\id 2CO - Guaraní, Eastern NT -Bolivia 1974 (DBL -2013) \h 2 CORINTIOS \toc1 Segunda Carta Del Apostol San Pablo A Los Corintios \toc2 2 Corintios \toc3 2 Co \mt2 SEGUNDA CARTA DEL APOSTOL SAN PABLO A LOS \mt1 CORINTIOS \c 1 \p \v 1 Che co jae Pablo. Che co jae Jesucristo jemimondo Tumpa jemimbota rupi. Ñanderɨvɨ Timoteo vi oime cuae pe oi che ndive. Aicuatía cuae tupapire opaete peporogüɨrovia vae Corinto pe peñemboatɨ vae reta pe, jare opaete iru oñeñono tee Tumpa peguara vae opaete Acaya rupi ñogüɨnoi vae reta pe. \v 2 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. \s1 Pablo oiporara \p \v 3 Ñamboete Tumpa. Jae co ñandeYa Jesucristo Tu. Jae co ñandeRu vi. Jae ñandeparareco. Jae jecuaeño ñanembopɨacatu. \v 4 Echa jae jecuaeño ñanembopɨacatu yaiporara yave, ñandepuere vaera ñambopɨacatu iru oiporara ñogüɨnoi vae reta. Echa jocorai vi Tumpa ñanembopɨacatu. \v 5 Echa yaiporara yae yave Cristo re yarovia rambue, ñandepɨacatu yae vi Cristo rupi. \v 6 Jare ore roiporara yave, roiporara co pe reta penoi vaera mbɨacatu jare ñemboasa. Jare Tumpa ñanembopɨacatu yave, jocorai oyapo pe reta penoi vaera mbɨacatu jare ñemboasa. Jare jocorai pepuere pemoaguata pepɨaguasu reve peiporara yave ore roiporara rami. \v 7 Jare jecuaeño rogüɨrovia catu peré pemoaguata vaera. Echa roicuaa quirai pe reta vi peiporara ore roiporara rami. Jae ramiño vi roicuaa quirai Tumpa pembopɨacatu orembopɨacatu rami. \p \v 8 Echa roipota peicuaa vaera, cherɨvɨ reta, quirai roiporara Asia pe roi yave. Roiporara yae. Ayete mbaeti orepuere romoaguata. Jae rambue roñemongueta tei romanota co. \v 9 Añete co, roñemongueta tei Tumpa omaeñota co oreré romano vaera. Erei jocorai Tumpa oicuauca oreve mbaeti co orepuere royeco orembaepuere ae re, jaeño orepuere royeco Tumpa re. Echa Tumpa ipuere omoingove ye omanogüe vae reta. \v 10 Echa jae orerepɨ romano seri yave, jare jecuae orerepɨ mano güi. Jae ramiño vi rogüɨrovia orerepɨ yeta co. \v 11 Pe reta vi pepuere oremborɨ. Echa pepuere peyerure Tumpa pe oreré. Jare jocorai yave, jeta vae omeeta yasoropai Tumpa pe jae oyapota oreve vae re. Echa Tumpa oyapota co oreve, jeta vae oyerureta chupe oreré rambue. \s1 Maera Pablo oipota ojo Corinto pe \p \v 12 Echa ore roico cavi oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨte pe jare pepɨte pe etei, Tumpa oremborɨ rambue. Mbaeti etei roporombotavɨ. Jare corai roico Tumpa ipɨacavi rupi, mbaeti orearacuaa ae rupi. Jare roicuaa cuae añete co. Jae rambue royerovia. \v 13 Echa pemongueta ramiño roicuatía peve. Jare pepuere peicuaa cavi roicuatía peve vae. Jare aipota jecuaeño peicuaa cavi vaera. \v 14 Añete co, amogüe pe reta orecuaa cavi ma. Echa pe reta peyerovia oreré. Jae ramiño vi ore royeroviata peré ñandeYa Jesús iara pe. \p \v 15 Jare cuae aicuaa cavi rambue, aipota tei aja rani pepɨri, che pomboyerovia vaera tei mócoi vese. \v 16 Echa aipota tei apou pepɨri Macedonia pe ayu yave, jare apou ye pepɨri Macedonia güi aja yave, pe reta pepuere vaera chemborɨ aja ye yave perenta güi Judea cotɨ. \v 17 Jare añemongueta yave jocorai ayapo vaera, mbaeti etei añemonguetaiño jese. Echa añemongueta yave mbae ayapo vaera, mbaeti etei añemongueta cheremimbota reño. Che jae yave: “Ayapota co”, mbaeti jae voi ye: “Mbaetita ayapo”. \v 18 Tumpa vi oicuaa quirai ore roe yave: “Royapota co”, mbaeti roe voi ye: “Mbaetita royapo”. \v 19 Echa Tumpa Taɨ - jae co Cristo Jesús - che jare Silvano jare Timoteo romombeu peve vae jei yave: “Ayapota co”, mbaeti jei voi ye: “Mbaetita ayapo”. Jaeño jae jei: “Ayapota co”. \v 20 Echa opaete Tumpa güɨrocuavee vae Cristo oyapota co. Jae rambue orepuere roe: “Amén”, Tumpa pe Cristo rupi, jare jocorai romboete Tumpa. \v 21 Jare Tumpa oremomɨrata Cristo re jare oreñono tee royapo vaera iparavɨquɨ. Jae ramiño vi Tumpa pemomɨrata. \v 22 Jare Tumpa omee ma ñandeve Espíritu Santo, oicuauca vaera ñande jae imbae co, jare Espíritu Santo ñandepɨa pe oico rambue, yaicuaa jeta yae co Tumpa omeeta ñandeve. \p \v 23 Jare ndeiño aja Corinto pe agüɨye vaera añeengata peve. Tumpa oicuaa cuae amombeu peve vae añete co. \v 24 Mbaeti etei rogüɨnoi mbaepuere peporogüɨrovia re. Echa pepɨrata ma peporogüɨrovia re. Jaeño roipota pomborɨ, pe reta peyerovia vaera. \c 2 \p \v 1 Jae rambue che jae cheyeupe ngaraa aja ye pepɨri chepɨatɨtɨ reve. \v 2 Echa che pombopɨatɨtɨ yave, ¿quia ra co chemboyeroviata? Pe reta co. Erei che pombopɨatɨtɨta tei, aja pepɨri yave. \v 3 Jae rambue aicuatía peve, agüɨye vaera pe reta chemboyerovia vaeragüe chembopɨatɨtɨ, aja pepɨri yave. Echa che arovia che ayerovia yave, pe reta vi peyeroviata co. \v 4 Echa aicuatía peve ayaeo yae reve, chepɨatɨtɨ yae rambue. Añandu yae chepɨa pe. Mbaeti aipota pepɨatɨtɨ vaera. Erei aipota peicuaa vaera quirai tuicha yae co cheporoaɨu pecotɨ. \s1 Peɨro icavi mbae vae oyapo vae pe \p \v 5 Jocuae iyoa vae mbaeti cheño chembopɨatɨtɨ. Opaete seri pe reta vi pembopɨatɨtɨ. Corai che jae peve, agüɨye vaera amboeco yae. \v 6 Jeta pe reta peiporarauca ma chupe. Jae rambue agüɨye mo peiporarauca ye chupe. \v 7 Añave icavi co peɨro vaera chupe. Icavi co añave pembopɨacatu vaera. Agüɨye mo peiporarauca ye chupe. Echa peiporarauca ye yave chupe, güɨramoi oyapota mbae icavi mbae vae, ipɨatɨtɨ yae rambue. \v 8 Jae rambue che pomoñera pemombeu vaera chupe quirai jecuae co peaɨu. \v 9 Echa cuae jeco pegua aicuatía peve, aicuaa vaera mbae ra peyapota. Aipota aicuaa peyapota ra opaete che jae peve peyapo vaera vae. \v 10 Pe reta peɨro yave quia pe mbae re, che vi cheɨro chupe jese. Echa jocuae cheɨro quia pe jese vae, oime yave mbae cheɨro vaera quia pe jese vae, cheɨro co chupe jese pereco pegua Cristo jóvai. \v 11 Mbaeti yaipota Satanás ñanemoamɨri vaera. Echa yaicuaa cavi co mbae jae oipota oyapo vae. \s1 Pablo oñemambeco Troas pe \p \v 12 Jare che aja avae yave Troas pe amombeu vaera ñee icavi vae Cristo regua, yepe tei ñandeYa omee cheve aparavɨquɨ cavi vaera chupe, \v 13 erei mbaeti etei chepɨacatu, mbaeti avae joco pe ñanderɨvɨ Tito rambue. Jae rambue che jae