oguerovy'a rire oipe'ã. Ha'e vy aipoe'i: “Kova'e ma xerete pendere ame'ẽ va'e. Guĩ nunga pejapo 'rã xere penema'endu'a vy”, he'i. \m \v 25 Ha'ekue rami ae ju okarupa rire ojopy karo. Ha'e vy aipoe'i: “Kova'e karo ma xereve guarã ipyau va'e xeruguy rupi ajapo va'e. Guĩ nunga pey'u nhavõ xere penema'endu'a aguã pejapo”, he'i raka'e. \m \v 26 Mba'eta ha'e va'e regua mbojape pe'u, ha'e karo gui pey'u nhavõ Senhor ou jevy peve peikuaa uka 'rã omanoague.\x * \xo 11:26 \xt Mateus 26.26-30; Marcos 14.22-26; Lucas 22.14-20\x* \p \v 27 Ha'e nunga rupi amongue ha'eve'ỹa rami oiko reve mbojape ho'u, ha'e Senhor karo gui oy'u va'e ma Senhor rete ha'e huguy py onhemboeko ky'a. \m \v 28 Ha'e nunga rupi peteĩ-teĩ toikuaa pota gueko re ae. Ha'e rire mae ma to'u mbojape, ha'e toy'u karo gui. \m \v 29 Mba'eta amongue Senhor rete mboetea rupi e'ỹ ho'u ha'e oy'u vy ha'e ae onhembopaga uka ho'u ha'e oy'uague re. \m \v 30 Ha'e nunga rupi ae peẽ kuery va'e regua heta ikuai ikangy ha'e imba'eaxy va'e, ha'e mbovy e'ỹ ma guive oke.\f + \fr 11:30 \ft “Oke” he'ia ma Cristo pegua omano va'ekue re ijayvu vy (15.20).\f* \m \v 31 Ha'e rã nhandere ae jaikuaa pota ramo nanhanembopagaai 'rã. \m \v 32 Ha'e rami avi Senhor nhanembopaga vy nhanemo'arandu, yvy regua reve japaga ve'ỹ aguã. \p \v 33 Ha'e nunga rupi xe-irmão kuery, pekaru aguã py penhemboaty vy penhoarõ ke jomeme. \m \v 34 Xapy'a rei amongue okaruxea rive oendu vy ngoo py ae tokaru, penhemboatya py penhembopaga uka e'ỹ aguã. Ha'e gui amboae nunga re peẽ kuerya py avaẽ ma rire mae ma xeayvu 'rã. \c 12 \s1 Nhe'ẽ ojapo kuaa ukaa re ijayvua \p \v 1 Irmão kuery, xee aipota peikuaa porã Nhe'ẽ guigua ome'ẽmby ikuai va'e. \m \v 2 Mba'eta ymave rupi ndapejeroviai teri jave opa marã rei pejerereko uka va'ekue mba'emo ra'angaa ijayvu e'ỹ va'e pe rive pendekuai aguã, peikuaa rami. \m \v 3 Ha'e nunga rupi po rami xeayvu pendevy: Nhanderuete Nhe'ẽ gui amongue ijayvu vy “Jesus ayvu vaipy toiko” nde'i 'rã. Ha'e rami ae avi Nhe'ẽ Ky'a E'ỹ gui anho 'rã “Jesus ma Senhor” 'ea. \x * \xo 12:3 \xt 1 João 4.1-3\x* \p \v 4 Ha'e gui nhanerembiaporã Nhanderuete ome'ẽ va'e ma joo ramigua e'ỹ-e'ỹ, ha'e rã Inhe'ẽ ma peteĩ'i.\x * \xo 12:4 \xt Romanos 12.6-8; 1 Coríntios 14.29; 1 Pedro 4.10,11\x* \m \v 5 Joo ramigua e'ỹ-e'ỹ 'rã nhanerembiaporã oĩ, ha'e rã Senhor ma peteĩ'i. \m \v 6 Joo rami e'ỹ-e'ỹ nhamba'eapo, va'eri ha'e nunga ha'e javi ma Nhanderuete ojapo kuaa uka pavẽ pe. \m \v 7 Mba'eta peteĩ-teĩ pe oikuaa uka 'rã Nhe'ẽ guigua pavẽ pe ojapo porã aguã. \m \v 8 Mba'eta amongue pe Nhe'ẽ guigua ome'ẽ 'rã o'arandua rupi ijayvu aguã. Amboae pe ma Nhe'ẽ guigua ome'ẽ 'rã ayvu mba'emo kuaa ukaarã. \m \v 9 Amboae pe ma Nhe'ẽ guigua ome'ẽ 'rã ojerovia ete aguã. Ha'e rã amboae pe ma Nhe'ẽ guigua ome'ẽ 'rã nhomonguera aguã. \m \v 10 Amboae pe ma ome'ẽ 'rã hexa pyrã ojapo aguã. Amboae pe ju ome'ẽ 'rã Nhe'ẽ guigua ayvu omombe'u aguã. Amboae pe ma ome'ẽ 'rã nhe'ẽ ikuai va'e re oikuaa pota aguã. Amongue pe ma ome'ẽ 'rã opa marãgua ayvu py ijayvu aguã. Ha'e rã amboae pe ma ome'ẽ 'rã ha'e rami ijayvua rã mba'e he'i paa omombe'u porãve aguã. \m \v 11 Ha'e rami avi peteĩ'i ae Nhe'ẽ ojapo kuaa uka 'rã ha'e nunga ha'e javi. Peteĩ-teĩ pe ombojoja 'rã ha'e ae oipotaa rami. \s1 Nhanderete re igreja ombojojaague \p \v 12 Mba'eta nhanderete minha peteĩ'i oĩ va'eri heta oĩ hexegua, ha'e hexegua ikuai va'e ma heta teĩ ha'e javi vy peteĩ tete ojapo. Ha'e rami ae Cristo pegua nhandekuai.