\id EST  - Guajajara Bible -Brazil 2007 (DBL 2013) 
\h ETER 
\toc1 Eter 
\toc2 Ester 
\toc3 Et 
\mt1 ETER  
\c 1  
\s1 Tuwihawete hemireko Waxi nuweruzar kwaw umen ize'eg a'e  
\p
\v 1-2 Xerexe wiko Pezi ywy rehe har wanuwihawete romo a'e. Uzapo wàpuzuhu Xuzà tawhu pe. Umuza'aza'ak uiwy 127 imuza'ak pyrer romo. Ywy uzypyrog In ywy rehe. Oho te Exio ywy rehe. Uhua'u a'e.   
\p
\v 3 Tuwihawete romo wiko mehe na'iruz haw kwarahy mehe uzapo mai'u hawhu uhua'u ma'e tuwihaw uzehe we har paw wanupe, izupe uma'ereko ma'e paw wanupe no. Amo tuwihaw oho mai'u haw pe wà: zauxiapekwer Pezi ywy rehe har wanuwihaw wà, zauxiapekwer Mez ywy rehe har wanuwihaw wà, ywy ipei'àg pyrer rehe har wanuwihaw wà, teko tuwihawete iànàm ywy ipei'àg pyrer rehe har wà.  
\v 4 Xerexe umumaw 6 zahy wemetarer weko haw pe har hexak kar pà a'e teko wanupe. Wexak kar wàpuzuhu ipuràg eteahy haw wanupe no. Umumaw temetarer tetea'u wàpuzuhu iapo pà.   
\p
\v 5 A'e 6 zahy pawire uzapo mai'u hawhu Xuzà pe har paw wanupe: hemetarer katu ma'e wanupe, hemetarer 'ym ma'e wanupe no. Umumaw 7 'ar umai'u pà wà.  
\v 6 A'e 'ym mehe uma'ereko ma'e umupuràg eteahy pe tàpuzuhu huwake wà, pàn amanezu iapo pyrer pupe wà: xig ma'e pupe wà, huwyahy ma'e pupe wà no. Uzàpixi a'e pàn izaikaw pyrer kyhàhàm irin ikatuahy ma'e iapo pyrer ipiràg ma'e pupe wà. Uzàpixipixi iapu'a ma'e parat iapo pyrer wanehe wà. A'e iapu'a ma'e uzemog izyta ita mahamore her ma'e iapo pyrer rehe. Omono ita ywy rehe har myrogaw romo wà: ita hekuzar katu ma'e huwyahy ma'e, mahamore xig ma'e, ita perora ihy her ma'e, amo ita hekuzar ma'e. Heta apykaw tàtà 'ym ma'e or iapo pyrer a'e pe, parat iapo pyrer no.  
\v 7 Henoz pyrer ui'u kanek or iapo pyrer pupe wà. Pitàitàigatu kanek uzuawy wanexakaw wà. — Pemono win hereminozgwer wanupe wanemimutar rupi nehe, i'i tuwihawete wemiruze'eg wanupe.  
\v 8 Paw rupi upuner ui'u haw rehe wemimutar rupi wà. — Aze amo hereminozgwer uputar win nehe, pemono izupe nehe, i'i tuwihawete wemiruze'eg wanupe a'e.   
\p
\v 9 Tuwihawete hemireko Waxi her ma'e uzapo mai'u hawhu tàpuzuhu pupe weminozgwer wanemireko wanupe.   
\p
\v 10 Mai'u hawhu mehe 7 haw 'ar mehe tuwihawete u'u win tetea'u a'e. Huryweteahy kury. (Uka'u.) Umur kar 7 wemiruze'eg awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e wamuwà wà kury. Na'aw waner xe wà: Meumà, Mizita, Aramona, Migita, Amagita, Zetar, Karakaz.  
\v 11 — Perur heremireko Waxi xe nehe ty wà, i'i wanupe. — Tuwe umunehew tuwihawete iàkàg rehe har, wàkàg rehe ur mehe nehe, i'i wanupe. Ipuràg eteahy hemireko a'e. Ipurexak kar wer ipuràg eteahy haw rehe wànàm wanupe, amogwer weminozgwer wanupe no.  
\v 12 Hemireko nuweruzar kwaw ize'eg. A'e rupi wikwahy tuwihawete kury.   
\p
\v 13 Nuzapo kwaw ma'e na'arewahy. Upuranu tàmuz ze'eg awer kwaw katu har wanehe. Ukwaw teko a'e ywy rehe wanemiapo wà no.  
\v 14 Uzeruzar katu amo pureruze'egar wanehe. A'e rupi wenoz kar wamuwà uzeupe wà kury. Na'aw waner xe wà: Karaxena, Xetar, Azimata, Tarazi, Merez, Maraxena, Memukà. A'e 7 awa wiko tuwihawete ipytywà har Pezi ywy rehe har romo wà, Mez ywy rehe har romo wà no. Upuner wera'u amo tuwihaw wanuwi wà. Aze tuwihawete ipurukwaw wer ma'e rehe, upuranu a'e awa wanehe.  
\v 15 Upuranu wanehe kury. — Ihe tuwihawete Xerexe ihe, azapo kar zepe ma'e heremireko Waxi pe ihe. Heremiruze'eg weraha heze'eg izupe wà. Nuweruzar kwaw heze'eg a'e. Pekwaw tàmuzgwer waze'eg awer. Ma'e azapo putar nehe, i'i wanupe.   
\p
\v 16 Na'e Memukà uze'eg tuwihawete pe kury, tuwihaw ipytywà har wanupe no. — Neremireko uzapo iaiw ma'e kwez a'e kury. Nererekoaiw a'e. Werekoaiw awakwer neiwy imuza'ak pyrer rehe har nànàn a'e no.  
\v 17 Kuzà neremiruze'eg paw ukwaw putar neremireko hemiapo kwer wà nehe. Henu mehe werekoaiw putar umen a'e wà nehe no. — Tuwihawete Xerexe umur kar wemireko Waxi a'e. Nur kwaw izupe a'e, i'i putar wà nehe, i'i tuwihawete pe.  