Troas pegua reta pe aja yeta co, jare ayu chugüi reta Macedonia cotɨ. \s1 Ñaporomoamɨri Cristo rupi \p \v 14 Yasoropai romee Tumpa pe. Echa jae jecuaeño oremborɨ roporomoamɨri vaera Cristo rupi, jare omee oreve roicuauca vaera opaete que rupi, mbae ipiche cavi vae oñeetu opaete que rupi rami. \v 15 Romombeu yave iru vae reta pe Cristo regua, romboyerovia Tumpa, mbae ipiche cavi vae ñanemboyerovia rami. Jare romombeu oñemboasauca vae reta pe jare ocañɨteita vae reta pe, mbae ipiche cavi vae oñeetu opaete que rupi vae rami. \v 16 Echa romombeu yave ocañɨteita vae reta pe, mbae ipiche cavi vae amojaanga oreré vae oyeapo mbayachi quia oporoyuca pɨpe vae rami. Jae ramiño vi romombeu yave oñemboasauca vae reta pe, jae oyeapo mbae tecove omee vae rami. Jare mbaeti quia ipuere jaeiño oyapo cuae mbaravɨquɨ. \v 17 Echa jeta vae oiporu Tumpa iñee omongana vaera mbaembae iyeupeguara. Erei ore mbaeti co jae reta rami. Ore romombeu cavi Tumpa iñee Tumpa oreócuai romombeu vaera rami. Oremiari Tumpa jovaque Cristo re rogüɨrovia rambue. \c 3 \s1 Morogüɨrocuavee ipɨau vae \p \v 1 Güɨramoi pe reta peñemongueta tei ore romboɨpɨ ye roñemboete. Mbaeti co jocorai. Mbaeti ndipo peipota rogüeru vaera peve tupapire reta roicuauca vaera peve quia co ore. Mbaeti ndipo peipota pemee oreve tupapire reta roicuauca vaera iru vae reta pe quia co ore. Echa iru vae reta güɨnoi jocuae nunga tupapire. \v 2 Mbaeti co roñemboete. Echa pe reta co jae oretupapire oyecuatía oi orepɨa pe vae rami. Opaete vae ipuere perecha oicuaa vaera quia co ore, metei tupapire ipuere omongueta rami. \v 3 Echa opaete vae ipuere oicuaa quirai pe reta co jae metei tupapire Cristo güi ore rogüeru vae rami. Erei pe reta co metei tupapire Tumpa jecuaeño oico vae iEspíritu pe oyecuatiauca vae rami, mbaeti co metei tupapire tinta pe oyecuatía vae rami. Tumpa oicuatía ñee pepɨa re etei. Mbaeti oicuatía ita reta re. \p \v 4 Jare corai orepuere roe peve, rogüɨrovia catu Tumpa Cristo rupi rambue. \v 5 Oreiño mbaeti etei orepuere mbae royapo. Erei Tumpa omee oreve imbaepuere. \v 6 Jae ramiño vi Tumpa omee oreve mbaepuere, royeócuai cavi vaera chupe morogüɨrocuavee ipɨau vae re. Cuae morogüɨrocuavee ipɨau vae Espíritu pegua co, mbaeti co mboroócuai oyecuatía oi vae pegua. Echa mboroócuai oyecuatía oi vae jei mbaeti jeigüe oyapo vae omanota co. Erei Espíritu Santo omee ñandeve tecove opa mbae vae. \p \v 7 Jocuae mboroócuai oyecuatía oi ita reta re vae oñemee Moisés pe yave, Tumpa oesape yae Moisés iárambue. Jae rambue Israel pegua reta mbaeti ipuere omae ngatu Moisés jova re. Echa Moisés jova vi oesape yae. Yepe tei mboroócuai jei mbaeti jeigüe oyapo vae omanota co, erei oñemee Moisés jova oesape yae reve. Erei jocuae oesape vae mbaeti ɨma oico. \v 8 Jae rambue jeta yae maemboete güɨnoi jocuae güi ñee Espíritu Santo güeru ñandeve vae. \v 9 Echa yepe tei mboroócuai jei mbaeti jeigüe oyapo vae omanota co, erei güɨnoise maemboete. Jae rambue güɨnoi ma jeta yae maemboete jocuae güi ñee oicuauca ñandeve Tumpa ñanembojupi co vae. \v 10 Echa tenonde yave Tumpa omboeteuca mboroócuai. Erei ocañɨ ma mboroócuai imaemboete. Echa cuae añave Tumpa omboeteuca ma vae jeta yae maemboete güɨnoi chugüi. \v 11 Echa jocuae mboroócuai ita reta re oyecuatía vae güɨnoise maemboete, yepe tei oñemboai ma. Jae rambue jocuae jecuaeño oico vae jeta yae maemboete güɨnoi. \p \v 12 Jare cuae rogüɨrovia rambue, romombeu cavi peve opaete. \v 13 Mbaeti royapo Moisés oyapo rami. Echa jae oyasoi jova metei tarapo pe, agüɨye vaera Israel pegua reta omae ngatu jova re. Echa mbaeti oipota Israel pegua reta oecha vaera quirai ogüe jocuae jova re oesape vae. \v 14 Erei Israel pegua reta mbaeti oicuaa cavi. Echa jecuaeño iñemongueta oyeasoi oi, Moisés jova tarapo pe oyeasoi rami. Jae rambue mbaeti oicuaa cavi, morogüɨrocuavee indechi vae omongueta yave. Erei jocuae morogüɨrocuavee indechi vae Cristo omboai ma. \v 15 Erei Moisés oicuatía vae omongueta yave, jecuaeño oime oi jocuae iñemongueta iyasoia. \v 16 Erei ñandeYa cotɨ oyerova yave, oyeequita jocuae iñemongueta iyasoia. \v 17 Jare ñandeYa oyovaque Espíritu Santo ndive. Jare oime yave quia güɨnoi ñandeYa iEspíritu vae, ipuere oñemongueta cavi. \v 18 Jare ñande mbaeti co jova oyasoi vae rami. Jae rambue ñande co jae metei yeechaca rami. Echa iru vae reta ipuere oecha ñandeYa güi oesape vae ñanderova re. Jare ñamae ngatu ñandeYa re rambue, jecuaeño ñandeYa iEspíritu oparavɨquɨ ñandepɨa pe, ñai vaera ñandeYa rami. \c 4 \p \v 1 Jae rambue mbaeti orecuérai. Echa Tumpa oreparareco jare omee oreve royeócuai vaera chupe. \v 2 Mbaeti etei royapo iru vae reta oyapo vɨari imara rambue vae. Mbaeti etei mbae royapo roporombotavɨ vaera. Mbaeti vi rogüɨrova Tumpa iñee. Jaeño romombeu iru vae reta pe añete vae, jare jocorai opaete vae ipuere oicuaa quirai ore roico cavi Tumpa jovaque. \v 3 Amogüe vae jei mbaeti ipuere oicuaa cavi ñee icavi vae ore romombeu vae. Erei jocorai jei, jae reta ocañɨteita rambue. \v 4 Echa jae reta mbaeti güɨrovia Tumpa. Jae rambue cuae ɨvɨ pegua reta iya omopɨtumimbi iñemongueta, agüɨye vaera oicuaa cavi ñee icavi vae Cristo oñemboete yae vae regua. Cristo co jae Tumpa etei cuimbaera oyeapo vae. Echa ñee icavi vae metei tembipe ñanemboesape vae rami co. \v 5 Ore roñemoñee yave, romombeu ñandeYa Cristo Jesús, mbaeti oremiari oreyee. Echa ore co jae perembiócuai retaño, Jesús roaɨu rambue. \v 6 Echa opaete pɨtumimbi yave, Tumpa jei tove toi tembipe. Jae ramiño vi Tumpa omboesape orepɨa pe metei tembipe rami, roicuaa vaera quirai jae oñemboeteuca yae. Tumpa imaemboete oyecuaa Jesucristo rupi. \s1 Mborogüɨrovia rupi yaico \p \v 7 Jare cuae icavi yae vae oime Tumpa güi rogüɨnoi vae oico orerete pe, yepe tei orerete ɨvɨ pegua co, oyecuaa vaera cuae mbaepuere tuicha yae vae oime rogüɨnoi vae Tumpa imbaepuere co, mbaeti co orembaepuere aeño. \v 8 Opaete que rupi roiporara, erei jecuaeño orepuere roparavɨquɨ Tumpa pe. Mbaeti roicuaa mbae royapo vaera, erei jecuaeño Tumpa oicuauca oreve. \v 9 Iru vae reta oyapo icavi mbae vae oreve, erei jecuaeño Tumpa oime oi ore ndive. Romano seri, erei jecuaeño Tumpa omee oreve tecove. \v 10 Opaete que rupi mbaeti roquɨye romano vaera Jesús omano rami, oyecuaa vaera orerete re tecove Jesús oime güɨnoi vae. \v 11 Echa yepe tei oime roi vɨteri, erei jecuaeño mbaeti roquɨye romano vaera Jesús roaɨu rambue, oyecuaa vaera orerete omanota vae re tecove Jesús oime güɨnoi vae. \v 12 Jae rambue jecuaeño roiporara yae roico, pe reta penoi vaera tecove opa mbae vae. \p \v 13 Oreporogüɨrovia oyovaque co jocuae mborogüɨrovia ñamongueta jese vae ndive. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Che arovia. Jae rambue chemiari jese”. Jocorai oyecuatía oi. Jae ramiño vi ore rogüɨrovia. Jae rambue oremiari jese. \v 14 Jare roicuaa Tumpa omoingove ye co ñandeYa Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae ramiño vi roicuaa Tumpa oremoingove yeta co orereru omanogüe vae reta ipɨte güi roico vaera Jesús ndive, jare oreñonota pe reta ndive jae jóvai. \v 15 Echa opaete roiporara, orepuere vaera pomborɨ, jare Tumpa ipɨacavi oi vaera jeta vae ndive. Echa jocorai yave, jeta vae omeeta yasoropai Tumpa pe, jare jocorai Tumpa oñemboeteucata. \p \v 16 Jae rambue mbaeti orecuérai. Echa yepe tei orerete pe jecuaeño roiporara, erei Tumpa jecuaeño omee oreve imbaepuere. \v 17 Echa yaiporara vae michi yae jare michi peguaño co. Jare yaiporara yave, Tumpa omeeta ñandeve maemboete tuicha yae vae ngaraa etei opa vae. \v 18 Jae rambue mbaeti ñañemongueta mbaembae ñandepuere yaecha vae re. Ñañemongueta mbaembae mbaeti ñandepuere yaecha vae re. Echa mbaembae ñandepuere yaecha vae opata co. Erei mbaembae mbaeti ñandepuere yaecha vae ngaraa etei opa. \c 5 \p \v 1 Echa yaicuaa ñanderete omanota co. Jae co metei o mbaeti ɨma oico vae rami. Erei Tumpa omeeta ñandeve ñanderete ipɨau vae. Jae co metei o Tumpa oyapo vae rami. Jare cuae Tumpa omeeta ñandeve vae ara pegua co, mbaeti co ɨvɨ pegua, jare ngaraa etei opa. \v 2 Echa cuae ñanderete pe yaico rambueve, yaiporara, jare yaipota yae ñanoi ñanderete ipɨau vae metei o Tumpa oyapo vae rami. \v 3 Jare Tumpa omee yave ñandeve ñanderete ipɨau vae, ngaraa etei ñai ñanderete mbae reve. \v 4 Echa cuae ñanderete pe yaico rambueve, yaiporara co, yavai yae ñandeve rambue. Erei mbaeti yaipota ñai ñanderete mbae reve. Yaipota ñanoi ñanderete ipɨau vae, ñanoi vaera tecove opa mbae vae, agüɨye vaera ñamano. \v 5 Jare cuaera Tumpa oparavɨquɨ ñandepɨa pe, jare omee ma ñandeve Espíritu Santo oicuauca vaera ñandeve jocuae omeeta ñandeve vae. \p \v 6 Jae rambue jecuaeño yayerovia. Echa yaicuaa cuae ɨvɨ pe yaico rambueve, mbaeti ñai ñandeYa pɨri. \v 7 Echa yaico ñandeYa re ñandeporogüɨrovia reve. Erei ndeiño yaecha. \v 8 Erei jecuaeño yayerovia. Jare ñanequɨreɨ yaeya ñanderete, ñai vaera ñandeYa pɨri. \v 9 Jae rambue jecuaeño yaipota ñamboyerovia ñandeYa cuae ɨvɨ pe yaico rambueve jare ipɨri ñai yave. \v 10 Echa opaete vae ñaita Cristo jóvai, jae ñaneraa vaera. Jare Cristo omboecoviata metei ñavo pe cuae ɨvɨ pe oico rambueve oyapo vae. Jae omboecoviata icavi vae oyapo vae jare icavi mbae vae oyapo vae pe. \s1 Omombeu quirai ñañembopɨacatu Tumpa ndive \p \v 11 Jae rambue ore roparavɨquɨ iru vae reta güɨrovia vaera ñandeYa re. Echa roicuaa ñandeYa oreraata co. Erei Tumpa oicuaa maera royapo opaete royapo vae. Jae ramiño vi aipota pe reta peicuaa vaera cuae. \v 12 Mbaeti co roe peve cuae roñemboete vaera. Erei roipota pe reta peicuaa vaera cuae, pepuere vaera oremboete. Echa jocorai yave, pepuereta pemiari cuae re iru vae reta pe, jae reta oñemboete yave. Echa jae reta oñemboete mbae icatu pe oyecuaa vae re. Oñemboeteta tei co ipɨa pe güɨnoi vae re. \v 13 Güɨramoi iru vae reta jeita oremboquere co. Erei jaeño roipota romboete Tumpa. Erei jei reta yave ore orearacuaa co, icavi co peve. \v 14 Echa Cristo oreraɨu rambue, orequɨreɨ yae royeócuai chupe. Echa roicuaa cavi Cristo omano opaete ñanderé. Jae rambue opaete ñande vi ñamano ñaneremimbota ae güi. \v 15 Jare Cristo omano opaete vae re, ñande jecuaeño yayeócuai vaera chupe yaico rambueve cuae ɨvɨ pe, agüɨye vaera yaico ñaneremimbota reño. Echa Cristo omano ñanderé jare oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi. \v 16 Jae rambue añave güive ngaraa ñañemongueta iru vae re jae co ɨvɨ peguaño. Yepe tei yaicuaa quirai Cristo oico cuae ɨvɨ pe, erei añave güive ngaraa ñañemongueta jese jocuae re. \v 17 Jae rambue oime yave quia güɨrovia Cristo re vae, Tumpa omee chupe tecove ipɨau vae. Mbaeti ma oipota mbaembae tenonde yave oipota vae. Oipota ma mbaembae tecove ipɨau vae pegua. \p \v 18 Jare Tumpa oyapo opaete cuae. Jare jae ñanembopɨacatu jae ndive Cristo rupi, jare omee ñandeve ñamombeu vaera iru vae reta pe quirai jae oipota ombopɨacatu reta jae ndive. \v 19 Cuae oipota jei Tumpa ombopɨacatu jae ndive opaete ɨvɨ pegua reta Cristo rupi, agüɨye vaera omboeco reta imbaeyoa reta re. Jare Tumpa omee ñandeve ñamombeu vaera iru vae reta pe quirai oipota ombopɨacatu reta jae ndive. \v 20 Jae rambue Cristo ñanemondo jae jecovia pe. Jare ñanemiari yave, jae co Tumpa imiari oi ñande rupi. Echa Tumpa oipota ombopɨacatu iru vae reta jae ndive. Jae rambue ñande ñamoñera yae iru vae reta Cristo jee re oñembopɨacatu vaera Tumpa ndive. \v 21 Cristo mbaeti etei iyoa. Erei Tumpa oiporarauca chupe opaete ñanembaeyoa re, Tumpa ipuere vaera ñanembojupi yarovia Cristo re yave. \c 6 \p \v 1 Ore roparavɨquɨ Tumpa ndive. Jae rambue ore pomoñera agüɨye vaera peñuvanga Tumpa ipɨacavi re. \v 2 Echa Tumpa jei iñee oyecuatía oi vae pe corai: \q1 Chepɨacavi rambue, ayeapɨsaca nderé. \q1 Che roepɨ jocuae ara reñemboasauca yave. \m Jocorai jei. Mase, añave Tumpa ipɨacavi. Añave co ara ñemboasa pegua. \p \v 3 Jecuaeño roico cavi, agüɨye vaera quia romboavai. Jocorai roico, agüɨye vaera iru vae reta jei: “Jocuae Tumpa jembiócuai reta oyapo icavi mbae vae”. \v 4 Jecuaeño roipota roicuauca iru vae reta pe quirai royeócuai cavi Tumpa pe. Echa orepɨaguasu yae. Roiporara yae. Jecuaeño oata mbaembae oreve. Yavai co