\id TIT - Guahibo NT -Colombia 2011 (DBL -2014) \h TITO \toc1 Mapabaxutoje San Pablo toyaquina Titojavabelia \toc2 Tito \toc3 Tit \mt1 Mapabaxutoje San Pablo toyaquina Titojavabelia \c 1 \s1 Pacuenia Pablo mapabaxutoje toyaquina Titojavabelia yabara pelivaisi \p \v 1 Xanë Pablonë, Dioso pijajivitonënë. Jesucristo ata pijaapóstolenënë. Jesucristo baja cajena nitoroba jivi tayavenonaenexa Diosojavabelia penajamatabëcuenecopatsinexa. Dioso baja cajena tajëvelia itapeta bajarapamonae penajamatabëcuenecopatsinexa Diosojavabelia. Jesucristo nexata nitoroba bajarapamonae tatsipaebinexa pexaniajailivaisi Dioso pitabarata bajarapamonae xaniavaetsia pejinavanapaenexa. \v 2 Jesucristo nitoroba tatsipaebinexa pexaniajailivaisi bajarapamonae ata pexainaenexa matacabi apo pevereverecaejava. Pepo bajayatami, Dioso abaxë nacua ata itsa apo exanae, Dioso najumecapanepaeya jumaitsi vajanacarajutsinexa matacabi apo pevereverecaejava. Dioso baja cajena apo penajumetsënëtsinë. \v 3 Nexata baja Dioso pecaëjëtsimatacabita, bajarapalivaisi nacayapëtaeyaexana. Nexata Dioso, vajanacacapanepaenënexa, xanë nitoroba jivi tatsipaebinexa bajarapalivaisi. Nexata xanë daxitajivi tsipaebaponajë bajarapalivaisi. \v 4 Tito, betaxënatomëcuenia tacataenë. Tsipaji cayavenonatsi xamë ata nejumecovënëtsinexa Jesucristo pelivaisi. Catoyaquinatsi mapabaxutoje. Catojitsipatsi vaxa Dioso pecayavenonaenexa, Jesucristo ata, vajanacacapanepaenënexa, pecayavenonaenexa. Catojitsipatsi pecaitaxutotsoniataenexa, pecajamatabëcuene xanepanaeyaexanaenexanua. \s1 Pacuenia Pablo Tito puenetanuta Cretatunaeto nacuata petonacuenebinexa Dioso pijacuene yabara pelivaisi \p \v 5 Capuenetatsi baja cajena Cretatunaeto nacuajavata. Capuenetatsi nexanaponaponaenexa, xua abaxë catosajina nejamatabëcueneasaëyaexanaenexa Dioso pejumecovënëtsivi. Caitorobatsinua baja cajena caetomarapijivi canacujitsia nitapetsinexa ancianovinexa, Dioso pejumecovënëtsivi pevetsivinexa. \v 6 Nejumenajamatabënapire pacuenia caitorobatsi. Itsa itapetsijitsiamë ponë ancianonënexa, itapetsianame ponë toajibitsi jivi peyabaraneconitsijavanexatsi. Caeva pepitsinë. Pexi Dioso petojumecovënëtsinëtsi. Pexi apo petoacujirubejenëtsi. Pacuenia ata pexi itoroba, pejumecovënëtsinëtsi. \v 7 Tsipaji ponë itapetsianame ancianonënexa, Dioso pijacuene tonacuenebiana. Bajaraxuata ancianonënexa, itapetsianame ponë xaniavaetsia peponaponaenë, pianeconijibinë. Beayaijamatabëcuenenë apo penataenë. Bepijia apo pianaepanaenë. Apo piapaenë piaitajibinexa. Pevëna pebi apo pebenë. Apo pejitsipaenë itsajivi ata yamaxëitojorobiaya pevecuanacobetoxotsinexa palata. \v 8 Ancianonënexa, xanepana ponë xaniavaetsia copiapitabiaba pijabota pepatsivi. Pexaniacuene pexanaenë. Xaniavaetsia copiaya penajamatabëxainaenë pacuene exanaejitsia. Xaniavaetsia peponaponaenë jivi pitabarata, Dioso ata pitabarata. Pexanaponaponaenë daxita pacuenia Dioso pejumelivaisita itoroba jivi pexanaenexa. Pecaëjëpaenëtsi penajamatabëcuenecataitsinexa pibisiacuene pexanaeyaniva. \v 9 Ancianonënexa, xanepana ponë casaë tsaponaponae pejumecovënëtsijava palivaisi tsipaebatsi, pexaniajailivaisi. Bajarapacuenia