\v 18 — Te kutàri kuzà tuwihaw Pezi rehe har Mez rehe har wanemireko ukwaw putar Waxi hemiapo kwer wà nehe. Umume'u putar umen wanupe wà nehe no. Ywy nànàn kuzà nuzeruze'eg kwaw umen rehe wà nehe. Wamen wikwahy putar wemireko wanupe wà nehe no.  
\v 19 A'e rupi amume'u ko neremiapo ràm kury, aze nepurapo wer hehe nehe, o tuwihawete. Ezapo kar pape nehe kury. — Heremireko Waxi nupuner kwaw herenataromo uzexak kar haw rehe ihewe nehe, ere nehe, a'e pape rehe imuapyk kar pà nehe. Emuapyk kar a'e neze'eg tàmuzgwer waze'eg pape rehe imuapyk pyrer inuromo nehe no, Pezi wanuwihaw ze'eg inuromo nehe, Mez wanuwihaw ze'eg inuromo nehe no. Nezewe mehe ni amo nupuner pixik kwaw a'e ze'eg imunànaw rehe wà nehe. A'e re exak amo kuzà Waxi wi ikatu wera'u ma'e neremireko ràm romo hekuzaromo nehe.  
\v 20 Neze'eg purupe imugeta mehe, neiwy uhua'u ma'e nànàn kuzàgwer paw uzeruze'eg putar umen rehe wà nehe, hemetarer katu ma'e wà, hemetarer 'ym ma'e wà no, i'i a'e tuwihaw tuwihawete pe.   
\p
\v 21 Ize'eg ikatu tuwihawete pe a'e, ipytywà har wanupe a'e no. A'e rupi uzapo ma'e Memukà ize'eg awer rupi kury.  
\v 22 Omono kar upape uiwy imuza'ak pyrer nànàn. Uzapo kar pape ywy rehe har waze'eg rupi pitàitàigatu a'e, teko waze'eg nànàn no. — Awa wiko wemireko wanuwihaw romo wàpuz nànàn a'e wà nehe. Ize'eg ikàg wera'u amo wàpuz me har waze'eg wi a'e, i'i a'e pape rehe imuapyk kar pà.   
\c 2  
\s1 Eter wiko Tuwihawete hemireko romo a'e  
\p
\v 1 Amo 'ar pawire hakuir tuwihawete ikwahy haw. Nezewe rehe we ima'enukwaw Waxi hemiapo kwer rehe, uze'eg hehe uzepyk awer rehe no.  
\v 2 Na'e amo izupe uma'ereko ma'e hemigwaw katu uze'eg izupe wà kury. — O tuwihawete, emur kar kuzà awa puhe oho 'ym ma'e neremiruze'eg ipuràg eteahy wera'u ma'e ne wà nehe.  
\v 3 Exaexak newe uma'ereko ma'e ywy imuza'ak pyrer nànànar nehe. — Perur kuzàwaza ipuràg eteahy wera'u ma'e heremireko wanàpuz me xe Xuzà tawhu pe pe wà nehe, eze'eg wanupe nehe. Egaz awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e neremireko wanehe uzekaiw ma'e uzekaiw putar wanehe nehe. Omono kar putar muhàg wanehe wamupuràg eteahy kar pà nehe. Uzapo putar amo ma'e wanupe wamupuràg eteahy kar pà nehe no.  
\v 4 A'e mehe, o tuwihawete, ereme'e putar wanehe paw rupi nehe. Pitài kuzà ikatu wera'u putar newe a'e nehe. Eremuigo kar putar a'e kuzà neremirekoete romo tuwihaw romo Waxi hekuzaromo nehe, i'i izupe. Ize'eg ikatu tuwihawete pe. Uzapo ma'e ize'eg rupi.   
\p
\v 5 Xuzà tawhu pe wiko amo zutew Monekaz her ma'e a'e. Wiko Zair ta'yr romo Ximez izuapyr romo Ki izuapyr romo Mezàmi izuapyr romo.  
\v 6 Kwehe mehe Namukononozor Mawiron wanuwihawete weityk Zeruzarez tawhu a'e. Weraha Zuta wanuwihawete Zoaki her ma'e wemipyhyk kwer romo. Weraha amo teko uzeupi wà no, weko haw Mawiron pe wà no. Monekaz wiko a'e heraha pyrer wainuinuromo a'e, Zoaki rehe we a'e.  
\v 7 Monekaz weraha ututyr tazyr Anaxa her ma'e uzeupi a'e. Eter inugwer her romo a'e. Huwa ipuràg eteahy. Hetekwer ipuràg eteahy no. Tu a'e, ihy a'e no, umàno izuwi a'e wà. Monekaz umugakwaw wazyr ài a'e.   
\p
\v 8 Tuwihawete uze'eg imume'u kar mehe teko werur kuzàtài tetea'u Xuzà tawhu pe wà, Egaz pe wamono kar pà wà. Egaz wiko tuwihawete hemireko wanehe uzekaiw ma'e romo. Eter wiko a'e kuzàwaza wainuinuromo.  
\v 9 Eter ikatu Egaz pe. Ipurapo wer hehe tuwihawete hemirekoete romo. Nan kwehe tete uzapo kar imupuràg eteahy kar haw hehe. Omono temi'u ikatu ma'e izupe no. Wexaexak 7 uma'ereko ma'e tàpuzuhu pupe har ikatu wera'u ma'e izupe wà, hehe uzekaiw ma'e romo wà. Omono Eter ipupyaikaw pyrer ikatu wera'u ma'e pupe hehe uzekaiw ma'e wanehe we no.   
\p
\v 10 Eter uzapo ma'e Monekaz ize'eg rupi. Numume'u kwaw uwipy waner teko wanupe. Numume'u kwaw wànàm waner teko wanupe. Numume'u kwaw zutew romo weko haw.  
\v 11 Tuweharupi Monekaz uzekytyar oho tuwihawete hemireko wanàpuzuhu huwake katu pe a'e, Eter heko haw ikwaw pà a'e. Ipurukwaw wer izupe uzeapo ma'e ràm rehe no.   
\p
\v 12 Umumaw pitài kwarahy kuzàwaza wamupuràg eteahy kar pà wà. Umumaw 6 zahy kàpuhàg hyàkwegatu ma'e miha iapo pyrer pupe wamupuràg eteahy kar pà wà. Umumaw inugwer 6 zahy amo kàpuhàg pupe uma'ereko pà wà. Wamukatu haw iapo pawire weraha kuzàwaza pitàitàigatu tuwihawete Xerexe pe wanexak kar pà wà kury.  