oi roico vaera. \v 5 Iru vae reta orenupa jare oreñono tembipɨɨrɨru pe. Iru vae reta oyapo tecorai oreré. Tanta roparavɨquɨ. Amo pe mbaeti orepuere roque. Amo pe mbaeti orerembiura. \v 6 Mbaeti mbae pochɨi vae royapo iru vae reta cotɨ. Roicuauca añete vae iru vae reta pe. Romoaguata iru vae reta oyapo icavi mbae vae oreve yave. Orepɨacavi iru vae reta pe. Jecuaeño Espíritu Santo oremborɨ. Añetete roaɨu iru vae reta. \v 7 Romombeu iru vae reta pe ñee añete vae, jare Tumpa oremborɨ imbaepuere pe. Jecuaeño royapo jupi vae, amogüe vae güɨrovia vaera Cristo re, jare agüɨye vaera iru vae reta ipuere oremboeco mbae re. \v 8 Amogüe vae oremboete, jare amogüe vae orereroɨro. Amogüe vae jei mbaembae icavi vae oreré, jare amogüe vae jei mbaembae icavi mbae vae oreré. Yepe tei iru vae reta jei ore co jae oporombotavɨ vae reta, jecuaeño roe añete vae. \v 9 Iru vae reta mbaeti orecuaa. Erei Tumpa orecuaa cavi. Romano seri aveiño, erei jecuaeño roi. Iru vae reta orenupa, erei ndeiño oreyuca. \v 10 Orepɨatɨtɨ, erei jecuaeño royerovia. Oreparavete, erei jeta iru vae reta güɨrovia Cristo re ore rupi. Mbovɨ yae mbaembae ɨvɨ pegua rogüɨnoi, erei oime rogüɨnoi jeta yae Tumpa omee oreve vae. \p \v 11 Romosɨmbi oremiari peve, Corinto pegua reta. Peicuaa ma quirai ore poaɨu yae. \v 12 Mbaeti yave yayoaɨu, ore mbaeti rogüɨnoi teco. Pe reta co penoi teco. \v 13 Tachemiari peve metei tu imiari imichia reta pe rami. Ore poaɨu rambue, pe reta vi peicuauca oreve quirai pe reta oreraɨu. \s1 Agüɨye peñemoiru oporogüɨrovia mbae vae reta ndive \p \v 14 Agüɨye peñemoiru oporogüɨrovia mbae vae reta ndive. Echa oporogüɨrovia mbae vae reta iñemongueta mbaeti oyovaque oporogüɨrovia vae reta iñemongueta ndive. Echa jupi vae mbaeti etei oyovaque jupi mbae vae ndive. Jae ramiño vi tembipe jare pɨtumimbi mbaeti etei ipuere yogüɨreco pave. \v 15 Cristo mbaeti etei oñemoiru Satanás ndive. Jae ramiño vi oporogüɨrovia vae mbaeti oico oporogüɨrovia mbae vae oico rami. \v 16 Mbaeti etei icavi tumpa-raanga reta ñogüɨnoi vaera Tumpa oicoa pe. Jare pe reta co jae Tumpa oicoa rami. Echa Tumpa jei corai: \q1 Aicota jare aguatata ipɨte rupi. \q1 Aicota jae reta iTumpara, jare jae reta yogüɨrecota chembaera. \m Jocorai jei Tumpa jecuaeño oico vae. \v 17 Jae rambue jae jei ye peve corai: \q1 Jae rambue pesɨrɨ icavi mbae vae oyapo vae reta ipɨte güi. \q1 Agüɨye ye mo peñemoiru jae reta ndive. \q1 Agüɨye peyapo icavi mbae vae jae reta oyapo rami. \q1 Jare che pomboresiveta. \q1 \v 18 Jare che aicota peRura, \q1 jare pe reta peicota cheraɨra jare cherayɨra. \m Jocorai jei ñandeYa opaete mbaepuere güɨnoi vae. \c 7 \p \v 1 Tumpa omee ma ñandeve opaete cuae morogüɨrocuavee reta. Jae rambue, cherɨvɨ reta, aicuatía peve corai: Agüɨye mo yayapo icavi mbae vae ñanderete pegua jare ñanderecove pegua. Jecuaeño ñañeñono tee Tumpa peguara yaquɨye reve Tumpa güi. \s1 Pablo oyerovia Corinto pegua reta oyapo vae re \p \v 2 Peicuauca oreve quirai co oreraɨu. Ore mbaeti etei royapo mbae icavi mbae vae oipotagüe vae pe. Jae ramiño vi mbaeti etei royapouca mbae icavi mbae vae oipotagüe vae pe. Mbaeti etei roporombotavɨ. \v 3 Mbaeti jae peve cuae pomboeco vaera. Echa che jae ma peve quirai ore poaɨu yae. Jae rambue ñamano yave ani jecuae yaico yave, mbaetita mbae ipuere oequi cuae mboroaɨu orepɨa güi. \v 4 Amosɨmbi chemiari peve, jare iru vae reta pe chemiari yave ayerovia yae peré. Yepe tei roiporara yae roi, Tumpa jecuaeño chembopɨacatu jare ayerovia yae. \p \v 5 Macedonia pe royu rovae güive, mbaeti etei orepuere roputuu opaete roiporara vae güi. Iru vae reta oyovaicho ore ndive oremonguɨye vaera. \v 6 Erei Tumpa ombopɨacatu ipɨatɨtɨ vae reta. Jae rambue jae orembopɨacatu Tito ou yave ovae orepɨri. \v 7 Jare mbaeti orepɨacatu Tito ou ovae orepɨri vae reño. Orepɨacatu yae vi roicuaa yave quirai pe reta pembopɨacatu Tito. Echa jae omombeu oreve quirai pe reta peipota yae cherecha, jare quirai pepɨatɨtɨ yae jocuae oyeapo vae re, jare quirai peipota yae chemboyerovia. Jae rambue che ayerovia yae peré. \p \v 8 Aicuaa yave quirai che pombopɨatɨtɨ aicuatía peve vae pe, che vi chepɨatɨtɨ, yepe tei mbovɨ ara rupiño pepɨatɨtɨ. Erei añave mbaeti chepɨatɨtɨ, yepe tei che pombopɨatɨtɨ aicuatía peve vae pe. \v 9 Añave ayerovia. Erei mbaeti ayerovia pepɨatɨtɨ rambueño. Echa pepɨatɨtɨ rambue, peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. Jare cuae jeco pegua ayerovia ma. Echa mbɨatɨtɨ penoi vae icavi Tumpa pe. Jae rambue ore mbaeti co mbae icavi mbae vae royapo peve. \v 10 Echa mbɨatɨtɨ ñanoi vae icavi yave Tumpa pe, yaeya ñaneñemongueta icavi mbae vae ñandepɨa pe oi vae, jare Tumpa ñanderepɨ. Jare cuae re ngaraa ñandepɨatɨtɨ. Erei ñandepɨatɨtɨ yave oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨatɨtɨ rami, Tumpa mbaetita tei ñanderepɨ. \v 11 Echa peicuaa ma quirai peñemoatangatu yae Tumpa cotɨ, mbɨatɨtɨ penoi vae icavi Tumpa pe rambue. Echa peipota yae peicuauca cheve pe reta mbaeti co penoi teco. Pepochɨ jocuae mbaeyoa re, jare pequɨye vi jese. Peipota yae cherecha. Peipota yae vi peyapo che amombeu peve peyapo vaera vae. Echa peipota peiporarauca icavi mbae vae oyapo vae pe. Aicuaa ma quirai mbaeti etei teco penoi cuae oyeapo vae re. \v 12 Aicuatía peve yave, mbaeti aicuatía icavi mbae vae oyapo vae jeco peguaño, jare mbaeti vi icavi mbae vae oyeapo chupe vae jeco peguaño. Erei aicuatía peve peicuaa vaera quirai pe reta oreraɨu yae co Tumpa jovaque. Echa corai Tumpa oñemboeteucata co. \v 13 Jae rambue Tumpa orembopɨacatu ma. Jare royerovia yae Tito oyerovia peré vae re. Jare jocorai Tumpa orembopɨacatu. Echa pe reta pemboyerovia Tito. \v 14 Echa chemiari cavi Tito pe peré, jare mbaeti chemara jocuae re. Opaete roe peve vae añete co. Jae ramiño vi Tito oicuaa ma añete co jocuae che jae chupe peré vae. Echa chemiari cavi chupe peré. \v 15 Jare Tito peraɨu yae ma. Echa imaendúa quirai peyapo jae jei peve peyapo vaera vae, jare quirai pemboresive cavi pequɨye reve jare peñemomichi reve. \v 16 Jae rambue ayerovia peré. Echa opaete