\id 1CO - Guahibo NT -Colombia 2011 (DBL -2014) \h 1 CORINTIOS \toc1 Mapabaxutoje San Pablo copiaya toyaquina Corinto tomarapijivijavabelia \toc2 1 Corintios \toc3 1 Co \mt1 Mapabaxutoje San Pablo copiaya toyaquina Corinto tomarapijivijavabelia \c 1 \s1 Pacuenia Pablo toyaquina mapabaxutoje Dioso pejumecovënëtsivi, Corinto tomarapijivijavabelia, yabara pelivaisi \p \v 1 Xanë Pablonë, Dioso tanetojitsipaexae, nitapeta Jesucristo pijaapóstolenënexanë. Nexata Jesucristo nitoroba jivi pexanialivaisi tatsipaebaponaenexa daxitanacuanëjava. Vajabananë Sóstenes neyavenona mapalivaisije patacatoyaquinaejava paxamëjavabelia. \v 2 Mapabaxutoje pacatoyaquinatsibeje Dioso panejumecovënëtsivi, paCorinto tomarapijivimë. Dioso baja papijajivimë Jesucristo pejamatabëcueneta aneconijibia Dioso papecataexae. Dioso pacajunata papijajivinexamë xaniavaetsia panetojinavanapaenexa. Pacayajavajunata baja cajena daxita Dioso pejumecovënëtsivi, itsanacuanëjava pejinavanapaevi, pamonae navajëcabiaba Jesucristojavabelia. Vajatuxanenë Jesucristo rabaja bajarapamonae ata pijatuxanenë. \v 3 Pacatovajëtatsi vaxa Diosojavabelia, vajatuxanenë Jesucristojavabelia ata, papecaitaxutotsoniataenexa jamatabëcuenexanepanaeya panejinavanapaenexa. \s1 Pacuenia Corinto tomarapijivi Cristo pijajivixae, Dioso yavenonabiabatsi yabara pelivaisi \p \v 4 “Xanepana rabaja pacuenia yavenonabiabame bajarapamonae Jesucristo pijajivixae,” janë tsabiabi Diosojavabelia tavajëtabiabijavata paxamë yabara. \v 5 Jesucristo papijajivixaemë, daxitacuene yabara Dioso pacajamatabëcueneyavenonabiaba. Pacayavenonabiabanua xaniavaetsia jivi panetsipaebinexa Dioso pejumelivaisi. Pacajumeyapëtaeyaexananua pepo pexaniajailivaisi. \v 6 Xua yabara pacatsipaebabiabatsi Cristo papecajamatabëcuene yavenonabiabinexa, baja rajane pacatocopiapata. Bajarapacuenia papecatocopiapatsixae, nexata baja pajamatabëcuenesaëmë tsavanapae panejumecovënëtsijava bajarapalivaisi. \v 7 Nexata abaxë paepatojebi pacopiaevetavanapame vajatuxanenë Jesucristo icatsia pepatsijavanexatsica, Dioso pacacaëjëpaeyaexanabiaba panetoexanavanapaenexa daxita pacuene Dioso pacatojitsipa. \v 8 Dioso cajena pacayavenonaponaena paneajamatabëcuenesaënexa Dioso panejumecovënëtsijava daxitamatacabijavabelianexa. Nexata pamatacabi vajatuxanenë Jesucristo icatsia patsianica, toacuenebi tsanetsi itsajivi ata papecaneconitsinexa. \v 9 Dioso cajena bajarapacuenia pacatoexanaena. Tsipaji pacuenia Dioso najumecapanepaeya jumai tsabiabi pexanaenexa, exanabiaba. Dioso pacajunata pexënato, vajatuxanenë Jesucristo, papijajivinexamë. \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi navecuanatsanapona apo penajamatabëcuenejëpaexae yabara pelivaisi \p \v 10 Tajamonae, pacaitorobatsi vajatuxanenë papijajivixaemë, najamatabëcuenejëpaeya panejinavanapaenexa. Pëtsa panavecuanatsanaeyajoneponame itsajavabelia. Biji rajane najamatabëcuenejëpaeya pajinavanapare. Najamatabëcuenejëpaeya xaniavaetsia panajamatabëxainare caelivaisi. \v 11 Mapacuenia pacatoyaquinatsije tsipaji Cloévënëva pijajivi netsipaeba. Apo panajamatabëcuenejëpaemë pina. Daxitatsi baja cajena caenë vajatuxanenë Jesucristo pijajivitsi. Paxamë tuatuajëta pina itsamonae nabijataeya namataenetsia najumeanaenotabiaba. \v 12 Itsamonae pina xanë yabara jumai tsabiabi: “Xanë raja saicaya Pablo pijajivitonënë,” jai pina tsabiabi. Itsamonae pina jumai tsabiabi: “Xanë raja saicaya Apolos pijajivitonënë,” jai pina tsabiabi. Itsamonae pina jumai tsabiabi: “Xanë raja saicaya Pedro pijajivitonënë,” jai pina tsabiabi. Itsamonae pina jumai tsabiabi: “Xanë raja saicaya Cristo pijajivitonënë,” jai pina tsabiabi. \v 13 Bajarapacuenia paxamëyajuvënëvi apo bejumaitsi tsabiabi. Tsipaji bajarapalivaisi yabara nabijataeya namataenetsia penajumeanaenotabiabixae, navecuanatsanapona. Bajarapacuenia apo benavecuanatsanaponae tsipaji baja cajena Cristo caenë tsaponaponae. Apo navitsanae baja cajena. Nexata pamonae ata Cristo pijajivi, caebitsaëto rabaja tsavanapae. Nexata apo benavecuanatsanaponae. Nexata itsajivi ata xanë yabara apo bejumaitsi: “Xanë raja saicaya Pablo pijajivitonënë,” apo bejai. Tsipaji xanë itsajivi ata apo sivanabeyaxuabiaexanaenë cruzata. Itsajivi ata baja cajena apo bautisabitsi tavënëta tajajivitonë penaexanaenexa. \v 14 Xanë baja cajena apo bautisabinë jivi ayaibitsaëto. Saya bautisabajë anijanëbeje, Cristobeje Gayobeje. Bajaraponëbeje itsa bautisabajë, bautisabajë Cristo pevënëta. Nexata jivi ayaibitsaëto apo tabautisabixae, sivabarëyanë Diosojavabelia. \v 15 Nexata acuenebi itsajivi ata pejumaitsijava: “Xanë raja nebautisaba Pablo pevënëta. Nexata Pablo pijajivitonënë,” pejaijava. \v 16 Jemajanë tsaena. Bautisabajënua tsaena Estéfanas pijamonae. Pematatsënëa baja apo najamatabënapitsinë pajiviyo bautisabajë. \v 17 Cristo apo nitorobi bitso jivi tabautisabaponaenexa. Biji rajane Cristo nitoroba tatsipaebaponaenexa jivi pexanialivaisi pecapanepaelivaisinexatsi Diosojavabelia. Nexata pacuenia Dioso nejamatabëcuenecaëjëpaeya exanapona, bajarapacuenia pacatsipaebaponatsi. Apo nitorobi baja cajena tatsipaebaponaenexa pematatsënëa itsalivaisicuenia. Pacuenia tsipaebabiaba pamonae yapëtane saya maëpanacuapijilivaisije, bajarapacuenia tatsipaebinexa, Cristo apo nitorobi. Nexata itsa tsipaebaponaejitsipajë pacuenia tsipaebabiaba pamonae yapëtane saya maëpanacuapijilivaisije, nexata Jesucristo vajanacasivatëpaejava cruzata tsipaebi atanë tsipae jivijavabelia, ajumematamobinë tsipae. \s1 Pacuenia Cristo jivijavabelia tsitajëta Dioso piasaënëcuene, Dioso bitso daxitacuene peyapëtaenëcuene ata, yabara pelivaisi \p \v 18 Itsamonae pijaneconi yajavatëpaena. Bajarapamonae jumetae ata Jesucristo cruzata vajanacasivatëpaejava, bajarapalivaisi apo jumecovënëtsi. Benatsiquejemalivaisi saya tane. Itsiata baitsi jane vaxaitsi Dioso vajanacacapanepaevinexa, bajarapalivaisi nacayapëtaeyaexana Dioso piasaënëcuene. \v 19 Dioso baja cajena pejumelivaisibaxutota tajëvelia jumaitsi mapacueniaje: \q1 Itsamonae bitso yapëtane mapanacuapijilivaisije. Bajarapamonae peyapëtaelivaisimi, itsamatacabi vecuaajibiaexanaenajë. Pamonae ata bitso peyapëtaevi itajara tanetsi mapanacuapijivije, xanë itsamatacabi jamatabëcueneitajëtsianajë pacuenia jamatabëcueneitsi. Nexata bajarajota daxitajivi jamatabëcueneyapëtaenatsi bajarapamonae saya bevelia peyapëtaevicuene, \m jai baja cajena tajëvelia Dioso pejumelivaisibaxutota. \p \v 20 Ponë yapëtane saya maëpanacuapijilivaisije, ajumematamobi cajena. Ponë ata bajayajebi nacujaruba maëpanacuapijilivaisije, nexata yapëtae ata, ajumematamobi cajena. Ponë ata bitso ajumelivaisisaëya cuaicuaijai, bajaraponë ata ajumematamobi cajena. Daxita bajarapitsivi ajumematamobi, itsa apo natovajëtsi Diosojavabelia peyavenonaenexatsi peyapëtaenexa jane baja xaniavaetsia. Dioso baja cajena nacayapëtaeyaexana mapanacuapijilivaisije natsiquejemalivaisicuene. Tsipaji Dioso apo penajamatabëxainaelivaisi. \v 21 Dioso baja cajena daxitacuene bitso peyapëtaenë mapanacuapijilivaisi peyapëtaevi matatoxenetsia. Nexata Dioso apo tocopatsi pejamatabëcueneyapëtaenexatsi pamonae bitso yapëtane saya mapanacuapijilivaisije. Biji rajane Dioso jamatabëcapanepa pijaneconivecua pamonae jumecovënëta pexanialivaisi, palivaisi patsipaebaponajë, Jesucristo cruzata vajanacasivatëpaelivaisi. Bajarapalivaisi itsamonae betsitanatsiquejemalivaisi atatsi, itsiata bajarapalivaisi pejamatabëcueneta capanepaenatsi pamonae jumecovënëtavanapa bajarapalivaisi. \p \v 22 Judíovi itsa jumetaeyabiaba patatsipaebijava Diosojavabelia picani pecapanepaelivaisinexatsi, najumai tsabiabi ëpamonae: “Itsa taejitsipatsi Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejava pamonae nacatsipaeba mapalivaisije, nexata matapania jumecovënëtsipatsi bajarapalivaisi pexaniajailivaisicuene,” najai tsabiabi judíovi. Griegovi ata itsa patsipaebabiabajë bajarapalivaisi, najumai tsabiabi ëpamonae: “Mapalivaisije itsa jumejëpaejitsipa palivaisi nacatsipaebabiaba vajayajuvënëvi, daxitalivaisi bitso peyapëtaevi, nexata matapania jumecovënëtsipatsi pexaniajailivaisicuene mapalivaisije,” najai tsabiabi griegovi. \v 23 Itsiata baitsi jane paxanë itsa patsipaebaponajë bajarapalivaisi, “Cristo raja nacasivatëpa cruzata vajanacacapanepaenexa vajaneconivecua,” pajanë tsabiabi. Bajarapacuenia patatsipaebijava judíovi jumetaeyabiabi ata, itsiata apo jumecovënëtsi. Anaepanabiaba saya. Apo judíovi ata itsa jumetaeyabiaba Cristo vajanacasivatëpaejava cruzata, benatsiquejemalivaisi saya jumetaeyabiabi. \v 24 Itsiata pamonae Dioso junatatsi pecapanepaenexatsi, judíovi, apo judíovi ata, bajarapamonae jumeyapëtaepona bajarapalivaisi. Nexata bajarapamonae yapëtaepona Dioso piasaënëcuene. Tsipaji bajarapamonae Dioso capanepaejitsiatsi pijaneconivecua Cristo pesivatëpaexaetsi cruzata. Bajarapamonae yapëtaeponanua Dioso bitso daxitacuene peyapëtaenëcuene. Tsipaji Dioso tajëvelia najamatabëxaina bajarapamonae pibisiacuene pexanaeneconivecua pecapanepaenexa Cristo pejamatabëcueneta. \v 25 Pacuene Dioso exana jivi pecapanepaenexa pijaneconivecua, bajarapacuene mapanacuapijivije, Dioso apo pejumecovënëtsivi, betsitanatsiquejemacuenetsi. Pacuenia baja cajena Dioso tajëvelia najamatabëxaina jivi pecapanepaenexa, exana baja. Bajaraxua bitso pexaniacuene. Bitso peyapëtaevi ata mapanacuapijilivaisije, apo caëjëpaetsi bajarapacuenia penajamatabëxainaenexa. Dioso itsa copata Cristo pebeyaxuabinexatsi cruzata, bajarapaepatota Dioso saya bepiasaëjibinë tanetsi mapanacuapijivije. Itsiata baitsi jane bajarapaepatota Dioso najamatabëcueneitajëta bitso piasaënëcuene daxita mapanacuapijivije matatoxenetsia. Tsipaji bajarapaepatota Dioso pinijicuene exana vajanacacapanepaenexa vajaneconivecua. \v 26 Tajamonae, pacanaëjëre mapacueneje. Paxamëyajuvënëvi caejivibeje saya bitso peyapëtaevi mapanacuapijilivaisije. Caejiviyobeje pijinia saya ayaijamatabëcuenevi. Caejiviyobeje saya petuxanevi pexi. Paxamë paayaibitsaëtoxanetomë beveliajamatabëcuene saya panexainaevi. Bajarapacuenia beveliajamatabëcuene panexainaevi ata, itsiata Dioso pacajunata papijajivinexamë. \v 27 Pamonae bitso peyapëtaevi mapanacuapijilivaisije, jumai tsabiabi paxamë bajarapalivaisi apo paneyapëtaevi yabara: “Mara pamonae bitso apo peyapëtaevije,” jai tsabiabi. Itsiata Dioso pacaitapeta papijajivinexamë, apo paneyapëtaevi ata. Bajarapacuenia Dioso pacaitapeta, pamonae bitso peyapëtaevi natane, piauranexa Dioso pitabarata, pamatacabi daxita Dioso papijajivimë bitso paneyapëtaevi pacaexanaena. Dioso cajena pacaitapetanua papijajivinexamë, mapanacuapijivije bepaveliajamatabëcuenevimë pacatae ata. Bajarapacuenia Dioso pacaitapeta, pamonae bitso ayaijamatabëcuenevi natane, piauranexa Dioso pitabarata, pamatacabi daxita Dioso papijajivimë paayaijamatabëcuenevimë pacaexanaena. Bajarapamonae aura tsane itsa nayapëtaena jamatabëcuenenavëxaniabiaya beveliajamatabëcuenevi papecataejava Dioso papijajivimë. \v 28 Dioso baja cajena pacaitapeta papijajivinexamë, daxitajivi papecaitoyaxae, bijiaya papecanaëcotsivi ata. Bajarapacuenia Dioso pacaitapeta, pamonae bitso ayaijamatabëcuenevi itajara daxitajivi tanetsi mapanacuataje, Dioso piaurabinexa. Bajarapamonae Dioso urabiana, pamatacabi daxita Dioso papijajivimë paayaijamatabëcuenevimë pacaexanaena. Bajarapamatacabi daxitajivi Dioso yapëtaeyaexanaena piajumematamobijava, pamonae ayaijamatabëcuenevi itajara tanetsi mapanacuataje. \v 29 Bajaraxuata Dioso pitabarata jamatabëcuenenavëxaniabiaya itsajivi ata apo bejumaitsi itsajivijavabelia: “Xanë bitso ayaijamatabëcuene taxainaenë,” apo bejai. \v 30 Dioso papecaitaxutotsoniataexae, pacaitapeta papijajivinexamë. Nexata Jesucristo payajavajinavanapame. Vaxaitsi Dioso jamatabëcueneyapëtanetsi. Tsipaji Jesucristo nacajamatabëcueneyavenona Dioso vajajamatabëcueneyapëtaenexa. Jesucristo pejamatabëcueneta Dioso aneconijibia nacatane. Pijajivitsinua Dioso nacaexana. Nacavecuaajibiaexananua pibisiacuene vajaexanaeneconimi. \v 31 Bajaraxuata jivijavabelia benavajunupaebatsi Dioso vajanacayavenonaejava. Tsipaji Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi mapacueniaje: “Pëtsa navajunupaebame saya nijacuata nexanaejava yabara jivi pecayaiyataenexa. Biji rajane navajunupaebare Dioso pecayavenonaponaejava. Nexata jivi Dioso yaiyataena,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota. \c 2 \s1 Pacuenia Jesucristo sivatëpa mapanacuapijivije yabara pelivaisi \p \v 1 Tajamonae, pamatacabi ponajë paxamëjavabelia, pacatsipaebatsi baja cajena pexaniajailivaisi, Dioso pejumelivaisi. Nexata bajarapamatacabi apo pacatsipaebitsi pacuenia tsipaebabiaba pamonae bitso peyapëtaevi mapanacuapijilivaisije. Biji rajane pacatsipaebatsi xaniavaetsia jumenapebetsiaya panejumeyapëtaenexa patacatsipaebilivaisi. \v 2 Itsa ponaponajë paxamëjavata, najamatabëxainajë patacatsipaebinexa ëJesucristo pelivaisi. Nexata bitso pacatsipaebabiabatsi Jesucristo vajanacasivatëpaejava cruzata. \v 3 Paxamëjavata itsa ponaponajë patacatsipaebinexa pexaniajailivaisi, Jesucristo pelivaisi, najamatabëcueneyapëtaniji apo tanecaëjëpaejava tajacuata patacatsipaebinexa. Nexata natsijamatabëcuenebëjanë. Jamatabëcueneneconeconajë Dioso pitabarata bajarapalivaisi patacatsipaebijavanexa yabara. \v 4 Bajarapamatacabi pexaniajailivaisi itsa pacatsipaebabiabatsi, Dioso neyavenonabiaba. Xanë ëtajamatabëcuenesaëta bajarapalivaisi apo pacajumecovënëtsiaexanaetsi. Biji rajane Espíritu Santo pacatsijamatabëcuaicuaijai. Dioso pesaëta pinijicuene taexanaejava ata, pataneme. Bajaraxuata patacatsipaebilivaisi pexaniajailivaisicuene, payapëtaneme. Nexata bajarapalivaisi pajumecovënëtame. \v 5 Bajarapacuenia pacatsipaebatsi panenajamatabëcuenecopatsinexa Diosojavabelia, Dioso pesaëta papecayavenonaponaenexa. Tsipaji apo pacatojitsipaetsi paneyajavajumecovënëtsinexa pamonae mapanacuataje tanetsi bitso peyapëtaevi mapanacuapijilivaisije. \s1 Pacuenia Dioso najamatabëcueneitajëtapona pejumecovënëtsivitsijavabelia Espíritu Santo pejamatabëcueneta yabara pelivaisi \p \v 6 Dioso bitso pejumecovënëtsivi tuatuajëta itsa pajinavanapajë, patsipaebavanapajë Dioso pejumelivaisi, pexaniajailivaisi. Bajarapalivaisi apo yapëtae mapanacuapijivije. Mapanacuanë pevetsivi ata apo yapëtae. Bajarapamonae saicaya itsalivaisi xaina. Bajarapamonae bajarapalivaisi yajavatëpaena. \v 7 Dioso pejumelivaisi, pexaniajailivaisi, itsa patsipaebavanapajë, patsipaebavanapajë Cristo vajanacasivatëpaejava vajanacacapanepaenexa vajaneconivecua. Bajarapalivaisi baja cajena Dioso bajayata tajëvelia muetsia xainabuata. Matapania aeconoxae mapamatacabitaje Dioso nacayapëtaeyaexana bajarapalivaisi. Dioso baja cajena nacua pexanaevajënaeya ata, najamatabëxaina pacuenia exanaejitsia vajanacarajutsinexa matacabi apo pevereverecaejava. \v 8 Nexata abaxë pamatacabi Cristo ponapona mapanacuataje, itsanë ata mapanacuanë pevetsiviyajuvënënë apo jumeyapëtae bajarapalivaisi, Cristo pelivaisi. Bajarapamonae itsa jumeyapëtaejitsipa bajarapalivaisi, nexata Cristo apo beyaxuabi tsipaetsi cruzata, ponë pepo petuxanenë, Dioso pexënato. \v 9 Nexata bajarapamonae apo pejumeyapëtaexae Cristo pelivaisi, copiapata jane baja pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota tajëvelia jumaitsi mapacueniaje: \q1 Xua abaxë itsajivi ata apo tae, apo jumetaenua, apo sivanajamatabëxainaenua, bajaraxua Dioso baja cajena toxaniavaeta pamonae Dioso pejitsipaevinexa, \m jai tajëvelia Dioso pejumelivaisibaxutota Cristo vajanacasivatëpaejavanexa cruzata. \p \v 10 Nexata vaxaitsi Cristo vajanacasivatëpaejava, Dioso nacayapëtaeyaexana Espíritu Santo pejamatabëcueneta. Espíritu Santo baja cajena daxitacuene nacayapëtaeyaexana. Pacuenia Dioso najamatabëxaina vajanacacapanepaenexa, bajaraxua ata Dioso nacayapëtaeyaexana Espíritu Santo pejamatabëcueneta. \p \v 11 Vaxaitsi apo nacacaëjëpae vajajamatabëcueneyapëtaenexa pacuenia bëpënëa najamatabëxaina itsajivi. Itsiata bajarapajivi pijacuata najamatabëcueneyapëtane. Bajara pijinia pacuenia vaxaitsi ata Dioso apo jamatabëcueneyapëtae tsipaetsi pacuenia Dioso najamatabëxaina Espíritu Santo itsa apo nacayapëtaeyaexanae tsipae. \v 12 Tsipaji Dioso apo nacatocopatsi vajacuata vajajamatabëcueneyapëtaenexa pacuenia Dioso najamatabëxaina. Bajaraxuata Dioso nacarajuta Espíritu Santo vajanacatsijamatabëecaenexa. Nexata Espíritu Santo pejamatabëcueneta nacayapëtaeyaexana pacuenia Dioso nacayavenonaejitsia Jesucristo pejamatabëcueneta. \v 13 Nexata livaisi itsa tsipaebaponatsi Dioso pejumecovënëtsivijavabelia, tsipaebaponatsi pacuenia Espíritu Santo nacayapëtaeyaexanapona. Apo tsipaebaponaetsi mapanacuapijicuene yabaraje, xua vajacuata banajamatabëxainatsi. \p \v 14 Pajivi Dioso apo jumecovënëtsi, bajarapajivi apo jumecovënëtsi palivaisi picani Espíritu Santo ata yapëtaeyaexanaejitsiatsi. Tsipaji saya bajarapalivaisi betsitanatsiquejemalivaisitsi. Bajarapajivi apo caëjëpaetsinua pejumeyapëtaenexa palivaisi Espíritu Santo yapëtaeyaexanatsi. Tsipaji Espíritu Santo petsijamatabëenaevitsi, caëjëpatsi pejumeyapëtaenexa palivaisi Espíritu Santo yapëtaeyaexanatsi. \v 15 Pajivi tsijamatabëecatsi Espíritu Santo, bajarapajivi pejamatabëcueneta yapëtaeyaexanaponatsi xua Dioso tsitapexaniacuenetsi. Yapëtaeyaexanaponatsinua xua ata Dioso tsitapibisiacuenetsi. Nexata Dioso apo pejumecovënëtsivi apo caëjëpaetsi peneconitsinexatsi bajarapajivi Diosojavabelia. \v 16 Dioso pejumelivaisibaxutota bajaraxua yabara jumaitsi mapacueniaje: “Itsajivi ata apo yapëtae pacuenia najamatabëxaina pepo petuxanenë Dioso. Nexata itsajivi ata apo caëjëpaetsi pemuxujiobinexa Dioso,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota. Nexata pacuenia Cristo jamatabëcueneitsi, bajara vaxaitsi ata jamatabëcueneitsitsi. Nexata itsajivi ata apo caëjëpaetsi vajanacajamatabëcueneyapëtaenexa. Apo caëjëpaetsinua vajanacamuxujiobinexa. \c 3 \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi najamatabëcuenejëpaeya Dioso betonacuenebavanapa yabara pelivaisi \p \v 1 Tajamonae, palivaisi abaxë ayapëbeje jivi pejumeyapëtaenexa, bajarapalivaisi tsipaebabiabajë Espíritu Santo pitorobicueniatsi pejinavanapaevijavabelia. Nexata bajarapamonae nejumeyapëtaeyabiaba. Itsiata baitsi jane paxamë bajayajebi baja Cristo pelivaisi panejumecovënëtsivi ata, piayapëbejelivaisi apo pacatsipaebabiabitsi. Tsipaji apo panejumeyapëtaemë tsipae. Bajaraxuata abaxë pacatsipaebabiabatsi pacuenia tsipaebabiabajë pamonae pejanajumecovënëtsivi Cristo pelivaisi. Tsitecaeya abaxë bepapejevaxijamatabëcuenemë Cristo panejumecovënëtsijava yabara. Tsipaji apo panejumeyapëtaeponaemë panevajënaeyabelia Cristo pelivaisi. \v 2 Penacuetojiviyo abaxë ëmito barajutatsi. Apo rajutsitsi abaxë pexaenexa pevi. Bajara pijinia pacuenia paxamë ata pamatacabi ajena pajumecovënëtame Cristo pelivaisi, pacatsipaebatsi peyapëxanepanaelivaisi panejumeyapëtaenexa. Tsipaji abaxë bajarapamatacabi apo pacacaëjëpae panejumeyapëtaenexa palivaisi abaxë ayapëbeje. Itsiata baitsi jane abaxë aeconoxae ata saya patsitecavanapame. Apo pacacaëjëpae panejumeyapëtaenexa pematatsënëa. Bajaraxuata paxamë abaxë bemito paneapaejivixi Cristo pelivaisi panejumecovënëtsijava yabara. \v 3 Bajarapacuenia pajamatabëcueneitsimë tsipaji abaxë mapanacuapijivije, Dioso apo pejumecovënëtsivi, jamatabëcuenejëpaeya pajinavanapame. Paxamë abaxë panacuenecaëbabiabame. Nabijataeyanua namataenetsia panajumeanaenotabiabame. Natsanaeyanua jamatabëpanavecuajinavanapame. Nexata abaxë pacatsitecavanapame mapanacuapijivi pijacuene. \v 4 Pacuenia Dioso apo pejumecovënëtsivi