\v 13 Tàpuzuhu pe tuwihawete hemireko wanàpuz me oho mehe kuzàwaza pitàitàigatu upuner wyzài ma'e wemimutar heraha haw rehe wà.  
\v 14 Karuk mehe oho tàpuzuhu pe wà. Iku'egwer pe oho amo hemireko hàpuz me wà. Xagaz uzekaiw wanehe a'e. Xagaz wiko awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e tuwihawete hemirekoagaw wanehe uzekaiw ma'e romo a'e. Aze ikatu tuwihawete pe, aze tuwihawete wenoz her nehe, xo a'e mehe zo uzewyr tàpuzuhu pe. Nezewe uzapo a'e kuzàwaza nànàn a'e.   
\p
\v 15 Eter wiko Amiaiw tazyr romo Monekaz itutyrazyr romo a'e. Ikatu ikwaw par paw wanupe. Na'e uhem i'ar kury. Egaz awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e tuwihawete hemireko wanehe uzekaiw ma'e uze'eg Eter pe. — Xo ma'e newe heremimume'u zo eraha tàpuzuhu pe nezewe mehe nehe, i'i izupe. Tuwihawete pe oho mehe weruzar ize'eg.  
\v 16 Zahy Temet her ma'e rehe Xerexe tuwihawete romo heko mehe 10 haw zahy rehe 7 haw kwarahy rehe, weraha Eter tuwihawete pe hexak kar pà wà kury.  
\v 17 Ikatu wera'u tuwihawete pe amogwer kuzàwaza paw wanuwi a'e. Uzemukatu tuwihawete pe. — Nekatuahy wera'u ihewe amogwer wanuwi paw rupi katete ne, i'i izupe. Omono tuwihawete iàkàg rehe har iàkàg rehe. Umuigo kar wemirekoete romo tuwihaw romo Waxi hekuzaromo no.  
\v 18 Na'e uzapo mai'u hawhu Eter imuawate pà. Wenoz tuwihaw paw wamuwà wà, uma'ereko ma'e paw wà no. Ko 'ar rehe ni amo numa'ereko kwaw wà nehe, ta'e amonokatu kwez ihe xe, i'i teko wanupe. Omono e ma'e teko tetea'u wanupe. Xo tuwihawete upuner ma'e tetea'u imono haw rehe nezewe wà.   
\s1 Monekaz upyro tuwihawete  
\p
\v 19 Omono kar kuzàwaza amo tuwihawete hemireko wanàpuz me wà. A'e ma'e izeapo mehe we tuwihawete umuigo kar Monekaz tuwihaw romo uiwy rehe a'e.  
\v 20 Eter numume'u kwaw Zutew romo weko haw amo wanupe a'e rihi. Ta'e Monekaz numume'u kar kwaw izupe a'e xe. Weruzar Monekaz ize'eg ukuzàtài mehe umugakwaw mehe. Weruzar wiwi ize'eg iko kury.   
\p
\v 21 A'e 'ar mehe uma'ereko haw tàpuzuhu pupe har iapo mehe Monekaz wenu amo ma'e imume'u mehe. Mokoz awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e Migita, Terez her ma'e a'e wà, wikwahy tuwihawete pe a'e wà. A'e rupi umume'u izuka àwàm uzeupeupe wà.  
\v 22 Na'e Monekaz umume'u a'e ma'e oho tuwihawete hemireko Eter pe kury. Na'e Eter umume'u Monekaz heminu kwer oho tuwihawete pe.  
\v 23 Tuwihawete umupuranu kar wemiruze'eg teko tetea'u wanehe wà. — Azeharomoete umume'u nezuka àwàm wà, i'i izupe wà. A'e rupi u'azuwyk kar a'e mokoz awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e wà kury, zauxiapekwer wanupe wà kury. Na'e tuwihawete uze'eg wemiruze'eg wanupe kury. — Pekwaw pape hepureruze'egaw imume'u haw. Pemuapyk ko ma'e uzeapo ma'e kwer paw a'e pape rehe nehe, i'i wanupe.   
\c 3  
\s1 Àmà ipuruzuka wer Zutew wanehe  
\p
\v 1 A'e ma'e ipaw ire tuwihawete Xerexe umuigo kar awa Àmà her ma'e tuwihaw upuner wera'u ma'e romo a'e kury. Àmà wiko Amenata ta'yr romo Akak izuapyr romo.  
\v 2 Tuwihawete uze'eg tàpuzuhu pupe uma'ereko ma'e wanupe kury. — Pezeamumew pepenàràg rehe peapyk pà Àmà henataromo imuawate haw hexak kar pà izupe nehe, i'i wanupe. Na'e uma'ereko ma'e paw uzypyrog nezewe haw iapo pà wà. Xo Monekaz zo nuzeamumew kwaw henataromo. Nuapyk kwaw upenàràg rehe henataromo.  
\v 3 Na'e amogwer uma'ereko ma'e upuranu Monekaz rehe wà kury. — Màràzàwe tuwe nereruzar kwaw tuwihawete ize'eg ne, i'i izupe wà.  
\v 4 — Eruzar tuwihawete ize'eg nehe, i'i izupe tuweharupi wà. Nuzekaiw kwaw waze'eg rehe. — Naruzar kwaw ihe, ta'e aiko Zutew romo ihe xe, i'i wanupe. Na'e umume'u oho Àmà pe wà kury. — Aipo wiko wiwi putar tuwihawete ze'eg heruzar 'ym pà a'e nehe, i'i uzeupeupe wà.  
\v 5 Àmà wikwahy Monekaz pe, ta'e nuapyk kwaw upenàràg rehe henataromo imuawate pà a'e xe.  
\v 6 — Monekaz wiko Zutew romo a'e, i'i izupe wà. Na'e Àmà uze'eg uzeupe kury. — Izuka àwàm nuhyk kwaw ihewe nehe. Azuka kar putar Zutew Xerexe hemiruze'eg paw rupi katete ihe wà nehe kury, i'i uzeupe.   