nexata bajaraponë caëjëpaenatsi itsamonae ata pejamatabëcuenebabatsinexa pexaniajailivaisita. Caëjëpaenatsinua xaniavaetsia pejumecanaviatsinexa pamonae jamatabëcuenenavëxaniabiaya pibisiacuenia baracuaicuaijai Dioso pejumelivaisi. Nexata ancianonë xaniavaetsia itsa jumecanaviatsiana pamonae pibisiacuenia baracuaicuaijai Dioso pejumelivaisi, bajarapamonae ata jumecovënëtsiana Dioso. \p \v 10 Bajarapitsijamatabëcuenevi itapetaponaename ancianovinexa. Tsipaji raja Cretatunaeto nacuata, Dioso pejumecovënëtsivi tuatuajëta, ayaibitsaëto jinavanapa apo pejumecovënëtsivi pacuenia itorobatsi pevetsivitsi. Bajarapamonaeyajuvënëvi ayaibitsaëto judíovi. Bajarapajudíovi jumai tsabiabi: “Pamonae apo judíovi ata Jesús pelivaisi itsa jumecovënëta, bajarapamonae ata benaperabëcaucubiaexana,” jai tsabiabi. Bajarapajudíovi natsiquejemalivaisi saya cuaicuaijai tsabiabi. Nexata yamaxëitojorobapona Dioso pejumecovënëtsivi. \v 11 Bajarapajudíovi bejumeitavetame. Tsipaji saya penajumetsënëtsilivaisi jivi tsipaebapona Dioso apo pejitsipaecuenia. Bajarapajudíovi, caebopijivi canacujitsia, Dioso pejumecovënëtsivi, najamatabëcuene epatajërërëcaeyaexanapona Dioso pejumecovënëtsijavavecua. Bajarapajudíovi penajumetsënëtsilivaisi jivi tsipaebapona saya pematamotsinexatsi palata. \p \v 12 Bajayata pina livaisi bitso peyapëtaenëmi ponapona Cretatunaeto nacuata. Nexata pina bajaraponëmi jumaitsi Cretatunaeto nacuapijivi yabara mapacueniaje: “Cretatunaeto nacuapijivi cajena bitso penajumetsënëtsivi. Bitso piacujirubejevi. Ayaijavanua jamatabëxaeyabiaba. Bitso afaetabinua,” jai pina cajena bajayata Cretatunaeto nacuapijinëmi. \v 13 Xaniajai baja cajena pacuenia jumaitsi bajaraponëmi. Bajara jamatabëcueneitsi Cretatunaeto nacuapijivi. Tito, nexata xamë asaëyata itorobare bajarapamonae xaniavaetsia penajamatabëcuenecopatsinexa Diosojavabelia. \v 14 Itavere bajarapamonae penamuxunaevetsiyaniva judíovi pijasalinaivimi pijalivaisixi. Itaverenua bajarapamonae pejumecovënëtsiyaniva pacuenia itorobaponatsi pamonae copaba pexaniajailivaisi pejumecovënëtsijavami. \p \v 15 Pajivi jumecovënëta Jesucristo pesivatëpaejavatsi, bajarapajivi ajamatabëcuenexuirajibi. Bajarapajivi daxita xua tane, ëpexaniacuenia sivanajamatabëxaina. Nexata itsacuenejavayo ata apo jamatabëcuenebijianaetsi. Pajivi pijinia apo jumecovënëtsi Jesucristo pesivatëpaejavatsi, bajarapajivi ajamatabëcuenexuira. Nexata bajarapajivi daxita xua tane, pibisiacuenia sivanajamatabëxaina. Nexata daxitacuene jamatabëcuenebijianatsi. Pibisiacuene exanabiabi ata, jamatejema saya ponapona. \v 16 “Xanë rabaja bitso Dioso yapëtaniji,” jai tsabiabi. Itsiata baitsi jane bajarapamonae pibisiacuene exanavanapa. Nexata nayapëtane Dioso apo peyapëtaejava. Bajarapamonae itoya Dioso. Bajarapamonae apo jumecovënëtsi pacuenia Dioso itorobatsi. Nexata apo caëjëpaetsi itsacuenejavayo ata pexaniacuene pexanaenexa. \c 2 \s1 Pacuenia Pablo Tito itoroba pexanialivaisi jivi petsipaebaponaenexa yabara pelivaisi \p \v 1 Tito, xamë jivi livaisi itsa tsipaebabiabianame, tsipaebabiabianame ëpexaniajailivaisi. \v 2 Perujupebijivi muxujiobabiabianame penajamatabëcuenereviabinexa. Muxujiobabiabianame