najamatabëcuenejëpaeya apo jinavanapae, bajarapacuenia paxamë ata najamatabëcuenejëpaeya apo pajinavanapaemë. Tsipaji paxamëyajuvënëvi, itsamonae, xanë yabara jumai tsabiabi: “Pablo raja Apolosvecua ayaijamatabëcuenenë. Bajaraxuata xanë saicaya Pablo pijajivitonënë,” jai tsabiabi. Itsamonae pijinia jumai tsabiabi: “Apolos raja Pablovecua ayaijamatabëcuenenë. Bajaraxuata xanë Apolos pijajivitonënë,” jai tsabiabi. \p \v 5 Xanë Pablonë, apo ayaijamatabëcuenenënë. Apolos ata raja apo ayaijamatabëcuenenë. Paxanëbeje ata raja Apolosbeje saya Dioso papijajivitonënëbeje. Bajaraxuata pacatsipaebatsibeje vajatuxanenë Cristo pelivaisi. Nexata baja pajumecovënëtame vajatuxanenë Cristo pelivaisi. Paxanëbeje patonacuenebajëbeje vajatuxanenë Cristo pacuenia paneitorobabeje. \v 6 Pabixainaevi bauba pabita xua jamatabëuba. Bajaraxuacujinae pabita peubijava eveta petoayabacabejeyanivatsi. Itsiata baitsi jane xua uba pabita, Dioso pejamatabëcueneta tovitsabiaexanatsi. Bajara pijinia pacuenia xanë ubajë Dioso pejumelivaisi paxamë panejamatabëëthëtota. Bajaraxuacujinae Apolos pacaevetaponapona Dioso pejumelivaisita. Itsiata baitsi jane Dioso pejamatabëcueneta pacajamatabëcuene vitsabiaexanapona. \v 7 Nexata ponë uba, ponë ata evetaponapona, apo ayaijamatabëcuenenëbeje. Caenë baja cajena Dioso ayaijamatabëcuenenë. Tsipaji pacuenia pabita peubijava Dioso pejamatabëcueneta vitsabiaexana, bajara pijinia pacuenia Dioso pejamatabëcueneta pacatsijamatabëvitsabiaexanapona Dioso pejumelivaisi. \v 8 Pamonae jivi tsijamatabëuba Dioso pejumelivaisi, pamonae ata evetavanapa Dioso pijajivi, najamatabëcuenejëpa daxita. Itsanë ata apo ayaijamatabëcuenenë itsamonaevecua. Itsiata Dioso matamotsianatsi caenë canacujitsia saicaya petonacuenebimatamo. \v 9 Paxanë raja Dioso pijacuene panebarënacueneba. Paxamë ra pijinia bepapabimë, papabita Dioso panebarëubapona pejumelivaisi. Pacuenia pabita peubijava Dioso pejamatabëcueneta vitsabiaexana, bajara pijinia pacuenia panejamatabëëthëtota Dioso pejumelivaisi vitsabiaexanapona. \p Paxamë raja Dioso bepapijabomënua, paboxaneto Dioso panebarëexanapona. \v 10 Bo pexanaevi, pexaniabo pexanaenexa, itsaxuayo bo ënëtuatuajënexa, copiaya feratonë bamatatoyorotsia cueruba ibotoxanetonë pemëthëcaenexa bajarapaferatonëjava. Bajaraxuacujinae bajara paibotoxanetonëjumavereca itsaibotonë banajumacatsanejebapona. Nexata xanë, pacuenia Dioso netocopata, copiaya pacatsipaebatsi pexanialivaisi Jesucristo pelivaisi. Nexata baja pajumecovënëtame bajarapalivaisi. Bajaraxuata xanë bo ënëtuatuajënexa matatoyorotsia taferacuejava, bitso betanecujaninë. Bajarapaferatonëjava ibotoxanetonë tamëthëcaejava ata, bitso betanecujaninë. Tsipaji xanë copiaya pacatsipaebatsi Cristo pelivaisi. Nexata juya pamonae cotocaevi pacatsipaebavanapa, pacatsipaeba panevajënaeyabelia paneajamatabëcuenesaë tsaponaenexa Cristo pelivaisi panejumecovënëtsijava. Bajarapamonae boyenepananexa ibotonë bepecatsanaponaevi bo ënëtuatuajënexa matatoyorotsia tamëthëcaeibotoxanetonëjumavereca. Boyenepananexa pecatsanaponaevi baitapetapona ëpexaniaviriajava, paviriajava tsixanepana boyenepananexa. Bajara pijinia itsi pamonae pacaevetavanapa. Ëpexanialivaisi pacatsipaebabiaba paneajamatabëcuenesaënexa Diosojavabelia. \v 11 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Itsajivi baja capanepaeya boyenepananexa, itsa tsivajënaemëthëca ibotoxanetonë, nexata baja itsajivi ata bajarapajumabereca icatsia itsaibotoxanetonë apo bemëthëcae. Bajara pijinia paitsimë paxamë ata. Capanepaeya baja pajumecovënëtame Jesucristo papecasivatëpaejava Dioso papecavecuaajibiaexanaenexa pibisiacuene paneexanaeneconimi. Nexata baja apo bepajumecovënëtsimë saicayalivaisi. Tsipaji baja ajibi pematatsënëa itsalivaisi papecacapanepaelivaisinexa panijaneconivecua. \v 12 Pamonae bo exana, maitsije. Itsamonae exana bitso penamatamotsijavanëta. Itsamonae exana bevelia penamatamotsijavanëta. Pamonae pacatsipaebapona pexaniajailivaisi pacuenia Dioso yapëtaeyaexanaponatsi, bajarapamonae bo bepexanaevi bitso penamatamotsijavanëta bajayajebi bo piajamatabësaëtsecaenexa. Bajarapamonae bo bepexanaevi oronanitonëta, platananitonëta ata, penamatamotsiibotonëta ata. Pamonae pijinia saya pejamatabëcueneta peyapëtaelivaisi pacatsipaebapona, bajarapamonae bo bepexanaevi bevelia penamatamotsijavanëta, bajayajebi apo piajamatabësaëjavanëta. Bajarapamonae bo bepexanaevi saya naejavanëta, patebaxutoxita ata, bearrozbotoxita ata. \v 13 Nexata pamatacabi Cristo patsianica, bajarapamatacabi nayapëtaena caejivi canacujitsia Cristo pijajivi, pamonae xaniavaetsia tonacuenebavanapa. Bajarapamatacabi Cristo isoto yajavapatsianica. Nexata bajarapaisotota Cristo ëjëtaponaena xua pijajivi, caejivi canacujitsia, tonacuenebatsi. Nexata bajarapacuenia Cristo yapëtaena xaniavaetsia pijajivi petonacuenebijavatsi. \v 14 Itsanë bo tonacuenebijitsipa itsanë pijabonexa. Nexata bo petoveretetsicujinae, isoto najetarucae ata, itsiata bo apo tajue tsipae isoto apo petajuejavanëta bo pexanetsixae. Nexata bo penacuenebinë matamotsipatsi. \v 15 Itsiata baitsi jane peveretetsibo itsa totajuejitsipatsi isoto petajuejavanëta, bo pexanetsixae, nexata naxuabijitsipa penacuenebijava. Bo ata naxuabijitsipa. Penacuenebimatamo ata naxuabijitsipa. Itsiata bo pexanaenë apo naxuabi tsipae. Panepaejitsipa itsiata tsiquirijavayota. Bajara pijinia itsi Cristo pelivaisi papecatsipaebivi ata. Baitsi pamonae xaniavaetsia pacatsipaeba, capanepaenatsi Dioso. Matamotsianatsinua Dioso. Tsipaji pacuenia Dioso yapëtaeyaexanatsi, pexanialivaisi pacatsipaebapona. Pamonae pijinia apo pacatsipaebi xaniavaetsia, apo matamotsi tsanetsi. Tsipaji saya pejamatabëcueneta peyapëtaelivaisi, pacatsipaebapona. Itsiata bajarapamonae ata tsiquirijavayota capanepaenatsi Dioso. \p \v 16 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Paxamë rabaja Dioso bepapijatemplobomë. Tsipaji Espíritu Santo pacayajavaponapona. \v 17 Pajivi bijianaena bajarapatemplobo, Dioso pijabo, nexata juya bajarapajivi Dioso navecuaxuabianatsi. Dioso baja cajena pijatemplobo saicaya Diosonexa. Paxamë rabaja Dioso bepapijatemplobomë. \p \v 18 Pëtsa pajamatabëcuenenavëxaniabame. Itsajivi paxamëyajuvënëjivi itsa jamatabëjumaitsi: “Xanë cajena daxitajivi matatoxenetsia bitso tayapëtaenë mapanacuapijilivaisije,” itsa jamatabëjai, nexata bajarapajivi becopata bajarapajamatabëcuene. Beveliajamatabëcuenejivi saya benatane. Nexata Dioso jamatabëcuenecaëjëpaeya exanaenatsi peyapëtaenexa jane baja Dioso pejumelivaisi. \v 19 Daxita palivaisi bitso bepexaniajailivaisitane mapanacuapijivije, itsiata daxita bajarapalivaisi Dioso tsitanatsiquejemalivaisitsi saya. Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi mapacueniaje: “Dioso cajena naneconitsiaexanaena bitso peyapëtaevi mapanacuapijilivaisije peyamaxëitojorobavanapaejavata itsamonae,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota. \v 20 Icatsia itsalivaisita Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi mapacueniaje: “Pepo petuxanenë baja cajena yapëtane piamatamobicuene mapanacuapijilivaisije, bitso peyapëtaevi penajamatabëxainaecuene,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota. \v 21 Bajaraxuata itsajivi ata paxamëyajuvënëjivi, Dioso pejumelivaisi patacatsipaebivi, paxanë bepatajajivitonë apo benatae. Bepaayaijamatabëcuenevinënua, apo bepanetae. “Xanë raja saicaya bajaraponë pijajivitonënë,” apo bejai paxanëyajuvënëvi yabara. Biji rajane paxanë bepanijajivinë panataniji Dioso pejumelivaisi patacatsipaebaponaexae. Tsipaji baja cajena Dioso pacatocopata daxita xua panamatavenoname. \v 22 Xanë Pablonë, Apolos ata, Pedro ata, bajarapamatabëxëyo Dioso panecopata paxamë patacajamatabëcueneyavenonaenexa. Daxita mapanacuata panejinavanapaenexa ata, Dioso pacatocopata. Paneasaëtsavanapaenexa, panetëpaenexa ata, Dioso pacatocopata. Panejinavanapaenexa ajena, panevajënaeyabelia ata panejinavanapaenexa, Dioso pacatocopata. Daxita rabaja bajaraxua Dioso pacatocopata paxamënexa. \v 23 Pematatsënëa rabaja Dioso pacatocopatanua paxamë Cristo papijajivinexamë. Cristo rabaja pijinia Dioso bepijajivitonë, Dioso pejitsipaecuenia petoexanaexae. \c 4 \s1 Pacuenia Cristo pijajivi, apóstolevi, nacuenebavanapa yabara pelivaisi \p \v 1 Paxamë saya panetaema Cristo papijajivinëcuenia. Cristo raja panetocopata jivi patatsipaebavanapaenexa pexanialivaisi. Bajarapalivaisi Dioso pepo bajayata muetsia xainabuata. \v 2 Pajivi itsanë pijajivitonë naexana, bajarapajivi pijatuxanenë pitorobicueniatsi, xaniavaetsia betonacuenebaponapona. \v 3 Bajaraxuata xanë ata exanaponajë pacuenia vajatuxanenë nitoroba. Nexata paxamë panebaracuaicuaijamë tsabiabi ata, itsamonae ata nebaracuaicuaijai tsabiabi ata jivi tatsipaebaponaelivaisi yabara, taexanaponaejava ata yabara, itsiata apo nasivajamatabëcuenebëjanë patanebaracuaicuaijaitsabiabijava yabara. Apo nacuenecanaëjëtsinënua pacuenia tonacuenebajë vajatuxanenë. Nexata tajamatabëcueneta apo jamatabëjumaitsinë: “Xaniavaetsia meta tajatuxanenë tonacuenebaponaponajë. Itsa jume, bijiata meta tonacuenebaponaponajë,” apo jamatabëjanë. \v 4 “Jumecovënëtajë daxita pacuenia Dioso nitoroba. Nexata taneitorobicuenia xaniavaetsia tonacuenebajë. Bajaraxuata ajibi Dioso taneyabara naneconitsiaexanaejavanexa,” jamatabëjanë ata tsipae, itsiata ajumematamobinë tsipae. Bajaraxuata evetajë vajatuxanenë pijacuata tanejumaitsinexa itsa apo jumecovënëtsinë taneitorobicuenia. \v 5 Bajaraxuata pëtsa pabaracuaicuaijamë itsamonae ata Dioso petonacuenebavanapaevi. Pacopiaevetavanapare abaxë vajatuxanenë pepatsijavatsica. Bajaraponë itajëtsiana bajarapamonae muetsia pexanaejavanëmi ata. Pacuenia caejivi canacujitsia vajatuxanenë pijajivi bëpënëa najamatabëxaina petonacuenebavanapaejavata, vajatuxanenë itajëtsiananua. Bajaraxuacujinae nexata xaniavaetsia petonacuenebavanapaevi, caejivi canacujitsia, Dioso barëyataenatsi petonacuenebavanapaejava yabara. \p \v 6 Tajamonae, bajarapacuenia pacatoyaquinatsi Apolos yabara, xanë ata yabara, patacayapëtaeyaexanaenexa. Bajarapacuenia pacatoyaquinatsi, Dioso pejumelivaisibaxutota pejumaitsicueniavecua, bitso bepaayaijamatabëcuenenënëbeje patanetaeyanivamë. Bajarapacuenia pacatoyaquinatsi itsamonae ata, pamonae Dioso petonacuenebavanapaevi, najëpaeya paneyaiyataenexa. Pëtsa itsamonaevecua beayaijamatabëcuenenë pataneme caenë ata. Bajara pijinia pacuenia beveliajamatabëcuenenë pëtsa pataneme caenë ata. \v 7 Paxamë ata pëtsa itsamonaevecua bepaayaijamatabëcuenevimë panataneme. Itsa panavajunupaebabiabame, apo panavajunupaebabiabimë Dioso papecayavenonabiabijava. Xua daxita paxainame, Dioso baja cajena pacarajuta panexainaenexa. Pamonae ata pata paxamëjavata papecatsipaebinexa Dioso pejumelivaisi, bajarapamonae ata Dioso pacatocopata. Nexata daxita bajaraxua Dioso papecatocopatsixae, bepaayaijamatabëcuenevimë pëtsa panataneme itsamonaevecua. \p \v 8 Paxamë jamatabëcuenenavëxaniabiaya panajamatabëxainame mapacueniaje: “Pacuenia ricovi ayaijava pecobecovë xaina, bajara vaxaitsi itsitsi Dioso pejumelivaisi vajajumecovënëtsijava. Tsipaji ayailivaisi xainatsi. Tsipaji baja itsamonae bitso nacatsipaebabiaba Dioso pejumelivaisi. Nexata baja pematatsënëa apo namatavenonaetsi itsajivi ata vajanacatsipaebaponaenexa,” pajamatabëjamë tsabiabi jamatabëcuenenavëxaniabiaya. Jamatabëcuenenavëxaniabiaya Dioso pijacuene bepaneevetsivi panataneme. Nexata meta paxanë matatoxenetsia bitso bepaayaijamatabëcuenevimë panataneme. Dioso pijacuene itsa paneevetsivi tsipae, nexata pacasivajamatabëcuenebarëyatsi tsipae. Nexata vajanajuaevetsivi tsipae Dioso pijacuene. \v 9 Paxanë, paapóstolevinë, Dioso covë panetocopata daxitajivi patanetaenexa bijiaya. Panetocopata bepatananeconitsivicuenia patanebeyejebinexa. Bajarapacuenia Dioso panetocopata bijiaya patanetaenexa ángelevi ata, daxitajivi ata. \v 10 Paxanë, Cristo xaniavaetsia patajumecovënëtsivi, itsamonae panetane bepatanematajemabivi. Paxamë, Cristo xaniavaetsia apo panejumecovënëtsivi ata, Cristo pijacuene bitso bepaneyapëtaevi itajara panataneme. Caranata paxanë itsamonae bepataajamatabëcuenesaëjibivi panetane. Caranata juya paxamë bepaneajamatabëcuenesaëvi panataneme. Paxanë itsamonae apo paneyaiyatae. Paxamë panayaiyataneme. \v 11 Cristo pelivaisi jivi itsa patsipaebaponajë mapamatacabijavaberena ataje, bitso baja cajena panabejiobitabiabajë. Patajani tsabiabi. Mera pajitsipabiabajë. Bitso pajumaesebejenë tsabiabi. Jivi panebeyabiaba pecobeta. Apo paxainabiabinë pabota panapatsijitsianë. \v 12 Pacueranabiabajë bitso patanacuenebabiabijava patacobeta. Jivi panebijataeyabiaba pibisiacuenia. Itsiata apo pajumeanaecanaviatabiabinë. Biji caranata paxanë bajarapamonae patovajëtabiabajë Diosojavabelia Dioso peyavenonaenexatsi. Jivi panebejiobiaexanabiaba. Itsiata pajamatabëcuenemoyanë tsabiabi. \v 13 Pibisiacuenia panebaracuaicuaijai tsabiabi itsamonaejavabelia. Itsiata bajarapamonae pexaniajamatabëcuenia xaniavaetsia pamuxujiobabiabajë bajayajebi. Ajena, mapamatacabijavaberena ataje, panetaeyabiaba daxitajivivecua bepaveliajamatabëcuenevinë. Bepaavirinënua panetaeyabiaba. \p \v 14 Apo pacatoyaquinaetsi raja mapacueniaje patacaurabinexa. Biji rajane pacatoyaquinatsi saya patacamuxujiobinexa xaniavaetsia. Pacuenia muxujiobijitsipajë taxi, bajarapacuenia pacamuxujiobatsi. \v 15 Xanë copiaya pacatsipaebatsi pexanialivaisi, Cristo pelivaisi. Nexata baja panajamatabëcuenecopatame Jesucristojavabelia. Bajaraxuata xanë bepatacavitsatsivixae, panetaneme bepaneaxanë. Paxainae atamë tsipae diez mil ponëbeje papecatsipaebivinexa Cristo pelivaisi, itsiata xanë caenënë panetaejitsipame bepaneaxanë. \v 16 Bajaraxuata asaëyata pacamuxujiobatsi. Pacuenia baja pacatsitaexanaponaponatsi, bajarapacuenia necuenejëpaeya pajinavanapare. \p \v 17 Bajaraxuata Timoteo baja pacatoitorobatsi paxamëjavabelia. Bajaraponë bitso tasivanë. Betaxënatocuenia tataenë. Xaniavaetsia pejumecovënëtaponaponaenë Dioso. Bajaraponë Timoteo pacatoitorobatsi baja papecatsipaebinexa pacuenia ponaponajë. Nexata Timoteo pacatsipaebiananua pacuenia xanë Jesucristo pijajivitonëxaenë, tsitaexanabiabajë daxita Dioso pejumecovënëtsijava, itsaxuayo tsipaebaponajë Cristo pelivaisi. \v 18 Itsamonae paxamëyajuvënëvi, taitorobicuenia apo exanae. Bajarapamonae beayaijamatabëcuenevi natane. Nexata itsa pacatoitorobatsi Timoteo, bajarapamonae xanë yabara jamatabëcuenenavëxaniabiaya jamatabëjumaitsi: “Pablo rabaja apo patsi tsane. Nacacujunava rabaja vajanacataenexa,” jamatabëjai bajarapamonae xanë yabara. \v 19 Itsiata baitsi jane Dioso itsa netocopatsiana patacataenexa, ponaenajë naxanitsiayo paxamëjavabelia. Nexata tajacuata taenajë pacuenia jamatabëcueneitsi tsavanapae pamonae beayaijamatabëcuenevi natane. Tsipaji raeta bajarapamonae pepacuene ajamatabëcuenesaë Diosojavabelia. Itsa jume, nexata meta saya pecuibovojotota jumaitsi. \v 20 Pamonae Dioso pijajivi, bajarapamonae nayapëtane. Tsipaji peneta Dioso pesaëta ajamatabëcuenesaë tsavanapae. Ëpecuibovojotota apo jumaitsi. Biji rajane bajarapamonae pejamatabëëthëtojavavetsina Dioso jumecovënëta. \v 21 ¿Detsa xua pajitsipame paxamë itsa ponaenajë paxamëjavabelia? ¿Patacabijataejava tsaja pajitsipame? Itsa jume, ¿pajitsipame tsaja pexaniajamatabëcuenia asivaya patacataejava? \c 5 \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi tuatuajëta ponapona bitso pibisiacuene pexanaponaponaenë yabara pelivaisi \p \v 1 Paxamë tuatuajëta bitso pibisiacuene pexanaponaponaenë pevitota, daxitajivi pina baracuaicuaijai tsabiabi. Dioso apo pejumecovënëtsivi ata, papibisiacuene apo exanae, bajaraponë pina exanaponapona. Bajaraponë paxamëyajuvënënë pita pina pijavanexa paxa pijavami. \v 2 ¡Bajaraponë pibisiacuene pexanaejava, apo pacueneitavetsi atamë, itsiata bepaayaijamatabëcuenevimë panataneme! ¡Biji rajane bajaraponë pibisiacuene pexanaejava, bitso bepasivanajamatabëxainame! ¡Bepayapijiviauramënua bajaraponë! Bajaraponë pibisiacuene pexanaponaponaenë, bepanavecuacapitsapame. \v 3 Paxamëjavata apo naponaponae atanë, itsiata paxamëjavata betanaponaponaenë, nataniji. Nexata tajëvelia bitso sivanajamatabëxainabiabajë bajaraponë Dioso penaneconitsiaexanaejavanexatsi yabara pibisiacuene pexanaponaponaexae. \v 4 Paxamë panacaetuare vajatuxanenë Jesucristo papijajivixaemë. Apo pacayajava atatsi tsane, itsiata panenacaetuatsijavata, pacajamatabënajinaenatsi. Diosojavabelia pacatovajëtsianatsinua bajarapaepatota. Vajatuxanenë Jesucristo ata pesaë, pacayajava tsane bajarajota. \v 5 Pibisiacuene pexanaponaponaenë paxamë tuatuajëta, panavecuacapitsapare baja dovathijavabelia. Nexata daxita pibisiacuene penatojitsipaecuenia pexanaejava yabara, dovathi pebejiobiaexanaenexatsi. Nexata belia icatsia Dioso jumecovënëtsiana. Bajarapajamatabëcuene jane baja capanepaenatsi pamatacabi vajatuxanenë Jesús patsianica. \p \v 6 Papibisiacuene bajaraponë exanaponapona, panaitaxutojematsi atamë, itsiata bepaayaijamatabëcuenevimë panataneme. Abeje raja pibisiacuene pexanaponaponaenë panecuenenaitaxutojematsijava. Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Pan pexanaematabënexa, ayaimatabë ata, levadurajava pijinia tsiquirijavayo ata, itsiata pematajërëabijavata, bacaëjëpa daxitamatabëjava. Nexata levadura, tsiquirijavayo ata, bafufunaeyaexana daxitamatabë. Bajara pijinia itsi tsipae caenë itsa pacuenecopatsipame pibisiacuene pexanaponaponaejava paxamë tuatuajëta. Daxitajivi belia pibisiacuene exanaponaejitsipa bajaraponë pejamatabëcueneta. \v 7 Bajaraxuata panavecuacapitsapare baja, ponë pibisiacuene exanaponapona paxamë tuatuajëta, daxitajivi pejamatabëcuenebijianaeyaniva bajaraponë pejamatabëcueneta. Pacuenia itsi perujupanmatabë, levadurata pematajërëabimatabë, bajara jamatabëcueneitsi bajaraponë, pibisiacuene pexanaponaponaexae. Bajaraxuata bajaraponë panavecuacapitsapare baja. Paxamë rabaja Jesucristo pejamatabëcueneta pejanajamatabëcuene paxainame. Nexata pacuenia itsi levadurata apo pematajërëabipanmatabë, bajarapajamatabëcueneitsimë. Tsipaji baja Dioso aneconijibia pacatane. Paxamë baja aneconijibia Dioso pacatane. Tsipaji Cristo pacasivatëpa. Cristo baja cajena beovejayo tanetsi Dioso. Tsipaji nacasivatëpa cruzata pibisiacuene vajaexanaeneconimi vajanacavecuaajibiaexanaenexa. \v 8 Nexata baja aeconoxae pibisiacuene apo beexanavanapaetsi. Jesucristo pijajivixaetsi, itsajamatabëcuene xainaenejevatsi, pexaniajailivaisi jumecovënëtavanapaenatsi. Bajarapacuenia itsa jumecovënëtavanapaenatsi, nexata pacuenia itsi levadurata apo pematajërëabipanmatabë, bajarajamatabëcuene itsanetsi aneconijibia vajajinavanapaexae. \p \v 9 Itsabaxutota baja cajena pacatoyaquinatsi pevitota pibisiacuene pexanaponaevi paneyajavajinavanapaeyaniva. \v 10 Dioso apo pejumecovënëtsivi, itsamonae, pibisiacuene exana pevitota. Itsamonae najamatabëxaina ëpamonaenexa ayaijava pexainaecuene pexainaenexa. Itsamonae nacobetoxota. Itsamonae, jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia, navajëca. Bajarapitsicuene pexanaevi, Dioso apo pejumecovënëtsivi, panenavecuatsatsinexa, patacatoyaquinaebaxutota apo pacaitorobitsi. Bajarapitsicuene pexanaevi, Dioso apo pejumecovënëtsivi, itsa panavecuatsatsipame, nexata pepacuene mapanacuavecuaje athëbëabetsia ëpaneponaenexa tsipae. Tsipaji daxita mapanacuajavaje bajarapitsicuene pexanaevi yacaëjëpa. \v 11 Patacatoyaquinaebaxutota raja pacaitorobatsi mapacueniaje. Pajivi jumaitsi ata: “Xanë cajena Jesucristo pelivaisi jumecovënëtajë,” jai ata, itsiata pibisiacuene itsa exana pevitota, ëpamonaenexa ata pexainaecuene itsa natojitsipa, jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia ata itsa navajëca, itsamonae ata pibisiacuenia itsa baracuaicuaijai, itsa aitajibi tsabiabinua, itsa nacobetoxotanua, bajarapajivi pëtsa payajavajinavanapame. Pëtsa payajavaxanemenua caejavata, pacajunatsi ata. \v 12-13 Pamonae abaxë Dioso apo pejumecovënëtsivi, bajarapamonae yabara tajumaitsinexa Dioso apo netocopatsi: “Bajarapamonae cajena pijaneconi xaina Diosojavabelia,” tajainexa. Dioso cajena abaxë saicaya pepacuene naneconitsiaexanaena bajarapamonae. Itsiata baitsi jane pamonae Dioso panenajuajumecovënëtsivi, panenacaetuatabiabibota panenajuajoneyabiabivi, pibisiacuene itsa exana, paxamë bepacueneitavetame. Bajaraxuata nexata panavecuacapitsapare baja ponë paxamë tuatuajëta pevitota pibisiacuene exanaponapona. \c 6 \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi itavetatsi Dioso penajuajumecovënëtavanapaevi peneconitsiyaniva juezmonaejavabelia yabara pelivaisi \p \v 1 Itsanë paxamëyajuvënënë, Dioso pejumecovënëtsinë, itsa pacaitsacueniaba paxamëjavaberena, nexata jueznëjavabelia paneconitabiabame. Pëtsa bajarapacuenia paexaname. Tsipaji raja juezmonae Dioso apo pejumecovënëtsivi. Bajaraxuata Dioso panenajuajumecovënëtsivi apo bepaneconitsimë juezmonaejavabelia. Biji rajane bepayanijobame Dioso pejumecovënëtsivijavabelia papecatoxanetsinexa bajarapalivaisi. \v 2 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Pamatacabi Cristo evetsiana mapanacuaje, daxita Dioso vajajumecovënëtsivi Dioso nacatocopatsiana vajananeconitsiaexanaenexa pamonae pijaneconi pexainaevi. Daxita mapanacuapijivije, pamonae Dioso apo pejumecovënëtsivi, vaxaitsi naneconitsiaexanaenatsi. Nexata aeconoxae ata pacacaëjëpa panelivaisixanetsinexa paneconi exana panetuatuajëta. Tsipaji mapanacuata jivi pevetsijamatabëcuene beveliajamatabëcuene saya. Apo ayapëbeje bitso. \v 3 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Pamatacabi Cristo patsianica, vaxaitsi naneconitsiaexanaenatsi daxitajivi. Naneconitsiaexanaenatsi ángelevi ata. Nexata abaxë aeconoxae panejinavanapaeepato mapanacuataje, pacacaëjëpa panelivaisixanetsinexa paneconi exana panetuatuajëta, mapanacuapijilivaisije. \v 4 Itsiata baitsi jane paxamëyajuvënëjivi itsa pacaitsacueniaba mapanacuataje, itsiata panijacuata apo palivaisixanetabiabimë pacuenia picani bepaexaname. Nexata pajivi pacaitsacueniaba, pacaponabiabame juezmonaejavabelia penaneconitsiaexanaenexatsi. \v 5 Mapacuenia pacajumaitsitsije patacaurabinexa. Paxamëyajuvënëjivi itsa pacaitsacueniaba, ¿ajibi tsabaja caenë ata paxamëyajuvënënë pexanialivaisi peyapëtaenë pelivaisixanetsinexa bajarapalivaisi? \v 6 Dioso panejumecovënëtsivixae, juezmonaejavabelia apo bepaneconitsimë Dioso panenajuajumecovënëtsivi. \p \v 7 Bajarapacuenia panacaevënavi atamë paneneconitabiabixae juezmonaejavabelia, daxitajivi pacacueneyapëtane xaniavaetsia apo panejinavanapaejava Dioso pitabarata. Nexata panacaevënavimë itsa pacaitsacueniaba, itsa pacatonacobetoxotanua, Dioso panejumecovënëtsivixae, xanepanaejitsipa itsa pajamatabëcuenemoyamë tsipae. \v 8 Itsiata baitsi jane paxamë Dioso panenajuajumecovënëtsivijavabelia ata, paitsacueniababiabame. Yamaxëitojorobiaya pavecuanacobetoxotabiabamenua. \p \v 9-10 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Pibisiacuene pexanaevi apo yajavajinavanapaetsi tsane Dioso pijanacuatatsia. Bajaraxuata pëtsa paexaname panijacuata panenatojitsipaecuenia. Dioso pijanacuatatsia apo yajavajinavanapaetsi tsane pevitota pibisiacuene pexanaevi. Apo yajavajinavanapaetsi tsane jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia penavajëcaevi. Apo yajavajinavanapaetsi tsane pejaitsivi itsava pijavavecua. Apo yajavajinavanapaetsi tsane pejaitsivi itsanë pamonavecua. Apo yajavajinavanapaetsi tsane penaquenetsiataevi nacaevënapebibeje. Apo yajavajinavanapaetsi tsane penacobetoxotsivi. Apo yajavajinavanapaetsi tsane ëpamonaenexa pexainaecuene penatojitsipaevi. Apo yajavajinavanapaetsi tsane piaitajibitsabiabivi. Apo yajavajinavanapaetsi tsane itsamonae pibisiacuenia pebaracuaicuaijaivi. Daxita bajarapitsivi apo yajavajinavanapaetsi tsane Dioso pijanacuatatsia. \v 11 Bajara picani bajayata paxamëyajuvënëvi pacuenia exanavanapa. Itsiata baitsi jane aeconoxae baja pibisiacuene paneexanaeneconimi, Dioso baja pacavecuaajibiaexana. Pacatsata baja Dioso papijajivinexamë. Dioso baja aneconijibia pacatane vajatuxanenë Jesucristo pejamatabëcueneta. Espíritu Santo ata pesaëta pacayavenona panejumecovënëtsinexa vajatuxanenë papecaitorobicuenia. \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi xaniavaetsia bejinavanapa Dioso pitabarata yabara pelivaisi \p \v 12 Itsamonae jumaitsi: “Mapanacuata navita vajaexanaejavanexa. Itsajivi ata apo nacaitavetsi bajarapacuene vajaexanaenexa,” jai itsamonae. Xaniajai rabaja picani. Itsiata baitsi jane daxita bajarapacuene vajaexanaenexa, apo nacatoxanepanae. Mapanacuata navitsi ata vajaexanaejavanexa, xua itsajivi ata apo nacaitavetsi, itsiata bejamatabëjumaitsitsi mapacueniaje: “Papibisiacuene taexanaenexa tajamatabëcuene nitorobabiaba, apo exanaenë tsane Cristo pijajivitonëxaenë. Tsipaji itsa exanaejitsipajë bajarapapibisiacuene, nexata tajamatabëcuene bepijajivitonënëcuenia jumecovënëtabiabijitsipajë,” bejamatabëjaitsi pibisiacuene vajaexanaeyaniva. \v 13 “Vajaxaejava raja vajacotsorotopijijavanexa. Vajacotsoroto raja pijinia vajaxaejava peecaenexa,” pejailivaisi, xaniajai baja cajena. Itsiata baitsi jane itsamatacabi Dioso bajarapacuenebeje vereverecaeyaexanaena. Daxita raja vajaperabëtuareca pibisiacuene apo vajaexanavanapaenexa. Vajaperabëto raja Dioso nacatocopata vajatuxanenë vajatonacuenebavanapaenexa. Vajatuxanenë rabaja pijinia vajaperabëtota vajanacayajavaponaponaenexa. \v 14 Dioso baja cajena icatsia asaëyaexanatsi vajatuxanenë petëpaecujinae. Bajara pijinia pacuenia vaxaitsi ata itsamatacabi Dioso pesaëta nacaasaëyaexanaena vajatëpaecujinae. \p \v 15 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Pacaenëmë canacujitsia, caenë Cristo peperabëtojavabelia becaeperabëto panaexaname papijajivixaemë. Xanë ata rabaja Cristo bepeperabëtoyajuvënënënë. Bajaraxuata pibisiacuene apo bexanaenë tavitota pibisiacuene pexanabiabivajavabelia, bajarapova bepeperabëtoyajuvënëjavanë tanaexanaeyaniva. \v 16 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Pebi pibisiacuene itsa exana pevitota pibisiacuene pexanabiabivajavabelia, bajarapajivibeje becaeperabëto naexanabeje. Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi penapitsijivibeje yabara mapacueniaje: “Anijajivimibeje becaejivi naexanabeje,” jai. \v 17 Nexata pijinia pajivi najamatabëcuenecopata vajatuxanenë Jesucristojavabelia, bajarapajivi becaejivi naexana vajatuxanenë Jesucristojavabelia. \p \v 18 Pevitota pibisiacuene pexanaeyaexanaejamatabëcuene, pavecuanajetabajiravabiabare. Itsajava raja pibisiacuene pexanaejava, bitso jivi apo jamatabëcuenebijianaetsi. Pacuenia pevitota pibisiacuene pexanaejava, jamatabëcuenebijianatsi, apo itsi. Ponë jaita itsava pijavavecua pibisiacuene pexanaenexa pevitota, bitso pibisiacuene exana. Petiriva ata, pova jaita itsanë pamonavecua pibisiacuene pexanaenexa pevitota, bitso pibisiacuene exana. Pajivi bajarapapibisiacuene exana, bitso najamatabëcuenebijiana. \v 19 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Paneperabëto baja cajena Espíritu Santo pijabo papecatsijamatabëecaexae. Dioso cajena pacarajuta pijaEspíritu Santo papecatsijamatabëecaenexa. Dioso baja cajena papijajivimë. Nexata paneperabëto ata paxamënexa. Apo panaperabëxainaemë panijacuata panenatojitsipaecuenia paneexanavanapaenexa. \v 20 Tsipaji Dioso ayaimatamota pacacomuata. Nexata Dioso papijajivixaemë, xaniavaetsia panejamatabëëthëtovetsina Dioso jumecovënëtsiaya pajinavanapare. Nexata daxitajivi Dioso yaiyataeponaena paxamë xaniavaetsia itsa patsitajinavanapame. \c 7 \s1 Pemuxujiobilivaisi penapitsijivibeje yabara pelivaisi \p \v 1 Xua yabara panetoyaquinaremena pataneyanijobinexamë, nexata aeconoxae pacajumecanaviatsijitsiatsi. Xaniajai rabaja picani. Xanepana itsa apo nacojiobi pebi. \v 2 Itsiata baitsi jane jivi navita pevitota pibisiacuene pexanaevi. Bajaraxuayaniva caepebi canacujitsia pijava bexaina. Bajara pijinia itsi petiriavi ata. \v 3 Nexata pebi pijava xaniavaetsia bevetaponapona pijavaxae. Bajara pijinia itsi petiriva ata. Xaniavaetsia bevetaponapona pamonaxae. \v 4 Petiriva, penacojiobiva, pijacuata apo naperabëxainae ëbajarapovanexa. Biji rajane petiriva baja itsa nacojioba, pamona pijaperabëtocuenia xainatsi. Bajara pijinia itsi pebi ata. Peperabëto apo naperabëxainae ëbajaraponënexa. Itsa baja nacojioba, pijava pijaperabëtocuenia xainatsi. Nexata namataenetsia naperabëxainabeje. \v 5 Papetiriavimë panenacojiobivi baja, pëtsa panaperabëasivamë paneamonajivivecua. Bajara pijinia pacuenia paxamë ata papebijivimë. Pëtsa panaperabëasivamë panijavajivivecua. Matapania pamatacabimaxëto Diosojavabelia panavajëcaejitsiamëbeje, pacatocopatabeje panenavecuanaperabëasivanexabeje. Bajarapacuenia paexanaenamebeje itsa panajamatabëcuenejëpamebeje panenavajëcaenexabeje Diosojavabelia. Pamatacabimaxëto panavajëcaejitsiamëbeje Diosojavabelia, bajarapamatacabimaxëto pëtsa panaimoxoyotamebeje. Itsa baja paveretsianamebeje Diosojavabelia panenavajëcaejavabeje, pëtsa baja panavecuanaperabëasivamëbeje. Tsipaji panevajënaeyabeliabeje itsa panavecuanaperabëasivamëbeje tsaponae tsipae, nexata dovathi pacajamatabëcuene yamaxëitojorobijitsipabeje. Nexata pibisiacuene paexanaejitsipamebeje, pacuene picani apo bepaexanaemëbeje. \p \v 6 Itsa pacamuxujiobatsi panenacojiobinexa pibisiacuene paneexanaeyaniva panevitota, apo pacaitorobitsi daxita panenacojiobinexa. Pamonae jitsipa penacojiobijava, nacojiobi. \v 7 Pacuenia xanë imasia ponaponajë, bajarapacuenia picani paxamë ata imasia panejinavanapaejava, pacatojitsipatsi. Itsiata baitsi jane Dioso pacaenëmë canacujitsia papecayavenonaponaexae, pacacaëjëpa baja pacuenia paexanavanapaejitsiamë. Itsamonae paxamëyajuvënëvi itsacuenia Dioso jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi Dioso pejitsipaecuenia petoexanavanapaenexa. Itsamonae pijinia saicaya itsacuenia Dioso jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi. \p \v 8 Mapacuenia saicaya jumaitsinëje pimasiarubenaevijavabelia, pamonajivi pevecuatëpaevitsijavabelia ata. Bajarapamonae picani toxanepanatsi imasia pejinavanapaejava pacuenia xanë imasia ponaponajë. \v 9 Itsiata baitsi jane itsa apo caëjëpaetsi penajamatabëcuenesaëtsijava, nexata pibisiacuene pevitota pexanaeyaniva, rovialia benacojioba. Bajarapamonae toxanepanatsi rovialia penacojiobijava. Tsipaji itsa apo nacojiobi tsipae, ëpibisiacuene pexanaenexa najamatabëxainaejitsipa. Nexata najamatabëcuene bijianaponaejitsipa. \p \v 10 Paxamë baja panenacojiobivi mapacuenia pacajumaitsitsije. Itsiata xanë apo tajamatabëcuene. Pacuenia vajatuxanenë jumaitsi, pacaitorobatsi. Papetiriavimë, pëtsa pavecuanaviabame paneamonajivi. \v 11 Pacamuxujiobi atatsi, itsiata pova vecuanaviata pamona, bajarapova beponapona imasia. Apo benacojiobi baja. Itsa jume, benapitabeje icatsia pamonacovënëbeje. Bajara pijinia itsi pebi ata. Pebi apo bexuabi pijava. \p \v 12 Paxamë tuatuajëta Dioso apo pejumecovënëtavanapaevi yabara, jumaitsinë mapacueniaje. Itsiata vajatuxanenë apo pejumaitsijume. Dioso pejumecovënëtsinë pijava, itsa apo pejumecovënëtsiva Dioso, itsiata bajarapova itsa jitsipa peponaponaenexa bajaraponëjavabelia, nexata bajaraponë pijava apo benavecuaitavetsi pevecuanaviatsinexatsi. \v 13 Dioso pijinia pejumecovënëtsiva pamona, itsa apo pejumecovënëtsinë Dioso, itsiata bajaraponë itsa jitsipa peponaponaenexa bajarapovajavabelia, nexata bajarapova pamona apo benavecuaitavetsi pevecuanaviatsinexatsi. \v 14 Dioso pejumecovënëtsiva pamona, apo jumecovënëtsi ata Dioso, itsiata bajaraponë Dioso copatsiaexanaenatsi mapanacuapijipibisiacuene pexanabiabijavami. Bajarapacuenia Dioso copatsiaexanaenatsi tsipaji bajaraponë pijava Dioso pejumecovënëtsiva. Bajara pijinia itsane Dioso pejumecovënëtsinë pijava. Apo jumecovënëtsi ata Dioso, bajarapova Dioso copatsiaexanaenatsi mapanacuapijipibisiacuene pexanabiabijavami. Bajarapacuenia Dioso copatsiaexanaenatsi tsipaji bajarapova pamona Dioso pejumecovënëtsinë. Bajarapacuenia Dioso itsa apo copatsiaexanae tsipae pibisiacuene pexanabiabijavami, nexata pacuenia Dioso coxitane pamonae Dioso apo pejumecovënëtsivi, bajarapacuenia coxitaejitsipatsibeje Dioso. Nexata bajarapajivibeje caejivi pejumecovënëtsixae, Dioso coxitaenatsibeje bepenajuajumecovënëtsijivibeje Dioso. \v 15 Itsiata Dioso pejumecovënëtsiva pamona, itsa apo pejumecovënëtsinë Dioso, itsa jamatabëvecuanaviatatsi, nexata becopata rovialia pevecuanaviatsinexatsi. Dioso pijinia pejumecovënëtsinë pijava, itsa apo pejumecovënëtsiva Dioso, itsa jamatabëvecuanaviatatsi, nexata becopata rovialia pevecuanaviatsinexatsi. Nexata Dioso pejumecovënëtsinë, pijava pevecuanaviatsinëtsi, bepimasiarucaenë penaexanaenexa. Pova pijinia Dioso pejumecovënëtsiva, pamona pevecuanaviatsivatsi, bepimasiarucaeva penaexanaenexa. Bajarapacuenia bexana imasia peponaponaenexa. Tsipaji Dioso nacajunata jamatabëcuenexanepanaeya vajajinavanapaenexa. \v 16 Papetiriavimë, paneamonajivi Dioso itsa apo pejumecovënëtsivi, paxamë xaniavaetsia panetsitajinavanapaexae tsane paneamonajivi, paneamonajivi ata meta najamatabëcuenecopatsiana Cristojavabelia. Papebijivimë pijinia, panijavajivi Dioso itsa apo pejumecovënëtsivi, paxamë xaniavaetsia panetsitajinavanapaexae tsane panijavajivi, panijavajivi ata meta najamatabëcuenecopatsiana Cristojavabelia. Bajaraxuata jamatabëcuenexanepanaeya panacajinavanapare. Pëtsa panavecuanaviabame. \p \v 17 Caenë canacujitsia tsiteca bexanaponapona pacuenia Dioso tocopatatsi pexanaponaponaenexa. Xua nacuenebaponapona Dioso pejunatsivajënaeyatsi Jesucristojavabelia penajamatabëcuenecopatsinexa, bajaraxua mapamatacabi ataje tsiteca benacuenebaponapona. Bajarapacuenia itorobaponajë daxita Dioso pejumecovënëtsivijava pexanialivaisi itsa tsipaebanajetarucajë. \v 18 Ponë Dioso junatatsi pepua peperabëcaucutsinëtsi baja judíovi pijacuenia, bajaraponë baja bajarapacuenia Dioso bejumecovënëtaponapona. Ponë pijinia Dioso junatatsi abaxë apo peperabëcaucutsinë atatsi judíovi pijacuenia, bajaraponë baja bajarapacuenia Dioso bejumecovënëtaponapona. Apo benaperabëcaucutsiaexanae. \v 19 Vajanacaperabëcaucutsijava, amatamobi Diosojavabelia. Apo vajanacaperabëcaucutsijava ata, amatamobi Diosojavabelia. Dioso rajane vajanacaitorobicuenia vajajumecovënëtavanapaejava, bajara jane xua, namatamota Diosojavabelia. \v 20 Caejivi canacujitsia benacuenebaponapona xua nacuenebaponapona Dioso pejunatsivajënaeyatsi. \v 21 Itsamonae baja paxamëyajuvënëvi Jesucristojavabelia penajamatabëcuenecopatsivajënaeya, dajubicuenia canajetatsi itsamonaejavabelia amoneya petonacuenebavanapaenexa. Nexata bajarapamonae pijatuxanevi amoneya tonacuenebabiaba. Itsiata baitsi jane bajarapamonae Dioso baja pejunatsixaetsi Jesucristojavabelia penajamatabëcuenecopatsinexa, pëtsa natsinajamatabëxaina pijatuxanevi amoneya penacuenebiaexanabiabijavatsi yabara. Jamatejema saya tonacuenebavanapae pijatuxanevi. Itsiata baitsi jane itsamatacabi itsa tocopiapatsianatsi pevecuapitsapaenexa baja bajarapamonae, nexata vecuapitsapaena amoneya petonacuenebabiabivi. \v 22 Ponë itsamonaejavabelia canajetatsi, nexata amoneya itsa tonacuenebaponapona, bajaraponë bitso pibisiacuene pexanabiabineconimi Cristo baja vecuaajibiaexanatsi. Bajarapacuenia vecuaajibiaexanatsi pamatacabi najamatabëcuenecopata Cristojavabelia. Copata baja pibisiacuene pexanabiabijavami. Nexata Dioso pitorobicueniatsi exanaponapona. Bajara pijinia itsi ponë ata apo canajetsitsi itsamonaejavabelia. Itsa najamatabëcuenecopata Cristojavabelia, bajaraponë Cristo pijajivitonë baja naexana. Nexata bajaraponë ata exanaponapona Dioso pitorobicueniatsi. \v 23 Dioso baja cajena pacacomuata ayaimatamota. Bajaraxuata pëtsa baja panacopatame itsajivi ata papecajamatabëcuenebijianaenexa Dioso panejumecovënëtavanapaejavavecua. Itsa bajarapacuenia panacopatsipame papecajamatabëcuenebijianaenexa, nexata bajarapajivi bepapijajivimë tsipae paneexanavanapaenexa papecaitorobicuenia. \v 24 Bajaraxuata, xua baja panacuenebavanapame, tsiteca panevajënaeyabelia xaniavaetsia panacuenebavanapare Dioso pitabarata. Pacaenëmë canacujitsia panacuenebavanapare xua panacuenebavanapame pamatacabi abaxë Dioso apo pacajunatsi panejumecovënëtsinexa. Itsa apo pacaperabëcaucutsi judíovi pijacuenia, nexata bajarapacuenia pajinavanapare. Itsamonaejavabelia papecacanajetsixae, nexata amoneya itsa patonacuenebavanapame, bajarapacuenia tsiteca patonacuenebavanapare. \p \v 25 Itsa panetoyaquinaremena, paneyanijobame abaxë apo penacojiobavanapaevi yabara. Apo yapëtaenë pacuenia vajatuxanenë jumaitsi bajarapitsivi yabara. Itsiata baitsi jane pacatsipaebianatsi pacuenia sivanajamatabëxainajë bajarapitsivi. Dioso tajamatabëcueneta neyapëtaeyaexana taneitaxutotsoniataexae. Bajaraxuata pacatoxanepana pacuenia pacatsipaebijitsiatsi patanejumecovënëtsinexamë. \v 26 Dioso vajajumecovënëtavanapaevi, nacatsiayai bitso aeconoxae vajajinavanapaeepato abaxë mapanacuataje. Tsipaji itsamonae vajanacaitoyaxae, nacabejiobiaexanaponaena. Bajaraxuata netsitaxanepana bajarapamonae itsa apo nacojiobavanapae. \v 27 Itsa baja capanepaeya penacojiobivi, pëtsa xuaba pijava. Itsiata baitsi jane itsa abaxë apo nacojiobi, pëtsa jaita pijavanexa. \v 28 Ponë baja capanepaeya nacojioba, apo pibisiacuene. Petiriva ata baja itsa nacojioba, apo exanae pibisiacuene. Aeconoxae daxita Dioso vajajumecovënëtsivi bitso vajanacatsiayaixae, pamonae baja nacojioba, bajarapamonae toayapëbeje tsanetsi pevecuapanepaenexa bajarapapiayaicuene. Bajarapacuenia petoayapëbejeyanivatsi, bajarapamonae picani tojitsipajë imasia pejinavanapaenexa. \p \v 29 Tajamonae, mara pacuenia jamatabëpacajumaitsitsije. Imoxoyo rabaja pevajënae vajatuxanenë icatsia pepatsijavanexatsica. Ajena, mapamatacabicujinaelia tsaneje, penacojiobivi ata bepimasiarubenaevicuenia asaëyata betonacuenebavanapa vajatuxanenë. \v 30 Daxitajivi bejamatabëcueneenatsi ëDioso pijacuene petonacuenebavanapaenexa. Pamonae bitso najamatabëxaina peyajuvënëtëpaexae, bajarapamonae ata najamatabëxainaenejeva asaëyata betonacuenebavanapa vajatuxanenë. Apo bepenajamatabëxainaevicuenia, bejinavanapa. Pamonae ata jamatabëcuenebarëya tsavanapae, asaëyata betonacuenebavanapa vajatuxanenë. Apo bepejamatabëcuenebarëyavicuenia betonacuenebavanapa. Pamonae ata comuaca pexainaejavanexa, asaëyata betonacuenebavanapa vajatuxanenë. Asivaya apo betae xua natocomuaca. \v 31 Pamonae ata, mapanacuata pexainaejava, canacuenebavanapa, bajarapamonae becanacuenebavanapa jamatabëcuenecënënaenejevatsi bajarapajamatabëcuene. Tsipaji mapanacuapijicuene vajataejavami vereverecapona. \p \v 32 Apo pacatojitsipaetsi papecajamatabëcueneenaenexa mapanacuapijicueneje. Ponë abaxë imasia ponapona, jamatabëcueneenatsi ëvajatuxanenë pijacuene. Tsipaji jitsipa pesivajamatabëcuenebarëyanexatsi vajatuxanenë. \v 33 Itsiata baitsi jane penacojiobinë yajavajamatabëcueneenatsi pevetsinexa pijava pesivajamatabëcuenebarëyanexatsi. \v 34 Apo najamatabëcuenejëpaebeje pijinia penacojiobivabeje pimasiarucaevabeje. Pova apo nacojiobi, jamatabëcueneenatsi ëvajatuxanenë pijacuene. Jitsipa pexaniacuene pexanaponaponaenexa. Jitsipanua