\p
\v 7 Xerexe tuwihawete romo heko mehe 12 haw kwarahy rehe pitài haw zahy rehe zahy Nizà her ma'e rehe Àmà omomor kar ita'i ma'e papar haw hereko har kury, Zutew wazuka àwàm 'ar hexak pà kury. — Purim, i'i teko imomor haw pe wà. Omomor wà. Ita'i wexak kar 13 haw 'ar 12 haw zahy Anar her ma'e izupe.  
\v 8 Uze'eg Àmà oho tuwihawete pe kury. — Neiwy imuza'ak pyrer nànàn amo teko uhàuhàz wà. Weruzar amo ze'eg wà. Nuweruzar kwaw zaneànàm wanàmuz ze'eg wà. Iaiw wà, ta'e nuweruzar kwaw neze'eg a'e wà no xe. A'e rupi, aze erezapo kar wiwi nezewe haw wanupe nehe, na'ikatu kwaw nehe.  
\v 9 Aze ikatu newe nehe, ezapo amo pape neze'eg hereko har nehe. Ezuka kar ne wà nehe. Aze erezapo nezewe haw nehe, amono putar temetarer tetea'u neremetarer imonokatu haw pupe nehe: 342.000 kir parat. Nezewe mehe uhyk putar newe nehe. Erepuner nenewer haw imekuzar haw rehe ipupe nehe, i'i Àmà tuwihawete pe.   
\p
\v 10 Tuwihawete a'e, aze uzapo amo pape uze'eg hereko har a'e, umuagaw a'e pape a'e ukwàku'aw har uwer hereko har pupe a'e. Na'e wenuhem ukwàku'aw har ukwà wi Àmà pe imono pà kury, Amenata ta'yr Akak izuapyr Zutew waàmàtyry'ymar pe kury.  
\v 11 Na'e uze'eg tuwihawete izupe kury. — Tuwe neremetarer upyta nepo pe nehe. Amono a'e teko kwez nepo pe ihe wà kury. Ezapo neremimutar wanupe nehe, i'i izupe.   
\p
\v 12 Pitài haw zahy rehe 13 haw 'ar mehe Àmà wenoz kar tuwihawete ize'eg imuapykar tàpuzuhu pupe har wamuwà wà kury. — Pemuapyk ko heze'eg pape rehe nehe kury. Aze pemono kar putar a'e pape amo teko wanupe nehe, pemuapyk a'e ze'eg a'e teko waze'eg rupi nehe. Pemuapyk a'e ze'eg a'e teko ze'eg imuapykaw rupi nehe no. Pemono kar pape tuwihaw tuwihawete hekuzaromo har nànàn nehe, iziwy imuza'ak pyrer wanuwihaw nànàn nehe no, teko wanuwihaw nànàn nehe no. Pemuapyk ko ze'eg tuwihawete her rehe nehe. Peagaw a'e pape tuwihawete ikwàku'aw har pupe nehe.  
\v 13 Na'e pemono a'e pape neze'eg heraha har wanupe nehe. Weraha putar a'e pape tuwihawete iziwy imuza'ak pyrer nànàgatu nehe. Na'aw heze'eg a'e pape rehe imuapyk pyràm xe kury. — Pezuka Zutew pitài 'ar mehe upaw rupi katete pe wà nehe. 12 haw zahy rehe zahy Anar her ma'e rehe 13 haw 'ar mehe pezuka pe wà nehe. Tuwe pezuka paw rupi pe wà nehe. Pepuhareko zo pe wà nehe. Pezuka wapuhareko 'ym pà pe wà nehe: kwàkwàmo wà, tua'uhez ma'e wà no, kuzàgwer wà no, kwarearer wà, kuzàtàigwer wà no. Pepyro wama'e paw tuwihawete pe imur pà nehe no.  
\v 14 Tuwihawete iziwy imuza'ak pyrer nànàn emugeta ko pape katu pe teko paw wanenataromo nehe. Nezewe mehe wa'ar ihem mehe uhyk putar paw rupi nehe, i'i Àmà uze'eg imuapyk kar pà a'e pape rehe.   
\p
\v 15 Tuwihawete uzapo kar a'e ma'e a'e. Ize'eg heraha har oho na'arewahy iziwy imuza'ak awer nànàn wà. Hemiruze'eg umugeta a'e ze'eg katu pe teko wanenataromo Xuzà tawhu pupe wà no. Tuwihawete wapyk Àmà wapyr win i'u pà. Wai'u mehe we teko uze'eg uzeupeupe wà. — Màràzàwe tuwe aipo pa, i'i uzeupeupe wà.   
\c 4  
\s1 — Hepytywà pe nehe, i'i Monekaz Eter pe  
\p
\v 1 A'e ma'e ikwaw mehe Monekaz umu'i ukamirpuku uzemumikahy haw hexak kar pà kury. Umunehew ma'eryru pàn iànàgatu ma'e iapo pyrer uzehe. Omono tanimuk uwàkàg rehe no. Uhem oho tawhu rupi wata pà uzai'o pà uhapukaz pà.  
\v 2 Tàpuzuhu pupe teixe haw pe uhem mehe nuixe kwaw. Ta'e agwer kamir imunehew har nupuner kwaw wixe haw rehe a'e wà xe.  
\v 3 Ywy imuza'ak pyrer nànàn tuwihawete ize'eg imugeta haw nànàn Zutew uzypyrog uzai'o pà wahyhaw rupi wà. Uzemumikahy tuwe wà. Uzai'o wà. Upytu'u umai'u re wà. Zutew tetea'u umunehew ma'eryru pàn iànàgatu ma'e iapo pyrer tanimuk rehe uzerew pà wà.   
\p
\v 4 Eter pe uma'ereko ma'e wà, awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e Eter rehe uzekaiw ma'e wà no, umume'u uzeapo ma'e kwer izupe wà. Uzemumikahy henu mehe. Omono kar kamir Monekaz pe. Na'ipurumunehew wer kwaw hehe.  
