\id ACT - Guahibo NT -Colombia 2011 (DBL -2014) \h HECHOS \toc1 Pacuenia exanavanapa Jesús pitorobivi, apóstolevi \toc2 Hechos \toc3 Hch \mt1 Pacuenia exanavanapa Jesús pitorobivi, apóstolevi \c 1 \s1 Pacuenia Jesús tajëvelia vajunupaeba Espíritu Santo pepatsijavanexatsica mapanacuayabetsicaje yabara pelivaisi \p \v 1 Teófilo, xanë Lucasnë, catoyaquinatsi mapabaxutoje. Copiaya baja cajena catoyaquinatsi itsabaxutota daxita Jesús pexanaejavanë pelivaisi. Nexata copiayapijibaxutota catoyaquinatsi xuamaxëto Jesús exana petaxuxuabijavaveliacujinae pexanaejava. Daxita bajaraxuanë pelivaisi, catoyaquinatsi. Pacuenia ata Jesús pexanialivaisi jivi tsipaebaponapona, abaxë itsa ponapona mapanacuataje, bajarapalivaisi ata catoyaquinatsi. \v 2 Matapania pamatacabi Jesús athëbëabetsia Dioso caponatsi, bajarajota Jesús baja copiaruta pexanaejava. Nexata baja itsajota Jesús copiaruta pexanaejava, bajarajota pijinia copiarutajë copiayapijibaxutota tacatoyaquinaejava, Jesús pexanaejavanë pelivaisi. Athëbëabetsia Jesús Dioso pecaponaevajënaetsi, Jesús itapeta pijajiviyajuvënëvi apóstolevinexa. Nexata Jesús itoroba pijajivi, apóstolevi, jivi pexanialivaisi petsipaebanajetarubenaenexa daxitanacuanëjava. Espíritu Santo pejamatabëcueneta Jesús yapëtaeyaexanatsi pacuenia itorobijitsia pijajivi, apóstolevi. \v 3 Bajaraxuacujinae Jesús pijavajabitsaë beyaxuabatsi. Jesús petëpaecujinae icatsia itsa asaë, anijatonë tsitanaitajëtabiaba pijajivijavabelia. Cuarenta baja pamatacabibeje itsa panepa Jesús icatsia piasaëcujinae, pona jane baja athëbëabetsia. Bajarapacuenia anijatonë Jesús pijajivi petsitanaitajëtsixae petëpaecujinae, nexata pijajivi yapëtanetsi Jesús icatsia piasaëjava petëpaecujinae. Jesús pijajivi itsa tsitanaitajëtabiaba, Jesús pijajivi tsipaebabiaba Dioso pijajivi pevetsijavanexa. \p \v 4 Nexata Jesús pijajivi itsa tsitanaitajëta Jerusalén tomarata, Jesús jumaitsi pijajivijavabelia mapacueniaje: \p —Pëtsa abaxë paponame mapatomaravecuaje. Pacopiaevetavanapaename abaxë Espíritu Santo. Bajaraponë yabara taxa Dioso najumecapanepaeya jumaitsi papecatoitorobinexatsica. Xanë ata bajaraponë yabara pacatsipaebatsi baja cajena panecopiaevetavanapaenexa. \v 5 Juanpijinë raja jivi bautisabanajetaruca ëmerata. Itsiata baitsi jane caematacabibejecujinae paxamë Dioso pacatsijamatabëjoneyaexanaena Espíritu Santo, jai Jesús pijajivijavabelia. \s1 Pacuenia Jesús petëpaecujinae icatsia itsa asaë, athëbëabetsia baja pona yabara pelivaisi \p \v 6 Jesús petëpaecujinae icatsia itsa asaë, tsitanaitajëta pijajivijavabelia. Nexata Jesús pijajivi penacaetuatsijavata, Jesús pijajivi yanijobatsi. Jesús pijajivi jumaitsi mapacueniaje: \p —Patajatuxanenë, ¿xaniajai tsabaja? ¿Itsanacuapijivi pevetsijava mapanacuaje pecopatsinexa, xamë vecuapitsapaeyaexanaename mapamatacabitaje? ¿Nexata tsaja vajaviriavi judíovi juya evetsiaexanaename vajanacayanacuaevetsinexa? jai Jesús pijajivi. \p \v 7 Nexata Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: \p —Xua yabara paneyanijobame, paneyapëtaenexa, taxa Dioso apo pacatocopatsi. Apo pacatocopatsi paneyapëtaenexa pamatacabita, paepatota ata, taxa Dioso pexanaejava, copiapatsijitsia. Caenë taxa Dioso yapëtane pamatacabi bajaraxua copiapatsijitsia. \v 8 Itsiata baitsi jane paxamë ajumejunavijibia papaebianame xanë talivaisi Espíritu Santo itsa pacatsijamatabëpatsianica paxamëjavabetsica. Nexata panelivaisipaebanajetarubenaename Jerusalén tomarajava, Judea nacuajava ata, Samaria nacuajava ata, tajënacuatabujava ata, jai Jesús pijajivijavabelia. \p \v 9 Bajarapacuenia Jesús pejumaitsicujinae pijajivijavabelia, Jesús baja pijajivi pitabënejeva, athëbëabetsia Dioso caponatsi. Itarërëbo baja Jesús pëcaevaya. Nexata baja Jesús pijajivi acuenebi matavëjëa petaejava. \v 10 Nexata Jesús pijajivi pëtaenubena athëbëabetsia Jesús pepëcaevijavatsia. Nexata ángelnëbeje, penioponaejava penaxatatsinëbeje, Jesús pijajivi jemata bajarajota tsitanaitajëtatsi. \v 11 Nexata ángelnëbeje jumaitsibeje Jesús pijajivijavabelia: \p —PaGalilea nacuapijivimë, ¿detsa xuajitsia athëbëabetsia pataenubename? Bajaraponë Jesús paxamëjavavetsia Dioso pacavecuacaponatsi athëbëabetsia. Bajaraponë icatsia itsamatacabi patsianica. Pacuenia pataneme petsiajava, bajara icatsia pacuenia patsianica, jai ángelnëbeje Jesús pijajivijavabelia. \s1 Pacuenia Jesús pijajivi natsicueyaitapeta Matíasvënënë apóstolenënexa yabara pelivaisi \p \v 12 Jesús baja peponaecujinae athëbëabetsia, Jesús pijajivi, apóstolevi, naviaba Jerusalén tomaraberena. Naviaba olivonaenë penubenaetsutojavaverena. Bajarapatsuto eca caekilómetrocuenia Jerusalén tomaravecua. \v 13 Nexata Jesús pijajivi pata Jerusalén tomarata. Nexata pabota Jesús pijajivi najinavanapa, athëbëyo pexanaeirajavabetsia junaya. Tsipaji baja cajena tsicopatatsi bajarapairatatsia pejinavanapaenexa. Pamonae Jesús pijajivi apóstolevi, mapevënëanëje. Itsanë pevënë Pedro. Itsanë Santiago. Itsanë Juan. Itsanë Andrés. Itsanë Felipe. Itsanë Bartolomé. Itsanë Mateo. Itsanë Santiago, Alfeo pexënato. Itsanë Simón. Bajaraponë celotenë. Itsanë pevënë Judas, Santiago pejuyapijinë. \v 14-15 Pabota Jesús pijajivi apóstolevi najinavanapa, athëbëyo pexanaeirajavatatsia, nacaetuatabiaba caejavata pevajëtabiabinexa Diosojavabelia. Jesús pena María, Jesús pejuyapijivi ata, itsapetiriavi ata yajava, nacaetuatabiaba pevajëtabiabinexa Diosojavabelia. Bajarapajivibitsaëto ciento veinte pajivibeje. Nexata penacaetuatsijavata bajarapamonae tuatuajëta Pedro nonotapuna. Pedro nexata jumaitsi penacaetuatsivijavabelia: \p \v 16 —Tajamonae, copiapata rajane baja pacuenia baja cajena tajëvelia jumaitsi Dioso pejumelivaisibaxutota. Pacuenia bajayata Davidpijinë Espíritu Santo pejamatabëcueneta tajëvelia vajunupaebiaexanatsi Judaspijinë pexanaejavanexa, copiapata jane baja. Tsipaji Judaspijinë itsa matacapona pamonae Jesús vaetabijitsiatsi, Judaspijinë tocopiapatatsi baja pacuenia Davidpijinë tajëvelia jumaitsi. \v 17 Judaspijinë picani paxanëyajuvënënëmi. Jesús picani bajaraponëmi itapeta penanacuenebinexa paxanëta. \v 18 Judaspijinë ira comuata pibisiacuene pexanaematamopalatata. Bajaraponëmi pijacuata nabeyaxuaba. Nexata penabeyaxuabicujinae, pematonono ira bejopaica. Nexata cototitititicajunua. Daxita pënëmi pitsatajarabarena. \v 19 Daxita Jerusalén tomarapijivi vënëlivaisitanetsi daxita xua tocopiapatatsi Judaspijinëmi. Nexata Judaspijinëmi pecomuatsiira, Jerusalén tomarapijivi vënëruba Acéldama. “Acéldama,” itsa jai bajarapamonae pijajumeta, mapajumetaje pejumaitsijume: “Papalata pejamatabëcueneta jivitonë beyaxuabatsi, bajarapapalatata pecomuatsiira,” pejaijume, jai Pedro penacaetuatsivijavabelia. \p \v 20 Icatsia Pedro jumaitsi penacaetuatsivijavabelia: \p —Salmosvënëbaxutota tajëvelia Judaspijinë yabara comparacióncuenia jumaitsi mapacueniaje: \q1 Pijabo jivinebo xuabetsiana. Itsajivi ata apo ponaponae tsane bajarapabota, \m jai tajëvelia Salmosvënëbaxutota Judaspijinë apóstolenë penaexanaejavavecua pepitsapaejavanexa yabara. \p Itsajavata Salmosvënëbaxutota icatsia tajëvelia jumaitsi Judaspijinë yabara mapacueniaje: \q1 Bajaraponëmi penacuenebijavami, itsanë pitsiana, \m jai itsajavata Salmosvënëbaxutota itsanë icatsia apóstolenë penaexanaejavanexa yabara Judaspijinë pepitsapaejamatabëcuene, jai Pedro penacaetuatsivijavabelia. \p \v 21 Icatsia Pedro jumaitsi: \p —Caenë panetsicueyaajibi doce paponëbejenexanë Jesús petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavatsi patataejava patanajuapaebinexa. Bajaraxuata bitapetatsi itsanë pataneyanabinexa. Paxamë tuatuajëta ena patanajuapënajinavanapaevi vajatuxanenë Jesús pamatacabi abaxë ponapona mapanacuataje. \v 22 Juanpijinë raja bautisaba Jesús. Bajara pamatacabijavaveliacujinae, panajuapënajinavanapajë Jesús, matapania athëbëabetsia Dioso patanevecua caponaematacabitsijavabelia. Nexata bajarapitsinë bitapetatsi Jesús petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavatsi patataejava patanajuapaebinexa, jai Pedro penacaetuatsivijavabelia. \p \v 23 Nexata pamonae nacaetuata, Dioso pejumecovënëtsivi, anijanëbeje itapeta, Pedrobana jane baja Jesús penajuapënajinavanapaevi. Bajaraponëbejeyajuvënënë caenë acueyabi pavënëbeje xaina. Itsavënë José. Itsavënë Barsabás. Itsavënë Justo. Itsanë caevënë xaina. Bajaraponë pevënë Matías. \v 24 Bajaraxuacujinae bajarapamonae najumaitsi: \p —Vajëtsianatsi Diosojavabelia vajanacayapëtaeyaexanaenexa, najai. \p Nexata jane baja bajarapamonae peyapëtaenexa, ponë Dioso itapetsijitsiatsi apóstolenënexa, vajëta Diosojavabelia. Bajarapamonae pevajëtsijavata Diosojavabelia, jumaitsi mapacueniaje: \p —Patajatuxanenë, daxitajivi nejamatabëcueneyapëtaenë. Maponëbejeyajuvënënëje, ponë itapetame apóstolenënexa, panetsitajëre. \v 25 Nexata ponë itapetame, pitsiana xua Judaspijinë vecuapitsapa. Bajaraxua Judaspijinë vecuapitsapa peponaexae infiernojavabelia, jai bajarapamonae pevajëtsijavata Diosojavabelia. \p \v 26 Bajaraxuacujinae bajarapamonae pijacuenecujirua exana peyapëtaenexa jane baja ponë apóstolenënexa. Nexata bajarapamonae yapëtane Matías apóstolenënexa. Nexata baja Matías najunua once ponëbeje Jesús pijajivi apóstolevijavabelia. Nexata baja apóstolevi doce ponëbeje. \c 2 \s1 Pacuenia jane baja athëbëvetsica Espíritu Santo patsica Jesús pijajivi petsijamatabëjonenexatsi yabara pelivaisi \p \v 1 Itsa baja panepa cincuenta pamatacabibeje pascuavënëfiesta pevereverecaecujinae, icatsia junua Pentecostésvënëfiesta. Nexata bajarapamatacabi daxita Jesús pijajivi nacaetuata caejavata. \v 2 Nexata bajarapamatacabi athëbëvetsica jemata najumeta bepinijijoviboxaneto. Nexata pabota Pedrobana nacaetuatena, daxitabo najumeteca. \v 3 Bajarapamonae tane athëbëvetsica perunaejavatsica bepitarunutsicotia. Nexata bajarapamonae caejivi canacujitsia bajarapacotia tsimatanatsanaeyarunaicatsi.\fig |src="CN01890B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Hch 2.3" \fig* \v 4 Nexata daxita bajarapamonae tsijamatabëvënëcatsi Espíritu Santo. Nexata bajarapamonae jemata taxuxuaba penatsipaebijava itsaviriajumenëta, apo penatsipaebijumemi picani. Espíritu Santo saya pejamatabëcueneta bajarapacuenia itsaviriajumenëta natsipaebiaexanatsi. \p \v 5 Bajarapamatacabita Jerusalén tomarata jinavanapa ayaibitsaëtoxaneto judíovi. Bajarapamonae saicaya daxitanacuanëjava penaexanaevi. Bajarapamonae saya napata Jerusalén tomarata penataenexa Pentecostésvënëfiesta. Bajarapamonae bitso pejumecovënëtsivi Dioso. \v 6 Nexata bajarapamonae itsa jumetane bepinijijoviboxaneto athëbëvetsica penajumetsijava, nexata pabota Jesús pijajivi nacaetuatena, bajarapabota muxunanacaetuana ayaibitsaëtoxaneto bajarapamonae. Paviriajumenëta Jesús pijajivi Espíritu Santo pejamatabëcueneta natsipaebiaexanatsi, bajarapamonae pijajumenë. Nexata bajarapamonae xaniavaetsia jumetane xua yabara Jesús pijajivi tsipaebapona. Bajaraxuata bajarapamonae bitso jamatabëcuenenabenajaca. Tsipaji bajarapamonae caenacuapijivi canacujitsia xaniavaetsia jumetaepona pepo pijajumeta Jesús pijajivi petsipaebilivaisianë. \v 7 Athëbëvetsica bepinijijoviboxaneto penajumetsijava pemuxunanacaetuanaevi, pinijicuenia najamatabëxainaeya jamatabëcuenenabenajaca. Nexata bajarapamonae najumaitsi: \p —Daxita mapamonae nacatsipaebanubenaje, Galilea nacuapijivi. Apo penatsipaebivi picani vajajumenë. \v 8 Vaxaitsi itsaverena patatsi, caenacuapijivitsi canacujitsia saicaya xainatsi vajajumenë, apo penatsipaebijumenë mapamonaeje. ¿Detsa pacuenia itsiata vaxaitsi, caenacuapijivitsi canacujitsia, vajanaexanaejavaveliacujinae vajanatsipaebijumenëta caëjëpatsi penatsipaebinexa mapamonaeje? \v 9 Vaxaitsiyajuvënëvi raja itsamonae Partia nacuapijivi. Itsamonae Media nacuapijivi. Itsamonae Elam nacuapijivi. Itsamonae Mesopotamia nacuapijivi. Itsamonae Judea nacuapijivi. Itsamonae Capadocia nacuapijivi. Itsamonae Ponto nacuapijivi. Itsamonae Asiavënë nacuapijivi. \v 10 Itsamonae Frigia nacuapijivi. Itsamonae Panfilia nacuapijivi. Itsamonae Egipto nacuapijivi. Itsamonae Africa nacuapijivi, Cirene tomarapënëverenapijivi. Itsamonae vaxaitsiyajuvënëvi judíovi, Roma tomarapijivi. Itsamonae apo judíovi, Roma tomarapijivi. Bajarapamonae apo judíovi ata, Dioso jumecovënëtavanapa pacuenia vaxaitsi judíovitsi jumecovënëtavanapatsi Dioso. \v 11 Itsamonae vaxaitsiyajuvënëvi Creta nacuapijivi. Itsamonae Arabia nacuapijivi. Itsiata daxitatsi jumetanetsi xaniavaetsia Jesús pijajivi vajanacatsipaebilivaisianë vajajumenëta. Caejivi canacujitsia bajarapamonae Dioso pinijicuene pexanaejava yabara nacatsipaebapona, najai athëbëvetsica bepinijijoviboxaneto penajumetsijava pemuxunanacaetuanaevi. \p \v 12 Nexata daxita bajarapamonae jamatabëcuenenajunaviacanubena. Nexata bajarapamonae najumaitsi: \p —¿Detsa meta mapitsijamatabëcuene yabara itsije? najai. \p \v 13 Itsamonae saya jumecaponaeya jumaitsi Jesús pijajivi yabara: \p —Aitajibi ra saya mapamonaeje, jai. \s1 Pacuenia Pedro tsipaeba athëbëvetsica bepinijijoviboxaneto penajumetsijava pemuxunanacaetuanaevijavabelia yabara pelivaisi \p \v 14 Apóstolenë Pedro nonotapuna once ponëbeje apóstolevi yajava. Nexata Pedro pinijijumeta jumaitsi athëbëvetsica bepinijijoviboxaneto penajumetsijava pemuxunanacaetuanaevijavabelia: \p —Tajamonae judíovi, Jerusalén tomarata panenapatsivi, panenamuxunaevere. Paxamë ata Jerusalén tomarata paneenaevi, xaniavaetsia panenamuxunaevere paneyapëtaenexa xua yabara pacatsipaebijitsiatsi. \v 15 Paxamë mapamonae yabaraje pajumaitsimë: “Aitajibi ra saya mapamonaeje,” pajamë. Mara pamonae apo aitajibije. Bajayacunuaepato raja abaxë maje. Bajarapaepatota jivi apo aitajibi tsabiabi. \v 16 Mara pamonae paxamë panijajumenëta Espíritu Santo pejamatabëcueneta natsipaebiaexanatsije pecopiapatsixae baja xua bajayata tajëvelia Joelpijinë Diosojumepaebinëmi vajunupaeba. Bajaraxua yabara Dioso pejumaitsijava Joelpijinë bajayata tajëvelia jumaitsi mapacueniaje: \q1 Dioso jumaitsi: \v 17 “Itsa baja imoxoyo pevajënae tsane mapanacua pevereverecaenexaje, itorobianicajë Espíritu Santo daxitanacuapijivi, pamonae tajajivi petsijamatabëjonenexatsi. Daxita panexi, pebijivi, petiriavi, paebiana palivaisi Espíritu Santo paebiaexanaenatsi, xanë talivaisi. Pevëjëavi pebijivi taena xua tsitajëtsianajë bemajitsinaebocuenia. Perujuvi pebijivi piamajitsinaejavata tsipaebianajë. \v 18 Nexata daxita pamonae tanetonacuenebivi, pebijivi, petiriavi ata, bajarapamatacabi Espíritu Santo toitorobianicajë petsijamatabëjonenexatsi. Nexata bajarapamonae paebiana xanë talivaisi. \v 19 Tsitajëtsianajë itaboxotatsia pinijicuene taexanaejava. Daxita mapanacuajava ata pinijicuene taexanaejava tsitajëtsianajë. Ayai tsane pijana. Ayai tsane isotocotia. Ayai tsane petsëxë mapanacuataje. \v 20 Nexata matacabipijijuameto aitaquiri tsane. Meravipijijuameto bepijana itatsobia tsane. Bajara itsane mapanacuataje itsa baja peneta imoxoyo pevajënae tsane icatsia pepatsimatacabinexatsica pepo petuxanenë. Bajarapamatacabi bajaraponë pinijicuene pexanaejava pecaëjëpaenëcuenetsi, tsitajëtsiana daxitajivijavabelia. \v 21 Nexata pajivi navajëtsiana pepo petuxanenëjavabelia, bajarapajivi capanepaenatsi,” jai Dioso, \m jai bajayata tajëvelia Joelpijinë Diosojumepaebinëmi Dioso pejumaitsijava bajaraxua yabara, jai Pedro athëbëvetsica bepinijijoviboxaneto penajumetsijava pemuxunanacaetuanaevijavabelia. \p \v 22 Icatsia Pedro jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Tajamonae judíovi, panenamuxunaevere paneyapëtaenexa xua yabara pacatsipaebijitsiatsi. Jesús, Nazaret tomarapijinë, Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejava exanapona paxamë tuatuajëta. Nexata Jesús pacayapëtaeyaexana Dioso ayaicuene pexanaejava pecaëjëpaenëcuenetsi. Bajarapacuenia paxamë baja payapëtaneme Jesús Dioso pitorobinëcuenetsi. Xaniavaetsia rabaja payapëtaneme paxamëjavata Jesús pexanaejava bajarapapinijicuene. \v 23 Bajaraponë Jesús paxamë panecobeyabelia canajetatsi. Nexata paxamë pabeyaxuabame. Tsipaji patocopatame piajamatabëcuenebejevi Jesús cruzajavabelia pecobematabiabarutsinexatsi. Bajarapacuenia Jesús pabeyaxuabame tsipaji baja cajena Dioso tajëvelia najamatabëxaina bajarapacuenia Jesús panebeyaxuabinexa. \v 24 Itsiata baitsi jane Jesús petëpaecujinae Dioso icatsia asaëyaexanatsi. Dioso capanepatsi petëpaejavavecua. Tsipaji Jesús Dioso pexënatoxae, acuenebi pematatoxenetsijavatsi petëpaejava. \v 25 Bajayata Davidpijinë tajëvelia yaquina Dioso pejumelivaisibaxutota Jesús icatsia piasaëjavanexa petëpaecujinae. Davidpijinë itsa yaquina Jesús pejumaitsijava Diosojavabelia icatsia piasaëjavanexa petëpaecujinae, yaquina mapejumaitsiitaneje: \q1 Yapëtaniji Dioso taneyajavaponaponaejava. Tamuxuneneta ponapona, tacujuanenia. Bajaraxuata apo junavinë tsane. \v 26 Bajaraxuata jamatabëcuenebarëyanë tsane. Nexata jivijavabelia tsipaebianajë tajamatabëcuenebarëyajava. Bajaraxuata yapëtaniji tatëpaecujinae icatsia tasaëjavanexa. \v 27 Xamë, Diosomë, apo necopatsimë tsane petëpaevi peponaenacuayabelia. Apo necopatsimënua tsane taperabëtsabanaenexa nexënatonë. \v 28 Netsitajëtame baja cajena taponaenamutonexa taxainaenexa matacabi apo pevereverecaejava. Nejamatabëcuenebarëyaexaname itsa neyajavaponaponame, \m pejaiitane bajayata Davidpijinë yaquina Dioso pejumelivaisibaxutota Jesús pejumaitsijava Diosojavabelia, jai Pedro athëbëvetsica bepinijijoviboxaneto penajumetsijava pemuxunanacaetuanaevijavabelia. \p \v 29 Icatsia Pedro jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Tajamonae, jumenapebetsiaya pacatsipaebianatsi vajasalinainëmi Davidpijinë yabara. Bajayata baja tëpa Davidpijinëmi. Nexata mëthëtatsi. Yapëtanetsi itsajota mëthëtatsi. \v 30 Davidpijinëmi raja Diosojumepaebinëmi profetanëmi. Davidpijinëmi baja cajena yapëtane pacuenia Dioso pexaniajaijumeta najumecapanepaeya jumaitsi. Davidpijinëmijavabelia Dioso najumecapanepaeya jumaitsi mapacueniaje: “Pacuenia xamë evetame Israelnacua, bajara icatsia pacuenia bexëajavabelia caenë nemomoxiyajuvënënë evetsiana nevetsinacuami, Israelnacua,” jai Dioso najumecapanepaeya mapacueniaje Davidpijinëmijavabelia Jesús yabara. \v 31 Davidpijinë baja cajena tajëvelia yapëtane Jesús athëbëvetsica Dioso pitorobijavanexatsi jivi pecapanepaenexa. Tajëvelia yapëtanenua Jesús petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavanexatsi. Bajaraxuata bajayata Davidpijinë tajëvelia cajena vajunupaeba Jesús petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavanexatsi. Davidpijinëmi peyaquinaebaxutota tajëvelia Jesús yabara jumaitsi mapacueniaje: “Nexata apo copatsi tsanetsi petëpaevi peponaenacuayabelia. Apo copatsi tsanetsinua peperabëtsabanaenexa,” jai baja cajena Davidpijinë peyaquinaebaxutota Jesús yabara. \v 32 Bajaraxuata Jesús baja icatsia Dioso asaëyaexanatsi petëpaecujinae. Jesús Dioso piasaëyaexanaejavatsi, daxita baja paxanë pataniji. Bajaraxuata pacatsipaebatsi. \v 33 Jesús caponatsi athëbëabetsia Dioso pecujuanenia peecaenexa. Nexata baja paxa Dioso rajutatsi Espíritu Santo pacuenia baja cajena najumecapanepaeya Dioso jumaitsi. Nexata bajaraxuacujinae Jesús juya itorobica Espíritu Santo paxanëjavabetsica. Nexata xua pinijicuene pexanaejava, aeconoxae pataenubename, pajumetanemenua, palivaisianë mapamonae panijajumenëta pacatsipaebaje, bajaraxua Espíritu Santo pejamatabëcueneta exana. \v 34 Itsiata baitsi jane ponë athëbëabetsia Dioso caponatsi, apo Davidpijinë. Davidpijinë bajayata tajëvelia Jesús yabara jumaitsi mapacueniaje: \q1 Dioso jumaitsi tajatuxanenëjavabelia: “Evetecare abaxë tacujuanenia. \v 35 Vecatsivajënae jumecovënëtsiaexanaenatsi abaxë copiaya nijavajabitsaë nitorobicuenianexa,” jai Dioso tajatuxanenëjavabelia, \m jai bajayata tajëvelia Davidpijinë Jesús yabara. \p \v 36 ’Bajaraxuata daxita Israel nacuapijivi xaniavaetsia beyapëtane Jesús pelivaisi, ponë paxamë pacobematabiabarutame cruzajavabelia. Bajaraponë Jesús, Dioso exanatsi pepo petuxanenë. Bajaraponë Jesús, Cristo cajena, ponë Dioso itorobica vajanacacapanepaenexa, jai Pedro athëbëvetsica bepinijijoviboxaneto penajumetsijava pemuxunanacaetuanaevijavabelia. \p \v 37 Itsa bajarapamonae jumetane Pedro bajarapacuenia pejumaitsijava, nexata bajarapamonae bejamatabëjiobireca pinijicuenia. Nexata bajarapamonae yanijoba Pedrojavabelia, itsamonae Jesús pijajivi apóstolevijavabelia ata. \p —Tajamonae, ¿detsa nexata pitsicuene paexanaenajë patajaneconi yabara? jai nexata bajarapamonae Pedrobanajavabelia. \p \v 38 Pedro nexata jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Daxita paxamë pibisiacuene paneexanaejava pacopabare. Panajamatabëcuenepënëyorore Diosojavabelia. Nexata pacabautisabiana Jesucristo pejamatabëcueneta papecavecuaajibiaexanaenexa daxita pibisiacuene paneexanaeneconi. Bajara jane xuacujinae Dioso pacarajutsiana Espíritu Santo papecatsijamatabëjonenexa. \v 39 Dioso raja cajena jitsipa papecarajutsinexa Espíritu Santo. Dioso raja jitsipa panexijavabelia ata perajutsinexa Espíritu Santo. Dioso raja jitsipa itsanacuanëpijivi, tajënacuanëjava pejinavanapaevi ata, perajutsinexa Espíritu Santo. Daxita pamonae Dioso junatsiana pijajivinexa, tsijamatabëjonenatsi Espíritu Santo, jai Pedro bajarapamonaejavabelia. \p \v 40 Bajarapacuenia Pedro itsa tsipaeba, itsalivaisi pematatsënëa tsipaeba bajarapamonaejavabelia. Pedro pinijicuenia muxujioba bajarapamonae. Pedro jumaitsi mapacueniaje: \p —Pamonae Jesús beyaxuaba, pibisiacuene pexanaevi, bajarapamonae naxuabiana. Nexata paxamë ata bajarapamonae paneyajavanaxuabiyaniva, pavecuanajamatabëcuenepënëyorore Diosojavabelia, jai Pedro. \p \v 41 Nexata Pedro petsipaebilivaisi bajarapamatacabi jumecovënëtatsi tres mil pajivimaxëto. Nexata daxita bajarapamonae Jesús pijajivi bautisaba. Nexata bajarapamonae najunua baja Jesús pijajivijavabelia. \v 42 Nexata bajarapamonae jumecovënëta palivaisi Jesús pijajivi apóstolevi tsipaebapona. Daxita bajarapamonae Jesús pijajivi yajava, apóstolevinua yajava, najamatabëcuenejëpaeya jinavanapa. Daxita nacaetuatabiaba pevajëcabiabinexa Diosojavabelia. Nacaetuatabiabanua caejavata pexaenexa, penajamatabënapitabiabinexa xua yabara Jesús sivatëpatsi. \s1 Pacuenia jinavanapa pamonae copiaya Jesús pelivaisi jumecovënëta yabara pelivaisi \p \v 43 Daxitajivi cujunava Dioso. Tsipaji Dioso yavenonabiaba apóstolevi. Nexata apóstolevi Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejava, exanabiaba. \v 44 Daxita pamonae jumecovënëta Jesús pelivaisi, nacaetuatabiaba najamatabecuenejëpaeya. Bajarapamonae daxita pexainaejava nacobenaxainaeya evetabiaba. \v 45 Paepatota itsajivi bitso namatavenona, peyavenonaenexa bajarapamonaeyajuvënëvi pexainaejava canajetapona. Pijairanë ata canajetapona. Pijabonë ata canajetapona. Pacuenejavaxi xaina, canajetapona. Nexata bajaraxuamatamopalata, daxita bajarapamatamo, natsicobetsanabiaba pacuenia caejivi canacujitsia namatavenona. \v 46 Bajarapamonae caematacabi canacujitsia nacaetuatabiaba templobota. Daxita bajarapamonae pijabonëjava jamatabëcuenebarëyaya xaeyabiaba pexaejava najamatabëcuenejëpaeya. \v 47 Nexata bajarapamonae jumai tsabiabi Diosojavabelia: “Diosomë, bitso ayaijamatabëcuenenëmë. Paneyavenonabiabame,” jai tsabiabi. Nexata daxita Jerusalén tomarapijivi, bajarapamonae pexaniacuenia yaiyataeyabiabatsi. Nexata itsamonae ata, caematacabi canacujitsia Jesús pelivaisi jumecovënëtapona pecapanepaenexatsi pibisiacuene pexanaeneconivecua. Bajarapamonae najonepona Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivijavabelia. \c 3 \s1 Pacuenia apóstolenëbeje Jesús pejamatabëcueneta xanepanaeyaexanabeje apo pecaëjëpaenëtsi peponaponaejava yabara pelivaisi \p \v 1 Judíovi caniviyoepatota, bejamatabëcuene a las tres, templobota vajëcabiaba Diosojavabelia. Nexata itsamatacabi, bajarapaepatota, Pedrobeje Juanbeje naponabeje templobojavabelia. \v 2 Ponë apo pecaëjëpaenëtsi peponaponaejava penaexanaejavabeliacujinae, capatabiabatsi pijamonae peetabiabinexatsi templobobaupa muxuneneta. Bajarapabaupa pevënë Pexaniabaupa. Caematacabi canacujitsia bajarapabaupa muxuneneta bajaraponë etabiabatsi pijamonae. Nexata bajaraponë amoneya palata vajëcabiabeca bajarapabaupajava pejoneponaevita templobojavaberena. \v 3 Nexata itsa bajaraponë taeyeca Pedrobeje Juanbeje pejonenajetarucaejavabeje templobojavaberena, vajëqueca palata. \v 4 Nexata Pedrobeje Juanbeje naëcotabeje bajaraponëjavabelia. Nexata Pedro jumaitsi bajaraponëjavabelia: \p —Panetaemabeje, jai Pedro. \p \v 5 Nexata bajaraponë naitaxutocaevetsiaya jamatabëjumai tsecae: \p —Nerajutsianabeje tsamë raja itsacuenejavayo, jamatabëjai tsecae bajaraponë. \p \v 6 Pedro nexata jumaitsi bajaraponëjavabelia: \p —Palata raja apo xainaenë. Itsiata baitsi jane xua xainajë, carajutsianatsi. Jesucristo, Nazaret tomarapijinë, pecaxanepanaeyaexanaexae baja, nonotapunare. Ponaponare baja, jai Pedro. \p \v 7 Nexata bajaraponë pecujuanenia pacobe, Pedro cobevaetabiayotsia. Bajarajota bajaraponë daxitaneniabeje asisaëreca baja. \v 8 Nexata bajaraponë jirevajunua. Petaxuta nuca. Ponapona baja. Nexata bajaraponë templobo ënëabelia najoneya Pedrobeje Juanbeje pepëta. Bajaraponë jirevanajetaruca. Jumai tsanajetarucae Diosojavabelia: \p —Diosomë, ¡bitso ayaijamatabëcuenenëmë! ¡Tsipaji baja nexanepanaeyaexaname! jai tsanajetarucae Diosojavabelia. \p \v 9 Nexata daxitajivi tanetsi peponaponaejava. Jumetanetsinua pexaniajamatabëcuene perajutsijava Diosojavabelia. \v 10 Bajarapamonae itsa tanetsi, yapëtanetsi palata pevajëcabiabecaenëmi templobobaupa muxuneneta, Pexaniabaupavënë muxuneneta. Nexata daxita bajarapamonae itsa tane bajaraponë baja pexanepanaejava, bitso jamatabëcuenenajunaviaca. \s1 Pacuenia Jesús pelivaisi Pedro jivi tsipaeba templobo ënëtuatuajëta, Portal de Salomónvënëjavata, yabara pelivaisi \p \v 11 Ponë penaexanaejavaveliacujinae apo peponaponaenëmi, Pedro pexanepanaeyaexanaecujinae, Pedrobeje Juanbeje apo copatsitsibeje. Nexata templobo ënëtuatuajëta, Portal de Salomónvënëjavata, ponë Pedro xanepanaeyaexana, Pedrobeje Juanbeje najuamaxëvaetabanucatsibeje. Nexata jivi ayaibitsaëto itaxutuaothopatsi. Jamatabëcuenenabenajaca bajarapamonae. \v 12 Nexata Pedro itsa tane bajarapamonae pejamatabëcuenenabenajacaejava, nexata Pedro jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Tajamonae judíovi, ¿detsa xuajitsia pajamatabëcuenenabenajacame maponë yabaraje? ¿Detsa xuajitsia bitso panenaëcobamebeje mapacueniaje? Paxanëbeje yabara meta pajamatabëjumaitsimë mapacueniaje: “Maponëbeje xanepanaeyaexanabeje apo pecaëjëpaenëmitsi peponaponaejava. Tsipaji baja caëjëpatsibeje bajarapacuene pexanaenexabeje. Bajarapacuene caëjëpatsibeje tsipaji meta Dioso pitabarata aneconijibia ponaponabeje,” pajamatabëjamë meta paxanëbeje yabara. Paxanëbeje raja patajamatabëcuenetabeje apo paexanaenëbeje bajarapacuene. Jesús raja exana bajarapacuene. \v 13 Vajasalinaivi baja cajena Abrahampijinë, Isaacpijinë, Jacobpijinë. Bajarapamonae pijaDioso pexënato Jesús. Nexata Dioso jivi yapëtaeyaexana Jesús bitso ayaijamatabëcuene pexainaenëcuene. Bajaraponë Jesús paxamë parajutame vajanacayanacuaevetsivi pecobeyabelia. Vajanacayanacuaevetsinë Pilato copatsijitsia ata Jesús, itsiata paxamë pajumesaëmë. Apo pajitsipaemë Pilato pecopatsijava Jesús. \v 14 Apo pavajëcaemë Pilatojavabelia pecopatsinexatsi Jesús, itsacueneneconiyo apo pexainaenë, pepo pianeconijibinë. Caranata biji pibisiacuene pexanaenë, jivibenë, pecopatsinexatsi, pajumesaëmë. Pavajëcame Pilatojavabelia jivibenë pepitsapaenexa penaneconitsivi pejebabiabibovecua. \v 15 Ponë Dioso itorobica vajanacarajutsinexa matacabi apo pevereverecaejava, bajaraponë caranata pabeyaxuabame. Itsiata baitsi jane Jesús petëpaecujinae, Dioso icatsia asaëyaexanatsi. Bajarapacuene patataexae, pacatsipaebatsi. \v 16 Bajaraponë Jesús pejamatabëcueneta xanepanaeyaexanatsi baja maponëje, apo pecaëjëpaenëmitsi peponaponaejava. Maponëje najamatabëcuenecopata Jesúsjavabelia. Bajaraxuata maponëje Jesús baja xanepanaeyaexanatsi paneitabarata, panetaeyabiabinë, paneyapëtaenë, jai Pedro bajarapamonaejavabelia Portal de Salomónvënëjavata. \p \v 17 Icatsia Pedro jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Tajamonae, yapëtaniji pacuene pacabarëexana itsamonae, papecaevetsivi yajava. Tsipaji apo payapëtaemë xaniavaetsia. Bajaraxuata pabeyaxuabame Jesús. \v 18 Bajayata Diosojumepaebivimi profetavi tajëvelia vajunupaeba Jesús athëbëvetsica Dioso pitorobijavanexatsi jivi pecapanepaenexa. Profetavimi tajëvelia vajunupaebanua Jesús bitso pebejiobiaexanaejavanexatsi daxitajivi pijaneconi yabara. Bajarapacuene Jesús baja tocopiapatatsi itsa pabeyaxuabame. Tsipaji baja Dioso bajarapacuenia tocopatatsi. \v 19 Nexata baja aeconoxae paneyapëtaexae Jesús petëpaejava daxitajivi pijaneconi yabara, pacopabare baja panijaperujujamatabëcuenemi. Panajamatabëcuenepënëyorore baja Diosojavabelia. Nexata pibisiacuene paneexanaeneconimi, Dioso pacavecuaajibiaexanaena. Nexata pacajamatabëcuene asaëyaexanaena Dioso. \v 20 Tsipaji raja icatsia itsamatacabi Dioso athëbëvetsica itorobianica Jesús, ponë bajayata Dioso itapeta papecayavenonaenexa. \v 21 Jesús raja abaxë ecaya athëbëtatsia. Matapania pamatacabi Dioso xanebijitsia daxitacuene, icatsia patsianica Jesús. Bajarapacuenia Jesús pepatsijavanexatsica, Diosojumepaebivimi profetavi bajayata tajëvelia vajunupaeba. \v 22 Vajasalinaivimijavabelia baja cajena bajayata tajëvelia profeta Moiséspijinë Jesús yabara jumaitsi mapacueniaje: “Pacuenia nitoroba xanë profetanënexanë, bajarapacuenia icatsia vajatuxanenë Dioso itorobiana itsanë profetanë, paxamë panemomoxiyajuvënënë tsane. Nexata pacuene yabara bajaraponë profeta pacatsipaebiana, pajumecovënëtsianame xaniavaetsia. \v 23 Tsipaji daxita pamonae apo jumecovënëtsi tsane bajaraponë profeta petsipaebilivaisi, pepacuene Dioso pijajivivecua tsatsiana. Nexata bajarapamonae Dioso verebabena,” jai baja cajena bajayata tajëvelia Moiséspijinë vajasalinaivimijavabelia Jesús pepatsijavanexatsica yabara, jai Pedro bajarapamonaejavabelia Portal de Salomónvënëjavata. \p \v 24 Icatsia Pedro jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Xua baja aeconoxae mapamatacabitaje copiapatapona, bajayata tajëvelia profeta Samuelpijinë copiaya vajunupaeba. Bajara icatsia xuacujinae cotocaevi paprofetavimi ata bajarapacuenia tajëvelia vajunupaebapona bajaraxua. \v 25 Paxamë rabaja profetavimi papemomoximë. Nexata xua Dioso najumecapanepaeya jumaitsi perajutsinexa panijasalinaivimijavabelia, bajaraxua paxamë Dioso pacarajutsiana. Bajayata tajëvelia Dioso jumaitsi vajasalinainëmi Abrahampijinëjavabelia Jesús yabara: “Caenë nemomoxiyajuvënënë itorobianajë jivi peyavenonaenexa. Nexata nemomoxiyajuvënënë yavenonaena caenacuapijivi canacujitsia, mapanacuata pejinavanapaevi,” jai Dioso tajëvelia Abrahampijinëmijavabelia Jesús yabara. \v 26 Nexata baja copiaya paxamëjavabetsica Dioso pexënato pacatoitorobica. Bajarapacuenia Dioso pexënato pacatoitorobica paxamë pacaejivimë canacujitsia papecayavenonaenexa panenajamatabëcuene pënëyorotsinexa pibisiacuene paneexanaejavavecua, jai Pedro bajarapamonaejavabelia Portal de Salomónvënëjavata. \c 4 \s1 Pacuenia Pedrobeje Juanbeje Jesús pelivaisi tsipaebabeje tomaraevetsivijavabelia yabara pelivaisi \p \v 1 Pedrobeje Juanbeje abaxë Jesús pelivaisi tsipaebabeje bajarapamonaejavabelia Portal de Salomónvënëjavata. Nexata bajaraberena jemata patanajetarubena sacerdotevi. Patanajetarubena saduceovinua. Pematatsënëa patanajetaruca itsanë capitán. Bajaraponë capitán templobopijipolicíavi pevetsinë. \v 2 Daxita bajarapamonae baraanaepanatsibeje Pedrobeje Juanbeje. Tsipaji Pedrobeje Juanbeje Jesús pelivaisi petsipaebijavatabeje, jumai tsaponaebeje: \p —Jivi tëpae ata tsane, icatsia asaë tsane petëpaecujinae. Bajarapalivaisi cajena pexaniajailivaisi. Tsipaji baja icatsia Jesús asaëyaexanatsi petëpaecujinae, jaibeje tsaponae. \p \v 3 Nexata bajarapamonae vaetabatsibeje. Caponaliatsibeje peetsinexatsibeje penaneconitsivi pejebabiabibota. Meravia pitsijavata jutsijitsiatsibeje. Tsipaji baja bitso caniviyo. \v 4 Itsiata baitsi jane baja jivibitsaëtoxanetonë capanepaeya jumecovënëtatsibeje pevaetabivajënaeyatsibeje. Nexata daxita pamonae jumecovënëta Jesús pelivaisi, ëpebijivi namataëjëtatsi cinco mil ponëbeje. \p \v 5 Nexata meravia pitsijavata nacaetuata judíovi pevetsivi. Nacaetuata judíovi pijaancianovinua. Nacaetuata judíovi pecujarubivinua. Daxita bajarapamonae nacaetuata Jerusalén tomarata. \v 6 Nexata bajarajota napata sacerdotenë Anás. Bajaraponë Anás sacerdotevi pepo penamatacaitorobinëmi. Napata Caifás ata. Napata Juan ata. Napata Alejandro ata. Napata itsamonae ata, Anás pijamonae. \v 7 Nexata Pedrobeje Juanbeje nutatsibeje daxita bajarapamonae pitabarata. Nexata bajarapamonae jumaitsi Pedrobeje Juanbejejavabelia: \p —¿Jipatsa pejamatabëcueneta paxanepanaeyaexanamebeje apo pecaëjëpaenëmitsi peponaponaejava? jai bajarapamonae Pedrobeje Juanbejejavabelia. \p \v 8-9 Nexata Pedro Espíritu Santo bitso jamatabëcueneyavenonatsi. Nexata Pedro jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Paxamë judíovi paneevetsivi, paxamë ata pijinia paancianovimë, paneyanijobamebeje paneyapëtaenexa ponë pejamatabëcueneta paxanepanaeyaexanajëbeje apo pecaëjëpaenëmitsi peponaponaejava. Paneyanijobamebejenua paneyapëtaenexa pacuenia paxanepanaeyaexanajëbeje bajaraponë. \v 10 Nexata pacatsipaebianatsi daxita paxamë paneyapëtaenexa daxita Israel nacuapijivi ata peyapëtaenexa. Jesús, Nazaret tomarapijinë, ponë paxamë pacobematabiabarutame cruzajavabelia, bajaraponë icatsia Dioso asaëyaexanatsi petëpaecujinae. Bajaraponë Jesús pejamatabëcueneta maponë paneitabarata nucaje, xanepanaeyaexanatsi, jai Pedro. \p \v 11 Icatsia Pedro jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Bajaraponë Jesús yabara Dioso pejumelivaisibaxutota bajayata tajëvelia jumaitsi comparacióncuenia mapacueniaje: \q1 Paiboto itsamonae boexanaevi naitaxutojematabuatsiana petsitaabejexaetsi itajara, bajarapaiboto itsanë pitsiana. Nexata bajarapaibotota xaniavaetsia yaëtsiana botabu daxita itsaibo matatoxenetsia, \m jai tajëvelia Dioso pejumelivaisibaxutota. \p Bajarapacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota comparacióncuenia itsa jumaitsi Jesús yabara, judíovi penamatacaitorobivi Jesús apo pejumecovënëtsijavanexa yabara, jumaitsi. Dioso pitapetsijavatsi Jesús daxitajivi pecapanepaenexa yabara ata jumaitsi. \v 12 Caenë Jesús caëjëpatsi vajanacacapanepaenexa pibisiacuene vajaexanaeneconivecua. Bajaraxuata Dioso itorobica Jesús. Tsipaji baja ajibi pematatsënëa mapanacuataje itsanë ata pejamatabëcueneta vajanacacapanepaenexa Diosojavabelia, jai Pedro bajarapamonaejavabelia. \p \v 13 Bajarapamonae yapëtane Pedrobeje Juanbeje ajumejunavijibia Jesús pelivaisi petsipaebijavabeje bajarapamonaejavabelia. Bajarapamonae yapëtanenua bajaraponëbeje bajayajebi apo penacujarubinëbeje peyaquinaejava. Itsiata bitso yapëtanebeje pexanialivaisi. Saya bajaraponëbeje penacuenebinëbeje. Nexata judíovi pevetsivi jamatabëcuenenabenajaca. Bajarapamonae nexata jamatabëjumaitsi Pedrobeje Juanbeje yabara: \p —Bajaraponëbeje cajena penaponaponaenëbeje Jesústa. Bajaraxuata bitso baja yapëtanebeje bajarapalivaisi, jamatabëjai. \p \v 14 Bajarapamonae tane apo pecaëjëpaenëmitsi peponaponaejava penanucaejava Pedrobeje Juanbejejavata. Nexata bajarapamonae acuenebi pejumaitsijava: “Jume raja. Jesús raja pejamatabëcueneta apo xanepanae maponëje,” acuenebi pejaijava. Tsipaji apo pecaëjëpaenëmitsi peponaponaejava Jesús pejamatabëcueneta ponapona baja. \v 15 Nexata bajarapamonae Pedrobeje Juanbeje caeepatoyo navecuacapitsapatsibeje pecovëta ëpamonae penabarëcuaicuaijainexa. \p \v 16 Nexata Pedrobeje Juanbeje pecovëta caeepatoyo penavecuacapitsapaejavatatsibeje, bajarapamonae najumaitsi: \p —¿Detsamë raja pacuene exanaenatsi bajaraponëbejejavabelia? Daxita Jerusalén tomarapijivi xaniavaetsia yapëtane bajaraponëbeje pexanepanaeyaexanaejavabeje apo pecaëjëpaenëmitsi peponaponaejava. Nexata acuenebi jivijavabelia vajajumaitsijava: “Apo xanepanaeyaexanaebeje raja bajaraponëbeje,” vajajaijava. \v 17 Pinijicuenia vaxaitsi bajaraponëbeje itavetsianatsi petsipaebiyanivabeje matavëjëa Jesús pelivaisi itsajiviyojavabelia ata. Nexata bajarapacuenia apo tsipaebibeje baja tsane itsamonaejavabelia Jesús pelivaisi, najai bajarapamonae Pedrobeje Juanbeje pecovëta caeepatoyo penavecuacapitsapaejavatatsibeje. \p \v 18 Nexata icatsia Pedrobeje Juanbeje caevëalia pejonenexaliabeje, junaliatsibeje. Nexata jane baja bajarapamonae jumaitsi Pedrobeje Juanbejejavabelia: \p —Pëtsa baja icatsia matavëjëa jivi patsipaebaponamebeje Jesús pelivaisi. Pacoparebeje baja jivi panetsipaebaponaejavabeje Jesús pelivaisi, jai bajarapamonae. \p \v 19 Nexata Pedrobeje Juanbeje jumaitsibeje bajarapamonaejavabelia: \p —Paxamë panijacuata panajamatabëxainare pacuene xanepana pataexanaponaenexabeje Dioso pitabarata. Itsa pacajumecovënëtsipatsibeje paxamë patanitavetsijavamëbeje, nexata apo pajumecovënëtsinëbeje tsipae Dioso patanitorobijavabeje. \v 20 Acuenebi cajena patacopatsijavabeje jivi patatsipaebaponaejavabeje xua patanijibeje, palivaisi ata pajumetanijibeje, jaibeje Pedrobeje Juanbeje bajarapamonaejavabelia. \p \v 21 Icatsia judíovi pevetsivi orijibia itavetatsibeje jivi petsipaebaponaeyanivabeje Jesús pelivaisi. Bajaraxuacujinae copatatsibeje baja peponaenexabeje. Ajibi peyabarananeconitsia exanaejavanexatsibeje. Tsipaji daxitajivi jumai tsaponae Diosojavabelia: \p —Diosomë, bitso ayaijamatabëcuenenëmë, jai tsaponae. \p Bajarapacuenia daxitajivi pexaniajamatabëcuene rajuta Diosojavabelia Pedrobeje Juanbeje pexanepanaeyaexanaexaebeje apo pecaëjëpaenëmitsi peponaponaejava. \v 22 Ponë xanepanaeyaexanatsi Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejavata, bajaraponë penaexanaecujinae xaina baja cuarenta pavaibeje pematatsënëa. \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi vajëca Diosojavabelia pecaëjëpaeyaexanaenexatsi Jesús pelivaisi ajumejunavijibia jivi pepaebaponaenexa yabara pelivaisi \p \v 23 Itsa baja Pedrobeje Juanbeje judíovi pevetsivi copatatsibeje peponaenexabeje, navialiabeje baja itsabelia jinavanapa Dioso pejumecovënëtsivi. Nexata Pedrobeje Juanbeje Jesús pelivaisi jivi petsipaebaponaeyanivabeje sacerdotevi penamatacaitorobivi pitavetsijavatsibeje, navajunupaebabeje Dioso pejumecovënëtsivijavabelia. Navajunupaebabejenua judíovi pijaancianovi ata pitavetsijavatsibeje. \v 24 Nexata Dioso pejumecovënëtsivi itsa jumetane Pedrobeje Juanbeje penavajunupaebijavabeje, nexata daxita Dioso pejumecovënëtsivi Pedrobana najamatabëcuenejëpaeya vajëca Diosojavabelia. Daxita bajarapamonae pevajëcaejavata Diosojavabelia, jumaitsi mapacueniaje: \p —Xamë pinijiDiosomë, nexanaenë cajena itaboxo. Nexanaenë daxita itaboxopijicuene ata. Nexanaenë ira ata. Nexanaenë daxita irapijicuene ata. Nexanaenë manuamene ata. Nexanaenë daxita manuamenepijicuene ata. \v 25 Xamë Diosomë, bajayata Espíritu Santo pejamatabëcueneta tajëvelia yapëtaeyaexaname patajasalinainëmi Davidpijinë. Nexata nijajivitonë Davidpijinë tajëvelia nexënato Jesús yabara jumaitsi mapacueniaje: \q1 Itsanacuanëpijivi, pamonae apo judíovi, bitso anaepanabiabiana. Saya jema najamatabëxainabiabiana pexanaenexa picani xua apo caëjëpaetsi pexanaenexa. \v 26 Pinijinacuanë pevetsivi nacaetuatsiana. Tomaranë pevetsivi ata nacaetuatsiana. Bajarapamonae najamatabëxainaena, xamë Diosomë, nijacuene pecatobijianaenexa. Najamatabëxainaenanua pebejiobiaexanaenexa Cristo, ponë itorobianimica jivi pecapanepaenexa, \m jai bajayata tajëvelia Davidpijinë Espíritu Santo pejamatabëcueneta, Jesús pebejiobiaexanaejavanexatsi yabara, jai Pedrobana pevajëcaejavata Diosojavabelia. \p \v 27 Icatsia Pedrobana jumaitsi pevajëcaejavata Diosojavabelia: \p —Mapatomarataje Herodesbeje, Poncio Pilatobeje, barënacaetuatabeje itsanacuanëpijivi. Barënacaetuatabeje apo judíovi. Barënacaetuatabeje judíovi ata yajava. Bajarapamonae nacaetuata penajumejaitsinexa pacuenia beyaxuabijitsiatsi nexënato Jesús, ponë athëbëvetsica itorobimica. Bajarapacuenia itsa barënacaetuatabeje, copiapata jane baja xua bajayata tajëvelia Davidpijinë vajunupaeba. \v 28 Bajarapamonae nacaetuata pexanaenexatsi daxita pacuenia baja cajena bajayata nexënato tocopatame pexanaenexatsi. \v 29 Patajatuxanenë, yapëtaneme judíovi pevetsivi patanitavetsijava jivi patatsipaebaponaeyaniva nexënato pelivaisi. Paxanë panijajivinë. Nexata panerajutsianame patanecaëjëpaejamatabëcuene ajumejunavijibia jivi patatsipaebaponaenexa nexënato pelivaisi. \v 30 Itsa patomarata patsipaebianajë nexënato pelivaisi, jamatejemayaexanaename piavitanevi. Pinijicuene nexanaejava exanaename jivi peyapëtaenexa bitso ayaijamatabëcuene nexainaenëcuene. Bajarapapinijicuene exanaename nexënato Jesús pejamatabëcueneta, jai Pedrobana pevajëcaejavata Diosojavabelia. \p \v 31 Itsa baja bajarapamonae vereta pevajëcaejava Diosojavabelia, bajarajota ira nanequetajaraba. Daxita bajarapamonae Espíritu Santo tsijamatabëvënëcatsi. Nexata bajarapamonae Espíritu Santo petsijamatabëvënëcaexaetsi, ajumejunavijibia jane baja jivi tsipaebapona Jesús pelivaisi. \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi, xua xaina, daxita nacobenaxainaeyaeveta yabara pelivaisi \p \v 32 Ayaibitsaëtoxaneto Dioso pejumecovënëtsivi najamatabëjëpaeya jinavanapa. Bajarapamonae xua xaina, apo najamatabëxainae caejivi pexainaenexa. Nexata daxita bajarapamonae xua xaina, nacobenaxaina daxita. \v 33 Nexata apóstolevi asaëya tsipaebabiaba jivijavabelia Jesús pelivaisi. Tsipaebabiaba pacuenia icatsia Dioso asaëyaexanatsi vajatuxanenë Jesús petëpaecujinae. Dioso bitso yavenonabiabatsi daxita bajarapamonae. \v 34 Nexata bajarapamonae Dioso pejumecovënëtsivi caenë ata apo yajuvënëbejiobi pexainaejava yabara. Tsipaji pamonae bitso xaina iranë, bonë ata, canajetabiaba. Nexata bajarapamonae xua canajeta, bajarapamatamopalata capatabiaba. \v 35 Nexata bajarapapalata rajutabiaba apóstolevijavabelia. Nexata juya apóstolevi tsicobetsanabiaba penajuajinavanapaevijavabelia pacuenia baja caejivi canacujitsia namatavenonapona. \v 36 Bajarapamonaeyajuvënënë itsanë pevënë José, Chiprevënë tunaetota penaexanaenë. Bajaraponë Levípijinë pemomoxiyajuvënënë. Bajaraponë apóstolevi vënërubatsi itsavënë, Bernabé. Bajarapavënë hebreojumeta pejumaitsijume: “Jivi pejamatabëcuenebarëyayaexanaenë,” pejaijume. \v 37 Nexata José ata pijaira canajeta. Bajaraxuacujinae José capata pijairamatamopalata. Nexata bajarapapalata rajuta apóstolevijavabelia. \c 5 \s1 Pacuenia tëpabeje Ananíasbeje pijava Safirabeje, penajumetsënëtsixaebeje apóstolenë Pedro pitabarata yabara pelivaisi \p \v 1 José pijaira pecanajetsicujinae, Ananías ata pijava Safirabeje yajuvënëcanajetabeje pijaira. \v 2 Nexata Ananíasbeje pijavabeje pijairamatamoyajuvënëpalata muetsia copatabeje. Bajaraxuacujinae Ananías peyajuvënëcopatsipalata calia apóstolevijavabelia. Nexata Ananías jumaitsi apóstolevijavabelia: \p —Tajaira yajuvënëcanajetajë. Nexata pacarajutatsi daxita bajarapairamatamopalata panetsicobetsanaenexa vajanajuajinavanapaevijavabelia, jai.