xaniavaetsia pejinavanapaenexa jivi peyaiyataenexatsi. Muxujiobabiabianame penajamatabëcuenecataitsinexa pibisiacuene pexanaeyaniva. Muxujiobabiabianame pexaniajailivaisi, Jesús pelivaisi, xaniavaetsia pejumecovënëtsinexa. Muxujiobabiabianame daxitajivi asivaya petaenexa. Muxujiobabiabianame, itsamonae bejiobiaexanae atatsi Dioso pejumelivaisi yabara, pevajënaeyabelia pecaasaënexa Dioso pejumecovënëtsijava. \v 3 Bajara pijinia pacuenia muxujiobabiabianame perujupetiriavi ata jamatabëcuenereviaya pejinavanapaenexa Dioso pitabarata. Bajarapamonae pibisiacuenia itsamonae apo bebaracuaicuaijai. Apo biaitajibi tsabiabinua. Bajarapapetiriavi itsamonae pexaniacuene betsitaexanavanapa. \v 4 Nexata perujupetiriavi itsamonae pexaniacuene itsa tsitaexanavanapa, jamatabëcuenecujarubiana pecovëpijipetiriavi ata xaniavaetsia pamonajivi piasivanexa, penacoxiasivanexanua. \v 5 Perujupetiriavi itorobianame pemuxujiobabiabinexa pecovëpijipetiriavi ata penajamatabëcuenereviabinexa, pexaniajamatabëcuene ata penajamatabëxainaenexa. Perujupetiriavi muxujiobabiabianame pijabo ata xaniavaetsia pevetsinexa, pexaniacuene ata pexanabiabinexa, pamonajivi ata xaniavaetsia pejumecovënëtabiabinexa. Nexata juya perujupetiriavi muxujiobabiabiana pecovëpijipetiriavi xaniavaetsia pejinavanapaenexa. Nexata bajarapamonae xaniavaetsia itsa jinavanapaena, itsajivi ata pibisiacuenia Dioso pejumelivaisi apo baracuaicuaijai tsane. \p \v 6 Bajara pijinia pacuenia muxujiobabiabianame pevëjëavi penajamatabëcuenecataitsinexa pibisiacuene pexanaeyaniva. \v 7 Xamë xaniavaetsia bajarapamonae ëpexaniacuene tsitaexanaponaponaename. Nexata bajarapacuenia daxitajivi cacuenetaena xaniavaetsia neponaponaejava. Pexanialivaisi itsa tsipaebabiabianame, tsipaebabiabianame nejamatabëëthëtovetsina nexaniajaijumeta jamatabëcuenereviaya. \v 8 Xaniavaetsia tsipaebabiabianame pexaniajailivaisi. Bajarapacuenia itsa exanabiabianame, pecaitoyavi ata aura tsane. Tsipaji ajibi tsane pecayabarananeconitsiaexanaejava. \p \v 9 Pajivi bedajubicuenia canajetatsi petonacuenebabiabinexa amoneya pijatuxanenë, bajarapajivi muxujiobabiabianame pijatuxanenë pejumecovënëtsinexa daxita pacuenia itorobatsi. Muxujiobabiabianame xaniavaetsia pijatuxanenë petonacuenebabiabinexa pesivajamatabëcuenebarëyanexatsi. Pëtsa bajarapajivi apo jejai pijatuxanenë pitorobijavatsi. Pëtsa jumaitsi pijatuxanenëjavabelia: “Jume raja. Bajarapacuenia apo xanepanae tacatoexanaenexa. Mara jane pacuenia xanepana tacatoexanaenexaje,” jai pëtsa. \v 10 Pëtsa bajarapajivi muetsia pita pijatuxanenë pijajava. Biji rajane pijatuxanenëjavabelia tsitanajamatabëcueneitajëtsi daxitacuene xaniavaetsia petonacuenebabiabijava nacobetoxotsinejeva. Bajarapacuenia itsa exanaena bajarapajivi, nexata daxitajivi yapëtaena Dioso vajanacacapanepaenënexa pejumelivaisi pexaniajailivaisicuene. \p \v 11 Dioso baja cajena nacayapëtaeyaexana vajanacaitaxutotsoniataejava. Nexata Dioso nacacapanepaena daxitanacuapijivitsi. \v 12 Dioso vajanacayapëtaeyaexanaexae vajanacaitaxutotsoniataejava vajanacacapanepaenexa, nexata becopatatsi pibisiacuene vajaexanaejavami. Bitso