\x * \xo 12:12 \xt Romanos 12.3-5; Efésios 1.22,23; 4.11-16\x* \m \v 13 Mba'eta peteĩ'i Nhe'ẽ reve nhande kuery ha'e javive nhanemongarai raka'e peteĩ teterã, judeu, grego, escravo, escravo e'ỹ regua voi. Mba'eta nhande kuery ha'e javive pe ome'ẽ peteĩ'i Nhe'ẽ gui jay'u aguã. \m \v 14 Mba'eta nhanderete re minha peteĩ'i regua e'ỹ oĩ, heta. \m \v 15 Xapy'a rei nhandepy aipoe'i 'rã: “Xee ma ipo e'ỹ vy tete regua e'ỹ aiko”, he'i teĩ ha'e nunga rupi voi ndoiko e'ỹi 'rã nhanderete regua. \m \v 16 Xapy'a rei nhandeapyxa aipoe'i rã: “Xee texa e'ỹ vy tete regua e'ỹ aiko”, he'i teĩ ha'e nunga rupi voi ndoiko e'ỹi 'rã tete regua. \m \v 17 Mba'eta nhanderete re texa anho oĩ va'e rire mba'exa 'rãgue tu jajapyxaka? Apyxa anho oĩ va'e rire mba'exa 'rãgue tu nhaetũ? \m \v 18 Ha'e rami 'rãgue py nhanderete re ma Nhanderuete ae tete regua ha'e javi omoĩ, ha'e ae omoĩxea rami. \m \v 19 Mba'eta ha'e javive joo ramigua anho oĩ va'e rire mba'e nunga tete 'rãgue tu oiko? \m \v 20 Ha'evea rami tete regua heta oĩ, peteĩ'i tete ojapo aguã. \m \v 21 Nda'evei nhandepo pe nhanderexa “Ndee noroikotevẽi” he'i aguã. Neĩ nhaneakã voi nda'evei nhandepy pe “Peẽ noroikotevẽi” he'i aguã. \m \v 22 Ha'e rami 'rãgue py nhanderete regua ikangykueve va'e teĩ nhaikotevẽ ete 'rã. \m \v 23 Nhanderete regua ovare e'ỹve va'e teĩ nhamboeteve 'rã. Na'iporãive va'e re nhapena porãve 'rã. \m \v 24 Ha'e rã nhanderete regua jaexa ukave va'e ma nhamboete e'ỹ teĩ ha'eve 'rã. Mba'eta Nhanderuete tete regua omoĩ vy ombovare ukave ovare e'ỹve va'e, \m \v 25 nhanderete regua joe opu'ã okuapy e'ỹ aguã, tete regua peteĩ rami meme oĩ aguã jomeme opena porãa rupi. \m \v 26 Mba'eta peteĩ tete regua ojexavai ramo ha'e javive 'rã ojexavai hexeve. Peteĩ omboetea rã ha'e javive avi 'rã ovy'a hexeve. \p \v 27 Ha'e rami ae peẽ kuery ma Cristo rete pendekuai, peteĩ-teĩ hete regua peĩ. \m \v 28 Ha'e gui igreja mbyte py Nhanderuete omoĩ va'e jypy rã apóstolo-rã, mokoĩa ma profeta-rã, mboapya ma porombo'earã, ha'e va'e rire ma hexa pyrã apoarã, ome'ẽ avi nhomonguera aguã, nhopytyvõ aguã, joe opena aguã, ha'e opa marãgua ayvu py ijayvu aguã. \m \v 29 Ha'e javive teve apóstolo ikuai? Tyrã pa ha'e javive 'rã profeta? Ha'e javive teve porombo'ea ikuai, tyrã pa hexa pyrã apoarã? \m \v 30 Ha'e javive pe teve ome'ẽ nhomonguera aguã? Ha'e javive teve ijayvu kuaa 'rã amboae ayvu py? Ha'e javive teve omombe'u porãve kuaa 'rã amboae regua ayvu? \m \v 31 Any teĩ penhea'ã tema ome'ẽmby iporãgueve pejopy aguã. \s1 Mborayvu iporãve va'ea re ijayvua \p Ha'e gui peteĩ tape pavẽ gui iporãve va'e ju amombe'u ta pendevy. \c 13 \p \v 1 Avakue ha'e anjo kuery ayvu py xeayvu kuaa va'e rire xeporayvu e'ỹ ri vy itapu onhendu va'e rami rive 'rãgue aiko, e'ỹ vy hy'a pu rami rive. \m \v 2 Ha'e rami e'ỹ vy Nhe'ẽ guigua amombe'u kuaa va'e rire, mba'emo ndoikuaa ukai pyre ha'e 'arandua ha'e javi aikuaapa, ha'e yvyty voi arova kuaa aguã rami ajeroviaa oĩ teĩ xeporayvu e'ỹ ri vy mba'everã ndavarei 'rãgue. \m \v 3 Iporiaukue'i pe xemba'e rei-rei ame'ẽmba va'e rire, ha'e xerete rapyarã pe amboaxa teĩ xeporayvu e'ỹ ri vy ha'e nungakue gui ndajoui 'rãgue mba'eve. \p \v 4 Ha'e rami 'rãgue py nhandeporayvua