\fig |src="cn01905B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Hch 5.2" \fig* \p \v 3 Nexata Pedro jumaitsi Ananíasjavabelia: \p —Ananías, ¿detsa xuajitsia jumecovënëtame dovathi pecayamaxëitojorobijava nenajumetsënëtsinexa Espíritu Santojavabelia? Xamë baja rovia nijairamatamopalata yajuvënëcopatame. \v 4 Nijairami necanajetsivajënaeya, nijaira baja cajena picani saicaya. Nijaira necanajetsicujinae ata, xua nijairamatamo pitame, nijajava baja cajena picani saicaya. ¿Detsa xuajitsia nexata mapacuenia neyamaxëitojorobijava najamatabëxainameje? Ëpaxanëjavaberena baja cajena apo najumetsënëtsimë. Najumetsënëtame baja cajena Diosojavabelia ata, jai Pedro. \p \v 5 Ananías itsa jumetane bajarapacuenia Pedro pejumaitsijava, Ananías petëpaenë irata jopa. Nexata daxita pamonae vënëlivaisitane bajarapacuenia Ananías petëpaejava, pinijicuenia jamatabëcuenenajunaviaca. \v 6 Nexata pabota Ananías petëpaenë boca, bajarapaboyarena pevëjëavi jonena. Mataquiona petëpaenë. Bajaraxuacujinae capitsapalia pemëthëtsinexa. \p \v 7 Bajaraxuacujinae bexëa, acueyabi pahorabejecujinae, Ananíaspijinë pijava jonena. Bajarapova abaxë apo yapëtae pamona pevecuatëpaejavatsi. \v 8 Pedro icatsia yanijoba bajarapovajavabelia. Jumaitsi: \p —Netsipaebare. ¿Xaniajai tsabaja? ¿Mapamatamotaje pacanajetamebeje panijairamibeje? jai Pedro. \p Nexata bajarapova jumaitsi: \p —Xaniajai rabaja. Bajarapacuenia pacanajetajëbeje, jai bajarapova. \p \v 9 Nexata Pedro jumaitsi bajarapovajavabelia: \p —¿Detsa xuajitsia amonabeje panajamatabëcuenejëpamebeje panenajumetsënëtsinexabeje Espíritu Santojavabelia? Namuxunaevere. Jumia naviabanajetarubena rabaja amonami pemëthëcaevilia. Bajarapamonae icatsia xamë ata cacaponaelia pecamëthëtsinexa, jai Pedro. \p \v 10 Nexata bajarajota Pedro pitabarata bajarapova ata icatsia petëpaeva irata jopa. Itsa jonena pevëjëavi penaviabanajetarubenaevi, Ananíaspijinë pemëthëcaevilia, caxitajarababuata petëpanucaeva. Nexata icatsia bajarapamonae capitsapalia bajarapova pemëthëtsinexa pamonami pemëthë muxuneneta. \v 11 Nexata daxita Dioso pejumecovënëtsivi, itsamonae ata, pamonae bajarapajivibeje petëpaejava vënëlivaisitanetsi, bitso junava. \s1 Pacuenia apóstolevi pinijicuene pexanaejavanë exanapona Dioso pesaëta yabara pelivaisi \p \v 12 Apóstolevi Dioso pesaëta exanapona pinijicuene pexanaejavanë Jerusalén tomarapijivi pitabarata. Daxita Dioso pejumecovënëtsivi nacaetuatabiaba templobo ënëtuatuajëta, Portal de Salomónvënëjavata. \v 13 Itsamonae, pamonae Dioso apo pejumecovënëtsivi, junava penanacaetuatsijava bajarapamonaeta. Itsiata daxita Jerusalén tomarapijivi pexaniacuenia yaiyataeyabiaba Dioso pejumecovënëtsivijavabelia. \v 14 Pevajënaeyabelia jivibitsaëtoxaneto jumecovënëtapona Jesús pelivaisi, pebijivi, petiriavi ata. Nexata daxita bajarapamonae nanacaetuatabiaba Dioso pejumecovënëtsivijavabelia. \v 15 Apóstolevi Dioso pesaëta pinijicuene pexanaponaexae, itsamonae tocapatabiabatsi piavitanevi callejavaberena. Nexata piavitanevi tojebabiabatsi callejavata camata. Itsamonae tulimanëta tojebabiabatsi. Nexata Pedro itsa najetaruca callejava, piavitanevi jitsipabiaba Pedro pitacaënae ata petsijopaejavatsi pejamatejemanexa bajarapamonae piavitanejavavecua. \v 16 Nexata jivibitsaëtoxanetonë patabiaba Jerusalén tomaraberena imoxoyo penaetomaraxijavaverena penaropobivi. Bajarapamonae Pedro tocapatabiabatsi piavitanevi. Tocapatabiabatsinua bitso dovathi peyajavajinavanapaevi. Nexata Pedro daxita bajarapamonae jamatejemayaexanabiaba. \s1 Pacuenia apóstolevi taicatsi penaneconitsiaexanaenexatsi yabara pelivaisi \p \v 17 Sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë yajavaponapona saduceovi. Nexata daxita bajarapamonae pinijicuenia anaepana apóstolevijavabelia. Tsipaji cuenecaëbatsi. \v 18 Bajaraxuata taicatsi apóstolevi. Jebatsi penaneconitsivi pejebabiabibota. \v 19 Itsiata baitsi jane bajarapameravi Dioso pijaángel apóstolevi tobaupanatsi penaneconitsivi pejebabiabibo baupanë. Nexata ángel apóstolevi matacapitsapaliatsi. Angel jumaitsi apóstolevijavabelia: \p \v 20 —Paponare templobojavabelia. Patsipaebianame jivijavabelia mapapejanalivaisi, Dioso vajanacayajavaponaponaejava, jai ángel apóstolevijavabelia. \p \v 21 Apóstolevi itsa jumetane bajarapacuenia ángel pejumaitsijava, nexata ajena matacabi tsina, apóstolevi ponalia templobojavabelia. Nexata apóstolevi templobota Jesús pelivaisi jivi tsipaebanubena. \p Nexata pijinia bajarapaepatota sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë peyajavaponaponaevi barënacaetuata itsabota. Nexata junata penacaetuatsinexa judíovi pijaancianovi. Junatanua penacaetuatsinexa judíovi pecujarubivi. Nexata bajarapamonae jumaitsi templobopijipolicíavijavabelia: \p —Panetosivaponaremelia apóstolevi penaneconitsivi pejebabiabibojavabelia. Nexata panetobarëpatsiaremena maberenaje, jai. \p \v 22 Nexata templobopijipolicíavi itsa ponalia, apo caxitajarabi apóstolevi penaneconitsivi pejebabiabibota. Nexata apo pecaxitajarabixae, naviabarena cobesa petsipaebinexa penacaetuatsivijavabelia. \v 23 Nexata templobopijipolicíavi jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Itsa papaliajë penaneconitsivi pejebabiabibojavabelia, daxitabaupanë xaniavaetsia nabaupaxatabanubena. Bajarajota nubena picani pevetanubenaevi baupanë. Itsiata baitsi jane itsa pabaupatajë, caenë ata apo ecae bajarapabo ënëtuatuajëalia, jai policíavi. \p \v 24 Nexata templobopijipolicíavi pijacapitán, sacerdotevi penamatacaitorobivinua, itsa jumetane bajarapacuenia policíavi pejumaitsijava, bajarapamonae jamatabëjumaitsi: \p —¿Detsamëra nexata itsi apóstolevi? jamatabëjai bajarapamonae. \p \v 25 Nexata bajarapaepatota itsanë pebi parena, templobojavaverena peponaenë. Jumaitsi bajaraponë bajarapamonaejavabelia: \p —¡Panejumetaema! Pamonae pacajunuame penaneconitsivi pejebabiabibota, bajarapamonae cajena nubena templobotalia. Jivijavabelia tsipaebanubena Jesús pelivaisi, jai bajaraponë. \p \v 26 Nexata templobopijipolicíavi pijacapitán barëlia pijajivi. Nexata policíavi apóstolevi xaniavaetsia saya caponarenatsi. Tsipaji jamatabëjumaitsi: \p —Anaeya itsa taicaejitsipatsi apóstolevi, nexata jivi nacabaraanaepanaejitsipa. Nexata nacatseconaejitsipa ibotonëta, jamatabëjai policíavi. \p \v 27 Itsa baja apóstolevi caparenatsi, nexata nubatsi sacerdotevi penamatacaitorobivi pitabarata, judíovi pijaancianovinua pitabarata, judíovi pecujarubivinua pitabarata. Nexata bajarajota sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë jumaitsi apóstolevijavabelia: \p \v 28 —Paxanë baja cajena pacajumaitsitsi: “Pëtsa baja matavëjëa jivi patsipaebame Jesús pelivaisi,” pacajaitsi. ¿Itsiata tsabaja rovia apo panejumecovënëtsimë? Pataema jane pacuenia Jerusalén tomarata yacaëjëpapona panetsipaebilivaisi. Paxamë jamatabëpaneneconitame Jesús pebeyaxuabijavatsi yabara, jai sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë apóstolevijavabelia. \p \v 29 Nexata sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë bajarapacuenia pejumaitsixae, Pedro, itsaapóstolevi yajava, jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Namatavenonatsi vajajumecovënëtsinexa xua vajaDioso nacaitoroba. Nexata Dioso vajanacaitorobicuenia, saicayacuenia jivi itsa nacaitoroba, apo bejumecovënëtsitsi. \v 30 Paxamë Jesús pabeyaxuabame pamatacabita pacobematabiabarutame cruzajavabelia. Vajasalinaivimi pijaDioso Jesús icatsia asaëyaexanatsi petëpaecujinae. \v 31 Nexata Dioso jumaitsi Jesúsjavabelia: “Ecare tacujuanenia. Xamë rabaja ayaijamatabëcuenenëmë. Jivi nevetsinë tsane. Necapanepaenënua tsane,” jai Dioso Jesúsjavabelia. Bajarapacuenia Dioso jumaitsi Jesúsjavabelia vaxaitsi judíovitsi pibisiacuene vajaexanabiabijava vajacopabijavanexa yabara jumaitsi. Vajanajamatabëcuene pënëyorotsijavanexa ata Diosojavabelia yabara jumaitsi. Tsipaji Dioso jitsipa Jesús pejamatabëcueneta daxitajivi aneconijibia petaenexa. \v 32 Nexata bajarapacuene yabara jivijavabelia itsa patsipaebaponajë, Espíritu Santo paneyajava tsabiabi. Dioso cajena rajutapona Espíritu Santo pamonae jumecovënëta Dioso, jai Pedro, itsaapóstolevi yajava, daxita bajarapamonaejavabelia. \p \v 33 Nexata daxita bajarapamonae itsa jumetane bajarapacuenia Pedrobana pejumaitsijava, nexata bitso anaepana. Jamatabëbeyejebatsi picani apóstolevi. \v 34 Itsiata apo beyejebitsi. Tsipaji bajarapamonaeyajuvënënë judíovi pecujarubinë, Gamalielvënënë, nonotapuna daxita penajuavi pitabarata. Bajaraponë fariseonë, Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi pecujarubinë. Daxitajivi peyaiyataenëtsi. Nexata Gamaliel itoroba apóstolevi caeepatoyo pepitsapaenexalia. \v 35 Nexata apóstolevi caeepatoyo pepitsapaejavatalia, pecovëta, Gamaliel jumaitsi penajuavijavabelia: \p —Tajamonae judíovi, panajamatabëxainare xaniavaetsia. Pëtsa paexaname pacuenia panajamatabëxainame mapamonaejavabeliaje. \v 36 Panajamatabënapire pacuenia Teudasvënënëmi bajayata exanatsi. Bajaraponëmi picani nacua pevetsinënexa, ayaijamatabëcuenenë bitso jamatabënaexana. Nexata picani pijajivinexa pënajinavanapatsi cuatrocientos ponëbeje. Itsiata Teudaspijinëmi beyaxuabatsi. Bajaraponëmi pepënajinavanapaevitsi, pamonae pijajivinexa picani, daxita nacayajateca. Nexata copiaruca baja bajarapacuenemi. \v 37 Bajaraxuacujinae icatsia pamatacabi gobierno pejamatabëcueneta daxitajivi namataëjëtsi, Judasvënënëmi, Galilea nacuapijinëmi, bajarapacuenia pijinia jivi ayaibitsaëtoxaneto pënajinavanapatsi. Bajaraponëmi ata beyaxuabatsi. Nexata daxita pepënajinavanapaevitsi nacayajateca. Nexata baja copiaruca bajarapacuenemi. \v 38 Bajaraxuata nexata mapamonaeje apóstolevi yabara pacatsipaebijitsiatsi. Pëtsa paitsacueniabame bajarapamonae. Itsa bajarapamonae saya mapanacuapijivi pejamatabëcueneta tsipaebavanapaje, bepijia peneta bajarapamonae petsipaebilivaisi vereverecaena. \v 39 Itsa jume, Dioso pejamatabëcueneta bajarapamonae bajarapalivaisi jivi itsa tsipaebavanapa, nexata acuenebi tsipae paxamë bajarapacuene panevereverecaeyaexanaejava. Belia ayaineconi panatsiexanaejitsipame Diosojavabelia, jai Gamaliel daxita penajuavijavabelia. \p \v 40 Nexata daxita bajarapamonae jumecovënëtatsi Gamaliel. Apóstolevi icatsia caevëlia pejonenexalia junaliatsi. Bajaraxuacujinae apóstolevi, caenë canacujitsia, ayaicuenia jumatitibabeponatsi penaneconitsivi pejumaconitabiabimacata. Itavetatsi icatsia matavëjëa jivi petsipaebiyaniva Jesús pelivaisi. Bajaraxuacujinae copabatsi jane baja peponaenexa. \v 41 Apóstolevi nexata pitsaparena bajarapabovecua. Barëyaya ponalia apóstolevi. Tsipaji Dioso tocopatatsi bajarapacuenia bepejiobiaexanaponaenexatsi Jesús pijajivixae. \v 42 Nexata caematacabi canacujitsia templobota, bonëjava ata, apóstolevi asaëya Jesús pelivaisi tsipaebapona jivijavabelia. Apóstolevi jivijavabelia tsipaebapona pexanialivaisi, Jesucristo, ponë Dioso itorobica jivi pecapanepaenexa, pelivaisi. \c 6 \s1 Pacuenia itapetatsi siete ponëbeje díaconovinexa yabara pelivaisi \p \v 1 Jesús pelivaisi pejumecovënëtaponaevi, pevajënaeyabelia ayaibitsaëtoxanetonë tsaponae. Bajarapamatacabi Jesús pelivaisi jumecovënëtapona griegovi, judíovi ata. Nexata pamonajivi pevecuatëpaevanëtsi, pamonae bitso bejiobi, bajarapamonaejavabelia apóstolevi rajutabiaba penamatavenonaejavanë. Nexata Jesús pelivaisi penajuajumecovënëtsivi, pamonae griegovi, jumaitsi judíovijavabelia: \p —Caematacabi canacujitsia apóstolevi pamonajivi pevecuatëpaevanëtsijavabelia, tsicobetsanabiaba pexaejavanexa. Nexata xuavajëtonë panijaviriavijavabelia rajutabiaba, bajaraxuavajëtonë patajaviriavijavabelia apo rajutabiabi, jai griegovi judíovijavabelia. \p \v 2 Doce ponëbeje, apóstolevi, najamatabëcuenejëpa pacuenia exanaejitsia judíovibeje griegovibeje penacobecaëbabiabixae. Nexata apóstolevi junata penacaetuatsinexa daxita pamonae Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi. Nexata baja itsa nacaetuata daxita bajarapamonae, apóstolevi jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Tajamonae, paxanë itsa patsicobetsanabiabijitsipajë pexaejava bitso penamatavenonaevijavabelia, nexata apo panecuenecaëjëpabiabi tsipae jivi patatsipaebinexa Dioso pitorobilivaisi. \v 3 Nexata paitapetsianame siete ponëbeje, paxamëyajuvënëvi. Paitapetsianame papebijivi caejamatabëcuene pexainaevi, bitso petsijamatabëvënëcaevitsi Espíritu Santo, bitso peyapëtaeyaexanaevitsi Espíritu Santo pejamatabëcuene. Bajarapamonae paitorobianame bepejiobivijavabelia petsicobetsanabiabinexa penamatavenonaecuene. \v 4 Nexata paxanë saicaya patsitecavanapaenajë patavajëcabiabijava Diosojavabelia. Patsipaebabiabianajënua Dioso pitorobilivaisi jivijavabelia, jai apóstolevi penacaetuatsijavata daxita Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivijavabelia. \p \v 5 Nexata daxita pamonae nacaetuata, itsa jumetane bajarapacuenia apóstolevi pejumaitsijava, tsitaxanepanatsi. Nexata bajarapamonae itapeta mapamatabëxëyoje. Itapeta Estebanvënënë, ponë bitso Dioso pejumecovënëtsinë, Espíritu Santo petsijamatabëvënëcaenëtsi. Itapeta Felipevënënë. Itapeta Prócorovënënë. Itapeta Nicanorvënënë. Itapeta Timónvënënë. Itapeta Parmenasvënënë. Itapeta Nicolásvënënë. Nicolás itsanacuapijinë, Antioquía tomarapijinë. Bajaraponë apo judíonë. Itsiata judíovicuenia Dioso najumecovënëtaponapona. \v 6 Daxita bajarapamatabëxëyo pitapetsicujinaetsi, nubatsi apóstolevi pitabarata. Nexata pamonae itapetatsi, caenë canacujitsia pematabocotojumavereca apóstolevi nacobebuatanubena Diosojavabelia petovajëtsijavata. \p \v 7 Nexata jane baja apóstolevi, itsamonae yajava, Dioso pitorobilivaisi jivi tsipaebapona Jerusalén tomarata. Nexata Jerusalén tomarata ayaibitsaëtoxaneto tsaponae Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi. Sacerdotevi ata ayaibitsaëto jumecovënëtapona Jesús pelivaisi. \s1 Pacuenia Esteban vaetabatsi penaneconitsiaexanaenexatsi yabara pelivaisi \p \v 8 Dioso bitso yavenonabiabatsi Esteban. Nexata Esteban Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejava, exanabiaba. Daxitajivi pitabarata Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejava, Esteban exanapona. \v 9 Nexata itsamonae Esteban anaeya jumenotatsi. Bajarapamonae nacaetuatabiaba judíovi penacaetuatabiabibota. Bajarapabo pevënë Esclavos Libertados. Bajarapamonae caenacuaverena apo pepatsivi. Itsamonae Cirene nacuaverena pepatsivi. Itsamonae Alejandría tomaraverena pepatsivi. Itsamonae Cilicia nacuaverena pepatsivi. Itsamonae Asiavënë nacuaverena pepatsivi. Bajarapamonaeyajunënëvi Esteban anaeya jumenotatsi. \v 10 Nexata bajarapamonaeyajuvënëvi Esteban anaeya itsa jumenotatsi, Espíritu Santo yavenonatsi pejumecanaviatsijavata bajarapamonaejavabelia. Bajaraxuata nexata daxita bajarapamonae Esteban apo jumecanaviatsicapanepaetsi juya. \v 11 Nexata pamonae Esteban anaeya jumenotatsi, matamota itsamonae Esteban peneconitsinexatsi jivijavabelia. Nexata pamonae matamotatsi penajumetsënëtsinexa Esteban yabara, najumetsënëtsia jane baja jumaitsi jivijavabelia: \p —Pajumetaniji pibisiacuenia Esteban pebaracuaicuaijaitsabiabijava Moiséspijinë. Pajumetanijinua pibisiacuenia pebaracuaicuaijaitsabiabijava Dioso ata, jai bajarapamonae Esteban yabara. \p \v 12 Bajarapacuenia bajarapamonae pejumaitsixae, nexata daxitajivi anaepana. Judíovi pijaancianovi ata anaepana. Judíovi pecujarubivi ata anaepana Estebanjavabelia. Nexata daxita bajarapamonae Esteban cujibarenatsi. Vaetabatsi. Caponaliatsi penutsinexatsi sacerdotevi penamatacaitorobivi pitabarata, judíovi pijaancianovi ata pitabarata, judíovi pecujarubivi ata pitabarata. \v 13 Nexata icatsia bajarapamonae junata pamonae jane baja matamota najumetsënëtsiaya peneconitsinexatsi Esteban. Nexata bajarapamonae itsa pata, jumaitsi Esteban yabara: \p —Mara ponëje Esteban apo cueranae Dioso apo pejitsipaecuenia pebaracuaicuaijaitsabiabijava templobo. Apo cueranaenua Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi ata pebaracuaicuaijaitsabiabijava. \v 14 Pajumetaniji maponëje pejumaitsijava: “Jesús, Nazaret tomarapijinë, xuabianica mapatemploboje. Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi ata vajajumecovënëtsijava, nacacopabiaexanaena Jesús,” jai maponëje, jai najumetsënëtsiaya Esteban yabara pamonae matamotatsi. \p \v 15 Nexata sacerdotevi penamatacaitorobivi, judíovi pijaancianovi ata, judíovi pecujarubivi ata, naëcobarëcëpatsi Esteban. Nexata bajarapamonae Esteban pitabaranaëcobarëcëpaejavatatsi, betsita ángelnëitabara tsarucae Esteban. \c 7 \s1 Pacuenia Esteban jumecanaviata sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë yabara pelivaisi \p \v 1 Sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë jumaitsi Estebanjavabelia: \p —¿Xaniajai tsabaja? ¿Jumaitsimë tsabiabi pacuenia mapamonae caneconitsiajumaitsije? jai sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë. \p \v 2 Nexata sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata, Esteban jumaitsi mapacueniaje: \p —Tajamonae, patanevetsivimë, panenamuxunaevere. VajaDioso bitso ayaijamatabëcuenenë. Tsitanaitajëta baja cajena bajayata vajasalinainë Abrahampijinëjavabelia. VajaDioso tsitanaitajëta Abrahampijinëjavabelia abaxë Abrahampijinë itsa ponapona Mesopotamia nacuata. Bajarapanacuata Abrahampijinë ponapona pevarapaevajënaeya Harán nacuayabelia. \v 3 Dioso jumaitsi Abrahampijinëjavabelia: “Nijairavecua ponare. Daxita nijamonae ata vecuaponare. Ponare pairajavabelia catsitajëtsianatsi,” jai Dioso Abrahampijinëjavabelia. \v 4 Bajaraxuata Abrahampijinë Caldea nacuajavaverena pona. Nexata pata Harán nacuayaberena. Bajarapanacuata Abrahampijinë itsa ponapona, nexata paxapijinëmi Harán nacuata vecuatëpatsi. Paxapijinëmi pevecuatëpaecujinaetsi, Dioso icatsia Abrahampijinë varapaeyaexanatsi mapairajavaberenaje, itsajota vaxaitsi aeconoxae jinavanapatsi. \v 5 Itsiata Abrahampijinë Dioso apo rajutsitsi itsairayo ata pepo pijairanexa. Jume cajena. Tsiquiriirayo ata apo rajutsitsi. Itsiata tajëvelia Dioso najumecapanepaeya jumaitsi Abrahampijinëjavabelia: “Carajutsianatsi nijairanexa daxita mapaira tanemeje. Nevënamuto nexi bajarapaira xainaena,” jai Dioso. Abaxë Abrahampijinë pexi itsa apo xainae, bajarapacuenia Dioso najumecapanepaeya jumaitsi Abrahampijinëjavabelia. \v 6 Icatsia Dioso tajëvelia jumaitsi Abrahampijinëjavabelia: “Itsamatacabi nemomoxi mapairaje vecuaponaena. Nexata najinavanapaena itsanacuapijivi pijanacuata. Bajarapanacuata nemomoxi itsanacuaverena pepatsivixae tsane, bajarapanacuapijivi pijajivi exanaenatsi. Bepejiobicuenia nacuenebiaexanabiabianatsi. Cuatrocientos pavaibeje nemomoxi bepejiobicuenia jinavanapaena bajarapanacuatalia. \v 7 Xanë nexata naneconitsiaexanaenajë panacuapijivi nemomoxi pijajivi exanaenatsi. Bajaraxuacujinae nemomoxi bajarapanacuavecua pitsapaena. Nexata icatsia mapanacuayaberenaje patsiana. Nexata mapanacuataje xanëjavaberena najamatabëcuenecopatsiaya navajëcabiabiana,” jai baja cajena tajëvelia Dioso Abrahampijinëjavabelia. \v 8 Nexata Abrahampijinë Dioso itorobatsi peperabëcaucutaponaenexa daxita papebinacuetoxi naexana Abrahampijinë pijabota, baitsi peboupiperabëcaucutaponaenexa. Bajarapacuenia Abrahampijinë pexanaenexa Dioso itorobatsi Abrahampijinë penajamatabënapitabiabinexa Dioso peyavenonaeyapaebijavatsi. Nexata Abrahampijinë pijava vecuanaexanatsi pebinëyo. Bajaraponëyo pevënë Isaac. Nexata baja penacuetonëyo penaexanaecujinae, ocho pamatacabibeje itsa xaina, Abrahampijinë boupiperabëcaucuta pexënatonëyo pacuenia Dioso itorobatsi. Bajaraxuacujinae icatsia juya Isaacpijinë pexënato xaina. Isaacpijinë pexënato pevënë Jacob. Bajara icatsia pacuenia Isaacpijinë ata boupiperabëcaucuta pexënatonëyo. Bajaraxuacujinae icatsia Jacobpijinë pexi xaina doce ponëbeje. Bajara icatsia pacuenia Jacobpijinë ata boupiperabëcaucuba pexi. Bajarapadoce ponëbejejavaverena penaexanaponaevi doce pabitsaëtobeje naexana, jai Esteban sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata. \p \v 9 Icatsia Esteban jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Nexata Jacobpijinë pexi, ponëbeje nacaemonaemi, vaxaitsi vajasalinaivi. Bajarapamonaemi pejuyapijinë Josépijinë. Nexata Josépijinë cuenecaëbatsi pematapijivi. Bajaraxuata Josépijinë pecaponaenexatsi Egipto nacuayabelia, canajetaxuabatsi pematapijivi. Itsiata Josépijinë Dioso yajavaponaponatsi. \v 10 Nexata Josépijinë bepejiobiaexanaejavaminexatsi Egipto nacuata, vecuapanepaponapona. Dioso daxitacuene Josépijinë Egipto nacuata yapëtaeyaexanaponatsi. Bajaraxuata Egiptonacua pevetsinëmi, Josépijinë pexaniajamatabëcuenia tanetsi. Nexata Egiptonacua pevetsinëmi tocopatatsi Josépijinë pecobenaevetsinexa Egiptonacua. Egiptonacua pevetsinëmi pijabo ata petoevetsinexa, Josépijinë tocopatatsi, jai Esteban bajarapamonaejavabelia. \p \v 11 Icatsia Esteban jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Nexata pinijijaniboxaneto pata daxita Egipto nacuajava, Canaán nacuajava ata. Nexata bitso bejiobi jivi. Canaán nacuata vajasalinaivi jane baja apo xainae pexaejava. \v 12 Itsiata Egipto nacuata janibovajënaeya, Josépijinë pecomuaquejebijava ayaijava xaniavaetejeba trigoxu. Nexata Jacobpijinë vënëtane Egipto nacuata pexaejava pexainaejava trigoxu. Nexata Jacobpijinë pexi itoroba Egipto nacuajavabelia pesivaponaenexalia pexaejava. Bajarapanamuto ponalia, copiaya jane baja pexaejava pesivaponaenamutolia Jacobpijinë pexi, pamonae jane baja vajasalinaivi. Itsiata Jacobpijinë pexi pejuyapijinëjavata comuacae ata, apo yapëtae pejuyapijinëcuene. \v 13 Bajaraxuacujinae vajasalinaivi icatsia cotocaevi panamuto itsa sivaponalia pexaejava, nexata Josépijinë jumaitsi pematapijivijavabelia: “Xanë raja Josénë panejuyapijinënë,” jai Josépijinë. Bajaraxuata nexata Egipto nacuaevetsinëmi yapëtane bajarapamonae Josépijinë pijamonaecuene. \v 14-15 Nexata Josépijinë tonajumexuaba paxa Jacobpijinë penavarapaenexa Egipto nacuayabelia. Nexata Jacobpijinë daxita pexi, pemomoxi yajava, varapa Egipto nacuayabelia. Nexata Jacobpijinë, daxita pexi, pemomoxi yajava, itsa pata Egipto nacuata pejinavanapaenexa, nanamataëjëta setenta y cinco pajivibeje. Bajaraxuacujinae Egipto nacuata Jacobpijinë tëpa. Pexi ata vajasalinaivimi jane baja bajarapanacuata icatsia tëpa. \v 16 Bexëajavabelia vajasalinaivimi jane baja petëpaevimi pesijebinexatsi ibovajuta, Siquem tomarata, sicaponatsi Siquem tomarabelia. Bajarapaibovajuta cajena jivi petëpaevi, jebabiaba. Abrahampijinë abaxë itsa asaë vajasalinaivimi pevajënaeya, comuata bajarapaibovaju. Hamorpijinë pexita comuata bajarapaibovaju, jai Esteban sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata. \p \v 17 Icatsia Esteban jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Nexata baja itsa panepapona bejamatabëcuene trescientos veinte pavaibeje vajasalinaivimi pejinavanapaecujinae Egipto nacuata, nexata Abrahampijinë pemomoxi, vajasalinaivimi jane baja, ayaibitsaëtoxaneto tsaponae Egipto nacuata. Nexata jane baja pijinia imoxoyo pevajënae tsaponae pecopiapatsinexa pacuenia Dioso pexaniajaijumeta najumecapanepaeya jumaitsi Abrahampijinëjavabelia, baitsi jane baja Dioso pejamatabëcueneta vajasalinaivimi pejutsinexatsi Egipto nacuaverena pejinavanapaenexa Canaán nacuata. \v 18 Nexata bajarapamatacabi itsanë junua pevetsinexa Egiptonacua. Ponë Egiptonacua pejanaevetsinë, bajaraponë apo yapëtae Josépijinë Egiptonacua pevetsinëmicuene. Tsipaji baja bajayata, bajaraponë pevajënaeya, tëpa baja Josépijinë. \v 19 Nexata Egiptonacua pejanaevetsinë, vajasalinaivimi apo itaxutotsoniataetsi. Ayaicuenia nacuenebiaexanabiabatsi. Bejiobiaexanabiabatsinua. Vajasalinaivi pexi pebinëyo itsa tonaexanatsi, nacuaevetsinë pejamatabëcueneta penetsiaexanabiabatsi bajarapacuenia petëpaenexa pebinacuetoxi. \v 20 Bajarapamatacabi naexana Moiséspijinë. Moisëspijinë bitso pexanianacuetonëyo. Dioso barëya tanetsi. Nexata Moiséspijinë penaexanaecujinae, paxabeje penabeje muetsia evetatsi bota acueyabi pajuametobeje. \v 21 Bajaraxuacujinae Moiséspijinë paxabeje penabeje xuabatsi baja. Nexata nacuaevetsinë pexënatoyo Moiséspijinë pitatsi nacoxiyabijitsiatsi. Nexata nacuaevetsinë pexënatoyo Moiséspijinë vitsatatsi pexënatonëyocuenia. \v 22 Nexata Moiséspijinë cujarubatsi daxitacuene, xua Egipto nacuapijivi yapëtane. Nexata Moiséspijinë bitso yapëtane livaisi petsipaebinexa jivijavabelia. Pexanaejava ata pecobeta bitso yapëtane, jai Esteban sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata. \p \v 23 Icatsia Esteban jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Itsa baja Moiséspijinë cuarenta pavaibeje xaina penaexanaecujinae, sivanajamatabëxaina petaenexa pijamonae itsajota jinavanapa. \v 24 Nexata baja Moiséspijinë pona petaenexa pijamonae. Nexata baja Moiséspijinë itsa ponapona panacuata pijamonae jinavanapa, Moiséspijinë pitabëta Egipto nacuapijinë tobejiobiaexanatsi pijamonaenë. Nexata Moiséspijinë bajarajota pijamonaenë yamatamobeyaxuaba Egipto nacuapijinë. \v 25 Moiséspijinë nexata jamatabëjumaitsi: “Daxita tajamonae, Israelpijinë pemomoxi, nesivajamatabëjumaitsi tsane: ‘Moisés cajena nacayavenonaena vajavecuapitsapaenexa Egiptonacua,’ nesivajamatabëjai tsane,” jamatabëjai picani Moiséspijinë. Itsiata baitsi jane Moiséspijinë pijamonae bajarapacuenia apo sivajamatabëjumaitsitsi. \v 26 Moiséspijinë pebeyaxuabicujinae Egipto nacuapijinë, icatsia meravia pitsijavata, Moiséspijinë caxitajaraba anijanëbeje penabejavatabeje. Bajaraponëbeje Moiséspijinë ëpijamonaenëbeje, Israelpijinë pemomobeje. Nexata Moiséspijinë xaniavaetsia itaveta penabeyanivabeje matavëjëa. Jumaitsi: “¡Panabejitsipamebeje! Panapijamonaenëmëbeje raja. ¿Detsa xuajitsia panabiamebeje?” jai Moiséspijinë. \v 27 Nexata ponë matapita penabejavabeje, torotajarabatsi Moiséspijinë. Bajaraponë jumaitsi Moiséspijinëjavabelia: “¿Jipatsa catocopata patanevetsinënexamë? ¿Jipatsa catocopata, pibisiacuene itsa paexanajë, pataneconitsiaexanabiabinexamënua? \v 28 ¿Nebeyaxuabijitsiamë tsaja icatsia xanë ata pacuenia canivi beyaxuabame Egipto nacuapijinë?” jaitsi Moiséspijinë pijamonaenë. \v 29 Nexata Moiséspijinë itsa jumetane bajarapacuenia pejumaitsijavatsi pijamonaenë, nexata Moiséspijinë najetabajirava Madián nacuayabelia. Bajarapanacuatalia ponapona. Nexata bajarapanacuatalia Moiséspijinë nacojioba. Xaina anijanëbeje pexënatobeje, jai Esteban sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata. \p \v 30 Icatsia Esteban jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Bajaraxuacujinae icatsia cuarenta baja pavaibeje itsa panepa Moiséspijinë peponaponaecujinae Madián nacuata, Dioso tsitanaitajëtatsi beángelnëcuenia. Bajarapacuenia tsitanaitajëtatsi petusato nacuata, Sinaivënëtsuto canacujitsita. Tsiquirinaemëyo petajueyecaecotia tuatuajëta, tsitanaitajëtsitsi Dioso Moiséspijinë. Itsiata tsiquirinaemëyo apo veriajavitsi. \v 31 Moiséspijinë itsa tane, jamatabëcuenenabenajaca. Nexata cujitabalia xaniavaetsia imoxoyo petaenexa tsiquirinaemëyo petajueyecaecotia. Nexata bajarapacotiajavaverena Dioso jumaitsi Moiséspijinëjavabelia: \v 32 “Xanë raja nijasalinaivimi pijaDiosonë. Abrahampijinë, Isaacpijinë ata, Jacobpijinë ata, pijaDiosonë,” jai Dioso. Nexata bajarajota Moiséspijinë neconecojai pecajunavi. Apo naëcotsilia baja icatsia matavëjëa. \v 33 Nexata icatsia bajarapacotiajavaverena Dioso jumaitsi Moiséspijinëjavabelia: “Nataxujonore nijazapato. Tsipaji raja taitabarata nucame. \v 34 Taniji rabaja tajajivi nijamonae Egipto nacuata bitso bepejiobicuenia pejinavanapaejava. Jumetaniji bajarapamonae penatsinueyabiabijava. Nexata runaicajë bajarapamonae tajutsinexa Egipto nacuaverena. Naxanitsia. Caitorobijitsiatsi Egipto nacuayabelia,” jai Dioso Moiséspijinëjavabelia tsiquirinaemëyo petajueyecaecotiajavaberena, jai Esteban sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata. \p \v 35 Icatsia Esteban jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Nexata Moiséspijinë Dioso itorobatsi peponaenexa Egipto nacuayabelia, vajasalinaivimi Egipto nacuata pebejiobiaexanabiabijavatsivecua pejutsinexa Egipto nacuaverena. Moiséspijinë peponaevajënaeya Egipto nacuayabelia, pamatacabi abaxë Moiséspijinë ponapona panacuata vajasalinaivimi jinavanapa, bajarapamatacabi vajasalinaivimi Moiséspijinë navecuaitavetatsi. Vajasalinaivimi jumaitsi Moiséspijinëjavabelia: “¿Jipatsa catocopata patanevetsinënexamë? ¿Jipatsa catocopata, pibisiacuene itsa paexanajë, pataneconitsiaexanabiabinexamënua?” jai vajasalinaivimi. Bajarapacuenia vajasalinaivimi navecuaitavetsi ata, itsiata Dioso itorobatsi Moiséspijinë peponaenexa vajasalinaivimijavabelia. \v 36 Moiséspijinë nexata pona Egipto nacuayabelia. Nexata Egipto nacuata Moiséspijinë Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejava, exanapona. Bajaraxuacujinae Moiséspijinë Egipto nacuaverena vajasalinaivimi jane baja matacanajetaruca. Nexata Moiséspijinë epatuarena Rojovënë manuamene maxëranajavata, Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejava exana. Bajaraxuacujinae cuarenta pavaibeje itsa jinavanapa petusato nacuata, itsajavanë icatsia Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejavanë, Moiséspijinë exanapona. \v 37 Bajarapamatacabi cajena Moiséspijinë jumaitsi vajasalinaivimijavabelia: “Pacuenia xanë Dioso nitoroba Diosojumelivaisi jivi tatsipaebinënexa profetanënexanë, bajarapacuenia Dioso pacatoitorobianica itsanë profetanë Diosojumelivaisi papecatsipaebinënexa. Bajaraponë paxamëyajuvënënë tsane. Bajaraponë pajumecovënëtsianame,” jai cajena Moiséspijinë bajayata tajëvelia vajasalinaivimijavabelia Jesús yabara. \v 38 Moiséspijinë barënacaetuata vajasalinaivimi petusato nacuata, Sinaívënë tsutomuxuneneta. Nexata Sinaívënë tsutojumabetsia caenë Moiséspijinë junaya. Nexata Sinaívënë tsutojumatatsia Moiséspijinë ángeljavabelia tocuaicuaijai vajasalinaivimi. Nexata Moiséspijinëta Dioso penajumecopatsilivaisi jivi pejumecovënëtsinexa, Sinaívënë tsutojumatatsia tonajumecopatatsi. Bajarapalivaisi Dioso najumecopata Moiséspijinëta vaxaitsi ata bajarapalivaisi vajaxainaenexa mapamatacabijavaberenaje, jai Esteban sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata. \p \v 39 Icatsia Esteban jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Vajasalinaivimi apo jamatabëjumecovënëtsi Moiséspijinë. Apo jitsipae cajena matavëjëa penamatacaitorobinënexatsi. Vajasalinaivimi picani najamatabëxaina epatua Moiséspijinë pevepënaviabinexatsi Egipto nacuayabelia. \v 40 Moiséspijinë bajayajebi ponaponaya Sinaívënë tsutojumatatsia. Nexata Moiséspijinë pecovëta vajasalinaivimi jumaitsi Aarónpijinëjavabelia: “Exanare diosovi vajanacamatacaponaenexa. Apo yapëtaetsi rabaja pacuenia exanatsi Moisés vajanacamatacaponaenë Egipto nacuaverena,” jai. \v 41 Nexata vajasalinaivimi becerro jumapecataeya exana oronë. Nexata bajarapajumapenëjavabelia pevi perajutsinexa, ofrendacuenia tobia dajubi. Bajaraxuacujinae vajasalinaivimi jamatabëcuenebarëyaya fiesta exana pecobeta pexanaexae oronë. Tsipaji bajarapajumapenë vajasalinaivimi bepijadiosonë tane. \v 42 Bajaraxuata Dioso baja copata peyavenonaejava vajasalinaivimi. Nexata baja Dioso tocopata vajasalinaivimi najamatabëcuenecopatsiaya penavajëcabiabinexa itaboxopijitulupujavabelia. Diosojumepaebinë profeta peyaquinaebaxutota, Dioso pejumaitsijava vajasalinaivimi yabara jumaitsi mapacueniaje: \q1 Israelpijinë papemomoximë, pamatacabi abaxë pajinavanapame cuarenta pavaibeje petusato nacuatalia, pabeyabiabi atamë baca, oveja yajava, bajarapavi xanë apo panerajutabiabimë ofrendacuenia. \v 43 Bajarapavi parajutabiabame ofrendacuenia panenatoexanaediosovijavabelia. Tsipaji bajarapamatacabi pacajinavanapame carpabo bepanijadiosonë panetaenë Molocvënëdiosonë pijabonexa. Pacajinavanapamenua tuluputo, jumapecataeya panenatoexanaetuluputo, Renfánvënëtuluputo. Nexata bajarapatuluputo pataneme bepanijadioso. Panecobeta saya paneexanaediosovi, pacajinavanapame najamatabëcuenecopatsiaya bajarapadiosovijavabelia panenavajëcabiabinexa. Bajaraxuata panijanacuavecua pacacaponaeyaexanaenatsi Babilonianacua pënëyabelia pairajavabelia, \m jai Dioso pejumaitsijava mapacueniaje profetanë peyaquinaebaxutota vajasalinaivimi yabara, jai Esteban sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata. \p \v 44 Icatsia Esteban jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Bajayata vajasalinaivimi itsa jinavanapa petusato nacuata, cajinavanapa Dioso pijacarpaboxaneto, bajarapabota Diosojavabelia pevajëtabiabinexa. Nexata Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi, Dioso peyaquinaeibopanayobeje, vajasalinaivimi xaniavaetabuatabiaba bajarapacarpabo ënëtuatuajëta. Copiaya Moiséspijinë jumapecataeya Dioso tsitajëtatsi pacuenia bajarapacarpabo exanetsijitsia. Nexata juya Moiséspijinë itoroba vajasalinaivijavabelia. Nexata vajasalinaivimi exaneta bajarapacarpabo pacuenia Dioso cuenecataeya tsitajëtatsi Moiséspijinë. \v 45 Bajaraxuacujinae bajarapacarpabo rajutatsi vajasalinaivimi pecajinavanapaenexa. Nexata vajasalinaivimi itsabelia varapa, caponabiaba bajarapacarpabo. Moiséspijinë baja itsa tëpa, Josuépijinë juya matacapona vajasalinaivimi. Josuépijinë nexata pamatacabi vajasalinaivimi matacanajetaruca, caparena bajarapacarpabo mapanacuayaberenaje. Nexata vajasalinaivimi vajabitsaë exana mapanacuataje pejinavanapaevimijavabelia. Nexata vajasalinaivimi mapairaje yacajërëta. Pamatacabi Josuépijinë vajasalinaivimi matacanajetaruca mapanacuayaberenaje, Dioso rëcëpecaeyaexanatsi mapanacuapijivimije Josuébana pevajënaetarena. Nexata bexëajavaberena ata, pamatacabi Davidpijinë mapanacua evetaje, vajasalinaivimi abaxë cajinavanapa bajarapacarpabo. \v 46 Nexata Dioso pexaniajamatabëcuenia tanetsi Davidpijinë, mapanacuaje pevetsinëmi. Nexata picani Davidpijinë bitso jitsipa Dioso pijabonexa templobo pexanaeyaexanaenexa. Baitsi paDioso bajayata Jacobpijinë jumecovënëta, Davidpijinë jane baja pamopijinëmi. \v 47 Itsiata baitsi jane Davidpijinë Dioso apo tocopatsitsi templobo pexanaeyaexanaenexa. Davidpijinë pexënato, Salomónpijinë, Dioso pijabonexa templobo exanaeyaexana, Davidpijinë baja pepuatëpae. \v 48 Pepo Dioso athëbëtatsia peecaenë, bajaraponë apo ponaponae bota, jivi pexanaebota. Diosojumepaebinë profetanë bajayata jumaitsi mapacueniaje Dioso pejumaitsijava: \q1 \v 49 Athëbëtatsia daxitacuene taevetsinë. Mapanacuajava ata taevetsinë. ¿Detsa nexata xuajitsia bo panetoexanetsipame? Apo namatavenonaenë cajena bo tanacueraevetsinexa. \v 50 Xanë daxitacuene taexanaenë, \m jai profeta bajayata Dioso pejumaitsijava, jai Esteban sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata. \p \v 51 Icatsia Esteban jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Paneajamatabëcuenetajavi. Paneamatabocotajavinua. Apo pajumecovënëtsimë Dioso pejumelivaisi. Apo pacopatsimë Espíritu Santo papecatsijamatabëjonenexa. Pacuenia panijasalinaivimi bajayata itsi, bajara saya icatsia paxamë paitsimë. \v 52 Diosojumepaebivi profetavi tajëvelia vajunupaebapona Cristo, pepo pianeconijibinë pepatsijavanexatsica. Nexata panijasalinaivimi daxita bajarapaprofetavimi bejiobiaexanabiaba. Beyejebabiabanua. Nexata jane baja Cristo itsa patsica, paxamë pijavajabitsaë pecobeyabelia pacanajetaxuabame. Bajarapacuenia Cristo pabeyaxuabame. \v 53 Angelevi pacarajutsi ata Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi jivi pejumecovënëtsinexa, itsiata paxamë apo pajumecovënëtsimë bajarapalivaisi, jai Esteban sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata, judíovi pecujarubivijavabelia ata. \s1 Pacuenia Esteban beyaxuabatsi yabara pelivaisi \p \v 54 Sacerdotevi penamatacaitorobivi, judíovi pijaancianovi ata, judíovi pecujarubivi ata, itsa jumetane Esteban petsipaebilivaisi, anaepana bitso Estebanjavabelia. Nexata bajarapamonae pecaanae, navonoquiarabaxane. \v 55 Itsiata Esteban bitso jamatabëcuenevënëca Espíritu Santo. Esteban athëbëa benaëcotsia. Nexata tane Dioso pijapenivenivenaecotia. Taenutsianua Jesús penucaejava paxa Dioso pemuxuneneta, pecujuanenia. \v 56 Nexata Esteban jumaitsi daxita bajarapamonaejavabelia: \p —¡Panataema! Taniji itaboxo penapatsijavatsia. Daxitajivi Pematapijinë, ponë naexana mapanacuataje, pacuenia vaxaitsi banaexanatsi, nucaya paxa Dioso pemuxuneneta, pecujuanenia, jai Esteban. \p \v 57 Nexata sacerdotevi penamatacaitorobivi, judíovi pijaancianovi ata, judíovi pecujarubivi ata, pecobenëta namuxuvojoacaba. Bajarapamonae vavajai pinijicuenia. Daxita caecuenia cujibarenatsi Esteban pevaetabinexatsi. \v 58 Bajarapamonae Esteban caponaliatsi tomarapënëyabelia. Nexata tomarapënëtalia Esteban tseconatsi ibotonëta. Nexata daxita pamonae jumetane Esteban petsipaebilivaisi, najumajonejeba pijacamisajumavelia penaxatabijavanë. Nexata Esteban petseconaevajënaetsi ibotonëta, bajarapamonae penajumajonejebijavanë pevëjëato Saulovënënë evetsiaexanatsi.