pe chepuere pogüɨrovia catu. \c 8 \s1 Corepoti omboatɨ oporomborɨ vaera \p \v 1 Añave aipota aicuauca peve quirai oporogüɨrovia vae Macedonia pe oñemboatɨatɨ vae reta oicuauca Tumpa ipɨacavi oñemee chupe reta vae. \v 2 Echa oiporara rambue, yavai yae chupe reta. Erei oyerovia yae. Jare yepe tei paravete yae reta, erei jeta yae omee, omborɨ vaera iru oporogüɨrovia vae reta. \v 3 Chepuere amombeu peve quirai jae reta omee che añemongueta icavi co omee vaera vae. Añete co, omee reta jeta yae che añemongueta icavi co omee vaera vae güi. Jare omee reta che ayócuai mbae reve. \v 4 Jare oyerure yae oreve romboresive vaera jocuae oipota omee vae, jocorai ipuere vaera omborɨ iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. \v 5 Jare oyapo reta jeta yae ore roñemongueta oyapota vae güi. Echa oñemee reta ñandeYa pe oyeócuai vaera. Jayave oñemee reta oreve vi, oremborɨ vaera Tumpa jemimbota rupi. \v 6 Jae rambue romoñera Tito opa vaera omboatɨ pe reta pemeeta pepɨacavi jeco pegua vae. Echa jae etei omboɨpɨ omboatɨ. \v 7 Peporogüɨrovia tuicha yae co. Icavi yae peporomboe. Jeta mbaembae peicuaa. Peratangatu yae jare oreraɨu yae. Opaete cuae peyapo cavi yae. Jae rambue peicuauca vi quirai pepɨacavi yae cuae pemeeta vae re. \p \v 8 Cuae che jae peve vae mbaeti co metei mboroócuai. Erei chemiari peve corai iru vae reta oipota omee omborɨ vaera iru oporogüɨrovia vae reta rambue, jare corai peyapo yave, peicuaucata peporoaɨu añetete co. \v 9 Peicuaa cavi co quirai ñandeYa Jesucristo oicuauca ipɨacavi. Echa yepe tei jae oicocatu yae, erei oñemombaravete ñanderaɨu rambue, ñande yaicocatu vaera Tumpa cotɨ. \p \v 10 Che pomboaracuaa cuae re corai: Icavi co peyapo vaera cuae. Echa metei año ma pe reta peñemongueta güire peporomborɨ vaera, jare pemboɨpɨ pemboatɨ pemee vaera. \v 11 Jae rambue añave jocorai peyapo. Echa cue año pe peipota peyapo cuae. Jae rambue añave opa peyapo cue año pe peipota peyapo vae. Pemee jocuae penoi vae güi, pemborɨ vaera iru oporogüɨrovia vae reta. \v 12 Echa yaipota yave ñamee ñanequɨreɨ reve, Tumpa oipota ñamee vaera oime ñanoi vae rupi. Tumpa mbaeti co oipota ñamee vaera mbaeti yave ñanoi ñamee vaera. \p \v 13 Echa mbaeti etei aipota peñemombaravete yae vaera iru vae reta yogüɨreco cavi vaera. \v 14 Erei aipota opaete vae oyovaque yogüɨreco vaera. Añave pe reta pepuere pemee mbovɨ jeta penoi vae güi pemborɨ vaera mbaembae oata chupe vae reta. Jae ramiño vi jae reta jeta güɨnoi yave jare mbaembae oata peve yave, jae reta ipuereta omee peve mbovɨ jeta güɨnoita vae güi. Jae rambue jocorai opaete vae oyovaque yogüɨrecota. \v 15 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Jocuae jeta güɨnoi vae mbaeti mbae oasa güɨnoi, jare jocuae mbovɨño güɨnoi vae pe mbaeti mbae oata”. Jocorai oyecuatía oi. \s1 Tito jare iñeiru reta \p \v 16 Erei amee yasoropai Tumpa pe quirai jae omoatangatu Tito pecotɨ, oremoatangatu pecotɨ rami. \v 17 Echa Tito oipota oyapo ore roipota oyapo vaera vae. Erei jatangatu yae pecotɨ rambue, jaeiño iquɨreɨ ojo pepɨri. \p \v 18 Jare romondo jae jupíe orerɨvɨ opaete oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe oñemboeteuca vae. Echa jae omombeu cavi ñee icavi vae. \v 19 Jare mbaeti cuae jeco peguaño. Echa oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta oiparavo, jae ojo vaera orerupíe oremborɨ vaera cuae mbaravɨquɨ mbɨacavi pegua re. Cuae mbaravɨquɨ royapo romboeteuca vaera ñandeYa jare roicuauca vaera quirai roipota yae roporomborɨ. \v 20 Corai roipota royapo, agüɨye vaera quia oremboeco cuae jeta corepoti romboatɨ opaete que rupi romee vaera paravete vae reta pe vae re. \v 21 Jecuaeño roipota royapo jupi vae iru vae reta jovaque, mbaeti ñandeYa jovaqueño. \p \v 22 Jare romondo jae reta jupíe iru orerɨvɨ vi. Jeta vese ma jae oicuauca oreve quirai jatangatu jeta mbaembae re. Jare añave jae jatangatu yae pererovia catu yae rambue. \v 23 Oime yave quia oparandu Tito re vae, pepuere pere jae co cheiru jare oparavɨquɨ co che ndive ore pomborɨ vaera. Ani oparandu yave iru orerɨvɨ reta re, pepuere pere oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta omondo, jare jae reta omboeteuca co Cristo. \v 24 Jae rambue peicuauca chupe reta quirai peaɨu. Jocorai yave, iru oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta vi oicuaata, jare jocorai oicuaata añete co mbaembae icavi vae roe chupe reta peré vae. \c 9 \s1 Corepoti oñemboatɨta vae \p \v 1 Tamombeu ye peve corepoti pemboatɨta vae re. Cuae corepoti rupi pepuereta pemborɨ iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. Erei cuae peicuaa ma che aicuatía mbae reve. \v 2 Che aicuaa quirai peipota yae peyapo cuae. Echa cuae re chemiari cavi peré Macedonia pegua reta pe. Che jae chupe reta quirai metei año ma peipota güire peporomborɨ pe reta Acaya pe peico vae. Jare iru vae reta oendu yave quirai pe reta peipota peporomborɨ, jae reta vi oipota oporomborɨ. \v 3 Erei amondo ma orerɨvɨ reta pepɨri, agüɨye vaera oremiarieiño peré cuae re, jare pemocatɨro voi penoi vaera corepoti, che jae ma rami. \v 4 Güɨramoi amogüe Macedonia pegua reta yogüɨrajata cherupíe, che aja yave pepɨri. Jare mbaeti yave pemboatɨ corepoti, jae reta oicuaa yave, oremarata. Echa roe chupe reta quirai pe reta peipota peporomborɨ. Jae ramiño vi pe reta pemarata. \v 5 Jae rambue añemongueta icavi co ayócuai vaera orerɨvɨ reta jae reta rani yogüɨraja vaera pepɨri. Jocorai jae reta ipuereta pemborɨ opa vaera pemboatɨ corepoti tenonde yave pere peipota pemee vae. Jare jocorai yave, che aja yave pepɨri, oyecuaata quirai pemee pepɨacavi rambue, mbaeti ore poócuai rambueño. \v 6 Ñamojaanga omaetɨ vae mbaembae pemee vae re. Pemaendúa cuae re: Mbovɨño oñotɨ vae mbovɨño oarɨvota. Jare jeta oñotɨ vae jeta oarɨvota. \v 7 Metei ñavo tomee iquɨreɨ reve oipota omee rami. Agüɨye quia tomee jacateɨ reve ani che ayócuai rambueño. Echa Tumpa oaɨu oyerovia reve omee vae. \v 8 Jare Tumpa ipuere omee peve jeta mbaembae ipɨacavi jeco pegua, agüɨye vaera etei mbae oata peve, pe reta jecuaeño pepuere vaera