rupi nhandekuai vy ma nanhanhogueroangeko rei 'rã, jajapo porã 'rã joupe. Nhandeporayvua rupi vy joe nanhanerakãte'ỹi 'rã, nanhanhemboyvatei 'rã, neĩ ndajajejou porã rei 'rã guive. \m \v 5 Ha'eve'ỹa rami rei ndajaikoi 'rã, nhande ae jaipota va'e anho ndajajapoi 'rã, nanhandevai rei 'rã, nhandevy otekoavya rã nanhanhenhandu vaikue rei 'rã, \m \v 6 ndajarovy'ai 'rã teko vai, ha'e anhetẽ va'e anho 'rã jarovy'a. \m \v 7 Opa mba'e py nanhandekuerai 'rã, opa mba'e jarovia 'rã, opa mba'e nharõ kuaa 'rã, opa mba'e jaropo'aka 'rã guive. \m \v 8 Mborayvu ma opa va'erã e'ỹ. Ha'e rã Nhe'ẽ guigua nhamombe'ua ma opa 'rã, amboae ayvu py nhandeayvua opa 'rã, mba'emo jaikuaa aguã voi opa avi 'rã. \m \v 9 Mba'eta amongue henda py ete'i jaikuaa mba'emo, ha'e amongue henda py ete'i guive nhamombe'u kuaa 'rã Nhe'ẽ guigua. \p \v 10 Ha'e gui ma opa mba'e py iporã va'e ou jave ma amongue henda py ete'i jajapo kuaa ague omombaa 'rã. \m \v 11 Xee minha xekyrĩ jave py kyrĩ va'e rami xeayvu, mba'emo aendu, ha'e xepy'a va'ekue. Ha'e gui xetuja ma vy xekyrĩ jave aikoague rami ve'ỹ ma aiko. \m \v 12 Mba'eta aỹ ma mba'emo jaexa epéko oje'opa va'e re ojexa vai-vai va'e rami. Ha'e rã ha'e va'e jave py ma hova re nhama'ẽ reve 'rã jaexa. Aỹ ma amongue henda py ete'i aikuaa mba'emo. Ha'e rã ha'e va'e jave py ma aikuaa porãmba 'rã Nhanderuete xekuaa-a rami avi. \m \v 13 Ha'e gui aỹ mboapy oiko: jajeroviaa, nharõa ha'e mborayvu. Ha'e va'e gui yvateve va'e ma mborayvu.\x * \xo 13:13 \xt João 13.31-35; Gálatas 5.13,14; Colossenses 3.12-14\x* \c 14 \s1 Amboae ayvu py nhandeayvua gui Nhe'ẽ guigua nhamombe'ua yvatevea re ijayvua \p \v 1 Peiko ke mborayvu re, ha'e penhea'ã Nhe'ẽ guigua ome'ẽmby pejopy avi aguã. Penhea'ãve Nhe'ẽ guigua ayvu pemombe'u aguã. \m \v 2 Mba'eta amboae ayvu py ijayvu va'e ma amboae kuery oendu aguã e'ỹ ijayvu, Nhanderuete anho, mba'eta avave rei noendu kuaai 'rã, mba'eta jaikuaa e'ỹ va'e re ijayvu onhe'ẽ py ae.\x * \xo 14:2 \xt 1 Coríntios 12.7-11,27-31\x* \m \v 3 Ha'e rã Nhe'ẽ guigua ayvu mombe'ua ma nhaendu kuaa aguã ijayvu, nhanemombaraete, nhanemongeta ha'e nhanembopy'a porã aguã guive. \m \v 4 Amboae ayvu py ijayvu va'e ma ha'e ae onhemombaraete. Ha'e rã Nhe'ẽ guigua mombe'ua ma omombaraete 'rã igreja kuery ha'e javi. \m \v 5 Xee aipota teĩ peẽ kuery ha'e javive pendeayvu amboae ayvu py. Ha'e rami avi aipotave va'e ma Nhe'ẽ guigua ayvu pemombe'u, mba'eta Nhe'ẽ guigua mombe'ua ma amboae ayvu py ijayvu va'e gui yvateve, oayvua ae omombe'u porãve e'ỹ re igreja kuery omombaraeteve aguã. \p \v 6 Aỹ ma irmão kuery, amboae ayvu py xeayvu reve peẽ kuerya py avaẽ va'e rire mba'exa tu roipytyvõ 'rãgue? Peteĩve henda py noroipytyvõi 'rãgue. Ha'e rã Nhanderuete oikuaa uka va'ekue amombe'u ramo ha'eve, e'ỹ vy mba'emo aikuaa va'e, Nhe'ẽ guigua, e'ỹ vy rombo'ea rupi xeayvu ramo ha'eve avi. \m \v 7 Mba'eta mba'epu omyĩ e'ỹ va'e voi, mimby, mbaraka mba'e nhaendu porã aguã rami e'ỹ ri ombopua ramo mba'exa tu nhaendu kuaa ta mba'epu ombopua rã? \m \v 8 Ha'e rami avi mimby guaxu nonhendu porãi ri ramo mava'e tu oiko katu ta joe opu'ã aguã? \m \v 9 Ha'e rami ae avi peẽ voi amboae ayvu py amboae kuery oikuaa aguã rami e'ỹ ri pendeayvu ramo mba'exa tu oendu kuaa ta aipopejea? Mba'eta yvate rupi rive ijayvu va'e rami 'rãgue pendeayvu. \m \v 10 Anhetẽ opa marãgua