\v 5 Na'e wenoz kar amo awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e tàpuzuhu pe har Atak her ma'e imuwà kury. Izypy mehe tuwihawete wexak Atak Eter rehe uzekaiw ma'e romo. Uze'eg Eter izupe kury. — Eze'eg eho Monekaz pe nehe. — Ma'e uzeapo iko, ere izupe nehe, hehe nepuranu pà nehe, i'i izupe. — Màràzàwe tuwe uzeapo nezewe haw, ere izupe nehe, i'i izupe.  
\v 6 Atak wekar Monekaz oho katu pe tàpuzuhu henataromo.  
\v 7 Monekaz umume'u uzeupe uzeapo ma'e kwer Atak pe. — Àmà omono putar temetarer tetea'u tuwihawete pe Zutew paw wazuka haw rehe nehe, i'i izupe.  
\v 8 Monekaz omono a'e pape iapo wi pyrer Atak pe. — Umugeta ko pape tawhu Xuzà nànàn wà, i'i. — Ko pape uzuka kar Zutew paw rupi katete a'e wà, i'i. — Eraha ko pape Eter pe nehe, i'i Atak pe. — Emume'u katu ma'e uzeapo ma'e kwer paw izupe nehe, i'i izupe. — Eze'eg eho tuwihawete pe nehe, ere izupe nehe. — Epuhareko teko heànàm ne wà nehe, ere tuwihawete pe nehe, ere Eter pe nehe, i'i izupe.  
\v 9 Atak uzapo ma'e Monekaz ize'eg rupi.  
\v 10 — Emume'u ko ma'e Monekaz pe nehe, i'i Eter Atak pe.  
\v 11 — Amo teko a'e, awa ru'u, kuzà ru'u, aze tuwihawete umur kar a'e teko wà nehe, xo a'e mehe zo upuner wixe haw rehe tuwihawete henataromo nehe. Teko paw ukwaw a'e ma'e wà. Tàpuzuhu pe uma'ereko ma'e ukwaw wà. Teko ywy imuza'ak pyrer nànànar ukwaw wà no. Nezewe i'i tàmuz ze'eg: aze tuwihawete numuixe kar kwaw amo nehe, aze wixe nezewe rehe we, tuwihawete uzuka kar putar a'e teko nehe. Aze tuwihawete upir ywyra opokokaw tuwihawete romo weko haw hexak kar pà a'e teko ikutyr a'e nehe, xo a'e mehe zo upuner wixe haw rehe umàno 'ym pà nehe. Tuwihawete umumaw pitài zahy kwez herenoz 'ym pà a'e, ere Monekaz pe nehe, i'i Eter Atak pe.   
\p
\v 12 Umume'u Atak Eter ize'eg oho Monekaz pe.  
\v 13 Monekaz omono kar ko uze'eg Eter pe. — Ereiko tàpuzuhu pupe. Nezewe rehe we nerehem kwaw nemàno haw wi nehe. Nezuka putar a'e wà nehe no.  
\v 14 Aze nereze'eg kwaw ko ma'e izeapo re nehe, Zutew wapytywà àwàm ur putar ywak wi nehe. Uzepyro putar wà nehe. Ne eremàno putar nehe. Neru iànàm ukàzym putar nehe no. Aze ru'u ereiko tuwihawete hemirekoete romo neànàm wapyro pà, ere izupe nehe, i'i Monekaz Atak pe.   
\p
\v 15 Eter omono kar ko uze'eg Monekaz pe kury.  
\v 16 — Eho Zutew Xuzà tawhu pe har paw wamono'og pà nehe. Pemumaw amo 'ar pemai'u 'ym pà Tupàn pe peze'eg pà herehe nehe. Pemumaw na'iruz 'ar pemai'u 'ym pà pei'u 'ym pà nehe. Ni 'aromo ni pyhaw napemai'u kwaw nehe. Ihe ihe nehe, ihewe uma'ereko ma'e a'e wà nehe no, urumumaw putar na'iruz 'ar uremai'u 'ym pà ure nehe no. A'e re aze'eg putar aha tuwihawete pe nehe. Tàmuzgwer waze'eg nahemuze'eg kar kwaw izupe. Nezewe rehe we aze'eg putar aha izupe nehe. Aze hezuka a'e mehe nehe, àmàno putar nehe, ere izupe nehe, i'i Eter Atak pe.   
\p
\v 17 Na'e Monekaz uzapo ma'e paw oho Eter ze'eg rupi katete kury.   
\c 5  
\s1 Eter wenoz tuwihawete mai'u haw pe  
\p
\v 1 Umai'u 'ym mehe na'iruz haw 'ar mehe Eter umunehew wopoz tuwihawete hemirekoete ima'e uzehe kury. Oho ipupyaikaw pyrer tuwihawete henaw huwake har pe. Tuwihawete wiko wenaw rehe ipupyaikaw pyrer pupe. Henaw ukenaw henataromo hin.  
\v 2 Hemirekoete Eter uwàro katu pe inugwer ipupyaikaw pyrer pupe. Tuwihawete wexak a'e pe ipu'àm mehe. Ikatu hemireko izupe. A'e rupi upir uiwyra opokokaw tuwihawete romo weko haw hexak kar haw kury, ikutyr kury. Wixe Eter huwake oho pà. Opokok izywyra pokokaw iapyr rehe.  
\v 3 Upuranu tuwihawete hehe. — Ma'e uzeapo iko heremirekoete Eter. Ma'e ereputar iko. Enoz wyzài ma'e neremimutar ihewe nehe. Te hema'e ikurer amono putar newe nehe, i'i izupe.   
\p
\v 4 Uwazar Eter ize'eg izupe. — Aze ikatu heze'eg newe nehe, hepurenoz wer nerehe Àmà rehe we amo mai'u hawhu pe ihe. Kutàri amuhyk putar mai'u hawhu peme ihe nehe kury, i'i izupe.   
\p
\v 5 Tuwihawete omono kar wemiruze'eg Àmà imur kar pà. — Ezur na'arewahy ty. Ximume'u Eter imai'u hawhu pe zaneho àwàm izupe ty, i'i uze'eg pà izupe. Nezewe mehe tuwihawete oho mai'u hawhu Eter hemimuàgy'ygwer pe Àmà rehe we a'e.  
\v 6 Win i'u mehe upuranu tuwihawete Eter rehe. — Ma'e erenoz putar ihewe nehe. Enoz wyzài neremimutar ihewe nehe. Te hema'e paw ikurer amono putar newe nehe, i'i izupe.   