peporomborɨ opaete mbaravɨquɨ icavi vae re. \v 9 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: \q1 Jeta omee paravete vae reta pe. \q1 Jupi vae oyapo vae re Tumpa jecuaecuae aveiño imaenduata. \m Jocorai oyecuatía oi. \v 10 Tumpa omee ñandeve ñaneremitɨra ñañotɨ vaera, jare ñanerembiura yau vaera. Jae ramiño vi omeeta peve opaete, pepuere vaera peyapo icavi vae, jare omovendiseta iru vae reta jupi vae peyapo vae rupi. \v 11 Jocorai pe reta penoita opaete mbaembae icavi vae, pepuere vaera jeta pemee. Jare ore rogüɨraja yave iru vae reta pe pemeeta vae, jae reta omeeta yasoropai Tumpa pe. \v 12 Echa peyeócuai yave Tumpa pe corai, pemeeta iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta pe mbaembae oata chupe reta vae. Erei mbaeti cuaeño oyeapota. Echa corai peyapo yave, jeta vae omeeta yasoropai tuicha Tumpa pe. \v 13 Jare peyeócuai yave Tumpa pe pemeeta chupe reta vae rupi, jae reta omboeteta Tumpa peré. Echa corai peicuaucata chupe reta quirai peyapo cuae icavi vae, ñee icavi vae Cristo regua perovia rambue. Jare jae reta omboeteta Tumpa jeta pemeeta chupe reta jare opaete vae pe vae jeco pegua. \v 14 Jare jae reta oyerureta Tumpa pe peré, jare peraɨuta Tumpa ipɨacavi oyecuaa peré vae jeco pegua. \v 15 Ñamee yasoropai Tumpa pe mbota jae omee ñandeve vae re. Mbaeti etei ñandepuere yaicuaa cavi cuae mbota. \c 10 \s1 Mbaepuere Pablo güɨnoi vae \p \v 1 Che etei pomoñera cuae re. Cristo omee cheve añemomichi jare chepɨaguasu vaera. Jae rambue chepuere pomoñera corai, yepe tei amogüe vae jei añemomichi yae pepɨri ai rambueve erei mbaeti pepɨri ai yave chemiari peve aquɨye mbae reve. \v 2 Erei che pomoñera cuae re. Echa mbaeti aipota cheñeengueta peve aja yave pepɨri. Erei añemongueta güɨramoi icavi co cheñeengueta vaera amogüe pepɨte pe ñogüɨnoi vae pe. Echa jae reta oñemongueta tei ore roico oreremimbota reño. \v 3 Erei yepe tei ore roico cuae ɨvɨ pe, erei mbaeti roiporu orembaepuere aeño roñoraro vaera aña guasu ndive. \v 4 Echa ore mbaeti roñoraro orembaepuere ae peño. Ore roñoraro Tumpa imbaepuere tuicha vae pe, orepuere vaera romoamɨri aña guasu, yepe tei imbaepuere tuicha co. \v 5 Jocorai roicuauca mbaeti co añete oporogüɨrovia mbae vae reta iñemongueta jare opaete moromboe aña guasu oiporu agüɨye vaera iru vae reta oicuaa Tumpa vae. Jare jocorai royapo opaete vae oñemongueta vaera Cristo oipota oñemongueta vaera rami. \v 6 Jare jeta pe reta peñemongueta yave Cristo oipota peñemongueta vaera rami, aicavita ma ai aiporarauca vaera opaete mbaeti jocorai oipota oñemongueta vae reta pe. \p \v 7 Pe reta pemboete iru vae reta mbae icatu pe oyecuaa vae re. Güɨramoi quia oicuaa cavi jae co Cristo imbae. Erei toicuaa cavi ore vi co jae Cristo imbae, jae rami. \v 8 ÑandeYa omee oreve mbaepuere orepuere vaera pomborɨ. Mbaeti omee oreve pomboavai vaera. Jare cuae mbaepuere rogüɨnoi vae jecuaeñotai co amboete. Ngaraa chemara jese. \v 9 Jae rambue agüɨye peñemongueta che aipota pomonguɨye aicuatía peve vae pe. \v 10 Echa amogüe vae jei corai: “Pablo oicuatía ñandeve vae pe jei ñandeve jeta mbaembae yavai vae yayapo vaera, jare oicuatía mbaepuere güɨnoi vae rami. Erei jae etei oi yave ñandepɨri, oyecuaa quirai jae mbaeti etei mbaepuere güɨnoi, jare imiari yave, ñaroɨro co”. Jocorai jei. \v 11 Erei jocorai jei vae toicuaa cuae: Roicuauca orembaepuere roicuatía peve vae pe, mbaeti pepɨri roi yave. Jae ramiño vi roicuaucata orembaepuere royapota vae pe, pepɨri roi yave. \p \v 12 Oime amogüe vae oñemboete vae. Mbaeti etei roipota roñemboyovaque jae reta ndive. Mbaeti vi roipota roe peve mbaravɨquɨ ore royapo vae icavi yae co mbaravɨquɨ jae reta oyapo vae güi. Jae reta mbaeti iyaracuaa. Echa oñejaa reta iñemongueta ae rupiño, jare jei reta mbaravɨquɨ jae reta oyapo vae icavi yae mbaravɨquɨ iñeiru reta oyapo vae güi. \v 13 Erei ore ngaraa roe ore royapo metei mbaravɨquɨ icavi vae, mbaeti yave royapo. Echa ore royapo mbaravɨquɨ icavi vae Tumpa omee oreve royapo vaera vae. Jare Tumpa omaeño oreré royapo vaera mbaravɨquɨ icavi vae pepɨte pe vi. \v 14 Tumpa etei omee oreve mbaepuere cuae mbaravɨquɨ royapo vaera. Mbaeti royavɨ. Añete co, royavɨta tei, mbaeti yave Tumpa omee oreve cuae mbaepuere. Jae rambue rojo ma pepɨri romombeu vaera peve ñee icavi vae Cristo regua. \v 15 Ngaraa etei roe ore royapo mbaravɨquɨ icavi vae iru vae reta oyapo vae. Erei roipota oñembotuicha vaera peporogüɨrovia. Jare jocorai yave, pepuereta oremborɨ jeta yae mbaravɨquɨ orepuere vaera royapo, Tumpa oipota royapo vaera vae rupi, \v 16 jare orepuere vaera romombeu ñee icavi vae iru tenta perenta cutɨ ñogüɨnoi vae reta pe. Echa mbaeti etei roipota roe ore royapo mbaravɨquɨ icavi vae iru vae oyapo Tumpa jemimbota rupi vae. \p \v 17 Erei oime yave quia oipota oporomboete vae, tomboete ñandeYa. \v 18 Echa ñandeYa omboeteuca vae oñemboeteucata co, mbaeti co jaeiño oñemboete vae. \c 11 \s1 Pablo jare temimondo añetete mbae vae reta \p \v 1 Aipota pepɨaguasu vaera cheve, chemiari rambueve mbaeti iyaracuaa vae rami. Jae rambue pepɨaguasu cheve. \v 2 Añemoagüɨro yae peré. Echa Tumpa omee cheve jocorai añemoagüɨro vaera peré. Echa aipota pomee Cristo pe, metei cuñatai icavi vae ndeiño cuimbae güɨreco vae metei cuimbae ndive omenda yave oñemee ime pe rami. \v 3 Erei añemongueta quirai güɨramoi petavɨta, agüɨye vaera peñemongueta cavi Cristo re. Echa jocorai jocuae mboi ipoqui oporombotavɨ vaera vae ombotavɨ Eva. \v 4 Echa ou yave pepɨri quia ye Jesús regua omombeu peve vae, chupe pepɨaguasu yae co, yepe tei jae mbaeti omombeu Jesús regua ore romombeu peve rami. Jae ramiño vi pepɨaguasu yae co chupe jae omombeu peve yave pemboresive vaera iru espíritu tenonde yave Espíritu pemboresive vae güi oyoavɨ vae. Jae ramiño vi pepɨaguasu yae co chupe jae omombeu peve yave iru ñee icavi vae tenonde yave ñee icavi vae perovia vae güi oyoavɨ vae. \v 5 Erei che arovia jocuae temimondo tenondegua vae reta pe reta pere chupe vae mbaeti etei jeta oyapo Tumpa pe che ayapo vae güi. \v 6 Yepe tei mbaeti chepoqui chemiari