ayvu ikuai ko yvy re, ha'e rã ayvu oendu kuaa aguã ramigua e'ỹ ma jipoi. \m \v 11 Ha'e rami teĩ amongue ijayvu rã mba'e he'ia pa xee aikuaa e'ỹ va'e rire ixupe amboae regua rami xee aiko 'rãgue, ha'e va'e voi amboae regua 'rãgue oiko xevy. \m \v 12 Ha'e rami ae avi peẽ voi Nhe'ẽ guigua ome'ẽmby pejopyxe vy penhea'ãve igreja kuery mombaraetearã pejopy aguã. \p \v 13 Ha'e nunga rupi amboae ayvu py ijayvu va'e tojerure oayvua omombe'u porãve kuaa avi aguã re. \m \v 14 Mba'eta amboae ayvu py ri Nhanderuete pe anhembo'e ramo xenhe'ẽ anhetẽ onhembo'e 'rã, ha'e rã xe'arandua ma oĩ rive 'rã. \m \v 15 Mba'exa tu aiko 'rã ha'vy? Xenhe'ẽ py anhembo'e 'rã, ha'e xe'arandua py guive. Xenhe'ẽ py aporaei 'rã, ha'e xe'arandua py guive. \m \v 16 Mba'eta penenhe'ẽ py anho ri Nhanderuete perovy'a ramo mba'exa tu oikuaa e'ỹ va'e “Amém” he'i ta perovy'apa ma ramo? Mba'eta ndoikuaai 'rã mba'e pejea paa. \m \v 17 Peẽ anhetẽ Nhanderuete perovy'a porã'i, ha'e rã pendeayvua oendu va'e ma napemombaraetei 'rã. \m \v 18 Xee arovy'a Nhanderuete mba'eta peẽ kuery ha'e javive gui xeayvuve amboae ayvu py. \m \v 19 Ha'e rami teĩ amboae ayvu py dez mil-kue xeayvu 'rãgue py igreja kuery ikuaia py ajou porãve xe'arandua reve peteĩ nhiruĩ ayvu py ete'i xeayvu aguã, anhombo'e porã aguã. \s1 Igreja kuerya py ipoua kuery ikuai jave ome'ẽmby jaiporu kuaa aguã re ijayvua \p \v 20 Irmão kuery, kyrĩgue rami peiko eme pene'arandua py. Teko vai py ma kyrĩgue rami peiko teĩ ha'eve. Ha'e rã pene'arandua py ma kakuaakue oiko kuaa va'e rami peiko. \m \v 21 Lei re ipara oiny: “Kova'e kuery pe xeayvu 'rã amboae ayvu py, amboae regua ayvu rupi 'rã xeayvu teĩ naxenhe'ẽ rendui 'rã”, he'i Senhor.\x * \xo 14:21 \xt Isaías 28.11-12\x* \m \v 22 Ha'e nunga rupi ayvu mboae py ijayvua ma mba'emo kuaa ukaarã oiko, teĩ ojerovia va'e kuery pe'ỹ, ojerovia e'ỹ va'e kuery pe anho. Ha'e rã Nhe'ẽ guigua ayvu omombe'ua ma ojerovia e'ỹ va'e kuery pegua e'ỹ, ojerovia va'e kuery pegua. \m \v 23 Ha'e gui igreja kuery ha'e javi joa py onhemboaty vy amboae ayvu py ha'e javive ijayvu ramo amongue oikuaa e'ỹ rei va'e, ojerovia e'ỹ va'e oike vy oendu vy “Na'inhakã porãveipa”, nde'i 'rã ri ty'y? \m \v 24 Ha'e rã Nhe'ẽ guigua ayvu ri ha'e javive omombe'u rã amongue ojerovia e'ỹ va'e, oikuaa e'ỹ va'e oike vy oendu vy onhemboaxy 'rã, mba'eta ha'e javi ijayvu rã oendu 'rã gueko regua meme, ojeupe guarã ae. \m \v 25 Ha'e va'e opy'apy py mba'emo onhomi va'ekue teĩ oikuaapaa 'rã. Ha'e ramo guenapy'ã re oĩ vy ngova yvy re omovaẽ reve omboete 'rã Nhanderuete. Ha'e vy “Nhanderuete anhetẽ ete ri penembyte oĩ”, he'i 'rã. \s1 Nhanhemboatya py ha'evea rami meme nhandekuai aguã re ijayvua \p \v 26 Ha'e gui irmão kuery, mba'exa tu ha'vy pendekuai 'rã? Mba'eta penhemboatya py amongue ogueru 'rã jogueroporaei aguã, ha'e rã amboae ma nhombo'e aguã 'rã ogueru, amongue ma ogueru 'rã mba'emo oikuaa uka aguã, ha'e rã amboae ma ayvu mboae py ijayvu aguã rami 'rã oiko, ha'e amboae ju omombe'u porãve 'rã ijayvuague. Ha'e nunga ha'e javi ma nhomombaraete aguã rami meme tojeapo. \m \v 27 Ha'e gui amboae ayvu py ri amongue ijayvu vy mokoĩ e'ỹ vy mboapy anho ta'ijayvu jorire. Toĩ avi ijayvuague omombe'u porãve va'erã. \m \v 28 Ha'e rami avi imombe'u porãvearã noĩ ramo pekyrirĩ 'rã peiny igreja kuerya py. Pendejeupe ae, ha'e Nhanderuete