\fig |src="cn01923B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Hch 7.58" \fig* \v 59 Petseconanubenaejavatatsi ibotonëta, Esteban vajëta Diosojavabelia. Jumaitsi: \p —Tajatuxanenë Jesús, daxita pepo tajamatabëcuene pire, jai Esteban. \p \v 60 Bajaraxuacujinae Esteban pematabacabëta nuca. Aëjai pinijijumeta. \p —Tajatuxanenë, itaxutobejiobiataema mapamonaeje. Vecuaajibiaexanare paneconi natsiexana xamëjavabelia tanebejiobiaexanaexae mapacueniaje, jai Esteban. \p Bajaraxuacujinae Esteban tëpanajereca baja. \c 8 \s1 Pacuenia Saulo jaita Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi penaneconitsiaexanaenexa yabara pelivaisi \p \v 1-3 Sacerdotevi penamatacaitorobivi, judíovi pijaancianovi ata, judíovi pecujarubivi ata, Estebanpijinë baja itsa beyaxuabatsi, Saulo tsitaxanepanatsi. Nexata pebijivi, pamonae Dioso bitso jumecovënëta, bajarapamonae Estebanpijinë mëthëtatsi. Matanueyabatsi bitso. \p Bajarapamatacabi jane baja sacerdotevi penamatacaitorobivi, judíovi pijaancianovi ata, judíovi pecujarubivi ata, taxuxuaba pebejiobiaexanaponaejava Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi Jerusalén tomarata. Saulo jane baja jaitaruta Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi Jerusalén tomarata. Caebo canacujitsia jonepona. Nexata taicapona pebejivi, petiriavi ata, pamonae Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi. Penaneconitsivi pejebabiabiboyabelia Saulo cajonepona bajarapamonae. Nexata ayaibitsaëtoxaneto Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi, Jerusalén tomarapijivi, rëcëpeca itsatomaranëjavabelia. Itsamonae rëcëpeca Samaria nacuayabelia. Itsiata apóstolevi nacopaba Jerusalén tomarata. \s1 Pacuenia pexanialivaisi, Jesús pelivaisi, pejumecovënëtsivi, tsipaebapona Samaria nacuajava yabara pelivaisi \p \v 4 Pamonae Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi, rëcëpeca Jerusalén tomaravecua. Nexata itsaxuayo bajarapamonae najetarubena, jivi tsipaebanajetarubena pexanialivaisi, Jesucristo pelivaisi. \v 5 Pamonae rëcëpeca yajuvënënë, pevënë Felipe. Bajaraponë lia Samaria nacuata peecaetomarajavabelia. Bajarapatomarapijivijavabelia Felipe tsipaeba Jesús pelivaisi. Jumaitsi: \p —Jesús raja Cristo, ponë Dioso itorobica jivi pecapanepaenexa, jai tsaponae Felipe Samaria nacuata peecaetomarapijivijavabelia. \p \v 6 Itsa patomarata Felipe Jesús pelivaisi tsipaebabiaba, jivi ayaibitsaëtoxaneto nacaetuatabiaba. Daxita bajarapamonae xaniavaetsia namuxunaevetabiaba Felipe itsa tsipaebabiaba Jesús pelivaisi. Bajarapamonae tane Felipe Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejavanë. \v 7 Pamonae dovathi peyajavajinavanapaevi, Felipe vecuacapitsapabiaba. Dovathi pinijijumeta aëjai tsabiabi itsa vecuacapitsapabiaba Felipe. Nexata dovathi peyajavajinavanapaevimi, jamatejema baja tsabiabi. Pamonae ata petabusipacuenabivitsi, pejayujayunaevi ata, jamatejemayaexanapona Felipe. \v 8 Bajaraxuata daxita bajarapatomarapijivi jamatabëcuenebarëya. \p \v 9 Bajarapatomarata Simónvënënë ponapona. Bajaraponë jivi pejorobabiabinë. Bajayajebi daxita Samaria nacuapijivi yamaxëitojorobaponapona. Simón jumai tsabiabi bajarapatomarapijivijavabelia: \p —Xanë bitso jivi taxaniavaetsinë, jai tsabiabi. \p \v 10 Daxitajivi, petuxanevi ata, Simón pejumaitsijava namuxunaevetabiabatsi. Bajarapamonae nexata Simón yabara jumai tsabiabi: \p —Maponëje Simón pinijicuene pexanaejava caëjëpatsi. Dioso raeta yavenonatsi, jai tsabiabi bajarapamonae Simón yabara. \p \v 11 Bajarapacuenia Samaria nacuapijivi xaniavaetsia jumecovënëtabiaba tsipaji Simón pejorobicueneta bajayajebi jivi yamaxëitojorobabiaba. \v 12 Nexata Felipe Samaria nacuapijivijavabelia tsipaeba Dioso pijajivi pevetsijavanexa. Jesucristo pelivaisi ata tsipaeba. Nexata Samaria nacuapijivi jumecovënëta Felipe petsipaebilivaisi. Bajarapamonae pebijivi, petiriavi ata, Felipe bautisaba. \p \v 13 Nexata jane baja Simón jivi pejorobabiabinë ata jumecovënëta Felipe petsipaebilivaisi. Nexata baja Simón ata Felipe bautisaba. Bajaraxuacujinae Felipe pepëta naponapona Simón. Nexata Simón jamatabëcuenenabenajacabiaba itsa taeyabiaba Dioso pesaëta Felipe pinijicuene pexanaponaejavanë. \p \v 14 Nexata apóstolevi Jerusalén tomarata pejinavanapaevi, vënëlivaisitane Samaria nacuapijivi Dioso pitorobilivaisi pejumecovënëtsijava. Nexata apóstolevi jumaitsi peyajuvënënëbejejavabelia: \p —Pedro, paxamëbeje Juanbeje, pataemeliabeje Samaria nacuapijivi, pejumecovënëtsivi Dioso pitorobilivaisi, jai apóstolevi. \p Nexata Pedrobeje Juanbeje ponabeje. \v 15 Itsa bajaraponëbeje patabeje Samaria nacuayabelia, tovajëtabeje Diosojavabelia Espíritu Santo petsijamatabëpatsinexatsitsica Samaria nacuapijivi, Dioso pitorobilivaisi pejumecovënëtsivi. \v 16 Bajarapacuenia tovajëtabeje tsipaji abaxë Samaria nacuapijivi Espíritu Santo apo tsijamatabëpatsitsitsica. Abaxë saya bautisabatsi bajarapamonae Jesús pevënëta. \v 17 Nexata Pedrobeje Juanbeje petovajëtsijavatabeje Diosojavabelia, tsimatanacobebuatabeje Samaria nacuapijivi. Nexata jane baja Samaria nacuapijivi Espíritu Santo tsijamatabëpatsicatsi. \p \v 18 Nexata Simón itsa tane Samaria nacuapijivi Espíritu Santo petsimatarunaejavatsitsica apóstolenëbeje Samaria nacuapijivi tsimatanacobebuatsiaya petovajëtsijavatabeje Diosojavabelia, nexata Simón palata tsipaeba apóstolenëbejejavabelia. \v 19 Simón jumaitsi: \p —Panerajurebeje mapacaëjëpaejamatabëcueneje. Pajivi tsimatanacobebuatajë tatovajëtsijavata Diosojavabelia, bajarapajivi petsimatarunaenexatsitsica Espíritu Santo, jai Simón apóstolenëbejejavabelia. \p \v 20 Nexata Pedro jumaitsi Simónjavabelia: \p —Xamë cajena Dioso caxuabiana infiernojavabelia. Nexata vereverecaename nijapalata yajava. Tsipaji najamatabëxainame necomuatsinexa ëpalatata Dioso amoneya jivi perajutsijavatsica. \v 21 Tsipaji pepacuene apo najamatabëcuenecopatsimë xaniavaetsia Diosojavabelia. Nexata Dioso patajumecovënëtsivita, apo nanacuenebimë tsane. \v 22 Copare baja papibisiacuene najamatabëxainame. Najamatabëcuenepënëyorore Diosojavabelia. Vajëre Diosojavabelia pecavecuaajibiaexanaenexa papibisiacuene najamatabëxainame. \v 23 Xanë cajena yapëtaniji necueneëbijava Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi. Yapëtanijinua pecajamatabëcuenecënënaejava pibisiacuene nexanaeneconi, jai Pedro. \p \v 24 Nexata Simón jumaitsi: \p —Panetovajërebeje Diosojavabelia tanevecuaajibiaexanaenexa paneconi xainajë Dioso tanexuabiyaniva infiernojavabelia pacuenia panejumaitsimëbeje, jai Simón. \p \v 25 Bajaraxuacujinae Pedrobeje Juanbeje bajarapatomarapijivijavabelia tsipaebabeje pacuenia tanebeje Dioso pexanaejava. Tsipaebabejenua Dioso pitorobilivaisi. Bajaraxuacujinae Pedrobeje Juanbeje itsa navialiabeje Jerusalén tomarabelia, Samaria nacuata penaetomaranëjava tsipaebanajetarucabeje pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. \s1 Pacuenia Felipe bautisaba Etiopía nacuapijinë yabara pelivaisi \p \v 26 Dioso pijaángel jumaitsi Felipejavabelia: \p —Nonotapunare. Maxuayolia rovialia liamëreje. Panamuto Jerusalén tomaraverena naropota pepatsinexa Gaza tomarabelia, bajarapanamutualia liamëre, jai ángel Felipejavabelia. \p Bajarapanamuto petusato nacuajava rucalia pepatsinexa Gaza tomarabelia. \v 27 Nexata Felipe xaniavaeta pijajavaxi peponaenexa baja. Bajaraxuacujinae naropolia jane baja. Nexata bajarapanamutualia Felipe caxitajaraba Etiopía nacuapijinë. Bajaraponë palata pevetsinë. Etiopíanacua pevetsiva pijapalata toevetabiaba. Bajaraponë, Etiopía nacuapijinë, Jerusalén tomarajavabelia pona najamatabëcuenecopatsiaya pevajëtsinexa Diosojavabelia templobota. \v 28 Nexata baja Etiopía nacuapijinë Jerusalén tomaraverena naviatanajetaruca. Navialia baja pijanacuayabelia. Pijamoyota, carrozavënëmoyota, yanajetaruca. Nexata lebanajetaruca Diosojumelivaisipaebinë profeta Isaíaspijinë bajayata peyaquinaebaxuto. \v 29 Nexata Espíritu Santo jumaitsi Felipejavabelia: \p —Bitsojinaremelia. Pëcaxinaeremelia mapamoje. Imoxoyo pemuxunenia nucaponaename, jai Espíritu Santo. \p \v 30 Felipe nexata cujinaejinalia. Nexata baja Felipe pëcaxinalia Etiopía nacuapijinë. Nexata Felipe jumetane Etiopía nacuapijinë pelebanajetarucaejava profeta Isaíaspijinë peyaquinaebaxuto. Nexata Felipe jumaitsi Etiopía nacuapijinëjavabelia: \p —¿Xamë tsaja pepacuene jumeyapëtaneme palivaisi lebanajetarucame? jai Felipe. \p \v 31 Nexata Etiopía nacuapijinë jumaitsi: \p —¿Detsa pacuenia jumeyapëtaejitsipajë itsa apo netsipaebi xaniavaetsia itsanë ata? jai. \p Nexata Etiopía nacuapijinë junatatsi Felipe carrozavënëmoyo ënëabetsia Felipe penajunaenexatsia penamuxuneniaecaenexabeje. \p \v 32 Profeta Isaíaspijinë peyaquinaebaxutota, palivaisi Etiopía nacuapijinë lebanajetaruca, tajëvelia Jesús yabara jumaitsi mapacueniaje: \q1 Pacuenia oveja moya, caponae atatsilia pebeyaxuabinexatsi, bajara pijinia pacuenia bajaraponë ata moya tsane, caponae atatsilia pebeyaxuabinexatsi. Pacuenia ovejayo naxunae atatsi, moya, bajara pijinia pacuenia bajaraponë ata moya tsane, yapëtae ata pebejiobiaexanaejavanexatsi. \v 33 Bejiobiaexanaenatsi. Pibisiacuene apo exanae ata, naneconitsiaexanatsi. Itsajivi ata bajaraponë yabara apo jumaitsi tsane: “Mara pamonaeje bajaraponëmi pemomoxije,” apo jai tsane. Tsipaji beyaxuabianatsi, \m jai tajëvelia mapacueniaje Isaíaspijinë peyaquinaebaxutota Jesús yabara, palivaisi Etiopía nacuapijinë lebanajetaruca. \p \v 34 Nexata Etiopía nacuapijinë jumaitsi Felipejavabelia: \p —Pexaniacuene netoexanare. Netsipaebare ponë yabara yaquina profeta Isaíaspijinë mapacueniaje. ¿Baja tsa ponë pijacuata nayabarajumaitsi? Itsa jume, ¿itsanë yabara tsaja jumaitsi? jai Etiopía nacuapijinë Felipejavabelia. \p \v 35 Nexata palivaisi Etiopía nacuapijinë lebanajetaruca, bajarapalivaisi Jesús yabara pejumaitsijava copiaya Felipe yapëtaeyaexana. Bajaraxuacujinae icatsia tsipaeba pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. \v 36 Penajetarucaejavatabeje bajarapanamutua, patabeje itsajota merayo eca. Nexata Etiopía nacuapijinë jumaitsi Felipejavabelia: \p —Mara jota meraje. Jitsipajë picani xanë tanebautisabinexamë. Itsiata baitsi jane yapëtaneme xua yabara apo xanepanae tanebautisabinexamë, jai Etiopía nacuapijinë Felipejavabelia. \p \v 37 Nexata Felipe jumaitsi: \p —Itsa jumecovënëtame xaniavaetsia daxita nejamatabëëthëtojavaverena, nexata necaëjëpa tacabautisabinexa, jai Felipe. \p Nexata bajaraponë jumaitsi: \p —Jumecovënëtajë rabaja. Jesucristo raja xaniajai Dioso pexënato, jai Etiopía nacuapijinë Felipejavabelia. \p \v 38 Nexata bajaraponë pijamo nucojopaeyaexana. Bajaraponëbeje Felipebeje runarecabeje merajavabereca. Felipe bautisaba Etiopía nacuapijinë. \v 39 Nexata penonotajunaecujinaetsinabeje, Espíritu Santo pitatsi Felipe Etiopía nacuapijinë pitabarata. Itsiata Etiopía nacuapijinë apo tae pacuenia Felipe pitatsi Espíritu Santo. Bajaraxuacujinae Etiopía nacuapijinë apo taetsi baja Felipe matavëjëa. Itsiata Etiopía nacuapijinë pona baja barëyaya pijanacuayabelia. \v 40 Felipe Espíritu Santo caliatsi Azoto tomarabelia. Felipe nexata daxita tomaranëjava tsipaebanajetaruca pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. Matapania Felipe itsa patajopa Cesarea tomarata, caejavata ponapona. \c 9 \s1 Pacuenia Saulo jumecovënëta Jesús yabara pelivaisi \r (Hch 22.6-16; 26.12-18) \p \v 1 Saulo cajena Jerusalén tomarata apo copatsi petaicaponaejava daxita pamonae Jesús pelivaisi jumecovënëta pebeyejebiaexanaenexa. Bajaraxuata Saulo pona daxita sacerdotevi pepo penamatacaitorobinëjavabelia. \v 2 Nexata Saulo sacerdotevi pepo penamatacaitorobinëjavabelia jumaitsi: \p —Netsicobeyaquinare cuyalatobaxutonë tacaponaenexa Damasco tomarabelia. Damasco tomaratalia judíovi penacaetuatabiabibonë pevetsivi tarajutsinexa. Nexata bajarapamonae itsa tane neyaquinaebaxutonë, tanetocopatsinexa daxita Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi tataicaenexa. Nexata itsa taicajë pebijivi, petiriavi ata, tacapatsinexa mapatomaraberenaje penaneconitsivi pejebabiabibota tajebinexa, jai Saulo. \p Nexata sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë jejai. Nexata cuyalatobaxutonë tsicobeyaquinatsi Saulo pecaponaenexa Damasco tomarabelia. \v 3 Bajaraxuacujinae Saulo jane baja pona Damasco tomarabelia. Nexata ajena Saulo imoxoyotanajetaruca Damascotomara, jemata Saulo penajetarucaejavata namutua matatoyorotsia naitayotatsi athëbëvetsica. \v 4 Nexata Saulo irataeya bocajunua irata. Jumetaenuca athëbëvetsica pejumaitsijava Jesús. Jumaitsi mapacueniaje: \p —Saulo, Saulo, ¿detsa xuajitsia tajajivi netobejiobiaexanaponame? jai Jesús. \p \v 5 Nexata Saulo jumaitsi: \p —Tajatuxanenë, ¿detsa ponëmë? jai. \p Nexata icatsia athëbëvetsica Jesús jumaitsi Saulojavabelia: \p —Xanë raja Jesúsnë. Tajajivi netobejiobiaexanaponame. ¿Detsa xuajitsia apo tajitsipaecuenia exanaponame? Xamë nijacuata najamatabëcuenebijianaponame, jai Jesús athëbëvetsica. \p \v 6 Saulo nexata neconecojai pecajunavi. Nexata jumaitsi: \p —Tajatuxanenë, ¿detsa xua nexata jitsipame taexanaenexa? jai. \p Nexata Jesús jumaitsi: \p —Nonotapunare baja. Ponaename baja Damasco tomarabelia. Bajarajotalia catsipaebiana pacuenia exanaejitsiamë, jai Jesús. \p \v 7 Nexata papebijivi Saulo yajavanajetaruca, najunaviacanubena. Nexata moya nubena. Tsipaji jumetane pajume athëbëvetsica jumaitsi Saulojavabelia. Bajarapajume jumetae ata, itsiata bajarapamonae apo tae jivitonë. \v 8 Nexata Saulo, irata pebocaenëmi, nonotapuna. Naëcobaruta picani. Itsiata apo naëcotsixanepanae. Tsipaji itaxutomeravibatsi. Nexata papebijivi Saulo yajavanajetaruca, bajarapapebijivi saya Saulo comacaponaliatsi Damasco tomarabelia. \v 9 Nexata Saulo natsivajënaetaenejeva, Damasco tomarata ponapona acueyabi pamatacabibeje. Apo xae pexaejava. Apo apaenua mera. \p \v 10 Damasco tomarata ponapona Ananías, Dioso pejumecovënëtsinë. Nexata Jesús bemajitsinaebocuenia tsitanaitajëta Ananíasjavabelia. Nexata Jesús junataxuaba. \p —¡Ananías! jai. \p Nexata Ananías jumaitsi Jesúsjavabelia: \p —Tajatuxanenë, canamuxunaevetatsi rabaja, jai Ananías. \p \v 11 Nexata Jesús bajarajota jumaitsi Ananíasjavabelia: \p —Nonotapunare. Ponaename pacallejavabelia jivi vënëruba Peroviacalle. Bajarajotalia Judas pijabota vënëyanijobianame Saulovënënë, Tarso tomarapijinë. Bajaraponë Saulo maparucaeje xanëjavaberena navajëqueca. \v 12 Bajaraponë Saulo bemajitsinaebocuenia tsitajëtajë pacuenia exanaejitsiamë bajaraponëjavabelia. Nexata Saulo bemajitsinaebota catane pacuenia nejonecujinaelia bajaraponë tsimatanacobebuatsijitsiamë petaenexa icatsia xaniavaetsia, jai Jesús Ananíasjavabelia. \p \v 13 Nexata Ananías itsa jumetane bajarapacuenia Jesús pejumaitsijava, nexata Ananías jumaitsi Jesúsjavabelia: \p —Tajatuxanenë, anijatonë vënëlivaisitaniji pacuenia bajaraponë Saulo exanaponapona. Vënëlivaisitaniji bajaraponë pebejiobiaexanaponaejava Jerusalén tomarata daxita pecajumecovënëtsivi. \v 14 Maberena ataje icatsia itorobatsi sacerdotevi penamatacaitorobinë petotaicaenexa daxita pamonae pecajumecovënëtsivi jinavanapa mapatomarataje, jai Ananías Jesúsjavabelia. \p \v 15 Nexata Jesús jumaitsi Ananíasjavabelia: \p —Ponare baja. Tsipaji bajaraponë Saulo itapetajë baja tanelivaisipaebinexa itsanacuanëpijivijavabelia, tanelivaisipaebinexanua bajarapanacuanë pevetsivijavabelia ata, tanelivaisipaebinexanua Israel nacuapijivijavabelia. \v 16 Xanë Saulo tsitajëtsianajë pacuenia itsamatacabi Saulo itsamonae bejiobiaexanaejitsiatsi. Bajaraponë bitso bejiobiaexanaenatsi talivaisi yabara, jai Jesús Ananíasjavabelia bemajitsinaebocuenia petsitanaitajëtsijavata. \p \v 17 Bajaraxuacujinae Ananías jane baja lia. Joneya pabota Saulo ponapona. Ananías nexata nacobebuata Saulo pematabocotojumavereca. Ananías jumaitsi Saulojavabelia: \p —Tajabananë Saulo, pepo petuxanenë raja Jesús, ponë catsitanaitajëta namutua nenajetarucaejavata, bajaraponë nitoroba. Bajaraponë nitoroba tacatsimatanacobebuatsinexa pecavecuaajibinexa baja pecaitaxutomeravibijava icatsia baja netaenexa xaniavaetsia. Nitorobanua tacatsimatanacobebuatsinexa pecatsijamatabëvënëcaenexa Espíritu Santo, jai Ananías Saulojavabelia. \p \v 18 Bajarapacuenia Ananías pejumaitsijavata Saulojavabelia, Saulo veitaxutoothopatsi xua itaxutocaranatatsi, bedujuaitseboco. Nexata jane baja icatsia Saulo xaniavaetsia tane. Saulo nexata nonotapuna. Bajaraxuacujinae bautisabatsi baja. \v 19 Bajaraxuacujinae pexaejava baja xane. Nexata baja icatsia Saulo aperabësaëreca. Saulo nexata Damasco tomarata caematacabibeje naponapona Dioso pejumecovënëtsivita. \s1 Pacuenia Saulo paeba Jesús pelivaisi Damasco tomarata yabara pelivaisi \p \v 20 Saulo pejumecovënëtsicujinae Jesús Dioso pexënatocuene, bepijiayo Saulo taxuxuaba jivi petsipaebijava Jesús pelivaisi judíovi penacaetuatabiabibonëjava. Saulo jivi itsa tsipaebapona Jesús pelivaisi, jumai tsaponae. \p —Pepacuene raja Dioso pexënato Jesús, jai tsaponae Saulo. \p \v 21 Nexata daxita pamonae jumetane Saulo petsipaebilivaisi, jamatabëcuenenabenajaca. Najumaitsi bajarapamonae Saulo yabara: \p —Mara ponëje bejiobiaexanapona Jerusalén tomaratalia daxita pamonae jumecovënëta Jesús pelivaisi. Icatsia picani pata mapatomaraberenaje petaicaenexa daxita pamonae jumecovënëta Jesús pelivaisi. Nexata itsa taica, pecaponaenexa picani Jerusalén tomarabelia, sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, najai bajarapamonae Saulo yabara. \p \v 22 Itsiata Saulo ajumejunavijibia bitso asaëyata tsipaebapona Jesús pelivaisi. Nexata Saulo xaniavaetsia jivi yapëtaeyaexana xaniajai Jesús Dioso pitorobinëtsitsica jivi pecapanepaenexa. Nexata judíovi Damasco tomarata penaevi moya. Apo yapëtae pacuenia jumecanaviatsijitsiatsi Saulo. \s1 Pacuenia Saulo vecuapanepa judíovi yabara pelivaisi \p \v 23 Saulo Damasco tomarata petaxuxuabicujinae Jesús pelivaisi jivi petsipaebaponaejava, bexëajavabelia judíovi sivanajamatabëcueneyanabatsi pebeyaxuabinexatsi Saulo. \v 24 Nexata caematacabi canacujitsia, caemeravi canacujitsia ata, Saulo judíovi vajënaeevetabiabatsi pebeyaxuabinexatsi picani. Pabaupaxanetojavalia jivi pitsapabiaba Damasco tomaravelia penaropobivi, bajarapabaupaxaneto muxuneneta Saulo judíovi vajënaeevetabiabatsi pebeyaxuabinexatsi picani. Itsiata Saulo nayalivaisiajumetane judíovi pebeyaxuabiapaebijavatsi. Bajaraxuata Saulo bajarapabaupaxanetojavalia apo pitsapaelia. \v 25 Damascotomara matatoyorotsia yacaranata piaitayaëibopanaxanetota. Bajarapayacaranatsijavaxaneto athëbëabetsia apia, pacuenia pinijinaejavaxaneto apia. Bajarapayacaranatsijavaxaneto ibopananë mataropotsia catsanaeya farata. Nexata Dioso pejumecovënëtsivi, Saulo pepënaponaevitsi, itsa baja meravi, Saulo ecaeyaexanatsi bemapirecuenia pexanaejavaxanetoënëta. Nexata Damasco tomara matatoyorotsia peyacaranatsiibopanaxaneto yenepanata athëbëyo perucaeventanavojotualia, Saulo yacoparecatsi irabereca Damasco tomarapënëyabelia. Bajarapacuenia Saulo Damasco tomarata judíovivecua panepa pebeyaxuabiyanivatsi.\fig |src="CN01937b.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Hch 9.25" \fig* \s1 Pacuenia Saulo Jerusalén tomarata copiapitatsi yabara pelivaisi \p \v 26 Saulo itsa patajopa Jerusalén tomarata, Saulo picani jitsipa penaponaponaejava Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivijavata. Itsiata daxita bajarapamonae Saulo cujunavatsi. Tsipaji apo jumexaniataetsi Saulo pejumecovënëtsijava Jesús pelivaisi. \v 27 Itsiata Bernabé barëlia apóstolevijavabelia apóstolevi peyapëtaenexatsi Saulo. Nexata Bernabé tsipaeba apóstolevijavabelia pacuenia Saulo namutua penajetarucaejavata tane Jesús bemajitsinaebota. Pacuenia ata Saulo Jesús barëcuaicuaijaitsi, Bernabé tsipaeba apóstolevijavabelia. Pacuenia ata Saulo ajumejunavijibia tsipaebapona Damasco tomarata Jesús pelivaisi, Bernabé tsipaeba apóstolevijavabelia. \v 28 Nexata baja Saulo ponapona Jerusalén tomarata. Naponapona apóstolevijavata. \v 29 Saulo tsipaebapona ajumejunavijibia Jesús pelivaisi. Saulo barëcuaicuaijai tsabiabi judíovi, griegojume penatsipaebivi. Barënajumenotabiaba bajarapamonae. Itsiata baitsi jane bajarapamonae najamatabëxaina pacuenia beyaxuabijitsiatsi Saulo. \v 30 Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi, jumetane Saulo pebeyaxuabiapaebijavatsi. Nexata Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi, Saulo pënaxuabatsi Cesarea tomarabelia. Bajarajotacujinae Saulo itorobatsi pevajënaeyabelia penajetarucaenexa pepatsinexa Tarso tomarabelia. \p \v 31 Bajaraxuacujinae nexata daxitajava, itsaxuayo Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi jinavanapa, xaniavaetsia baja jinavanapa. Copabatsi baja pebejiobiaexanabiabijavatsi. Nexata Judea nacuata, Galilea nacuata ata, Samaria nacuata ata, Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi caebitsaëto canacujitsia xaniavaetsia jinavanapa. Nexata daxita jamatabëcuenevitsabapona Jesús pelivaisi pejumecovënëtsijava. Bajarapamonae xaniavaetsia jumecovënëtavanapa Jesús pelivaisi pibisiacuene pexanaeyaniva. Espíritu Santo yavenonaponatsi. Nexata itsamonae ata Jesús pelivaisi apo pejumecovënëtsivimi, ayaibitsaëtoxaneto jumecovënëtapona Jesús pelivaisi. \s1 Pacuenia Jesucristo pejamatabëcueneta Pedro jamatejemayaexana Eneasvënënë yabara pelivaisi \p \v 32 Pedro najetaruca daxitatomaranëjava pesivaxainaenexa Dioso pejumecovënëtsivi. Nexata najetaruca Lida tomarajava ata pesivaxainaenexa Lida tomarata pejinavanapaevi, Dioso pejumecovënëtsivi. \v 33 Nexata Pedro Lida tomarata taeyabuata Eneasvënënë. Bajaraponë ocho pavaibeje xaina camata pebocaecujinae. Tsipaji tabusipacuenabatsi. \v 34 Pedro nexata jumaitsi bajaraponëjavabelia: \p —Eneas, cajamatejemayaexana rabaja Jesucristo. Nonotapunare. Xanebare nijacama, jai Pedro. \p Nexata Eneas bajarajota nonotapuna. \v 35 Nexata daxita Lida tomarapijivi, Sarón nacuapijivi ata, tanetsi Eneas pejamatejemajava. Bajarapamonae nexata pijaperujujamatabëcuene pecatsitecaejavami, copaba baja. Najamatabëcuenecopaba baja Jesucristojavabelia. \s1 Pacuenia Pedro Dorcasvënëva petëpaecujinae icatsia asaëyaexana yabara pelivaisi \p \v 36 Jope tomarata ponapona Dioso pejumecovënëtsiva, Tabitavënëva. Bajarapova pevënë griegojumeta Dorcas. Dorcas daxita matacabi canacujitsia pexaniacuene toexanabiaba itsamonaejavabelia. Bepejiobivijavabelia rajutabiaba penamatavenonaejavaxi bajarapacuenia peyavenonaenexa. \v 37 Pamatacabi Pedro ponapona Lida tomarata, Dorcas avitane Jope tomarata. Nexata baja Dorcas tëpa Jope tomarata. Peperabëquiatsicujinaetsi petëpaeva buatatsi anijairabeje pexainaebo ënëtuatuajëta. Athëbëyo pairatsia, bajarapaënëtuatuajëtatsia buatatsi. \v 38 Jopetomara eca imoxoyo Lida tomaravecua. Dioso pejumecovënëtsivi vënëlivaisitanetsi Pedro peponaponaejava Lida tomarata. Nexata Dioso pejumecovënëtsivi itoroba anijanëbeje pejumaitsinexabeje Pedrojavabelia: “Pedro, naxanitsia. Liamëre Jope tomarabelia,” pejainexabeje Pedrojavabelia. Nexata bajaraponëbeje Lida tomarabelia sivaliabeje Pedro. \p \v 39 Nexata Pedro narena bajaraponëbeje pepëta. Pedro itsa napata pabota petëpaeva boca, tsitajëtatsi itsajota petëpaeva boca. Nexata pamonajivi pevecuatëpaevanëtsi, Dorcaspijiva pevënuevitsi, Pedro matatoyorotsia itaxutuanuenubenatsi. Bajarapamonae Pedro tsitajëbatsi Dorcaspijiva pejorocaejavanë, penaxatabijavanë, penajumaacabipananë ata, xuanë Dorcaspijiva rajuta bajarapamonaejavabelia pamatacabi abaxë asaë tsaponaponae. \v 40 Nexata paënëtuatuajëta petëpaeva boca, bajarapaënëtuatuajëvecua Pedro daxita bajarapamonae pitsapaeyaexana. Bajarapamonae itsa pitsapalia, Pedro pematabacabëta nuca pevajëtsinexa Diosojavabelia. Nexata Pedro pevajëtsicujinae Diosojavabelia, napënëyorota petëpaevajavabelia. Pedro jumaitsi petëpaevajavabelia: \p —Tabita, nonotapunare, jai Pedro. \p Nexata petëpaevami naëcota. Itsa tanetsi Pedro, bajarapova namatacota. \v 41 Pedro nexata bajarapova cobevaetabiaya nonotapunaeyaexana. Nexata Pedro junarena daxita Dioso pejumecovënëtsivi, pamonajivi pevecuatëpaevanëtsi ata. Nexata tsitajëta bajarapamonaejavabelia petëpaevami icatsia piasaëjava. \v 42 Nexata Dioso pesaëta bajarapapinijicuene Pedro pexanaejava, daxita Jope tomarapijivi yapëtane. Nexata jivibitsaëtoxaneto jumecovënëta Jesús Dioso pexënatocuene. \v 43 Nexata Pedro bajayajebi ponapona Jope tomarata. Simón bacabocotonë peyacueyacuecaeyaexanaenë, pijabota Pedro naponapona. \c 10 \s1 Pacuenia Pedro barëcuaicuaijai Corneliovënënë yabara pelivaisi \p \v 1 Cesarea tomarata ponapona Corneliovënënë. Apo judíonë. Bajaraponë Italia nacuaverena pepatsivi vajabitsaëvi pijacapitán. \v 2 Cornelio pijabopijivi barëjumecovënëtaponapona Dioso. Dioso bitso yaiyataeya Cornelio ponapona. Cornelio palata ayaijava rajutabiaba judíovijavabelia peyavenonaenexa judíovi bepejiobivi. Cornelio vajëtabiaba Diosojavabelia. \v 3 Itsamatacabi caniviyoepatota, bejamatabëcuene a las tres, Cornelio bemajitsinaebota tane Dioso pijaángel pejonejavarena pijaboyarena. Nexata junataxuabatsi. \p —¡Cornelio! jaitsi. \p \v 4 Cornelio nexata naëcota ángeljavabelia. Bitso cujunava. Nexata Cornelio jumaitsi ángeljavabelia: \p —¿Detsa xua jitsipame? jai. \p Nexata ángel jumaitsi: \p —Nevajëtabiabijava Diosojavabelia, nerajutabiabijava ata penamatavenonaecuene bepejiobivijavabelia, daxita bajaraxua Dioso tsitaxanepanatsi. Dioso nexata apo nacofënëtsi bajaraxua. \v 5 Itorobare nijajivi Jope tomarabelia pecatojunatsinexa Simón, ponë itsavënë vënërubatsi, Pedro. \v 6 Bajaraponë Simón naponapona Jope tomarata, itsanë Simón, bacabocotonë peyacueyacuecaeyaexanaenë, pijabota. Bajaraponë Simón pijabo eca manuamene itapata. Nexata Simón, ponë itsavënë vënërubatsi, Pedro, itsa patsiarena, catsipaebiana pacuenia exanaejitsiamë, jai ángel Corneliojavabelia bemajitsinaebota. \p \v 7 Bajarapacuenia ángel bemajitsinaebota pejumaitsicujinae Corneliojavabelia, ángel baja pona. Nexata Cornelio junata anijanëbeje pijabota petonacuenebaponaponaenëtsibeje. Pematatsënëa junata caenë vajabitsaënë. Bajaraponë vajabitsaënë Dioso peyaiyataenë. Bajaraponë Cornelio yavenonabiabatsi. \v 8 Nexata Cornelio copiata tsipaeba bajarapamonaejavabelia daxita pacuenia tsipaebatsi ángel. Bajaraxuacujinae Cornelio itoroba bajarapamonae peponaenexa jane baja Jope tomarabelia, Simón pesivaponaenexa. Nexata baja bajarapamonae naropoba. \p \v 9 Meravia pitsijavata, matonejeepatota, bajarapamonae Jope tomara imoxoyotanajetarubena. Bajara pijinia paepatota Pedro pabota naponapona, bajarapabo jumabetsia junaya. Bajarapabo pejumanamatajëpaebo. Pedro junaya bajarapabojumatatsia pevajëtsinexa Diosojavabelia. \v 10 Pedro bitso piajani. Jamatabënabane picani. Itsiata pexaejava pexanaevi abaxë apo veretsi pexaejava. Nexata Pedro bemajitsinaebota tane.\fig |src="cn01945B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Hch 10.10-16" \fig* \v 11 Pedro tane itaboxo penapatsijava. Nexata athëbëvetsica runaica irabetsica ayaipanaxaneto, besábanapanaxaneto. Bajarapapanaxaneto cuatro pamaëtotabeje namataenetsia upicëta. Bajarapacuenia yamaëya copatsica. \v 12 Bajarapapanaxaneto tuatuajëta nubena daxitacueneviria. Nubena daxitaviria cuatro pataxutabeje pejinavanapaevi. Bobena daxitaviria pecotobëxëta pejinavanapaevi. Nubena daxitaviria pepunaevi. \v 13 Nexata Pedro jumetane athëbëvetsica pejumaitsijava: “Pedro, nonotapunare. Beyaxuare daxita mapamonaeje nexaenexa,” pejaijava athëbëvetsica, Pedro jumetane. \p \v 14 Nexata Pedro jumaitsi: \p —Jume raja. Caeto ata raja xanë apo xaenë bajarapavirianëxi tanejamatabëcuenebijianaeyaniva. Tsipaji Dioso Moiséspijinëta patanetonajumecopatsilivaisi, paneitaveta bajarapavirianëxi pataxaeyaniva, jai Pedro. \p \v 15 Icatsia athëbëvetsica jumaitsi Pedrojavabelia: \p —Pavirianëxi caitorobatsi nexaenexa, xaema. Pëtsa jumaitsimë: “Apo xaenë raja bajarapavirianëxi tanejamatabëcuenebijianaeyaniva,” jamë pëtsa, jai athëbëvetsica. \p \v 16 Acueyabi xuabeje bajarapacuenia athëbëvetsica napëna jumaitsi Pedrojavabelia. Bajaraxuacujinae bajarapapanaxaneto athëbëabetsia baja icatsia yapëcaevaya. \v 17 Pedro nexata najamatabëxainaeya jamatabëjumaitsi tsecae: \p —¿Detsa meta pitsijamatabëcuene yabara netsitajëta bajaraxua? jamatabëjai tsecae Pedro. \p Pedro abaxë itsa najamatabëxaineca bajarapacuenia, Cornelio pijajivi pata. Pabota Pedro naponapona, bajarapabo matatoyorotsia yacaranata ibopanaxanetonë mataropotsia pefaratsijavaxanetota. Nexata bajarapayacaranatsijavaxaneto baupa muxuneneta nubena bajarapamonae. Bajarapamonae namutuarena yanijobanajetarubena jivijavabelia peyapëtaenexa itsajota eca Simón, bacabocotonë peyacueyacuecaeyaexanaenë, pijabo. \v 18 Nexata bajarapamonae pepatarëcëpaecujinae, baupa pënëvelia ayaijumeta yanijoba. Jumaitsi: \p —¿Baja tsa mapabota Simón naponaponaje, ponë vënërubatsi itsavënë, Pedro? jai bajarapamonae. \p \v 19 Pedro abaxë bojumatatsia athëbëyo najamatabëxainecaya bemajitsinaebota petaejava yabara. Nexata Espíritu Santo jumaitsi Pedrojavabelia: \p —Taema. Acueyabi ponëbeje casivaparena. \v 20 Nexata nonotapunare. Runaremeca baja nenaponaenexa bajarapamonae pepëta. Jamatejema saya ajamatabëcuenecovëbia naponaename. Tsipaji raja xanë itorobarenajë bajarapamonae, jai Espíritu Santo Pedrojavabelia. \p \v 21 Nexata baja Pedro runareca Cornelio pijajivijavabereca. Pedro jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Ponë pajaitame, xanë rabaja maje. ¿Detsa xuajitsia panesivaparemena? jai Pedro. \p \v 22 Nexata Cornelio pijajivi jumaitsi Pedrojavabelia: \p —Vajabitsaëvi raja pijacapitán Cornelio pejamatabëcuene panajetarubenajë. Bajaraponë pexaniajamatabëcuenenë. Dioso bitso pejumecovënëtsinë. Nexata bajaraponë Diosojavabelia vajëcabiaba. Daxita judíovi yaiyatanetsi. Nexata judíovi jumai tsabiabi bajaraponë yabara: “Pexaniajamatabëcuenenë raja Cornelio,” jai tsabiabi. Dioso raja pijaángel itorobatsi Cornelio pecajunatsinexa. Bajaraxuata paxanë pacasivaponarenatsi Cornelio pijaboyabelia nenaponaenexa. Cornelio cajumetaejitsia palivaisi tsipaebijitsiamë bajaraponëjavabelia, jai Cornelio pijajivi Pedrojavabelia. \p \v 23 Nexata Pedro copiapita boyaberena pejonenexa bajarapamonae. Bajarapamonae abaxë namajita bajarapabota. Bajayacunua jane baja Pedro napona bajarapamonae pepëta. Pedro pëyanatatsi itsamonae Jope tomarapijivi, Dioso pejumecovënëtsivi. Itsiata abaxë bajarapamatacabi apo patsilia. Epatua abaxë majitaothopa. \p \v 24 Nexata meravia pitsijavata Pedrobana jane baja palia Cesarea tomarabelia. Cornelio nexata pijabota yajavanuca pejunatsivi, pijamonaeviriavi. Yajavanucanua itsamonae, pamonae bitso Cornelio peyapëtaevitsi. Pedro jane baja barëvajënaeevetanucatsi. \v 25 Pedro itsa patanajetaruca Cornelio pijabopanabota, Cornelio copiapitatsi. Nexata Cornelio pematabacabëta nucajunua Pedro pitabarata. Tsipaji bitso yaiyataeya copiapitsijitsia picani. \v 26 Nexata Pedro apo jitsipae bajarapacuenia bitso yaiyataeya pecopiapitsijavatsi. Nexata Pedro maxëvaetaba. Nonotapunaeyaexana. Nexata Pedro jumaitsi Corneliojavabelia: \p —Nonotapunare. Tsipaji saya pacuenia xamë jamatabëcueneitsimë, bajara saya xanë ata jamatabëcueneitsinë, jai Pedro. \p \v 27 Nexata Pedro Cornelio barëcuaicuaijai tsanucaponae panabojavarena. Pedro itsa najoneya Cornelio pijaboyalia, tane jivibitsaëtoxaneto Cornelio pijabota penacaetuatsivi. \v 28 Nexata Pedro jumaitsi Cornelio pijabota penacaetuatsivijavabelia: \p —Paxamë baja cajena xaniavaetsia payapëtaneme mapacueneje. Paxanë pajudíovinë patajasalinaivimi apo panetocopatsi patayajavajinavanapaenexa apo judíovi. Bijiaya pataeyabiabajë apo judíovi. Apo panetocopatsinua patajonenexa apo judíovi pijaboyalia. Itsiata baitsi jane aeconoxaeta baja Dioso nitaveta tacopatsinexa baja bajarapajamatabëcuene. Nexata Dioso netocopata tayajavaponaponaenexa apo judíovi ata. Netocopatanua tanajonenexa apo judíovi ata pijaboyalia. \v 29 Bajaraxuata itsa nejunata taponaenexa maberenaje, narenanë bepijia ajamatabëcuenecovëbia. Nexata jamatabëyapëtaniji xua yabara panejunatame, jai Pedro Cornelio pijabota penacaetuatsivijavabelia. \p \v 30 Nexata bajarajota Cornelio jumaitsi Pedrojavabelia: \p —Xanë imata, caniviyoepatota, bejamatabëcuene a las tres, vajëtajë Diosojavabelia. Nexata bajarapaepatota jemata taitabarata netsitanaitajëta ángel. Ajena baja cuatro pamatacabibeje xaina bajarapacuene tataecujinae. Angel penaxatatsijava nivenivena. \v 31 Nexata ángel nejumaitsi: “Cornelio, Dioso rabaja cajumetane nevajëtsijava. Yapëtane baja nerajutabiabijava bepejiobivijavabelia penamatavenonaecuene. \v 32 Nexata nijajivi itorobare Jope tomarajavabelia pecatojunatsinexa Simón, ponë vënërubatsi itsavënë, Pedro. Bajaraponë naponapona itsanë Simón, bacabocotonë peyacueyacuecaeyaexanaenë, pijabota. Bajaraponë Simón pijabo eca manuamene itapata. Nexata Simón, ponë itsavënë vënërubatsi, Pedro, itsa patsiarena, catsipaebiana pacuenia exanaejitsiamë,” nejai ángel. \v 33 Bajaraxuata bepijiayo casivaponaeyaexanatsi. Xamë baja nexata pexaniajamatabëcuenia netopatame. Bajaraxuata nevajënae daxita paxanë panacaetuatajë Dioso pitabarata. Pacaevetatsi patacajumetaenexa daxita palivaisi Dioso caitoroba patanetsipaebinexamë, jai Cornelio Pedrojavabelia. \s1 Pacuenia Pedro livaisi tsipaeba Cornelio pijabota yabara pelivaisi \p \v 34 Pedro jane baja taxuxuaba livaisi petsipaebijava. Jumaitsi: \p —Matapania rajane baja yapëtaniji. Najëpaeya tsaena Dioso nacajitsipa daxitaviriavitsi. \v 35 Caenacuapijivi canacujitsia, pamonae Dioso yaiyataeyajinavanapa, jumecovënëtsiajinavanapanua pacuenia Dioso itorobatsi, bajarapamonae Dioso jitsipa. \v 36 Dioso cajena pexanialivaisi, Jesucristo pelivaisi, tonajumecopata Israel nacuapijivijavabelia. Nexata bajarapalivaisi tsipaebatsi Israel nacuapijivi pibisiacuene pexanaeneconivecua Jesucristo pejamatabëcueneta pecapanepaenexatsi Dioso. Jesucristo raja daxitajivi pijatuxanenë. \v 37 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Juanpijinë jivibautisabinëmi jivi livaisi petsipaebanajetarucaecujinae, pebautisabaponaecujinaenua, Jesús cotocaevi tsipaebanajetaruca Galilea nacuajava, Judea nacuajava ata. \v 38 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Jesús, Nazaret tomarapijinë, Dioso rajuta Espíritu Santo. Nexata Espíritu Santo pejamatabëcueneta Jesús caëjëpatsi daxitacuene pexanaenexa. Nexata Jesús jamatejemayaexanapona daxita pamonae dovathi pejamatabëcueneta avitane. Bajarapacuenia Jesús exanapona tsipaji Dioso yajavaponaponatsi. \v 39 Paxanë baja cajena pataniji daxita xua Jesús exanapona Judea nacuata, Jerusalén tomarata ata. Itsamonae beyaxuabatsi Jesús. Cobematabiabarutatsi cruzajavabelia. \v 40 Itsiata baitsi jane Jesús pemëthëtsicujinaetsi, acueyabi matacabita, Dioso icatsia asaëyaexanatsi. Dioso Jesús caëjëpaeyaexanatsi patanetsitanaitajëtabiabinexa paxanëjavaberena. \v 41 Itsiata Jesús apo tsitanaitajëtsi daxitajivijavabelia. Ëpaxanëjavaberena saya panetsitanaitajëtabiaba. Tajëvelia baja cajena Dioso paneitapeta patataevinexa Jesús petëpaecujinae icatsia itsa asaë. Bajaraxuata Jesús petëpaecujinae icatsia itsa asaë, panetsitanaitajëtabiaba. Nexata panebarënabane. Panebarëmatavëjëaapanua. \v 42 Nexata Jesús paneitoroba patatsipaebaponaenexa daxitajivijavabelia pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. Paneitorobanua patatsipaebaponaenexa Dioso pejamatabëcueneta itsamatacabi Jesús penaneconitsiaexanaejavanexa daxita pijaneconi pexainaevi. Itsamatacabi Jesús naneconitsiaexanaena piasaëvi, petëpaevimi ata. \v 43 Athëbëvetsica Jesús pepatsivajënaetsica, bajayata jinavanapa Diosojumepaebivimi profetavi. Nexata profetavimi tajëvelia vajunupaebapona Jesús pejamatabëcueneta Dioso pevecuaajibiaexanaejavanexa pibisiacuene pexanaeneconimi, pajiviyo jumecovënëta Jesús pelivaisi, jai Pedro Cornelio pijabota penacaetuatsivijavabelia. \s1 Pacuenia Espíritu Santo tsijamatabëjunuatsi apo judíovi ata yabara pelivaisi \p \v 44 Pedro abaxë livaisi petsipaebanucaejavata Corneliobanajavabelia, Espíritu Santo tsijamatabëjunuatsi daxita pamonae jumetaeyena Pedro petsipaebilivaisi. \v 45 Nexata judíovi Dioso pejumecovënëtsivi, Pedro peyajavapatsivi, itsa tane bajarapacuene, jamatabëcuenenabenajacanubena. Jamatabëcuenenabenajaca tsipaji apo judíovi ata Espíritu Santo tsijamatabëjunuatsi. \v 46 Nexata Pedro peyajavapatsivi yapëtane Espíritu Santo petsijamatabëjonejavatsi Corneliobana. Tsipaji Corneliobana cuaicuaijai itsaviriajumenëta, apo penatsipaebijumenëmi. Corneliobana jumai tsaponae Diosojavabelia: \p —Diosomë, bitso ayaijamatabëcuenenëmë, jai tsaponae. \p \v 47 Bajaraxuata Pedro jumaitsi peyajavapatsivijavabelia: \p —Pacuenia vaxaitsi Dioso nacarajuta Espíritu Santo, bajara pijinia pacuenia mapamonae ataje Dioso rajutatsi Espíritu Santo. Bajaraxuata itsajivi ata acuenebi pejumaitsijava bajarapamonae yabara: “Pëtsa mapamonaeje pabautisabame merata,” pejaijava, jai Pedro. \p \v 48 Nexata Jesucristo pevënëta Pedro bautisaba Corneliobana. Pedro pebautisabicujinae Corneliobana, asivatsi abaxë Pedro penaponaponaenexa bajarajota caematacabibeje. \c 11 \s1 Pacuenia Pedro navajunupaeba Dioso pejumecovënëtsivijavabelia Jerusalén tomarata yabara pelivaisi \p \v 1 Apóstolevi vënëlivaisitane apo judíovi ata Corneliobana pejumecovënëtsijava Jesús pelivaisi. Judea nacuata pejinavanapaevi ata, pamonae jumecovënëta Jesús pelivaisi, vënëlivaisitane apo judíovi ata Corneliobana pejumecovënëtsijava Jesús pelivaisi. \v 2 Nexata pamatacabi Pedro pata Jerusalén tomarata, judíovi, pamonae jumecovënëta Jesús pelivaisi, jumaitsi Pedrojavabelia: \p \v 3 —¿Detsa xuajitsia