pexaniacuene penajamatabëxainaponaponaenexa Dioso pesivajamatabëcuenebarëyanexatsi. Itsiata baitsi jane penacojiobiva yajavajamatabëcueneenatsi pevetsinexa pamona pesivajamatabëcuenebarëyanexatsi. \p \v 35 Bajarapacuenia itsa pacajumaitsitsi, apo penacojiobivi apo itavetsinë penacojiobijava. Patacajamatabëcueneyavenonaenexa raja, pacajumaitsitsi bajarapacuenia. Tsipaji pacatojitsipatsi xaniavaetsia panejinavanapaenexa. Vajatuxanenë bepatonacuenebavanapame daxita panejamatabëcueneta, panajamatabëcuene epatajërërëcaenejevamë. \p \v 36 Ponë pexënatoyo xaina, itsa tsitaxanepanatsi pexënatoyo petonacojiobinexatsi, nexata betocopata penacojiobinexa. Tsipaji baja penaveretsiva tsaponaponae. Bajarapova ata baja itsa jitsipa penacojiobinexa, betocopata penacojiobinexa. Itsa tocopata pexënatoyo penacojiobinexa, apo pibisiacuene. \v 37 Ponë pijinia pexënatoyo itsa apo jitsipae abaxë penacojiobinexa, bajaraponë ata itsa najamatabëcuenevereta apo petocopatsinexa pexënatoyo penacojiobijava, nexata bajaraponë ata pexaniacuene exana. \v 38 Nexata ponë apo tocopatsi pexënatoyo penacojiobinexa, bajaraponë itsanëvecua bitso pexaniacuene exana. \p \v 39 Penacojiobiva baja acuenebi pevecuanaviatsinexa pamona. Tsipaji pamona piasaëtsaponaponaeepato, bajaraponë abaxë tsiteca pijava tsaponaponae. Tsipaji bajarapacuenia Dioso najumecopata. Itsiata baitsi jane pamona itsa vecuatëpatsi, bajarapova tocopatatsi icatsia penacojiobinexa. Tocopatatsi penacojiobinexa ponëjavabelia jamatabënacojioba, itsa bajaraponë ata Dioso pejumecovënëtsinë. \v 40 Itsiata bajarapova pamona pevecuatëpaecujinaetsi, imasia abaxë itsa ponapona, jamatabëcuenebarëya tsaponaponae tsane ëDioso pijacuene pejamatabëcueneenaponaponaexaetsi. Nexata baja itsa nacojiobiana, bevelia baja jamatabëcuenebarëya tsane. Pacuenia copiaya jamatabëcuenebarëya tsaponaponae, apo itsi tsane baja. Bajarapacuenia najamatabëxainajë bajarapacuene yabara. Bajarapacuenia itsa pacajumaitsitsi, Espíritu Santo neyajavacuaicuaijai. \c 8 \s1 Jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia perajutsiviyajuvënëjava yabara pelivaisi \p \v 1 Jumapecataeya pexanaenëanë itsamonae tane bepijadiosovi. Nexata bajarapamonae dajubi beyabiaba perajutsinexa bajarapavi jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia. Bajarapaviyajuvënëjava panexaejava ata yabara, paneyanijobame itsa panetoyaquinaremena. Nexata bajaraxua yabara juya mapacatoyaquinatsije. Xaniajai rabaja cajena. Daxitatsi baja cajena bajarapacuene yapëtanetsi. Pavi rajuta jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia, bajarapaviyajuvënëjava xae atatsi tsipae, apo nacaitsacueniabi tsipae. Itsiata vajaxaecujinae bajarapaviyajuvënëjava, itsa jamatabëjumaitsitsi: “Xanë bitso yapëtaniji pamonae mapavije atsobabiaba matatoxenetsia,” itsa jamatabëjaitsi, abeje rajane bajarapajamatabëcuene. Tsipaji beayaijamatabëcuenejivitsi nataejitsipatsi bajarapamonaevecua. Biji rajane xanepana vajajamatabëjumaitsinexa mapacueniaje: “Asivaya taniji Dioso patanajuajumecovënëtsivi, pamonae atsobabiaba jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia perajutsivivajuvënëjava. Nexata xanë ata apo xaenë tsane bajarapaviyajuvënëjava. Nexata xaniavaetsia tsitaponaponaenajë bajarapamonae taneitaxutua ajamatabëcuenesaënexa Diosojavabelia,” vajajamatabëjaijava xanepana. Bajarapacuenia itsa tsitaponaponatsi Dioso pejumecovënëtsivi, nexata nacaitaxutuaajamatabëcuenesaë tsaponae Diosojavabelia. \v 2 Pajivi jamatabëjumaitsi: “Xanë cajena bitso yapëtaniji daxitacuene,” jamatabëjai, bajarapajivi pejamatabëcuenenavëxaniabijivi. Abaxë ayaijava tosaicatsi xaniavaetsia peyapëtaenexa. \v 3 Itsiata baitsi jane pajivi Dioso jitsipa, bajarapajivi Dioso ata jamatabëcueneyapëtanetsi Dioso pejitsipaejava. \p \v 4 Nexata jitsipajë patacayapëtaeyaexanaenexa itsamonae jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia perajutsiviyajuvënëjava pexaejava yabara. Vaxaitsi baja cajena yapëtanetsi jumapecataeya pexanaenëanë apo pexaniajaicuene. Tsipaji saya jivi pecobeta pexanaejavanë. Yapëtanetsi baja cajena caenë Dioso peponaponaejava. Pematatsënëa baja cajena itsadioso ajibi. \v 5 Jivi raja apo yapëtae. Bajaraxuata saya jamatabëcuenenavëxaniabiaya jumai tsabiabi: “Diosovi raja navitsiajinavanapa athëbëtatsia. Jinavanapa mapanacuajava ataje,” jai tsabiabi jivi jamatabëcuenenavëxaniabiaya. \v 6 Itsiata vaxaitsi yapëtanetsi caenë vaxa Dioso peponaponaejava. Bajaraponë daxitacuene pexanaenë. Bajaraponënexa tojinavanapatsi. Caenë rabaja pijinia pepo vajatuxanenë Jesucristo. Bajaraponë pejamatabëcueneta exana daxitacuene. Bajaraponë pejamatabëcuenetanua nacacapanepaena vajaneconivecua. \p \v 7 Itsiata baitsi jane itsamonae Dioso pejumecovënëtsivi ata, abaxë apo yapëtae pacuenia picani apo caëjëpaetsi jumapecataeya pexanaenëanë pejamatabëcuenebijianaenexatsi. Bajarapamonae pejevaxijavaveliacujinae jumapecataeya pexanaenëanë taeyabiaba bepiasaëtsavanapaevi. “Papexaejava itsamonae rajutabiaba jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia, diosovijavabelia rajutabiaba bajaraxua,” sivajamatabëjai tsabiabi bajarapamonae jamatabëcuenenavëxaniabiaya. Bajaraxuata bajarapamonae aeconoxae Dioso jumecovënëtsi ata, itsa xane jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia perajutsiviyajuvënëjava, bajarapamonae jamatabëcuenenavëxaniabiaya jamatabëjumai tsabiabi: “Pibisiacuene meta exanajë Dioso pitabarata mapavi taxaexaeje,” jamatabëjai tsabiabi. Tsipaji Dioso jumecovënëtsi ata, abaxë apo yapëtae pacuenia picani apo caëjëpaetsi jumapecataeya pexanaenëanë pejamatabëcuenebijianaenexatsi. \v 8 Yapëtanetsi rabaja vaxaitsi. Vajaxaejava yabara Dioso pexitsi apo nacaexanae. Xae atatsi, apo xae atatsinua, najëpabeje. Vajaxaejava apo nacavënananeconitsiaexanae Dioso. \v 9 Paxae atamënua, apo paxae atamënua, itsiata picani apo pacaitsacueniabi tsipae. Itsiata baitsi jane xania baja tsane. Dioso panenajuajumecovënëtsivi asivaya panetaexae, pëtsa patsitaexaname itsacuenejavayo ata, xua bepibisiacuene taejitsipa bajarapamonae. Tsipaji itsa pacacuenetaejitsipa, exanaejitsipa bajarapajivi ata. Nexata Dioso pejumecovënëtsijavavecua pajopaeyaexanaejitsipame bajarapajivi. Tsipaji abaxë jamatabëcuenefaefaena Dioso pejumecovenëtsijava. \v 10 Paxamë pëtsa panabaneme pabojavata jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia perajutsiviyajuvënëjava abatabiaba. Paxamë baja payapëtaneme pacuenia apo pacaitsacueniabi picani tsipae, bajarapaviyajuvënëjava paxae atamë. Nexata itsa paxaejitsipame bajarajota, panexaejavata pacataejitsipa itsanë Dioso pejumecovënëtsinë, ponë abaxë bepibisiacuene pexanaejava tane bajarapavi itsa naxaejitsipa. Nexata itsa pacajanitane, bajaraponë ata naxaejitsipa. Nexata penaxaexae, bepenaneconitsinë Diosojavabelia nataejitsipa. \v 11 Paxamë picani bajarapitsinë matatoxenetsia paneyapëtaexae, paxaejitsipame bajarapaviyajuvënëjava. Itsiata nexata bajarapacuenia pajamatabëcuenebijianaejitsipame, ponë Dioso pejumecovënëtsinë ata, abaxë jamatabëcuenefaefaena Dioso pejumecovënëtsijava. Bajaraponënexa ata cajena Cristo sivatëpatsi. \v 12 Bajarapacuenia itsa pajamatabëcuenebijianaejitsipame Dioso pejumecovënëtsijivi, nexata pananeconitsipame Cristojavabelia. \v 13 Bajaraxuata xanë itsa yapëtaniji pacuenia itsajivi, Dioso pejumecovënëtsijivi, belia jopaejitsipa Dioso pejumecovënëtsijavavecua xanë tatsitaxaejava pejamatabëcueneta, nexata caeto ata apo tsitaxaenë tsipae bajarapaviyajuvënëjava asivaya tataexae bajarapajivi. \c 9 \s1 Pacuenia apóstolevi tocopatatsi, xua namatavenona, pevajëtsinexa Dioso pejumecovënëtsivijavabelia yabara pelivaisi \p \v 1 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Xanë apo xae atanë jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia perajutsiviyajuvënëjava, itsiata Dioso netocopata daxitacuene taexanaenexa Jesucristojavabelia tanajamatabëcuenecopatsixae. Payapëtanemenua vajatuxanenë Jesucristo taneitapetsijava apóstolenënexanë. Taitaxutota baja cajena taniji vajatuxanenë Jesús. Paxamë ata patacatsipaebixae Jesucristo pelivaisi, nexata baja panajamatabëcuenecopatame Jesucristojavabelia. Tsipaji asaëyata tonacuenebaponaponajë vajatuxanenë. \v 2 Itsamonae apo beapóstolenënë netae ata, itsiata paxamë apóstolenëcuenenë paneyapëtaneme. Patacatsipaebixae pexanialivaisi, paxamë baja vajatuxanenë pajumecovënëtame. Bajaraxuata picani daxitajivi xaniavaetsia beneyapëtane apóstolenëcuenenë. \p \v 3 Itsajota pexanialivaisi jivi tsipaebaponaponajë, Dioso picani netocopata tanerajutsinexa tanamatavenonaejavaxi. Itsamonae paxamëyajuvënëvi nejumeaebabiaba livaisi tatsipaebabiabijava mapacueniaje. \v 4 Paapóstolevinë itsa panacuenebajë Dioso pijacuene, panetocopata itsajota pexanialivaisi patsipaebavanapajë patanerajutsinexa pataxaejava, pataapaejava ata. \v 5 Itsa tanacojiobinë tsipae, xanë ata pijinia Dioso netocopatsipa tabarëponaenexa tajava, Dioso pejumecovënëtsiva. Bajarapacuenia netocopatsipa tsipaji bajarapacuenia exanavanapa itsamonae apóstolevi. Vajatuxanenë pejuyapijivi ata, apóstolenë Pedro ata, pijava barëponabiaba. \v 6 Itsamonae itsa pacatsipaeba Cristo pelivaisi, pajamatabëcueneyavenonabiabame penamatavenonaejava yabara. Itsiata baitsi jane paxanëbeje Bernabébeje panacuenebabiabajëbeje patajacuatabeje patanaevetsinexabeje. Bajarapacuenia picani apo benacuenebinëbeje patajacuatabeje patanaevetsinexabeje. Nexata picani paxamë, paxanëbeje ata, bepanerajutame patanamatavenonaejavaxibeje. Tsipaji paxanëbeje Cristo pelivaisi patacatsipaebabiabixaebeje, Dioso picani panetocopatabeje patanerajutsinexamë patanamatavenonaejavaxibeje. \v 7 Payapëtaneme baja cajena mapacueneje. Itsanë itsa tonacueneba pijatuxanenë, barajutatsi pexaejava. Pamonae ata pijinia vajabitsaë naexanavanapa, itsa rajutaponatsi pexaejava, apo matamotaponae pexaejavamatamo pijapalatata. Jume cajena. Tocomuatabiabatsi ponë itorobatsi. Pamonae pijinia xaina uvabacabo, itsajivi ata apo janiitavetsitsi pexaeyaniva penotsicuaiyajuvënëjava. Pamonae pijinia itsanë pijaoveja toeveta, itsajivi ata apo janiitavetsitsi pemiyujucaebarëmeneyajuvënëjava piapaeyaniva. Jume cajena. \v 8 “Maraeta pacuenia Pablo nacajumaitsije saya jivi petsitaxanepanaecueniatsi vajaexanavanapaenexa,” pajamatabëjamë pëtsa. Tsipaji rabaja Dioso pejumelivaisibaxutota ata bajarapacuenia jumaitsi. \v 9 Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi pacuenia bueyu copatatsi pexaejava pexaenexa penacuenebijavata ata. Jumaitsi mapacueniaje: “Pabueyu canacuenebame trigoxu pecatotanabataxuabinexa, pëtsa pumuxatatame nepumuxatatabiabijavata. Pëtsa pumuxatatame trigoxu pexaenexa pecatotanabataxuabijavata,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota. Bajarapacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota itsa jumaitsi, ëbueyu yabara apo jumaitsi. \v 10 Biji rajane bajarapacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi vajanacayapëtaeyaexanaenexa vajamatamotsijavanexa vajanacatonacuenebinë. Ponë canacueneba iracuemo itsanë pijatrigoxu petoubinexa, penacuenebijavata jamatabëjumaitsi: “Pamatacabi naveretsiana trigoxu, bajarapaxuyajuvënëjava nerajutsiana tatonacuenebimatamo,” jamatabëjai. Nexata penaveretsimatacabi trigoxu rajutatsi. Ponë ata icatsia juya trigoxu penaveretsimatacabi totanabataxuaba, bajaraponë ata jamatabëjumaitsi: “Mapatrigoxuyajuvënëjavaje nerajutsiana tatonacuenebimatamo,” jamatabëjai. Nexata rajutatsi. Bajara pijinia pacuenia Dioso pijacuene patatonacuenebivi patanamatavenonaejavaxi, paxamë bepanerajutame Cristo pelivaisi patacatsipaebijamatabëcuene. \v 11 Paubajë baja cajena panejamatabëëthëtota Dioso pejumelivaisi. Jica, nexata juya itsa pacajamatabëcueneevetsipatsi patanerajutsinexamë patanamatavenonaejavaxi, ¿pacatsitaayaijava tsaja tsipae bajarapacuene? \v 12 Paxamë rabaja Dioso pejumelivaisibaxutota papecaitorobicuenia, parajutabiabame itsamonae penamatavenonaejavaxi papecatsipaebijamatabëcuene Cristo pelivaisi. Paxanë biji picani panetoxanepana copiaya patanerajutsinexamë itsamonaevecua. \p Dioso picani panetocopata patanerajutsinexamë patanamatavenonaejavaxi Cristo pelivaisi patacatsipaebaponaejamatabëcuene. Itsiata apo pacavajëtsitsi patanerajutsinexamë. Biji rajane piayapëbejecuenia panatonacuenebaponajë patajacuata patanaevetsinexa bajarapacuenia. Apo pacavajëtsitsi caeto ata patanerajutsinexamë patanamatavenonaejavaxi. Itsa pacavajëtsipatsi, itsajamatabëcuene meta paxainaejitsipame paxanëjavaberena. Nexata meta apo pajumecovënëtsimë tsipae patacatsipaebilivaisi, pexanialivaisi, Cristo pelivaisi. \v 13 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Templobota Dioso petonacuenebivi, tocopatatsi bajara patemplobopijipexaejava pexaenexa. Baitsi pamonae penacuenebivi altarvënëjavata, itsajota dajubi tobeyabiaba ofrendacuenia perajutsinexa bajarapavi Diosojavabelia, bajarapamonae ata Dioso tocopatatsi pexaenexa bajarapaviyajuvënëjava. \v 14 Bajara pijinia pacuenia vajatuxanenë Jesucristo itoroba Dioso pejumelivaisi petsipaebaponaevi penamatavenonaejavaxi perajutsinexatsi. Pamonae jumecovënëtapona petsipaebilivaisitsi, bajarapamonae juya berajutapona xua namatavenona petsipaebivitsi. \v 15 Itsiata baitsi jane xanë bajarapacuenia netocopatsi ata, apo pacavajëtsitsi itsacuenejavayo ata. Mapabaxutoje pacatoyaquinae atatsi, apo pacatoyaquinaetsi patanerajutaponaenexamë itsacuenejavaxi. Bitso cajena jamatabëcuenebarëyanë. Tsipaji Cristo pelivaisi pacatsipaebabiabatsi, apo panerajutsi atamë itsacuenejavayo ata. Bajaraxuata baja cajena apo jitsipaenë patanematamotsijavamë. Itsa panematamotsijitsiamë tsipae, nexata jitsipaejitsipajë tatëpaejava patanematamotsiyanivamë. Tsipaji itsa panematamotsipame, copiarucaejitsipa baja patacasivajamatabëcuenebarëya tsabiabijavami. Tsipaji amoneya patacatsipaebabiabixae Cristo pelivaisi, pacasivajamatabëcuenebarëyatsi tsabiabi. \p \v 16 Apo jamatabëjumaitsinë: “Ayaijamatabëcuenenënë tatsipaebinëxae jivi pexanialivaisi pecapanepaelivaisinexatsi Diosojavabelia,” apo jamatabëjanë. Jume baja cajena. Pexanialivaisi jivi tsipaebabiabajë. Tsipaji baja vajatuxanenë nitoroba. ¡Bitso meta naneconitsipajë Diosojavabelia jivi itsa apo tsipaebinë tsipae bajarapalivaisi! \v 17 Dioso nitorobinejeva, saya xanë tajamatabëcueneta jivi itsa tsipaebaponaejitsipajë pexanialivaisi, Jesucristo pelivaisi, nexata jamatabëcuene evetabiabijitsipajë jivi tanematamotabiabinexa pexanialivaisi tatsipaebabiabijamatabëcuene. Itsiata baitsi jane pexanialivaisi jivi tsipaebaponajë vajatuxanenë taneitorobixae. Jumecovënëtaponaponajë pacuenia Dioso nitorobapona. \v 18 Bajaraxuata apo nematamotsi ata, tsipaebaponajë pexanialivaisi jivi pecapanepaelivaisinexatsi Diosojavabelia. Dioso netocopatsi ata jivi tanematamotsinexa pexanialivaisi tatsipaebaponaejamatabëcuene, itsiata apo vajëtsinë tanerajutsinexa itsacuenejavayo ata. Jivi itsa tsipaebaponajë bajarapalivaisi, bitso jamatabëcuenebarëyanë tsaponae. Bajaraxuata apo jitsipaenë tanematamotsijava. \p \v 19 Apo tanecanajetsinë raja dajubinëcuenia itsamonaejavabelia amoneya tatonacuenebinexa. Itsiata baitsi jane daxitajivi bepijajivitonënëcuenia ponaponajë. Bajarapacuenia exanaponaponajë itsamonae ayaibitsaëtoxaneto ata tayavenonaenexa, penajamatabëcuenecopatsinexa Cristojavabelia, pecapanepaenexatsi Diosojavabelia. \v 20 Judíovi jumecovënëtsiajinavanapa bajayata Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi. Xanë picani apo jitsipaenë taexanaponaponaenexa pacuenia itoroba Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi. Tsipaji baja najamatabëcuenecopatajë Cristojavabelia tajaneconi tanevecuaajibiaexanaenexa. Itsiata judíovijava itsa naponaponabiabajë, pacuenia Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi itorobatsi, judíovi itsa exana, xanë ata bajarapacuenia naexanabiabajë. Bajarapacuenia naexanabiabajë bajarapamonae judíovi xaniavaetsia tanenamuxunaevetsinexa Cristo pelivaisi itsa tsipaebajë. Nexata judíovi itsa najamatabëcuenecopata Cristojavabelia, pecapanepaenexatsi Diosojavabelia. \v 21 Bajara pijinia pacuenia apo judíovijava ata itsa naponaponabiabajë, judíonë atanë, pacuenia apo judíovi jinavanapa, cuenejëpaeya naponaponabiabajë. Bajarapacuenia apo judíovi cuenejëpaeya naponaponabiabajë bajarapamonae xaniavaetsia tanenamuxunaevetsinexa Cristo pelivaisi itsa tsipaebajë. Nexata apo judíovi ata itsa najamatabëcuenecopata Cristojavabelia, pecapanepaenexatsi Diosojavabelia. Bajarapamonae apo judíovi apo jumecovënëtsiajinavanapae bajayata Dioso Moiséspijinëta penajumecopatsilivaisi. Bajarapamonaejava naponaponabiabi atanë, itsiata apo copatsinë tajumecovënëtsijava Dioso pejumelivaisi saicaya tajitsipaecuenia taponaponaenexa. Jume baja cajena. Tsipaji jumecovënëtajë Cristo taneitorobicuenia. \v 22 Itsamonae abaxë ajena najamatabëcuenecopaba Cristojavabelia. Nexata abaxë apo ajamatabëcuenesaë tsavanapae Dioso pejumecovënëtsijava. Bajarapamonaejava cuenejëpaeya naponaponabiabajë. Bajarapacuenia cuenejëpaeya naponaponabiabajë tajamatabëcueneyavenonaenexa bajarapamonae pevajënaeyabelia piajamatabëcuenesaë tsavanapaenexa vajatuxanenëjavabelia. Baitsi pacuenia caeviria canacujitsia jivi pijasalinaicuenia jinavanapa, bajarapacuenia xanë ata cuenejëpaeya naponaponabiabajë. Bajarapacuenia cuenejëpaeya naponaponabiabajë bajarapamonae tajamatabëcueneyavenonaenexa. Jamatabëcueneyavenonaejitsianë bajarapamonaeyajuvënëvi ayaibitsaëtoxaneto ata penajamatabëcuenecopatsinexa Cristojavabelia pecapanepaenexatsi Diosojavabelia. \v 23 Bajarapacuenia exanaponaponajë baja jivi pejumecovënëtsinexa pexanialivaisi pecapanepaelivaisinexatsi Diosojavabelia, bajarapamonae ata taneyajavacapanepaenexatsi Diosojavabelia. \p \v 24 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Penayacobivi pecujinaejinaejava, bacujinaejina daxita. Itsiata baitsi jane ponë bitsojina pecujinaejinaejava daxita penayacobivi matatoxenetsia, bajaraponë caenë bapita xua tsipaebatsi pecujinaejinaematamo, premiovënëjava. Pacuenia penayacobivi pecujinaejinaejava, daxitasaëta bacujinaejina, bajara pijinia pacuenia paxamë ata daxita panesaëta panevajënaeyabelia patonacuenebavanapare Dioso. \v 25 Daxita pamonae penayacobivinexa pecujinaejinaejava, tajëvelia banajamatabëveretavanapa pebitsojinaenexa itsamonae matatoxenetsia. Naxaniavaetavanapanua. Daxitamatacabi canacujitsia nasisaëëjëbavanapa caenë canacujitsia. Bajarapamonae najamatabëcuenesaëtavanapa, daxita xua abeje, pexanaeyaniva piajumalisaënexa. Bajarapacuenia naxaniavaetavanapa, penayacobijavata itsamonae matatoxenetsia pebitsojinaenexa, perajutsinexatsi corona, naebaxucorona. Itsiata baitsi jane bepijia saya piabejecoronanexa. Biji rajane vaxaitsi Dioso vajajumecovënëtsivi, Dioso tonacuenebavanapatsi athëbëtatsia vajanacarajutsinexa xua nacatsipaeba, apo pevereverecaejavanexa. \v 26 Pacuenia pebitsojinaenë asaëyata cujinaejina rovia pepatsinexalia petocaëjëtsijavabeliatsi, bajara pijinia pacuenia xanë ata asaëyata tavajënaeyabelia exanaponaponajë vajatuxanenë taneitorobicuenia. Tonacuenebaponaponajë asaëyata. Apo tonacuenebinë saya jema penaxuabinexa tatonacuenebijava. \v 27 Bajaraxuata naperabëevetsia naevetaponaponajë pibisiacuene taexanaeyaniva. Bajarapacuenia naperabëevetsia naevetaponaponajë tsipaji jitsipajë vajatuxanenë tanesivajamatabëcuenebarëya tsaponaejava itsamonae itsa tsipaebaponajë pexanialivaisi. Apo jitsipaenë tanecopatsiaexanaejava Dioso tatonacuenebijava. Itsamonae pexanialivaisi tatsipaebicujinae, bijiata itsa ponaponaejitsipajë, Dioso necopatsiaexanaejitsipa tatonacuenebijava. \c 10 \s1 Pemuxujiobilivaisi penavajëcaeyaniva jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia yabara pelivaisi \p \v 1 Tajamonae, pacatojitsipatsi icatsia panenajamatabënapitsinexa pacuenia bajayatami vajasalinaivimi Moiséspijinë barëpitsaparena Egipto nacuaverena. Moiséspijinë Dioso tsitajëtaponatsi itsaxuayo vajasalinaivimi barënajetarucaejitsia. Vajasalinaivimi pematatsënëatsia itarërëbo namataxainaeya najetaruca. Nexata bajarapaitarërëbo vajasalinaivimi pënanajetarubena. Daxitabitsaëto vajasalinaivimi Moiséspijinë barënicabarena Rojovënë manuamenemaxërana epatuarena. \v 2 Pacuenia pebi itsa bautisabatsi merata, naexana Dioso pijajivitonë, bajara pijinia pacuenia vajasalinaivimi Moiséspijinë pijajivi naexana itsa pënaponarena Egipto nacuaverena. Moiséspijinë pijajivi naexana vajasalinaivimi itarërëbo pebëxëpana itsa pënanajetarubena Moiséspijinë. Rojovënë manuamenemaxërana epatuarena ata itsa barënicabarenatsi, Moiséspijinë pijajivi naexana vajasalinaivimi. \v 3 Daxita vajasalinaivimi caeviriajava pexaejava najuanabanepona itsa najetarubena bajarapatusato nacuayarena. Papexaejava Dioso rajutaponatsi, bajarapamonaemi xaepona. \v 4 Itsa najetarubena, caeviriamera najuaapaepona, Dioso perajutsiratsi. Bajarapamera Dioso tocapitsapatsi ibotoxanetojavaverena. Bajarapamatacabi vajasalinaivimi Cristo yajavaponatsi. Cristo rabaja cajena bajarapaibotoxaneto. \v 5 Itsiata baitsi jane vajasalinaivimiyajuvënëvi, caejiviyobeje, saya jumecovënëta pacuenia Dioso najumecapanepaeya jumaitsitsi. Nexata bajarapajiviyobeje Dioso sivajamatabëcuenebarëyatsi. Daxita itsamonae apo jumecovënëtsi Dioso. Bajaraxuata vajasalinaivimi Dioso verebiabatsi petusato nacuata. \p \v 6 Nexata vaxaitsi becanaëjëtatsi pacuenia vajasalinaivimi bajayata Dioso verebiabatsi pibisiacuene pexanaexae. Nexata vaxaitsi ata vajajamatabëëthëtovetsina becanaëjëtatsi pibisiacuene vajaexanaeyaniva. \v 7 Bajaraxuata apo benavajëcaetsi jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia pacuenia bajayata vajasalinaivimiyajuvënëvi navajëca jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia. Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi pacuenia vajasalinaivimi pibisiacuene exanavanapa, fiesta itsa toexana jumapecataeya pexanaenëanënexa. Dioso pejumelivaisibaxutota vajasalinaivimi yabara jumaitsi mapacueniaje: “Bajarapamonae enabiaba penabaninexa, piapaenexanua. Bajaraxuacujinae nonobapunabiaba peyavajibinexa,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota vajasalinaivimi yabara. \v 8 Apo bexanaetsinua vajavitota pibisiacuene pacuenia bajayata vajasalinaivimiyajuvënëvi exana. Bajarapitsivi tëpa caematacabita veintitrés mil pajivibeje. \v 9 Apo bejamatabëcueneëjëtsitsinua vajatuxanenë pacuenia bajayata vajasalinaivimiyajuvënëvi Dioso jamatabëcueneëjëta. Papibisiacuene vajasalinaivimi pejamatabëëthëtota natojitsipa pexanaenexa, Dioso jamatabëcueneëjëtsiaya exanavanapa, peyapëtaenexa pacuenia Dioso exanaejitsia bajarapamonaejavaberena. Bajaraxuata vajasalinaivimi jomo pesinicujiruatsi vereverecapona. \v 10 Pëtsa panaepaname Dioso pejumelivaisi papecatsipaebavanapaevijavabelia pacuenia bajayata vajasalinaivimiyajuvënëvi anaepanabiaba Moiséspijinëbeje Aarónpijinëbejejavabelia. Bajaraxuata Dioso itoroba pijaángel peverebiabinexatsi vajasalinaivimiyajuvënëvimi. \p \v 11 Bajarapacuenia exanatsi bajayata vajasalinaivimi. Dioso baja cajena nacayapëtaeyaexana pacuenia bajayata vajasalinaivimi Dioso naneconitsiaexanatsi pibisiacuene pexanaexae. Bajarapalivaisi itanerubena Dioso pejumelivaisibaxutota vajanacamuxujiobinexa, vaxaitsi ata bajarapacuenia pibisiacuene vajaexanaeyaniva. Vaxaitsi rabaja nacua pevereverecaeitabarayota jinavanapatsi. \v 12 Itsa pajamatabëjumaitsimë: “Xanë cajena ajamatabëcuenesaënë Dioso tajumecovënëtsijava. Nexata apo exanaenë tsane pibisiacuene pacuenia bajayata tajasalinaivimi exana,” itsa pajamatabëjamë, ¡xania baja tsane! Tsipaji paxamë ata bajarapacuenia pibisiacuene paexanaejitsipame. \v 13 Xua baja aeconoxae pataeponame, dovathi pejamatabëcueneta papecajamatabëcueneëjëtsijava, bajaraxua daxita Dioso pejumecovënëtsivi tocopiapataponatsi mapanacuataje. Itsiata baitsi jane Dioso pacayavenonaponaena pacuenia najumecapanepaeya jumaitsi. Dioso cajena apo pacacopatsi tsane dovathi papecajamatabëcueneëjëtaponaenexa paneajamatabëcuenesaëjava matatoxenetsia. Nexata dovathi itsa pacajamatabëcueneëjëta, itsiata Dioso pacayavenonaponaena paneajamatabëcuenesaë tsaponaenexa. Nexata papecajamatabëcueneëjëtsijava, pavecuapanepaponaename pibisiacuene paexanaenejevamë. \p \v 14 Tajamonae bitso patacaasivavi, jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia itsamonae penavajëcaecuene, nayajivitaeya pajinavanapare. \v 15 Pacajamatabëcuenecaëjëpa baja cajena panejumeyapëtaenexa patacatsipaebilivaisi. Nexata panejumecanaëjëre patacatsipaebilivaisi paneyapëtaenexa itsa pexaniajailivaisi. \v 16 Itsa nacaetuanatsi vajanajamatabënapitsinexa xua yabara Cristo nacasivatëpa, najuaxanetsi pan. Najuamatavëjëaapatsinua vajamatavëjëaapaera. Nexata pan yabara, vajamatavëjëaapaera ata yabara, Diosojavabelia jumaitsitsi: “Pexaniacuene bitso panetoexaname. Panerajutame pan. Panerajutame patamatavëjëaapaera ata,” jaitsi. Itsa nacaetuatatsi vajanajamatabënapitsinexa xua yabara Cristo nacasivatëpa, caebitsaëto naexanatsi Cristo yajava, ponë nacasivatëpa cruzata. \v 17 Ayaibitsaëtoxaneto atatsi, caepan itsiata najuaxanetsi. Nexata vaxaitsi Cristo vajayajavajinavanapaexae, caebitsaëtotsi Cristo pijajivitsi naexanatsi. \p \v 18 Pacanaëjëre pacuenia judíovi baexana. Itsamonae dajubi beyabiaba bajarapavi ofrendacuenia perajutsinexa Diosojavabelia. Nexata pamonae naxane bajarapavi, caebitsaëto Dioso pijajivi naexana. \v 19 Mara pajamatabëcuene yabara jumaitsinëje. Jumapecataya pexanaenëanë, itsacuenejavayo ata pexanaenexa, apo caëjëpaetsi. Bajara pijinia itsi pavi ata jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia rajuta. Apo caëjëpaetsi jivi xae ata pejamatabëcuenebijianaenexatsi. Tsipaji jumapecataeya pexanaenëanë, bajarapavi apo itothianae bajarapavivecua. \v 20 Nexata abaxë pamonae Dioso apo yapëtae, dajubinë itsa tobeyaxuaba ofrendacuenia pevi perajutsinexa jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia, bajarapavi dovathinexa saya. Apo Diosonexa cajena. Bajaraxuata apo pacatojitsipaetsi panenaxaenexa bajarapamonaejavata. Itsa panaxaejitsipame bajarapamonaejavata, nexata caebitsaëto panaexanaejitsipame dovathi yajava. \v 21 Paxamë baja panenabanivi, paneapaevinua, vajatuxanenë pijamesata. Nexata baja acuenebi panenabaninexa, paneapaenexanua, itsajota Dioso apo pejumecovënëtsivi dovathi pijacuene exanavanapa. \v 22 Vaxaitsi Dioso vajajumecovënëtsivi, apo jitsipaetsi vajatuxanenë vajanacabaraanaepanaejava. Dioso pijacuene, dovathi pijacuene ata, anijacuenebeje itsa exanaponaejitsipatsi, nexata vajatuxanenë nacabaraanaepanaejitsipa. Vaxaitsi cajena apo vecuaasaëtsi vajatuxanenë. Nexata apo vecuapanepaetsi tsipae vajatuxanenë itsa nacananeconitsiaexana. \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi bejinavanapa itsamonae pejamatabëcuenebijianaeyaniva yabara pelivaisi \p \v 23 Xaniajai rabaja pacuenia itsamonae jumaitsi. Mapanacuata navita vajaexanaejavanexa. Itsajivi ata apo nacaitavetsi bajarapacuene vajaexanaenexa. Itsiata baitsi jane apo nacatoxanepanae daxita bajarapacuene vajaexanaenexa. Daxitacuene, xua itsajivi ata apo nacaitavetsi vajaexanaenexa, exanae atatsi tsipae, itsiata apo nacajamatabëcueneasaëyaexanae tsipae Dioso vajajumecovënëtsijava. \v 24 Pëtsa pajamatabëjumaitsimë: “¿De tsaeta xua natoexanaenajë, xua ëxanënexa netoxanepanaejitsia?” pajamatabëjamë pëtsa. Biji rajane pajamatabëjumaitsimëre. “¿De tsaeta xua toexanaenajë, xua itsamonaenexa toxanepanaejitsiatsi?” pajamatabëjamëre. \p \v 25 Dioso baja cajena pacatocopata panexaenexa itaxutojema. Nexata pacatocopata panexaenexa pavi canajeta pecanajetsibota. Nexata pëtsa payanijobame. “¿Matsa pavi jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia peyajuvënërajutsivije?” pajamë pëtsa. Itsa payanijobijitsipame bajarapacuenia: “Jãjã, bajarapayajuvënëvi,” pacajai tsipae. Nexata paxamë pajamatabëjumaitsimë tsipae bajarapavi yabara: “Mapavije itsa xaejitsipajë, nexata pibisiacuene exanaejitsipajë Dioso pitabarata,” pajamatabëjamë tsipae. Saya pacomuare payanijobinejevamë. \v 26 Dioso baja cajena pacatocopata itaxutojema panexaenexa. Tsipaji mapanacuaje, daxita mapanacuapijicuene ataje, Dioso baja cajena pijajava. \p \v 27 Dioso apo pejumecovënëtsijivi ata itsa pacajunata panenanabaninexa pijaboyabelia, panaponare panenanabaninexa itsa pajitsipame. Xua pacaabata, paxaema payanijobinejevamë. “¿Matsa pavi jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia peyajuvënërajutsivije?” pajamë pëtsa. \v 28 Itsamonae Dioso pejumecovënëtsivi bepibisiacuene pexanaejava taejitsipa itsa xaejitsipa bajarapayajuvënëvi. Nexata panexaevajënaeya, bajarapamonaeyajuvënënë itsa pacajumaitsi: “Mara pavije jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia ofrendacuenia peyajuvënërajutsivije,” itsa pacajai, pëtsa patsitaxaneme. Itsa apo patsitaxaemë tsane, nexata apo pajamatabëcuenebijianaemë tsane bajaraponë. \v 29 Itsa patsitaxaejitsipame, bajaraponë ata naxaejitsipa. Nexata bajaraponë jamatabëjumai tsipae: “Pibisiacuene baja cajena exanajë Dioso pitabarata mapavije tanaxaexae,” jamatabëjai tsipae. \p Bajarapacuenia patacatsipaebijava, itsanë Dioso pejumecovënëtsinë itsa jumetaena, jamatabëcuenenavëxaniabiaya meta jumaitsi tsane mapacueniaje: “Jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia perajutsiviyajuvënëjava taxaeyabiabinexa, Dioso netocopata. Nexata baja xaeyabiabajë. Itsiata icatsia aeconoxae nitaveta itsanë Dioso pejumecovënëtsinë itsa tsitaxaniji bajarapayajuvënëvi, bepibisiacuene petaeyaniva. ¿De meta xuajitsia xanë epatua copatsipajë bajarapayajuvënëvi taxaeyabiabijavami? \v 30 Taxaevajënae bajarapavi, ‘Xanepana rabaja,’ janë tsabiabi Diosojavabelia tanerajutsixae taxaenexa. ¿Detsa nexata xuajitsia jivi nebaracuaicuaijai tsipae bepibisiacuene taexanaenë taxaejamatabëcuene bajarapayajuvënëvi?” jai meta tsane jamatabëcuenenavëxaniabiaya itsanë Dioso pejumecovënëtsinë. \v 31 Mara pacuenia pacatsipaebatsije panecopatsinexa paneexanabiabijavami ata, itsajivi ata panejamatabëcuenebijianaeyaniva panetsitaexanaejava pejamatabëcueneta. Itsa paxaneme, itsa papamenua, daxitacuene itsa paexanamenua, xaniavaetsia itsamonae patsitaexanavanapaename paxamë panetsitaexanaejava yabara jivi papecasivajamatabëjumaitsinexa: “Dioso cajena ayaijamatabëcuenenë. Tsipaji pijajivi yavenona xaniavaetsia petojinavanapaenexatsi,” papecasivajamatabëjainexa. \v 32 Bajaraxuata pëtsa patsitaexaname itsacuenejavayo ata itsajivi ata Diosovecua itsajamatabëcuene pexainaeyaniva. \v 33 Pacuenia xanë tsitaexanaponaponajë itsamonae tanesivajamatabëcuenebarëyanexa, bajarapacuenia paxamë ata patsitaexanavanapare itsamonae. Apo najamatabëxainabiabinë taexanaenexa xua ëxanënexa netoxanepana. Biji rajane najamatabëxainabiabajë tatoexanaenexa xua toxanepanatsi itsamonae ata. Bajarapacuenia toexanaponajë bajarapamonae ata Dioso pejumecovënëtsinexa pecapanepaenexatsi pijaneconivecua. \c 11 \p \v 1 Itsamonae patsitaexanavanapare pacuenia xanë pacatsitaexanaponatsi. Xanë raja pijinia cuenejëpaeya ponaponajë Cristo. \s1 Pacuenia petiriavi namataacatsiaya bejunua Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatabiabibota yabara pelivaisi \p \v 2 Tajamonae, panejamatabënajinabiabame. Pacuenia pacaitorobatsi, bajarapacuenia paexanavanapamenua. Bajaraxuata pacasivajamatabëcuenebarëyatsi. \v 3 Pacatojitsipatsi paneyapëtaenexa mapacueneje. Athëbëvetsica Dioso itorobicatsi Cristo. Nexata juya mapanacuataje Cristo caepebi canacujitsia itorobapona. Bajara pijinia itsi pebi ata. Pebi juya itorobapona pijava. Pebi peyaiyataenexa Cristo, apo benamataacatsi papaëbërëpanayota jivi penacaetuatsibota. \v 4 Bajaraxuata pebi Diosojavabelia penavajëtsijavata, itsamonaejavabelia ata Dioso pejumelivaisi petsipaebijavata, itsa namataacatsipa papaëbërëpanayota, nexata Cristo athëbëvetsica yapijiviaura tsipaetsi. \v 5 Petiriva rajane pamona pejumecovënëtabiabivacuene itsamonae peyapëtaenexatsi, benamataacata papaëbërëpanayota jivi penacaetuatsibota. Bajarapacuenia benamataacata penavajëtsijavata Diosojavabelia, itsamonaejavabelia petsipaebijavata ata Dioso pejumelivaisi. Itsa apo namataacatsi tsipae, nexata pamona yapijiviaura tsipaetsi. Pacuenia petiriva amataura tsipae itsa mataxunaejitsipatsi, bajara pijinia pacuenia petiriva pamona yapijiviaura tsipaetsi, papaëbërëpanayota itsa apo namataacatsi tsipae jivi penacaetuatsibota. \v 6 Petiriva itsa apo namataacatsi tsipae papaëbërëpanayota, pacuenia pebi apo namataacatsi, nexata itsa bemataxunatsi pacuenia pebi bamataxunatsi, bajarapova namatacaura tsipae. Bajaraxuata petiriva jivi penacaetuatsibota, benamataacata papaëbërëpanayota pamona peyapijiviaurayanivatsi. \v 7 Dioso itsa exana pebi, nacujirujëpaeyaexana. Nexata pacuenia itsi Dioso, bajara itsi pebi. Nexata pebi xaniavaetsia itsa ponapona, jivi pecanaëjëtsinexa Dioso bitso ayaijamatabëcuene pexainaenëcuene. Bajaraxuata pebi apo benamataacatsi papaëbërëpanayota penavajëtsijavata Diosojavabelia, itsamonaejavabelia Dioso pejumelivaisi petsipaebijavata ata. Itsiata baitsi jane petiriva benamataacata papaëbërëpanayota penayapëtaenexa pamonavecua beveliajamatabëcuene pexainaevacuene. \v 8 Copiata Dioso pebi itsa exana, petiriva peyeneyajuvënësitomita apo exanae. Biji rajane pebi peyeneyajuvënësitomita cotocaevi Dioso exana petiriva. \v 9 Petiriva baja cajena Dioso exana pebinexa. \v 10 Bajarapajamatabëcuene yabara petiriva benamataacata papaëbërëpanayota. Petiriva namataacatsia itsa ponapona, ángelevi tanetsi pamona pejumecovënëtabiabivacuene. \v 11 Vaxaitsi Dioso vajajumecovënëtavanapaevi, xanepana namataenetsia vajanajamatabëcuene asaëyaexanaenexa. Pebi namatavenona petiriva. Petiriva pijinia namatavenona pebi. \v 12 Xaniajai rabaja. Pebi peyeneyajuvënësitota Dioso exana petiriva. Itsiata baitsi jane bajaraxuacujinae petiriavita naexanapona pebijivi. Tsipaji Dioso pejamatabëcueneta bajarapacuenia copata. \p \v 13 Panijacuata pacanaëjëre. ¿Xanepana tsaja petiriavi penavajëtsinexa Diosojavabelia papaëbërëpanayota namataacatsinejeva? Jume raja. Namataacatsiaya raja papaëbërëpanayota petiriavi benavajëta Diosojavabelia. \v 14 Vaxaitsi baja cajena vajajamatabëëthëtota yapëtanetsi mapacueneje. Pebi itsa amatanapiareca, amataura tsipae. \v 15 Vajajamatabëëthëtota yapëtanetsinua mapacueneje. Petiriva pijinia itsa amatanapiareca, toxanepanatsi. Yabarëya pematana. Dioso cajena petiriva tocopatatsi piamatanapianexareca. Nexata bepemataacatsitsi pematana. \v 16 Itsajivi itsa jamatabëpanejumeanaenota petiriavi papaëbërëpanayota penamataacatsijava yabara, nexata bajarapajivijavabelia pajumaitsinë tsane mapacueniaje: “Paxanë bajarapacuenia panajamatabëxainajë petiriavi papaëbërëpanayota penamataacatsijava yabara. Bajarapacuenia itsamonae ata, pamonae Dioso pejumecovënëtsivi, najamatabëxaina. Tsipaji baja cajena patajacuene,” pajanë tsane pajivijavabelia jamatabëpanejumeanaenota petiriavi papaëbërëpanayota penamataacatsijava yabara. \s1 Pacuenia itsamonae ayaijava xaeyabiaba itsa nacaetuatabiaba penajamatabënapitsinexa xua yabara Cristo sivatëpatsi yabara pelivaisi \p \v 17 Pacatoyaquinatsi mapalivaisije patacamuxujiobinexa. Aeconoxae xua paexanabiabame, apo pacatoxanepanae. Panacaetuatabiabi atamë, itsiata apo pajamatabëcuenesaëmë tsaponae panevajënaeyabelia Dioso panejumecovënëtsijava. Caranata saya panevajënaeyabelia pajamatabëcuenecueranaponame. \v 18 Najamatabëxainajë copiaya patacajumaitsinexa mapacueniaje. Pacavënëlivaisitanetsi. Apo panajamatabëcuenejëpabiabimë pina itsa panacaetuatabiabame panenacaetuatabiabibota. Caebota pina panacaetuatabiabi atamë, navecuanatsanaeya pina panavecuaenabiabame pacaebitsaëtoximë canacujitsia. “Xaniajai raeta baja. Baja raeta pacuenia exanabiaba,” jamatabëjanë belia paxamë yabara. \v 19 Baja raeta pacuenia navecuanatsanaeya panavecuaenabiabame. Tsipaji meta pajamatabëjumaitsimë tsabiabi: “Vaxaitsi cajena Dioso pepacuene jumecovënëtatsi. Nexata vajanacaetuatsijavata, Dioso apo pejumecovënëtsivi navecuatsatsianatsi Dioso apo ëpejumecovënëtsivi saicaya penaenexa,” pajamatabëjamë meta tsabiabi. \v 20 Xua yabara Cristo pacasivatëpa, panenajamatabënapitsinexa panacaetuatabiabi atamë, najamatabëcuenejëpaeya apo panacaetuatabiabimë. Nexata Dioso pacatane saya jema bepanenacaetuatsivi. \v 21 Tsipaji copiaya panepatsivi panenabaniepatota, ayaijavanë paxaeyabiabame. Apo paevetabiabimë abaxë itsamonae pepatsijava caecuenia panenajuanabaninexa. Itsamonae paxamëyajuvënëvi ayaijava xaeyabiaba. Ayaira vinora matavëjëa apaeyabiabanua. Nexata vënaaitajibi tsabiabi. Nexata pamonae cotocaevi pepatsivi, yavereverecabiaba. Nexata pijani tsabiabi. \v 22 Ëpanexaejavanexa itsa pasivanacaetuatabiabame, panijabonë paxainame panijabonëjava panenabaninexa, paneapaenexanua. Bijiaya pataeyabiabame pamonae nacaetuatabiaba penavajëcaenexa Diosojavabelia. Paurababiabamenua pamonae bepejiobivi, pexaejava apo penacapatsivi. Pexaniacuene cajena apo paexanabiabimë bajarapacuenia itsa paexanabiabame. Bajarapacuenia saya paneexanabiabixae, pananeconitame Diosojavabelia. \s1 Pajamatabëcuene yabara nacaetuatabiaba Dioso pejumecovënëtsivi caejuameto canacujitsia yabara pelivaisi \r (Mt 26.26-29; Mr 14.22-25; Lc 22.14-20) \p \v 23 Imata baja cajena pacatsipaebatsi pacuenia vajatuxanenë Jesús pijajivi barëexana. Pameravi vajatuxanenë pijavajabitsaë pecobeyabelia canajetsijitsiatsi, bajarapameravi vajatuxanenë cobenanuca panbë. \v 24 “Pexaniacuene panetoexaname. Pan panerajutame,” pejaicujinae Diosojavabelia, panbë epatsënëca. Jumaitsi pijajivijavabelia: “Mara tavije patacasivatëpaejava paxamënexa. Mapacueniaje tacovëta paexanabiabianame patanenajamatabënapitsinexamë,” jai vajatuxanenë Jesús pijajivijavabelia. \v 25 Penabanicujinae bajara icatsia pacuenia Jesús cobenanuca pecaapaejava. Nexata icatsia jumaitsi pijajivijavabelia: “Dioso baja cajena najumecapanepaeya jumaitsi papecacapanepaenexa. Nexata pacuenia Dioso najumecapanepaeya jumaitsi, pacacapanepaena tajana pejamatabëcueneta. Tajana raja nevecuarunaena tatëpaejavata papecacomuatsinexa panijaneconivecua. Mapacaapaejavataje, itsa papaeyabiabianame, panenajamatabënapitabiabianame,” jai vajatuxanenë Jesús pijajivijavabelia. \v 26 Nexata paxamë bajarapacuenia itsa paexanabiabame, patsitanaitajëtabiabame itsamonaejavabelia xua yabara vajatuxanenë pacasivatëpa cruzata. Bajarapacuenia paexanabiabare vajatuxanenë icatsia pepatsimatacabitsicajavabelianexa. \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi benaxaniavaeta, itsa nacaetuata penajamatabënapitsinexa xua yabara Cristo sivatëpatsi, yabara pelivaisi \p \v 27 Jivi itsa nacaetuata penajamatabënapitsinexa xua yabara Cristo sivatëpatsi, becanaëjëtena. Tsipaji canaëjëtsinejeva itsa naxane pan, itsa apanua vajatuxanenë pecaapaejavata, bajarapajivi naneconitsipa vajatuxanenëjavabelia, vajatuxanenë pevito, pijana ata, apo peyaiyataexae. \v 28 Bajaraxuata caejivi canacujitsia xaniavaetsia benajamatabëcuenejaita pecaxitajarabinexa paneconi xainaponapona Dioso pitabarata. Bajarapacuenia benajamatabëcuenejaita pan penaxaevajënaeya, pematavëjëaapaera ata penaapaevajënaeya. \v 