vaera, erei aicuaa catu chemiari peve jese vae. Jare jecuaeño roicuauca cuae peve opaete royapo vae rupi. \p \v 7 Amombeu peve yave ñee icavi vae Tumpa güi ou vae mbaeti etei mbae acovara peve mbae re. ¿Metei mbaeyoa ra ayapo peve? Echa che añemomichi ayapo vaera icavi vae peve. \v 8 Amboresive iru oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta güi corepoti agüɨyeta tei amboresive chugüi reta vae. Echa jae reta omboepɨ cheve, chepuere vaera ayeócuai peve. \v 9 Jare aico pepɨri rambueve mbae oata cheve yave, mbaeti quia pepɨte pe amboavai chemborɨ vaera. Echa ñanderɨvɨ Macedonia güi yogüeru vae reta güeru cheve mbae oata cheve vae. Jare jocorai aico, agüɨye vaera pomboavai chemborɨ vaera. Jare jecuae aicota jocorai. \v 10 Ayerovia yae cuae re, jare jecuae chemiarita jese opaete Acaya rupi. Mbaetita quia ipuere chemoquirii. Echa Cristo oico chepɨa pe. Jae rambue aicuaa cuae che jae vae añete vae co. \v 11 Cuae mbaeti co oipota jei che mbaeti poaɨu. Tumpa oicuaa poaɨu co. \p \v 12 Erei jecuaeño ayapo vae jecuae ayapota co. Echa jocuae iru reta oipota yae tei oremboyovaque, ipuere vaera oñemboete. Erei corai jecuae ayapo yave, ngaraa ipuere. \v 13 Jae reta mbaeti co temimondo añetete vae reta. Oparavɨquɨ reta oporombotavɨ vaera. Jae reta oipota iru vae reta oñemongueta vaera jae reta co Cristo jemimondo reta. \v 14 Jare agüɨye ñanepɨacañɨ cuae re. Echa Satanás etei ipuere oyepoepɨ, oyecuaa vaera metei araɨgua tembipe pe oico vae rami. \v 15 Jae rambue mbaeti co metei mɨacañɨ Satanás pe oyeócuai vae reta oyepoepɨ yave oyecuaa vaera jupi vae oyapo vae reta rami. Erei taɨcue rupi Tumpa oiporaraucata chupe reta oyapo vae jeco pegua. \s1 Pablo oiporara \p \v 16 Cuae che jae ye peve: Agüɨye quia toñemongueta che co jae mbaeti iyaracuaa vae. Erei jocorai peñemongueta yave, pepɨaguasu cheve metei mbaeti iyaracuaa vae pe pepɨaguasu rami, che vi añemboete vaera michi pegua. \v 17 Aicuaa cavi chepuere añemboete. Erei corai chemiari yave, chemiari ai metei mbaeti iyaracuaa vae imiari rami. Mbaeti co chemiari ai ñandeYa oipota chemiari vaera rami. \v 18 Jeta vae oñemboete ñogüɨnoi jae retaiño oyapo vae re. Jae rambue che vi añemboeteta. \v 19 Echa pe reta pepɨaguasu peyerovia reve mbaeti iyaracuaa vae reta pe, pe reta peñemongueta pearacuaa co rambue. \v 20 Echa pepɨaguasu pemombaravɨquɨ tanta peyeócuai vaera chupe vae reta pe, jare pecorepoti omongata vae reta pe, jare pembotavɨ vae reta pe, jare pereroɨro vae reta pe, jare ocua perova re vae reta pe. \v 21 Erei pe reta pere ore mbaeti co orepɨrata. Che jae peve añete co cuae oremboeco jese vae. Erei oime yave quia ipuere oñemboete vae, che vi chepuere añemboete. Añave chemiari ai mbaeti iyaracuaa vae imiari rami. \p \v 22 Jae reta jei: “Ore co jae hebreo reta”. Che jae vi co. Jare jei reta ye: “Ore co jae Israel pegua reta”. Che jae vi co. Jare jei reta ye: “Ore co jae Abraham iñemoña reta pegua”. Che jae vi co. \v 23 Jare jei reta ye: “Ore royeócuai Cristo pe”. Che ayeócuai yae Cristo pe chugüi reta. Chemiari ye ai mbaeti iyaracuaa vae imiari rami. Che aparavɨquɨ tanta yae chugüi reta. Jeta vese iru vae reta chenupa chicote pe - mbaeti chepuere opa aipapa. Jeta vese añeñonouca tembipɨɨrɨru pe. Jeta vese amano seri. \v 24 Cinco vese judío reta chenupa chicote pe. Chenupa ñavo oiporu cheré treinta y nueve vese chicote. \v 25 Mboapɨ vese iru vae reta chenupa ɨvɨra pe. Metei vese cheapi reta ita pe. Mboapɨ vese buque aja ɨ guasu rupi pɨpe vae oyeca. Metei vese apɨta ɨ guasu pe etei metei pɨtu jare metei ara. \v 26 Jeta yae aguata opaete que rupi. Ɨ osɨrɨ vae reta aasa yave, chereraja seri. Oporopiaro vae reta oaro che aguataa rupi. Cherentaɨgua reta oyovaicho che ndive. Jae ramiño vi judío mbae vae reta oyovaicho che ndive. Amano seri tenta reta pe jare ñuu pe jare ɨ guasu pe. Jare oporogüɨrovia-raanga vae reta oyovaicho che ndive. \v 27 Tanta aparavɨquɨ aiporara reve. Jeta vese mbaeti aque cavi, cheñɨmbɨaɨ jare cheuve. Jeta vese oata cheve tembíu, iroɨ cheve jare oata cheve temimonde. \p \v 28 Jare iru mbaembae ngaraa amombeu peve vae oyeapo cheve chemboavai vaera. Jare ara ñavo jeta yae añemongueta opaete oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta re. \v 29 Oime yave quia mbaeti ipɨrata iporogüɨrovia re vae, che vi añemoiru jae ndive chepɨa pe. Oime yave quia iru vae omboavai vae, che vi chepochɨ jese. \v 30 Peipota yave añemboete vaera, añemboeteta co jocuae mbaembae mbaeti co chepɨrata oicuauca vae re. \v 31 Tumpa oicuaa mbaeti etei cheapu ai. Jae co ñandeYa Jesús Tu. Opaete vae omboeteta jecuaecuae aveiño. \v 32 Damasco pe ai yave, Damasco pegua reta juvicha mburuvicha guasu Aretas jee vae pe oyeócuai vae oipota tei chepɨɨ. Jae rambue oyócuai sundaro reta oaro vaera opaete Damasco itaraquera reta. \v 33 Erei cheiru reta chembogüeyɨ metei canasta pe metei ventana Damasco iquesemba ita pegua vae pe oi vae rupi. Jare jocorai atecuarai Damasco pegua reta juvicha güi, agüɨye vaera chepɨɨ. \c 12 \s1 ÑandeYa omee ipɨacavi Pablo pe \p \v 1 Peipota añemboete vaera, yepe tei mbaeti co icavi añemboete vaera. Erei tamombeu peve quirai ñandeYa oechauca jare oicuauca cheve mbaembae. \v 2 Che co jae metei cuimbae Cristo re güɨrovia vae. Catorce año ma ayereraja güire ara ɨvate yae oi vae pe - ara mboapɨa yae chupe vae. Mbaeti aicuaa ojo ra cherete ani mbaeti ra ojo. Tumpaño oicuaa. \v 3-4 Jare aicuaa quirai ayereraja paraíso pe, jare joco pe aendu ñee reta mbaeti jupi metei cuimbae oaa vaera vae. Tumpa mbaeti omaeño metei cuimbae re oaa vaera jocuae ñee reta. Mbaeti aicuaa ojo ra cherete ani mbaeti ra ojo. Tumpaño oicuaa. \v 5 Añemboeteta tei cuae re. Erei ngaraa añemboete. Jaeño añemboeteta co jocuae mbaembae mbaeti co chepɨrata oicuauca vae re. \v 6 Erei ngaraa chemiari mbaeti iyaracuaa vae imiari rami, yepe tei añemboete. Echa chemiarita tei añete vae re. Erei ngaraa chemiari jese, agüɨye vaera quia chemboete yae jese. Echa aipota iru vae reta oñemongueta vaera mbae ayapo vae oecha vae jare cheporomboe oendu vae