Cesarea tomarata naponaponame apo judíovi pijabota? ¿Detsa xuajitsia nanabaneme apo judíovita? jai judíovi Pedrojavabelia. \p \v 4 Nexata Pedro tsipaeba judíovijavabelia pacuenia taxuxuaba bajarapacuene yabara. Pedro jumaitsi judíovijavabelia: \p \v 5 —Pamatacabi naponaponajë Jope tomarata Simón, bacabocotonë peyacueyacuecaeyaexanaenë, pijabota, vajëtajë Diosojavabelia. Nexata Diosojavabelia tavajëtsijavata bemajitsinaebota taniji athëbëvetsica perunaejavatsica ayaipanaxaneto, besábanapanaxaneto. Bajarapapanaxaneto cuatro pamaëtotabeje namataenetsia upicëta. Nexata bajarapapanaxaneto xanëjavabetsica yamaëya copatsica. \v 6 Itsa naitaxutobabatsia naëcotajë xaniavaetsia tataenexa xua yajavanajetaruca bajarapapanaxaneto tuatuajëta, nexata taniji cuatro pataxutabeje pejinavanapaevi. Taniji unupijivinua, pianaepanaevi. Taniji pecotobëxëta pejinavanapaevinua. Taniji pepunaevinua. \v 7 Nexata jumetaniji athëbëvetsica tanejumaitsijava: “Pedro, nonotapunare. Beyaxuare daxita mapamonaeje nexaenexa,” nejai. \v 8 Nexata jumaitsinë: “Jume raja. Caeto ata raja xanë apo xaenë bajarapavirianëxi tanejamatabëcuenebijianaeyaniva. Tsipaji Dioso Moiséspijinëta patanetonajumecopatsilivaisi, paneitaveta bajarapavirianëxi pataxaeyaniva,” janë. \v 9 Nexata athëbëvetsica icatsia nejumaitsi: “Pavirianëxi caitorobatsi nexaenexa, xaema. Pëtsa jumaitsimë: ‘Apo xaenë raja bajarapavirianëxi tanejamatabëcuenebijianaeyaniva,’ jamë pëtsa,” nejai athëbëvetsica. \v 10 Acueyabi xuabeje bajarapacuenia athëbëvetsica napëna nejumaitsi. Bajaraxuacujinae bajarapapanaxaneto daxita bajarapamonae athëbëabetsia baja icatsia yapëcaevaya. \v 11 Bajarapaepatota jane baja acueyabi ponëbeje nesivapata pabota naponaponajë. Bajarapamonae itorobatsi Cesarea tomaraverena. \v 12 Nexata Espíritu Santo nitoroba bajarapamonae pepëta ajamatabëcuenecovëbia tanaponaenexa Cesarea tomarabelia. Mapamonaeje vajamonae, seis ponëbeje Dioso pejumecovënëtsivi, nepëyanata Cesarea tomarabelia. Nexata panajoneyajë Cornelio, vajabitsaëvi pijacapitán, pijaboyalia. \v 13 Nexata Cornelio panetsipaeba pijabota petsitanaitajëtsijavatsi ángel. Angel pina jumaitsi Corneliojavabelia: “Itorobare nijajivi Jope tomarabelia pecatojunatsinexa Simón, ponë vënërubatsi itsavënë, Pedro. \v 14 Bajaraponë itsa patsiarena, catsipaebiana pacuenia exanaejitsiamë Dioso pecavecuaajibiaexanaenexa daxita pibisiacuene nexanaeneconimi, daxita nijabopijivi yajava,” jai pina ángel Corneliojavabelia. \v 15 Nexata jane baja itsa taxuxuabajë livaisi tatsipaebijava Corneliobanajavabelia, Espíritu Santo tsijamatabëpatsicatsi Corneliobana. Pacuenia vaxaitsi copiaya nacatsijamatabëpatsica Espíritu Santo, bajara pijinia pacuenia bajarapamonae ata tsijamatabëpatsicatsi Espíritu Santo. \v 16 Nexata najamatabënapitajë Jesús patanejumaitsijava mapacueniaje: “Juanpijinë raja jivi bautisabanajetaruca ëmerata. Itsiata baitsi jane caematacabibejecujinae paxamë Dioso pacatsijamatabëjoneyaexanaena Espíritu Santo,” patanejaijava Jesús, najamatabënapitajë. \v 17 Xaniajai baja cajena. Dioso rajutapona Espíritu Santo apo judíovi ata pacuenia vaxaitsi nacarajuta Espíritu Santo vajajumecovënëtsixae vajatuxanenë Jesucristo. Nexata acuenebi tacaranatsijava Dioso perajutsijava Espíritu Santo apo judíovi ata, jai Pedro judíovijavabelia, Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivijavabelia. \p \v 18 Nexata judíovi itsa jumetane bajarapacuenia Pedro pejumaitsijava, moya baja. Nexata judíovi jamatabëcuenebarëya Diosojavabelia. Nexata Dioso yabara jumaitsi: \p —Xaniajai rabaja. Dioso bajarapacuenia exana apo judíovi ata matacabi apo pevereverecaejava pexainaenexa, itsa copaba pibisiacuene pexanabiabijava penajamatabëcuenepënëyorotsinexa Diosojavabelia, jai judíovi. \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi Antioquía tomarata jinavanapa yabara pelivaisi \p \v 19 Pamatacabi Estebanpijinë beyaxuabatsi, Dioso pejumecovënëtavanapaevi Jerusalén tomarata rëcëpeca daxitanacuanëjava. Bajarapacuenia rëcëpeca tsipaji bitso bejiobiaexanaponatsi. Jesús pelivaisi pejumecovënëtsixae, itoyatsi. Itsamonae tajëbelia rëcëpeca Fenicia tomarabelia. Itsamonae rëcëpeca Chipre tunaetota peecaetomarabelia. Itsamonae rëcëpeca Antioquía tomarajavabelia. Nexata bajarapamonae Jesús pelivaisi tsipaebapona bajarapatomaranëjava ëjudíovijavabelia. Itsaviriavijavabelia apo tsipaebaponae. \v 20 Itsamonae Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi, Chipre tunaetota peecaetomarapijivi, Cirene tomarapijivi ata, pona Antioquía tomarabelia. Bajarapamonae pijinia Antioquía tomarata apo judíovijavabelia tsipaebapona pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. \v 21 Pamonae apo judíovijavabelia tsipaeba Jesús pelivaisi, Dioso yavenonatsi. Nexata apo judíovi ayaibitsaëtoxaneto jumecovënëta Jesús pelivaisi. Najamatabëcuenepënëyorota Diosojavabelia pibisiacuene pexanabiabijavavecua. \p \v 22 Jerusalén tomarata pejinavanapaevi, Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi, vënëlivaisitane apo judíovi ata Antioquía tomarapijivi Jesús pelivaisi pejumecovënëtsijava. Nexata bajarapamonae Bernabé itorobaliatsi Antioquía tomarabelia petaenexa apo judíovi ata Jesús pelivaisi pejumecovënëtsijava. \v 23 Nexata Bernabé itsa pata Antioquía tomarabelia, tane apo judíovi ata Dioso peyavenonaejavatsi. Nexata Bernabé sivajamatabëcuenebarëya apo judíovi ata. Nexata Bernabé muxujioba apo judíovi ata daxita bajarapamonae pejamatabëëthëtovetsina ajamatabëcuenesaëya peyajavajinavanapaenexa Dioso. \v 24 Bernabé bitso pexaniajamatabëcuenenë. Jamatabëcuenevënëca Espíritu Santo. Nexata exanabiaba Espíritu Santo pitorobicueniatsi. Dioso bitso pejumecovënëtsinë Bernabé. Bajaraxuata nexata jivibitsaëtoxaneto jumecovënëta Dioso. \p \v 25 Bajaraxuacujinae Bernabé baja pona Tarso tomarabelia pejaitsinexa Saulo. Nexata baja Bernabé itsa caxitajaraba Saulo, barërena Saulo Antioquía tomaraberena. \v 26 Nexata Antioquía tomarata caevai naponaponabeje Dioso pejumecovënëtsivijavata. Jivi ayaibitsaëtoxaneto livaisi tsipaebabiababeje. Antioquía tomarata daxita pamonae Jesús pelivaisi jumecovënëtavanapa, bajarapamonae pijatomarapijivi pepo copiaya jane baja vënërubatsi Cristianovi. \p \v 27 Pamatacabi abaxë Bernabébeje Saulobeje ponaponabeje Antioquía tomarata, Diosojumepaebivi profetavi, Jerusalén tomaraverena penaropobivi, pata Antioquía tomarata. \v 28 Bajarapaprofetaviyajuvënënë pevënë Agabo. Nexata Agabo nonotapuna Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatsijavata. Nexata Agabo tajëvelia vajunupaeba ayaijaniboxaneto pecopiapatsijavanexa tajëvelia Espíritu Santo peyapëtaeyaexanaexaetsi. Agabo jumaitsi mapacueniaje: \p —Ayaijaniboxaneto raja copiapatsiana daxitanacuanëjava, jai tajëvelia Agabo. \p Bajarapajaniboxaneto bexëa copiapata Agabo pejumaitsicuenia pamatacabi nacuaevetsinë Claudio evetaponapona Romanonacua. \v 29 Bajaraxuata cajena janibovajënaeya, Antioquía tomarapijivi daxita Dioso pejumecovënëtsivi najamatabëcuenejëpa peyavenonaenexa Judea nacuapijivi Dioso pejumecovënëtsivi. Nexata Antioquía tomarapijivi, caenë canacujitsia, najamatabëcuenevereta Judea nacuapijivijavabelia perajutsinexa palata pacuenia cuenecaëjëpatsi. \v 30 Nexata baja Antioquía tomarapijivi itsa tocaetuatsivereta, bajarapamonae itorobatsibeje Bernabébeje Saulobeje petocaponaenexabeje bajarapapalata Judea nacuapijivijavabelia, Dioso pejumecovënëtsivi pijaancianovijavabelia. Nexata ancianovi petsicobetsanaenexa bepejiobivijavabelia. \c 12 \s1 Pacuenia Pedro etatsi penaneconitsivi pejebabiabibota yabara pelivaisi \p \v 1 Nacuaevetsinë Herodes bejiobiaexanapona Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi. \v 2 Herodes pijajivi itoroba espadata pebeyaxuabinexatsi Santiago, Juan pematapijinëmi. \v 3 Herodes itsa tane judíovi petsitaxanepanaejavatsi Santiago pebeyaxuabijavatsi, nexata icatsia Herodes itoroba pijajivi Pedro pevaetabinexatsi. Bajarapacuenia Herodes exana fiestamatacabi, pafiestamatacabi judíovi baxane levadurata matajërëabinejeva pexanaepan. \v 4 Pedro pevaetabicujinaetsi, penaneconitsivi pejebabiabibota etatsi. Bajarapabota cuatro pabitsaëtobeje vajabitsaëvi Pedro nacobenaevetabiabatsi. Itsabitsaëto itsa pitsapa, juya itsabitsaëto evetabiabatsi. Caebitsaëtota jinavanapa vajabitsaëvi cuatro ponëbeje tsaponae. Nexata picani Herodes najamatabëxaina Pedro penutsinexatsi daxita judíovi pitabarata pascuavënëfiesta pevereverecaecujinae. \v 5 Nexata Pedro eca penaneconitsivi pejebabiabibota. Vajabitsaë xaniavaetsia Pedro yabaupaevetabiabatsi bajarapabovecua Pedro pepitsapaeyaniva. Itsiata baitsi jane daxita Dioso pejumecovënëtsivi, asaëyata Diosojavabelia tovajëtaponatsi Pedro. \s1 Pacuenia Dioso pejamatabëcueneta Pedro capanepatsi penaneconitsivi pejebabiabibovecua yabara pelivaisi \p \v 6 Pamatacabi picani Herodes Pedro nutsijitsiatsi daxita judíovi pitabarata, bajarapamatacabivajënaeya pameravi, penaneconitsivi pejebabiabibo ënëtuatuajëta Pedro majitanuca anijanëbeje vajabitsaënëbeje, pevetsinëtsibeje, petuatuajëta. Vajabitsaënëbeje Pedro yamaëcabocatsibeje anijacadenamaëtotabeje. Itsanëbeje pijinia yabaupaevetatsi. \v 7 Jemata Dioso pijaángel naitajëta Pedrojavata. Nexata penaneconitsivi pejebabiabibo ënëtuatuajëta naitayota. Pedro pemajitanucaenë ángel yenejayatabatsi Pedro penaëcotsinexa. Angel jumaitsi Pedrojavabelia: \p —Naxanitsiayo nonotapunare, jai ángel. \p Nexata Pedro pecobecëtsicadenamaëtotsibeje vecobejoparecatsi baja. \v 8 Nexata icatsia ángel jumaitsi Pedrojavabelia: \p —Nijacorrea xaniavaetsia naepacatarërëre. Nataxuxatare baja nijazapato, jai ángel. \p Pedro nexata xaniavaetsia naepacatarërëtaxuaba pijacorrea. Nataxuxatataxuaba pijazapato. Nexata icatsia ángel jumaitsi: \p —Naxatare nijacamisajumavelia nenaxatatabiabijava. Nepënaponare, jai ángel Pedrojavabelia. \p \v 9 Pedro nexata napona ángel pepëta. Itsiata Pedro xaniavaetsia apo najamatabëcueneyapëtae. Nexata Pedro xaniavaetsia apo yapëtae pepacuene ángel pebarëponaejavatsi. Nexata saya Pedro jamatabëjumaitsi: \p —Amajitsinaenë meta, jamatabëjai. \p \v 10 Itsiata baitsi jane xenetsiabeje penamataxainae ënëtuatuajëtareca peyabaupaevetecaevajabitsaënëtsi. Icatsia xenetabeje pecotocaevi ënëtuatuajëtatsina peyabaupaevetecaevajabitsaënëtsi. Bajaraxuacujinae pepitsapaenexabeje callejavabelia, nucojopabeje pepo baupaxanetojavata jane baja. Bajarapabaupaxaneto hierrobaupaxaneto. Nexata bajarapabaupaxaneto tonabaupatatsibeje pijacuata. Pitsatabaliabeje jane baja callejavabelia. Nexata callejavareca penajetarucaejavatabeje, ángel jemata ajibi tsojopae. \v 11 Pedro jane baja xaniavaetsia najamatabëcueneyapëtane. Nexata Pedro jamatabëjumaitsi: \p —Baja rajane matapania aeconoxae xaniavaetsia najamatabëcueneyapëtaniji. Dioso tsaena itorobica pijaángel tanecapanepaenexa Herodes pecobevecua. Nexata baja judíovi apo netae tsane Herodes pijajivi tanebeyaxuabijava, jamatabëjai Pedro. \p \v 12 Pedro najamatabëxaina pacuenia exanaejitsia. Nexata lia María pijaboyabelia. Bajarapova María, Juan pena, ponë vënërubatsi itsavënë, Marcos. María pijabota ayaibitsaëtoxaneto Dioso pejumecovënëtsivi nacaetuata Diosojavabelia petovajëcaenexatsi Pedro. \v 13 María pijabo matatoyorotsia yacaranata ibopanaxanetonë mataropotsia pefaratsijavaxanetota. Nexata bajarapayacaranatsijavaxaneto baupa, Pedro docodocota petobaupatsinexatsi. Nexata bajarapabota penacuenebivayo, Rode, pitsaparena petaenexa ponë baupa docodocotanunuca. \v 14 Nexata Rode itsa jumeyapëtane Pedrocuene, nexata abaxë apo tobaupatsi. Rode cujinaelia boyabelia pejamatabëcuenebarëyatsajonexae. Nexata Rode tsipaeba María pijabota penacaetuatsivijavabelia. Jumaitsi: \p —¡Pedro rajane baja nucalia baupa pënëverena! jai Rode. \p \v 15 Nexata bajarapamonae jumaitsi: \p —¡Camatajemaba raja saya! jai. \p Itsiata icatsia Rode jumaitsi: \p —¡Xaniajanë raja pepacuene! Pedro raja nucalia baupa pënëverena, jai Rode. \p Bajarapamonae nexata jumaitsi: \p —Apo Pedro raeta. Pevetsiángeltsi raeta, jai bajarapamonae. \p \v 16 Nexata bajarapamonae pecuaicuaijaijavata, Pedro tsiteca baupa docodocotanunuca. Nexata jane baja bajarapamonae tobaupata Pedro pejonenexarena. Bajarapamonae itsa tanetsi Pedro, bajarapamonae jamatabëcuenenajunaviaca. \v 17 Nexata Pedro nacobeyota bajarapamonae pemoyanexa. Pedro tsipaeba pacuenia Dioso pejamatabëcueneta capanepatsi penaneconitsivi pejebabiabibovecua. Pedro jumaitsi: \p —Patsipaebianame mapalivaisije Santiagojavabelia. Patsipaebianame itsamonaejavabelia ata, Dioso pejumecovënëtsivijavabelia, jai Pedro. \p Bajaraxuacujinae Pedro pitsapalia. Itsajavabelia icatsia pona. \p \v 18 Itsa baja matacabi tsina, vajabitsaëvi, pamonae Pedro evetabiabatsi pananeconitsivi pejebabiabibota, bitso jamatabëcuenebëjai. Tsipaji bajarapamonae apo yapëtae itsabelia Pedro pona. \v 19 Nexata Herodes itoroba bajarapamonae pejaitsinexatsi Pedro. Itsiata bajarapamonae Pedro apo caxitajarabitsi. Nexata picani Herodes xaniavaetsia yanijoba pamonae Pedro evetabiabatsi penaneconitsivi pejebabiabibota. Nexata baja bajarapamonae Pedro pevecuapanepaexae, Herodes anaepana. Nexata Herodes itsamonae vajabitsaëvi itoroba bajarapamonae pebeyejebinexatsi Pedro bajarapamonae pevecuapanepaexae. Nexata baja beyejebatsi. Bajaraxuacujinae nacuaevetsinë Herodes Judea nacuavecua pona. Pona Cesarea tomarabelia peponaponaenexa Cesarea tomarata. \s1 Pacuenia tëpa nacuaevetsinë Herodes yabara pelivaisi \p \v 20 Nacuaevetsinë Herodes itsa ponapona Cesarea tomarata, baraanaepana bitso Tiro tomarapijivijavabelia, Sidón tomarapijivijavabelia ata. Nexata Herodes pebaraanaepanaexae, bajara patomarabejepijivijavabelia copatsiaexana pexaejava petocaponabiabijava bajara patomarabejepijivijavabelia. Nexata bajarapatomarabejepijivi sivanajamatabëcueneyanaba xaniavaetsia pebarëcuaicuaijainexa nacuaevetsinë Herodesjavabelia. Tsipaji bajarapatomarabejepijivi jitsipa icatsia pexaejava petocapatabiabinexatsi pijatomarabejejavaberena Herodes pevetsinacuajavaverena. Nacuaevetsinë Herodes pijabo petoevetsinëtsi pevënë Blasto. Nexata Tiro tomarapijivibeje Sidón tomarapijivibeje copiaya cuaicuaijai Blastojavabelia Blasto pexaniajamatabëcuene petoxainaenexa petocuaicuaijainexa Herodesjavabelia. Nexata Blasto jejai. Tocuaicuaijai Herodesjavabelia Herodes icatsia pebarajamatabëxanepanaenexa bajara patomarabejepijivijavabelia. \v 21 Nexata Herodes tocaëjëta pamatacabi patsijitsia bajarapatomarabejepijivi Herodes pijaboyabelia. Nexata pamatacabi Herodes tocaëjëta bajarapamonae pepatsinexa, Herodes naitabëtsia naxatata nacuaevetsinë penaxatatsicuenia. Nexata jane baja bajarapatomarabejepijivi pata pebarëcuaicuaijainexa Herodes. Nexata daxita bajarapamonae pitabarata nacuaevetsinë peecaejavata, Herodes eca. Nexata Herodes xaniavaetsia barëcuaicuaijai bajara patomarabejepijivijavabelia. \v 22 Nexata bajarapatomarabejepijivi Herodes yabara pinijijumeta yamaxëitojorobiaya jumai tsaponae pebarajamatabëxanepanaenexatsi: \p —¡Maponëje nacabarëcuaicuaijaije, apo jivitonë! ¡Diosonë tsaena! jai tsaponae bajarapatomarabejepijivi Herodes yabara. \p \v 23 Bajarapacuenia pejumaitsijava bajarapatomarabejepijivi Herodes apo pejumeitavetsixae, Dioso pijaángel naneconitsiaexanatsi Herodes. Avitaniayaexanatsi. Herodes nexata oro ënëverenetsi. Herodes nexata oro pënëverenijavatsi yatëpa. \p \v 24 Nexata Dioso pejumecovënëtsivi, daxitanacuanëjava tsipaebapona Dioso pitorobilivaisi. Nexata Dioso pitorobilivaisi pejumecovënëtsivi ayaibitsaëtoxaneto tsaponae. \p \v 25 Itsa baja Bernabébeje Saulobeje palata petocaponaevijavabelia livaisi petsipaebijavabeje najumeveretabeje, naviatabeje baja Jerusalén tomaraverena. Navialiabeje baja Antioquía tomarabelia. Barëliabeje Juan, ponë vënërubatsi itsavënë, Marcos. \c 13 \s1 Pacuenia Bernabébeje Saulobeje junatatsibeje Dioso pitorobilivaisi jivi petsipaebaponaenexabeje daxitanacuanëjava yabara pelivaisi \p \v 1 Antioquía tomarata Dioso pejumecovënëtsivijavata, jinavanapa mapamatabëxëyoje. Itsanë Bernabé. Itsanë Simón, ponë vënërubatsi itsavënë, Negro. Itsanë Lucio. Bajaraponë Cirene tomarapijinë. Itsanë Saulo. Itsanë Manaén. Bajarapamonae cajena profetavi, Dioso pejumecovënëtsivijavabelia livaisi petsipaebabiabivinua. Herodes Galileanacua pevetsinë. Herodesbeje Manaénbeje penajuavitsabinëbeje. \v 2 Itsamatacabi daxita bajarapaprofetavi, Dioso pejumecovënëtsivi yajava, culto pexanaevajënaeya, pexaejava apo xae japasa Diosojavabelia pevajëcaenexa. Nexata bajarajota Espíritu Santo jumaitsi daxita bajarapamonaejavabelia: \p —Panetotsare saicaya Bernabébeje Saulobeje. Xua yabara junatajëbeje, bajaraxua jane baja tanetonacuenebinexabeje, jai Espíritu Santo. \p \v 3 Nexata jane baja daxita bajarapamonae japasa vajëca Diosojavabelia. Bajaraxuacujinae Bernabébeje Saulobeje bajarapamonae tsimatanacobebuatatsibeje. Tovajëtatsibeje Diosojavabelia. Nexata jane baja copatatsibeje peponaenexabeje jivi daxitanacuanëjava petsipaebaponaenexabeje Dioso pitorobilivaisi. \s1 Pacuenia apóstolenëbeje Dioso pitorobilivaisi jivi tsipaebabeje Chipre tunaetoxanetota penaetomaranëjava yabara pelivaisi \p \v 4 Bernabébeje Saulobeje Espíritu Santo pejamatabëcueneta itorobatsibeje. Nexata baja ponabeje Seleucia tomarabelia. Nexata Seleucia tomarata naropotabeje. Naponabeje velapanata peponaebarcota. Nanicababeje Chipre tunaetoxanetojavabelia.\fig |src="Pauls 1st journey.JPG" size="span" copy="© 2011, SIL" ref="Hch 13.4–14.26" \fig* \v 5 Nexata napaliabeje Salamina tomarata. Bajarapatomarata tsipaebaponabeje Dioso pitorobilivaisi judíovi penacaetuatabiabibonëjava. Juan napona Bernabébeje Saulobeje pepëta peyavenonabiabinexa. \v 6 Nexata bajarapamonae Chipre tunaetoxaneto matatuverelia. Nexata pata Pafos tomarata. Bajarapatomarata bajarapamonae caxitajaraba judíonë, Barjesúsvënënë. Bajaraponë jivi pejorobinë. Bajaraponë jivi yamaxëitojorobiaya jumai tsabiabi: “Xanë raja tsipaebabiabajë Dioso taneitorobicuenia,” jai tsabiabi. \v 7 Nexata Barjesúsbeje najuaponaponabiababeje Sergio Paulobeje. Sergio Paulo Chipre tunaetoxaneto pevetsinë. Sergio Paulo cajena bitso bepijia peyapëtaenë palivaisi tsipaebatsi. Nexata Sergio Paulo pijajivi itoroba petojunatsinexatsi Bernabébeje Saulobeje. Tsipaji Sergio Paulo bitso jamatabëjumetane Dioso pitorobilivaisi. \v 8 Itsiata baitsi jane Barjesús, jivi pejorobinë, ponë vënërubatsi itsavënë, Elimas, najamatabëcuene epatajërërëcaeyaexana Sergio Paulo Bernabébeje Saulobeje petsipaebaponaelivaisibeje yabara. Bajarapacuenia Barjesús najamatabëcuene epatajërërëcaeyaexana Sergio Paulo pejumecovënëtsiyaniva Dioso pitorobilivaisi. \v 9 Nexata Saulo, ponë vënërubatsi itsavënë, Pablo, tsijamatabëvënëcatsi Espíritu Santo. Nexata Pablo naëcota asaëyata Barjesúsjavabelia. \v 10 Pablo jumaitsi Barjesúsjavabelia: \p —¡Xamë jivi neyamaxëitojorobinë, pibisiacuene nexanaenë, dovathi pijajivitonëmë, pexaniajamatabëcuene pexanaejava nitoyanë! Apo jamatabëcopatsimë nenajumetsënëtsijava pejumecovënëtsiyaniva pamonae picani jamatabëjumecovënëta Dioso pijapexaniajailivaisi. \v 11 Dioso raja aeconoxae cananeconitsiaexanaena. Nexata apo natsivajënaetaemë tsane. Matapania anijajuametonë panepaena, icatsia natsivajënaetaename, jai Pablo Barjesúsjavabelia. \p Nexata bajarajota Barjesús itaxutomeravibajunuatsi. Bitso itaxutoaitaquiri. Nexata saya Barjesús nacobenajayabaruta itsanë pecobevaetabinexatsi pecomacaponaenexatsi pijaboyabelia. \v 12 Sergio Paulo itsa tane bajarapacuene, nexata jumecovënëta Jesús pelivaisi. Sergio Paulo bitso jamatabëcuenenajunaviaca itsa jumetane Jesús pelivaisi Bernabébeje Pablobeje petsipaebijavatabeje. \s1 Pacuenia Pablobeje Bernabébeje ponaponabeje Antioquía tomarata, Pisidia nacuata peecaetomarata, yabara pelivaisi \p \v 13 Pablobana Chipre tunaetota Jesús pelivaisi petsipaebavanapaecujinae, Pafos tomarata nanaropoba velapanata peponaebarcoxanetota. Nicaba Panfilia nacuayabelia. Nexata Panfilia nacuatalia pata Perge tomarata. Juan baja Perge tomarata itsajamatabëcuene najamatabëxaina. Nexata baja naviateca Jerusalén tomarabelia. \v 14 Nexata Pablobeje Bernabébeje icatsia nanaropotabeje Perge tomarata. Nexata icatsia patabeje Antioquía tomarabelia, Pisidia nacuata peecaetomarabelia. Judíovi penacueraevetsimatacabita Pablobeje Bernabébeje najunuabeje judíovi penacaetuatabiabibota. Bajarajota naecabeje. \v 15 Nexata daxita bajarapabota pejonevi, namuxunaeveta Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi. Namuxunaevetanua Diosojumepaebivimi profetavi bajayata peyaquinaelivaisi ata. Bajaraxuacujinae judíovi penacaetuatabiabibo pevetsivi, pijajivitonë itoroba. Nexata bajaraponë jumaitsi Pablobeje Bernabébejejavabelia: \p —Tajabananëbeje, itsa payapëtanemebeje itsalivaisiyo panetsipaebinexabeje, aeconoxae patsipaebianamebeje jivi piajamatabëcuenesaënexa Diosojavabelia, jai bajaraponë Pablobeje Bernabébejejavabelia. \p \v 16 Nexata jane baja Pablo nonotapuna. Nacobeyota jivi pemoyanexa. Pablo nexata jumaitsi: \p —Tajamonae judíovi, panenamuxunaevere. Tajamonae, paxamë ata apo pajudíovimë, Dioso panejitsipaevi, abaxë panenamuxunaevere pacuenia jumaitsinëjitsia. \v 17 PaDioso aeconoxae judíovitsi vajaDioso, bajarapaDioso bajayata baja cajena itapetatsi vajasalinaivimi pijajivinexa. Nexata Dioso pejamatabëcueneta vajasalinaivimi pexi ayaibitsaëtoxaneto xainapona. Nexata vajasalinaivimi ayaibitsaëtoxaneto tsaponae pamatacabi jinavanapa Egipto nacuata. Nexata Dioso pesaëta vajasalinaivimi matacaponatsi Egipto nacuaverena. \v 18 Vajasalinaivimi Dioso pejitsipaecuenia apo exanabiabi ata, itsiata Dioso cuarenta pavaibeje xaniavaetsia evetatsi petusato nacuata. \v 19 Dioso cajena verebiaba siete panacuabejepijivi, Canaánvënë nacuata pejinavanapaevimi. Nexata baja Dioso vajasalinaivimi totsatatsi bajarapanacuanëjava juya pejinavanapaenexa. \v 20 Bajaraxuacujinae Dioso itoroba vajasalinaiviyajuvënënëvi juezmonae penaexanaponaenexa, vajasalinaivimi pevetsivinexatsi. Juezmonae nexata penaexanaponaevi, vajasalinaivimi evetavanapatsi cuatrocientos cincuenta pavaibeje. Matapania profeta Samuelpijinë evetatsi vajasalinaivimi, copata baja juezmonae pevetsijavatsi. Tsipaji baja profeta Samuelpijinë pecotocaevijueznë. \v 21 Nexata vajasalinaivimi jumaitsi profeta Samuelpijinëjavabelia: “Pajitsipajë nitorobijava vajayajuvënënë penaexanaenexa vajanacayanacuaevetsinënexa,” jai. Nexata profeta Samuelpijinë Dioso pejamatabëcueneta itoroba Saúlpijinë vajasalinaivimi cuarenta pavaibeje peyanacuaevetaponaponaenexatsi. Bajaraponëmi Saúlpijinë, Cispijinë pexënato, vajasalinainëmi Benjamínpijinë pemomoxiyajunënënë. \v 22 Bajaraxuacujinae Saúlpijinë Dioso copatsiaexanatsi pecopatsinexa baja vajasalinaivimi peyanacuaevetsijavatsi. Nexata juya Dioso itoroba Davidpijinë vajasalinaivimi peyanacuaevetsinexatsi. Dioso jumaitsi Davidpijinë yabara mapacueniaje: “Isaí pexënato, David, jamatabëcueneyapëtaniji. Bajarapitsinë jitsipajë. Bajaraponë David daxita pacuenia jitsipajë, netoexanaena,” jai Dioso Davidpijinë yabara. \v 23 Davidpijinë raja pemomoyota naexana Jesús. Dioso cajena itorobica Jesús Israel nacuapijivitsi vajanacacapanepaenexa pacuenia Dioso tajëvelia najumecapanepaeya jumaitsi vajasalinaivimijavabelia. \v 24 Jesús petaxuxuabivajënaeya jivi livaisi petsipaebaponaejava, copiaya Juanpijinë jivibautisabinëmi tsipaebanajetaruca daxita Israel nacuapijivijava. Jumai tsanajetarucae Juanpijinë: “Pacopabare baja daxita pibisiacuene paneexanabiabijava. Panajamatabëcuenepënëyorore Diosojavabelia. Bajaraxuacujinae pacabautisabianatsi,” jai tsanajetarucae Juanpijinë. \v 25 Juanpijinë abaxë itsa apo beyaxuabitsi, jumai tsaponae jivijavabelia: “Ponë pacopiaevetavanapame, xanë raja apo bajaraponënë. Xanëcujinae rajane bajaraponë najetarucaena. Xanë raja saya beveliajamatabëcuenenënë bajaraponëvecua. Nexata bajaraponë bepijajivitonënëcuenia ata tataxujonotsinexa pijazapato, vecuaauranë,” jai tsaponae Juanpijinë Jesús yabara, jai Pablo judíovijavabelia judíovi penacaetuatabiabibota. \p \v 26 Icatsia Pablo jumaitsi judíovijavabelia judíovi penacaetuatabiabibota: \p —Tajamonae Abrahampijinë papemomoximë, Dioso paneyaiyataevi. Dioso raja nacatoitoroba mapalivaisije vajanacacapanepaenexa Diosojavabelia. \v 27 Itsiata Jerusalén tomarapijivi apo yapëtae Jesús pecapanepaejavanexatsi. Jerusaléntomara pevetsivi ata apo yapëtae Jesús pecapanepaejavanexatsi. Bajarapamonae apo jumeyapëtaenua pacuenia jumaitsi Jesús yabara bajayata profetavi peyaquinaebaxutota. Penacueraevetsimatacabianë canacujitsia lebabiabi ata bajarapabaxuto judíovi penacaetuatabiabibota, itsiata bajarapamonae apo jumeyapëtae. Bajarapamonae itsa neconita Jesús pebeyaxuabinexatsi, nexata judíovi exana pacuenia baja cajena Diosojumepaebivi profetavi tajëvelia vajunupaeba Jesús pexanaejavanexatsi. \v 28 Judíovi apo caxitajarabi ata Jesús itsacueneneconi pexainaejava, itsiata bajarapamonae vajëta nacuaevetsinë Pilatojavabelia Jesús pebeyaxuabinexatsi. \v 29 Nexata jane baja Jesús itsa beyaxuabatsi, copiapata jane baja daxita pacuenia Jesús yabara tajëvelia jumaitsi Dioso pejumelivaisibaxutota. Bajaraxuacujinae Jesús petëpaenë pitsicatsi cruzajavavetsica. Bajaraxuacujinae mëthëtatsi. \v 30 Itsiata baitsi jane Dioso icatsia asaëyaexanatsi Jesús petëpaecujinae. \v 31 Jesús petëpaecujinae Dioso icatsia itsa asaëyaexanatsi, bajayajebi anijatonë tsitanaitajëtabiaba pijajivijavabelia, pamonae yanatatsi pamatacabi Jesús pona Galilea nacuajavaverena Jerusalén tomaraberena. Bajarapamonae nexata maparucaeje tsipaebapona jivijavabelia Jesús pelivaisi, jai Pablo bajarapamonaejavabelia judíovi penacaetuatabiabibota. \p \v 32 Icatsia Pablo jumaitsi bajarapamonaejavabelia judíovi penacaetuatabiabibota: \p —Nexata pacatsipaebianatsi pexanialivaisi. Dioso cajena vajasalinaivimijavabelia tajëvelia najumecapanepaeya jumaitsi pacuenia Dioso toexanaejitsia vajasalinaivijavabelia. \v 33 Vaxaitsi rabaja cajena bajarapamonaemi pemomoxitsi. Nexata pacuenia Dioso tajëvelia najumecapanepaeya jumaitsi vajasalinaivimijavabelia, nacatocopiapata jane baja. Tsipaji baja Jesús Dioso icatsia asaëyaexanatsi petëpaecujinae pacuenia baja cajena jumaitsi Salmosbaxutota. Dioso pejumaitsijava Jesúsjavabelia, Salmosbaxutota jumaitsi mapacueniaje: “Ajena raja, pamatacabi, canutatsi daxitajivi pitabarata pecayapëtaenexa xanë taxënatocuenemë,” jai cajena Salmosbaxutota Dioso pejumaitsijava Jesúsjavabelia. \v 34 Dioso baja asaëyaexanatsi Jesús petëpaejavavecua. Jesús baja nexata icatsia apo tëpae tsane itsamatacabijavabelia ata. Bajarapacuene yabara baja cajena vaxaitsi yapëtanetsi. Tsipaji Dioso pejumelivaisibaxutota tajëvelia jumaitsi mapacueniaje: “Caexanaenatsi pacuenia baja cajena najumecapanepaeya jumaitsinë Davidpijinëjavabelia,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota bajayata Dioso pejumaitsijava Jesúsjavabelia. \v 35 Bajaraxua yabara Jesús pejumaitsijava Diosojavabelia Salmosbaxutota icatsia jumaitsi mapacueniaje: “Nexënatonë apo necopatsimë tsane taperabëtsabanaejavabelia,” jai Salmosbaxutota. \v 36 Davidpijinë abaxë itsa asaë tsaponaponae, jumecovënëtsiaponapona pacuenia Dioso itorobatsi. Bajaraxuacujinae Davidpijinë tëpa baja. Nexata Davidpijinë mëthëtatsi pamojivimi pemëthëanë muxuneneta. Nexata Davidpijinë mëthëabelia perabëtsabana baja. \v 37 Itsiata baitsi jane Jesús, ponë Dioso icatsia asaëyaexanatsi, petëpaecujinae bajaraponë apo perabëtsabanae cajena mëthëabelia. \v 38 Tajamonae, bepayapëtaneme ponë yabara pacatsipaebatsi. Jesús raja pejamatabëcueneta Dioso baja pacavecuaajibiaexana pibisiacuene paneexanaeneconimi. \v 39 Pajivi Jesús jumecovënëtsiana, bajarapajivi daxita pibisiacuene pexanaeneconi Dioso vecuaajibiaexanaenatsi Jesús pejamatabëcueneta. Pajivi apo jumecovënëtsicapanepae ata Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi, jamatabëjumaitsi: “Xanë baja jumecovënëtajë Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi. Nexata pibisiacuene taexanaeneconi Dioso nevecuaajibiaexanaena,” jamatabëjai, itsiata bajarapajivi pibisiacuene pexanaeneconi Dioso apo vecuaajibiaexanaetsi tsane. Tsipaji Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi itsajivi ata apo jumecovënëtsicapanepae. \v 40 Xania baja tsane. Xaniavaetsia pajinavanapaename papecatocopiapatsiyaniva pacuenia Diosojumepaebivi profetavi peyaquinaebaxutota tajëvelia jumaitsi. Tsipaji raja profetavi peyaquinaebaxutota, tajëvelia jumaitsi mapacueniaje: \q1 \v 41 Panecapocaponaevi, ¡xania baja pataename! Panajunaviacaename raja. Tsipaji raja panevecuanaxuabianame. Panejinavanapaeepatota xanë, Diosonë, exanaenajë ayaicuene taexanaejavanë. Nexata taexanaejavanë pelivaisi, itsamonae xaniavaetsia pacatsipaebi ata tsane, itsiata apo pajumecovënëtsimë tsane, \m jai Diosojumepaebivi profetavi peyaquinaebaxutota Dioso penaneconitsiaexanaejavanexa yabara pamonae Dioso apo pejumecovënëtsivi, jai Pablo bajarapamonaejavabelia judíovi penacaetuatabiabibota. \p \v 42 Pablobeje baja Bernabébeje pitsapaejitsiabeje judíovi penacaetuatabiabibovecua. Nexata bajarajota pamonae apo judíovi, junatatsibeje icatsia itsamatacabi judíovi penacueraevetsimatacabita petsipaebinexabeje bajarapalivaisi. \v 43 Penacaetuatsivi baja naviaba judíovi penacaetuatabiabibovecua. Nexata Pablobeje Bernabébeje judíovi penacaetuatabiabibovecua itsa pitsapabeje, jivi ayaibitsaëto pënaponatsibeje. Bajarapamonaeyajuvënëvi itsamonae judíovi, itsamonae apo judíovi. Pamonae apo judíovi, bajarapamonae catsiteca judíovicuenia Dioso pejumecovënëtsijava. Nexata Pablobeje Bernabébeje muxujiobabeje bajarapamonae pevajënaeyabelia ajamatabëcuenesaëya pejumecovënëtavanapaenexa Dioso pitaxutotsoniataejavatsi. \p \v 44 Bajara jane xuacujinae icatsia judíovi penacueraevetsimatacabita, bajarapatomarapijivi muxunanacaetuatatsibeje ayaibitsaëtoxanetonë Dioso pitorobilivaisi penamuxunaevetsinexatsibeje. \v 45 Nexata judíovi itsa tane bajarapajivibitsaëtoxanetonë Pablobeje Bernabébeje pemuxunanacaetuatsijavatsibeje, judíovi bitso cuenecaëbatsi. Nexata judíovi jumaitsi jivijavabelia pejumecovënëtsiyaniva bajarapalivaisi: \p —Pacuenia Pablo pacatsipaeba, apo xaniajai cajena, jai judíovi Pablo petsipaebilivaisi yabara. \p Judíovi bitso pibisiacuenia baracuaicuaijaitsi Pablo. \v 46 Itsiata Pablobeje Bernabébeje ajumejunavijibia tsipaebaponabeje Dioso pitorobilivaisi. Jumaitsibeje tsaponae mapacueniaje: \p —Copiaya baja picani pacatsipaebatsibeje Dioso pitorobilivaisi paxamë pajudíovimëjavabelia. Itsiata apo pajitsipaemë bajarapalivaisi panejumecovënëtsinexa. Tsipaji apo pajitsipaemë panexainaenexa matacabi apo pevereverecaejava. Paxanëbeje baja nexata pacavecuaponatsibeje patatsipaebinexabeje bajarapalivaisi apo judíovijavabelia. \v 47 Bajarapacuenia pacavecuaponatsibeje tsipaji baja pepo petuxanenë bajarapacuenia paneitorobabeje. Dioso cajena pejumelivaisibaxutota tajëvelia jumaitsi mapacueniaje: \q1 Caitorobianatsi nejamatabëcueneitayotsinexa pamonae apo judíovi. Baitsi jane tsipaebanajetarucaename tajumelivaisi daxitanacuanëjava, nacuatabujava ata pejinavanapaevi, pecapanepaenexatsi pibisiacuene pexanaeneconivecua, \m jai Dioso pejumelivaisibaxutota, jai Pablo judíovijavabelia. \p \v 48 Apo judíovi itsa jumetane bajarapacuenia Pablo pejumaitsijava, nexata apo judíovi jamatabëcuenebarëya. Nexata apo judíovi jumaitsi: \p —Dioso cajena pitorobilivaisi pexanialivaisi bitso, jai. \p Nexata jane baja apo judíovi ata jumecovënëta Dioso, pamonae baja cajena tajëvelia Dioso itapeta matacabi apo pevereverecaejava pexainaenexa. \v 49 Nexata jane baja daxita bajarapanacuata pejinavanapaevi jumetane Dioso pitorobilivaisi. \v 50 Itsiata baitsi jane pajudíovi Pablobeje Bernabébeje cueneitoyatsibeje, muxubijiapenetsiaya barëcuaicuaijai tomaraevetsivijavabelia, petuxanevi pijavajivijavabelia ata. Nexata bajarapamonae anaepana Pablobeje Bernabébejejavabelia. Nexata baja Pablobeje Bernabébeje capitsapatsibeje bajarapanacuavecua. \v 51 Nexata Pablobeje Bernabébeje bajarapatomarata nataxuatsapërëvarëbabeje. Bajarapacuenia nataxuatsapërëvarëbabeje bajarapatomarapijivi peyapëtaenexa penaneconitsijava Diosojavabelia, apo pejumecovënëtsixae Dioso pitorobilivaisi. Bajaraxuacujinae Pablobeje Bernabébeje Iconio tomarabelia baja ponabeje. \v 52 Itsiata daxita pamonae Dioso pejumecovënëtsivi, Antioquía tomarata pejinavanapaevi, jamatabëcuenebarëya. Espíritu Santonua jamatabëcuenevënëcavanapa. Nexata exanabiaba pacuenia Espíritu Santo itorobatsi. \c 14 \s1 Pacuenia Pablobeje Bernabébeje ponaponabeje Iconio tomarata yabara pelivaisi \p \v 1 Iconio tomarata Pablobeje Bernabébeje judíovi penacaetuatabiabibota najoneyabeje. Bajarajota xaniavaetsia tsipaebabeje Jesús pelivaisi. Nexata jivibitsaëtoxaneto judíovi, apo judíovi ata, jumecovënëta Jesús pelivaisi. \v 2 Itsiata baitsi jane itsamonae judíovi, Dioso apo pejumecovënëtsivi, itoroba apo judíovi pianaepanaenexa Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivijavabelia. \v 3 Bajarapacuene peyapëtaexaebeje, Pablobeje Bernabébeje bajayajebi ponaponabeje bajarajota. Tsipaebabiababeje ajumejunavijibia Jesús pelivaisi. Tsipaji yapëtanebeje Dioso peyajavaponaponaejavatsibeje. Nexata daxitajivi yapëtaeyaexanaponabeje Dioso pitaxutotsoniataejavatsi bajarapamonae. Nexata daxita bajarapamonae yapëtane Jesús pelivaisi pexaniajailivaisicuene. Tsipaji bajaraponëbeje ayaicuene pexanaejava Dioso pesaëta exanaponabeje. \v 4 Itsiata bajarapatomarapijivi apo najamatabëcuenejëpae. Itsamonae jitsipa pejumecovënëtsinexa judíovi petsipaebilivaisi. Itsamonae jitsipa pejumecovënëtsinexa apóstolenëbeje petsipaebilivaisi. \v 5 Nexata judíovi, apo judíovinua, tomara pevetsivinua, jamatabëbijatanetsibeje Pablobeje Bernabébeje. Jamatabëtseconatsibejenua ibotonëta. \v 6 Nexata Pablobeje Bernabébeje nayajumetanebeje pacuenia exanaejitsiatsibeje. Nexata vecuanajetabajiravabeje Listra tomarabelia, Derbe tomarabelia ata. Bajarapatomarabeje ecabeje Licaonia nacuata. Bajarapatomarabeje pepënëya penaetomaraxijava ata najetarucabeje. \v 7 Daxita bajaraxuayo tsipaebanajetarucabeje pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. \s1 Pacuenia Pablo ibotonëta tseconatsi Listra tomarata yabara pelivaisi \p \v 8 Listra tomarata naeca petaxucuenabinëtsi. Penaexanaejavaveliacujinae apo ponaponae caeto ata. \v 9 Bajaraponë najumetaeyeca Pablo petsipaebilivaisi. Nexata Pablo naitaxutobabatsiaya naëcota bajaraponëjavabelia. Nexata Pablo jamatabëcueneyapëtane petaxucuenabinëtsi pejamatabëjumaitsijava: “Dioso pepacuene caëjëpatsi tanetaxuxanepanaeyaexanaenexa,” pejamatabëjaijava. \v 10 Nexata Pablo pinijijumeta jumaitsi petaxucuenabinëtsijavabelia: \p —Nonotapunare. Ponaponare baja, jai Pablo. \p Nexata bajaraponë jirevapuna. Ponapona baja. \v 11 Jivibitsaëtoxanetonë itsa tane Pablo petaxuxanepanaeyaexanaejava petaxucuenabinëmitsi, nexata bajarapamonae pijajumeta, Licaoniajumeta, pinijijumeta jumaitsi mapacueniaje: \p —¡Diosonëbeje cajena! ¡Bevaxaitsi jivitonëbejecuenia patsica vaxaitsijavabetsica! jai bajarapamonae. \p \v 12 Bajarapanacuapijivi xaina pijadiosovi. Itsiata apo pepo diosovi. Nexata Bernabé tanetsi beZeusvënëdiosonë. Pablo pijinia tanetsi beHermesvënëdiosonë. Tsipaji Pablo penamatacanajetarucaenë. Nexata jivi barëcuaicuaijai tsabiabi. \v 13 Zeusvënëdiosonë pijatemplobo eca Listratomara jumaverena, Listra tomarabelia pejonebaupa imoxoyovecua. Nexata sacerdotenë, Zeusvënëdiosonë pijatemplobota penacuenebabiabinë, capata torobitsaëto Listra tomarabelia pejonebaupajavaberena. Bajarapatorobitsaëto matabocoitabëtsiaya tsimataruba pematono. Nexata sacerdotenë, Listra tomarapijivi yajava, tobejitsiatsibeje picani bajarapatorobitsaëto Pablobeje Bernabébeje ofrendacuenia bajarapavi petotajuitsinexatsibeje. Bajarapacuenia picani totajuitsijitsiatsibeje tsipaji bediosonëbeje tanetsibeje. \v 14 Nexata Bernabébeje Pablobeje itsa jumetanebeje bajarapacuene petoexanaejavanexatsibeje, apo jitsipaebeje. Nexata penaxatatsijavabeje mëpabëtitinaxuabarecabeje. Tsipaji Dioso apo pejitsipaecuenia bajarapamonae toexanaejitsiatsibeje. Nexata cujinaejinaliabeje jivibitsaëtoxanetonë penacaetuanaejavabelia. Nexata bajarapajivibitsaëtoxanetonë tuatuajëta nucabeje. Pinijijumeta Pablo jumaitsi: \p \v 15 —¿Detsa xuajitsia bajarapacuene panetoexanaejitsiamë? Paxanëbeje ata raja saya pajivitonënëbeje. Pacuenia paxamë pajamatabëcueneitsimë, bajara saya paxanëbeje ata patajamatabëcueneitsinëbeje. Papatajopajëbeje patacatsipaebinexabeje pexanialivaisi. Panajamatabëcuenepënëyorore bajarapacuenia paneexanabiabijavavecua panejumecovënëtsinexa pepo Dioso apo peyamatacabiavereverecaenë. Dioso raja daxitacuene pexanaenë. Exana mapanacuaje, mapanacuapijicuene yajava. Exana itaboxo ata, itaboxopijicuene yajava. Exana manuamene ata, manuamenepijicuene yajava. \v 16 Dioso copata vajavajënaeya daxitanacuapijivi pejinavanapaenexa pijacuata penatojitsipaecuenia. \v 17 Nexata Dioso daxitacuene pexanaejava, nacobecovëtaeyaexanabiaba daxitajivijavabelia. Nexata picani bajarapamonae becanaëjëta Dioso peponaponaejava. Tsipaji Dioso pexaniacuene toexanabiaba bajarapamonaemijavabelia. Bajara icatsia pacuenia vaxaitsijavaberena ata pexaniacuene Dioso nacatoexana. Ema nacatorunaeyaexanabiabica. Nexata vajaubijava nacatonaxaniabiaexanabiaba. Nexata bajarapacuenia vajaxaejava nacarajutabiaba. Nacajamatabëcuenebarëyayaexananua, jai Pablo pamonaejavabelia picani torobitsaëto tobejitsiatsibeje. \p \v 18 Bajarapacuenia Pablo jumaitsi ata, itsiata picani bajarapamonae jamatabëtobiatsibeje torobitsaëto petotajuitsinexatsibeje bajarapavi ofrendacuenia Pablobeje Bernabébejenexa. Itsiata baja belia copatsiaexanabeje. \p \v 19 Nexata judíovi, Dioso apo pejumecovënëtsivi, parena Antioquía tomaraverena, Iconio tomaraverena ata. Bajarapajudíovi Listra tomarapijivijavabelia najumetsënëtsiaya neconitatsibeje Pablobeje Bernabébeje pebaraanaepanaenexatsibeje. Nexata Listra tomarapijivi ibotonëta tseconatsi Pablo. Bajaraxuacujinae tomarapënëyabelia robobocaliatsi. Tsipaji baja bepetëpaenë taeyabuatatsi. \v 20 Itsiata baitsi jane Dioso pejumecovënëtsivi Pablo matatoyorotsia itsa taenubenatsi pexuababuatsijavatatsi, nexata Pablo nonotapuna icatsia. Icatsia Pablo caevëa jonena Listra tomaraberena. Meravia pitsijavata Pablobeje Bernabébeje ponabeje baja Derbe tomarabelia. \p \v 21 Nexata Derbe tomarata tsipaebaponaponabeje pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. Nexata jumecovënëtatsibeje jivibitsaëtoxaneto. Bajaraxuacujinae icatsia naviatanajetarucabeje Listra tomarajava, Iconio tomarajava ata, Antioquía tomarajava ata. \v 22 Bajarapatomaranëjava Jesús pelivaisi tsipaebanajetarucabeje pejamatabëcuene asaëyaexanaponaenexabeje Dioso pejumecovënëtsivi. Muxujiobaponabeje bajarapamonae pevajënaeyabelia ajamatabëcuenesaëya pecatsitecaenexa Dioso pejumecovënëtsijava. Pablobeje Bernabébeje jumai tsaponaebeje Dioso pejumecovënëtsivijavabelia: \p —Dovathi pejamatabëcueneta, pinijicuenia nacajamatabëcueneëjëtaponaena daxita vajajonevinexa Dioso pijanacuayabetsia, jaibeje tsaponae Dioso pejumecovënëtsivijavabelia. \p \v 23 Caebitsaëto canacujitsia, Dioso