29 Itsa naxane pan, itsa naapanua pematavëjëaapaera, becanaëjëta pajamatabëcuene yabara vajatuxanenë sivatëpatsi cruzata. Pajivi canaëjëtsinejeva naxane pan, naapanua pematavëjëaapaera, bajarapajivi pijacuata naneconitapona Diosojavabelia. \v 30 Bajaraxuata paxamë ayaibitsaëto payajuvënëavitanemë. Nexata itsamonae payajuvënëcueraname. Itsamonae payajuvënëtëpame baja. \v 31 Bajaraxuata vaxaitsi vajanaxaevajënae pan, vajanaapaevajënae ata pematavëjëaapaera, benajamatabënapitatsi Jesucristo vajanacasivatëpaejava vajaneconi yabara. Benajamatabëcuenejaitatsinua paneconi xainatsi Dioso pitabarata vajanavajunupaebinexa Diosojavabelia. Bajarapacuenia itsa exanaenatsi, vajatuxanenë apo nacananeconitsiaexanae tsane. \v 32 Itsa naneconitsianatsi, nexata vajatuxanenë nacabejiobiaexanaponaena Dioso apo pejitsipaecuene vajaexanaejava vajacopatsinexa. Bajarapacuenia vajatuxanenë nacaexanaena Dioso apo pejumecovënëtsivi yajava Diosovecua vajanaxuabiyaniva. \p \v 33 Bajaraxuata itsa panacaetuatame panenajamatabënapitsinexa xua yabara Cristo pacasivatëpa, paevetabiabianame abaxë daxita pepatsijava caecuenia panenajuaxaenexa. \v 34 Pajivi piajani, bajarapajivi copiaya benabane pijabota pejonevajënaeya panenacaetuatsibojavaberena. Nexata panenacaetuatsijavata, bajarapajivi apo naneconitsi tsane Diosojavabelia. Itsajamatabëcuenejavaxi pematatsënëa, xua yabara paneyanijobame, abaxë apo pacatoyaquinaetsi mapabaxutotaje. Itsa pacataenatsi, pacatsipaebianatsi bajarajotalia. \c 12 \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuenecaëjëpaeyaexanatsi pexanaenexa pacuenia Dioso itorobaponatsi yabara pelivaisi \p \v 1 Tajamonae, jitsipajë patacatoyaquinaejava paneyapëtaenexa mapacueneje. Caejivi canacujitsia Dioso pejumecovënëtsivi Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi pexanaenexa pacuenia Dioso itorobaponatsi. \p \v 2 Paxamë rabaja payapëtaneme mapacueneje. Pamatacabi abaxë Dioso apo pajumecovënëtsimë, dovathi pacayamaxëitojorobabiaba. Nexata panevajëtsinexa jumapecataeya pexanaenëanëjavabelia, panematabacabëta patonubenabiabame. Jumapecataeya raja pexanaenëanë, apo caëjëpaetsi itsacuenejavayo ata pexanaenexa. \v 3 Bajaraxuata pacatoyaquinatsi paneyapëtaenexa mapacueneje. Pajivi jumaitsi: “Jesús raja Dioso apo pexënato,” jai, bajarapajivi Espíritu Santo apo yajavaponaponaetsi. Pajivi rajane jumaitsi: “Jesucristo raja pepo petuxanenë,” jai, bajara jane pajivi Espíritu Santo yajavaponaponatsi. \p \v 4 Daxita xua Dioso pejumecovënëtsivi Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi, apo najëpae. Caenë canacujitsia saicayacuenia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi. Itsiata baitsi jane caenë Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi daxita bajarapamonae. \v 5 Xua jivi Dioso tonacuenebavanapa, apo caevirianacuenebijava. Navita cajena xua jivi Dioso tonacuenebavanapa. Itsiata caenë Dioso pijacuene tonacuenebavanapa. \v 6 Dioso pijacuene petonacuenebivi, apo nacuenejëpae. Itsiata rabaja caenë Dioso daxita yavenonatsi petonacuenebavanapaenexa. \v 7 Caejivi canacujitsia, Dioso pejumecovënëtsivi, Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuenecaëjëpaeyaexanatsi xua Dioso tonacuenebavanapaejitsia. Nexata bajarapamonae, caejivi canacujitsia, caëjëpatsi peyavenonaenexa bajarapajamatabëcueneta daxita Dioso pejumecovënëtsivijavabelia. \v 8 Itsamonae Dioso pejumecovënëtsivi, Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi pemuxujiobinexa xaniavaetsia itsamonaejavabelia, xaniavaetsia pejinavanapaenexa Dioso pitabarata. Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi jivi xaniavaetsia peyapëtaeyaexanaenexa pexaniajailivaisi, Jesús pelivaisi. Itsiata baitsi jane caeEspíritu Santo pejamatabëcueneta bajarapacuenia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi bajarapamonae. \v 9 Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi penajamatabëcuenerutsinexa Diosojavabelia Dioso peyavenonabiabinexatsi daxitacuene yabara. Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi pejamatejemayaexanaenexa piavitanevi. CaeEspíritu Santo rabaja pejamatabëcueneta bajarapacuenia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi. \v 10 Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejavanë pexanaenexa. Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi petsipaebinexa itsamonaejavabelia pacuenia Dioso yapëtaeyaexanatsi. Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi pejumeyapëtaenexa itsajivi itsa tsipaebatsi penajumetsënëtsilivaisi dovathi pejamatabëcueneta. Jamatabëcuene caëjëpaeyaexanatsinua pejumeyapëtaenexa itsajivi itsa tsipaebatsi pexaniajailivaisi Espíritu Santo pejamatabëcueneta. Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi pecuaicuaijainexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi pejumetaenexa bajarapajume juya pejumevajunupaebaponaenexa itsamonaejavabelia. Nexata bajarapamonae tsipaebapona pajamatabëcuenelivaisi xainapona caelivaisi canacujitsia, palivaisianë tsipaebapona pamonae cuaicuaijai itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. \v 11 Itsiata baitsi jane caeEspíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi daxita bajarapamonae. Pacuenia Espíritu Santo jitsipa pejamatabëcuenecaëjëpaeya exanaponaenexa Dioso pejumecovënëtsivijavabelia, bajarapacuenia Espíritu Santo caejivi canacujitsia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi Dioso pejumecovënëtsivi. \s1 Pacuenia daxita Dioso pejumecovënëtsivi caenë Cristo bepeperabëto yabara pelivaisi \p \v 12 Pavi xainatsi vajaperabëtota, caevito canacujitsia pevënë xainapona. Vajavi xainatsi navitsiaya. Caevito canacujitsia saicaya pexanaejavanexa, xainapona. Itsiata baitsi jane caeperabëtotsireca. Bajara pijinia itsitsi daxita Dioso vajajumecovënëtsivi. Caejivitsi canacujitsia saicaya vajanacuenebijavanexa, Espíritu Santo pejamatabëcueneta nacajamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponae ata, itsiata caenë Cristo bepeperabëtotsi. \v 13 Daxitatsi rabaja Dioso vajajumecovënëtsivi, itsa nacabautisaba, caeEspíritu Santo nacatsijamatabëeca caebitsaëtonexatsi, caenë Cristo bepeperabëtonexatsi. Judíovi atatsi, apo judíovi atatsi, dajubicuenia vajanacacanajetsivi ata itsamonaejavabelia amoneya vajatonacuenebinexa, apo vajanacacanajetsivi ata itsamonaejavabelia, daxitatsi, caeEspíritu Santo nacatsijamatabëeca. \p \v 14 Pavi jivi peperabëtuareca xaina, caevito canacujitsia pevënë xainapona. Nexata caevënëvito jivi apo xainae peperabëtuareca. \v 15 Nexata jivi petaxu itsa caëjëpaejitsipatsi pecuaicuaijainexa, petaxu meta jumaitsi tsipae: “Apo pecobenë raja. Bajaraxuata maapo paperabëtoyajuvënëjavanëje,” jai meta tsipae. Itsiata baitsi jane cajena jemajai tsipae. Tsitecaeya bajarapaperabëtoyajuvënëjava tsipae. Pijumeta saya apo naexanae tsipae saicayajava. \v 16 Jivi pemuxuyoroto ata itsa caëjëpaejitsipatsi pecuaicuaijainexa, pemuxuyoroto meta jumai tsipae: “Apo pitaxutonë raja. Bajaraxuata maapo paperabëtoyajuvënëjavanëje,” jai meta tsipae. Itsiata baitsi jane cajena jemajai tsipae. Tsitecaeya bajarapaperabëtoyajuvënëjava tsipae. Pijumeta saya apo naexanae tsipae saicayajava. \v 17 Jivi daxitanë peperabëtuareca itsa xainaejitsipa ëpitaxutonë, ¿detsa nexata pacuenia jumetaejitsipa? Acuenebi tsipae. Daxitanë peperabëtuareca itsa xainaejitsipa ëpemuxuyorotonë, ¿detsa nexata pacuenia tuxunijitsipa? Acuenebi tsipae. \v 18 Bajaraxuata jivi peperabëtuareca caevënëvito Dioso apo torutsi. Saicaya pevënë pexainaevitonë, caevito canacujitsia, jivi peperabëtuareca Dioso torutapona itsajota jitsipa petorutsinexa. \v 19 Itsa meta jivi peperabëtuareca xainaejitsipa caevitoreca, aitothia meta tsipae. Nexata apo bejivitonë perabëto tsipae. \v 20 Itsiata baitsi jane maitsije. Jivi peperabëtuareca navitsiaxainae ata saicaya caevito canacujitsia pevënë pexainaevi, itsiata rabaja caeperabëtoreca. \p \v 21 Nexata jivi pitaxutobeje caëjëpae atatsibeje tsipae pecuaicuaijainexabeje, itsiata acuenebi tsipae pejumaitsinexabeje pecobebejejavabelia: “Apo pacanamatavenonaetsibeje cajena,” pejainexabeje. Jivi pematabocotota ata caëjëpae atatsi tsipae pecuaicuaijainexa, itsiata acuenebi tsipae pejumaitsinexa petaxubejejavabelia: “Apo pacanamatavenonaetsibeje cajena,” pejainexa. Tsipaji daxita pavi xainatsi vajaperabëtota, namatavenonatsi. \v 22 Bajaraxuata vajaperabëtota pavi xainatsi, pavi itajara apo bevajanacatsitanamatavenonae, bajarapavi bitso pepacuene namatavenonatsi. \v 23 Pavi xainatsi vajaperabëtota, pavi vaxaitsi natanetsi beveliavi, bajarapavi banaperabëxatatatsi naitabëtsiaya. Pavi naperabëcauratsi, naperabëcaranatsiaya banaperabëxatatatsi xaniavaetsia. \v 24 Pavi apo naperabëcauratsi, apo naperabëxatatsitsi xaniavaetsia. Bajarapacuenia vajaperabëtota Dioso nacavimataropobiaruba. Nexata picani pavi bevelia vajanamatavenonaevi, bajarapavi itsiata naitabëtsia banaperabëxatatatsi. Nexata bajarapacuenia bajarapavi ata bevajanamatavenonaevi tanetsi. \v 25 Nexata pavi vajaperabëtota xainatsi, apo navecuanatsanae. Nexata daxita pavi xainatsi vajaperabëtota, namataenetsia naeveta. \v 26 Vajaperabëtota pavi xainatsi, caevito itsa atane, nexata daxita itsavijavabelia ata baatane. Caevito ata pijinia itsa naitabëtsianaxatatatsi, nexata daxitaperabëtotsireca bayajavabarëyatsi. \p \v 27 Daxita rabaja paxamë Dioso papijajivimë. Nexata caenë Cristo beperabëto panaexaname. Pavi Cristo peperabëtota xaina, bajara bepayajuvënëvi Dioso pacatane pacaenëmë canacujitsia. \v 28 Vajaperabëtota pavi xainatsi, caevito canacujitsia saicaya xainapona pexanaponaejavanexa. Bajara pijinia itsi Dioso pejumecovënëtsivi. Caejivi canacujitsia Dioso itapetaponatsi saicaya caejivi canacujitsia pexanaponaenexa xua Dioso tocopatatsi. Copiata Dioso itapeta apóstolevinexa. Xuacujinae icatsia cotocaevi itapeta petsipaebivinexa itsamonaejavabelia pacuenia Dioso yapëtaeyaexanatsi. Xuacujinae icatsia Dioso itapeta, pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi, peyapëtaeyaexanaevinexa itsamonaejavabelia. Xuacujinae icatsia Dioso itapeta Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejava pexanaponaevinexa. Xuacujinae Dioso itapeta piavitanevi pejamatejemayaexanaevinexa. Xuacujinae icatsia Dioso itapeta bepejiobivi peyavenonaevinexa. Xuacujinae icatsia Dioso itapeta Dioso pejumecovënëtsivi penamatacaitorobivinexa. Xuacujinae icatsia Dioso itapeta pecuaicuaijaivinexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. \v 29 Nexata daxita apo ëapóstolevi. Nexata pijinia daxita apo ëpetsipaebivinexa itsamonaejavabelia pacuenia Dioso yapëtaeyaexanatsi. Nexata pijinia daxita apo ëpeyapëtaeyaexanaponaevinexa itsamonaejavabelia pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi. Nexata pijinia daxita Dioso pesaëta pinijicuene pexanaejava, apo ëpexanaponaevinexa. \v 30 Nexata pijinia daxita apo ëpejamatejemayaexanaevinexa piavitanevi. Nexata pijinia daxita apo ëpecuaicuaijaivinexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Nexata pijinia daxita apo ëpejumetaevinexa bajarapajume, juya itsamonaejavabelia pejumevajunupaebaponaenexa pajamatabëcuenelivaisi xainapona caelivaisi canacujitsia, palivaisianë tsipaebapona pamonae cuaicuaijai itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. \v 31 Bajarapacuenia itsamonae pejamatabëcuenecaëjëpaeya exanaejavatsi matatoxenetsia panevajënaeyabelia bitso pajitsipare Dioso papecajamatabëcuenecaëjëpaeya exanaenexa, paneyavenonaenexa daxita Dioso pejumecovënëtsivijavabelia. Daxita baja xua yabara pacatsipaebatsi, daxita bajaraxua matatoxenetsia panevajënaeyabelia bitso pajitsipare Dioso papecajamatabëcuenecaëjëpaeya exanaenexa itsamonae ata paneasivanexa. \c 13 \s1 Pacuenia jivi namataenetsia benaasiva yabara pelivaisi \p \v 1 Dioso nejamatabëcuenecaëjëpaeya exanaejitsipa tacuaicuaijainexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Angelevi ata pijajumeta cuaicuaijanë tsipae. Nexata jivi netaejitsipa ayaijamatabëcuenenënë. Bajarapacuenia Dioso nejamatabëcuenecaëjëpaeyaexanae ata tsipae, itsiata itsamonae ata itsa apo asivanë tsipae, nexata saya bajaraxua netoamatamobi tsipae Dioso pitabarata. Nexata palivaisi ata tsipaebaponaejitsipajë jivi pejumetaejumeta, apo nejumecovënëtsi tsipae. Nexata pacuenia tambor, itsa jume, plato itsajivi penajumetsiaexanaejava namuxujematatsi, bajarapacuenia nenamuxujematsipa tatsipaebilivaisi. \v 2 Dioso nejamatabëcuenecaëjëpaeya exanaejitsipa xaniavaetsia tayapëtaenexa Dioso pejumelivaisi, asaëyata tatsipaebinexa itsamonaejavabelia. Yapëtaejitsipajënua daxita Dioso muetsia penajamatabëxainaelivaisianë ata. Yapëtaejitsipajënua daxita Dioso pijacuene ata. Bajarapacuenia xaniavaetsia yapëtae atanë tsipae, itsiata itsamonae ata itsa apo asivanë tsipae, nexata saya bajaraxua netoamatamobi tsipae Dioso pitabarata. Dioso bitso tajumecovënëtsinë tsipae. Nexata itsa jumaitsinë tsipae: “Dioso baja cajena mapatsutoxanetoje nevecuatixitsiana,” itsa janë tsipae, nexata Dioso nevecuatixitsipa. Bajarapacuenia exanae atanë tsipae, itsiata itsa apo asivanë tsipae itsamonae ata, nexata saya bajaraxua netoamatamobi tsipae Dioso pitabarata. \v 3 Rajutaponaejitsipajë bepejiobivijavabelia daxita taxainaejavaximi. Nacaevetsipajënua tanetajuitsinexa, tanebeyaxuabinexa ata, Dioso pejumelivaisi yabara. Bajarapacuenia nacaevetsi atanë tsipae, itsiata itsa apo asivanë tsipae itsamonae ata, nexata saya bajaraxua netoamatamobi tsipae Dioso pitabarata. \p \v 4 Majamatabëcueneitsije pajivi asiva itsamonae ata. Bajarapajivi bajayajebi itsacueniabi atatsi, ajamatabëcuenesaë bajarapamonaejavabelia. Pajivi asiva itsamonae ata, itaxutotsoniatane bajarapamonae. Pajivi asiva itsamonae ata, apo cuenecaëbi bajarapamonae. Pajivi asiva itsamonae ata, “Xanë ayaijamatabëcuenenënë bajarapamonae matatoxenetsia,” apo jai itsajivijavabelia. \v 5 Pajivi asiva itsamonae ata, bajarapajivi apo ataejitsibi itsajivi ata. Apo exanae itsacuene ata piurabinexa bajarapamonaejavabelia. Pajivi asiva itsamonae ata, daxita xua xanepana, ëponënexa apo natonajamatabëxainae. Pajivi asiva itsamonae ata, bepijia apo anaepanae bajarapamonaejavabelia. Pajivi asiva itsamonae ata, itsacueniabi atatsi, apo jamatabëtsitecae juya pecuenecanaviatsinexa bajarapamonaejavabelia. \v 6 Pajivi asiva itsamonae ata, bajarapamonae itsa tocopiapatatsi pibisiacuene, bajarapajivi apo sivajamatabëcuenebarëya bajarapamonae pibisiacuene petocopiapatsijavatsi yabara. Biji rajane pajivi asiva itsamonae ata, itsa bajarapamonae Dioso pejitsipaecuenia exanavanapa, bajarapajivi sivajamatabëcuenebarëya bajarapamonae Dioso pejitsipaecuenia pexanavanapaejava yabara. \v 7 Pajivi asiva itsamonae ata, bajarapajivi piasivaviyajuvënëvi itsacueniabi atatsi, najamatabëcuenesaëta pevajënaeyabelia piasivajava bajarapamonae. Pajivi asiva itsamonae ata, bajarapajivi apo peyapëtaevi ata, sivajamatabëjumaitsi mapacueniaje: “Maraeta pamonae ata pexaniajamatabëcuenevije,” sivajamatabëjai. Pajivi asiva itsamonae ata, bajarapajivi pibisiacuene pexanaevi ata, sivajamatabëjumaitsi mapacueniaje: “Maraeta pamonae itsamatacabi pexaniacuene pexanaevi tsaneje,” sivajamatabëjai. Pajivi asiva itsamonae ata, bajarapajivi tsiayapëbeje atatsi daxitacuene yabara, apo copatsi piasivajava itsamonae ata. \p \v 8 Itsamonae Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi petsipaebinexa itsamonaejavabelia pacuenia Dioso yapëtaeyaexanatsi. Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi pecuaicuaijainexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Itsamonae pijinia jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi peyapëtaeyaexanaenexa itsamonaejavabelia. Daxita bajarapacuene, xua Dioso Espíritu Santo pejamatabëcueneta Dioso pejumecovënëtsivi jamatabëcuenecaëjëpaeyaexanatsi, itsamatacabi tocopiarucaenatsi. Itsiata baitsi jane jivi namataenetsia penasivacuene, apo copiarucae tsane. \v 9 Dioso nacajamatabëcuene caëjëpaeyaexanae ata vajayapëtaenexa, abaxë tsiquirijavayo yapëtaeponatsi. Palivaisi ata tsipaebatsi itsamonaejavabelia Dioso pejumelivaisi, apo ayaijava. \v 10 Pamatacabi icatsia Cristo patsianica, Espíritu Santo pejamatabëcueneta vajanacajamatabëcuene caëjëpaeyaexanaejamatabëcuenemi, nacatocopiarucaena. Nexata jane baja bajarapamatacabi vajatuxanenë xaniavaetsia nacayapëtaeyaexanaena daxitacuene Dioso pijacuene. \p \v 11 Pamatacabi abaxë pejevaxinëyonë, cuaicuaijanë pejevaxinëyonëcuenia. Najamatabëxainajënua pejevaxinëyonëcuenia. Jumetanijinua abaxë pejevaxinëyonëcuenia. Itsa baja tanaveretsinë, pejevaxijamatabëcuenemi baja copatajë. \v 12 Bajara pijinia itsinë Dioso tajamatabëcueneyapëtaejava. Tsiquirijavayo abaxë Dioso jamatabëcueneyapëtaniji. Pacuenia pitatsëcënaetsaxuta itsa naitatanetsi, apo nacatonapebetsi, bajarajamatabëcueneitsinë Dioso tajamatabëcueneyapëtaejava. Abaxë saya tsiquirijavayo Dioso jamatabëcueneyapëtaniji. Itsiata baitsi jane itsamatacabi Dioso xaniavaetsia jamatabëcueneyapëtaenajë. Pacuenia aeconoxae Dioso xaniavaetsia nejamatabëcueneyapëtane, bajara pijinia pacuenia xanë ata itsamatacabi xaniavaetsia Dioso jamatabëcueneyapëtaenajë. \v 13 Apo vereverecae daxitamatacabi vaxaitsi vajanajamatabëcuenecopatsijava Diosojavabelia. Vaxaitsi evetavanapatsinua Dioso vajanacacapanepaenexa. Nexata vajanajamatabëcuenecopatsijava Diosojavabelia, vajaevetavanapaejava ata Dioso vajanacacapanepaenexa, bajaraxuabeje matatoxenetsia bitso xanepana vajaasivajava itsamonae ata. \c 14 \s1 Pacuenia Espíritu Santo pejamatabëcueneta itsamonae cuaicuaijaiyaexanatsi itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta yabara pelivaisi \p \v 1 Panajamatabëcueneverere panevajënaeyabelia panecasaëtsavanapaenexa itsamonae ata paneasivajava pacuenia panijacuata panaasivamë. Panatojitsiparenua xua Dioso pacatojitsipa papecajamatabëcuene caëjëpaeyaexanaenexa Espíritu Santo pejamatabëcueneta. Bitso jane panatojitsipare palivaisi Dioso payapëtaeyaexana panetsipaebinexa itsamonaejavabelia. Nexata patsipaebianame palivaisi Dioso pacayapëtaeyaexana. \v 2 Itsamonae Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponatsi pecuaicuaijainexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Nexata bajarapajivi itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta livaisi itsa paeba, tsipaeba Diosojavabelia. Nexata Dioso jumetanetsi palivaisi paeba. Bajarapajivi apo tsipaebi jivijavabelia. Nexata bajarapajivi livaisi itsa paeba itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, jivi jumetae atatsi, itsiata itsajivi ata apo jumetaetsi palivaisi paeba. Tsipaji itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta paeba. Bajarapajivi Espíritu Santo pejamatabëcueneta livaisi paebiaexanatsi. Palivaisi Espíritu Santo bëpënëa xainaponapona, paebiaexanatsi. \v 3 Itsamonae pijinia Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuenecaëjëpaeyaexanatsi jivi pejumetaejumeta petsipaebinexa palivaisi Dioso yapëtaeyaexanatsi. Nexata bajarapajivi tsipaeba jivi pejumetaejumeta pejumetaenexatsi paivaisi tsipaeba. Nexata jivi pejumetaejumeta bajarapalivaisi bajarapajivi itsa tsipaeba, itsamonae pevajënaeuabelia sivaajamatabëcuenesaë tsaponae Dioso pejumecovënëtavanapaejava. Bajarapajivi jamatabëcuenebabatanua bitso penajamatabëxainaevi. \v 4 Pajivi Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuenecaëjëpaeyaexanatsi livaisi pepaebinexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, bajarapajivi pijacuata jamatabëcuenevitsabapona Diosojavabelia bajarapalivaisita. Itsiata baitsi jane pajivi jamatabëcuenecaëjëpaeyaexanatsi