reve anho 'rã pendeayvu. \p \v 29 Profeta kuery voi mokoĩ e'ỹ vy mboapy ta'ijayvu, ha'e rã amboae kuery ma toikuaa pota ijayvua re. \m \v 30 Ha'e gui xapy'a rei peteĩ oguapy oiny va'e pe Nhe'ẽ mba'emo oikuaa uka ramo jypy'igua tokyrirĩ ranhe. \m \v 31 Ha'e rami vy Nhe'ẽ guigua ayvu jorire peteĩ-teĩ omombe'u teĩ ha'eve 'rã, pavẽ oikuaa vy ipy'a guaxuve aguã. \m \v 32 Mba'eta profeta kuery ikuai va'e ma ojoko kuaa 'rã onhe'ẽ ae. \m \v 33 Mba'eta Nhanderuete ma nanhanemboeko eta rei, peteĩ rami 'rã nhanemoingo. \p Ha'e javi igreja ikuai va'e rupi iky'a e'ỹ va'e kuery ikuaia py \m \v 34 kunhague okyrirĩ 'rã okuapy pavẽ onhemboatya py, nda'evei ijayvu aguã. Ha'e rami 'rãgue py ome kuery po'akaa re ta'ikuai, lei re oĩa rami vy. \m \v 35 Xapy'a rei kunhague mba'emo oikuaa porãvexe vy ome pe toporandu ngoo py ae. Mba'eta pavẽ onhemboatya py ri kunhague ijayvu vy oxĩmba rei aguã rami ikuai. \p \v 36 Tyrã pa peẽ kuerya gui ranhe ri ty'y Nhanderuete ayvu ou raka'e? Ha'e rami e'ỹ vy pendevy pe anho ri ty'y oikuaa uka raka'e? \m \v 37 Amongue ojeupe ae “Profeta” e'ỹ vy “Nhe'ẽ revegua” he'i va'e toikuaa pota pova'e re: Pendevy pe xee amboparaa ma Senhor ae ojapo uka va'e meme. \m \v 38 Pova'e nunga re amongue ndojapyxakaxei ramo ijayvua re ju tojapyxakaa eme. \p \v 39 Ha'e gui xe-irmão kuery, penhea'ãve tema Nhe'ẽ guigua ayvu pemombe'u kuaa aguã. Pejoko eme guive amboae ayvu py amongue ijayvu rã. \m \v 40 Ha'e nunga ha'e javi ma ha'evea rami meme tojeapo jorire-rire. \c 15 \s1 Cristo onhemboete ju rire nhanhemboete ju avi aguã re ijayvua \p \v 1 Irmão kuery, aỹ romoma'endu'a ta ayvu porã amombe'u aikovy va'e re. Ha'e va'e ma perovia rire hexe peĩ atã teri. \m \v 2 Ha'e va'e rupi peo jepe guive, xapy'a rei pendevy ayvu amombe'u va'ekue pendejee pemoĩ riae vy. Ha'e rami e'ỹ ri vy peroviaague mba'everã ndovarei 'rã. \m \v 3 Mba'eta xevy pe ranhe ayvu oikuaa uka pyre pendevy ju amombe'u va'ekue: Jajejavyague re Cristo omano raka'e ipara oĩa rami vy. \m \v 4 Ha'e gui onhono porãa, ha'e mboapy araa py onhemboete ju, ipara oĩa rami vy ae ju.\x * \xo 15:4 \xt Atos 2.24-36; 1 Coríntios 6.14\x* \m \v 5 Ha'e gui jypy'i ojexa uka Cefas pe, ha'e va'e rire ma doze-ve pe. \m \v 6 Ha'e va'e rire ma peteĩgue pyve ojexa uka quinhentos raxa irmão kuery pe. Ha'e va'e kuery regua heta okuave aỹ peve, ha'e rã amongue ma oke ma. \m \v 7 Ha'e va'e rire ma Tiago pe ju ojexa uka, ha'e gui apóstolo kuery ha'e javive pe. \m \v 8 Ha'e gui opaa py xevy pe avi ojexa uka, are rire itui'i va'ekue pe rami. \m \v 9 Mba'eta xee ma apóstolo kuery mboae gui xe'yvyĩve va'e aiko, ha'e Nhanderuete pegua igreja kuery re apu'ã rei rire nda'evei va'ekue apóstolo-rã xerenoĩa aguã. \m \v 10 Ha'e rami teĩ Nhanderuete xemboaxy ramo apóstolo xee aiko. Xemboaxya ndoaxa rivei guive, mba'eta apóstolo kuery ha'e javive gui amba'eapove va'e. Xee ae e'ỹ guive, Nhanderuete xemboaxya xere oĩ va'e ojapo. \m \v 11 Ha'e rami teĩ xee, e'ỹ vy ha'e kuery teĩ ha'e rami ae romombe'u va'e, ha'e gui ha'e rami ae ju perovia raka'e. \p \v 12 Ha'e gui Cristo omanoague gui onhemboete jevyague romombe'u ramo mba'exa tu peẽ kuery regua amongue ijayvu ri omano va'ekue nonhemboete jevyi 'rãa rami? \m \v 13 Mba'eta anhetẽ ri omanoague gui nonhemboete jevyai va'e rire Cristo voi nonhemboete jevyi 'rãgue raka'e. \m \v 14 Ha'e Cristo nonhemboete jevyi va'e rire mba'everã ndovarei 'rãgue ayvu romombe'ua ha'e pejeroviaa. \m \v 15 Ha'e Nhanderuete ayvu romombe'u merami rive 'rãgue, Nhanderuete rovai oreapu va'e rami roiko 'rãgue, mba'eta Cristo omboete jevyague romombe'u. Mba'eta Cristo nomboete jevyi va'e rire omano va'ekue nonhemboete jevyi ae 'rãgue. \m \v 16 Mba'eta omano va'ekue nonhemboete jevyi ri ramo Cristo voi nonhemboete jevyi 'rãgue raka'e. \m \v 17 Ha'e Cristo nonhemboete jevyi va'e rire pejeroviaa mba'everã ndovarei 'rãgue, ha'e pejejavya rupi teri peiko 'rãgue. \m \v 18 Ha'e rami anho e'ỹ, Cristo pegua oke va'ekue voi okanhymba ae 'rãgue. \m \v 19 Xapy'a rei aỹ jaikovea peve'i Cristo guigua nharõa ovare va'e rire pavẽ gui ovy'a e'ỹve va'e jaiko 'rãgue. \s1 Oke va'e kuery gui Cristo ranhe oikove jevyague re ijayvua \p \v 20 Ha'e rami avi anhetẽ ete omano va'ekue mbyte gui Cristo onhemboete ju raka'e, oke va'e kuery gui ha'e ranhe oikove ju aguã. \m \v 21 Mba'eta peteĩ'i ava gui nhamano aguã ouague rami peteĩ ava gui avi ou nhamanoague gui nhanhemboete ju aguã. \m \v 22 Mba'eta Adão re vy nhamano aguã rami japyta pavẽ. Ha'ekue rami avi Cristo re vy pavẽ jaikove ju 'rã. \m \v 23 Ha'e rami avi peteĩ-teĩ hi'ára py porã 'rã oikove ju. Cristo ma jypygua ete raka'e. Ha'e va'e rire Cristo ou jave ma ixupegua kuery ju 'rã okuave. \m \v 24 Ha'e va'e rire mae ovaẽ 'rã opaa ára. Ha'e jave py yvatekueve ha'e ipo'akakueve ha'e javi Cristo omokanhymba ma rire Nguuete pe ju 'rã omboaxa opo'akaa. \m \v 25 Mba'eta ipo'aka 'rã ngovaigua kuery ha'e javive opy guýry omo'yvyĩmba peve. \m \v 26 Hovaigua opa vygua omomba va'erã ma manoa, \m \v 27 “Opa mba'e omoĩ 'rã ipy guýry”, he'iague rami. Ha'e rami avi “Opa mba'e ipo'aka guy py omoĩ”, he'ia py ma ipo'aka guy py opa mba'e moĩare re ae e'ỹ guive ijayvu.\x * \xo 15:27 \xt Salmo 8.6\x* \m \v 28 Ha'e gui ipo'aka guy py Tuu opa mba'e omoĩ ma rire mae ma Ta'y voi ha'e ae onhemoĩ 'rã opa mba'e moĩare po'aka guy py, Nhanderuete opa mba'e re ipo'aka aguã. \s1 Nhanhemboete ju va'erã vy marã rami pa jaiko aguã re ijayvua \p \v 29 Ha'e rami e'ỹ ramo mba'exa 'rã tu ikuai omano va'ekue re vy onhemongarai va'e? Anhetẽ ri omano va'ekue nonhemboete jevyi va'e rire mba'e re tu ha'e kuery onhemongarai 'rã omano va'ekue re? \m \v 30 Ha'e mba'e re tu ore voi ndorojeayvuveikue py orekuai ára nhavõ? \m \v 31 Mba'eta ko'ẽ nhavõ xee ajejuka uka. Irmão kuery, ha'e rami xeayvu mba'eta Cristo Jesus nhande-Senhor re vy peẽ kuery roguerovy'a vy. \m \v 32 Xapy'a rei avakue oikuaa rami rive ri Éfeso tetã py mymba inharõ va'e reve anhea'ã va'e rire mba'e 'rãgue tu ajopy ha'e nunga rekovia? Mba'eta omano va'ekue nonhemboete jevyvei ri ramo “Jakaru ha'e jay'u tema, mba'eta ko'ẽ rã nhamanomba 'rã”, ja'e 'rãgue.\x * \xo 15:32 \xt Isaías 22.13\x* \m \v 33 Pejekore eme, mba'eta heko vai va'e re penhemoirũ ramo ombovaipa 'rã pendereko porãa. \m \v 34 Pendekuai porã pota nho ke, pejejavy ve'ỹ aguã. Mba'eta peẽ kuery regua amongue ikuai Nhanderuete ndoikuaai teri va'e. Ha'e rami xeayvu pexĩmba aguã. \s1 Onhemboete jevy vy guete oguereko va'erã re ijayvua \p \v 35 Ha'e gui amongue aipopeje 'rã: “Marã rami 'rã tu ha'vy omano va'ekue onhemboete ju? Marã ramigua tete 'rã tu ha'e kuery oguereko?” peje 'rã. \m \v 36 Pene'arandu e'ỹ va'e, mba'emo