pejumecovënëtsivijava, toitapetaponabejenua ancianovinexa, Dioso pejumecovënëtsivi pevetsivinexa. Nexata itsa pabitsaëtojavata toitapetsijitsiabeje, penacaetuatsivajënaeya apo xaeyabiabibeje pexaejava. Nexata penacaetuatsijavata itsa toitapetabeje, japasa tovajëtabiababeje Diosojavabelia bajarapamonae peyavenonaenexatsi Dioso. Jumai tsabiabibeje Diosojavabelia: \p —Diosomë, xaniavaetsia yavenonaename mapaancianovije xaniavaetsia pecatoevetsinexa nijajivi, jaibeje tsabiabi Diosojavabelia. \s1 Pacuenia Pablobeje Bernabébeje naviatabeje Antioquía tomarabelia, Siria nacuata peecaetomarabelia, yabara pelivaisi \p \v 24 Pablobeje Bernabébeje Pisidianacua pexenetsicujinaebeje, patabeje Panfilia nacuayabelia. \v 25 Nexata Panfilia nacuata, Perge tomarata, Dioso pitorobilivaisi jivi tsipaebabeje. Bajaraxuacujinae icatsia patabeje Atalia tomarata. \v 26 Nexata Atalia tomarata naropotabeje barcota. Menia jane baja ponabeje. Naviatabeje jane baja Antioquía tomarabelia. Tsipaji baja cajena pamatacabi taxuxuabijitsiabeje Dioso pitorobilivaisi jivi petsipaebanajetarucaenexabeje, naropotabeje Antioquía tomarata. Nexata pamatacabi naropotabeje Antioquía tomarata, penaropotsivajënaeyabeje, Dioso pejumecovënëtsivi tsimatanacobebuatatsibeje Dioso peyavenonaponaenexatsibeje jivi petsipaebanajetarucaejavatabeje Dioso pitorobilivaisi. Pablobeje Bernabébeje Antioquía tomarata patabeje. Tsipaji baja toveretabeje daxita pacuenia Dioso itorobatsibeje. \v 27 Itsa baja Antioquía tomarata patabeje, junatabeje penacaetuatsinexa daxita Dioso pejumecovënëtsivi. Nexata bajarapamonaejavabelia tsipaebabeje daxita Dioso peyavenonaponaejavatsibeje. Tsipaebabejenua apo judíovi ata pejumecovënëtsijava Dioso pitorobilivaisi. Tsipaji baja cajena Dioso tocopata apo judíovi ata pejumecovënëtsinexa bajarapalivaisi. \v 28 Pablobeje Bernabébeje Antioquía tomarata bajayajebi naponaponabeje Dioso pejumecovënëtsivijavata. \c 15 \s1 Pacuenia apóstolevi, ancianovi yajava, nacaetuata Jerusalén tomarata yabara pelivaisi \p \v 1 Pamatacabi Pablobeje Bernabébeje ponaponabeje Antioquía tomarata, judíovi, Judea nacuaverena peponaevi, pata Antioquía tomarata. Nexata bajarapamonae Dioso pejumecovënëtsivijavabelia livaisi tsipaeba. Petsipaebijavata bajarapamonae jamatabëcuenenavëxaniabiaya jumaitsi mapacueniaje: \p —Panamatavenoname paxamë ata papecaperabëcaucubinexa pacuenia Dioso Moiséspijinëta najumecopata. Itsa jume, nexata acuenebi tsane papecacapanepaejava Diosojavabelia, jai tsaponae judíovi, pepatsivi Judea nacuaverena. \p \v 2 Bajarapacuenia pejumaitsaponaexae, nexata Pablobeje Bernabébeje pinijicuenia namataenetsia barënajumenotabeje pajudíovi pata Judea nacuaverena. Nexata Antioquía tomarapijivi Dioso pejumecovënëtsivi, Pablobeje Bernabébeje itapetatsibeje pitorobinexatsibeje Jerusalén tomarabelia. Nexata Pablobeje Bernabébeje yajavaponabeje Dioso pejumecovënëtsiviyajuvënëvi. Itorobatsibeje peyanijobinexabeje peperabëcaucubicuene yabara apóstolevijavabelia, ancianovijavabelia ata, Jerusalén tomarata pejinavanapaevijavabelia. \p \v 3 Itorobatsibeje Dioso pejumecovënëtsivi. Nexata Pablobana itsa pona, najetarubena Fenicia nacuajava, Samaria nacuajava ata. Bajaraxuayo Dioso pejumecovënëtsivijavabelia tsipaebapona apo judíovi ata pijaperujujamatabëcuene pecopabijava, pejumecovënëtsinexa Dioso. Nexata daxita Dioso pejumecovënëtsivi jamatabëcuenebarëya itsa jumetane bajarapalivaisi. \p \v 4 Pablobana itsa pata Jerusalén tomarabelia, Dioso pejumecovënëtsivi, apóstolevinua, ancianovinua, xaniavaetsia copiapitatsi. Nexata Pablobeje Bernabébeje bajarapamonaejavabelia tsipaebabeje daxita Dioso peyavenonaponaejavatsibeje pamatacabi Dioso pitorobilivaisi jivi tsipaebanajetarucabeje. \v 5 Nexata fariseovi, Dioso pejumecovënëtsivi, nonobapuna. Fariseovi jumaitsi mapacueniaje: \p —Dioso pejumecovënëtsivi apo judíovi ata, namatavenona peperabëcaucubinexatsi. Namatavenonanua bajarapamonae pejumecovënëtsinexa Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi, jai fariseovi Dioso pejumecovënëtsivi. \p \v 6 Nexata nacaetuata apóstolevi, ancianovi yajava, apo judíovi ata peperabëcaucubijavatsi yabara penabarëcuaicuaijainexa. \v 7 Bajayajebi baja namataenetsia penabarëcuaicuaijaicujinae, nexata Pedro nonotapuna. Jumaitsi: \p —Tajamonae, payapëtaneme rabaja mapacueneje. Xanë baja cajena bajaya Dioso nitapeta, paxamëyajuvënënë, apo judíovijavabelia tatsipaebinexa pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. Nexata apo judíovi ata Dioso pecapanepaenexatsi Jesús pelivaisi itsa jumecovënëta. \v 8 Dioso cajena daxitajivi pejamatabëcueneyapëtaenë. Yapëtanetsi Dioso aneconijibia petaejava apo judíovi ata. Yapëtanetsi bajarapacuene tsipaji apo judíovi ata Dioso rajuta Espíritu Santo. Pacuenia vaxaitsi judíovitsi Dioso nacarajuta Espíritu Santo, bajara pijinia pacuenia Dioso rajuta Espíritu Santo apo judíovi ata. \v 9 Pacuenia vaxaitsi judíovitsi Dioso nacajitsipa, bajara pijinia pacuenia Dioso jitsipa apo judíovi ata. Bajaraxuata apo judíovi ata pibisiacuene pexanaeneconimi Dioso vecuaajibiaexanatsi Jesús pelivaisi pejumecovënëtsixae. \v 10 Pëtsa pajumeaebame Dioso aneconijibia petaejava apo judíovi ata. Pëtsa bajarapamonae paitorobame pejumecovënëtsinexa piayapëbejelivaisi, Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi. Tsipaji bajarapalivaisi vaxaitsi ata apo nacacaëjëpae vajajumecovënëtsinexa. Vajasalinaivimi ata apo caëjëpaetsi pejumecovënëtsinexa bajarapalivaisi. \v 11 Vaxaitsi baja jumecovënëtatsi Jesús pelivaisi. Nexata vajatuxanenë Jesucristo pejamatabëcueneta Dioso vajanacaitaxutotsoniataexae, nacacapanepaena pibisiacuene vajaexanaeneconivecua. Bajara pijinia pacuenia apo judíovi ata Jesucristo pejamatabëcueneta Dioso capanepaenatsi pibisiacuene pexanaeneconivecua, jai Pedro apóstolevijavabelia, ancianovijavabelia ata. \p \v 12 Dioso pitorobilivaisi Bernabébeje Pablobeje apo judíovijava itsa tsipaebanajetarucabeje, Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejavanë exanaponabeje. Nexata bajaraxua Bernabébeje Pablobeje itsa navajunupaebabeje, daxita apóstolevi, ancianovi ata, moya ena. Xaniavaetsia namuxunaevetena. \v 13 Itsa baja Pablobeje Bernabébeje najumeveretabeje petsipaebijavabeje, nexata Santiago jumaitsi apóstolevijavabelia, ancianovijavabelia ata: \p —Tajamonae, panenamuxunaevere. \v 14 Simón Pedro raja nacatsipaeba Dioso aneconijibia petaejava apo judíovi ata pecapanepaenexa pibisiacuene pexanaeneconivecua Jesús pelivaisi itsa jumecovënëta. \v 15 Bajarapacuenia apo judíovi ata aneconijibia Dioso petaejavanexa yabara, bajayata tajëvelia Diosojumepaebivi profetavi peyaquinaelivaisita vajunupaeba baja cajena. Dioso pejumaitsijava apo judíovi yabara Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi mapacueniaje: \q1 \v 16 “Bajayata abaxë pamatacabi Davidpijinë evetaponapona Israelnacua, xaniavaetsia jivi nejumecovënëtavanapa. Bajara icatsia pacuenia jivi xaniavaetsia tanejumecovënëtavanapaenexa, yavenonaenajë. \v 17 Nexata apo judíovi ata, daxita pamonae junatsianajë tajajivinexa, bajarapamonae ata jitsipaena tanejumecovënëtsinexa,” jai bajayata Dioso mapacueniaje. \v 18 Dioso baja cajena tajëvelia yapëtaeyaexana daxita mapacuene yabaraje, \m jai profetavi peyaquinaelivaisita, jai Santiago apóstolevijavabelia, ancianovijavabelia ata. \p \v 19 Icatsia Santiago jumaitsi apóstolevijavabelia, ancianovijavabelia ata: \p —Nexata xanë jamatabëitsinë mapacueniaje. Apo jamatabëitonotsi tsanetsi baja matavëjëa apo judíovi, pamonae baja najamatabëcuenepënëyorota Diosojavabelia. \v 20 Itsiata baitsi jane caelivaisiyobeje toyaquinaenatsi cuyalatobaxutota vajayapëtaeyaexanaenexa bajarapamonae. Itsamonae xaina pecobeta saya jumapecataeya pexanaenëanë bepijadiosovi petaenexa. Nexata bajaraxuanëjavabelia ofrendacuenia pevi perajutsinexa, tobeyabiaba baca, oveja ata. Toyaquinaenatsi bajarapayajuvënëvi pexaeyaniva. Toyaquinaenatsinua daxita pebijivi peyapëtaenexa, daxita petiriavi ata peyapëtaenexa. Papebijivi baja nacojioba, pematayajibiyanivatsi itsavajavabelia pijavavecua. Papebijivi pijinia abaxë apo nacojiobi, pematayajibiyanivatsi petirivajavabelia. Bajara pijinia pacuenia petiriavi ata. Papetiriavi baja nacojioba, pematayajibiyanivatsi itsanëjavabelia pamonavecua. Papetiriavi pijinia abaxë apo nacojiobi pematayajibiyanivatsi pebijavabelia. Toyaquinaenatsinua bajarapamonae pexaeyaniva cuibocuetsacaeya pebeyaxuabinë pevi, pexaeyaniva peja ata. Bajarapacuenia toyaquinaenatsi apo judíovi ata Dioso pejumecovënëtsivi peyapëtaenexa xua vaxaitsi judíovitsi cujunavatsi. Nexata itsamatacabijavabelia ata apo judíovi pejamatabëcuenebijianaeyaniva judíovijavabelia. \v 21 Tsipaji bajarapalivaisi Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsijavaveliacujinae, vajasalinaivimi caetomara canacujitsia itavetabiabatsi bajarapacuene. Itavetabiabatsi bajarapacuene penacueraevetsimatacabianë canacujitsia penacaetuatabiabibonëjava, jai Santiago apóstolevijavabelia, ancianovijavabelia ata. \p \v 22 Nexata daxita apóstolevi, ancianovinua, daxita Dioso pejumecovënëtsivinua, najamatabëjëpa penaitapetsinexa bajarapamonaeyajuvënëvi pitorobinexa Antioquía tomarabelia Pablobeje Bernabébeje pepëta. Nexata itapetatsibeje Silasbeje Judasbeje. Judas vënërubatsi itsavënë, Barsabás. Bajaraponëbeje Dioso pejumecovënëtsivi penamatacaitorobivi yajuvënënëbeje. \v 23 Pacuyalatobaxuto bajaraponëbeje tocaponaejitsiabeje Antioquía tomarapijivijavabelia, Siria nacuapijivijavabelia ata, Cilicia nacuapijivijavabelia ata, jumaitsi mapacueniaje: \p —Tajamonae, paxanë paapóstolevinë, pacajamatabënajinaliatsi. Vajamonae ancianovi ata pacajamatabënajinalia. Pacajamatabënajinaliatsi daxita apo pajudíovimë, Antioquía tomarata panejinavanapaevi. Paxamë ata Siria nacuata panejinavanapaevi, pacajamatabënajinaliatsi. Paxamë ata Cilicia nacuata panejinavanapaevi, pacajamatabënajinaliatsi. \v 24 Pavënëlivaisitaniji pacuenia pacajumaitsi paxanëyajuvënëvi papecasivaxainaevilia. Bajarapamonae pina nexata pacanajamatabëcuene epatajërërëcaeyaexanapona. Tsipaji pina bajarapamonae pacajumaitsi: “Panamatavenoname paxamë ata papecaperabëcaucubinexa. Panamatavenonamenua panejumecovënëtsinexa Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi,” pacajai pina. Pamonae pacajumaitsi bajarapacuenia, paxanë cajena apo paitorobinë paxamëjavabelia. \v 25 Nexata paxanë patanacaetuatsijavata, panajamatabëcuenejëpajë pataitapetsinexa ponëbeje paitorobijitsianë paxamëjavabelia pecaponaenexabeje patacatoyaquinaelivaisi. Bajaraponëbeje naliabeje Bernabébeje Pablobeje pepëta. \v 26 Vajabananëbeje, Bernabébeje Pablobeje, bitso vaxaitsi asivatsi. Bajaraponëbeje vajatuxanenë Jesucristo pejumelivaisi yabara itsamonae jamatabëbeyaxuababiabi atatsibeje, itsiata ajamatabëcuenesaëbeje tsaponaponae. \v 27 Nexata bajaraponëbeje pepëta pacatoitorobatsi Judasbeje Silasbeje. Nexata Judasbeje Silasbeje xaniavaetsia pacatsipaebiana pacuene yabara pacatoyaquinatsi cuyalatobaxutota. \v 28 Itsa panacaetuatajë Espíritu Santo paneyavenona patayapëtaenexa peyapëxanepanaelivaisi patacatoitorobinexa panejumecovënëtsinexa. Nexata baja apo panamatavenonaemë panejumecovënëtsinexa piayapëbejelivaisi, palivaisi daxita pajudíovinë pajumecovënëtajë. Pacaitorobatsi palivaisi bitso panamatavenoname panejumecovënëtsinexa. \v 29 Pecobeta saya jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia ofrendacuenia pevi perajutsinexa itsamonae itsa tobia baca, oveja ata, pëtsa paxaneme bajarapayajuvënëvi. Pëtsa paxaneme peja. Pëtsa paxaneme cuibocuetsacaeya pebeyaxuabinë pevi. Papebijivi baja nacojioba, pëtsa matayajibatsi itsavajavabelia pijavavecua. Papebijivi pijinia abaxë apo nacojiobi, pëtsa matayajibatsi petirivajavabelia. Bajara pijinia pacuenia petiriavi ata. Papetiriavi baja nacojioba, pëtsa matayajibatsi itsanëjavabelia pamonavecua. Papetiriavi pijinia abaxë apo nacojiobi, pëtsa matayajibatsi pebijavabelia. Itsa pajumecovënëtame bajarapalivaisi, nexata xaniavaetsia pajinavanapaename. Bajara saya palivaisiyo pacatoyaquinatsi, jai apóstolevi, ancianovi yajava, apo judíovijavabelia petoyaquinaebaxutota Jerusalén tomaravelia. \p \v 30 Nexata jane baja bajarapacuyalatobaxuto petocaponaenexabeje apo judíovijavabelia, Judasbeje Silasbeje itorobatsibeje penaponaenexabeje Pablobeje Bernabébeje pepëta. Nexata baja naponabeje. Bajarapamonae pata Antioquía tomarabelia. Nexata Antioquía tomarapijivi junata daxita Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatsinexa. Nexata penacaetuatsijavata rajutabeje bajarapacuyalatobaxuto. \v 31 Antioquía tomarapijivi itsa leba bajarapacuyalatobaxuto, bajarapamonae bitso jamatabëcuenebarëya. \v 32 Judasbeje Silasbeje Diosojumepaebinëbeje profetanëbeje. Nexata ayailivaisi tsipaebabeje Antioquía tomarapijivijavabelia. Nexata baja bajarapamonae ajamatabëcuenesaë Diosojavabelia pejumetaexae palivaisi tsipaebabeje Judasbeje Silasbeje bajarapamonaejavabelia. \v 33 Bajayajebi baja Antioquía tomarata Judasbeje Silasbeje naponaponabeje. Bajaraxuacujinae Dioso pejumecovënëtsivijavabelia xaniavaetsia napëjiobabeje penaviatsinexabeje baja pitorobivitsijavabelia. \v 34 Pepuanapëjiobibeje baja, Silasbeje abaxë itsiata icatsia nacopatabeje bajarajota. \v 35 Pablobeje Bernabébeje ata abaxë ponaponabeje Antioquía tomarata. Dioso pitorobilivaisi tsipaebaponaponabeje. Itsamonae Dioso pejumecovënëtsivi yajavaponaponabeje Dioso pitorobilivaisi penajuatsipaebabiabinexa. \s1 Pacuenia icatsia Pablo cotocaevi panamuto pona jivi icatsia petsipaebinexa Dioso pitorobilivaisi yabara pelivaisi \p \v 36 Antioquía tomarata Pablobeje Bernabébeje bajayajebi ponaponabeje. Pablo jumaitsi Bernabéjavabelia: \p —Ponatsibeje icatsia vajataenexabeje vajamonae Dioso pejumecovënëtsivi. Daxita tomaranëjava, itsaxuayo baja imata tsipaebanajetarucatsibeje Dioso pitorobilivaisi, bajaraxuayo icatsia najetarucaenatsibeje. Taenajetarucaenatsibeje pacuenia jinavanapa bajarapamonae, jai Pablo Bernabéjavabelia. \p \v 37 Bernabé nexata bitso jitsipa pebarëponaenexabeje icatsia Juan, ponë vënërubatsi itsavënë, Marcos. \v 38 Itsiata baitsi jane Pablo apo jitsipae baja icatsia Marcos pebarëponaenexabeje. Tsipaji imata copiaya panamuto barëponabeje picani, Marcos epatua naviateca Panfilia nacuata. Nexata Marcos xaniavaetsia apo yavenonaeyaveretsi Dioso pitorobilivaisi jivi petsipaebaponaejava. \v 39 Nexata Pablobeje Bernabébeje apo najamatabëcuenejëpaebeje Marcos pebarëponaejavabejenexa yabara. Nexata baja Pablobeje Bernabébeje navecuanatsatabeje. Bernabé jane baja nexata Marcos barëpona. Velapanata peponaebarcota Bernabébeje Marcosbeje naponabeje. Nexata nicababeje Chipretunaeto nacuayabelia. \v 40 Nexata pijinia Pablo itapeta Silas peyanatsinexatsi. Dioso pejumecovënëtsivi tovajëtatsibeje Diosojavabelia peyavenonaponaenexatsibeje penajetarucaejavabeje. \v 41 Nexata Pablobeje Silasbeje Siria nacuajava, Cilicia nacuajava ata, Dioso pitorobilivaisi jivi tsipaebanajetarucabeje. Nexata bajarapanacuanëpijivi Dioso pejumecovënëtsivi, caebitsaëto canacujitsia, Diosojavabelia ajamatabëcuenesaë tsaponae.\fig Cotocaevinamuto Pablo najetaruca mapatomaranëjavaje|src="Pauls 2nd journey.JPG" size="span" copy="© 2011, SIL" ref="Hch 15.41–18.22" \fig* \c 16 \s1 Pacuenia Timoteo Listra tomarata nanaropota Pablobeje Silasbeje pepëta yabara pelivaisi \p \v 1 Pablobeje Silasbeje patabeje Derbe tomarata. Patabeje Listra tomarata ata. Listra tomarata caxitajarababeje Dioso pejumecovënëtsinë, Timoteo. Timoteo pena judíova, Dioso pejumecovënëtsiva. Itsiata baitsi jane Timoteo paxapijinë griegonë. \v 2 Daxita Dioso pejumecovënëtsivi, Listra tomarapijivi, Iconio tomarapijivi ata, Timoteo yabara jumai tsabiabi: \p —Timoteo raja xaniavaetsia Dioso jumecovënëtaponapona, jai tsabiabi. \p \v 3 Pablo jitsipa Timoteo pebarëponaejava. Nexata Pablo Timoteo pebarëponaevajënae, judíovi pijacuenia perabëcaucutsiaexana. Baitsi boupiperabëcaucutsiaexana. Bajarapacuenia Pablo perabëcaucutsiaexana pebaraanaepanaeyanivatsi pevëna judíovi. Tsipaji itsaxuayo barënajetarucaejitsia, judíovi penaperabëcaucubivi jinavanapa. Nexata judíovi apo jitsipae peyajavajinavanapaejava apo peperabëcaucutsinëtsi. Nexata Pablo Timoteo perabëcaucutsiaexanaenejeva itsa barënajetarucaejitsipa bajarapamonaejava, yapëtaejitsipatsi Timoteo, apo peperabëcaucutsijavatsi. Tsipaji Timoteo paxapijinë griegonë, apo peperabëcaucutsinëtsi. \v 4 Pablobana tomaranëjava itsa najetarubena, caetomarapijivi canacujitsia, tsipaebapona Dioso pejumecovënëtsivijavabelia palivaisi toyaquinatsi Jerusalén tomaraverena. Tsipaebanajetarubena caetomarapijivi canacujitsia pejumecovënëtsinexa pacuenia apóstolevi, ancianovi ata, itorobatsi Jerusalén tomaraverena. \v 5 Bajaraxuata Dioso pejumecovënëtsivi, caebitsaëto canacujitsia, bitso ajamatabëcuenesaë tsaponae Diosojavabelia. Caematacabi canacujitsia Dioso pitorobilivaisi ayaibitsaëto jumecovënëtapona. \s1 Pacuenia Pablo bemajitsinaebota tane Macedonia nacuapijinë yabara pelivaisi \p \v 6 Espíritu Santo apo tocopatsitsi Pablobana petsipaebinexa Dioso pitorobilivaisi Asiavënë nacuata. Bajaraxuata Pablobana najetarubena Frigia nacuajava, Galacia nacuajava ata. \v 7 Pablobana itsa najetarubena Misianacua muxubërëa, jamatabëpata picani Bitinia nacuajava. Itsiata baitsi jane Espíritu Santo apo tocopatsitsi pepatsinexa Bitinia nacuajava. \v 8 Nexata Misianacua canacujitsialia rovialia ponalia. Pata Troas tomarabelia. \v 9 Nexata Troas tomarata meravi Pablo bemajitsinaebota taenuta Macedonia nacuapijinë. Macedonia nacuapijinë asaëyata jumaitsi Pablojavabelia: \p —Naxanitsia. Macedonia nacuayabelia ponare. Paneyavenonaename, jai Macedonia nacuapijinë. \p \v 10 Pablo bemajitsinaebota petaenutsicujinae Macedonia nacuapijinë, bepijia paxaniavaetajë patajajavaxi patanicabinexalia Macedonia nacuayabelia. Nexata panajumaitsinë: \p —Xaniajai cajena. Dioso nacaitoroba Macedonia nacuapijivijavabelia vajatsipaebinexa pexanialivaisi, Jesús pelivaisi, panajanë. \s1 Pacuenia Pablobeje Silasbeje ponaponabeje Filipos tomarata yabara pelivaisi \p \v 11 Troas tomarata panaropobajë. Panaponajë barcota. Rovialia panayanicabaliajë patapatsinexa Samotraciatunaeto nacuayabelia. Troas tomarata patanaropobicujinae, meravia pitsijavata, panapatajë Neápolis tomarabelia. \v 12 Bajaraxuacujinae matatsënëa paponajë Filipos tomarabelia. Filipostomara Macedonia nacuata eca. Filipostomara daxita tomaranëvecua ayaitomaraxaneto. Filipos tomarata najinavanapa ayaibitsaëtoxaneto Roma tomaraverena pepatsivi. Bajarapatomarata panajinavanapajë caematacabimaxëto. \v 13 Nexata abaxë itsa panajinavanapajë Filipos tomarata, judíovi penacueraevetsimatacabita papitsapajë tomarapënëyabelia. Paponajë mene itapayavelia patajaitsinexa itsajota nacaetuatabiaba judíovi pevajëcabiabinexa Diosojavabelia. Nexata mene itapaya itsa pajaitanajetarubenajë, petiriavi penacaetuatenaevi mene itapata, patayejebajë. Nexata pajamatabëjumaitsinë: \p —Bajara macovë jotaje judíovi nacaetuatabiaba pevajëcabiabinexa Diosojavabelia, pajamatabëjanë. \p Nexata bajarajota panaenajë. Nexata bajarajota Dioso pitorobilivaisi patsipaebajë petiriavijavabelia. \v 14 Bajarapapetiriaviyajuvënëva pevënë Lidia. Bajarapova Tiatira tomarapijiva, penamatamotsipapaëbërë, perajejaipapaëbërë, pecanajetabiabiva. Dioso bitso pejumecovënëtsiva. Bajarapova panenamuxunaeveta xaniavaetsia. Dioso jamatabëcueneyavenonatsi. Nexata bajarapova jumecovënëta Pablo petsipaebilivaisi. \v 15 Bajaraxuacujinae bajarapova, pijabopijivi yajava, itsa bautisabatsi baja, bajarapova panejumaitsi: \p —Itsa paxamë panetaneme pepacuene Dioso tajumecovënëtsivacuene, nexata tajabota abaxë panajinavanapaename, panejai bajarapova. \p Bitso bajarapova asaëyata panejunata patanajinavanapaenexa pijabota. Nexata panaponajë bajarapova pijaboyabelia bajarapova pijabota patanajinavanapaenexa. \p \v 16 Paponabiabajë mene itapayabelia Dioso pitorobilivaisi patatsipaebabiabinexa itsajota judíovi nacaetuanabiaba. Belia itsanamutota panemataenena petiriva, dovathi peyajavaponaponaeva. Bajarapadovathi pejamatabëcueneta tajëvelia petiriva yapëtaeyabiaba itsacuenejavaxi yabara. Bajarapova pijamonae pecanajetsivatsi pijatuxanevi amoneya petonacuenebabiabinexa. Nexata bajarapova pijumata pijatuxanevi ayaijava palata pitabiaba. Tsipaji itsajivi itsa yanijoba bajarapovajavabelia itsacuenejavayo yabara, bajarapova tajëvelia xaniavaetsia tsipaebabiaba. Nexata pacuenia bajarapova tajëvelia jumai tsabiabi itsajivijavabelia, xaniajai tsabiabi. Nexata papalata matamotabiabatsi petsipaebabiabijamatabëcuene, pijatuxanevi pitabiaba. \v 17 Bajarapova nexata panepënanajetarucabiaba. Bajarapova pinijijumeta jumai tsanajetarucabiabi paxanë yabara: \p —Mapapebijivije, athëbëtatsia peecaenë Dioso pijajivi. Pacatsipaebapona papecacapanepaelivaisinexa pibisiacuene paneexanaeneconivecua, jai tsanajetarucabiabi petiriva paxanë yabara. \p \v 18 Bajarapacuenia najuamatacabianë jumai tsanajetarucabiabi itsa panepënanajetarucabiaba. Nexata bitso Pablo pejamatabëitonotabiabixaetsi, belia napënëyorotaxuaba bajarapovajavabelia. Jumaitsi: \p —Dovathi, caitavetatsi Jesucristo pevënëta. Vecuapitsapare baja mapovaje, jai Pablo. \p Bajarapacuenia Pablo pejumaitsijavata dovathi baja petiriva vecuapitsapatsi. \p \v 19 Nexata bajarapova pijatuxanevi yapëtane baja pecopiarucaejava bajarapova pijumata palata penotabiabijava. Nexata bajarapova pijatuxanevi vaetabatsibeje Pablobeje Silasbeje. Robobocaponaliatsibeje tomara tuatuajëabelia. Caponatsibeje tomara pevetsivijavabelia. \v 20 Jivi penaneconitsiaexanabiabivi, juezmonae, pitabarata nutatsibeje. Pamonae Pablobeje Silasbeje vaetabatsibeje, najumetsënëtsiaya jumaitsi juezmonaejavabelia Pablobeje Silasbeje yabara: \p —Mara papebibeje judíonëbeje. Anaepanaeyaexanaponabeje vajatomarapijivi. \v 21 Tsipaebaponabeje vajanacuapijivi pejumecovënëtsinexa palivaisi vaxaitsi Romano nacuapijivitsi apo nacatocopatsi vajajumecovënëtsinexa, jai najumetsënëtsiaya bajarapamonae Pablobeje Silasbeje yabara. \p \v 22 Nexata jivi ayaibitsaëtoxaneto baraanaepanatsibeje Pablobeje Silasbeje. Nexata juezmonae itoroba vajabitsaë Pablobeje Silasbeje penaxatatsijavabeje pevejumajonotsinexatsibeje. Bajaraxuacujinae itoroba ayaicuenia pejumaconibabenexatsibeje naebota. \v 23 Ayaicuenia pejumaconibabecujinaetsibeje, juezmonae icatsia itoroba vajabitsaë Pablobeje Silasbeje penaneconitsivi pejebabiabibota peetsinexatsibeje. Bajaraxuacujinae icatsia juezmonae itoroba penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë Pablobeje Silasbeje xaniavaetsia pevetsinexatsibeje penaneconitsivi pejebabiabibo ënëtuatuajëta. \v 24 Penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë juezmonae pitorobixaetsi xaniavaetsia pevetsinexa, nexata penaneconitsivi pejebabiabibo pënëyatuucubijavanë, pecopiarucaejavatareca, Pablobeje Silasbeje etatsibeje. Peponaponaeyanivabeje penaitabarataeyaexanaetablapabeje tusatualia sixataliatsibeje. Bajaraxuacujinae xaniavaetsia yasicatarërëtatsibeje cepovënëjavata.\fig |src="cn01988b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Hch 16.24" \fig* \p \v 25 Nexata meravituatuajëta Pablobeje Silasbeje vajëtabeje Diosojavabelia. Diosojumevajianë naxëanecabeje Diosojavabelia. Itsamonae pijinia penaneconitenaevi bajarapabota, jumetanetsibeje penaxëanecaejavabeje. \v 26 Nexata jemata bajarapaepatota ira najëabapeneta pinijicuenia. Penaneconitsivi pejebabiabibo, daxitabo, nanequebeca. Caecuenia daxita baupanë nabaupana pijacuata. Daxita penaneconitsivi pacadenamaëtonëta cobecëbejebatsi, vecobeothopatsi. \v 27 Penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë naëcotapuna pemajitecaenëmi. Nexata itsa tane daxita baupanë penabaupanaejava, navemarajonotaxuabina pijaespada penabeyaxuabinexa picani. Tsipaji jamatabëjumaitsi: \p —Daxita meta baja penaneconitsivi rëcëpeca. Nexata bajarapajamatabëcuene yabara nenaneconitsiaexanaena tomara pevetsivi, jamatabëjai. \p \v 28 Nexata bajarajota itacarajeta Pablo pinijijumeta jumai tsaxuabi: \p —Pëtsa nabeyaxuabame. Daxita raja patananeconitsivi panubenajë, jai Pablo. \p \v 29 Nexata penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë itoroba pijajivitonë petocarenanexatsi pitayotabiabijava. Nexata bepijia tocarenatsi. Penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë bitso neconecojai pecajunavi. Nexata bajaraponë pematabacabëta nucajunua Pablobeje Silasbeje pitabarata. \v 30 Bajaraxuacujinae penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë barëpitsapaliatsibeje Pablobeje Silasbeje. Penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë jumaitsi: \p —¿Detsa xua exanaenajë tanecapanepaenexa Diosojavabelia? jai Pablobeje Silasbejejavabelia. \p \v 31 Nexata Pablobeje Silasbeje jumaitsibeje: \p —Najamatabëcuenecopare pepo petuxanenë Jesucristojavabelia pecacapanepaenexa Diosojavabelia. Xamë nijabota pejinavanapaevi ata Jesucristojavabelia najamatabëcuenecopatsi pecapanepaenexatsi Diosojavabelia, jaibeje. \p \v 32 Nexata Pablobeje Silasbeje tsipaebabeje Dioso pitorobilivaisi bajaraponëjavabelia, daxita pijabota pejinavanapaevijavabelia ata. \v 33 Penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë bajarapaepatota, meravi, Pablobeje Silasbeje jumavajënëquiatatsibeje. Nexata bajaraponë, pijabopijivi yajava, bautisababeje Pablobeje Silasbeje. \v 34 Bajaraxuacujinae penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë pijaboyabelia Pablobeje Silasbeje barëliatsibeje. Nexata pexaejava rajutatsibeje. Bajaraponë, pijabopijivi yajava, pinijicuenia jamatabëcuenebarëya Dioso pejumecovënëtsixae. \p \v 35 Nexata pepo bajayacunua juezmonae itorobalia vajabitsaë penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinëjavabelia pejumaitsinexa: “Capitsapaename pina baja Pablobeje Silasbeje,” pejainexa. \v 36 Nexata penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë jumaitsi Pablojavabelia: \p —Juezmonae rabaja netonajumeitorobarena patacacapitsapaenexabeje. Paponarebeje baja xaniavaetsia, jai penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsinë. \p \v 37 Itsiata baitsi jane Pablo jumaitsi juezmonae pitorobivajabitsaëvijavabelia: \p —Juezmonae naneconita pijatuxanevijavabelia, paxanëbejejavaberena ata. Tsipaji abaxë copiata xaniavaetsia yapëtaenejeva paneconi paxainajëbeje, paxanëbeje paRomano nacuapijinë atanëbeje, juezmonae itoroba paxamëyajuvënëvi patanejumaconibabenexabeje daxita tomarapijivi pitabarata. Bajaraxuacujinae paneetabeje mapabotaje. Nexata aeconoxae juezmonae saya paxamë pacaitorobarena pepëya patanecapitsanaenexamëbeje. Juezmonae ponaerena pijacuata patanecapitsapaenexabeje, jai Pablo juezmonae pitorobivajabitsaëvijavabelia. \p \v 38 Nexata vajabitsaë tsipaeba juezmonaejavabelia pacuenia Pablo jumaitsi. Nexata juezmonae itsa jumetane Pablobeje Silasbeje Romano nacuapijinëbejecuene, bitso jamatabëcuenenajunaviaca. \v 39 Nexata juezmonae parena. Jumaitsi Pablobeje Silasbejejavabelia: \p —Pauranë paxamëbejejavabelia vajabitsaë pataitorobixae pibisiacuene papecaexanaenexabeje, jai juezmonae. \p Nexata juezmonae pijacuata Pablobeje Silasbeje penaneconitsivi pejebabiabibovecua capitsapatsibeje. Juezmonae barajamatabëcuenexanepanaeya Pablobeje Silasbeje itorobatsibeje peponaenexabeje baja tomaravecua. \v 40 Pablobeje Silasbeje pecapitsapaecujinaetsibeje, ponabeje baja Lidia pijaboyabelia. Nexata Lidia pijabota itsa tanebeje Dioso pejumecovënëtsivi, muxujiobabeje bajarapamonae piajamatabëcuenesaënexa Diosojavabelia. Bajaraxuacujinae ponabeje baja bajarapatomaravecua. \c 17 \s1 Pacuenia Pablobeje Silasbeje Tesalónica tomarata jaitatsibeje pevaetabinexatsibeje yabara pelivaisi \p \v 1 Pablobeje Silasbeje najetarucabeje Anfípolis tomarajava, Apolonia tomarajava ata. Bajaraxuacujinae patabeje Tesalónica tomarabelia. Nexata Pablobeje Silasbeje Tesalónica tomarata naponaponabeje acueyabi pasemanabeje. Tesalónica tomarata eca judíovi penacaetuatabiabibo. \v 2 Nexata Pablo pijacujirucuenia judíovi penacueraevetsimatacabianë canacujitsia najoneyabiaba bajarapabota. Dioso pitorobilivaisi Pablo tsipaebabiaba bajarapabota penacaetuatabiabivijavabelia. Tsipaebabiaba pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi. \v 3 Pablo jumai tsabiabi judíovi penacaetuatabiabibota: \p —Dioso baja cajena pejumelivaisibaxutota tajëvelia vajunupaebatsi Cristo, ponë baja Dioso itorobica jivi pecapanepaenexa. Tajëvelia baja cajena Dioso pejumelivaisibaxutota Cristo vajunupaebatsi pijavajabitsaë ayaicuenia pebejiobiaexanaejavanexatsi. Vajunupaebatsinua baja cajena Cristo petëpaecujinae icatsia piasaëjavanexa. Bajaraponë raja Jesús, ponë pelivaisi pacatsipaebatsi. Bajaraponë raja Cristo, ponë Dioso itorobica jivi pecapanepaenexa, jai tsabiabi Pablo itsa tsipaebabiaba Dioso pitorobilivaisi judíovi penacaetuatabiabibota. \p \v 4 Nexata judíoviyajuvënëvi jumecovënëta Pablo petsipaebabiabilivaisi. Ayaibitsaëto griegovi ata, Dioso pejitsipaevi, jumecovënëta Pablo petsipaebabiabilivaisi. Ayaibitsaëto petiriavi ata, petuxanevi pijavajivi, jumecovënëta Pablo petsipaebilivaisi. Nexata daxita bajarapamonae nacaetuatabiaba Pablobeje Silasbejejavata. \v 5 Nexata judíovi, pamonae apo jumecovënëtsi Pablo petsipaebabiabilivaisi, Pablo cuenecaëbatsi. Tsipaji Pablojavabelia jivi ayaibitsaëto jonepona. Nexata bajarapajudíovi junata jivi ayaibitsaëtoxaneto pibisiajamatabëcuenevi, saya jema pejinavanapaevi tomarapijicallejava. Nexata pejunatsicujinae bajarapajudíovi pejunatsivi jane baja barënacaetuata. Nexata daxita bajarapajudíovi, pejunatsivi jane baja yajava, barënajamatabëcueneyanaba. Nexata itoroba bajarapatomarapijivi pianaepanaenexa Dioso pejumecovënëtsivijavabelia. Pablobeje Silasbeje naponaponabeje Jasónvënënë pijabota. Nexata daxita pamonae anaepana bajarapatomarata, Pablobeje Silasbeje jemata tsimaxëpatatsibeje Jasón pijabota. Vaetabijitsiatsibeje picani penutsinexatsibeje tomara pevetsivi pitabarata. \v 6 Jasón pijabota Pablobeje Silasbeje apo pecaxitajarabixaetsibeje, nexata pamonae anaepana, vaetabatsi Jasón, itsamonae yajava, pamonae Dioso pejumecovënëtsivi. Robobocaponaliatsi Jasónbana tomara pevetsivijavabelia. Nexata pamonae anaepana, tomara pevetsivi pitabarata najumetsënëtsiaya pinijijumeta jumaitsi Pablobeje Silasbeje yabara: \p —Pablobeje raja Silasbeje daxitanacuanëjava pejinavanapaevi itorobaponabeje pianaepanaenexa. Nexata jane baja aeconoxae vajatomarajavaberena ata patabeje. \v 7 Nexata Jasón, maponë nucaje, tocopata pijabota penaponaponaenexabeje Pablobeje Silasbeje. Daxita pamonae Jasón mayajavanucaje, Pablobana ata, daxita bajarapamonae, apo jumecovënëtsi cajena Romanonacua pepo pevetsinë pitorobilivaisi. Daxita bajarapamonae jumai tsabiabi: “Romanonacua pepo pevetsinë rabaja apo nacayanacuaevetsi. Itsanë rabaja nacayanacuaeveta. Bajaraponë pevënë Jesús,” jai tsabiabi daxita bajarapamonae, jai najumetsënëtsiaya tomara pevetsivijavabelia pamonae anaepana. \p \v 8 Nexata bajarapacuenia pejumaitsijava itsa jumetane, daxita tomarapijivi tomara pevetsivinua bitso anaepana. \v 9 Nexata Jasón, Dioso pejumecovënëtsivi yajava, palata matamotsiaexanatsi tomara pevetsivijavabelia, Pablobeje Silasbeje pevecuapitsapaenexabeje bajarapatomara. Tomara pevetsivi jumaitsi: \p —Itsa rabaja ponaenabeje bajaraponëbeje mapatomaravecuaje, pacatocanaviabianatsi panijapalata, jai tomara pevetsivi Jasónbanajavabelia. \p Bajaraxuacujinae copabatsi baja Jasónbana penaviabinexa pijabonëjavabelia. \s1 Pacuenia Pablobeje Silasbeje ponaponabeje Berea tomarata yabara pelivaisi \p \v 10 Jasónbana tomara pevetsivi pecopabicujinaetsi, bajarapameravi, Dioso pejumecovënëtsivi bepijia itorobatsi Pablobeje Silasbeje peponaenexabeje, Berea tomarabelia. Pablobeje Silasbeje pepatsicujinaeliabeje Berea tomarata najunuabeje judíovi penacaetuatabiabibojavabelia. \v 11 Ajamatabëcuenetaja pajudíovi jinavanapa Tesalónica tomarata. Nexata apo jumecovënëtsi Dioso pitorobilivaisi. Pajudíovi jinavanapa Berea tomarata, bajarapacuenia apo ajamatabëcuenetaja. Bajarapajudíovi bitso jitsipa pejumetaenexa Dioso pitorobilivaisi. Nexata Pablo caematacabi canacujitsia judíovi penacaetuatabiabibota Dioso pitorobilivaisi tsipaebabiaba bajarapajudíovijavabelia. Nexata Pablo itsa copata petsipaebabiabijava, bajarapajudíovi pijacuata Dioso pejumelivaisibaxutota xaniavaetsia nacujarubabiaba peyapëtaenexa xaniajai bajarapacuenia itsa jumaitsi Pablo petsipaebabiabilivaisi. \v 12 Berea tomarapijivi judíovi ayaibitsaëto jumecovënëta Pablo petsipaebabiabilivaisi. Ayaibitsaëto pijinia griegovi ata jumecovënëta. Jumecovënëta pebijivi. Jumecovënëta petiriavi ata. Bajarapapetiriavi petuxanenëanë pijavajivi. \v 13 Pajudíovi jinavanapa Tesalónica tomarata, Pablo vënëlivaisitanetsi Dioso pitorobilivaisi petsipaebabiabijava Berea tomarata. Nexata bajarapajudíovi ponalia Berea tomarabelia. Nexata bajarapajudíovi itoroba Berea tomarapijivi ayaibitsaëto pianaepanaenexa Pablojavabelia. \v 14 Nexata Berea tomarapijivi, pamonae jumecovënëta Pablo petsipaebabiabilivaisi, bajarapamonae Pablo bepijia itorobatsi peponaenexa manuamene itapata peecaetomarabelia. Silasbeje abaxë Timoteobeje nacopatabeje Berea tomarata. \v 15 Pamonae Pablo yanataponaliatsi, pënaxuabatsi Atenas tomarabelia. Nexata Atenas tomaraverena bajarapamonaeta Pablo tonajumexuaba Silasbeje Timoteobeje. Jumaitsi: \p —Itsa cuenecaëjëpaenatsibeje, bepijia renabeje tsane tanecaxitajarabinexabeje Atenas tomarata, jai Pablo bajarapamonaejavabelia. \p Bajaraxuacujinae pamonae Pablo pënaxuabatsi, naviaba baja Berea tomarabelia. \s1 Pacuenia Pablo ponapona Atenas tomarata yabara pelivaisi \p \v 16 Pablo abaxë Atenas tomarata evetaponapona Silasbeje Timoteobeje pepatsijavabeje Atenas tomaraberena. Nexata Pablo itsa ponapona Atenas tomarata, tane pecobeta jumapecataeya pexanaenëanë piapaxayojava daxita Atenas tomara tuatuajëjava. Nexata Atenas tomarapijivi pematabacabëta nubenabiaba pevajëcabiabinexa bajarapajumapecataevijavabelia. Nexata Pablo itsa tane bajarapacuene, bejamatabëjiobi bitso. \v 17 Nexata judíovi penacaetuatabiabibota Pablo Dioso pitorobilivaisi yabara barënajumenotabiaba pevëna judíovi. Barënajumenotabiabanua apo judíovi ata, pamonae Dioso pejitsipaevi. Caematacabi canacujitsia barënajumenotabiabanua pamonae Pablo caxitajarabatsi tomara tuatuajëta. \v 18 Nexata Pablo caxitajaraba pebijivi, epicúreomonae pecujarubilivaisi pejumecovënëtavanapaevi. Caxitajarabanua itsapebijivi, estoicosmonae pecujarubilivaisi pejumecovënëtavanapaevi. Bajarapamonae ata Pablo barënajumenota. Nexata Pablo pebarënajumenotsijavata, bajarapamonaeyajuvënëvi Pablo yabara muetsia najumaitsi: \p —¿Detsa meta pitsilivaisi maponëje namatatsapatsia nacabarëcuaicuaijaije? najai bajarapamonae Pablo yabara. \p Itsamonae pijinia Pablo yabara najumaitsi: \p —Itsanacuapijivi racovë pijadiosovi pelivaisipaebinë, najai bajarapamonae. \p Bajarapacuenia najumaitsi tsipaji Pablo tsipaebapona pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. Tsipaebaponanua petëpaevimi icatsia itsamatacabi piasaëjavanexa petëpaecujinae. \v 19 Nexata bajarapamonae Pablo barëponaliatsi Areópagovënë tsutojavabelia, patsutojavabelia tomara pevetsivi nacaetuatabiaba penabarëcuaicuaijainexa. Itsa baja palia bajarabelia, bajarapamonae jumaitsi Pablojavabelia: \p —Panetsipaebare patayapëtaenexa papejanalivaisi tsipaebaponame. \v 20 Panetsimuxuaitothia abaxë palivaisi tsipaebaponame. Nexata pajitsipajë patayapëtaenexa pajamatabëcuenelivaisi xaina palivaisi tsipaebaponame, jai Atenas tomarapijivi Pablojavabelia. \p \v 21 Atenas tomarapijivi, itsanacuaverena pepatsivinua, pamonae bajarapatomarata najinavanapa, daxita bajarapamonae jamatabëcueneenabiabatsi pejanalivaisi pejumetaeyabiabinexa. Jamatabëcueneenabiabatsinua petsipaebabiabinexa itsamonaejavabelia ata. \p \v 22 Nexata Pablo nonotapuna bajarapamonae tuatuajëta Areópagovënë tsutojavata. Jumaitsi: \p —PaAtenas tomarapijivimë, pacatanetsi rabaja panijadiosovi bitso papecajamatabëcueneenabiabijava. \v 23 Tanajetarucabiabijavata panijatomaracallejava, taeyabiabajë itsaxuayo pavajëcabiabame panijadiosovijavabelia. Nexata caxitajarabajë altarvënëjava, itsajota jivi vajëcabiaba abaxë apo yapëtae ata padiosojavabelia vajëcabiaba. Bajarapaaltarvënëjavata peyaquinarutsiitane jumai tsarucae mapacueniaje: “Padioso abaxë apo yapëtaetsi, bajarapadiosojavabelia vajëcabiabianatsi mapaaltarjavataje,” jai tsarucae peyaquinarutsiitane. PaDioso yabara yaquinaruta bajarapaaltarvënëjavata, nexata bajarapaDiosojavabelia paxamë baja najamatabëcuenecopatsiaya panavajëcabiabame, abaxë apo payapëtae atamë bajarapaDioso, bajarapaDioso yabara jane baja aeconoxae pacatsipaebijitsiatsi, jai Pablo Atenas tomarapijivijavabelia. \p \v 24 Icatsia Pablo jumaitsi Atenas tomarapijivijavabelia: \p —PaDioso yabara pacatsipaebijitsiatsi, mapanacua exanaje. Exana daxita mapanacuapijicuene yajava. BajarapaDioso pepo pevetsinë jane baja daxita mapanacuaje. Pevetsinë itaboxo ata. BajarapaDioso cajena apo ponaponae jivi pexanaetemplota. \v 25 BajarapaDioso apo namatavenonae jivi peyavenonaenexatsi. Tsipaji apo namatavenonae itsacuenejavayo ata. Biji rajane bajaraponë nacarajuta caeepatoyo vajaasaëtsavanapaejumaliyonexa. Nacarajutanua daxita xua namatavenonatsi, jai Pablo pepo Dioso, athëbëtatsia peecaenë, yabara. \p \v 26 Icatsia Pablo jumaitsi Atenas tomarapijivijavabelia: \p —BajarapaDioso abaxë copiaya caenë pebi exana. Bajaraxuacujinae bajarapapebijavaverena naexanapona daxitaviriajumevi pijasalinaivimi. Nexata bajarapapebijavaverena penaexanaponaevi yacaëjëpa pejinavanapaejava daxitanacuanëjava. Nexata Dioso caeviriajumevi canacujitsia tocopatapona pamatacabibeje asaë tsavanapaejitsia. Tocopataponanua panacuanëjava jinavanapaejitsia. \v 27 Bajarapacuenia Dioso tocopata mapanacuataje daxita bajarapamonae Dioso pejitsipaenexa penajamatabëcuenecopatsinexa Diosojavabelia. Dioso cajena tajë apo nacavecuaponaponae. \v 28 Dioso raja pejamatabëcueneta asaë tsavanapaetsi. Bajarapacuenia Dioso pejamatabëcueneta asaë tsavanapaetsi tsipaji baja cajena paxamëyajuvënëvi bajayata peyaquinaelivaisita jumaitsi: “Vaxaitsi ata rabaja Dioso pexitsi,” jai. \v 29 Nexata Dioso itsa pexitsi, Dioso yabara jamatabëcuenenavëxaniabiaya apo bejamatabëjumaitsitsi mapacueniaje: “Dioso raja oronanitota, platananitota ata, ibotota ata pexanaenëtsi. Nexata pacuenia bitso pecujanivitsi pecobeta pexanaenëanë pexaniacuenia exana, bajara pitsinë Dioso,” apo bejamatabëjaitsi jamatabëcuenenavëxaniabiaya Dioso yabara. \v 30 Jivi abaxë bajayata apo yapëtae Dioso peponaponaejava. Nexata bajayata jivi pibisiacuene exanabiabi ata, Dioso abaxë najamatabëcuenecataita. Nexata abaxë Dioso apo naneconitsiaexanae bajarapamonae pibisiacuene pexanabiabijava yabara. Itsiata baitsi jane maparucaeje Dioso itoroba daxitajivi daxitanacuanëjava pejinavanapaevi pibisiacuene pexanabiabijava pecopabinexa baja, penajamatabëcuenepënëyorotsinexa Diosojavabelia. \v 31 Bajarapacuenia Dioso itoroba tsipaji baja Dioso jivi penaneconitsiaexanaematacabinexa tocaëjëtaruta. Pamatacabi Dioso tocaëjëtaruta, itsa