\p
\v 7 Uwazar Eter ize'eg izupe. — Amume'u putar heremimutar newe ihe nehe kury.  
\v 8 Aze hekatu newe, aze nepurapo wer hereminoz ràm nehe hepurenoz wer nerehe Àmà rehe we amo mai'u hawhu pe nehe. Pyhewe amuhyk putar nehe. Pemai'u mehe ainoz putar heremimutar newe nehe.   
\s1 Àmà ipuruzuka wer Monekaz rehe  
\p
\v 9 Àmà uhem mai'u hawhu wi urywete pà azeharomoete a'e kury. Tàpuzuhu pupe teixe haw huwake uhem mehe wexak Monekaz a'e pe. Wikwahy izupe ta'e nuzemumew kwaw henataromo a'e xe. Nuzapo kwaw ma'e Àmà imuawate haw hexak kar pà.  
\v 10 Nezewe rehe we nuzapo kwaw ma'e. Uzewyr weko haw pe. Na'e wenoz kar umyrypar wamuwà wà kury. — Ezur ne nehe no, i'i wemireko Zerez her ma'e pe no.  
\v 11 Uzypyrog weko haw ikatu haw rehe uze'eg pà: wemetarer heta tetea'u haw rehe, wa'yr waneta haw rehe, upuner haw tuwihawete hemimur kwer rehe, tuwihaw upuner wera'u ma'e romo weko haw rehe, amo tuwihaw wanuwi upuner wera'u haw rehe.  
\v 12 Uze'eg wi wanupe. — Amo ikatu ma'e uzeapo ihewe no. Tuwihawete hemirekoete Eter herenoz mai'u hawhu pe a'e. Wenoz tuwihawete no. Nuenoz kwaw amo wà. — Ezur mai'u hawhu pyhewe àràm pe nehe no, i'i ihewe, i'i wanupe.  
\v 13 — Nezewe rehe we hereko haw iro wiwi ihewe. Ta'e aexak wiwi a'e Zutew Monekaz tàpuzuhu hukenawhu huwake iapyk mehe ihe xe, i'i wanupe.   
\p
\v 14 Na'e hemireko a'e, imyrypar paw wà no, umume'u hemiapo ràm izupe wà kury. — Ezapo kar teko i'azuwykaw 20 met iaiha haw hereko har nehe. Pyhewe ku'em mehe enoz Monekaz i'azuwyk kar àwàm tuwihawete pe nehe. A'e re erepuner neho haw rehe mai'u hawhu pe tuwihawete rupi nerurywete haw rupi nehe, i'i izupe wà. Ikatuahy waze'eg Àmà pe. A'e rupi uzapo kar ze'azuwykaw uma'ereko ma'e wanupe.   
\c 6  
\s1 Monekaz weityk Àmà  
\p
\v 1 A'e 'ar mehe pyhaw tuwihawete nupuner kwaw uker haw rehe. A'e rupi werur kar pape uiwy rehe har uzeapo ma'e kwer imume'u haw a'e. — Pemugeta ihewe nehe, i'i uma'ereko ma'e wanupe.  
\v 2 Ipehegwer wanemimugeta kwer umume'u Monekaz hemiapo kwer. Migita a'e, Terez a'e no, mokoz awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e a'e wà, wiko zauxiapekwer tàpuzuhu pe har romo wà. Kwehe mehe umume'u tuwihawete izuka àwàm wà. Monekaz wenu imume'u mehe wà. Umume'u oho tuwihawete pe. A'e rupi tuwihawete ume'egatu iko umàno haw wi uzepyro pà. A'e pape imugeta har umugeta a'e ipehegwer tuwihawete pe wà kury.  
\v 3 Na'e tuwihawete upuranu wanehe. — Ma'enugar ikatu ma'e azapo kar Monekaz pe hemiapo kwer hekuzaromo ihe. Ma'e amono izupe hepyro awer hekuzaromo ihe, i'i wanupe. — Nerezapo kwaw ma'e izupe. Neremono kwaw ma'e izupe, i'i izupe wà.   
\p
\v 4 A'e 'ar mehe we Àmà wixe a'e katu haw pe tuwihawete iker haw huwake har pe kury. Ipuru'azuwyk kar wer Monekaz tuwihawete pe puru'azuwykar haw wemiapo karer rehe a'e. Upuranu tuwihawete wemiruze'eg wanehe. — Mo wiko katu pe, i'i wanupe.   
\p
\v 5 — Àmà, i'i izupe wà. — Pemuixe kar xe, i'i tuwihawete wanupe.   
\p
\v 6 Wixe Àmà henataromo. Uze'eg tuwihawete izupe. — Hepurumuawate kar wer amo awa rehe ihe. Herurywete putar nehe, aze apuner nehe. Emume'u ihewe nehe. Ma'e azapo putar izupe purupe imuawate kar pà nehe, i'i tuwihawete Àmà pe. Uze'eg Àmà uzeupe upy'a pe. — Mo romo pe awa hekon a'e. Mo tuwihawete umuawate putar nehe. Hemuwete katu putar azeharomoete a'e nehe, i'i uzeupe.  
\v 7 Uze'eg Àmà tuwihawete pe.   
\p
\v 8 — Erur kar nekamir ikatuahy ma'e nehe. Erur kar kawaru nereimaw ikatu wera'u ma'e nehe no. Emono kar tuwihawete iàkàg rehe har kawaru iàkàg rehe nehe.  
\v 9 Na'e emono a'e ma'e paw amo neremiruze'eg upuner wera'u ma'e pe nehe. — Emunehew kar a'e hekamir awa heremimuwete ràm rehe nehe. A'e re eraha a'e awa kawaru hereimaw ikupe pe tawhu rupi katu haw uhua'u wera'u ma'e rupi nehe. Na'e eze'eg nezewe wahyhawa'u nehe. — Nezewe haw tuwihawete uzapo awa pe a'e. aze ipurumuawate katu wer hehe a'e, ere teko wanupe nehe, ere neremiruze'eg pe nehe, i'i Àmà tuwihawete pe.   