jivi pejumetaejumeta petsipaebinexa palivaisi Dioso yapëtaeyaexanatsi, bajarapajivi petsipaebilivaisita Diosojavabelia jamatabëcuenevitsabiaexanapona daxita Dioso pejumecovënëtsivi. \p \v 5 Pacatojitsipatsi picani daxita paxamë Espíritu Santo pejamatabëcueneta papecajamatabëcuene caëjëpaeyaexanaenexa panecuaicuaijainexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Itsiata rajane bajaraxua matatoxenetsia bitso pacatojitsipatsi papecajamatabëcuene caëjëpaeyaexanaenexa jivi pejumetaejumeta panetsipaebinexa palivaisi Dioso pacayapëtaeyaexana. Pajivi tsipaebapona jivi pejumetaejumeta palivaisi Dioso yapëtaeyaexanatsi, bajarapajivi bitso jamatabëcueneyavenona itsamonae Dioso pejumecovënëtsivi. Pajivi livaisi tsipaeba itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, bajarapajivi apo jumetaetsi palivaisi tsipaeba. Nexata bajarapajivi Dioso pejumecovënëtsivi apo jamatabëcuenevitsabiaexanae Diosojavabelia. Itsiata bajarapajivi itsa caëjëpatsinua jivi pejumetaejumeta penajumevajunupaebinexa pejumetaenexatsi palivaisi tsipaeba, nexata bajarapajivi Dioso pejumecovënëtsivi jamatabëcuenevitsabiaexana Diosojavabelia. \v 6 Bajaraxuata xanë ata pijinia paxamëjavata itsa patsipajë livaisi patacatsipaebinexa apo panejumetaejumeta, nexata apo panejumetaemë tsipae palivaisi pacatsipaebijitsipatsi. Nexata apo pacajamatabëcuene vitsabiaexanae tsipaetsi Diosojavabelia. Itsiata baitsi jane itsa patsipajë panejumetaejumeta patacatsipaebinexa pacuenia Dioso bemajitsinaebota netsitajëta, nexata pacajamatabëcuene vitsabiaexanaejitsipatsi Diosojavabelia. Itsa pacatsipaebijitsipatsinua pexaniajailivaisi, nexata pacajamatabëcuene vitsabiaexanaejitsipatsi Diosojavabelia. Palivaisi Dioso neyapëtaeyaexana, palivaisi ata Dioso jumaitsi, pexaniajailivaisi, itsa pacatsipaebijitsipatsi, nexata pacajamatabëcuene vitsabiaexanaejitsipatsi Diosojavabelia. \p \v 7 Pamonae Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuenecaëjëpaeyaexanatsi pecuaicuaijainexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, bajarapamonae livaisi tsipaebi ata, itsajivi ata apo jumetaetsi palivaisi tsipaeba. Bajara pijinia itsi tsipae penaxëanaejavanë peracatsivi ata xaniavaetsia itsa apo racatsi tsipae. Flauta piobinë, bijiata itsa obijitsipa, arpa pijinia peracatsinë ata, bijiata itsa racatsipa, nexata itsajivi ata apo vajiyapëtaetsibeje tsipae, pavaji picani naxëanaeyaexanabeje. Flauta piobijava, arpa ata peracatsijava, amatamobi tsipae. \v 8 Bajara pijinia itsi tsipae vajabitsaë trompeta piobijava ata. Vajabitsaë itsa ponaejitsia penavajabitsaëtsinexa, trompeta baoba penajunatsinexa. Nexata trompeta piobijava vajabitsaë itsa jumetane, bamuxunaothopa penacaetuatsinexa. Nexata trompeta piobinë xaniavaetsia itsa apo obi tsipae, nexata trompeta piobijava vajabitsaë jumetae ata tsipae, apo muxunaothopae tsipae penacaetuatsinexa penavajabitsaëtsinexa. \v 9 Bajara pijinia paitsimë tsipae paxamë ata. Itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta itsa patsipaebijitsipame itsamonaejavabelia palivaisi Dioso pacayapëtaeyaexana, nexata apo pacajumetae tsipae palivaisi patsipaebame. ¡Nexata saya pajumenaxuabijitsipame bajarapalivaisi panetsipaebijava! \v 10 Daxitaviriajumevi bitso navita mapanacuajavaje. Caeviriajumevi canacujitsia yapëtaepona xaniavaetsia pijajume. \v 11 Itsiata baitsi jane tajanacuapijinë ata itsa nebarëcuaicuaijai tsipae itsaviriavi pijajumeta, apo tajumetaejumeta, nexata besaicaya nacuapijinë taejitsipajë bajaraponë. Bajaraponë ata pijinia itsaviriavi pijumeta, apo pejumetaejumeta, itsa barëcuaicuaijanë tsipae, besaicaya nacuapijinënë netaejitsipa. \v 12 Itsa pajitsipame Dioso papecajamatabëcuene caëjëpaeyaexanaenexa daxitacuene, nexata panatovajëre Diosojavabelia papecajamatabëcuene caëjëpaeyaexanaenexa. Itsiata baitsi jane bitso panatojitsipare Dioso papecajamatabëcuene caëjëpaeyaexanaenexa itsamonaejavabelia panetsipaebinexa palivaisi Dioso pacayapëtaeyaexana. Nexata Dioso pejumecovënëtsivi itsa pacajumetane palivaisi patsipaebame, ajamatabëcuenesaë tsane Dioso pejumecovënëtsijava. \p \v 13 Nexata pajivi Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuenecaëjëpaeyaexanatsi jivijavabelia livaisi petsipaebinexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, bajarapajivi bevajëta Diosojavabelia pejamatabëcuenecaëjëpaeya exanaenexatsinua jivi pejumetaejumeta penajumevajunupaebinexa bajarapalivaisi. Nexata bajarapajivi Dioso itsa jamatabëcuenecaëjëpaeyaexanatsi jivi pejumetaejumeta penajumevajunupaebinexa daxitajivijavabelia, itsa najumevajunupaebiana, yapëtaeyaexanaena palivaisi tsipaeba. \v 14 Xanë ata apo tajumetaejumeta vajëtsi atanë tajamatabëëthëtojavavetsina, itsiata apo yapëtaenë xua vajëtajë Diosojavabelia. \v 15 Mara pacuenia tavajënaeyabelia xanë exanaenajëje. Vajëtsianajë Diosojavabelia anijaviriajumetabeje. Vajëtsianajë apo tajumetaejumeta. Vajëtsianajënua tajajumeta ata daxitajivi tanejumetaenexa. Tanaxëanaejavata ata pijinia bajarapacuenia exanaenajë. Naxëanaenajë apo tajumetaejumeta. Naxëanaenajënua tajajumeta ata daxitajivi tanejumetaenexa. \v 16 Pexaniacuene Dioso papecatoexanaejava yabara itsa pavajëtsipame Diosojavabelia itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, nexata pajivi pacajumetaeyeca, apo pacajumetae tsipae xua yabara pavajëtsipame Diosojavabelia. Nexata bajarapajivi toacuenebitsi tsipae papecayavenonaeyavajëtsinexa Diosojavabelia. \v 17 Paxamë picani Dioso pexaniacuene papecatoexanaexae, Diosojavabelia pavajëtsipame xaniavaetsia. Itsiata baitsi jane itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta panevajëtsixae Diosojavabelia, pajivi pacajumetaeyeca, ajamatabëcuenecovëbi tsipae. Tsipaji apo pacajumetae tsipae xua yabara pavajëtsipame. Nexata apo pacamuxunajamatabëcuenevitsabi tsipae Diosojavabelia. \v 18 Dioso baja cajena xanë nejamatabëcuenecaëjëpaeyaexana tacuaicuaijainexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Bajarapacuenia cuaicuaijanë itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta daxita paxamë matatoxenetsia. Bajarapacuenia Dioso tanejamatabëcuene caëjëpaeyaexanaexae, jumaitsinë tsabiabi Diosojavabelia: “Xanepana rabaja. Pexaniacuene bitso netoexaname,” janë tsabiabi Diosojavabelia. \v 19 Itsiata baitsi jane Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatsijavata, ayailivaisi tsipaebi atanë tsipae itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, bajarapamonae apo nejumetae tsipae palivaisi tsipaebajë. Bajaraxuata Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatsijavata, apo jitsipaenë tatsipaebinexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Biji rajane jitsipajë bajarapamonae pejumetaejumeta tatsipaebinexa saya tsiquirilivaisiyo ata tanejumetaenexa, palivaisi tsipaebajë. \p \v 20 Tajamonae, pacuenia pejevaxi bajamatabëcueneitsi, pëtsa bajara pajamatabëcueneitsimë. Xaniavaetsia panajamatabëxainaename. Pacuenia penaveretsivi bajamatabëcueneitsi, bajara pajamatabëcueneitsimë tsane. Itsiata baitsi jane pibisiacuene paneexanaeyaniva, bepapejevaxijiviximë panataename. Tsipaji pejevaxijivixi abaxë bitso apo najamatabëxainae pibisiacuene pexanaenexa. \v 21 Dioso pejumelivaisibaxutota tajëvelia jumaitsi mapacueniaje: “Itsamonae cuaicuaijaiyaexanaenajë itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Nexata bajarapamonae tajumelivaisi netotsipaebiana tajajivijavabelia. Itsiata baitsi jane tajajivi apo jumecovënëtsi tsane tajumelivaisi,” jai tajëvelia Dioso pejumelivaisibaxutota judíovi Dioso apo pejumecovënëtsijavanexa yabara. \v 22 Nexata Dioso pejumecovënëtsivi Espíritu Santo pejamatabëcueneta jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaponaenatsi pecuaicuaijainexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Nexata Dioso apo pejumecovënëtsivi itsa taena bajarapacuene, canaëjëtsiana Diosojavabelia. Canaëjëtsiananua bajarapamonae penaneconitavanapaejava Diosojavabelia. Dioso pejumecovënëtsivi jamatabëcuene caëjëpaeyaexanaenatsi petsipaebinexa itsamonaejavabelia palivaisi Dioso yapëtaeyaexanatsi. Nexata itsamonae Dioso pejumecovënëtsivi xaniavaetsia pejumetaexae palivaisi tsipaebatsi, canaëjëtsiana pepacuene Dioso pitaxutotsoniataejavatsi pecapanepaenexatsi pijaneconivecua. \v 23 Nexata pijinia itsamonae Dioso apo pejumecovënëtsivi napatsipa panenacaetuatsijavata. Nexata bajarajota paxamë livaisi patsipaebijitsipame itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Nexata pamonae penapatsivi apo papecajumetaexae palivaisi patsipaebame itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, nexata pacabarajamatabëjumai tsipae: “Mara pamonaeje saya pematajemabivitsije,” pacabarajamatabëjai tsipae. Tsipaji apo pacajumetae tsipae palivaisi patsipaebame. \v 24 Jivi pejumetaejumeta panetsipaebijavata palivaisi Dioso pacayapëtaeyaexana, Dioso apo pejumecovënëtsijivi napatsipa. Nexata bajarapajivi papecajumetaexae palivaisi patsipaebame, najamatabëxainaejitsipa. Nayapëtaejitsipanua bajarapajivi penaneconitsijava Diosojavabelia. Nexata pijaneconi bitso yanajamatabëxainaejitsipa Diosojavabelia. \v 25 Papecanamuxunaevetsijavata, bajarapajivi muetsia penajamatabëxainabiabijava najamatabëcueneyapëtaejitsipa. Nexata nayapëtaejitsipa penaneconitsijava Diosojavabelia. Nexata pematabacabëta nucaejitsipa. Vajëtsipa Diosojavabelia. Pevajëtsijavata jumai tsipae Diosojavabelia: “Diosomë, bitso baja cajena ayaijamatabëcuenenëmë,” jai tsipae Diosojavabelia. Nexata paxamëjavaberena ata bajarapajivi pacajumaitsi tsipae: “Pepacuene majotaje paxamë Dioso pacayajavaponapona,” pacajai tsipae. \s1 Pacuenia Dioso pejumecovënëtsivi muxujiobatsi peyapëtaenexa pacuenia exanaejitsia culto pexanaejavata yabara pelivaisi \p \v 26 Tajamonae, itsa panacaetuatame Dioso pejumelivaisi yabara, mapacuenia paexanaenameje. Itsamonae naxëanaena vaji. Itsamonae najamatabëcueneveretsiana jivi pejumetaejumeta livaisi petsipaebinexa daxitajivijavabelia. Itsamonae najamatabëcueneveretsiana palivaisi Dioso yapëtaeyaexanatsi juya petsipaebinexa itsamonaejavabelia. Itsamonae najamatabëcueneveretsiana livaisi petsipaebinexa itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Itsamonae pijinia najamatabëcueneveretsiana jivi pejumetaejumeta juya pejumevajunupaebaponaenexa daxitajivijavabelia, palivaisi tsipaeba itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta pecuaicuaijaivi. Bajarapacuenia paexanaename panenacaetuatsijavata daxita Dioso pejumecovënëtsivi pevajënaeyabelia pejamatabëcuenevitsabaponaenexa Dioso pejumecovënëtsijava. \v 27 Panenacaetuatsijavata, jivijavabelia itsamonae livaisi itsa tsipaebijitsia itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, nexata Dioso tocopatatsi petsipaebinexa anijajivibeje, acueyabi pajivibeje ata. Baitsi pejumevajunupaebinexatsi palivaisi tsipaeba itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Itsiata baitsi jane caecuenia acueyabi pajivibeje apo benajuatsipaebi. Nexata pajivi jivijavabelia livaisi tsipaebijitsia itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, bajarapajivi copiata betsipaeba. Nexata pijinia pajivi jumevajunupaebaponaejitsia jivi pejumetaejumeta, bajarapajivi cotocaevi bejumevajunupaebapona jivijavabelia. Bajarapacuenia itsamonae jivijavabelia livaisi itsa tsipaeba itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, nexata juya itsajivi jivi pejumetaejumeta bejumevajunupaebapona daxitajivijavabelia peyapëtaenexa palivaisi tsipaeba itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. \v 28 Nexata itsa ajibi jivi pejumetaejumeta pejumevajunupaebijivinexatsi daxitajivi peyapëtaenexa palivaisi tsipaeba itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta, nexata panenacaetuatsijavata livaisi apo betsipaebi itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Bajarapamonae moya beena. Bëpënëa saya pejamatabëëthëtota becuaicuaijai tsenae itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. Diosojavabelia ata pijinia bajarapacuenia bëpënëa pejamatabëëthëtota bevajëtena. \v 29 Bajara pijinia pacuenia Dioso tocopata itsamonae ata jivijavabelia petsipaebinexa palivaisi Dioso yapëtaeyaexanatsi. Bajarapamonae ata Dioso tocopata jivijavabelia petsipaebinexa anijajivibeje, acueyabi pajivibeje ata. Nexata petsipaebijavata, itsamonae xaniavaetsia benamuxunaevetena pejumeyapëtaenexa itsa xaniajai Dioso pejamatabëcueneta bajarapamonae tsipaebatsi bajarapalivaisi. \v 30 Nexata bajarapamonae livaisi petsipaebaponaejavata, bajarajota penamuxunaevetecaenë Dioso pejamatabëcueneta livaisi itsa yapëtaeyaexanatsi, nexata ponë jivijavabelia livaisi tsipaebapona, benajumecopata baja. Nexata ponë penamuxunaevetecaejavata, Dioso livaisi yapëtaeyaexanatsi, bajaraponë juya daxitajivijavabelia betsipaeba palivaisi Dioso yapëtaeyaexanatsi penamuxunaevetecaejavata. \v 31 Bajarapacuenia daxita paxamë Dioso pejumelivaisi papecayapëtaeyaexanaevi Dioso pacatocopata jivijavabelia livaisi panetsipaebinexa pacaejivimë tsaponae. Bajarapacuenia Dioso pacatocopata daxitajivi peyapëtaenexa Dioso papecayapëtaeyaexanaelivaisi, pesivaajamatabëcuenesaë tsaponaenexanua Dioso pejumecovënëtsijava panetsipaebilivaisita. \v 32 Pamonae tsipaeba daxitajivijavabelia palivaisi Dioso yapëtaeyaexanatsi, bajarapamonae yapëtane paepatota najumecopatsijitsia. Tsipaji Espíritu Santo pejamatabëëthëtota itorobatsi paepatota najumecopatsijitsia. Nexata itsa najumecopata bajaraponë, juya itsanë petsipaebinexa daxitajivijavabelia. \v 33 Dioso apo tocopatsi caecuenia anijajivibeje jivijavabelia livaisi penajuatsipaebinexa. Tsipaji caecuenia anijajivibeje livaisi itsa najuatsipaebijitsipabeje, xaniavaetsia apo jumetaetsi tsipae penajuanacaetuatsivi. Bajaraxuata Dioso tocopata jivijavabelia livaisi petsipaebinexa caejivi tsaponae. \p Pacatsipaebijitsiatsi pacuenia exanabiaba daxita Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatsijavata. \v 34 Petiriavi moya beena Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatsijavata. Tsipaji petiriavi Dioso apo tocopatsitsi Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatsijavata pecuaicuaijaitsenaenexa. Petiriavi pamonajivi bejumecovënëtsiajinavanapa pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota itorobatsi. \v 35 Petiriva itsa jamatabëyanijoba itsalivaisiyo, nexata bota beyanijoba pamonajavabelia. Piauracuene exanaejitsipa Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatsijavata petiriva itsa cuaicuaijai tsecae tsipae. \p \v 36 Pëtsa pacopatame Dioso pejumecovënëtsivi penacaetuatsijavata petiriva pecuaicuaijaitsecaenexa. Tsipaji itsatomaranëjava Dioso pejumecovënëtsivi bajarapacuenia apo exanae. Pëtsa bepaayaijamatabëcuenevimë panataneme bajarapacuenia paneexanavanapaenexa. \v 37 Itsamonae paxamëyajuvënëvi natane bepetsipaebarutsivinexa daxitajivijavabelia palivaisi Dioso yapëtaeyaexanatsi. Itsamonae natane Espíritu Santo pejamatabëcueneta bepejamatabëcuene caëjëpaeyaexanaevitsi pacuenia Dioso jitsipa. Nexata bajarapamonae itsa xaniajai Espíritu Santo yajavajinavanapa, beyapëtane picani patacatoyaquinaelivaisi, mapalivaisije vajatuxanenë pitorobilivaisi jivi pejumecovënëtsinexa. \v 38 Itsiata baitsi jane pajivi apo namuxunaevetsi pejumecovënëtsinexa mapalivaisije, pëtsa pajumecovënëtame bajarapajivi penavajunupaebijava Dioso pejamatabëcuenecaëjëpaeya exanaejavatsi. \p \v 39 Bajaraxuata asaëyata panatojitsipare Dioso papecajamatabëcuene caëjëpaeyaexanaenexa panetsipaebinexa daxitajivijavabelia palivaisi Dioso pacayapëtaeyaexana. Itsiata baitsi jane pëtsa pajumeitavetame itsamonae itsa cuaicuaijai itsajivi ata mapanacuata apo pejumetaejumeta. \v 40 Nexata panenacaetuatsijavata, itsa patsipaebame daxitajivijavabelia palivaisi Dioso pacayapëtaeyaexana, xaniavaetsia pacaenëmë tsaponae patsipaebabiabianame. \c 15 \s1 Jesucristo petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavatsi yabara pelivaisi \p \v 1 Tajamonae, pacatojitsipatsi panenajamatabënapitsinexa palivaisi baja imata pacatsipaebatsi. Bajarapalivaisi, pexanialivaisi, papecacapanepaelivaisinexa panijaneconivecua. Pajumecovënëtame baja bajarapalivaisi. Nexata panevajënaeyabelia asaëya pajumecovënëtavanapaename bajarapalivaisi. \v 2 Panevajënaeyabelia itsa pajumecovënëtavanapaename bajarapalivaisi, nexata pibisiacuene paneexanaeneconivecua Dioso pacacapanepaena. Matacabi apo pevereverecaejava paxainaename. Itsiata baitsi jane copiaya panejamatabëëthëtojavavetsina itsa apo pajumecovënëtsimë tsane bajarapalivaisi, nexata Dioso apo pacacapanepae tsane. \p \v 3 Copiaya baja cajena pacatsipaebatsi palivaisi vajatuxanenë copiaya netsipaeba. Pacatsipaebatsi baja cajena Cristo vajanacasivatëpaejava pibisiacuene vajaexanaeneconi yabara. Cristo baja cajena nacasivatëpa pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota tajëvelia jumaitsi. \v 4 Nexata Cristo petëpaenë pemëthëtsicujinaetsi, acueyabi matacabita, icatsia Dioso asaëyaexanatsi. Bajarapacuenia Cristo Dioso icatsia asaëyaexanatsi pacuenia baja cajena tajëvelia Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi Cristo yabara. \v 5 Nexata Cristo Dioso piasaëyaexanaecujinaetsi, copiaya Pedrojavabelia tsitanaitajëta. Bajaraxuacujinae Jesús pijajivi, doce ponëbeje apóstolevijavabelia, tsitanaitajëta. \v 6 Bajaraxuacujinae Jesús pijajivi quinientos pematatsënëa pajivibejejavabelia penacaetuatsijavata, tsitanaitajëta. Bajarapamonaeyajuvënëvimi Jesús petaevitsi itsamonae baja tëpae ata, itsiata ayaibitsaëtoxaneto abaxë asaë tsavanapae. \v 7 Bajaraxuacujinae icatsia Santiagojavabelia Jesús tsitanaitajëta. Bajaraxuacujinae icatsia daxita apóstolevijavabelia Jesús tsitanaitajëta. \p \v 8 Xanë daxita apóstolevivecua bexëajavaberena apóstolenënë nexana. Nexata pacuenia pexi pexainaejivi cotocaevi pexainaenacueto itsi, bajarapacuenia nataniji bajarapamonaevecua. Itsiata baitsi jane daxita Jesús pijajivijavabelia petsitanaitajëtsicujinae, xanëjavaberena ata Jesús netsitanaitajëta tataenexa. \v 9 Daxita apóstolevivecua xanë beveliajamatabëcuenenënë nataniji. Tsipaji abaxë xanë Jesús itsa apo jumecovënëtsinë, Jesús pijajivi bejiobiaexanabiabajë. Bajaraxuata: “Apóstolenë,” tanejainexa ata, auranë tsabiabi. \v 10 Itsiata baitsi jane Dioso taneitaxutotsoniataexae, nitapeta baja apóstolenënexanë. Xanëjavaberena Dioso taneitaxutotsoniataejava, apo nacueratsi. Biji rajane xanë daxita itsaapóstolevi matatoxenetsia bitso Dioso tonacuenebaponaponajë. Itsiata xanë tajamatabëcuenesaëta apo tonacuenebaponaponaenë. Dioso raja pesaëta tonacuenebaponaponajë. Nexata Dioso pesaëta nejamatabëcueneyavenonapona asaëya tatonacuenebaponaponaenexa. \v 11 Xanë meta bitso Dioso tonacuenebaponaponajë itsamonae apóstolevi matatoxenetsia. Itsa jume, nexata meta bajarapamonae bitso Dioso tonacuenebavanapa xanë matatoxenetsia. Itsiata baitsi jane bajarapacuene yabara apo canaëjëtsinë. Bitso rajane pacatojitsipatsi paneyapëtaenexa palivaisi baja pacatsipaebatsi, pexanialivaisi, Jesucristo pelivaisi. Nexata baja bajarapalivaisi pajumecovënëtavanapame. \s1 Pacuenia itsamatacabi Dioso icatsia asaëyaexanaejitsia petëpaevimi yabara pelivaisi \p \v 12 Pacatsipaebatsi baja cajena Cristo petëpaecujinae Dioso icatsia piasaëyaexanaejavatsi. Itsiata baitsi jane itsamonae paxamëyajuvënëvi jamatabëcuenenavëxaniabiaya jumai tsabiabi: “Jivi rabaja petëpaecujinae ajibi icatsia piasaëjavanexa,” jai tsabiabi. Nexata bajarapacuenia apo bejumaitsi bajarapamonae. \v 13 Tsipaji peneta itsa pepacuene ajibi tsipae petëpaevi icatsia piasaëjavanexa, nexata baja Cristo