copiapatsiana, naneconitsiaexanaena daxitanacuanëpijivi. Nexata Dioso jivi itsa naneconitsiaexanaena, caejivi canacujitsia paneconivajëto xainapona, bajarapaneconivajëtota naneconitsiaexanaponaena. Ponë jivi naneconitsiaexanaejitsia, Dioso baja cajena itapeta. Daxitajivi beyapëtane ponë Dioso itapeta. Tsipaji baja bajaraponë Dioso icatsia asaëyaexana petëpaecujinae, jai Pablo Atenas tomarapijivijavabelia Jesús yabara. \p \v 32 Nexata Atenas tomarapijivi itsa jumetane bajarapacuenia Pablo pejumaitsijava Jesús petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavatsi yabara, Atenas tomarapijivi Pablo jumecaponatsi. Itsamonae pijinia itsiata jumaitsi Pablojavabelia: \p —Icatsia itsamatacabijavabelia pacanamuxunaevetsianatsi bajarapalivaisi, jai itsamonae. \p \v 33 Nexata baja Pablo bajarapamonae vecuapona. \v 34 Itsamonae itsiata pënaponatsi. Bajarapamonae jumecovënëta Pablo petsipaebilivaisi. Pamonae jumecovënëta Pablo petsipaebilivaisi yajuvënënë, pevënë Dionisio. Bajaraponë Dionisio, Areópagovënë tsutojavata penacaetuatabiabivi pevetsiviyajuvënënë. Petiriva ata, Dámarisvënëva, jumecovënëta Pablo petsipaebilivaisi. Itsamonae yajava jumecovënëta. \c 18 \s1 Pacuenia Pablo ponapona Corinto tomarata yabara pelivaisi \p \v 1 Atenas tomarata Pablo jivi petsipaebaponaponaecujinae Dioso pitorobilivaisi, pona baja. Nexata pata Corinto tomarabelia. \v 2 Nexata Corinto tomarata Pablo caxitajaraba judíonë, Aquilavënënë, Ponto nacuapijinë. Bajaraponë Aquila caematacabibeje abaxë xaina Corinto tomarata pepatsicujinae Italia nacuaverena. Yajavapata pijava Priscilavënëva. Bajarapajivibeje Italia nacuaverena patabeje. Bajaraverena patabeje tsipaji Romanonacua pepo pevetsinë, Claudiovënënë, capitsapapona daxita judíovi pepitsapaenexa Roma tomaravecua. Romatomara eca Italia nacuata. Nexata Pablo pona Aquila pijaboyabelia. \v 3 Nexata Aquila pijabota Pablo naponapona. Nexata carpabonë Pablo nayavenonaeya jorocabiaba Aquila. Pablo nanacueneba tsipaji Pablo ata yapëtane pejorocaejava carpabonë. \v 4 Judíovi penacaetuatabiabibota, penacueraevetsimatacabianë canacujitsia, Pablo judíovi tsipaebabiaba Dioso pitorobilivaisi. Pablo tsipaebabiaba judíovijavabelia, apo judíovijavabelia ata, bajarapamonae pejumecovënëtsinexa palivaisi Pablo tsipaebabiaba. \p \v 5 Silasbeje Timoteobeje Corinto tomarata itsa patabeje Macedonia nacuaverena, Pablo baja copata Aquila peyavenonaeyajorocabiabijava carpabonë. Nexata Pablo caematacabi canacujitsia Jesús yabara jumai tsaponae judíovijavabelia: \p —Jesús raja pepacuene Cristo, ponë copiaevetavanapatsi pepatsijavatsica vajanacacapanepaenexa, jai tsaponae Pablo Jesús yabara. \p \v 6 Nexata bajarapacuenia Pablo pejumaitsaponaejava Jesús yabara, judíovi baraanaepanatsi. Pablo pibisiacuenia bijatanetsi. Nexata Pablo penaxatatsijava najumajonotaxuaba. Nënëbabia bajarapamonae peyapëtaenexa penaneconitsijava Diosojavabelia. Tsipaji apo jumecovënëtsitsi, Pablo tsipaebi ata Jesús yabara. Pablo nexata jumaitsi judíovijavabelia: \p —Paxamë saya panejamatabëcueneta panaxuabianame Diosovecua. Xanë tajamatabëcueneta apo panaxuabimë tsane. Panijacuata panaxuabianame. Tsipaji cajena pacatsipaebi atatsi Jesús yabara, apo panejumecovënëtsimë. Aeconoxae rabaja copatajë patacatsipaebabiabijava paxamëjavabelia bajarapalivaisi. Tavajënaeyabelia baja ponaenajë tatsipaebaponaenexa bajarapalivaisi apo judíovijava, jai Pablo judíovijavabelia. \p \v 7 Nexata Pablo judíovi penacaetuatabiabibovecua pitsapa. Nexata pona Justovënënë pijaboyabelia. Nexata Justo pijabota Pablo naponapona. Bajaraponë Justo penavajëcabiabinë Diosojavabelia. Pijabo eca judíovi penacaetuatabiabibo muxuneneta. \v 8 Nexata Crispovënënë, judíovi penacaetuatabiabibo pevetsinë, daxita pijabopijivi barëjumecovënëta Jesús pelivaisi. Ayaibitsaëto Corinto tomarapijivi, pamonae jumetane Pablo petsipaebabiabilivaisi, jumecovënëta. Nexata bajarapamonae nabautisaba. \v 9 Nexata meravi bemajitsinaebota Dioso jumaitsi Pablojavabelia: \p —Pëtsa junavame. Pëtsa copatame netsipaebaponaejava tajumelivaisi. \v 10 Xanë raja cayajavatsi. Nexata itsajivi ata apo caitsacueniabi tsane. Tsipaebaponaename tajumelivaisi. Tsipaji rabaja tajajivi ayaibitsaëto tsaponae mapatomarataje, jai Dioso. \p \v 11 Nexata Pablo ponapona Corinto tomarata dieciocho pajuametobeje. Tsipaebaponapona Dioso pitorobilivaisi Corinto tomarapijivijavabelia. \p \v 12 Pamatacabi Galiónvënënë Acayanacua evetaponapona, judíovi najamatabëcuenejëpaeya tsimaxënacaetuatatsi Pablo pevaetabinexatsi. Nexata itsa vaetabatsi, Pablo caponaliatsi penutsinexatsi nacuaevetsinë Galión pitabarata. \v 13 Nexata judíovi jumaitsi nacuaevetsinë Galiónjavabelia: \p —Mara ponëje jivi livaisi tsipaebaponaje pejumecovënëtsinexa Dioso. Itsiata baitsi jane saicayacuenia Dioso pejumelivaisivecua tsipaebapona. Paxanë cajena bajarapacuenia apo panetonajumecopatsi Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi, jai judíovi nacuaevetsinë Galiónjavabelia Pablo yabara. \p \v 14 Ajena picani Pablo jumepitsijitsia judíovi, itacarajeta nacuaevetsinë Galión jumaitsi judíovijavabelia: \p —Paxamë pajudíovimë, bepayapëtaneme mapacueneje. Itsa maponëje nacobetoxotsipa, jivitonë ata itsa beyaxuabijitsipa, pacajumexaniataejitsipatsi. Nexata naneconitsiaexanaejitsipajë. \v 15 Paxamë saya pabarënajumenotame maponëje papecatsipaebaponaelivaisi yabara. Pabarënajumenotamenua panijasalinaivi pijalivaisi yabara ata. Nexata saya paxamë panijacuata bajaraxua yabara pabarëcuaicuaijamëre pacuenia pajitsipame. Xanë raja apo evetsinë bajarapalivaisi, jai nacuaevetsinë Galión judíovijavabelia. \p \v 16 Nexata baja nacuaevetsinë Galión navecuapitsapaeyaexana judíovi. \v 17 Nacuaevetsinë Galión judíovi navecuapitsapaeyaexanae ata, caecuenia abaxë judíovi apo ponae pijabonëjavabelia. Nexata griegovi, bajarajota penubenaevi, nacobenavaetaba judíoviyajuvënënë, Sóstenesvënënë. Bajaraponë Sóstenes judíovi penacaetuatabiabibo pevetsinë. Nexata griegovi Sóstenes conibabia nacuaevetsinë Galión pitabarata, ajibi ata peyabaraconibabejava. Nexata nacuaevetsinë Galión tae ata bajarapacuene, apo itavetsi. \s1 Pacuenia Pablo pepatsicujinae Antioquía tomarata, icatsia naropota acueyabinamutonexa jivi petsipaebaponaenexa Dioso pitorobilivaisi yabara pelivaisi \p \v 18 Pablo abaxë bajayajebi ponapona Corinto tomarata. Bajaraxuacujinae Dioso pejumecovënëtsivita napëjioba. Napona barcota Siria nacuayabelia. Pablo yajavapona Priscilabeje Aquilabeje. Nexata epatua Cencrea tomarata, Pablo mataxunatsi. Daxitamatanami matacasibatsi jivi peyapëtaenexatsi petoveretsijava Dioso petonacuenebijava pacuenia baja cajena Diosojavabelia Pablo najumecapanepaeya jumaitsi. \v 19 Pablobana Aquilabana Priscilabana itsa pata Efeso tomarata, Pablo baja vecuanatsata Priscilabeje Aquilabeje. Nexata Pablo Efeso tomarata joneya judíovi penacaetuatabiabiboyalia. Nexata bajarajota barënalivaisita judíovi. \v 20 Nexata picani Efeso tomarata Pablo judíovi asivatsi abaxë penaponaponaenexa anijamatacabianë. Itsiata Pablo apo jejai. \v 21 Nexata Pablo itsa napëjioba, bajarapamonaejavabelia jumaitsi: \p —Naxanetajë tapatsinexa Jerusalén tomarabelia tataenexa pafiesta baja imoxoyo pevajënae pejonenexa. Itsiata icatsia najetarucaenajë paxamëjavaberena itsa Dioso jitsipa, jai Pablo judíovijavabelia. \p Nexata Pablo Efeso tomarata barcota nanaropota. \v 22 Itsa baja Pablo pata Cesarea tomarabelia, pona icatsia Jerusalén tomarabelia pebajacobinexa daxita Dioso pejumecovënëtsivi. Bajaraxuacujinae icatsia naviata Antioquía tomarabelia. \v 23 Antioquía tomarata bajayajebi ponapona. Bajaraxuacujinae icatsia naropota. Najetaruca daxita tomaranëjava. Najetaruca Galacia nacuata penaetomaranëjava, Frigia nacuata penaetomaranëjava ata. Bajarapatomaranëjava pejinavanapaevi Dioso pijalivaisita Pablo jamatabëcuene asaëyaexananajetaruca daxita Dioso pejumecovënëtsivi.\fig Acueyabinamuto Pablo najetaruca mapatomaranëjavaje|src="Pauls 3rd journey.JPG" size="span" copy="© 2011, SIL" ref="Hch 18.23–21.17" \fig* \s1 Pacuenia Apolos Dioso pitorobilivaisi tsipaeba Efeso tomarapijivijavabelia yabara pelivaisi \p \v 24 Judíonë Apolosvënënë pata Efeso tomarata, Alejandría tomarapijinë. Bajaraponë xaniavaetsia Dioso pitorobilivaisi jivi tsipaebabiaba. Jumeyapëtane bitso pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi. \v 25 Apolos itsamonae epatua tsipaebatsi Jesús pelivaisi. Itsiata baitsi jane xaniavaetsia daxitalivaisi apo tsipaebitsi. Palivaisi Juanpijinë jivijavabelia tsipaebapona, bajarapalivaisi Apolos xaniavaetsia tsipaebatsi. Juanpijinë jivi pebautisabaponaejava ata Apolos xaniavaetsia tsipaebatsi. Apolos xaniavaetsia Jesús pelivaisi apo tsipaebi atatsi, itsiata ajamatabëcuenesaëya xaniavaetsia tsipaebanajetaruca Jesús pelivaisi. \v 26 Apolos ajumejunavijibia Dioso pitorobilivaisi jivi tsipaeba judíovi penacaetuatabiabibota. Nexata Priscilabeje Aquilabeje itsa jumetanebeje Apolos petsipaebilivaisi, nexata bajarapajivibeje junatabeje Apolos. Nexata Apolos napona Priscilabeje Aquilabeje pijaboyabelia. Nexata bajarapajivibeje daxitalivaisi jane baja, Jesús pelivaisi, xaniavaetsia tsipaebabeje Apolosjavabelia xaniavaetsia Apolos peyapëtaenexa Jesús pelivaisi. \v 27 Itsa baja Apolos naropotsijitsia Efeso tomaravecua peponaenexa Acaya nacuayabelia, Dioso pejumecovënëtsivi, Efeso tomarapijivi, yavenonatsi peponaenexa. Tsicobeyaquinatsi cuyalatobaxuto pecaponaenexa, Dioso pejumecovënëtsivijavabelia perajutsinexa Acaya nacuata. Bajarapacuenia tsicobeyaquinatsi Acaya nacuapijivi, Dioso pejumecovënëtsivi, xaniavaetsia Apolos pecopiapitsinexatsi. Apolos baja itsa pata Acaya nacuayabelia, Apolos bitso yavenona Acaya nacuapijivi Dioso pejumecovënëtsivi. \v 28 Daxitajivijavabelia Apolos tsipaebapona Jesús pelivaisi. Nexata pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi Jesús yabara, Apolos tsipaebapona daxitajivijavabelia. Nexata Apolos daxitajivi yapëtaeyaexanapona Jesús pepacuene Dioso athëbëvetsica pitorobijavatsitsica jivi pecapanepaenexa. Nexata baja judíovi moya ena. Tsipaji acuenebi judíovi: “Jume raja,” pejaijava Apolos petsipaebilivaisi yabara. \c 19 \s1 Pacuenia Pablo ponapona Efeso tomarata yabara pelivaisi \p \v 1 Pamatacabi abaxë Apolos ponapona Corinto tomarata, bajarapamatacabi pijinia Pablo ibotsutonë nacuajavaverena najetaruca pepatsinexa Efeso tomaraberena. Efeso tomarata Pablo itsa pata, caxitajaraba caejivibeje Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi. \v 2 Nexata Pablo yanijoba bajarapamonaejavabelia. \p —¿Espíritu Santo tsabaja pacatsijamatabëjunua pamatacabi ajena pajumecovënëtame Jesús pelivaisi? jai Pablo. \p Nexata bajarapamonae jumaitsi: \p —Jume. Apo payapëtaenë patanetsijamatabëjonejava Espíritu Santo. Apo pavënëtaenë cajena Espíritu Santo ata, jai bajarapamonae Pablojavabelia. \p \v 3 Nexata Pablo jumaitsi: \p —¿Detsa pitsijamatabëcuene yabara pacabautisaba? jai Pablo bajarapamonaejavabelia. \p Nexata bajarapamonae jumaitsi: \p —Pajamatabëcuene yabara raja Juanpijinë panetsipaeba, bajarapajamatabëcuene yabara panebautisaba, jai bajarapamonae. \p \v 4 Pablo nexata jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Juanpijinë raja bautisabapona pamonae baja copaba pibisiacuene pexanaejava, pamonae baja najamatabëcuenepënëyorota Diosojavabelia. Itsiata baitsi jane Juanpijinë jumai tsaponae jivijavabelia: “Panamatavenoname panejumecovënëtsinexa ponë xanë tacovëverena patsiana, baitsi Jesús. Bajaraponë Cristo, ponë Dioso itorobica,” jai tsaponae Juanpijinë jivijavabelia, jai Pablo bajarapamonaejavabelia. \p \v 5 Bajarapamonae itsa jumecovënëta Jesús pelivaisi, nexata Pablo bautisaba bajarapamonae petuxanenë Jesús pevënëta. \v 6 Nexata Pablo pevajëtsijavata Diosojavabelia, tsimatanacobebuata bajarapamonae. Nexata bajarapamonae Espíritu Santo tsijamatabëjunuatsi. Nexata bajarapamonae itsa cuaicuaijai, ajumeitothia pecuaicuaijaijava. Tsipaji itsaviriajumenëta, apo penatsipaebijumenëmi, cuaicuaijai. Bajaraxuacujinae jane baja bajarapamonae Dioso pitorobilivaisi tsipaebapona jivijavabelia. \v 7 Daxita meta bajarapamonae bejamatabëcuene doce ponëbeje. \p \v 8 Efeso tomarata Pablo acueyabi pajuametobeje ponapona. Nexata Pablo Efeso tomarata, judíovi penacaetuatabiabibota, judíovijavabelia ajumejunavijibia tsipaebabiaba Dioso pitorobilivaisi. Pablo judíovi barënajumenotabiaba Dioso pijajivi pevetsijavanexa yabara. Bajarapacuenia Pablo barënajumenotabiaba judíovi pejumecovënëtsinexa Dioso pijajivi pevetsijavanexa. \v 9 Itsamonae itsiata amatabocotaja. Apo jitsipae pejumecovënëtsijava bajarapalivaisi. Bajarapamonae daxitajivi pitabarata pibisiacuenia baracuaicuaijai pexanialivaisi, Jesús pelivaisi. Nexata baja Pablo vecuanatsata bajarapamonae apo pejumecovënëtsixae Jesús pelivaisi. Pablo nexata, Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi yajava, pona Tirannovënënë pijaescuelabojavabelia, bajarapabota penacaetuatabiabinexa. Bajarapabota nexata Pablo caematacabi canacujitsia pexanialivaisi, Jesús pelivaisi, jivi tsipaebabiaba. \v 10 Bajarapacuenia Pablo tsipaebaponapona anijavaibeje. Nexata daxita Asiavënë nacuapijivi, judíovi, apo judíovi ata, jumetane petuxanenë Jesús pelivaisi. \v 11 Dioso yavenonatsi Pablo Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejavanë pexanaponaenexa. \v 12 Nexata pamonae toavitanetsi, pijamonae Pablo penaxatabijavanë, pijapañueloxi ata, daxita xuaxi Pablo naperabëcajayaba, tocaponabiaba piavitanevi peperabëcajayabinexa. Nexata piavitanevi bajaraxua itsa tsiperabëbuatatsi, jamatejema baja tsabiabi. Dovathivi peyajavajinavanapaevi ata vecuapitsapabiabatsi. \p \v 13-14 Itsamonae judíovi tomaranëjava najetarubena. Bajarapamonae Jesús pelivaisi apo jumecovënëtsi ata, itsiata dovathi jivivecua capitsapapona. Pajudíovi bajarapacuenia dovathi jivivecua capitsapapona, siete ponëbeje tsavanapae. Bajarapamonae Escevavënënë, sacerdotevi penamatacaitorobinë, ëpexi tsavanapae. Nexata bajarapamonae vënëtane Jesús. Nexata bajarapamonae najumaitsi: \p —Dovathi jivivecua capitsapaenatsi petuxanenë Jesús pevënëta, najai. \p Nexata jane baja itsa tane dovathi peyajavaponaponaenë, bajarapamonae jumaitsi: \p —Dovathi, pacaitavetatsi, ponë Pablo vajunupaebapona, petuxanenë Jesús pevënëta. Vecuapitsapare baja maponëje, jai Escevavënënë pexi dovathi peyajavaponaponaenëjavabelia. \p \v 15 Nexata Esceva pexi itsa itaveta dovathi, dovathi jumaitsi mapacueniaje: \p —Yapëtaniji raja Jesús. Yapëtaniji Pablo ata. Itsiata paxamë apo pacayapëtaetsi. ¿Detsa jane paxamë papamonaemë? jai dovathi. \p \v 16 Nexata bajarajota dovathi peyajavaponaponaenë, tsimaxëjirevarenatsi bajarapamonae. Pinijisaëta dovathi peyajavaponaponaenë biatsi. Nexata amoneyabatsi. Pinijicuenia tsaquibabiatsi. Vejumatiticatsi penaxatabijavanëmi. Nexata bajaraponë pijabovecua bajarapamonae yarëcëpeca pebejavatsi. Jumasa nexata rëcëpeca. \v 17 Nexata daxita Efeso tomarapijivi, judíovi, apo judíovi ata, vënëlivaisitane pacuenia dovathi peyajavaponaponaenë exanatsi Esceva pexi. Nexata Efeso tomarapijivi bitso jamatabëcuenenajunaviaca. Nexata daxita bajarapamonae yaiyatane Jesús pevënë. \p \v 18 Nexata ayaibitsaëtoxaneto Dioso pejumecovënëtsivi, patapona Pablobanajavaberena. Nexata bajarapamonae daxitajivi pitabarata navecuapaebapona pibisiacuene pexanabiabijava. \v 19 Nexata ayaibitsaëto penajorobicuene peyapëtaevi, capata pijacuyalatobaxutonë, penajorobicuene yabara pecajinavanapaebaxutonë. Pamatacabi bajarapamonae comuaca bajarapabaxutonë, ayaimatamota comuaca. Nexata daxita bajarapamonae bajarapacuyalatobaxutonëmi tajuita isotota daxitajivi pitabarata. Petajuitsicujinae itsa namataëjëta petajuitsibaxutonëmi pematamo, xuaba pina cincuenta mil ponëbeje palatanëanë. Bajarapapalatanëanë bitso penamatamotsinëanë. \v 20 Nexata bajarapacuenia Dioso pitorobilivaisi yacaëjëpapona baja daxitanacuanëjava. Nexata ayaibitsaëto tsaponae Dioso pejumecovënëtsivi. \p \v 21 Bajaraxuacujinae Pablo najamatabëxaina peponaenexa Macedonia nacuajava, Acaya nacuajava ata, petaenajetarucaenexa Dioso pejumecovënëtsivi. Bajaraxuacujinae ponaejitsia Jerusalén tomarabelia. Pablo nexata jumaitsi: \p —Tapatsicujinae Jerusalén tomarabelia, ponaenajë icatsia Roma tomarabelia ata, jai Pablo. \p \v 22 Nexata Pablo itoroba Macedonia nacuayabelia anijanëbeje pijajivitonëbeje, Timoteobeje Erastobeje. Pablo abaxë bajayajebi ponapona Asiavënë nacuata. \s1 Pacuenia picani Pablo Efeso tomarata jamatabëbeyaxuabatsi yabara pelivaisi \p \v 23 Pablo itsa ponapona Asiavënë nacuata, Efeso tomarapijivi bitso anaepana Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivijavabelia. \v 24 Efeso tomarapijivi anaepana Pablobanajavabelia Demetrio pejamatabëcueneta. Demetrio platananita templobo jumapecataeya exanabiaba, tsiquiriboxi. Saya pecobeta jumapecataeya pexanaediosova, Artemisavënë diosova, pijatemplobo jumapecataeya Demetrio exanabiaba bajarapaboxi. Demetrio templobo jumapecataeya itsa exanabiaba, bajarapaboxi pebarënacuenebivi bitso ayaicuenia palata barëpitabiaba bajarapaboximatamo. \v 25 Nexata Demetrio junata pebarënacaetuatsinexa daxita pebarënacuenebabiabivi bajarapaboxi. Junatanua itsamonae ata, pamonae pijinia jumapecataeya pexanaejavanë nacuenebabiaba. Nexata Demetrio jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Paxamë rabaja payapëtaneme mapacueneje. Jumapecataeya vajaexanabiabijavanë vajacanajetabiabixae, ayaijava palata xainaponatsi. \v 26 Pataneme rabaja. Pajumetanemenua baja Pablo pejumaitsaponaejava mapacueniaje: “Jivi raja pecobeta jumapecataeya pexanaenëanë, apo diosovi cajena,” pejaitsaponaejava. Nexata jivi ayaibitsaëtoxaneto mapatomarapijivije jumecovënëtapona Pablo bajarapacuenia petsipaebaponaejava. Itsiata apo ëmapatomarapijivije. Daxita Asiavënë nacuapijivi ata jumecovënëtapona. \v 27 Bajarapacuenia jivi ayaibitsaëto pejumecovënëtaponaejava apo nacatoxanepanae. Tsipaji jivi apo nacacomuatsi tsipae Artemisavënë diosova pijacuene vajanacuenebijava. Pinijijamatabëcuene pexainaediosova Artemisa pijatemplobo ata, apo yaiyatae tsipae. Baitsi padiosova daxita Asiavënë nacuapijivi, daxitanacuanëpijivi ata, pematabacabëta tonubenabiaba pevajëcabiabinexa bajarapovajavabelia, vereverecaejitsipa. Nexata baja bajarapovajavabelia jivi apo vajëcabiabi tsipae, jai Demetrio templobo jumapecataeya tsiquiriboxi pexanabiabivijavabelia. \p \v 28 Nexata bajarapamonae itsa jumetane bajarapacuenia Demetrio pejumaitsijava, nexata bitso bajarapamonae anaepana. Pinijijumeta vavajai tsaponae. Jumaitsi: \p —¡Pinijijamatabëcuene raja pexainaediosova Artemisa, Efeso tomarapijivitsi vajadiosova! jai tsaponae bajarapamonae. \p \v 29 Nexata daxita Efeso tomarapijivi itsa jumetane, bitso anaepana Pablobanajavabelia. Nexata ponëbeje Pablo yanatatsi, Gayobeje Aristarcobeje, Efeso tomarapijivi vaetabatsibeje. Bajaraponëbeje Macedonia nacuapijinëbeje. Daxitajivi vaetabiaya nacobenacaponatsibeje pinijiboxanetojavabelia, itsabelia baja cajena daxita tomarapijivi nacaetuatabiaba. \v 30 Pablo picani jumaitsi Dioso pejumecovënëtsivijavabelia: \p —Xanë najonejitsianë mapaboyaliaje taneyanatsinëbeje tayajivicuaicuaijainexa penacaetuatsivijavabelia, jai. \p Itsiata Dioso pejumecovënëtsivi apo tocopatsitsi Pablo penajonenexalia. \v 31 Asiavënë nacuapijivi pevetsivi, Pablo yapëtanetsi. Nexata bajarapamonae asaëya Pablo tonajumeitorobarenatsi penajoneyaniva bajarapaboyabelia pebeyaxuabiyanivatsi. \v 32 Efeso tomarapijivi penacaetuatsijavata, nalivaisijëpaeya apo cuaicuaijai. Nexata pevavajaijavata itsamonae itsalivaisicuenia vavajaiya jumai tsaponae. Itsamonae pijinia itsalivaisicuenia vavajai tsaponae. Tsipaji jivi ayaibitsaëtoxaneto apo yapëtae palivaisi yabara nacaetuata. \v 33 Nexata Efeso tomarapijivi penacaetuatsijavata, caejiviyobeje judíovi nanacaetuata. Bajarapajudíovi yapëtane palivaisi yabara jivi ayaibitsaëto nacaetuata. Nexata bajarapajudíovi tsipaeba Alejandrovënënëjavabelia Alejandro peyapëtaenexa xua yabara jivi ayaibitsaëto nacaetuata. Tsipaji Alejandro ata judíonë. Nexata Alejandro pevëna judíovi pënatorobajarabiaya itorobatsi daxitajivi pitabarata penucaenexa. Nexata Alejandro nacobeyota jivi pemoyanexa petsipaebinexa Efeso tomarapijivi pianaepanaeyaniva daxita judíovijavabelia. \v 34 Itsiata baitsi jane Efeso tomarajivi apo tocopatsi Alejandro pecuaicuaijainexa. Itsa daxitajivi yapëtane Alejandro judíonëcuene, nexata daxita vavajaiya jumai tsaponae anijahorabejecuenia mapacueniaje: \p —¡Pinijijamatabëcuene raja pexainaediosova Artemisa, Efeso nacuapijivitsi vajadiosova! jai tsaponae bajarapamonae. \p \v 35 Bajaraxuacujinae nexata tomara jane baja pevetsinë daxitajivi moyaexana. Nexata jumeitavetsiaya jumaitsi: \p —PaEfeso tomarapijivimë, daxitanacuanëpijivi baja cajena yapëtane vajanacatocopatsijava vajaevetsinexa mapatomarataje peecaebo, pinijijamatabëcuene pexainaediosova Artemisa pijatemplobo. Daxitanacuanëpijivi baja cajena yapëtane diosojumapeibotova, Artemisa, athëbëvetsica pejopaejava mapatomarataje. \v 36 Nexata bajarapadiosojumapeibotova athëbëvetsica pejopaejava yabara, acuenebi itsajivi ata: “Jume,” pejaijava. Nexata pajamatejemamëre. Pëtsa abaxë itsacuene paexaname copiaya panajamatabëxainaenejevamë xaniavaetsia. \v 37 Mapapebibeje paxamë pacapatameje, apo penacobetoxotsinëbeje templobopijijava. Pibisiacuenia apo baracuaicuaijaibejenua vajadiosova Artemisa, jai Efeso tomara pevetsinë Efeso tomarata penacaetuatsivijavabelia. \p \v 38 Icatsia tomara pevetsinë jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Demetriobana itsa jamatabëneconita itsajivi, nexata neconitsi juezmonae pitabarata, jivi peneconitabiabibota. Bajara saya xua juezmonae evetavanapa. \v 39 Itsa apo paneconitsijitsiamë jivi, saya itsa panacaetuatame itsacuenelivaisiyo yabara, nexata saya rovialia papaebare xaniavaetsia daxitajivi penacaetuatsijavata, pacuenia gobierno nacaitoroba. \v 40 Xaniajanë pacuenia pacatsipaebijitsiatsi. Ajena, mapamatacabitaje, mapacuenia itsa exanaponaejitsipatsije, nacananeconitsiaexanaejitsipa gobierno. Bajarapacuenia nacananeconitsiaexanaejitsipa tsipaji itsacueneneconi itsajivi xainaenejeva, mapacuenia anaeya nacaetuatatsije, jai Efeso tomara pevetsinë penacaetuatsivijavabelia. \p \v 41 Itsa baja Efeso tomara pevetsinë najumevereta bajarapacuenia petsipaebijava, itoroba baja daxitajivi penaviabinexa pijabonëjavabelia. \c 20 \s1 Pacuenia Pablo najetaruca Macedonia nacuajava, Grecia nacuajava ata, yabara pelivaisi \p \v 1 Itsa baja Efeso tomarapijivi jamatabëcaeva pianaepanaejava, nexata Pablo junata penacaetuatsinexa daxita Dioso pejumecovënëtsivi. Nexata Pablo muxujioba Dioso pejumecovënëtsivi pevajënaeyabelia piajamatabëcuenesaë tsavanapaenexa Dioso pejumecovënëtsijava. Pablo nexata pexaniacuenia napëjioba bajarapamonae. Bajaraxuacujinae Pablo baja pona Macedonia nacuayabelia. \v 2 Nexata Pablo itsa pata Macedonia nacuayabelia, pexanialivaisi tsipaebanajetaruca Macedonia nacuapijivi Dioso pejumecovënëtsivi pevajënaeyabelia piajamatabëcuenesaë tsavanapaenexa Dioso pejumecovënëtsijava. Bajaraxuacujinae icatsia Pablo pata Grecia nacuayabelia. \v 3 Nexata Grecia nacuata Pablo ponapona acueyabi pajuametobeje. Bajaraxuacujinae picani Pablo barcota naponaejitsia Siria nacuayabelia. Nexata Pablo nayajumetane Siria nacuata judíovi pevajënaeevetsijavatsi pebeyaxuabinexatsi. Bajaraxuata Pablo najamatabëxaina icatsia pecovëya penaviatsinexa matatsënëa Macedonia nacuajava. \v 4 Pamonae Pablo yanatatsi, mapevënëanëje. Sópater, Berea tomarapijinë. Aristarcobeje pijinia Segundobeje, Tesalónica tomarapijinëbeje. Gayo pijinia Derbe tomarapijinë. Timoteo pijinia Listra tomarapijinë. Tíquicobeje pijinia Trófimobeje, Asiavënë nacuapijinëbeje. Bajarapamonae Pablo yanatatsi. Nexata Pablo itsa barëpata Filipos tomarata, xanë Lucasnë, necaxitajaraba. \v 5 Nexata daxita pamonae Pablo yanatatsi, namataxainaeya baja ponalia Troas tomarabelia. Nexata paxanëbeje Pablobeje abaxë panacopatajëbeje Filipos tomarata, Macedonia nacuata peecaetomarata. Nexata pamonae namataxainaeya baja ponalia, paneevetavanapabeje Troas tomaratalia. \v 6 Nexata paxanëbeje Filipos tomarata barcota pananaropotajëbeje pepuavereverecae baja pafiestamatacabi judíovi baxane levadurata matajërëabinejeva pexanaepan. Panaponajëbeje jane baja Troas tomarabelia. Cinco matacabita panapaliajëbeje Troas tomarabelia. Nexata pamonae paneevetavanapabeje Troas tomaratalia, papëcaxinajëbeje baja. Nexata abaxë Troas tomarata pajinavanapajë siete pamatacabibeje. \s1 Pacuenia Pablo ponapona Troas tomarata yabara pelivaisi \p \v 7 Troas tomarata domingomatacabi panacaetuatajë daxita Dioso pejumecovënëtsivi yajava, patanajamatabënapitsinexa xua yabara Cristo sivatëpa. Pablo nexata livaisi tsipaeba. Meravia baja pitsijavata Pablo Mileto tomarabelia naropotsijitsia. Bajaraxuata Pablo livaisi tsipaeba meravijebi. \v 8 Panacaetuatajë athëbëabetsia pënëyatuucubibota. Nexata athëbëyo paira paenayajë, itsajotatsia pitayotsijavanë ayaijava rubena xaniavaetsia pitayotsinexa. \v 9 Nexata pevëjëato ventanajavata eca, Euticovënënë. Pablo nexata bajayajebi livaisi tsipaeba. Nexata belia pevëjëato bitso itamajitsipaneca. Nexata baja majiteca. Pemajitecaenë nexata pevëjëato jopareca acueyabi pairabejejavavereca. Nexata pevëjëato itsa sivarunarecatsi, petëpaenë baja pitatsi. \v 10 Nexata Pablo sivarunareca. Pematabacabëta ecaeya isapita petëpaenë. Nexata Pablo jumaitsi Dioso pejumecovënëtsivijavabelia: \p —Pëtsa panajamatabëxainame. Asaë rabaja icatsia pevëjëato, jai Pablo. \p Nexata pevëjëato icatsia asaë. \v 11 Nexata Pablo icatsia caevëa junaya. Pejunaecujinaetsia epatsënëca jane baja pan. Tsicobetsana jane baja daxita Dioso pejumecovënëtsivi pexaenexa. Pexaecujinae abaxë icatsia Pablo bajayajebi cuaicuaijai. Pecuaicuaijainë belia yamatacabibecatsi. Bajaraxuacujinae Pablo jane baja pona Mileto tomarabelia. \v 12 Nexata baja pevëjëato piasaënë barënaviabatsi pijaboyabelia. Barëya bitso bajarapamonae piasaëxae pevëjëato petëpaecujinae. \s1 Pacuenia Pablobana naropoba Troas tomarata pepatsinexa Mileto tomarabelia yabara pelivaisi \p \v 13 Paxanë Pablo paneitoroba barcota menia namataxainaeya patanaponaenexa Asón tomarabelia. Bajarapacuenia Pablo paneitoroba tsipaji Pablo matatsënëa najetarucaejitsia pepatsinexa Asón tomarabelia. Nexata Pablo itsa pata Asón tomarata, bajarapatomarata patayapitsinexa. \v 14 Nexata jane baja Pablo itsa pata Asón tomarata, Pablo baja nanonorena barco ënëaberena. Nexata baja panaponajë Mitilene tomarabelia. \v 15 Bajaraxuacujinae icatsia Mitilene tomarata pananaropobajë. Nexata meravia pitsijavata panapatajë Quíotomara canacujitsialia peecaetomarabelia. Bajarapatomarata icatsia patananaropobicujinae, meravia icatsia pitsijavata, panapatajë Samos tunaetota peecaetomarabelia. Bajarapatomarata icatsia patananaropobicujinae, panapatajë icatsia Trogilio tomarabelia. Nexata abaxë Trogilio tomarata panacueraevetajë. Nexata icatsia Trogilio tomarata patananaropobicujinae, caematacabicujinae, icatsia panapatajë jane baja Mileto tomarabelia. \v 16 Pablo rovia jamatabëxeneta Efesotomara, Asiavënë nacuata peecaetomara. Tsipaji apo jamatabëponaponae bajayajebi Asiavënë nacuata. Pablo bepijia jamatabëpata Jerusalén tomarabelia Pentecostésvënë fiestavajënaeya. \s1 Pacuenia Pablo Mileto tomarata livaisi tsipaeba Efeso tomaraverena pepatsivi, ancianovijavabelia, yabara pelivaisi \p \v 17 Mileto tomaravelia Pablo tonajumeitoroba Efeso tomarapijivi ancianovi pepatsinexarena Mileto tomaraberena. \v 18 Nexata baja ancianovi itsa parena Pablojavaberena, Pablo jumaitsi bajarapaancianovijavabelia: \p —Paxamë baja cajena payapëtaneme mapacueneje. Asiavënë nacuata tapatsimatacabijavaveliacujinae, Dioso pitorobilivaisi tsipaebaponaponajë Asiavënë nacuata. Daxitamatacabi tonacuenebajë Dioso pijacuene. \v 19 Dioso pijacuene itsa tonacuenebaponaponajë, apo jamatabëjumaitsinë: “Xanë bitso ayaijamatabëcuenenënë,” apo jamatabëjanë. Itsa taeyabiabajë itsamonae pecopabijava Dioso pejumecovënëtsijavami, bitso sivanueyabiabajë. Bitso bejiobinënua tsabiabi tsipaji judíovi jamatabënebeyaxuababiaba. \v 20 Daxita Dioso pitorobilivaisi pacatsipaebabiabatsi papecajamatabëcueneyavenonaenexa. Caelivaisi ata apo pacavecuacopatsitsi. Pacatsipaebabiabatsi baja cajena daxitajivi pitabarata. Pacatsipaebabiabatsinua baja cajena panijabonëjava ata. \v 21 Asaëya tsipaebabiabajë judíovi, apo judíovi ata, daxita bajarapamonae pecopabinexa pibisiacuene pexanabiabijava penajamatabëcuenepënëyorotsinexa Diosojavabelia. Bajaraxuacujinae jane baja pejumecovënëtsinexa vajatuxanenë Jesucristo pelivaisi. \v 22 Mara jotacujinaeje ponaenajë Jerusalén tomarabelia Espíritu Santo taneitorobixae bajarabelia taponaenexa. Itsiata xaniavaetsia apo yapëtaenë pacuenia nexanaejitsia Jerusalén tomarapijivi. \v 23 Itsiata caejavayo yapëtaniji. Caetomara canacujitsia Dioso pitorobilivaisi tatsipaebanajetarucaejavata Espíritu Santo nejumai tsabiabi: “Caetsiana raja penaneconitsivi pejebabiabibota. Xamë bitso benejiobicuene taename,” nejai tsabiabi Espíritu Santo. \v 24 Itsiata baitsi jane cajena apo junavinë bajarapacuene yabara. “Belia nebeyaxuabijitsipa,” apo jamatabëjanë cajena. Jamatabëveretajë pacuene vajatuxanenë Jesús nitoroba tatonacuenebinexa daxitajivi tatsipaebanajetarucaenexa pexanialivaisi, Dioso vajanacaitaxutotsoniataejava, jai Pablo ancianovijavabelia. \p \v 25 Icatsia Pablo jumaitsi ancianovijavabelia: \p —Paxamëjava naponaponajë patacatsipaebinexa Dioso pevetsijavanexa daxita pijajivi. Tajëvelia baja cajena yapëtaniji. Apo panetaemë rabaja tsane matavëjëa. \v 26 Bajaraxuata ajena baja pacatsipaebatsi. Itsajivi paxamëyajuvënëjivi itsa naxuabiana Diosovecua, apo naxuabi tsane xanë tajamatabëcueneta. \v 27 Apo naxuabi tsane xanë tajamatabëcueneta tsipaji baja daxita Dioso pitorobilivaisi xaniavaetsia baja cajena pacatsipaebatsi. Caelivaisiyo ata apo pacavecuacopatsitsi, jai Pablo ancianovijavabelia. \p \v 28 Icatsia Pablo jumaitsi ancianovijavabelia: \p —Xaniavaetsia nayajivitaeya pajinavanapare pibisiacuene paneexanaeyaniva. Pacuenia oveja pexainaevi xaniavaetsia evetavanapa pijaoveja, bajara pijinia pacuenia xaniavaetsia paevetavanapaename daxita pamonae Dioso pejumecovënëtsivi. Espíritu Santo raja pacaitoroba panetoevetsinexa vajatuxanenë Jesús pijajivi, pamonae comuata pijanata. \v 29 Tajëvelia baja cajena yapëtaniji tacovëya penajetarubenaejavanexa saicayacuenia Dioso pejumelivaisivecua petsipaebivi. Bajarapamonae najetarubenaena jivi Dioso pejumecovënëtsijava pevereverecaeyaexanaenexa. Pacuenia nevëthë pianaepanaevi verene oveja, bajara jamatabëcueneitsane bajarapamonae pevereverecaeyaexanaenexa jivi Dioso pejumecovënëtsijavami. \v 30 Paxamëyajuvënëvi ata saicayacuenia Dioso pejumelivaisivecua tsipaebaponaena peyamaxëitojorobinexa Dioso pejumecovënëtsivi. Nexata Dioso pejumecovënëtsivi navecuanatsanaena pepënaponaenexa bajarapamonae. \v 31 Bajaraxuata xaniavaetsia paevetavanapare Dioso pejumecovënëtsivi. Panajamatabënapire mapacueneje. Xanë baja cajena acueyabi pavaibeje, caematacabi canacujitsia, meravi yajava, caeto ata apo copatsinë patacamuxujiobijava bitso patacaasivaxae. Itsajavata tanuejavata ata pacamuxujiobabiabatsi, jai Pablo Efeso tomarapijiancianovijavabelia. \p \v 32 Icatsia Pablo jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Tajamonae, nexata baja pacacopatatsi Dioso pecobeyabelia Dioso papecaevetsinexa. Dioso pejumelivaisi nacatsipaeba Dioso vajanacaasivajava. Nexata bajarapalivaisi pacajamatabëcueneyavenonaena. Bajarapalivaisi caëjëpatsi papecajamatabëcuene asaëyaexanaenexa Diosojavabelia. Dioso pacacapanepaena pacuenia Dioso capanepaena daxita pamonae Dioso aneconijibia tane. \v 33 Xanë itsa naponaponajë paxamëjavata, apo najamatabëxainaenë tanaxainaeyabinexa itsanë pijapalata, penaxatabijava ata. \v 34 Payapëtaneme baja cajena mapacueneje. Tacobeta nacuenebajë tanamatavenonaejavaxi tacomuataponaenexa, tayajavaponaponaevi ata tatocomuatsinexa. \v 35 Pacatsitanacueneitajëtatsi baja cajena pacuenia paxamë ata bepanacuenebame. Bepayavenonamenua itsamonae bitso bepejiobivi. Tsipaji baja cajena vajatuxanenë Jesús jumaitsi mapacueniaje: “Xanepana bitso itsamonaejavabelia vajarajutabiabijava vaxaitsi itsamonae vajanacarajutabiabijava matatoxenetsia. Tsipaji bitso jamatabëcuenebarëyatsi itsa rajutatsi itsamonaejavabelia vajanacarajutsijava matatoxenetsia,” jai raja Jesús, jai Pablo ancianovijavabelia. \p \v 36 Itsa baja Pablo najumevereta bajarapacuenia petsipaebijava, Pablo daxita ancianovi pematabacabëta barënuca pebarënavajëtsinexa Diosojavabelia. \v 37 Bajaraxuacujinae Pablo baja pona. Nexata ancianovi pënueyabatsi. Nexata Pablo itsa napëjioba ancianovi, yaitaxutonueya vaetabiaya itabaratsutsuneponatsi. \v 38 Bitso ancianovi najamatabëxaina. Tsipaji Pablo jumaitsi: \p —Apo panetaemë rabaja tsane matavëjëa, jai. \p Bajaraxuacujinae Pablo barcojavabelia peponaejavata, bajarapamonae pënaxuabaliatsi barcojavabelia. \c 21 \s1 Pacuenia Pablo pona Jerusalén tomarabelia yabara pelivaisi \p \v 1 Itsa baja panapëjiobiveretajë ancianovi, panarunarecajë baja barco ënëabereca. Pananicabaliajë rovialia patapatsinexalia Cos tomarabelia. Bajaraxuacujinae, meravia pitsijavata, panapatajë abaxë epatua Rodas tomarata. Bajaraxuacujinae abaxë icatsia panapatajë Pátara tomarabelia. \v 2 Nexata Pátara tomarata icatsia pacaxitajarabajë itsabarco. Bajarapabarco ponaejitsia Fenicia nacuayabelia. Nexata icatsia bajarapabarcota patanaponaenexa, panarunarecajë bajarapamo ënëabereca. Panaponajë jane baja. \v 3 Nexata barcota patanajetarubenaejavata, pataeyetajë patatsavenonenia Chipretunaeto. Paxenetanajetarubenajë rovia. Paponajë Siria nacuayabelia. Nexata baja papatajë Siria nacuayabelia Tiro tomarata. Nexata Tiro tomarata juteta barcoënëta pecaponaejava. \v 4 Nexata Tiro tomarata pacaxitajarabajë Dioso pejumecovënëtsivi. Bajarapamonaejavata pajinavanapajë siete pamatacabibeje. Bajarapamonae tajëvelia Espíritu Santo pejamatabëcueneta yapëtaeyaexanatsi Pablo pebejiobiaexanaejavanexatsi Jerusalén tomarata. Nexata bajarapamonae jumaitsi Pablojavabelia: \p —Pëtsa poname Jerusalén tomarabelia, jai picani bajarapamonae. \p \v 5 Itsiata baja icatsia siete pamatacabibejecujinae panaropobajë. Nexata Tiro tomarapijivi, daxita Dioso pejumecovënëtsivi, pijavajivi yajava, pexi yajava, patapëta naponalia mene itapayabelia patanepëtaenexa pataponaejava. Nexata mene itapatalia, tajetabota, daxita bajarapamonae yajava, panubenajë patamatabacabëta patavajëtsinexa Diosojavabelia. \v 6 Bajaraxuacujinae panapëjiobajë baja daxita Dioso pejumecovënëtsivi. Icatsia baja panarunarecajë barco ënëaberena. Bajarapamonae baja naviabalia pijabonëjavabelia. \p \v 7 Tiro tomarata patananaropobicujinae, panapatajë Tolemaida tomarabelia. Bajarapatomarata pabajacobajë Dioso pejumecovënëtsivi. Bajarapamonaejavata panajinavanapajë caematacabi. \v 8 Meravia icatsia pitsijavata pananaropobajë. Panapatajë icatsia Cesarea tomarabelia. Cesarea tomarata patapatsicujinae, panaponajë Felipe pijaboyabelia. Felipe, Dioso pitorobilivaisi jivi petsipaebinë, siete ponëbeje diáconoviyajuvënënë. Bajaraponë pijabota panajinavanapajë. \v 9 Felipe xaina cuatro povabeje pexi. Bajarapapetiriavi abaxë apo nacojiobi. Bajarapamonae tsipaebabiaba jivijavabelia Dioso pitorobilivaisi, palivaisi Espíritu Santo pejamatabëcueneta yapëtaeyaexanatsi. \v 10 Itsa baja paxainajë anijamatacabianë Felipe pijabota patanapatsicujinae, Judea nacuaverena pata Diosojumepaebinë profeta, Agabovënënë. \v 11 Bajaraponë pata paxanëjavaberena Felipe pijabota. Nexata Agabo Pablo pijacorreabocoto veepajonotatsi. Bajarapabocotota Agabo nacobecëtabeje. Nataxucëtabeje yajava. Nexata Agabo jumaitsi: \p —Espíritu Santo raja nejumaitsi tajëvelia mapacueniaje: “Jerusalén tomarata pejinavanapaevi, judíovi, mapacuenia cëtsianatsi mapacorreabocoto pexainaenëje. Bajaraxuacujinae canajetsianatsi itsanacuapijivi pecobeyabelia, apo judíovijavabelia,” jai raja tajëvelia Espíritu Santo, jai Agabo Pablo yabara. \p \v 12 Nexata itsa pajumetaniji bajarapacuenia Agabo patanetsipaebijava, nexata paxanë, Cesarea tomarapijivi yajava, panacobenaasivanë picani Pablo peponaeyaniva Jerusalén tomarabelia. \v 13 Nexata Pablo panejumaitsi: \p —¿Detsa xuajitsia panuame? ¿Panenajamatabëxainaeya exanaejitsiamë tsaja? Xanë raja evetajë tanecëtsinexa. Evetajë tanebeyaxuabijava ata Jerusalén tomarata vajatuxanenë Jesús pelivaisi yabara, panejai Pablo. \p \v 14 Pasiva atanë tsabiabi, Pablo itsiata apo najamatabëcopatsi peponaejava Jerusalén tomarabelia. Nexata baja belia pacopatajë pataasivatsabiabijava. Pajumaitsinë nexata: \p —Pacuenia Dioso tojitsipatsi pexanaenexatsi, beexanaenatsi baja, pajanë. \p \v 15 Caematacabibejecujinae paxaniavaetajë patacobecovëjavaxi. Nexata jane baja panaropobajë Jerusalén tomarabelia. \v 16 Itsamonae Dioso pejumecovënëtsivi, Cesarea tomarapijivi, paneyanalia. Bajarapamonae panebarëpona Mnasónvënënë, Chipretunaeto nacuapijinë, pijaboyabelia. Nexata bajaraponë pijabota panajinavanapajë. Bajaraponë copiaya Dioso pejumecovënëtsiviyajuvënënë. \s1 Pacuenia Pablo Jerusalén tomarata Santiago barëcuaicuaijai yabara pelivaisi \p \v 17 Itsa papatajë Jerusalén tomarabelia, Dioso pejumecovënëtsivi panecopiapita jamatabëcuenebarëyaya. \v 18 Nexata meravia pitsijavata Pablo panebarësivaxaina Santiagojavabelia. Nexata Santiago pijabota naena ancianovi. \v 19 Nexata Pablo bajarapamonae bajacoba. Pebajacobicujinae Pablo bajarapamonaejavabelia navajunupaeba daxita pacuene Pablo exanapona apo judíovijava ata Dioso peyavenonaexaetsi. \v 20 Itsa jumetane bajarapacuenia Pablo penavajunupaebijava, nexata Santiago, ancianovi yajava, jamatabëcuenebarëya. Nexata daxita bajarapamonae pejumetaexae bajarapacuene, pexaniajamatabëcuene rajuta Diosojavabelia. Nexata Santiagobana jumaitsi Pablojavabelia: \p —Patajabananë, yapëtaneme baja cajena mapacueneje. Judíovi bitso ayaibitsaëtoxaneto, miles pajivibeje Dioso pejumecovënëtsivi. Yapëtanemenua baja mapacueneje. Daxita bajarapajudíovi jumecovënëtsi ata Jesús pelivaisi, itsiata abaxë tsiteca jumecovënëtavanapa Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi. \v 21 Pajudíovi apo jumecovënëtsi Jesús pelivaisi, xamë netsipaebaponaelivaisi cayabaranajumetsënëtabiaba. Nexata bajarapajudíovi najumetsënëtsiaya jumai tsabiabi Jesús pelivaisi pejumecovënëtsijudíovijavabelia: “Itsa raja Pablo livaisi tsipaebapona judíovijava, itsanacuanëjava pejinavanapaevi, Pablo itavetabiaba judíovi pecopatsinexa Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi pejumecovënëtsijavami. Itavetabiabanua bajarapamonae pecopabinexa peperabëcaucubijava pexi. Pablo itavetabiabanua bajarapamonae pecatsitecaeyaniva vajasalinaivi pijacuene,” jai tsabiabi bajarapamonae najumetsënëtsiaya xamë yabara Jesús pelivaisi pejumecovënëtsijudíovijavabelia, jai Santiagobana Pablojavabelia. \p \v 22 Icatsia Santiagobana jumaitsi Pablojavabelia: \p —¿Detsa nexata vaxaitsi itsanetsi? Itsa raeta judíovi Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi, cavënëlivaisitane