\p
\v 10 Na'e tuwihawete uze'eg Àmà pe kury. — Eho na'arewahy hekamirpuku ipyhyk pà kawaru ipyhyk pà nehe kury. A'e ma'e neremimume'u kwer paw ezapo eho zutew Monekaz pe nehe kury. Tuweharupi wapyk tàpuzuhu ukenawhu izywyr a'e. Ezapo a'e ma'e paw rupi nehe. i'i tuwihawete Àmà pe.   
\p
\v 11 Àmà oho kury. Upyhyk tuwihawete ikamirpuku kawaru rehe we. Umunehew kar kamir Monekaz rehe. Upir kar kawaru ikupe pe. Na'e weraha katu haw uhua'u ma'e rupi uze'eg pà wahyhaw rupi kury. — Nezewe haw tuwihawete uzapo awa pe a'e. aze ipurumuawate katu wer hehe a'e. i'i oho iko tawhu rupi heruata pà.   
\p
\v 12 Na'e Monekaz uzewyr tàpuzuhu hukenawhu pe. Àmà uzemumikahy umaranugar romo. A'e rupi uzàn oho wàpuz me uwa ipyk pà.  
\v 13 Umume'u uzeupe uzeapo ma'e kwer wemireko pe, umyrypar wanupe no. Na'e hemireko a'e, imyrypar ma'e kwaw katu har a'e wà no. Uze'eg nezewe izupe wà kury. — Erezypyrog nezeityk kar pà Monekaz pe. Wiko Zutew romo a'e. Nereityk pixik kwaw nehe. Erezeityk kar putar izupe ne nehe, i'i izupe wà.   
\p
\v 14 Waze'eg mehe we uhem tuwihawete hemiruze'eg awa wa'yr haw rehe upuner 'ym ma'e a'e pe wà kury. Weraha Àmà mai'u hawhu Eter hemimuàgy'ygwer pe a'e 'ar mehe we wà.   
\c 7  
\s1 Tuwihawete uzuka Àmà  
\p
\v 1 Tuwihawete a'e, Àmà a'e no, oho wi Eter imai'u hawhu pe wà kury.  
\v 2 Tuwihawete upuranu wi Eter rehe win i'u mehe. — Ma'e erenoz putar ihewe. Enoz wyzài ma'e nehe, te hepureruze'egaw ikurer nehe, amono putar newe nehe, i'i izupe.   
\p
\v 3 Uwazar ize'eg izupe. — Aze hekatu newe, aze ereputar nehe, xo pitài ma'e zo ainoz putar newe. Hepyro hemàno haw wi nehe. Epyro heànàm wamàno àwàm wi nehe no, i'i izupe.  
\v 4 — Ta'e amo heme'eg amo pe hezuka kar pà hemumaw kar pà izupe a'e 'y. Ume'eg heànàm izupe wazuka kar pà wamumaw kar pà izupe wà no. Aze mo ureme'eg uma'ereko e ma'e romo. naze'eg iwer mo. Ta'e na'ikatu kwaw pixika'i ma'e imume'u haw newe 'y. i'i izupe.   
\p
\v 5 Tuwihawete Xerexe upuranu wemireko Eter rehe kury. — Mo romo a'e awa hekon a'e. Mo Ipurapo wer a'e ma'e rehe. Ma'e pe hekon, i'i izupe.   
\p
\v 6 — Ureàmàtyry'ymar a'e, ma'erahy urewe ipuraraw kar har a'e, wapyk neruwake a'e. Àmà her romo a'e. Awa iaiw ma'e romo hekon a'e, i'i Eter tuwihawete pe. Ukyze tuwe Àmà kury. Ume'e tuwihawete rehe. Ume'e hemireko rehe no.  
\v 7 Tuwihawete uhem mai'u haw wi wikwahy pà katu pe ma'etymaw pe oho pà. — Tuwihawete uzepyk putar herehe a'e nehe, i'i Àmà uzeupe. A'e rupi upyta mai'u haw pe hemirekoete pe uze'eg pà uzuka 'ym àwàm henozahy pà izupe.  
\v 8 Uzeityk Eter iapykaw rehe. Ipurenoz wer uzepuhareko àwàm rehe izupe. A'e 'ar mehe we tuwihawete uzewyr ma'etymaw wi. Àmà hexak mehe uze'eg tuwihawete kury. — Aipo uzapo putar maranugar haw xe heremireko pe heràpuzuhu pupe herenataromo, i'i uzeupe. Ize'eg pawire na'arewahy izupe uma'ereko ma'e upyk Àmà iàkàg ta'e izuka pyràm romo hekon a'e wà kury xe.  
\v 9 Uma'ereko ma'e Aramona her ma'e uze'eg kury. — Àmà hàpuz huwake heta amo teko i'azuwykaw 20 met iaiha haw hereko har a'e. A'e ae uzapo kar ta'e ipuruzuka wer nepyro arer Monekaz rehe a'e xe. i'i tuwihawete pe. — Pe'azuwyk Àmà hehe nehe ty wà. i'i tuwihawete wemiruze'eg wanupe.   
\p
\v 10 Na'e u'azuwyk Àmà teko i'azuwykaw rehe hemiapo kwer rehe. Ta'e ipuruzuka kar wer Monekaz rehe hehe a'e xe. A'e re tuwihawete ikwahy haw hakuir wewer kury.   
\c 8  
\s1 Tuwihawete uzapo ma'e ikatu ma'e Zutew wanupe  
\p
\v 1 A'e 'ar mehe we tuwihawete Xerexe omono Àmà Zutew waàmàtyry'ymar ima'e kwer wemirekoete Eter pe kury: hàpuzgwer, ima'e kwer paw no. Eter umume'u Monekaz heko haw tuwihawete pe. — Heànàm romo hekon a'e, i'i izupe.  
\v 2 Na'e tuwihawete wenuhem ukwàku'aw har ukwà wi Àmà wi ipyro pyrer kury, Monekaz pe imono pà kury. Eter umuigo kar Monekaz Àmà ima'e kwer rehe uzekaiw ma'e romo no.   
\p
\v 3 Na'e Eter uzeityk tuwihawete ipy huwake uzai'o pà kury. — Emunàn Àmà Akak izuapyr hemiapo karer nehe. Uzuka kar Zutew paw rupi a'e wà. Upyro kar wama'e paw no. Emupytu'u kar iapo 'ym mehe we nehe 'y. i'i umen tuwihawete pe.  