ata icatsia Dioso apo asaëyaexanaetsi tsipae petëpaecujinae. \v 14 Itsa baja Cristo petëpaecujinae icatsia Dioso apo asaëyaexanaetsi tsipae, nexata palivaisianë pacatsipaebavanapatsi, amatamobi tsipae. Paxamë ata panenajamatabëcuenecopatsijava Cristojavabelia Dioso papecacapanepaenexa panijaneconivecua, amatamobi tsipae. \v 15 Pematatsënëa xua Dioso exana patavajunupaebijava, panajumetsënëtsipajë. Tsipaji pajumaitsinë tsabiabi mapacueniaje: “Cristo raja petëpaecujinae Dioso baja icatsia asaëyaexanatsi,” pajanë tsabiabi. Itsa pepacuene ajibi tsipae petëpaevi icatsia piasaëjavanexa, nexata baja Cristo Dioso icatsia apo asaëyaexanaetsi tsipae. \v 16 Itsa peneta pepacuene ajibi tsipae petëpaevi icatsia piasaëjavanexa, nexata Cristo ata petëpaecujinae icatsia Dioso baja apo asaëyaexanaetsi tsipae. \v 17 Nexata Cristo petëpaecujinae Dioso baja icatsia itsa apo asaëyaexanaetsi tsipae, nexata paxamë ata panenajamatabëcuenecopatsijava Cristojavabelia Dioso papecacapanepaenexa panijaneconivecua, panacueratsipame baja. Tsiteca abaxë panijaneconi paxainaejitsipame. \v 18 Bajarapacuenia itsa itsipae, nexata baja pamonaemi tëpa Cristo pepua pejumecovënëtsivi, bajarapamonaemi ata naxuabijitsipa baja. \v 19 Vaxaitsi ata pijinia Cristojavabelia vajanajamatabëcuene copatsicujinae, xua Dioso nacayavenonabiaba, saya nacayavenonaejitsipa vajajinavanapaeepatojebi mapanacuataje. Vajatëpaecujinae, Cristo pejamatabëcueneta Dioso itsa apo nacacapanepaejitsia tsipae vajaneconivecua, vajajamatabëcuenenavëxaniabivi baja tsipae. Tsipaji vaxaitsi jamatabëjumaitsitsi tsabiabi mapacueniaje: “Cristo pejamatabëcueneta Dioso nacacapanepaena,” jamatabëjaitsi tsabiabi. Nexata ayaicuenia Dioso vajatonacuenebabiabijava ata, nacueratsipatsi. Matacabi apo pevereverecaejava Dioso vajanacarajutsinexa vajaevetavanapaejava ata, nacueratsipatsi. Caranata meta jitsipaejitsipatsi Dioso apo pejumecovënëtsivi vajanacaitaxutobejiobiataenexa. \p \v 20 Itsiata baitsi jane mapalivaisije xaniajai cajena. Tsipaji baja Cristo petëpaecujinae, capanepaeya baja icatsia Dioso asaëyaexanatsi. Nexata pacuenia Cristo petëpaecujinae mëthëvecua pitsapa, bajara pijinia pacuenia itsamatacabi mëthëvecua pitsapaena daxita pamonaemi tëpa Dioso pepua pejumecovënëtsivi. Nexata baja Cristo petëpaecujinae, mëthëvecua itsa pitsapa, daxita petëpaevivecua Cristo baja namataxainaeya pitsapa mëthëvecua. \v 21 Caenë Adánpijinë pejamatabëcueneta taxuxuaba jivi petëpaejava mapanacuataje pibisiacuene pexanaexae. Bajara pijinia pacuenia caenë Cristo pejamatabëcueneta vajanacasivatëpaexae cruzata, taxuxuaba petëpaevimi itsamatacabi mëthëvecua pepitsapaejavanexa. \v 22 Daxitajivi tëpapona Adánpijinë petaxuxuabicuenia. Bajara pijinia pacuenia daxita pamonae Cristo pijajivi, petëpaecujinae icatsia Dioso asaëyaexanaenatsi pacuenia Cristo Dioso asaëyaexanatsi. \v 23 Paepatota Dioso jitsipa petëpaevi piasaëyaexanaenexa, caejivi canacujitsia asaëyaexanaponaena. Cristo baja petëpaecujinae, Dioso itsa asaëyaexanatsi, daxita petëpaevivecua namataxainaeya baja asaëyaexanatsi. Bajaraxuacujinae icatsia pamatacabi Cristo patsianica, daxita pamonae Cristo pijajivi, Dioso icatsia asaëyaexanaenatsi. \v 24 Bajaraxuacujinae jane baja daxitacuene pecopiarucaeyaexanaejavanexa, copiapatsiana. Bajarapamatacabi Cristo copiarucaeyaexanaena daxita xua Cristo pijavajabitsaë evetavanapa. Nexata bajaraxua Cristo pecopiarucaeyaexanaecujinae, xua paxa Dioso tocopatatsi Cristo pevetsinexa, bajaraxua tocanaviatsiana baja paxa Diosojavabelia. \v 25 Cristo evetaponaponaena daxitacuene. Matapania Dioso cueneamoneyabiana daxita Cristo pijavajabitsaë, Cristo copatsiana daxitacuene pevetsijava. \v 26 Daxita Cristo pijavajabitsaë verebiabiana. Bajaraxuacujinae cotocaevi copiarucaeyaexanaena jivi petëpaecuenemi. \v 27 Dioso pejumelivaisibaxutota tajëvelia jumaitsi mapacueniaje: “Dioso itsamatacabi pexënato Cristo tocopatsiana daxitacueneviria petoevetsinexatsi,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota. Itsiata baitsi jane Dioso pexënatojavabelia apo jumaitsi: “Xanë ata nitorobianame,” apo jai Dioso. Dioso raja itorobiana pexënato petoevetsinexatsi daxitacueneviria. \v 28 Nexata itsamatacabi Cristo daxitacueneviria itsa evetsiana, daxitacueneviria Cristo pitorobicuenia jumecovënëtabiabianatsi. Nexata jane baja bajarapamatacabi Cristo jumecovënëtsiana paxa Dioso pitorobicueniatsi. Bajarapacuenia Cristo paxa Dioso pejumecovënëtsixae tsane, nexata bajarapamatacabi Dioso daxitanacuanëjava daxitacueneviria pitorobinë tsane. \p \v 29 Itsamonae pepua penabautisabivi baja, pijamonaemi totëpatsi. Pijamonaemi ata baja pepuanajamatabëcuenecopabi Cristojavabelia, totëpatsi. Itsiata baitsi jane bajarapamonaemi tëpa nabautisabinejeva. Nexata pajivi pijamonaemi totëpatsi, bajarapajivi penabautisabijivi ata baja, pijamonae pevënamuto icatsia nabautisaba. Bajarapacuenia anijatobeje nabautisaba pevecuatëpaejivitsi bepenabautisabijivi petotaenexatsi Dioso. Petëpaevimi peneta icatsia Dioso itsa apo asaëyaexanaetsijitsia tsipae, penabautisabijivi baja pijamonae pevënamuto icatsia apo nabautisabi tsipae, nabautisabinejeva pevecuatëpaejivitsi bepenabautisabijivi petotaenexatsi Dioso. \p \v 30 Petëpaevimi peneta icatsia Dioso itsa apo asaëyaexanaejitsiatsi tsipae, nexata Dioso pejumelivaisi apo patsipaebavanapaenë tsipae, daxitamatacabi panetsiayai tsabiabi ata. \v 31 Tajamonae, daxitamatacabi baja cajena netsiayai tsabiabi. Itsamonae picani jamatabënebeyaxuababiaba. Bajaraxua paneyapëtaenexa, pacatsipaebatsi. Tsipaji pacasivajamatabëcuenebarëyatsi vajatuxanenë Jesucristo xaniavaetsia panejumecovënëtavanapaexae. \v 32 Majotaje Efeso tomarapijivi ata jamatabënebeyaxuaba picani. Bajarapamonae benevëthëjamatabëcuenevi. Tsiquirijavayota vecuapanepajë. Jivi petëpaecujinae icatsia Dioso itsa apo asaëyaexanaejitsiatsi tsipae, nexata xanë ata nacueratsipajë. Nacueratsipajë, netsiayai ata, jivi tatsipaebaponaejava Dioso pejumelivaisi. Vajatëpaecujinae icatsia Dioso itsa apo nacaasaëyaexanaejitsia tsipae, nexata xaniavaetsia jumecovënëtsipatsi pamonae jamatabëcuenenavëxaniabiaya nacatsipaeba mapacuenia pejumaitsilivaisije: “Ayaijavanë vajaxaejava xaeyabiabianatsi. Aitajibitsinua tsabiabi tsane vajabarëyatsabiabinexa. Tsipaji raja bepijia tëpaenatsi,” pejailivaisi vajanacatsipaebivi jumecovënëtsipatsi. \p \v 33 Itsiata baitsi jane pëtsa panacopatame papecayamaxëitojorobinexa bajarapacuenia pejumaitsivi. Tsipaji raja itsamonae bajumaitsi: “Itsa yajavaponaponaejitsipame pibisiajamatabëcuenevi, cajamatabëcuenebijianaejitsipa. Nexata pexaniajamatabëcuenenë atamë, bajarapamonae cuenejëpaeya ponaponaejitsipame,” bajai itsamonae. \v 34 Panajamatabëxainare xaniavaetsia. Pëtsa baja pematatsënëa pibisiacuene paexaname. Itsamonae paxamëyajuvënëvi Dioso apo yapëtae. Mapacuenia pacajumaitsitsije paneauranexa. \s1 Pacuenia petëpaevimi Dioso icatsia itsa asaëyaexanatsi, perabëitothianaejitsiatsi yabara pelivaisi \p \v 35 Itsamonae raeta yanijobiana petëpaevimi icatsia Dioso piasaëyaexanaejavanexatsi yabara. Jumaitsi meta tsane bajarapamonae: “¿Detsa meta pacuenia petëpaevimi icatsia asaëyaexanaenatsi? ¿Detsa meta nexata pitsiperabëto icatsia xainaena bajarapamonae?” jai meta tsane bajarapamonae. \v 36 Bajarapacuenia itsa yanijobiana, apo canaëjëtsinejeva jamatabëcuenenavëxaniabiaya bajarapacuenia yanijobiana. Vajaubijava, pexuto itsa ubatsi, pejuvicujinae bajarapaxutomi batsabana pepitsapaenexa pejananae. \v 37 Arrozxuto, itsaviriaxutoxi ata, pexu saya ubatsi. Apo mëthëcaetsi pepabotonë. \v 38 Peubixu, caeviriaxu canacujitsia, peubicujinae capitsapapona pijaviriabotonë, pijaviriabaxu yajava. Dioso baja cajena pecopatsicuenia caeviriaboto canacujitsia naexanapona. \v 39 Mapanacuata Dioso copatsi ata daxitacueneviria pejinavanapaenexa, itsiata apo naperabëjëpae. Jivi saicaya itsaviriaperabëto xaina. Unupijidujuai pijinia saicaya itsaviriaperabëto xaina. Pepunaevi pijinia saicaya itsaviriaperabëto xaina. Menepijidujuai pijinia saicaya itsaviriaperabëto xaina. \v 40 Bajara pijinia itsi athëbëtatsia pejinavanapaevi ata. Bajarapamonae saicaya itsaviriaperabëto xaina mapanacuapijivivecuaje. Athëbëtatsia pejinavanapaevi nacavecuapexaniaperabëtovi. Mapanacuata pejinavanapaevi ata, itsamonae nacatsitapexaniaperabëtovi picani. Itsiata pijinia saicayacuenia. \v 41 Matacabipijijuameto itayota. Meravipijijuameto ata itayota. Itsiata saicayacuenia navecuaitayotabeje. Tulupu ata pijinia itayota. Itsiata caetuluputo canacujitsia saicayacuenia navecuaitayotapona. \v 42 Bajara pijinia nacavecuaitsane petëpaevimi. Saicayaperabëto nacavecuaxainaena Dioso icatsia itsa asaëyaexanaenatsi. Petëpaejivi irabelia mëthëtatsi. Nexata baja tsabana. Bajaraxuacujinae Dioso icatsia itsa asaëyaexanaenatsi, apo petsabanaeperabëtonexa jane baja xainaena. \v 43 Petëpaejivi mëthëtatsi vajaataejitsibiperabëto yajava. Bajaraxuacujinae Dioso icatsia itsa asaëyaexanaenatsi, pexaniapenivenivenaeperabëto jane baja xainaena. Petëpaejivi mëthëtatsi pecueranaeperabëtomi yajava. Bajaraxuacujinae Dioso icatsia itsa asaëyaexanaenatsi, daxita matacabijavabelianexa jane baja pesaë pexainaeperabëto xainaena. \v 44 Petëpaejivi mëthëtatsi mapanacuapijiperabëto yajava. Bajaraxuacujinae Dioso icatsia itsa asaëyaexanaenatsi, athëbënacuapijiperabëto xainaena. Itsaviriaperabëto abaxë aeconoxae xainatsi mapanacuata vajajinavanapaenexa. Bajara icatsia pacuenia itsamatacabi itsaviriaperabëto xainaenatsi athëbënacuatatsia vajajinavanapaenexa. \p \v 45 Dioso pejumelivaisibaxutota jumaitsi mapacueniaje: “Adánpijinë copiaya Dioso exanatsi mapanacuataje. Bajaraponë Dioso exanatsi pecueranaeperabëto yajava peponaponaenexa mapanacuataje,” jai Dioso pejumelivaisibaxutota. Itsiata baitsi jane Adánpijinë matatoxenetsia Cristo bitso ayaijamatabëcuenenë. Nexata Cristo petëpaecujinae icatsia Dioso itsa asaëyaexanatsi, caëjëpatsi vajanacajamatabë cueneasaëyaexanaenexa Diosojavabelia. Caëjëpatsinua vajanacarajutsinexa matacabi apo pevereverecaejava. \v 46 Pacuenia athëbënacuapijivi perabëitsi, abaxë copiaya apo perabëitsitsi. Biji rajane pacuenia mapanacuapijivi perabëitsije, bajaraperabëitsitsi. Itsiata baitsi jane vajatëpaecujinae Dioso icatsia itsa nacaasaëyaexanaena, pacuenia athëbënacuapijivi perabëitsi, bajara vaxaitsi ata perabëitsi tsanetsi. \v 47 Adánpijinë copiaya Dioso exanatsi mapanacuataje. Atsabenota exanatsi. Bajaraxuacujinae bexëajavabelia athëbëvetsica Cristo patsica, ponë vajatuxanenë. Bajaraponë saicaya athëbëvetsica pepatsinë. \v 48 Daxitatsi vaxaitsi, mapanacuapijivitsije, perabëjëpatsi Adánpijinë, atsabenota pexanaenëtsi. Itsiata baitsi jane itsamatacabi daxitatsi, Cristo vajajumecovënëtsivi, perabëjëpaenatsi Cristo. Nexata pacuenia athëbënacuapijivi perabëitsi, bajaraperabëitsi tsanetsi Cristo vajajumecovënëtsivi. \v 49 Aeconoxae abaxë perabëjëpatsi Adánpijinë, ponë atsabenota pexanaenëtsi. Bajara icatsia pacuenia itsamatacabi Cristo perabëjëpaenatsi, ponë athëbëvetsica pepatsinë. \p \v 50 Tajamonae, jitsipajë patacatsipaebinexa mapacueneje. Acuenebi caejivi ata mapanacuapijivije mapanacuapijiperabëto yajava pejonenexa Dioso pijanacuayabetsia. Tsipaji vajaperabëto saya pevereverecaejavanexa. Bajaraxuata acuenebi vajayajavajinavanapaenexa bajarapaperabëto daxita matacabijavabelianexa. \v 51 Nexata panamuxunaevere mapalivaisije, Dioso bajayata muetsia pexainabuatsilivaisimi, palivaisi aeconoxae Dioso nacayapëtaeyaexanapona. Daxitatsi raja vaxaitsi Cristo icatsia pepatsimatacabinexatsica pevajënaeya, apo tëpaetsi tsane. Itsiata baitsi jane apo tëpae atatsi tsane, pamatacabi Cristo patsianica, daxitatsi nacaperabëitothianaena Dioso. \v 52 Itsa najumetsiana cotocaevi piobijava trompeta, bepijiayo tsatabi tsane, paepatoyovajëto banaitatsaquetajarabatsi, bajarapaepatoyovajëto Dioso nacaperabëitothianajonena. \v 53 Vajaperabëto raja pevereverecaejavanexa. Bajaraxuata xanepana vajanacaperabëitothianaenexa, apo pevereverecaeperabëto vajaxainaenexa. \v 54 Nexata paepatota bajarapacuenia nacaperabëitothianajonena, copiajopaena jane baja pacuenia Dioso pejumelivaisibaxutota tajëvelia jumaitsi. Dioso baja cajena pejumelivaisibaxutota tajëvelia jumaitsi mapacueniaje: “Jivi petëpaecuenemi itsamatacabi copiarucaena. Pinijicuenia Dioso copiarucaeyaexanaena jivi petëpaecuenemi. \v 55 Jivi petëpaeyaexanaecuenemi ajibi tsane pesaë vajanacaavitaniaexanaeyaniva. Ajibi tsane vajanacatëpaeyaexanaecuenemi,” jai tajëvelia Dioso pejumelivaisibaxutota jivi petëpaeyaexanaecuenemi Dioso pecopiarucaeyaexanaejavanexa yabara. \v 56 Pibisiacuene vajaexanaeneconi yabara tëpaenatsi. Palivaisi bajayata Dioso Moiséspijinëta najumecopata, bajarapalivaisi pejamatabëcueneta yapëtanetsi vajatëpaecujinae Diosovecua picani vajanaxuabijavanexa pibisiacuene itsa exanatsi. \v 57 Itsiata baitsi jane baja vajatëpaecujinae Diosovecua apo naxuabitsi tsane. Tsipaji baja vajatuxanenë Jesucristo nacasivatëpa cruzata vajanacacapanepaenexa vajaneconivecua. Bajaraxuata vaxaitsi Diosojavabelia jumaitsitsi tsabiabi mapacueniaje: “Pexaniacuene rabaja panetoexaname,” jaitsi tsabiabi. \p \v 58 Tajamonae, bitso patacaasivavi. Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Dioso panetonacuenebijava, apo panacueratsimë tsane. Bajaraxuata panevajënaeyabelia asaëya patonacuenebavanapare Dioso. Pëtsa pacopabame Dioso panejumecovënëtsijava. Panevajënaeyabelia asaëya Dioso patonacuenebaponare. \c 16 \s1 Pacuenia Pablo itoroba Corinto tomarapijivi ofrenda pexanaenexa Jerusalén tomarata Dioso pejumecovënëtavanapaevi petoitorobinexa yabara pelivaisi \p \v 1 Pacatsipaebijitsiatsi pacuenia pacaetuatsijitsiamë ofrenda panetoitorobinexa Jerusalén tomarata Dioso pejumecovënëtavanapaevijavabelia bajarapacuenia paneyavenonaenexa. Pacuenia Galacia nacuata Dioso pejumecovënëtsivi, caebitsaëto canacujitsia, itorobajë ofrenda pecaetuataponaenexa, bajara pijinia pacuenia paxamë ata pacaetuataponaename ofrenda. \v 2 Pacaejivimë canacujitsia, caesemana canacujitsia panenacanabipalatayajuvënëjava, ofrendanexa saicaya patsataponaename caedomingo canacujitsia. Pajivi tsiquirijavayo nacanaba, tsiquirijavayo pijinia saicaya tsatsiana. Pajivi ayaijava nacanaba, ayaijavayo pijinia saicaya tsatsiana. Bajarapacuenia paxaniavaetaponaename palata. Nexata pamatacabi paxamëjavabelia patsianajë, palata ofrendanexa apo pacaetuataponaemë tsane. \v 3 Nexata pamatacabi paxamëjavabelia patsianajë, paitapetsianame bajarapapalata pecaponaevinexa Jerusalén tomarapijivijavabelia. Pamonae palata pecaponaevinexa, tsicobeyaquinaenajë cuyalato. Bajarapacuyalato bajarapamonae peyajavacaponaenexa, panecaetuatsiofrenda itsa tocaponaena Jerusalén tomarata Dioso pejumecovënëtsivijavabelia. Nexata bajarapapalata pecaponaevi, Jerusalén tomarapijivi yapëtaenatsi xaniavaetsia Dioso pejumecovënëtsivicuene, peyajavacaponaexae tsane tatsicobeyaquinaebaxuto. \v 4 Xanë ata itsa jitsipaenajë taponaenexa, ponaenajë Jerusalén tomarabelia. Nexata meta bajarapamonae naponaena tapëta. \s1 Pacuenia Pablo tajëvelia navajunupaeba pacuenia exanaejitsia yabara pelivaisi \p \v 5 Itsa ponaenajë paxamëjavabelia, tapatsivajënaeya paxamëjavabelia, copiaya pataponaenajë Macedonia nacuajava. Bajaraxuacujinae jane baja patsianajë paxamëjavabelia, Corinto tomarata. \v 6 Ponaponaenajë meta paxamëjavata bajayajebi. Daxita emarapaejebi ata meta naponaponaenajë paxamëjavata. Nexata bajaraxuacujinae paneyavenonaename tajanamutonexa, itsabelia jitsipajë taponaenexa icatsia. \v 7 Caeepatoyo saya tanaponaponatabinexa paxamëjavata, apo jitsipaenë. Biji rajane jitsipajë bajayajebi taponaponaenexa paxamëjavata pacuenia vajatuxanenë netojitsipa. \v 8 Itsiata baitsi jane abaxë aeconoxae ponaponaenajë majotaje Efeso tomarata. Pentecostésvënë fiestacujinae meta, matapania vecuaponaenajë Efesotomara. \v 9 Majotaje aeconoxae baja bitso xanepana tatsipaebinexa Dioso pejumelivaisi. Tsipaji mapatomarapijivije bitso baja jitsipapona pejumetaenexa Dioso pejumelivaisi. Itsiata baitsi jane itsamonae ayaibitsaëto apo jitsipae. Nexata tatsipaebilivaisi pejumecovënëtsivi, jamatabëcopabiaexanaponatsi. \p \v 10 Timoteo itsa patsiana paxamëjavabelia, pacopiapitsianame xaniavaetsia jamatabëcuenebarëyaya peponaponaenexa paxamëjavata. Bajarapacuenia xaniavaetsia pacopiapitsianame. Tsipaji pacuenia xanë vajatuxanenë pejamatabëcueneta tonacuenebaponaponajë, bajara pijinia pacuenia bajaraponë ata vajatuxanenë pejamatabëcueneta tonacuenebaponapona. \v 11 Bajaraxuata pëtsa itsajivi ata pacopatame pequenetsiataenexatsi. Biji rajane payavenonaename pijanamutonexa jamatabëcuenexanepanaeya pepatsinexa xanëjavaberena. Xanë, itsamonae yajava, vajënaeevetaponaponajë Timoteo pepatsinexarena xanëjavaberena. \p \v 12 Vajabananë Apolos pelivaisi pacatsipaebijitsiatsi. Bajaraponë picani itorobajë itsamonae Dioso pejumecovënëtsivi pepëta penaponaenexa paxamëjavabelia papecataenexa. Itsiata baitsi jane aeconoxae abaxë apo jamatabëponae. Ponaena meta itsiata itsajota cuenecaëjëpatsi. \s1 Pacuenia Pablo jamatabënajina Corinto tomarapijivi yabara pelivaisi \p \v 13 Dovathi pejamatabëcueneyaniva, jamatabëcuenenaëcotsiaya pajinavanapare. Pajamatabëcuenesaëmëre tsavanapae Jesucristojavabelia panenajamatabëcuenecopatsijava. Pëtsa jamatabëcueneaitejepaebiaya pajinavanapame. Pajamatabëcueneaitatsacamëre tsavanapae pebicuenia. Itsamonae patsitaajamatabëcuenesaëmëre tsavanapae. \v 14 Daxita xua paexanavanapame, itsamonae ata asivaya paexanavanapare. \p \v 15 Tajamonae, payapëtaneme rabaja mapacueneje. Estéfanas pijabopijivi barëjumecovënëta Jesús pelivaisi. Bajarapamonae daxita pijanacuapijivivecua copiaya jumecovënëta Jesús pelivaisi Acaya nacuata. Nexata bajarapamonae jamatabëcueneenabiabatsi ëDioso pijacuene. Bajaraxuata bajarapamonae asaëyata bitso yavenonabiaba itsamonae Dioso pejumecovënëtsivi. \v 16 Pacatojitsipatsi xaniavaetsia panejumecovënëtsinexa xua pacaitoroba bajarapitsivi. Bajarapitsivi peyajavanacuenebivi ata, xua pacaitoroba, pajumecovënëtsianame. \v 17 Paxamëyajuvënëvi parena xanëjavaberena mapamatabëxëyoje. Estéfanas, Fortunato, Acaico, bajarapamatabëxëyo parena. Bajaraxuata sivajamatabëcuenebarëyanë. Bitso picani pacaitaxanabiabatsi. Itsiata baitsi jane bajarapamonae tanetopatsixaerena, neyavenonabiaba pacuenia paxamë itsa papatsiparemena, paneyavenonaejitsipame. \v 18 Nexata bajarapamonae itaxutuanajamatabëcuenesaëtajë. Paxamë ata bajarapamonae pacajamatabëcueneasaëyaexanaena icatsia itsa naviabiana paxamëjavabelia. Bajarapitsivi bepayaiyataneme. \p \v 19 Caebitsaëto canacujitsia Dioso pejumecovënëtsivi, Asiavënë nacuapijivi, pacabajacobalia. Aquila pijava, Prisca, pacabajacobalia. Aquila ata pacabajacobalia. Daxita Dioso pejumecovënëtsivi, pamonae nacaetuatabiaba bajarapajivibeje pijabota, bajarapamonae ata, daxita pacabajacobalia vajatuxanenë pevënëta. \v 20 Daxita Dioso pejumecovënëtsivi, majotaje pejinavanapaevi, pacabajacobalia. Paxamë ata Dioso panejumecovënëtsixae, xaniavaetsia namataenetsia bitso nasivaya panabajacobabiabare. \p \v 21 Xanë Pablonë, tajacuata tacobeta pacatoyaquinatsi mapacotocaevilivaisiyoje. Apo itorobinë taneyavenonabiabinë tanetoyaquinaenexa. Bitso pacabajacobatsi. \p \v 22 Pajivi apo jitsipae vajatuxanenë Jesucristo, bajarapajivi Dioso navecuaxuabianatsi. ¡Vajatuxanenë raja naxanitsiayo patsianica! \p \v 23 Pacatovajëtabiabatsi Diosojavabelia vajatuxanenë Jesucristo papecayavenonabiabinexa. \v 24 Daxita paxamë asivaya pacajamatabënajinatsi caenë Jesucristo pijajivixaetsi.