nepatsijava, nacaetuatsiana penabarëcuaicuaijainexa xamë yabara. \v 23 Nexata daxitajivi pecayapëtaenexa nejumecovënëtsijava Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi, exanaename pacuenia pacaitorobijitsiatsi. Majotaje cuatro ponëbeje paxanëyajuvënëvi vereta baja pexanaejava pacuenia baja najumecapanepaeya jumaitsi Diosojavabelia. Nexata bajarapamonae ponaejitsia temploboyabelia ofrenda perajutsinexa Diosojavabelia. \v 24 Nexata naponaename bajarapamonaeta temploboyabelia. Nexata templobota nanajamatabëcuenexaniavaetsianame niajamatabëcuenesaënexa Diosojavabelia. Pacuenia bajarapamonae najamatabëcuenexaniavaetsijitsia piajamatabëcuenesaënexa Diosojavabelia, bajarapacuenia nanajamatabëcuenexaniavaetsianame. Nexata daxita xua bajarapamonae notsiana templobota ofrenda perajutsinexa Diosojavabelia, ponëjavabelia notsiana, bajaraxua xamë daxita cobecovëmatamotsianame. Bajaraxuacujinae bajarapamonae daxitamatanami matacasibianatsi. Bajarapacuenia itsa exanaename, daxita judíovi cayapëtaena nejumecovënëtsijava Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi. Nexata daxita judíovi yapëtaena najumetsënëtsiaya pecabaracuaicuaijai tsabiabijava pajudíovi apo jumecovënëtsi Jesús pelivaisi. \v 25 Pamonae apo judíovi, pijasalinaivi apo itavetsitsi daxita pacuene vaxaitsi judíovitsi vajasalinaivi nacaitaveta. Nexata pamonae apo judíovi ata, Dioso pejumecovënëtsivi, pataitavetsinexa, caelivaisiyobeje patoyaquinajë cuyalatota. Itsa patoyaquinajë, pajumaitsinë mapacueniaje: “Pecobeta saya pexanaenëanëjavabelia pevi perajutsinexa ofrendacuenia itsa tobia baca oveja ata, pëtsa paxaneme bajarapayajuvënëvi. Pëtsa paxaneme peja. Pëtsa paxaneme cuibocuetsacaeya pebeyaxuabinë pevi. Papebijivi baja nacojioba, pëtsa matayajibatsi itsavajavabelia pijavavecua. Papebijivi pijinia abaxë apo nacojiobi, pëtsa matayajibatsi petirivajavabelia. Bajara pijinia pacuenia petiriavi ata. Papetiriavi baja nacojioba, pëtsa matayajibatsi itsanëjavabelia pamonavecua. Papetiriavi pijinia abaxë apo nacojiobi, pëtsa matayajibatsi pebijavabelia,” pajanë itsa patoyaquinajë apo judíovijavabelia, jai Santiagobana Pablojavabelia. \s1 Pacuenia Pablo templobota vaetabatsi penaneconitsivi pejebabiabibota peetsinexatsi yabara pelivaisi \p \v 26 Santiagobana Pablo pitorobicujinaetsi, meravia pitsijavata, Pablo napona pebijivi cuatro ponëbeje pepëta pacuenia Santiagobana itorobatsi. Pablo nexata najamatabëcuenexaniavaetapona piajamatabëcuenesaënexa Diosojavabelia cuatro ponëbeje yajava. Bajaraxuacujinae Pablo temploboyalia joneya sacerdotevijavabelia, petsipaebinexa pamatacabi copiarucaejitsia Pablobana penajamatabëcuene xaniavaetsijava Diosojavabelia. Bajarapamatacabi cuatro ponëbeje Diosojavabelia ofrenda perajutsijavanënexa templobota notsijitsia. Nexata picani daxita bajaraxua Pablo cobecovëmatamotsijitsia bajaraxua pecanajetsivijavabelia. \p \v 27 Nexata siete pamatacabibejecujinae, pamatacabi jane baja Pablo, cuatro ponëbeje yajava, Diosojavabelia ofrenda rajutsijitsia, Pablo templobota tanetsi judíovi, Asiavënë nacuaverena pepatsivi. Nexata bajarapajudíovi itoroba daxita Jerusalén tomarapijivi pianaepanaenexa Pablojavabelia. Nexata Jerusalén tomarapijivi, Asiavënë nacuaverena pepatsivi yajava, nacobenavaetabatsi Pablo. \v 28 Nexata bajarapamonae vavajai pinijijumeta. Najumetsënëtsiaya jumaitsi: \p —¡Tajamonae judíovi, naxanitsia! ¡Paneyavenonare! Maponëje daxitanacuanëjava livaisi tsipaebanajetaruca daxitanacuanëpijivi vajanacaitoyanexa vaxaitsi manacuapijivitsije. Itavetaponanua Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi jivi pejumecovënëtsiyaniva. Itavetaponanua mapatemplobo ataje jivi peyaiyataeyaniva. Apo judíovi ata Pablo barëjoneyabiaba matemploboyarenaje. Nexata baja Dioso tsitaabejetsi mapatemploboje, Dioso pijatemplobo. Nexata baja Pablo naneconita Diosojavabelia, jai najumetsënëtsiaya judíovi Pablo yabara Asiavënë nacuaverena pepatsivi. \p \v 29 Bajarapacuenia vavajaiya jumaitsi tsipaji baja copiaya bajarapajudíovi Pablo tanetsi pebarëponaponaejava Jerusalén tomarata apo judíonë, Trófimovënënë, Efeso tomarapijinë. Nexata jamatabëcuenenavëxaniabiaya bajarapamonae jamatabëjumaitsi: \p —Pablo raeta apo judíonë barëjunua mapatemploboyarenaje, jamatabëjai Trófimo yabara. \p Pablo cajena Trófimo apo barëjone temploboyalia. \p \v 30 Nexata Asiavënë nacuaverena pepatsivi, Pablo yabara penajumetsënëtsilivaisi, daxita Jerusalén tomarapijivi jumetane. Nexata bitso anaepana. Nexata daxita bajarapamonae cujinaejinarena templobojavaberena. Bajarapamonae vaetabatsi Pablo. Robobocatsi vayafuabelia temploboënëvecua. Nexata templobobaupaxanetonë bepijia vecuabaupaxatabatsi. \v 31 Bajarapamonae picani Pablo jamatabëbeyaxuabatsi. Nexata bajarapaepatota itsamonae tsipaeba vajabitsaë pepo pevetsinë, comandantejavabelia. Tsipaeba pacuenia daxita Jerusalén tomarapijivi bitso anaepanavanapa. \v 32 Nexata comandante bepijia barëlia pijajivi vajabitsaëvi, vajabitsaëvi pijacapitánvi yajava. Cujinaejina jivi penacaetuatsijavabelia. Nexata judíovi itsa tane comandante vajabitsaëvi pebarëpatsijava, nexata judíovi copaba pebejavatsi Pablo. \v 33 Nexata comandante Pablo cujirenatsi. Vaetabiaexanatsi pijajivi. Comandante itoroba pijajivi Pablo pecëtsinexatsi anijacadenamaëtotabeje. Bajaraxuacujinae yanijoba judíovijavabelia. \p —¿Detsa maponëje? ¿Detsa xua exana maponëje? jai comandante. \p \v 34 Nexata bajarapajivi bitsaëtoxanetonëyajuvënëvi comandantejavabelia najuatsipaebanubena pinijijumeta. Nexata comandante apo jumetae xaniavaetsia bitso jivi pevavajaixae. Nexata comandante itoroba vajabitsaë Pablo pecaponaenexatsi vajabitsaë pijaboyabelia. \v 35 Pablo capatatsi vajabitsaë pijaboitapata. Vajabitsaë pijabo pepënëvelia xaina beescaleracuenia pexanaejava. Nexata bajarajota Pablo vajabitsaë nacobenayotsiaya cajunayatsi vajabitsaë pijaboyalia pecajonenexatsi. Tsipaji icatsia bajarajota Pablo jivi bejitsiatsi bitso pianaepanaexae. \v 36 Jivibitsaëtoxanetonë Pablo barabocabuataponatsi. Vavajai tsabuataponae bajarapamonae. \p —¡Pabeyaxuare! jai tsabuataponae Pablo yabara. \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba jivibitsaëtoxanetonëjavabelia yabara pelivaisi \p \v 37 Itsa baja Pablo vajabitsaëvi pijaboyalia cajonejitsiatsi, nexata Pablo griegojumeta jumaitsi comandantejavabelia: \p —Netocopare tacatsipaebinexa caejumeyo, jai Pablo. \p Nexata comandante jumaitsi: \p —¿Xamë tsaja natsipaebame griegojume? \v 38 ¿Xamë tsaja apo Egipto nacuapijinëmë? ¿Xamë tsaja imata jivi apo itorobimë pianaepanaenexa gobiernojavabelia? ¿Xamë tsaja imata penamaxëvanitsivi cuatro mil ponëmaxëto apo barënajetabajiravimë petusato nacuayabelia? jai comandante Pablojavabelia. \p \v 39 Nexata Pablo jumaitsi: \p —Jume raja. Xanë raja saicaya judíonënë, Tarso tomarapijinënë. Tarsotomara cajena pinijitomara daxita Cilicia nacuata penaetomaranëvecua. Pexaniacuene netoexanare. Netocopare livaisi tatsipaebinexa mapamonaejavabeliaje, jai Pablo. \p \v 40 Nexata comandante tocopatatsi livaisi petsipaebinexa. Pablo nuca vajabitsaë pijabo pepënëvelia beescaleracuenia pexanaejavajumata. Pablo nacobeyota jivi pemoyanexa. Nexata baja jivi itsa moya, Pablo navajunupaeba bajarapamonaejavabelia hebreojumeta. \p Pablo jumaitsi: \c 22 \p \v 1 —Tajamonae, panenamuxunaevere. Paxamë ata vajanacua paneevetsivi, panenamuxunaevere. Vepacanavajunupaebatsi daxita xua exanajë, jai Pablo hebreojumeta judíovijavabelia. \p \v 2 Bajarapajudíovi itsa jumetane palivaisi Pablo tsipaeba hebreojumeta, nexata bitso ajumejibia namuxunaevetena. Nexata Pablo icatsia jumaitsi: \p \v 3 —Xanë raja judíonënë. Naexanajë Tarso tomarata, Cilicia nacuata peecaetomarata. Itsiata vitsabajë mapatomarataje, Jerusalén tomarata. Pecujarubinë Gamaliel necujaruba. Nexata xaniavaetsia necujaruba daxita vajasalinaivi pijacuene. Nexata picani jamatabëjumaitsinë tsabiabi: “Daxita tajamatabëcueneta Dioso pejitsipaecuenia tonacuenebianajë,” jamatabëjanë tsabiabi. Bajarapacuenia aeconoxae daxita paxamë ata pajamatabëitsimë tsavanapae, jai Pablo. \p \v 4 Pablo icatsia jumaitsi: \p —Xanë abaxë picani bajayata barajinabiabajë pamonae jumecovënëta pexanialivaisi, Jesucristo pelivaisi. Pamonae jumecovënëta Jesús pelivaisi, taicaponajë pebijivi. Taicaponajë petiriavi ata. Jebaponajë bajarapamonae penaneconitsivi pejebabiabibota. Jitsipajë picani pebeyejebinexatsi daxita bajarapamonae. \v 5 Sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë, daxita judíovitsi vajaancianovi ata, pacatsipaebijitsipa bajarapacuenia, pacuenia baja xaniavaetsia pacanavajunupaebatsi. Tsipaji bajarapamonaejavabelia vajëtajë tanetsicobeyaquinaenexa cuyalato tatocaponaenexa pamonae judíovi jinavanapa Damasco tomaratalia. Nexata bajarapajudíovi itsa yoroba bajarapabaxuto, tanetocopatsinexa picani Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi tataicaenexa. Nexata jane baja picani lianë tataicaenexa daxita pexanialivaisi, Jesús pelivaisi, pejumecovënëtsivi, tacapatsinexa picani maberenaje Jerusalén tomaraberena penaneconitsiaexanaenexatsi, jai tsanucae Pablo judíovijavabelia. \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba pacuenia taxuxuaba Jesús pelivaisi pejumecovënëtsijava yabara pelivaisi \r (Hch 9.1-19; 26.12-18) \p \v 6 Pablo icatsia jumaitsi hebreojumeta judíovijavabelia: \p —Nexata jane baja ponajë Damasco tomarabelia. Itsa baja imoxoyotanajetarucajë Damasco tomara, jemata matonejeepatota pinijicotia nematatoyorotsia naitayota athëbëvetsica. \v 7 Nexata bajarajota irataeya bocajunuajë irata. Jumetaenucajë athëbëvetsica tanejumaitsijava: “Saulo, Saulo, ¿detsa xuajitsia xanë tajajivi netobejiobiaexanaponame?” tanejaijava. \v 8 Nexata xanë jumaitsinë: “Tajatuxanenë, ¿detsa ponëmë?” janë. Nexata icatsia nejumaitsi: “Xanë raja Jesúsnë, Nazaret tomarapijinënë. Xanë raja tajajivi netobejiobiaexanaponame,” nejai. \v 9 Papebijivi yajavanajetarucajë, tane baja cajena athëbëvetsica penaitayotsicotia. Itsiata baitsi jane apo jumetae xua yabara nebarëcuaicuaijai athëbëvetsica. \v 10 Nexata xanë jumaitsinë: “Tajatuxanenë, ¿detsa xua nexata exanaenajë?” janë. Nexata pepo petuxanenë nejumaitsi: “Nonotapunare baja. Ponaename baja Damasco tomarabelia. Bajarajotalia catsipaebiana pacuenia exanaejitsiamë,” nejai. \v 11 Nexata bajarapacotia tataecujinae bitso nitaxutomeraviba. Apo necaëjëpae tataejava. Nexata saya tayajavaponaevi necomacaponalia Damasco tomarabelia, jai Pablo judíovijavabelia: \p \v 12 Icatsia Pablo jumaitsi judíovijavabelia: \p —Bajarajota Damasco tomarata ponapona Ananíasvënënë, bitso pejumecovënëtsinë Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi. Bajaraponë Ananías yabara daxita judíovi, Damasco tomarapijivi, jumai tsabiabi: “Bitso raja Dioso pejumecovënëtsinë Ananías,” jai tsabiabi. \v 13 Nexata bajaraponë Ananías xanëjavaberena patajopa tanetaenexa. Nexata nejumai tsanucae: “Tajabananë Saulo, icatsia rabaja itaxutoxanepaname,” nejai. Bajarapacuenia tanejumaitsijavata icatsia baja itaxutoxanepanajë. Nexata baja taniji Ananías. \v 14 Nexata icatsia Ananías nejumaitsi: “Vamojivimi rabaja pijaDioso caitapeta. Caitapeta baja neyapëtaenexa pacuenia catojitsipa netoexanaenexa. Caitapetanua netaenexa Dioso pitabarata Jesús pepo pianeconijibinë. Caitapetanua nejumetaenexa Jesús pecatsipaebilivaisi. \v 15 Nexata ponaename daxitanacuanëpijivijavabelia netsipaebanajetarucaenexa pacuenia taneme, pacuenia ata jumetaneme Jesús pelivaisi. \v 16 ¿Detsa nexata xuajitsia abaxë najamatabëjematsia ponaponame? Nonotapunare. Cabautisabiana. Jesúsjavabelia nenajamatabëcuenecopatsixae, daxita pibisiacuene nexanaeneconimi cavecuaajibiaexanaena,” nejai Ananías, jai Pablo judíovijavabelia. \s1 Pacuenia Pablo itorobatsi Dioso pitorobilivaisi petsipaebaponaenexa apo judíovijava yabara pelivaisi \p \v 17 Pablo icatsia jumaitsi hebreojumeta judíovijavabelia: \p —Bajaraxuacujinae Damasco tomaraverena naviarenajë baja Jerusalén tomaraberena. Nexata itsa patajë Jerusalén tomarata, ponajë templobojavabelia tavajëtsinexa Diosojavabelia templobota. Nexata tavajëtsijavata Diosojavabelia, taniji bemajitsinaebota pepo petuxanenë Jesús. \v 18 Nexata Jesús nejumaitsi: “Naxanitsiayo bepijia vecuaponare Jerusaléntomara. Tsipaji raja mapatomarapijivije apo cajumecovënëtsi tsane netsipaebijava xanë talivaisi,” nejai Jesús bemajitsinaebota. \v 19 Nexata xanë jumaitsinë: “Tajatuxanenë, bajarapamonae judíovi xaniavaetsia baja cajena neyapëtane. Bajarapamonae neyapëtane judíovi penacaetuatabiabibonëjava tataicaponaejava daxita pamonae cajumecovënëta taconibabeyabiabinexa naebota. \v 20 Bajarapamonae neyapëtane xanë ata bajarapamonae jamatabëcuenejëpaeya tataenucaejava pamatacabi Estebanpijinë, pecalivaisipaebinëmi, beyaxuabatsi. Bajarapamatacabi, pamonae Estebanpijinë beyaxuabatsi, penajumajonejebijavanë toevetanucajë,” janë pepo petuxanenë Jesúsjavabelia. \v 21 Nexata pepo petuxanenë nejumaitsi: “Ponare baja Jerusalén tomaravecua. Caitorobijitsiatsi raja itsanacuanëpijivijavabelia, apo judíovijavabelia,” nejai pepo petuxanenë, jai Pablo judíovijavabelia. \s1 Pacuenia Pablo exanatsi vajabitsaë pepo pevetsinë comandante yabara pelivaisi \p \v 22 Judíovi namuxunaevetatsi Pablo penavajunupaebijava. Nexata itsa jumetane judíovi pacuenia Pablo navajunupaeba, nexata icatsia judíovi vavajai tsaponae pinijijumeta. Jumai tsaponae: \p —¡Maponëje pabeyaxuare! ¡Mara pitsinë apo becopatsitsi peponaponaenexa matavëjëaje! jai tsaponae judíovi Pablo yabara. \p \v 23 Bajarapamonae pinijijumeta vavajai tsaponae. Pijacamisajumavelia penaxatabijavanë, vebabia bitso pianaepanaexae. Atsabenonë cayajabajarabarena Pablojavaberena pebaraanaepanaexaetsi. \v 24 Nexata vajabitsaë pepo pevetsinë, comandante, pijajivi itoroba Pablo pecajonenexatsi vajabitsaë pijaboyalia. Comandante itoroba pijajivi Pablo picani pejumatitibabenexatsi penaconitsivi pejumaconitabiabimacata. Bajarapacuenia picani Pablo exanaejitsiatsi Pablo petsipaebinexa vajabitsaëjavabelia xua yabara judíovi neconitsiaya pinijicuenia vavajai tsaponae Pablo yabara. \v 25 Nexata jane baja Pablo itsa cëtetatsi vajabitsaë picani pejumatitibabenexatsi, nexata Pablo jumaitsi bajarajota penucaenë vajabitsaë pijacapitánjavabelia: \p —Xanë raja Romano nacuapijinënë. Nexata itsa panejumaconibabejitsipame abaxë copiaya neneconitsinejeva juezmonae pitabarata, nexata panevemaxënaneconitsipame. Tsipaji nijatuxanenë, Romanonacua pepo pevetsinë, pacaitaveta bajarapacuenia paneexanaeyaniva, jai Pablo vajabitsaë pijacapitánjavabelia. \p \v 26 Capitán itsa jumetane bajarapacuenia Pablo pejumaitsijava, nexata capitán lia vajabitsaë pepo pevetsinë comandantejavabelia. Capitán jumaitsi comandantejavabelia: \p —Xania baja tsane pacuene exanaejitsiamë Pablojavabelia. ¡Maponëje Pablo Romano nacuapijinë baja cajena! jai capitán comandantejavabelia. \p \v 27 Nexata comandante rena Pablojavaberena. Jumaitsi Pablojavabelia: \p —¿Xaniajai tsabaja? ¿Xamë Romano nacuapijinëmë? jai comandante. \p —Jãjã, jai Pablo. \p \v 28 Nexata comandante jumaitsi Pablojavabelia: \p —Xanë ata baja maparucaeje Romano nacuapijinënë naexanajë. Tsipaji baja matamotajë ayaimatamota bepepo Romano nacuapijinënë tanaexanaenexa, jai comandante. \p Bajarapacuenia jumaitsi tsipaji comandante saicayanacuata penaexanaenë. \p Pablo nexata jumaitsi comandantejavabelia: \p —Xanë apo matamotsinë. Tsipaji baja cajena pepo Romano nacuapijinënë. Naexanajë cajena Romano nacuata, jai Pablo comandantejavabelia. \p \v 29 Nexata picani pavajabitsaë Pablo jumaconibabejitsiatsi, vecuaponatsi baja. Vajabitsaëvi pepo pevetsinë ata, comandante, Pablo cujunavatsi itsa yapëtanetsi Pablo Romano nacuapijinëcuene. Cujunavatsi pecëtsiaexanaexaetsi cadenamaëtonëta. \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba daxita judíovi pevetsivi pitabarata yabara pelivaisi \p \v 30 Pablo penavajunupaebicujinae Romano nacuapijinëcuene, meravia pitsijavata, vajabitsaë pepo pevetsinë, comandante, jamatabëyapëtane xaniavaetsia paneconi yabara judíovi neconitsijitsiatsi Pablo. Nexata comandante pijajivi itoroba Pablo pevecuaisinaenexatsi cadenamaëto. Nexata comandante junata sacerdotevi penamatacaitorobivi, judíovi pijaancianovi ata yajava, judíovi pecujarubivi ata yajava, penacaetuatsinexa. Nexata caponarenatsi Pablo, penutsinexatsi daxita penacaetuatsivi pitabarata. \c 23 \p \v 1 Pablo naëcota daxita penacaetuatsivi. Nexata Pablo jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Tajamonae, xaniavaetsia cajena ponaponabiabajë najamatabëcuenebijianaenejevanë Dioso pitabarata mapamatacabijavaberena ataje, jai Pablo bajarapamonaejavabelia. \p \v 2 Nexata Ananías, sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë, jumaitsi Pablo pimoxoyotanubenaevitsijavabelia: \p —Pacuibotsaquibiaxuabare Pablo, jai Ananías, sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë. \p \v 3 Nexata Pablo jumaitsi Ananíasjavabelia: \p —¡Dioso rajane juya pepacuene xamë catsaquibiaxuabiana! Xamë majotaje ecame taneneconitsinexamë. Tsipaji xamë xanë yabara jamatabëcuenenavëxaniabiaya jamatabëjumaitsimë: “Maponëje Pablo naneconita Diosojavabelia,” jamatabëjamë. Nexata xamë nijacuata naneconitame nijagobiernojavabelia. Tsipaji itorobame mapamonaeje tanetsaquibiaxuabinexa taaneconijibinë, jai Pablo Ananíasjavabelia. \p \v 4 Bajarajota penubenaevi jumaitsi Pablojavabelia: \p —Xamë raja jumeitavetame Dioso pijajivitonë, sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë, jai bajarapamonae Pablojavabelia Ananías yabara. \p \v 5 Nexata Pablo jumaitsi: \p —Tajamonae, xanë apo yapëtaenë Ananías sacerdotevi pepo penamatacaitorobinëcuene. Itsa yapëtaejitsipajë, apo jumaitsinë tsipae bajarapacuenia. Tsipaji Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi mapacueniaje: “Pëtsa jumeitavetame pecaevetsinë,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota, jai Pablo Ananías yabara. \p \v 6 Nexata Pablo jamatabëcueneyapëtane penacaetuatsivi. Tsipaji penacaetuatsivi caelivaisi apo xainae. Jamatabëcueneyapëtaneme itsamonae pecatsitecaejava saduceovi pecujarubicuene. Jamatabëcueneyapëtane itsamonae pijinia pecatsitecaejava fariseovi pecujarubicuene. Nexata Pablo pinijijumeta jumaitsi: \p —Tajamonae, xanë raja fariseonënë. Fariseovi pecujarubicuene jumecovënëtajë. Taxapijinë baja cajena fariseonë. Tamojivimi ata cajena fariseovi. Majotaje neneconitsijitsia. Tsipaji jivi petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavanexa, jumecovënëtajë, jai Pablo. \p \v 7 Bajarapamonae itsa jumetane bajarapacuenia Pablo pejumaitsijava, nexata najumeanaenota fariseovibeje saduceovibeje. Bajarapamonae nexata apo najamatabëcuenejëpae baja. Nexata anaeya bajarajota navecuanatsana baja. \v 8 Saduceovi jumeaebabiaba fariseovi pejumecovënëtsilivaisi. Nexata saduceovi jumai tsabiabi: \p —Jivi petëpaecujinae, acuenebi icatsia Dioso piasaëyaexanaejava. Ajibi raja cajena ángelevi. Ajibi raja cajena petëpaevi ata pejumape, jai tsabiabi saduceovi. \p Fariseovi jumecovënëta jivi petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavanexa. Jumecovënëtanua ángelevi ata pejinavanapaejava. Jumecovënëtanua petëpaevi ata pejumape pejinavanapaejava. \v 9 Apo penajamatabëcuenejëpaexae, daxita bajarapamonae bajarajota pinijijumeta vavajai tsaponae. Nexata pamonae judíovi pecujarubivi, fariseoviyajuvënëvi, nonobapuna. Anaeya jumaitsi saduceovijavabelia: \p —Itsacuene ata cajena pibisiacuene apo exanae maponë Pabloje. Xaniajai meta cajena. Petëpaejivi pejumape tsipaebatsi. Itsa jume, ángel meta tsipaebatsi. Paxanë nexata itsacuene ata apo paexanaenë tsane Pablojavabelia Diosojavabelia patananecotsiyaniva, jai fariseovi saduceovijavabelia. \p \v 10 Nexata bajarapamonae pinijicuenia nabijataeya najumeanaenotapona. Nexata vajabitsaë pepo pevetsinë, comandante, belia jamatabëjumaitsi: “Pablo meta baja bajarapamonae beyaxuabianatsi,” jamatabëjai. Nexata comandante junata pijajivi peponaenexa. Pablo baja jutatsi bajarapamonaevecua. Comandante itoroba pijajivi Pablo pecaponaenexatsi vajabitsaë pijaboyabelia. \p \v 11 Nexata bajarapameravi Jesús tsitanaitajëtatsi Pablo. Jesús nuca Pablo pemuxuneneta. Jumaitsi: \p —Ajamatabëcuenesaëmëre nevajënaeyabelia. Pacuenia tsipaebame xanë talivaisi majotaje Jerusalén tomarata, bajara icatsia pacuenia tsipaebianame xanë talivaisi Roma tomarata ata, jai Jesús Pablojavabelia. \s1 Pacuenia picani Pablo judíovi jamatabëbeyaxuabatsi yabara pelivaisi \p \v 12 Pablo petsitanaitajëtsicujinaetsi Jesús, meravia pitsijavata, judíovi nacaetuata. Najamatabëcueneyanaba jane baja picani Pablo pebeyaxuabinexatsi. Nexata picani pebeyaxuabivajënaetsi, bajarapamonae najumecapanepaeya najumaitsi: \p —Vaxaitsi apo xae tsanetsi itsacuenejavayo ata. Mera ata apo apae tsanetsi. Matapania baja Pablo beyaxuabianatsi, nabanianatsi. Mera ata apaenatsi, najai bajarapamonae. \p \v 13 Pamonae picani Pablo jamatabëbeyaxuabatsi, cuarenta ponëbeje pematatsënëa. \v 14 Bajaraxuacujinae bajarapamonae pona sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia. Pona judíovi pijaancianovijavabelia ata. Tsipaji bajarapamonae caejavata nacaetuatena. Nexata pamonae cuarenta ponëbeje, pamonae picani Pablo jamatabëbeyaxuabatsi, jumaitsi sacerdotevi penamatacaitorobivijavabelia, judíovi pijaancianovijavabelia ata: \p —Paxanë rajane baja najumecapanepaeya panajumaitsinë: “Vaxaitsi apo xae tsanetsi itsacuenejavayo ata. Matapania baja Pablo beyaxuabianatsi, nabanianatsi,” panajanë. \v 15 Nexata paxamë sacerdotevi panenamatacaitorobivi, paxamë ata judíovi papijaancianovimë, panacaetuatsianame judíovi pecujarubivi yajava panenabarëcuaicuaijainexa. Nexata daxita paxamë patonajumeitorobianame cuyalatota vajabitsaë pepo pevetsinë, comandantejavabelia. Pavajëtsianame comandantejavabelia papecatocarenanexa Pablo. Pajumaitsimë tsane yamaxëitojorobiaya comandantejavabelia: “Pajitsipajë icatsia matavëjëa patayanijobijava Pablo, pijaneconi patayapëtaenexa xaniavaetsia, paneconi xaina,” pajamë tsane. Nexata paxanë epatotalia pavajënaeevetsianajë Pablo. Itsa rena, patabeyaxuabinexa patsinejeva maberenaje, jai pamonae cuarenta ponëbeje, pamonae picani Pablo jamatabëbeyaxuabatsi. \p Nexata sacerdotevi penamatacaitorobivi, judíovi pijaancianovi ata, jejai comandantejavabelia petonajumeitorobinexa Pablo pecarenanexatsi. \p \v 16 Itsiata baitsi jane Pablo pematapijiva pexënato jumetane Pablo pevajënaeevetsiapaebijavatsi pebeyaxuabinexatsi picani. Nexata bajaraponë pona vajabitsaë pijaboyabelia. Itsa baja bajaraponë joneya vajabitsaë pijaboyalia, bajarapalivaisi tsipaeba Pablojavabelia. \v 17 Nexata bajaraxuacujinae Pablo junata caenë vajabitsaë pijacapitán. Pablo jumaitsi: \p —Barëponare mapapevëjëatoje papecanamatacaitorobinë, comandantejavabelia. Itsalivaisiyo xaina petsipaebinexa, jai Pablo. \p \v 18 Nexata Pablo piopaxa capitán barëponatsi vajabitsaë pepo pevetsinë, comandantejavabelia. Nexata capitán jumaitsi comandantejavabelia: \p —Naneconitsia raja peponaponaenë Pablo nejunata. Nexata nitoroba tabarëponaenexa mapapevëjëatoje xamëjavaberena. Tsipaji pina catsipaebijitsia itsalivaisiyo, jai capitán comandantejavabelia. \p \v 19 Nexata comandante cobepitatsi pevëjëato. Barëliatsi pesaicaeyojavabelia. Comandante nexata jumaitsi pevëjëatojavabelia: \p —¿Detsa pitsilivaisi xainame tanetsipaebinexamë? jai. \p \v 20 Nexata pevëjëato jumaitsi: \p —Sacerdotevi penamatacaitorobivibeje, judíovi pijaancianovibeje, najamatabëcueneyanaba pecavajëtsinexa meravia netocalianexa Pablo bajarapamonaejavabelia. Bajarapamonae cayamaxëitojorobiaya cajumaitsiapaebi: “Pajitsipajë icatsia matavëjëa patayanijobijava Pablo, pijaneconi patayapëtaenexa xaniavaetsia, paneconi xaina,” cajaiyapaebi bajarapamonae. \v 21 Itsiata pëtsa jumecovënëtame bajarapamonae. Tsipaji cuarenta ponëbeje pematatsënëa namatayabiaya epatota Pablo vajënaeevetsiapaebatsi pebeyaxuabinexatsi. Bajarapamonae daxita najumecapanepaeya najumaitsi baja: “Apo xae tsanetsi itsacuenejavayo ata. Mera ata apo apae tsanetsi. Matapania baja Pablo beyaxuabianatsi, nabanianatsi. Mera ata apaenatsi,” najai baja capanepaeya bajarapamonae. Aeconoxae saya bajarapamonae eveta Pablo necaliajava, jai pevëjëato comandantejavabelia. \p \v 22 Nexata comandante jumaitsi pevëjëatojavabelia: \p —Pëtsa tsipaebame itsajivi ata tanetsipaebilivaisimë, jai comandante. \p Bajaraxuacujinae pevëjëato baja itorobatsi caevëalia. \s1 Pacuenia Pablo itorobatsi nacuaevetsinë Félixjavabelia yabara pelivaisi \p \v 23 Vajabitsaë pepo pevetsinë, comandante, junata anijanëbeje, vajabitsaë pijacapitánbeje. Jumaitsi: \p —Panaxaniavaetsiaexanarebeje vajabitsaë petaxuta peponaevinexa doscientos ponëmaxëto, setenta pijinia ponëbeje caballojumata peponaevinexa, doscientos pijinia ponëmaxëto becuerereboxanetonë, lanzavënëjavanë, pecaponaevinexa. Panaxaniavaere paneponaenexa Cesarea tomarabelia ajena, mapameravitaje, bejamatabëcuene a las nuevejava. \v 24 Itsacaballobeje pijinia Pablo peyaponaenexa, patoxaniavaere. Xaniavaetsia evetsiaya pacaponaename Pablo nacuaevetsinë Félixjavabelia, jai comandante capitánbejejavabelia. \p \v 25 Bajaraxuacujinae comandante tsicobeyaquina cuyalatobaxuto pitorobinexa nacuaevetsinë Félixjavabelia. Comandante peyaquinaecuyalatobaxutota jumaitsi mapacueniaje: \p \v 26 “Félix, pecayaiyataenë, nacua nevetsinë. Xanë raja Claudio Lisiasvënënënë catoyaquinatsi. Cabajacobatsi. \v 27 Judíovi raja vaetabatsi ponë catoitorobaliatsi, Pablovënënë. Beyaxuabijitsiatsi picani. Nexata itsa vënëlivaisitaniji Pablo Romano nacuapijinëcuene, sivalianë. Tajajivi vajabitsaë taneyavenonaecueneta yacajërëtajë judíovi pecobevecua, ajena baja picani beyaxuabijitsiatsi. Nexata caponaeyaexanajë tajajivi vajabitsaë pijaboyabelia. \v 28 Bajaraxuacujinae sacerdotevi penamatacaitorobivi pitabarata, judíovi pijaancianovi ata pitabarata, judíovi pecujarubivi ata pitabarata, nutsiaexanajë. Bajarapacuenia nutsiaexanajë bajarapamonae pitabarata tayapëtaenexa jane baja picani paneconi yabara Pablo judíovi neconitsijitsiatsi. \v 29 Itsiata baitsi jane Pablo itsacueneneconi ata apo xainae, paneconi yabara beyaxuabijitsiatsi, paneconi yabara ata etsijitsiatsi penaneconitsivi pejebabiabibota. Judíovi saya Pablo neconitsijitsiatsi judíovi pijasalinaivi pijacuene yabara. \v 30 Nexata itsajivi netsipaeba judíovi namutoepatota Pablo pevajënaeevetsiapaebijavatsi pebeyaxuabinexatsi. Bajaraxuata nexata najamatabëxainajë Pablo tacatoitorobinexa xamëjavabelia. Nexata pajudíovi Pablo neconitsijitsiatsi, itorobajë peneconitsinexatsi xamë nitabarata. Bajara masaya daxitajumeyoje,” jai mapacueniaje comandante petoyaquinaebaxutota nacuaevetsinë Félixjavabelia. \p \v 31 Nexata vajabitsaë exana baja pacuenia itorobatsi comandante. Bajarapameravi vajabitsaë baja Pablo caponaliatsi Antípatris tomarabelia.\fig |src="co01488b.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Hch 23.31-32" \fig* \v 32 Nexata meravia pitsijavata bajarapavajabitsaëyajuvënëvi, petaxuta peponaevi, Antípatris tomarata naviabarena baja pijaboyaberena. Pamonae caballojumata peponaevi, pevajënaeyabelia abaxë caponaliatsi Pablo. \v 33 Caponaliatsi Cesarea tomarabelia. Nexata Cesarea tomaratalia vajabitsaë rajuta petocaponaecuyalatobaxuto nacuaevetsinë Félixjavabelia. Yajavarajutanua Pablo bajaraponë pecobeyabelia. \v 34 Nexata nacuaevetsinë Félix leba baja petocapatsicuyalatobaxutotsi. Bajaraxuacujinae nacuaevetsinë Félix jumaitsi Pablojavabelia: \p —¿Detsa panacuapijinëmë? jai. \p Nexata Pablo jumaitsi: \p —Xanë raja Cilicia nacuapijinënë, jai. \p Nexata yapëtanetsi Pablo Cilicia nacuapijinëcuene. \v 35 Nexata icatsia nacuaevetsinë Félix jumaitsi Pablojavabelia: \p —Cajumetaenatsi abaxë itsa parena judíovi pecaneconitsivinexa, jai nacuaevetsinë Félix. \p Bajaraxuacujinae nacuaevetsinë Félix itoroba pijajivi xaniavaetsia pevetsinexatsi Pablo. Nexata Pablo evetatsi Herodespijinë pexanaeyaexanaebota. \c 24 \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba nacuaevetsinë Félix pitabarata yabara pelivaisi \p \v 1 Pablo Cesarea tomarata penaneconitsiaexanaecujinaetsi, cinco pamatacabibejecujinae, Ananías, sacerdotevi pepo penamatacaitorobinë, parena Cesarea tomaraberena. Parena judíovi pijaancianovi yajava, Tértulovënënë yajava. Tértulo abogadonë, jivi peneconitsicuene peyapëtaenë. Bajaraxuata judíovi junata bajaraponë petocuaicuaijainexatsi nacuaevetsinë Félixjavabelia. Nexata judíovi, Tértulo yajava, nubena nacuaevetsinë Félix pitabarata peneconitsinexatsi jane baja Pablo. \v 2 Itsa caparenatsi Pablo, nexata Tértulo taxuxuaba peneconitsijavatsi Pablo. Tértulo jumaitsi nacuaevetsinë Félixjavabelia mapacueniaje: \p —Pecayaiyataenë nacua nevetsinë. Xaniavaetsia nevetsixae mapanacuaje, bajayajebi xaniavaetsia pajinavanapajë. Xamë nejamatabëcueneta daxita mapanacuapijicuene, xua abeje picani, xanebiaexanaponame pevajënaeyabelia. \v 3 Nexata pabarëyanë patanetoexanaejavamë yabara daxita mapanacuajavaje. Bajaraxuata pexaniajamatabëcuene pacarajutatsi. \v 4 Caeepatoyo saya pacajamatabëitonotatsi. Pexaniacuene panetoexanare. Panenamuxunaevere caejumeyobeje. \v 5 Payapëtaniji baja cajena maponëje Pablo bitso piacujirubejenëcuene. Daxitanacuanëjava, itsaxuayo judíovi jinavanapa, itorobapona pianaepanaenexa judíovi penavecuanatsanaenexa. Mara ponëje Nazaret tomarapijinëmi petsipaebilivaisi pejumecovënëtsivi, penamatacaitorobinëje. \v 6 Mara ponëje Dioso pijatemplobo Jerusalén tomaratalia jamatabëbijiana picani. Tsipaji apo judíovi barëjoneya temploboënëalia. Bajaraxuata pavaetabajë. Nexata pacuenia paneitoroba pajudíovinë patajalivaisi, jamatabëpabeyaxuabajë picani penaneconitsixae. \v 7 Itsiata baitsi jane itacarajeta vajabitsaë pepo pevetsinë, comandante Lisias, barëpata pijajivi. Pinijisaëta paneyacajërëta Pablo. Nexata comandante Lisias panejumaitsi: “Pajivi jamatabëneconita Pablo, ponae nacuaevetsinë Félixjavabelia bajaraponë pitabarata peneconitsinexa,” panejai. \v 8 Nexata itsa yanijobianame maponëje Pablo, yapëtaename baja daxita pacuenia xaniavaetsia pacatsipaebatsi Pablo pexanaejava yabara, jai Tértulo mapacueniaje nacuaevetsinë Félixjavabelia. \p \v 9 Judíovi bajarajota Tértulo pemuxuneneta penubenaevi ata neconitatsi Pablo. Bajarapajudíovi jumaitsi nacuaevetsinë Félixjavabelia: \p —Xaniajai rabaja Tértulo. Daxita pacuenia Tértulo cajumaitsi, bajarapacuenia exana Pablo, jai judíovi nacuaevetsinëjavabelia. \p \v 10 Nacuaevetsinë Félix nacobeyota juya Pablo pitorobinexatsi Pablo jane baja penavajunupaebinexa nacuaevetsinë Félix pitabarata. Nexata Pablo jumaitsi nacuaevetsinë Félixjavabelia: \p —Yapëtaniji baja cajena xamë bajayajebi mapanacuapijivi nenaneconitsiaexanabiabijava. Bajaraxuata barëyanë tacatsipaebinexa xua exanajë. \v 11 Nexata taxaniajaijumeta catsipaebianatsi. Itsa yanijobijitsipame itsamonaejavabelia ata, nexata catsipaebijitsipa pacuenia aeconoxae catsipaebianatsi. Ajena raja abaxë saya xainajë doce pamatacabibeje tapatsicujinae Jerusalén tomarata. Patajë najamatabëcuenecopatsiaya tanavajëtsinexa Diosojavabelia templobota. \v 12 Bajarapatemplobota judíovi apo netae tabarëcuaicuaijaijava itsajivi ata. Apo netaenua judíovi penacaetuatabiabibonëjava jivi taitorobijava pianaepanaenexa. Apo netaenua tomaranëjava ata taitorobijava jivi pianaepanaenexa. \v 13 Nexata acuenebi itsajivi ata pejumaitsijava xanë yabara: “Xanë raja pepacuene taniji xua Pablo exana,” pejajava. Tsipaji itsajivi ata apo netae pibisiacuene taexanaejava. \v 14 Nexata pacuene yabara catsipaebijitsiatsi, xaniajanë cajena. Patajasalinaivi pijaDioso jumecovënëtsiaponaponajë. Tonacuenebaponaponajë. Pejanajamatabëcueneta Dioso jumecovënëtsiaponaponajë. Baitsi pexanialivaisi, Jesucristo pelivaisi, jumecovënëtsiaponaponajë. Bajara palivaisi yabara judíovi jumaitsi tsabiabi: “Apo pexaniajailivaisi cajena bajarapalivaisi. Dioso baja cajena apo nacatocopatsi vajajumecovënëtsinexa bajarapalivaisi,” jai tsabiabi judíovi. Itsiata Jesucristo taneitorobicuenia jumecovënëtsi atanë, Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi yajava jumecovënëtaponaponajë. Bajayata Diosojumepaebivi profetavi peyaquinaelivaisianë ata jumecovënëtajë. \v 15 Mapajudíovi nubenaje, jumecovënëta mapacuenia pejumaitsilivaisije: “Dioso icatsia asaëyaexanaena petëpaevimi,” pejailivaisi. Xanë ata bajarapalivaisi jumecovënëtajë. Baitsi daxita pamonae tëpa, pexaniajamatabëcuenevimi, pibisiajamatabëcuenevimi ata, itsamatacabi icatsia Dioso asaëyaexanaena. \v 16 Bajaraxuata bitso jitsipajë xaniavaetsia taponaponaejava tanajamatabëcuenebijianaeyaniva Dioso pitabarata, tanajamatabëcuenebijianaeyaniva daxitajivi ata pitabarata, jai Pablo nacuaevetsinë Félixjavabelia. \p \v 17 Icatsia Pablo jumaitsi nacuaevetsinë Félixjavabelia: \p —Caevaimaxëto baja cajena ajibinë tsarucae Jerusalén tomaravecua Dioso pitorobilivaisi jivi tatsipaebinexa daxitanacuanëjava. Bajaraxuacujinae icatsia naviatajë Jerusalén tomarabelia. Tocapaliajë ofrenda tarajutsinexa bepejiobivi. Patajë picani templobota ofrenda tarajutsinexa Diosojavabelia. \v 18 Itsa baja veretajë templobota tanajamatabëcuenexaniavaetsijava Diosojavabelia tajamatabëcuenesaënexa, tarajutsinexa picani bajarapaofrenda Diosojavabelia, nexata bajarapaepatota judíovi, Asiavënë nacuapijivi, necaxitajaraba templobota. Nexata nevaetaba tanenaneconitsiaexanaenexa. Itsa necaxitajaraba templobota, apo yajavanucaenë ayaibitsaëto. Daxita templobopijivi yãĩjai. Templobopijivi ajumejibia jinavanapa. \v 19 Bajara baitsi jane pamonae judíovi, Asiavënë nacuapijivi, tanetaevi templobota, bepatsirena maberenaje taneneconitsinexa jane baja itsa necuenetane pibisiacuene taexanaejava. \v 20 Itsa jume, nexata mapamonaeje, nitabarata penubenaevi, vecae taitabëta catsipaebi, itsa netane pibisiacuene taexanaejava pamatacabi nucajë sacerdotevi penamatacaitorobivi pitabarata, judíovi pijaancianovi ata pitabarata, judíovi pecujarubivi ata pitabarata. \v 21 Saya meta caelivaisiyo bajarapamonae catsipaebiana xanë talivaisi. Tsipaji pamatacabi nucajë judíovi pijaancianovi pitabarata, ayaijumeta jumaitsinë: “Mapamatacabitaje neneconitsiana. Tsipaji jivi petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavanexa, jumecovënëtajë,” janë. Nexata meta bajarapacuenia tajumaitsijava yabara bajarapamonae jamatabëneneconita xamëjavabelia, jai Pablo nacuaevetsinë Félixjavabelia. \p \v 22 Nacuaevetsinë Félix xaniavaetsia yapëtane daxitanacuanëjava jivi pejumecovënëtaponaejava Jesucristo pelivaisi. Nexata nacuaevetsinë Félix pejumetaecujinae Pablo petsipaebilivaisi, nacuaevetsinë Félix naviabiaexana baja pamonae picani Pablo neconitsijitsiatsi. Nexata nacuaevetsinë Félix jumaitsi Tértulobanajavabelia, Jerusalén tomaraverena pepatsivijavabelia: \p —Itsa patsiarena vajabitsaë pepo pevetsinë, comandante Lisias, yapëtaenajë pacuenia exanaejitsianë Pablojavabelia, jai. \p \v 23 Nexata nacuaevetsinë Félix jumaitsi vajabitsaë pijacapitánjavabelia: \p —Pablo barëevetsianame xaniavaetsia penajetabajiraviyaniva. Itsiata tocopatsianame peponaponaenexa bajarajota pacëtsinejevamë. Tocopatsianamenua peyapëtaevitsi pesivaxainaenexatsi perajutsinexatsinua penamatavenonaejavaxi, jai nacuaevetsinë Félix vajabitsaë pijacapitánjavabelia. \p \v 24 Bajaraxuacujinae, caematacabibejecujinae, nacuaevetsinë Félix icatsia pata pijava yajava, Drusilavënëva. Drusila judíova. Nexata nacuaevetsinë Félix itoroba pijajivitonë petojunatsinexatsi Pablo. Nexata Pablo itsa pata, Pablo livaisi tsipaeba nacuaevetsinë Félixjavabelia. Pablo tsipaeba jivi penajamatabëcuenecopabaponaejava Jesucristojavabelia. \v 25 Pablo tsipaebanua Dioso pitorobijava jivi pejinavanapaenexa pibisiacuene exanaenejeva Dioso pitabarata. Pablo tsipaebanua jivi xaniavaetsia penaevetsijavanexa pevitota pibisiacuene pexanaeyaniva. Pablo tsipaebanua itsamatacabi Dioso penaneconitsiaexanaejavanexa pibisiacuene pexanaevi. Nexata nacuaevetsinë Félix itsa jumetane bajarapacuenia Pablo petsipaebilivaisi, najunaviaca. Nexata bajarajota nacuaevetsinë Félix jumaitsi Pablojavabelia: \p —Pitsapare baja abaxë. Icatsia cajunatsianatsi itsajota cuenesajinajë, jai nacuaevetsinë Félix. \p \v 26 Nacuaevetsinë Félix jamatabëjumaitsi Pablo yabara: \p —Pablo meta nerajutsiana palata tacopatsinexa penaneconitsijavavecua, jamatabëjai. \p Bajaraxuata Félix anijatonë pijajivi itorobabiaba Pablo petojunatsinexatsi pebarëcuaicuaijainexatsi. \v 27 Anijavaibeje bajarapacuenia Félix pijajivi itorobabiaba Pablo petojunatabiabinexatsi. Belia baja Félix vecuapitsapa nacua pevetsicuene. Nexata juya itsanë, Porcio Festovënënë, tocopatatsi bajarapanacua pevetsinexa. Félix baja pitsapae ata, itsiata Félix pejamatabëcueneta Pablo apo tocopatsitsi pepitsapaenexa penaneconitsijavavecua. Bajarapacuenia Félix exana judíovi pesivajamatabëcuene barëyanexatsi. \c 25 \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba pejananacuaevetsinë Festo pitabarata yabara pelivaisi \p \v 1 Festo patajopa Cesarea tomarata pexanaenexatsi nacuaevetsinënexa. Pepatsicujinae, acueyabi pamatacabibejecujinae, Festo baja pona Cesarea tomaravecua. Pona Jerusalén tomarabelia. \v 2 Nexata Jerusalén tomaratalia sacerdotevi penamatacaitorobivi Pablo neconitatsi pepëya nacuaevetsinë Festojavabelia. Neconitatsinua judíovi ata, pamonae petuxanevi. \v 3 Bajarapamonae pinijicuenia vajëta nacuaevetsinë Festojavabelia petocapatsinexatsirena Pablo Jerusalén tomaraberena. Bajarapacuenia vajëta tsipaji baja cajena bajarapamonae najamatabëcuenevereta picani Pablo pebeyaxuabiaexanaenexatsi namutoepatota. \v 4 Nexata nacuaevetsinë Festo jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Pablo raja naneconitsia ponapona Cesarea tomarata. Xanë raja caematacabibejecujinae ponaejitsianë Cesarea tomarabelia. \v 5 Pablo pibisiacuene itsa exana, nexata papecanamatacaitorobivi tapëta naponaena Cesarea tomarabelia peneconitsinexa Pablo, jai nacuaevetsinë Festo bajarapamonaejavabelia. \p \v 6 Bajarapacuenia nacuaevetsinë Festo pejumaitsicujinae, nacuaevetsinë Festo abaxë ponapona Jerusalén tomarata ocho pamatacabibeje. Itsa jume, diez meta pamatacabibeje. Bajaraxuacujinae pona jane baja Cesarea tomarabelia. Nexata meravia pitsijavata nacuaevetsinë Festo eca itsajota nacuaevetsinë ecabiaba jivi penaneconitsiaexanaenexa. Nexata pijajivi itoroba petocapatsinexatsi Pablo. \v 7 Pablo itsa joneya, nexata judíovi, Jerusalén tomaraverena pepatsivi, matatoyorotsia imoxoyotatsi Pablo. Najumetsënëtsiaya neconitatsi beayaineconi pexainaenëcuenia. Itsiata baitsi jane xua yabara picani Pablo neconitatsi picani, bajarapamonae apo jumenamatamotsi peneconitsijavatsi. \v 8 Nexata Pablo nayajivijumaitsi peneconitsiyanivatsi: \p —Itsacuene ata pibisiacuene apo exanaenë. Nexata xanë judíovi pitorobilivaisijavabelia, templobojavabelia ata, Romanonacua pepo pevetsinëjavabelia ata, apo naneconitsinë, jai Pablo nacuaevetsinë Festojavabelia. \p \v 9 Nexata nacuaevetsinë Festo yanijoba Pablojavabelia judíovi pejamatabëcuenebarëyanexa nacuaevetsinë Festojavabelia. Nacuaevetsinë Festo Pablojavabelia jumaitsi mapacueniaje: \p —¿Jitsipame tsaja neponaejava Jerusalén tomarabelia bajarajotalia