ra'yĩgue omoaĩ mbyre rami 'rã ikuai, mba'eta ha'yĩgue ma omano e'ỹ re naenhoĩ 'rã. \m \v 37 Mba'emo ra'yĩ nhamoaĩ va'e minha heterã reve'ỹ 'rã nhamoaĩ, ha'yĩgue anho, trigo e'ỹ vy amboae ra'yĩ rei. \m \v 38 Nhanderuete ae heterã ome'ẽ 'rã ome'ẽxea rami, peteĩ-teĩ ha'yĩgue pe heterã ae ome'ẽ. \m \v 39 Ha'e javi ho'o va'e voi joo ramigua e'ỹ-e'ỹ: Peteĩ ma avakue ro'o, amboae ma mymba ro'o, amboae ma guyra, ha'e amboae ma pira ro'o. \m \v 40 Ikuai avi yva regua ha'e yvy regua. Anhetẽ yva regua jaexa rã yvy regua reve joo rami e'ỹ-e'ỹ iporã va'e. \m \v 41 Kuaray rexakã ma ha'e rami 'rã iporã, jaxy rexakã ma amboae rami 'rã, ha'e jaxy-tata rendy ma amboae rami ju 'rã iporã. Jaxy-tata ikuai va'e voi joo rami e'ỹ-e'ỹ 'rã hendy. \p \v 42 Ha'e rami ae avi 'rã omano va'ekue onhemboete ju jave. Nhanderetekue ivaipa aguã rami onhono porãa va'ekue ri onhemboete ju 'rã ivaipa ve'ỹ aguã rami. Nda'evei va'ekue onhono porãa va'ekue ri onhemboete ju 'rã imarã ve'ỹ aguã.\x * \xo 15:42 \xt Filipenses 3.20,21; 1 João 3.2\x* \m \v 43 Ikangy va'e onhono porãa va'ekue ri onhemboete ju 'rã ipo'aka reve. \m \v 44 Nhande regua tete onhono porãa va'ekue ri onhemboete jevy vy Nhe'ẽ guigua ju 'rã oiko. Mba'eta oiko nhande regua tete, ha'e Nhe'ẽ guigua tete avi oiko. \m \v 45 Mba'eta ipara oiny: “Ava jypygua Adão ma omoingo raka'e oikove va'erã, ha'e rã opa vygua Adão ma nhe'ẽ nhomoingovearã oiko.”\x * \xo 15:45 \xt Gênesis 2.7\x* \m \v 46 Ha'e rami avi nhande regua ranhe oiko raka'e, Nhe'ẽ guigua e'ỹ. Ha'e rire mae ma Nhe'ẽ guigua oiko. \m \v 47 Jypygua ava yvy gui ojapo rire yvy regua ae oiko. Ha'e rã mokoĩa ava ma yva guigua.\f + \fr 15:47 \ft “Opa vygua Adão” ha'e “Mokoĩa ava” he'ia ma Cristo re ae ijayvu vy.\f* \m \v 48 Jypygua ava yvy regua oiko rire avakue mboae yvy regua meme ikuai. Ha'e gui yva guigua ava oikoague rami avi yva guigua 'rã ikuai. \m \v 49 Yvy regua rami jaiko rire yva guigua rami ju 'rã jaiko. \s1 Okuave va'e voi ombopyaupaa aguã re ijayvua \p \v 50 Irmão kuery, po rami amombe'u porã: Ho'o ha'e huguy va'e ma nda'evei Nhanderuete po'akaa pyguarã, mba'eta imarã va'e nda'evei imarã e'ỹa py ikuai aguã. \m \v 51 Ma'ẽ, pendevy amombe'u ta ndoikuaa ukai pyre: Pavẽ e'ỹ 'rã jake, teĩ pavẽ 'rã nhanembopyaua, \m \v 52 nhaxapymi xapy'a'ia rami 'rã, opa vygua mimby guaxu onhendu jave. Mba'eta mimby guaxu onhendu rã omano va'ekue onhemboete jevypa 'rã imarã ve'ỹ aguã, ha'e nhande nhanembopyaupa 'rã.\x * \xo 15:52 \xt 1 Tessalonicenses 4.13-18\x* \m \v 53 Mba'eta nhanderete imarã va'e onhemonde 'rã imarã e'ỹ aguã py. Nhanderete omano va'erã va'e onhemonde 'rã omano ve'ỹ aguã py. \m \v 54 Ha'e gui nhanderete imarã va'e imarã e'ỹ aguã py ju onhemonde jave, omano va'erã va'e omano ve'ỹ aguã py onhemonde ma jave py mae ma ojeupity 'rã ayvu ipara oinya: “Ipo'akapave va'e ombovaipa ma manoa.”\x * \xo 15:54 \xt Isaías 25.8\x* \m \v 55 Ha'e nunga rupi manoa, mamo tu opyta ndepo'akaague? Mamo tu opyta orepiarã reiporu va'ekue?