vajajitsipaejava ata mapanacuapijicuene vajaxainaenexa, becopatatsi. Dioso rajane jitsipa mapanacuata nayajivitaeya vajajinavanapaenexa pibisiacuene vajaexanaeyaniva. Nexata Dioso pejitsipaecuenia betoexanavanapatsi. Dioso cujunaviaya xaniavaetsia bejinavanapatsi. \v 13 Bajarapacuenia Dioso cujunaviaya xaniavaetsia bejinavanapatsi paepatojebi Jesucristo copiaevetavanapatsi icatsia pepatsijavanexatsica. Nexata icatsia pamatacabi Jesucristo patsianica, sivajamatabëcuenebarëyatsi tsane. Pacuenia Dioso tajëvelia najumecapanepaeya nacajumaitsi Jesucristo pepatsijavanexatsica, bajarapacuenia xaniajai Jesucristo patsianica. Jesucristo rabaja cajena, pinijiDiosonë, vajanacacapanepaenexa. Bajaraponë penivenivenaecotia yajavapatsianica. \v 14 Bajaraponë pijacuata tonacaeveta pijavajabitsaë pebeyaxuabinexatsi. Nexata Jesucristo itsa beyaxuabatsi, pijanata nacacomuata pibisiacuene vajaexanaeneconivecua. Nacavecuaajibiaexana baja bajarapaneconimi Jesucristo pijajivitsi vajanacaexanaenexa. Nacajitsipaeyaexananua ëpexaniacuene Jesucristo vajatoexanaenexa. \p \v 15 Daxita bajarapacuenia muxujiobaponaename. Jamatabëcuenebabataponaename asaëya bajarapamonae. Asaëya muxujiobabiabianame pibisiacuene itsa exanapona. Bajarapacuenia muxujiobabiabianame Dioso pecatocopatsixae bajarapacuenia nexanaponaenexa. Pëtsa copatame itsajivi ata bijiaya pecataenexa. \c 3 \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi pexaniacuene bexanavanapa yabara pelivaisi \p \v 1 Dioso pejumecovënëtsivi, Cretatunaeto nacuapijivi, najamatabënapitsiaexanaename yaiyataeya pejumecovënëtsinexa gobierno pitorobilivaisi, pejumecovënëtsinexanua gobierno pijajivi ata. Itorobianamenua bajarapamonae pexanaenexa daxitaxua pexaniacuene. \v 2 Muxujiobabiabianame bajarapamonae itsajivi ata pibisiacuenia pebaracuaicuaijaiyaniva. Muxujiobabiabianame bajarapamonae, itsamonae itsacueniabi atatsi, pecuenecanaviatsiyaniva. Muxujiobabiabianame bajarapamonae pexaniajamatabëcuenia pebarëcuaicuaijainexa daxitajivijavabelia. Itorobianamenua daxitajivivecua beveliajamatabëcuenevi nataeya pejinavanapaenexa. \p \v 3 Itsa abaxë vaxaitsi ata Dioso apo jumecovënëtsitsi, saya picani jema jinavanapatsi. Apo exanavanapaetsi pacuenia Dioso nacaitoroba. Apo exanavanapaetsinua pacuenia nacuaevetsivi ata nacaitoroba. Naxuabiaya saya jinavanapatsi Dioso pejumelivaisivecua. Pibisiacuene, pacuene vajavitota jamatabëexanatsi, exanavanapatsi. Pacuene ata nacajamatabëcuenebarëyayaexana, exanavanapatsi. Pibisiacuene bitso exanavanapatsi itsamonaejavabelia. Itsamonae cuenecaëbabiabatsi. Daxitajivi nacaitoya tsabiabi. Vaxaitsi ata namataenetsia naitoyatsi tsabiabi. \v 4 Bajara vajaitsivimi ata, itsiata Dioso, vajanacacapanepaenënexa, nacayapëtaeyaexana vajanacaitaxutotsoniataecuene. Nacayapëtaeyaexananua pacuenia ata Dioso nacaasiva daxitatsi mapanacuapijivitsije. \v 5 Dioso nacacapanepaena vajaneconivecua. Itsiata baitsi jane pexaniacuene vajaexanaejava yabara, Dioso apo nacacapanepae tsane. Jume baja cajena. Dioso raja nacacapanepaena tsipaji nacaitaxutotsoniatane. Nexata nacajamatabëcuenequiata. Dioso vajanacaitaxutotsoniataexae, nacacapanepaena. Espíritu