pecaneconitsinexa taitabarata mapacuene yabaraje? jai nacuaevetsinë Festo Pablojavabelia. \p \v 10 Pablo nexata jumaitsi: \p —Nucajë rabaja majotaje xamë nitabarata. Tsipaji nijatuxanenë, Romanonacua pepo pevetsinë, itoroba majotaje peneconitsinexatsi pibisiacuene pexanaevi. Bajaraxuata apo beneitorobimë itsajavabelia taneneconitsinexamë. Itsacuene ata pibisiacuene apo exanaenë judíovijavabelia. Bajarapacuene xamë xaniavaetsia yapëtaneme baja cajena. \v 11 Itsa pepacuene naneconitsipajë, nexata itsa nebeyaxuabijitsia tajaneconi yabara, nexata apo najamatabëxainaenë tsipae tavecuapanepaenexa tatëpaejava. Itsiata baitsi jane pacuenia mapamonae neneconitsiajumaitsije, apo xaniajai cajena. Nexata acuenebi itsajivi ata tanecanajetsijava mapamonae pecobeyabeliaje saya aneconijibia tanebeyaxuabinexa. Nexata jane baja xanë cavajëtatsi taneitorobinexamë nijatuxanenëjavabelia, Romanonacua pepo pevetsinëjavabelia, bajaraponë pitabarata taneneconitsinexa, jai Pablo nacuaevetsinë Festojavabelia. \p \v 12 Nexata nacuaevetsinë Festo barëcuaicuaijai pijajivi, pejamatabëcueneyavenonaevitsi. Bajaraxuacujinae nacuaevetsinë Festo jumaitsi Pablojavabelia: \p —Xamë nevajëtame tacaitorobinexa tajatuxanenëjavabelia, Romanonacua pepo pevetsinëjavabelia, bajaraponë pitabarata pecaneconitsinexa pibisiacuene itsa exaname. Nexata bajaraponëjavabelia ponaename, jai nacuaevetsinë Festo Pablojavabelia. \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba nacuaevetsinë Agripajavabelia yabara pelivaisi \p \v 13 Pablo pevajëtsicujinae nacuaevetsinë Festojavabelia pitorobinexatsi Romanonacua pepo pevetsinëjavabelia, caematacabibejecujinae, nacuaevetsinë Agripa, pijava Berenicevënëva yajava, parena Cesarea tomaraberena. Parenabeje pebajacobinexabeje nacuaevetsinë Festo pejanapatsinëxae nacua pevetsinënexa. \v 14 Agripabeje Berenicebeje caematacabibeje ponaponabeje Cesarea tomarata. Nexata nacuaevetsinë Festo tsipaeba nacuaevetsinë Agripajavabelia Pablo yabara. Nacuaevetsinë Festo jumaitsi: \p —Majotaje xainajë pebi naneconitsia peponaponaenë. Félix abaxë mapanacua itsa evetaje, bajaraponë naneconitsiaexanatsi. \v 15 Nexata itsa ponajë Jerusalén tomarabelia, sacerdotevi penamatacaitorobivi, judíovi pijaancianovinua, neconitatsi Pablo xanëjavaberena. Bajarapamonae nevajëta tananeconitsiaexanaenexa Pablo pebeyaxuabinexatsi. \v 16 Nexata xanë jumaitsinë bajarapamonaejavabelia: “Romanonacua raja pepo pevetsinë pejamatabëcueneta apo pacopatsinë itsajivi ata pebeyaxuabinexatsi abaxë xaniavaetsia payapëtaenejevanë paneconi xaina. Itsajivi pibisiacuene itsa exana, nexata namatavenona pecuenetaevitsi pitabarata copiaya peneconitsinexatsi. Nexata pajivi naneconita, bajarajota xanepana penayajivicuaicuaijainexa paneconi yabara neconitatsi,” janë bajarapamonaejavabelia, jai nacuaevetsinë Festo nacuaevetsinë Agripajavabelia. \p \v 17 Icatsia nacuaevetsinë Festo jumaitsi nacuaevetsinë Agripajavabelia: \p —Nexata bajarapajudíovi maberena pepatsicujinaeje, meravia pitsijavata, copiaya joneyajë taecaenexa itsajota ecabiabajë jivi itsa naneconitsiaexanaejitsianë. Nexata itorobajë tajajivi tanetocapatsinexa Pablo xanëjavaberena. Tsipaji jamatabëjumaitsinë: “Pablo meta pibisiacuene pexanaexae, neconitatsi,” jamatabëjanë. \v 18 Itsiata baitsi jane Pablo itsa pata, peneconitsivitsi apo neconitsitsi pibisiacuene pexanaejava yabara pacuenia picani najamatabëxainajë. \v 19 Saya judíovi jumeanaenotatsi Pablo Dioso pejumecovënëtsijava yabara. Jumeanaenotatsinua Pablo petsipaebijava Jesús petëpaejava yabara ata. Jesús yabara Pablo jumaitsi: “Jesús raja apo tëpae. Petëpaecujinae baja icatsia Dioso asaëyaexanatsi,” jai Pablo bajarapajudíovijavabelia. \v 20 Nexata xaniavaetsia apo yapëtaenë pacuenia exanaejitsianë bajarapacuene yabara. Nexata jumaitsinë Pablojavabelia: “Jitsipame tsaja neponaejava Jerusalén tomarabelia, bajarajotalia icatsia pecaneconitsinexa pamonae caneconita,” janë picani. \v 21 Itsiata baitsi jane Pablo nevajëta taitorobinexa picani vajatuxanenëbejejavabelia, Romanonacua pepo pevetsinëjavabelia, bajaraponë pitabarata peneconitsinexatsi, pibisiacuene itsa exana Pablo. Itsiata abaxë xanë mapatomarataje Pablo naneconitsiaya ponaponaeyaexanajë. Nexata pamatacabi necuenecaëjëpaena, itorobianajë vajatuxanenëbejejavabelia, jai nacuaevetsinë Festo nacuaevetsinë Agripajavabelia. \p \v 22 Nexata nacuaevetsinë Agripa jumaitsi nacuaevetsinë Festojavabelia: \p —Xanë ata jitsipajë tajumetaejava Pablo penavajunupaebijava, jai nacuaevetsinë Agripa. \p Nexata nacuaevetsinë Festo jumaitsi nacuaevetsinë Agripajavabelia: \p —Meravia rabaja jumetaename Pablo penavajunupaebijava, jai nacuaevetsinë Festo. \p \v 23 Nexata meravia pitsijavata nacuaevetsinë Agripa pijava Berenicebeje bitso naitabëtabeje. Nexata naponabeje jivi penacaetuatabiabiboxanetojavabelia. Pëyanatatsibeje vajabitsaë pepo pevetsivi. Pëyanatatsibeje Cesarea tomarapijipetuxanevi ata. Penacaetuatsiboxanetojavalia barëjoneyabeje. Nexata nacuaevetsinë Festo pijajivi itoroba petocaponaenexatsirena Pablo. \v 24 Nexata nacuaevetsinë Festo jumaitsi nacuaevetsinë Agripajavabelia, itsamonaejavabelia ata: \p —Agripa, nacua nevetsinë, daxita paxamë ata majotaje vajanajuanacaetuatsivi. Pataneme rabaja mapapebi nuca paneitabarataje. Ayaibitsaëto judíovi, Jerusalén tomarapijivi, bajaraponë neconitatsi xanëjavaberena Jerusalén tomaratalia. Bajara icatsia pamonae tapëta naponarena Cesarea tomaraberena. Bajara icatsia pacuenia neconitatsi xanëjavaberena. Bajarapamonae vavajaiya nejumai tsabiabi: “Pajitsipajë Pablo pebeyaxuabinexatsi,” nejai tsabiabi. \v 25 Itsiata baitsi jane xanë apo yapëtaenë paneconi yabara beyaxuabijitsiatsi. Maponë nevajëta picani taitorobinexa tajatuxanenëjavabelia, Romanonacua pepo pevetsinëjavabelia, bajaraponë pitabarata peneconitsinexatsi itsa pibisiacuene exana. Bajaraxuata itorobijitsianë Romanonacua pepo pevetsinëjavabelia. \v 26 Itsiata baitsi jane apo yapëtaenë pacuene yabara toyaquinaejitsianë cuyalatobaxutota tajatuxanenëjavabelia. Bajaraxuata xamë Agripa, nacua nevetsinë, mapamonae ataje, daxita paxamë paneitabarata Pablo penucaenexa pacatocapatatsi maberenaje. Pacatocapatatsi paneyanijobinexa paneconi yabara naneconita. Nexata meta paneyanijobicujinae xanë yapëtaenajë paneconi yabara naneconita. Nexata bajarajota yapëtaenajë tajatuxanenëjavabelia tatoyaquinaenexa cuyalatobaxutota paneconi yabara judíovi Pablo neconitsijitsiatsi tajatuxanenëjavabelia. \v 27 Tsipaji acuenebi taitorobijava maponëje Pablo tajatuxanenëjavabelia toyaquinaenejevanë cuyalato xaniavaetsia peyapëtaenexa paneconi yabara judíovi neconitsijitsiatsi, jai nacuaevetsinë Festo nacuaevetsinë Agripajavabelia. \c 26 \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba nacuaevetsinë Agripa pitabarata yabara pelivaisi \p \v 1 Nacuaevetsinë Agripa jumaitsi Pablojavabelia: \p —Catocopatatsi rabaja nenavajunupaebinexa paneconi yabara judíovi caneconita, jai nacuaevetsinë Agripa Pablojavabelia. \p Nexata Pablo yaiyataeya bajacoba nacuaevetsinë Agripa. Nexata Pablo jumaitsi nacuaevetsinë Agripajavabelia mapacueniaje: \p \v 2 —Barëyanë. Tsipaji ajena pamatacabi netocopatame nitabarata tanavajunupaebinexa daxita paneconi yabara judíovi neneconitsijitsia. \v 3 Aeconoxaeta bitso barëyanë. Tsipaji yapëtaneme xaniavaetsia daxita palivaisi paxainajë pajudíovinë. Yapëtanemenua pajamatabëcuenelivaisi yabara panajumeanaenotabiabajë. Nexata cavajëtatsi ajamatabëcuenesaëya bajayaepato xaniavaetsia tanenamuxunaevetecaenexamë, jai Pablo nacuaevetsinë Agripajavabelia. \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba pacuenia ponapona pamatacabi abaxë apo jumecovënëtsi Jesucristo yabara pelivaisi \p \v 4 Pablo icatsia jumaitsi nacuaevetsinë Agripajavabelia: \p —Daxita judíovi baja cajena neyapëtane pacuenia copiaya ponaponajë bajarapamonaejavata. Bajarapamonae neyapëtane pacuenia ponaponajë patajanacuata tsiquirinëyojavaveliacujinaenë. Neyapëtanenua pacuenia ponaponajë Jerusalén tomarata ata. \v 5 Judíoviyajuvënëvi itsamonae naexana fariseovi. Nexata bajarapamonae Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi, bitso jumecovënëtsiajinavanapa itsajudíovivecua. Nexata itsa yanijobijitsipame, daxita judíovi catsipaebijitsipa pacuenia picani pejevaxinëjavaveliacujinaenë catsitecaponaponajë fariseovi pecujarubicuene. \v 6 Bajarapamonae neneconitsijitsia tsipaji baja xanë jumecovënëtajë petëpaevimi itsamatacabi Dioso icatsia piasaëyaexanaejavanexa. Tsipaji baja cajena bajarapacuenia Dioso najumecapanepaeya jumaitsi patajasalinaivimijavabelia. Nexata bajarapalivaisi jumecovënëtajë. \v 7 Daxita raja paxanë, Israelpijinëmi pexi doce ponëmibeje papemomoxinë. Pacopiaevetavanapajë Dioso icatsia piasaëyaexanaejavanexa petëpaevimi pacuenia baja cajena tajëvelia Dioso najumecapanepaeya jumaitsi patajasalinaivimijavabelia. Bajaraxuata najamatabëcuenecopatsiaya pavajëtabiabajë Diosojavabelia. Patonacuenebavanapajënua caematacabi canacujitsia, meravi yajava. Agripa, nacua nevetsinë, abaxë nenamuxunaevere. Dioso icatsia petëpaevimi piasaëyaexanaejavanexa, copiaevetaponaponajë. Bajaraxuata judíovi neneconitsijitsia. \v 8 Pëtsa pajamatabëjumaitsimë Dioso yabara: “Dioso raja apo caëjëpaetsi petëpaevi icatsia piasaëyaexanaenexa,” pajamatabëjamë pëtsa, jai Pablo bajarapamonaejavabelia. \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba petaicaponaejava Jesús pejumecovënëtsivi pejebinexa penaneconitsivi pejebabiabibota yabara pelivaisi \p \v 9 Pablo icatsia jumaitsi nacuaevetsinë Agripajavabelia: \p —Xanë abaxë Jesús itsa apo jumecovënëtsinë, jamatabëjumaitsinë tsabiabi: “Xanë bejiobiaexanaenajë daxita pamonae jumecovënëta Jesús, Nazaret tomarapijinë, pelivaisi,” jamatabëjanë tsabiabi. \v 10 Nexata bajarapacuenia exanajë Jerusalén tomarata. Sacerdotevi penamatacaitorobivi taneitorobixae, ayaibitsaëto Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi jebaponajë penaneconitsivi pejebabiabibota. Itsa bajarapamonae naneconitsiaexanatsi, itsa beyejebatsinua, netsitaxanepana bajarapacuenia pebeyejebijavatsi. \v 11 Pamonae Jesús pelivaisi jumecovënëta, anijatonë jumaconibabeyaexanabiabajë judíovi penacaetuatabiabibonëjava. Bajarapacuenia picani exanaponajë bajarapamonae pecopabinexa Jesús pelivaisi pejumecovënëtsijava. Xanë picani cueneitoyanë bajarapamonae. Nexata itsanacuajava penaetomaranëjava ata, jaitarutajë Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi tataicaenexa tajebinexa penaneconitsivi pejebabiabibota, jai Pablo nacuaevetsinë Agripajavabelia. \s1 Pacuenia icatsia Pablo navajunupaeba pacuenia Jesús pelivaisi jumecovënëta yabara pelivaisi \r (Hch 9.1-19; 22.6-16) \p \v 12 Pablo icatsia jumaitsi nacuaevetsinë Agripajavabelia: \p —Bajara picani icatsia pacuenia tataicaenexa Damasco tomarata Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi, ponajë picani Damasco tomarabelia. Nitoroba sacerdotevi penamatacaitorobivi. Bajarapamonae pejamatabëcueneta nitoroba tataicaenexa picani Jesús pelivaisi pejumecovënëtsivi tajebinexa penaneconitsivi pejebabiabibota. \v 13 Agripa, nacua nevetsinë, abaxë nenamuxunaevere. Nexata jane baja ponajë Damasco tomarabelia. Nexata tanajetarucaejavata namutua, taniji matonejeepatota athëbëvetsica pinijicotia tanematatoyorotsianaitayotsijava. Naitayota matacabipijijuametocotia matatoxenetsia. Daxita tayajavaponaevi tayajavanajetarucaejavata, panematatoyorotsia naitayota. \v 14 Nexata daxita paxanë irata pabobenajunuajë. Bajarajota irata jumetaenucajë hebreojumeta athëbëvetsica tanejumaitsijava: “Saulo, Saulo, ¿detsa xuajitsia tajajivi netobejiobiaexanaponame? Xamë nijacuata najamatabëcuenebijianaponame,” tanejaijava, jumetaenucajë irata. \v 15 Nexata xanë jumaitsinë: “Tajatuxanenë, ¿detsa ponëmë?” janë. Nexata icatsia nejumaitsi: “Xanë raja Jesúsnë. Xanë raja tajajivi netobejiobiaexanaponame. \v 16 Nonotabapunare. Catsitanaitajëtatsi raja tacaitapetsinexa tajajivitonënexamë. Xamë nexata tsipaebianame itsajivijavabelia pacuenia aeconoxae netaneme. Tsipaebianamenua pacuenia icatsia catsitanaitajëtsianatsi bexëa itsamatacabijavabelia. \v 17 Cacapanepaenatsi raja judíovi pecobevecua pecaitsacueniabiyaniva. Caitorobianatsi apo judíovi pijanacuanëjavabelia. Apo judíovi ata pecobevecua cacapanepaenatsi pecaitsacueniabiyaniva. \v 18 Caitorobatsi rabaja netsipaebinexa apo judíovijavabelia pexanialivaisi, xanë talivaisi. Nexata apo judíovi ata najamatabëcuene pënëyorotsiaexanaename Diosojavabelia. Nexata Dioso pexaniajailivaisita apo judíovi ata jamatabëcueneitayotsianatsi piaitaquirijamatabëcuenevecua, dovathi pejamatabëcuene itorobabiabijavatsivecua. Nexata apo judíovi ata talivaisi jumecovënëtsiana. Nexata bajarapamonae pibisiacuene pexanaeneconimi, Dioso vecuaajibiaexanaenatsi itsa jumecovënëtsiana talivaisi. Nexata apo judíovi ata pibisiacuene pexanaeneconimi, Dioso vecuaajibiaexanaenatsi, pacuenia baja daxita tanejumecovënëtsivi Dioso vecuaajibiaexanatsi pibisiacuene pexanaeneconimi,” nejai Jesús mapacueniaje athëbëvetsica, jai Pablo nacuaevetsinë Agripajavabelia. \s1 Pacuenia Pablo navajunupaeba pacuenia jumecovënëta Jesús pitorobicueniatsi yabara pelivaisi \p \v 19 Icatsia Pablo jumaitsi nacuaevetsinë Agripajavabelia: \p —Agripa, nacua nevetsinë, abaxë nenamuxunaevere. Nexata pacuenia Jesús athëbëvetsica nejumaitsi, jumecovënëtajë baja cajena. \v 20 Copiata Jesús pelivaisi tsipaebaponajë Damasco tomarapijivijavabelia, Jerusalén tomarapijivijavabelia ata, Judea nacuapijivijavabelia ata. Bajaraxuacujinae icatsia tsipaebaponajë apo judíovijavabelia ata. Nexata itorobajë daxita bajarapamonae pecopabinexa pibisiacuene pexanabiabijava penajamatabëcuenepënëyorotsinexa Diosojavabelia. Nexata itorobajë xaniavaetsia pejinavanapaenexa pibisiacuene pexanaeyaniva. Nexata baja bajarapacuenia itsa jinavanapa, daxitajivi yapëtanetsi pepacuene penajamatabëcuenepënëyorotsijava Diosojavabelia. \v 21 Bajarapalivaisi tatsipaebaponaexae, nevaetaba judíovi pamatacabi ponaponajë templobota. Nevaetaba tanebeyaxuabinexa picani. \v 22 Itsiata baitsi jane neyajavaponapona Dioso taneyavenonaenexa mapamatacabijavaberena ataje. Bajaraxuata nucajë majotaje tatsipaebinexa Jesús pelivaisi daxitajivijavabelia. Jesús pelivaisi jivi itsa tsipaebabiabajë, tsipaebabiabajë bepejiobivijavabelia, pepo petuxanevijavabelia ata. Nexata daxita bajarapamonae najëpaeya tsipaebabiabajë peyapëtaenexa xua bajayata tajëvelia Diosojumepaebivi profetavi vajunupaeba. Profeta Moiséspijinë ata bajayata tajëvelia vajunupaeba bajaraxua. Pacuenia ata bajayata tajëvelia Diosojumepaebivimi profetavi copiaya jumaitsi, tsipaebabiabajë. Bajayata baja cajena profetavimi Cristo yabara jumaitsi mapacueniaje: \v 23 “Pamatacabi Cristo Dioso itorobianicatsi jivi pecapanepaenexa, beyaxuabianatsi. Itsiata baitsi jane pebeyaxuabicujinaetsi Dioso icatsia asaëyaexanaenatsi. Nexata Cristo Dioso itsa asaëyaexanaenatsi petëpaecujinae, namataxainaeya asaëyaexanaenatsi daxita petëpaevivecua,” jai bajayata tajëvelia profetavi. Nexata jane baja Cristo Dioso itsa asaëyaexanatsi petëpaecujinae, namataxainaeya jane baja asaëyaexanatsi daxita petëpaevivecua. Nexata pamonae Dioso pepuajumecovënëtsi tëpa, Dioso icatsia cotocaevi asaëyaexanaenatsi petëpaecujinae. Nexata bajarapalivaisi tsipaebaponajë judíovijava, apo judíovijava ata. Daxita bajarapamonae itsa jumecovënëta bajarapalivaisi, pecapanepaenexatsi Diosojavabelia, jai Pablo nacuaevetsinë Agripajavabelia. \s1 Pacuenia Pablo petsipaebilivaisi pejumetaevitsi, sivanajamatabëxainatsi yabara pelivaisi \p \v 24 Pablo penavajunupaebijavata, nacuaevetsinë Festo jumevabaxuabatsi. \p —¡Pablo, xamë raja saya camatajemaba! Camatajemaba bitso nenacujarubixae, jai nacuaevetsinë Festo. \p \v 25 Pablo nexata jumaitsi: \p —Festo, pecayaiyataenë, nacua nevetsinë. Apo nematajemabi raja xanë. Palivaisi raja pacatsipaebatsi, pepo pexaniajailivaisi. \v 26 Bajarapalivaisi ajumejunavijibia pacatsipaebatsi tsipaji maponë ecaje, nacua pevetsinë Agripa, xaniavaetsia yapëtane bajarapalivaisi. Agripa xaniavaetsia yapëtane daxita xua Jesús exana. Tsipaji abaxë pamatacabi Jesús ponapona mapanacuataje, daxita xua exana, muetsia apo exanae. \v 27 Agripa, nacua nevetsinë, xamë baja cajena jumecovënëtame profetavi bajayata peyaquinaelivaisi. ¿Baja tsabaitsi jane? Cayapëtanetsi baja cajena nejumecovënëtsijava bajarapamonae peyaquinaelivaisi, jai Pablo nacuaevetsinë Agripajavabelia. \p \v 28 Nexata nacuaevetsinë Agripa jumaitsi Pablojavabelia: \p —¿Bepijia tsabaja Jesús pelivaisi jamatabënejumecovënëtsiaexaname? jai nacuaevetsinë Agripa. \p \v 29 Nexata Pablo jumaitsi: \p —Vajëtajë Diosojavabelia Jesús pelivaisi bepijia panejumecovënëtsinexa. Itsa jume, beaxayocuenia ata panejumecovënëtsinexa. Daxita paxamë patanejumetaeyenaevimë, jitsipajë panejumecovënëtsijava Jesús pelivaisi. Pacuenia baja xanë jamatabëcueneitsinë, Jesús pelivaisi tajumecovënëtsinë, bajara paxamë ata panejamatabëcueneitsinexa. Itsiata apo pacatojitsipaetsi papecacëbinexa mapitsicadenamaëtonëtaje pacuenia xanë necëtanuta, jai Pablo. \p \v 30 Itsa baja Pablo najumevereta bajarapacuenia petsipaebijava, nacuaevetsinë Festo nonotapuna. Nacuaevetsinë Agripa ata, pijava Berenice yajava, nonotapuna. Daxita baja penajuanacaetuatsivi ata nonobapuna peponaenexa. \v 31 Pepitsapaecujinaelia bajarapamonae najumaitsi: \p —Maponëje Pablo itsacuene baja cajena apo exanae. Nexata picani ajibi paneconi yabara beyaxuabijitsiatsi. Ajibinua paneconi yabara etsijitsiatsi penaneconitsivi pejebabiabibota, najai bajarapamonae Pablo yabara. \p \v 32 Nacuaevetsinë Agripa jumaitsi nacuaevetsinë Festojavabelia: \p —Itsa apo cavajëtsi tsipae nitorobinexa vajatuxanenëbejejavabelia, Romanonacua pepo pevetsinëjavabelia, bajaraponë pitabarata peneconitsinexatsi, nexata baja picani copatsipatsi pepitsapaenexa penaneconitsivi pejebabiabibovecua, jai nacuaevetsinë Agripa Pablo yabara. \c 27 \s1 Pacuenia Pablo caponaliatsi Roma tomarabelia yabara pelivaisi \p \v 1 Nacuaevetsinë Festobana najamatabëcuenevereta baja pitorobinexatsi Pablo Italia nacuayabelia, Romanonacua pepo pevetsinëjavabelia. Nexata Pablo caponaejitsiatsi vajabitsaë pijacapitán, Juliovënënë. Itsamonae naneconitsia pejinavanapaevi, Pablo yajava, caponaejitsiatsi. Ponë Romanonacua pepo pevetsinë, bajaraponë pevënë Augusto. Nexata Augusto pijajivi vajabitsaë pijacapitánmonaeyajuvënënë Julio.\fig Pablo caponatsi mapatomaranëjavaje Roma tomarabelianexa|src="Pauls journey to Rome.JPG" size="span" copy="© 2011, SIL" ref="ACT 27.1" \fig* \v 2 Xanë Lucasnë, naponajë Pablota. Adramitio tomaraverena pepatsibarco ënëabereca parunarecajë. Bajarapamo yaëtanajetarucaejitsia manuamene muxubërëa penaetomaranëjava, pepatsinexa Asiavënë nacuayabelia. Payajavaponajëbeje Aristarco, Tesalónica tomarapijinë. Tesalónicatomara eca Macedonia nacuata. \v 3 Meravia pitsijavata epatua panapatajë Sidón tomarata. Capitán Julio yaiyatanetsi Pablo. Bajaraxuata Sidón tomarata Pablo tocopatatsi penonotajunaenexa barcoënëvecua, penasivaxainaenexa peyapëtaevitsijavabelia, perajutsinexatsinua xua namatavenona Pablo. \v 4 Bajaraxuacujinae icatsia panaropobajë Sidón tomaravecua. Nexata patavajënaeverena jovibo najetaruca. Nexata Chipretunaeto pacujibaliajë bajarapatunaeto muxubërëa patanajetarubenaenexa. Nexata Chipretunaeto patatsavenonenia paxenetanajetarubenajë. Tsipaji bajarapamuxubërëvelia jovibo beyajetayo. \v 5 Cilicia nacuabeje Panfilia nacuabeje canacujitsialia papaliajë. Nexata payaëtajë Mira tomarata. Miratomara eca Licia nacuata. \p \v 6 Nexata Mira tomarata capitán Julio caxitajaraba barco, Alejandría tomaraverena pepatsimo. Bajarapamo ponaejitsia Italia nacuayabelia. Nexata baja pabarcota pananajetarubenajë, pavecuanonobajunajë. Nexata icatsia capitán Julio panerunaeyaexana Alejandría tomaraverena pepatsibarco ënëabelia. \v 7 Anijamatacabianë bajarapabarcota pananajetarubenajë. Tsipaji beaxayo najetaruca. Pinijicuenecujinae itsiata panajetarubenajë Gnidotomara canacujitsita. Jovibo abaxë tsiteca najetaruca patavajënaeverena. Nexata pamatavaquetajë Cretavënëtunaeto. Panajetarubenajë itsapaitapavelia eca Salmóntomara. Tsipaji bajarapaitapavelia jovibo beyajetayo. \v 8 Piayapëbejecuenia panajetarubenajë manuamene muxubërëa. Nexata papatajë Buenos Puertosvënëjavata, Laseatomara imoxoyojavata. \p \v 9 Pamatacabianë xanepana menia patanajetarubenaenexa, panevecuapanepapona baja. Nexata baja bitso panetsiayai menia pataponaenexa. Tsipaji bajarapajuametota bitso jovibo ayai tsabiabi. Emarapae ata baja copiajunua. Nexata picani Pablo tsipaeba barcota patanajuaponaevijavabelia. \v 10 Pablo picani jumaitsi mapacueniaje: \p —Xanë raja yapëtaniji nacatsiayai baja bitso menia vajaponaenexa vajavajënaeyabelia. Naxuabijitsipa raeta mapamoje. Naxuabijitsipa raeta mapamoënëtaje pecaponaejava yajava. Vaxaitsi ata meta naxuabijitsipatsi. Nexata abaxë majotaje evetavanapaenatsi emarapae pepanepaejava, jai picani Pablo. \p \v 11 Itsiata capitán Julio apo jumecovënëtsi Pablo petsipaebijava. Caranata pacuenia jumaitsibeje barco pexainaenë, barco pecaponaenë ata, capitán Julio jumecovënëta. \v 12 Buenos Puertosvënëjavata ayapëbeje barco perucaejava bajayajebi. Nexata acuenebi bajarajota pataevetavanapaenexa emarapae pepanepaejava. Nexata picani daxita bajarapamonae bitso jitsipa patavajënaeyabelia pataponaenexa. Jitsipa picani Cretatunaeto muxubërëa patanajetarubenaenexa, itsa cuenecaëjëpatsi, pepatsinexa picani Fenice tomarata. Bajarapatomarata picani jamatabëyaëta pataevetavanapaenexa emarapae pepanepaejava. Fenicetomara eca Creta tunaetototsotota. Nexata bajarapatotsotota xanepana barco perubenaenexa. Tsipaji bajarapatotsotojava apo joneyabiabi jovibo. \s1 Pacuenia pinijijoviboxaneto barco caponatsi Creta tunaetovecua yabara pelivaisi \p \v 13 Itsa pajinavanapajë Buenos Puertosvënëjavata, barco pexainaenë bitso jitsipa peponaenexa pevajënaeyabelia. Nexata bajarapaepatota patacovëverena beaxayo jovibo najetaruca. Nexata bajarapamonae itsa tane bajarapajovibo, jitsipa pevajënaeyabelia peyacaponaenexatsi bajarapamonae pejitsipaecuenia. Nexata jane baja panaropobajë. Cretatunaeto muxubërëa panajetarubenajë. \v 14 Nexata jemata caeepatoyocujinae pinijijoviboxaneto najetaruca Cretatunaeto epatajërëtsiarena barcojavaberena. Bajarapajovibo Nordestevënëjovibo. \v 15 Bajarapajovibo barco torotaponatsi Cretatunaetovecua. Apo panecaëjëpae barco patamuxufetsinexa jovibo pevajënaevelia. Nexata baja pacopatajë pataneyacaponaenexa jovibo. \v 16 Paponajë tsiquiritunaetoyo, Claudavënë tunaetoyo, pepënënenia. Bajaraxuayo bitso jovibo apo ayai. Barco petabufevetsina robotanajetaruca jera. Nexata itsajota jovibo beyajetayo, pinijicuenia payamaërobobocainajë jera patajutabuatsinexa barco ënëabetsina. \v 17 Bajaraxuacujinae bajarapamonae barco epacëbaponaya pinijibumacaxanetonëta barco pesarasaraëcaeyaniva malatacata. Bajarapamonae junava barco patayayaëyaëcaeyaniva Sirtevënë iratsaubonëjumata. Nexata bajarapamonae isica barcopijivelapananë. Bajaraxuacujinae bajarapamonae copata baja itsabelia jovibo pona, barco pataneyacaponaenexa jovibota. \v 18 Meravia abaxë pitsijavata tsiteca pinijijovibo piayaijava. Nexata bajarapamonae barcoënëta pecaponaejavanë, menia yajuvënëpenereca barco pefafanaenexa. \v 19 Bajaraxuacujinae icatsia meravia pitsijavata bajarapamonae menia penereca barcoënëta pecanacuenebijavanë. \v 20 Bajayajebi baja cajena apo pataenë matacabipijijuameto, tulupu ata. Tsipaji bajayajebi pinijijovibo, ema yajava, tsitecanuca. Belia pajamatabëjumaitsinë: “Apo yapanepaetsi meta baja tsane,” pajamatabëjanë. \p \v 21 Pamatacabibeje bajarapacuene pataniji, bajara pijinia pamatacabibeje apo paxaenë pataxaejava. Nexata Pablo nonotapuna bajarapamonae petuatuajëta. Pablo jumaitsi: \p —Itsa paxamë panejumecovënëtsipame pacuenia pacatsipaebatsi, xanepanaejitsipa. Nexata maberenaje apo yaponae tsipaetsi Cretatunaetovecua. Apo bejiobitsinua tsipae. \v 22 Itsiata baitsi jane aeconoxae pëtsa panatsinajamatabëxainame. Itsajivi ata raja paxamëyajuvënëjivi itsiata apo tëpae tsane. Ëbarco rajane baja naxuabiana. \v 23 Ajena baja cajena, pameravi, netsitanaitajëta ángel, Dioso pitorobinëtsica. BajarapaDioso xanë pijajivitonënë. BajarapaDioso tonacuenebaponaponajë. \v 24 Nexata ángel nejumaitsi: “Pablo, pëtsa junavame. Itsiata raja apo tëpaemë tsane. Tsipaji raja naitajëtsijitsiamë Romanonacua pepo pevetsinë pitabarata. Xamë raja nejamatabëcueneta Dioso capanepaenatsi petëpaeyaniva daxita pamonae yajavanajetarucame mapabarcotaje,” nejai ángel. \v 25 Nexata daxita paxamë panajamatabëcuenesaëre panejamatabëcuenebëjaijavavecua. Najamatabërutajë Diosojavabelia vajanacacapanepaenexa Dioso. Yapëtaniji Dioso vajanacacapanepaejavanexa pacuenia baja ángel netsipaeba. \v 26 Itsiata baitsi jane cajena jovibo nacayacaponaena itsatunaetojavabelia, jai Pablo. \p \v 27 Catorce baja pamatacabibeje itsa paxainajë patanaropobicujinae, meravi jovibo toquebiaya paneyacapona Adriavënë manuamenejava. Nexata meravi tuatuajëta barcota penacuenebivi jamatabëjumaitsi: \p —Pitapayabelia covë payapataponajë, jamatabëjai. \p \v 28 Nexata bajarapamonae pemaëtota caëjëtapona xuavajëto mene avajubua irabereca peyapëtaenexa. Nexata treinta y seis pametrobeje xaina mene piavajubuajava irabereca. Bajaraxuacujinae, caeepatoyocujinae, icatsia caëjëta. Veintisiete icatsia pametrobeje xaina mene piavajubuajava irabereca. \v 29 Nexata barcota penacuenebivi jamatabëjumaitsi: \p —Barco meta payanayaëtojopaenajë ibotojumata, jamatabëjai. \p Nexata bajarapamonae barco petabufevetsina, cuatro xuabeje anclavënëjavanë, yamaëya copabareca. Nexata anclavënëjavanë menebëxëpana irabelia itsa vaetaba, barco perucojopaenexa. Bajarapamonae picani bitso jitsipa bepijia peyamatacabibijavatsi, penatsivajënae taenajetarubenaenexa. \v 30 Nexata bajarapaepatota bajarapamonae picani bitso jitsipa ëpamonae penonobajunaenexa barcovecua pepanepaenexa. Nexata bajarapamonae penajuaponaevijavabelia yamaxëitojorobiaya jumaitsi: \p —Icatsia raja pacopabijitsianëreca itsaanclajavanë barcoupitatsia, jai. \p Nexata saya ëjera, pamo pajutabuatsinajë, bajarapamonae xuareca peyaponaenexa picani pitapayabelia. \v 31 Nexata Pablo itsa tane bajarapamonae jera pexuabijavareca, jumaitsi vajabitsaë pijacapitánjavabelia, capítan pijajivijavabelia ata: \p —Mapamonaeje barcota penacuenebivi itsa ponaena mapajerataje, paxamë pavajabitsaëmë panapenetsianame meneta, jai Pablo. \p \v 32 Nexata barcota penacuenebivi peponaeyaniva jerata, vajabitsaë caucutaxuaba jera pecëtarutsimaëto. Jera baja nexata pona barcovecua. \p \v 33 Ajena baja matacabi tsina, Pablo itoroba daxita barcota peponaevi pexaejava pexaenexa. Pablo jumaitsi bajarapamonaejavabelia: \p —Catorce baja cajena pamatacabibeje xaniavaetsia apo pamajitsimë. Panexaejava ata apo paxaemë. \v 34 Bajaraxuata pacaitorobatsi panexaejava panexaenexa, panesaë panexainaenexa panepanepaenexa. Itsiata raja daxita apo paitsacuenemë tsane, jai Pablo bajarapamonaejavabelia. \p \v 35 Bajarapacuenia Pablo pejumaitsijavata, panbë pita. Panbë yabara Pablo pexaniajamatabëcuene rajuta Diosojavabelia daxita bajarapamonae pitabarata. Bajaraxuacujinae Pablo epatsënëca panbë. Pablo nexata xane pexaejava. \v 36 Daxita nexata bajarajota ajamatabëcuenesaëreca baja. Nexata bajarapamonae ata xane pexaejava. \v 37 Doscientos setenta y seis papajivinëbeje daxitata paponajë bajarapabarcota. \v 38 Nexata daxita xaniavaetsia penabanicujinae, menia penereca trigoxu sacuanë pefafanaenexa barco. \s1 Pacuenia barco bubuna manuameneta yabara pelivaisi \p \v 39 Itsa baja matacabi tsarucaponae, barcota penacuenebivi taeyelia petunaeto. Itsiata apo yapëtae bajarapatunaeto. Nexata menetotsoto taerulia. Bajarajotalia tajetabo boca. Nexata picani bajarapamonae najamatabëxaina peyaëtsinexa barco bajarapatajetabojavabelia. \v 40 Xuanë anclavënëjavanë, yamaëya copabareca, bajaraxuanë irabelia itsa vaetaba, barco patayarucojopaenexa. Bajaraxuanëmi yamaëcaucubapenereca. Sarasaranaeyaexananua barco petabufecajëbanajetarubenaepabeje. Nexata barcoupitatsia penucaenaeta velapana upicëtarutsia. Velapana nexata jovibota nayerebajaraba. Barco jane baja imoxoyotanajetaruca tajetabo. \v 41 Nexata itacarajeta barco pata itsajota anijamenebeje pesaë namataenetsia patabeje. Barco baja payajumanayaëtajarabajë iratsaubojumata. Nexata bajarajota barcoupi mëthëmëthëcajunua iratsaubojavabelia. Ataja tsanucae. Barco petabufejavavetsina malataca pesaëta tabufesarabajarabatsi. \v 42 Nexata picani vajabitsaë bajarajota beyejebijitsiatsi daxita penaneconitsivi, pevecuapanepaeyanivatsi pejuejavata. \v 43 Itsiata vajabitsaë pijacapitán apo tocopatsi. Tsipaji apo jitsipae Pablo yajava pebeyaxuabijavatsi. Nexata capitán itoroba daxita pamonae yapëtane pejuejava, copiaya pejuenexa pitapayabelia copiaya pepatsinexa matatsënëabelia. \v 44 Bajaraxuacujinae pamonae apo yapëtae pejuejava, cotocaevi itoroba tablapanëjumata, barcopanëmijumatanua, pejuenexa. Bajarapacuenia daxita panepa matatsënëabelia. \c 28 \s1 Pacuenia Pablo ponapona Maltavënë tunaetojavata yabara pelivaisi \p \v 1 Itsa baja daxita paxanë xaniavaetsia papanepajë matatsënëabelia, nexata pavënëtaniji bajarapatunaeto. Bajarapatunaeto Malta vënëtunaeto. \v 2 Maltatunaetopijivi bitso paneyavenona. Bajarapamonae pinijiisotoxaneto itajuruteta. Tsipaji bitso ema tsanucae. Nexata bitso cainejeba. Panejunata daxita patanonopaenexa. \v 3 Nexata Pablo nota petseviiso. Itamataeta bajarapaisoto. Nexata jomo bitso piatanenë, bebula, pitsatabijirava isotojavaverena piatajujavavecua. Nexata Pablo cobesinetsi. Pecobesinijavatatsi tsiteca yajumaruca. \v 4 Maltatunaetopijivi itsa tane Pablo jomo pecobesinerucaejavatsi, nexata najumaitsi bajarapamonae: \p —Maraeta ponë jivibenëje. Bajaraxuata manuamene vecuapanepae ata, icatsia Dioso tocopatatsi jomo pesininexatsi. Nexata jivi pebejamatabëcuene, jomo pesinijavatsi peyatëpaenexa, najai Maltatunaetopijivi Pablo yabara. \p \v 5 Nexata Pablo nacobenënëbiaxuaba jomo pejopaenexa isotojavabelia. Pablo itsiata apo itsacuene. \v 6 Nexata daxita Maltatunaetopijivi jamatabëjumaitsi Pablo yabara: \p —Aeconoxae meta Pablo cobeyajinaena. Itsa jume, irata meta petëpaenë jopaena, jamatabëjai. \p Nexata bajarapamonae bajayaepato evetanubenae ata Pablo petaenexatsi jomo pecobesinijavatsi peyaitsacuenejava, itsiata Pablo apo itsacuene. Nexata icatsia bajarapamonae itsacuenia najamatabëxaina Pablo yabara. Nexata najumaitsi bajarapamonae: \p —¡Maraeta papebi diosonëje! najai. \p \v 7 Maltatunaeto pevetsinë pevënë Publio. Nexata itsajota panubenajë, imoxoyo bobena Publio pijairanë. Nexata bajaraponë panecopiapita pexaniacuenia. Bajaraponë pijabota panajinavanapajë acueyabi pamatacabibeje. \v 8 Publio paxa avitane tsanucae camata. Romaebanucatsi. Bitso suliabatsi. Nexata Pablo taeyojopalia. Vajëta Diosojavabelia. Bajaraxuacujinae piavitanenë pematabocotojumavereca Pablo nacobebuata. Nexata baja Pablo jamatejemayaexana piavitanenëmi. \v 9 Bajarapacuene Pablo itsa exana, nexata daxita piavitanevi Maltatunaetopijivi pata Pablojavaberena. Daxita bajarapamonae ata jamatejemayaexana Pablo. \v 10 Maltatunaetopijivi pinijicuenia paneyaiyataeya paneyavenona. Itsa baja icatsia bexëajavabelia itsabarcota panaponajë, nexata Maltatunaetopijivi panerajuta daxita patanamatavenonaejavaxi pataponaejavata. \s1 Pacuenia Pablo pata Roma tomarata yabara pelivaisi \p \v 11 Malta vënëtunaetota panajinavanapajë acueyabi pajuametobeje. Bajaraxuacujinae baja icatsia panaponajë barcota. Bajarapabarco patavajënae pata Alejandría tomaraverena. Bajarapamo Maltatunaetototsotota daxita emarapae ruca. Evetaruca emarapaejuametonë pepanepaejava. Bajarapabarcoupita rucabeje jivi saya pecobeta jumapecataeya pexanaenëbeje. Cástorbeje Póluxbeje jumapecataeya jivi pecobeta pexanaenëbeje bediosonëbeje petaenexa. \v 12 Bajarapabarcota panaponajë. Nexata jane baja panapatajë Italia nacuayabelia. Panapatajë Siracusa tomarata. Siracusa tomarata abaxë panajinavanapajë acueyabi pamatacabibeje. \v 13 Bajaraxuacujinae icatsia panaropobajë. Paponajë manuamene muxubërëa. Nexata icatsia papatajë Regio tomarata. Nexata meravia pitsijavata patacovëverena pexaniajovibo najetaruca. Nexata bajarapajovibo paneyacapona patavajënaeyabelia. Nexata icatsia anijamatacabibejecujinae papatajë Puteoli tomarata. \v 14 Puteoli tomarata pacaxitajarabajë Dioso pejumecovënëtsivi. Bajarapamonae paneasiva caesemana patanajinavanapaenexa bajarapamonaejavata. Bajaraxuacujinae jane baja matatsënëa paponajë Roma tomarabelia. \v 15 Roma tomarapijivi, Dioso pejumecovënëtsivi, patavajënaelia panevënëlivaisitane patanajetarubenaejava. Nexata bajarapamonae panecopiajairena. Nexata penamataxainaebitsaëto panemataenena Foro de Apiovënëjavata. Bajaraxuacujinae icatsia itsabitsaëto panemataenena Tres Tabernasvënëjavatalia. Nexata Pablo itsa tane bajarapamonae, pexaniajamatabëcuene rajuta Diosojavabelia. Nexata ajamatabëcuenesaëreca Pablo bajarapamonae petaejavata. \v 16 Nexata jane baja papatajë Roma tomarabelia. Nexata Roma tomarata capitán Julio rajuta baja pamonae naneconitsia capona Cesarea tomaraverena. Rajuta baja penaneconitsivi pejebabiabibo pevetsivi penamatacaitorobinë pecobeyabelia. Itsiata Pablo tocopatatsi saicayabota peponaponaenexa. Caenë vajabitsaënë evetaponaponatsi Pablo penajetabajiraviyaniva. \s1 Pacuenia Pablo tsipaeba Jesús pelivaisi Roma tomarata yabara pelivaisi \p \v 17 Pablo baja itsa xaina acueyabi pamatacabibeje pepatsicujinae Roma tomarata, tonajumexuaba judíovi penamatacaitorobivi pepatsinexa Pablojavaberena. Itsa baja nacaetuata judíovi penamatacaitorobivi, Pablo nexata jumaitsi judíovi penamatacaitorobivijavabelia: \p —Tajamonae, itsacuene apo exanae atanë vajavëna judíovijavabelia, vajasalinaivi pecujarubicuene jumecovënëtsiaponaponae atanë, itsiata vajavëna judíovi nevaetaba Jerusalén tomaratalia. Nexata necanajeta tananeconitsinexa Romano nacuapijivi pecobeyabelia. \v 18 Nexata Romano nacuapijivi, jivi penaneconitsicuene pevetsivi, neyanijoba xua yabara vajavëna judíovi neneconita. Nexata baja picani Romano nacuapijivi necopatsijitsia. Tsipaji apo caxitajarabi itsacueneneconi ata taxainaejava, paneconi yabara nebeyaxuabiaexanaejitsia. \v 19 Itsiata baitsi jane vajavëna judíovi, pamonae neneconita, apo jitsipae Romano nacuapijivi tanecopatsinexa. Jitsipa picani tanebeyaxuabinexa. Nexata xanë vajëtajë taneitorobinexa maberenaje Romanonacua pepo pevetsinë pitabarata taneneconitsinexa pibisiacuene itsa exanajë. Itsiata xanë apo jitsipaenë juya bajarapamonae taneconitsijava tajanacuapijivijavabelia. \v 20 Bajaraxuata nexata pacajunatatsi patacataenexa patacabarëcuaicuaijainexanua. Ponë daxita Israel nacuapijivi copiaevetavanapa athëbëvetsica pepatsijavanexatsica, xanë baja yapëtaniji bajaraponë athëbëvetsica pepatsijavatsica. Nexata xanë vajunupaebaponajë bajaraponë athëbëvetsica pepatsijavatsica. Bajaraxuata necobecëtsiaya yamaëya ponaponajë mapacadenamaëtoje, jai Pablo Roma tomarata judíovi penamatacaitorobivijavabelia. \p \v 21 Nexata judíovi penamatacaitorobivi jumaitsi Pablojavabelia: \p —Itsalivaisi ata baja cajena xamë yabara apo panetonajumeitorobi Judea nacuaverena. Vajavëna judíovi patsi ata bajaraverena, itsiata apo panetsipaebi pibisiacuene xamë nexanaejava. \v 22 Itsiata baitsi jane pajitsipajë patanetsipaebinexamë pacuenia Jesús pelivaisi jumecovënëtame. Daxitanacuanëpijivi baja cajena baracuaicuaijai tsabiabi bajara papejanapitsapaelivaisi: “Apo pexaniajailivaisi cajena bajarapalivaisi. Dioso cajena apo nacatocopatsi bajarapalivaisi vajajumecovënëtsinexa,” jai tsabiabi daxitanacuanëpijivi, jai judíovi penamatacaitorobivi Pablojavabelia. \p \v 23 Nexata judíovi penamatacaitorobivi caëjëta matacabi icatsia nacaetuatsijitsia pabota Pablo ponapona. Nexata jane baja icatsia itsa nacaetuata, bajarapamonae ayaibitsaëtoxaneto parena pabota Pablo ponapona. Nexata Pablo bajayacunua petaxuxuabicujinae livaisi petsipaebijava, matapania caniviyojavabelia copata. Nexata Pablo tsipaeba bajarapamonaejavabelia Dioso pijajivi pevetsijava mapanacuataje. Pablo tsipaebanua bajarapamonaejavabelia pacuenia jumaitsi Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi Jesús yabara. Pablo tsipaebanua pacuenia jumaitsi Diosojumepaebivi profetavi bajayata peyaquinaelivaisita Jesús yabara. Bajarapacuenia Pablo tsipaeba bajarapamonae pejumecovënëtsinexa Jesús pelivaisi. \v 24 Itsamonae bajarapamonaeyajuvënëvi jumecovënëta baja bajarapacuenia Pablo petsipaebilivaisi. Itsiata itsamonae apo jumecovënëtsi. \v 25-26 Nexata daxita bajarapamonae apo najamatabëcuenejëpae. Nexata bajarapamonae penaviabivajënae Pablo icatsia jumaitsi bajarapamonaejavabelia mapacueniaje: \p —Bajayata baja cajena profeta Isaíaspijinë Espíritu Santo pejamatabëcueneta tajëvelia yapëtaeyaexanatsi paxamë apo panejumecovënëtsijavanexa Jesús pelivaisi. Nexata profeta Isaíaspijinë Espíritu Santo itorobatsi petsipaebinexa vajasalinaivimijavabelia mapacueniaje: \q1 Paxamë raja picani pajumetaeyabiabianame palivaisi pacatsipaebabiabiana. Itsiata apo pajumeyapëtaemë tsane xua yabara bajarapalivaisi pacatsipaebabiabiana. Paxamë raja picani pataeyabiabianame xua pacatsitaexanabiabiana. Itsiata apo payapëtaemë tsane pajamatabëcuene yabara bajaraxua pacatsitaexanabiabiana, \m jai profeta Isaíaspijinë vajasalinaivimijavabelia. \p \v 27 Bajarapacuenia jumaitsi profeta Isaíaspijinë tsipaji baja cajena Dioso tajëvelia jumaitsi paxamë apo panejumecovënëtsijavanexa yabara mapacueniaje: \q1 Bajarapamonae ajamatabëcuenetaja tsane. Nexata benamuxuacabiaya pejinavanapaevi tsane. Benaitaxutotsaquebiaya pejinavanapaevi tsane. Itsa bajarapacuenia apo itsipae, nexata yapëtaejitsipa pajamatabëcuene yabara tsitaexanatsi xua tane. Jumeyapëtaejitsipanua palivaisi tsipaebatsi. Pejamatabëëthëtojavavetsina jumeyapëtaejitsipa. Nexata najamatabëcuenepënëyorotsipa perujujamatabëcuenevecua. Nexata xanë jamatabëcuene xanepanaeyaexanaejitsipajë pibisiacuenevecua, \m jai baja cajena Dioso bajayata tajëvelia paxamë apo panejumecovënëtsijavanexa yabara, jai Pablo judíovijavabelia Roma tomarata. \p \v 28 Pablo icatsia jumaitsi judíovijavabelia: \p —Pajudíovimë, pajumeyapëtaema mapalivaisije. Ajena baja mapamatacabijavaveliacujinaeje, pevajënaeyabelia, Dioso jivi pecapanepaelivaisinexa apo judíovijavabelia ata tsipaebianatsi. Nexata apo judíovi ata xaniavaetsia namuxunaevetsiana bajarapalivaisi, jai Pablo judíovijavabelia. \p \v 29 Itsa baja Pablo najumevereta bajarapacuenia petsipaebijava, nexata jane baja daxita judíovi naviaba. Nexata bajarapalivaisi yabara bajarapamonae namutua nabarëcuaicuaijai tsanajetarubenae. \p \v 30 Pablo penacovaetsibota anijavaibeje ponapona Roma tomarata. Pablo matamotapona bo pecovaetsijamatabëcuene. Pablo xaniavaetsia copiapitabiaba daxita pamonae sivaxainabiabatsi. \v 31 Pamonae Pablo sivaxainabiabatsi, tsipaebabiaba Dioso pijajivi pevetsijava mapanacuataje. Tsipaebabiabanua pepo petuxanenë Jesucristo pelivaisi. Tsipaebabiaba ajumejunavijibia. Itsajivi ata Pablo apo jumeitavetsitsi petsipaebabiabilivaisi.