\x * \xo 15:55 \xt Oséias 13.14\x* \m \v 56 Mba'eta manoa popia ma jejavya, ha'e jejavya po'akaa ma lei re oĩ. \m \v 57 Ha'e rami teĩ jarovy'a Nhanderuete, mba'eta nhande-Senhor Jesus Cristo re vy nhanembopo'aka. \m \v 58 Ha'e nunga rupi xerembiayvu irmão kuery, peĩ atã tema, pejeity uka eme, Senhor pe pemba'eapoa rupi penekyre'ỹ riae guive, mba'eta jaikuaa Senhor re vy nhamba'eapoa ndoaxa rivei 'rãa. \c 16 \s1 Judéia pygua kuery iporiaukue'i peguarã mba'emo omono'õ aguã re ijayvuague \p \v 1 Ha'e gui iky'a e'ỹ va'e kuery pe peme'ẽ va'erã pemono'õ aguã re xeayvu po rami: Peẽ voi ke pejapo Galácia pygua igreja kuery pe ajapo ukaague rami avi. \m \v 2 Ha'e rami vy semana ijypya ára nhavõ peteĩ-teĩ pendero rupi pemoĩ porã 'rã pejoua rami. Pemono'õ-no'õve tema, xee avaẽ rã pemono'õ ve'ỹ teĩ ha'eve aguã. \m \v 3 Ha'e gui avaẽ ma rire peẽ peiporavo va'e rei amondouka 'rã Jerusalém katy kuaxia para reve. Ha'e rami rã ha'e kuery ogueraa 'rã peme'ẽ va'ekue. \m \v 4 Xee voi aa avi aguã ha'eve ramo ha'e kuery oo 'rã xerupive.\x * \xo 16:4 \xt Atos 11.27-30; Romanos 15.25-27; 2 Coríntios 8.1-24\x* \s1 Paulo oguataxea re ijayvuague \p \v 5 Macedônia yvy rupi aaxa rire peẽ kuerya py ju 'rã avaẽ, mba'eta ha'e rupi aaxa aguã rami ranhe aiko.\x * \xo 16:5 \xt Atos 19.21,22\x* \m \v 6 Xapy'a rei peẽ kuery reve aiko are vy aaxa 'rã yro'y jave, ha'e peẽ kuery xepytyvõ 'rã aaxea katy aguatave aguã. \m \v 7 Mba'eta aaxa avy vy rive roexa aguã nda'evei, Senhor oipota rã peẽ kuery reve aiko arexe. \m \v 8 Ha'e rami avi Pentecostes ára peve apyta 'rã Éfeso tetã py, \m \v 9 mba'eta ha'e py peteĩ okẽ tuvixa va'e ojepe'a xevy amba'eapo aguã, xejokoxe va'e heta ikuai teĩ. \s1 Timóteo ha'e Apolo rekorã re ijayvuague \p \v 10 Peẽ kuerya py Timóteo ovaẽ ramo ke pepena porã okyje reia oendu e'ỹ aguã rami, mba'eta xee rami avi Senhor pe omba'eapo va'e. \m \v 11 Ha'e nunga rupi pemboete e'ỹ eme. Ha'e rami 'rãgue py pemondouka porã'i ju xea katy, mba'eta irmão kuery reve roarõ 'rã rokuapy. \p \v 12 Ha'e gui irmão Apolo pe ma mbovykue rei e'ỹ ajerure pendea katy irmão kuery reve oo aguã, teĩ aỹ peve noendui ooxea. Ha'e rami avi ha'eve jave ma ou 'rã. \s1 Opaa py omongetaague \p \v 13 Peiko kuaa pota ke, peĩ atã pejeroviaa re, pendepy'a guaxu avakue rami, penembaraete tema guive.\x * \xo 16:13 \xt Efésios 6.10-12; 1 Pedro 5.8-9\x* \m \v 14 Mba'emo pejapo va'e mborayvu rupi meme pejapo. \s1 Estéfanas, Fortunato ha'e Acaico reko re ijayvua \p \v 15 Ha'e gui aỹ irmão kuery, po rami ajerure pendevy. (Mba'eta peikuaa ae ma Estéfanas ro pygua kuery jypygua Acaia py ojeroviaague, ha'e iky'a e'ỹ va'e kuery pytyvõarã ojeko me'ẽague.) \m \v 16 Ha'e gui aipota peẽ voi ha'e kuery regua oipotaa rami pendekuai, ha'e hexeve omba'eapo va'e ha'e javi oipotaa rami guive. \p \v 17 Ha'e gui xea py Estéfanas, Fortunato ha'e Acaico ovaẽ ramo avy'a karamboae, mba'eta xevy pe ha'e kuery ojapopa peẽ ndapejapopa reguai va'ekue. \m \v 18 Ha'e rami vy xembopy'a guaxu, penembopy'a guaxua rami avi. Ha'e nunga rupi pemboete ha'e kuery ramigua. \s1 Oxarura ha'e ogueroayvu porãague \p \v 19 Ásia pygua igreja kuery oxarura ukapa pendevy. Senhor re ikuai va'e pendevy oxarura uka ete okuapy, Áqüila, Priscila ha'e hoo py igreja onhemboaty va'e voi. \m \v 20 Irmão kuery ha'e javive oxarura uka pendevy. Pexarura joupe-upe iky'a e'ỹ va'e joayvua rami. \p \v 21 Xee Paulo xepo py ae ambopara axarura avia. \m \v 22 Ha'e rã Senhor oayvua rupi e'ỹ ikuai va'e ma ayvu vaipy topyta. Ore-Senhor, eju voi ke. \m \v 23 Tove peẽ kuery tapendu Senhor Jesus penemboaxya. \m \v 24 Cristo Jesus re vy xee roayvua toiko avi peẽ kuery ha'e javi reve. \m