reño. \p \v 7 Jeta vese ñandeYa oicuauca cheve mbaembae. Jare agüɨye vaera añemboete yae cuae re, ou cheve metei mbaerasɨ chemambeco vaera. Chemambeco metei yuu ñandesoo pe oi vae ñanemambeco rami. Jocuae mbaerasɨ Satanás ombou cheve oiporarauca cheve vaera. \v 8 Ayerure ñandeYa pe mboapɨ vese cuae mbaerasɨ re, opɨta vaera chegüi. \v 9 Erei ñandeYa jei cheve corai: “Tamee ndeve chepɨacavi remoaguata vaera. Echa nde mbaeti nepɨrata rambue, chepuere aicuauca quirai tuicha yae co chembaepuere”. Jocorai jei. Jae rambue ayerovia mbaeti chepɨrata rambue. Echa mbaeti chepɨrata rambue, Cristo omee cheve imbaepuere. \v 10 Añete co, mbaeti chepɨrata. Iru vae reta chereroɨro. Mbaembae oata cheve. Iru vae reta oyapo icavi mbae vae cheve. Yavai yae aico vaera. Erei opaete cuae mbaembae oyeapo cheve yave Cristo pe ayeócuai rambue, ayerovia co. Echa che etei mbaeti chepɨrata yave, ñandeYa chemomɨrata. \p \v 11 Ayeapo ma metei mbaeti iyaracuaa vae rami añemboete vaera. Pe reta etei peipota jocorai ayapo vaera. Pe reta chemboeteta tei co. Echa jocuae temimondo tenondegua vae reta pe reta pere chupe vae mbaeti etei jeta oyapo Tumpa pe che ayapo vae güi. Chepuere jae cuae, yepe tei che etei mbaeti co mbae. \v 12 Añete co, che aicuauca peve quirai che co jae metei temimondo añetete vae pepɨri aico rambueve. Echa aparavɨquɨ chepɨaguasu reve. Ayapo mɨacañɨ reta peicuaa vaera. \v 13 ¿Maera pa peñemongueta che mbaeti ayapo pepɨte pe iru oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta ipɨte pe ayapo rami? Añete co, mbaeti pemboepɨ cheve jae reta omboepɨ cheve rami. ¿Peñemɨro ra cheve cuae re? Jocorai yave, peɨro cheve. \s1 Pablo omombeu ojo yeta co Corinto pegua reta pɨri \p \v 14 Mase, mócoi vese ma apou pepɨri. Jare añave ayupavo ai, aja ye vaera pepɨri. Jare ngaraa aipota pemboepɨ vaera cheve. Echa mbaeti aipota pecorepoti. Pomborɨ vaeraño aipota. Che co jae peru rami. Icavi co tu ñavo oñovatu vaera mbaembae omee vaera imichia reta pe. Mbaeti co yae michia reta pe jae reta oñovatu vaera mbaembae omee vaera tu pe. \v 15 Chequɨreɨ amongata chembaembae jare chequɨreɨ vi añemongata ayerovia reve chepuere vaera pomborɨ. Yepe tei pe reta mbaeti cheraɨu, erei che poaɨu yae. \p \v 16 Erei güɨramoi amogüe vae jeita corai: “Añete co, Pablo mbaeti jei ñandeve ñamboepɨ vaera chupe. Erei jae ipoqui oporombotavɨ vaera. Ñanembotavɨ co”. Güɨramoi jocorai jeita. \v 17 Mbaeti etei che pombotavɨuca jocuae amondo pepɨri vae reta pe. \v 18 Amoñera Tito ojo vaera pepɨri, jare amondo jae jupíe iru ñanderɨvɨ. Tito mbaeti etei co pembotavɨ. Jae oyapo Espíritu Santo imbaepuere pe che ayapo vae rami. \p \v 19 Güɨramoi peñemongueta quirai añave oremiari corai royeepɨ vaeraño. Erei mbaeti jocorai. Oremiari corai Tumpa jovaque Cristo re rogüɨrovia rambue. Jare opaete royapo pe reta pepɨrata vaera peporogüɨrovia re. Echa ore poaɨu yae. \v 20 Erei aja ye yave pepɨri, añemongueta güɨramoi aechata mbaeti peico che aipota peico vaera rami, jare güɨramoi jocuae jeco pegua che ayapota pe reta ngaraa peipota ayapo vaera vae. Echa añemongueta güɨramoi peyoacata oyoupi, peñemoagüɨrota oyoe, pepochɨta oyoupe, peñemboyaota oyougüi, peñoangaota, peñemboeteta, jare peñeenguetata oyoupe. \v 21 Jae ramiño vi añemongueta güɨramoi Tumpa omaeñota cheré chemara vaera peré, aja ye yave pepɨri. Echa güɨramoi chepɨatɨtɨ yaeta jeta pepɨte pe ñogüɨnoi vae mbaeyoa oyapo vae re, mbaeti yave oyerova teco pochɨi vae güi, jare aguasa oyapo vae güi, jare mboquere oyapo vae güi. \c 13 \s1 Aracuaa reta jare tamaraeme reta \p \v 1 Mócoi vese ma apou pepɨri. Añave aja yeta pepɨri. Oime yave quia teco oyapo vae, timiari mócoi ani mboapɨ oicuaa cavi jeco regua vae, yaicuaa vaera añete co. \v 2 Amombeu ma peve taɨcue rupi pepɨri aja yave, jare añave mbaeti pepɨri ai, erei amombeu ye ai peve. Cuae aicuatía opaete mbaeyoa oyapo vae reta pe jare opaete iru reta pe: Che aja ye yave pepɨri, aiporaraucata co iyoa vae reta pe. \v 3 Jocuae oicuaucata peve quirai Cristo imiari peve che rupi. Echa cuae peipota peicuaa. Jare Cristo mbaeti co ipuere mbae vae rami peré. Echa oicuauca peve imbaepuere. \v 4 Echa yepe tei Cristo mbaeti mbaepuere güɨnoi vae rami co oyecutu curusu re yave, erei oicove ye Tumpa imbaepuere rupi. Jae ramiño vi ore etei mbaeti mbaepuere rogüɨnoi, erei peicuaata quirai rogüɨnoi tecove ipɨau vae Cristo güi Tumpa imbaepuere rupi. Jae rambue rogüɨnoita co mbaepuere pepɨte pe. \p \v 5 Jecuaeño pemae peyee peicuaa vaera pe reta jae ra co oporogüɨrovia vae añetete vae reta. Peicuaa co quirai Jesucristo oico pepɨa pe, pe reta co jae oporogüɨrovia vae añetete vae reta yave. \v 6 Erei aipota peicuaa vaera ore co jae oporogüɨrovia vae añetete vae reta. \v 7 Jare royerure Tumpa pe agüɨye vaera peyapo mbae icavi mbae vae. Mbaeti roipota cuae, iru vae reta oñemongueta vaera ore royapo icavi vae. Jaeño roipota pe reta peyapo vaera icavi vae, yepe tei güɨramoi iru vae reta oñemongueta ore mbaeti royapo icavi vae. \v 8 Echa mbaeti rogüɨnoi mbaepuere royovaicho vaera añete vae ndive. Jaeño orepuere roñemoiru añete vae ndive. \v 9 Pe reta pepɨrata yave peporogüɨrovia re, ore royerovia, yepe tei peñemongueta ore mbaeti co orepɨrata. Jare cuae re royerure: Tumpa tapemomɨrata yae peporogüɨrovia re. \v 10 Jae rambue aicuatía peve corai mbaeti pepɨri ai rambueve, agüɨye vaera aiporu mbaepuere ñandeYa omee cheve vae aiporarauca vaera peve pepɨri aja yave. Echa ñandeYa omee cheve jocuae mbaepuere pomborɨ vaera, mbaeti aiporarauca peve vaeraño. \p \v 11 Jaeño ma, cherɨvɨ reta. Peyerovia. Peñemomɨrata peporogüɨrovia re. Peñombopɨacatu. Peico cavi pepɨacatu reve metei ramiño. Jare Tumpa etei oita pe ndive. Tumpa ñanderaɨu jare ñanembopɨacatu. \v 12 Maraetei peyapo oyoupe yave, peñocuava peyoaɨu reve. \v 13 Opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae reta jei peve Tumpa ndiveño pei. \p \v 14 ÑandeYa Jesucristo tomee opaete peve ipɨacavi. Tumpa tomee opaete peve iporoaɨu. Espíritu Santo tomee opaete peve yerovia jae oñemoiru pe ndive rambue. Amén.