Santo pejamatabëcueneta pejanajamatabëcuenevitsi baja nacaexana. \v 6 Dioso baja cajena ayaicuenia vajanacayavenonaenexa, Espíritu Santo nacatoitorobica vaxaitsijavabetsica. Bajarapacuenia Dioso Espíritu Santo nacatoitorobica Jesucristo vajanacacapanepaenënexa pejamatabëctsoniatane. Nexata nacajamatabëcuenequiata. Dioso vajanacaitaxutotsueneta. \v 7 Bajaraxuata Dioso vaxaitsi yabara jumaitsi: “Bajarapamonae baja aneconijibia taniji,” jai Dioso. Tsipaji nacaitaxutotsoniatane. Nexata vaxaitsi xainaenatsi matacabi apo pevereverecaejava, xua copiaevetavanapatsi. \p \v 8 Daxita baja palivaisi pacatoyaquinatsi, pexaniajailivaisi cajena. Nexata jitsipajë ajumesaëya jivi netsipaebaponaenexa bajarapalivaisi. Nexata Dioso pejumecovënëtsivi ëpexaniacuene pexanaenexa pejamatabëcueneenaenexatsi. Bajarapalivaisi bitso xanepana daxitajivi pejumecovënëtsinexa. \v 9 Nexata navecuaitavetsianame saya jema natsiquejemalivaisixi itsamonae pecabarëcuaicuaijaiyaniva. Navecuaitavetsianamenua judíovi pijasalinaivimi pevënëxi yabara pecabarëcuaicuaijaiyaniva. Navecuaitavetsianamenua Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi yabara anaeya pecajumenotsiyaniva. Bajarapacuenia pecabarëcuaicuaijaijava apo xanepanae tsipae itsacuenejavayonexa ata. \p \v 10 Itsamonae penajumetsënëtsilivaisi jivi tsipaebapona. Nexata bajarapamonae penajumetsënëtsilivaisita Dioso pejumecovënëtsivi navecuanatsanaeyaexanapona. Bajarapapamonae jumeitavetsianame. Anijatobeje ata jumeitavetsianame. Nexata bajarapamonae copatsiana penajumetsënëtsilivaisi jivi petsipaebaponaejava. Jumeitavetsi atamë, itsiata itsa apo cajumecovënëtsi tsane, nexata bajarapamonae itorobianame itsajavabelia peponaenexa. \v 11 Yapëtaneme rabaja mapacueneje. Ponë peneta copata pexaniajailivaisi pejumecovënëtsijavami, pibisiacuene exana. Nexata bajaraponë naneconita Diosojavabelia pibisiacuene pexanaexae. \s1 Pacuenia icatsia Pablo itsalivaisi toitoroba Tito asaëya Dioso petonacuenebinexa yabara pelivaisi \p \v 12 Catoitorobialiatsi Artemas. Itsa jume, catoitorobialiatsi Tíquico. Bajaraponë itsa patsialia xamëjavabelia, nexata xamë bepijia renamë tsane xanëjavaberena. Nacaxitajarabianatsibeje Nicápolis tomarata. Daxita emarapae raja ponaponaenajë Nicápolis tomarata. \v 13 Itsa baja pacavecuaponaena Zenasbeje Apolosbeje, nexata yavenonaename pacuenia namatavenonaenabeje pijanamutobejenexa. Zenas raja abogadonë, penaneconitsivi peyavenonaeyacuaicuaijainë. Rajutsianame pacuenia namatavenonabeje, itsacuenejavayo ata petosajinaeyanivatsibeje itsa najetarucabeje namuto. \v 14 Pamonae vaxaitsi pexanialivaisi tsipaebatsi, bajarapamonae tojitsipajë peyapëtaenexa xua pexaniacuene. Nexata ëpexaniacuene pexanaenexa. Nexata bajarapamonae tojitsipajë asaëya penacuenebinexa, peyavenonaenexa pamonae bitso bepejiobivi. Pëtsa saya bajarapamonae jinavanapa nacuenebinejeva. \s1 Pacuenia Pablo itsamonae jamatabënajina yabara pelivaisi \p \v 15 Daxita pamonae yajavaponaponajë, cajamatabënajinalia. Pajamatabënajinaliajë daxita pamonae pataniasivavi, Dioso pejumecovënëtsivi. Pacatovajëtatsi Diosojavabelia daxita paxamë Dioso papecayavenonaenexa.