\v 4 Tuwihawete upir uwyra pokokaw or iapo pyrer tuwihawete romo weko haw hexak kar haw kury, Eter ikutyr kury. A'e rupi Eter upu'àm henataromo.  
\v 5 — Aze ikatu newe nehe, aze nepurapo wer hehe nehe, aze hereminoz ikatu newe nehe, ezapo pape Àmà Amenata ta'yr Akak izuapyr hemiapo kwer imunàn pà nehe. Ta'e uzuka kar Zutew neiwy rehe har paw rupi katete a'e wà 'y.  
\v 6 Ta'e napuner kwaw teko heipy izuapyapyr wazuka haw hexakaw rehe ihe. Napuner kwaw heànàm wazuka haw hexakaw rehe ihe nehe. i'i izupe.   
\p
\v 7 Na'e tuwihawete Xerexe uze'eg wemirekoete Eter pe Zutew Monekaz pe kury. — Uze'azuwyk kar Àmà a'e, ta'e ipuruzuka wer Zutew paw wanehe a'e wà xe. Amono ima'e kwer Eter pe.  
\v 8 Napuner kwaw heze'eg pape rehe imuapyk pyrer imunànaw rehe ihe, ta'e awàpytym a'e pape hekwàku'aw har pupe ihe xe. Nezewe rehe we emuapyk neze'eg neremimutar pape rehe nehe. Emuapyk herer a'e ze'eg iwy pe nehe. Ewàpytym a'e pape hekwàku'aw har pupe nehe no, i'i tuwihawete izupe.   
\p
\v 9 Na'iruz zahy Xiwà her ma'e rehe 23 haw 'ar mehe uzeapo a'e ma'e. Monekaz wenoz kar tuwihawete ze'eg imuapykar har wamuwà wà. Umume'u uze'eg pape rehe imuapyk kar pà kury: Zutew wanupe, tuwihaw tuwihawete hekuzaromo har wanupe, ywy imuza'ak pyrer wanehe har wanuwihaw wanupe, teko wanuwihaw tuwihawete ipureruze'egaw rehe har wanupe. Heta 127 ywy imuza'ak pyrer. Uzypyrog In ywy pe. Oho te Exio ywy pe. Uzapo ize'eg ze'eg a'e ywy rehe har nànàn. Umuapyk ze'eg imuapykaw ywy nànànar rupi no. Uzapo a'e ze'eg Zutew waze'eg rupi no, waze'eg imuapykaw rupi no.  
\v 10 Umuapyk a'e ze'eg pape nànàn tuwihawete her rehe. Uwàpytym a'e pape tuwihawete ikwàku'aw har pupe wà. Awa tuwihawete ize'eg heraha har upyhyk kawaru tuwihawete heimaw wapyta haw pe imuzehu pyrer wà, a'e ze'eg heraha pà ywy nànàn wà.  
\v 11 Nezewe i'i tuwihawete ze'eg Zutew wanupe imono pyrer. — Pe Zutew tawhu heywy nànànar pe. Zauxiapekwer peàmàtyry'ym putar wà. A'e 'ar mehe pepuner wyzài ma'e iapo haw rehe pezepyro pà pezuka har wi nehe. Aze zauxiapekwer wyzài teko waànàm peàmàtyry'ym wà nehe. wyzài heywy rehe har peàmàtyry'ym wà nehe. Pepuner waàmàtyry'ymaw rehe nehe. Pepuner wazuka haw rehe nehe no. Pepuner peàmàtyry'ymar wamumaw paw rehe upaw rupi nehe, kuzà wà, te kwarearer wà no. Pepuner wama'e ipyhykaw rehe pezeupe nehe no.  
\v 12 Uzeagaw putar pezuka haw rehe 13 haw 'ar mehe 12 haw zahy Anar her ma'e rehe wà nehe. A'e 'ar mehe pepuner wazuka haw rehe pezepyro kar pà nehe. i'i tuwihawete Zutew wanupe.  
\v 13 — Pemuapyk ko heze'eg pape rehe nehe. Pemugeta peho katu pe, teko wanupe nehe, heywy imuza'ak pyrer nànàn nehe. Nezewe mehe a'e 'ar imume'u pyrer rehe nehe, Zutew uzemuàgà'ym putar wàmàtyry'ymar wanehe uzepykaw rehe wà nehe.  
\v 14 — Peho nehe, i'i tuwihawete. Ize'eg heraha har uzeupir kawaru iàkwen ma'e kupe pe wà. Uhem oho na'arewahy uzàn pà wà. Umugeta a'e ze'eg teko wanupe tawhu tuwihawete heko haw Xuzà her ma'e pupe wà no.   
\p
\v 15 Monekaz uhem tàpuzuhu wi tuwihawete ikamirpuku imunehew pà. Huwyahy xigatu haw inuromo a'e. Umunehew tuwihawete iàkàg rehe har uwàkàg rehe no. Umunehew uwaxi'i ipykaw ipiràg ma'e irin ikatuahy ma'e iapo pyrer no. Teko Xuzà tawhu pe har paw uhapukaz hurywete romo wà.  
\v 16 Hurywete Zutew wà, ta'e weityk wàmàtyry'ymar wà xe.  
\v 17 Umugeta tuwihawete ze'eg tawhu iziwy rehe har nànàn wà. Hurywete Zutew wà. Uzapo mynykawhu wà. Uzapo mai'u hawhu wà no. Amo teko a'e ywy rehe har wiko Zutew romo wà no. Ta'e ukyze wanuwi wà xe.   
\c 9  
\s1 Zutew uzuka wàmàtyry'ymar wà  
\p
\v 1 Uhem 13 haw 'ar 12 zahy Anar her ma'e kury. A'e 'ym mehe tuwihawete uzapo kar a'e ma'e a'e 'ar mehe a'e. Zutew waàmàtyry'ymar ipuruitykahy wer Zutew wanehe a'e 'ar mehe wà. Nuzeapo kwaw nezewe haw. Zutew weitykahy wàmàtyry'ymar wà.  
\v 2 Tawhu a'e ywy rehe har Zutew hereko har nànàn Zutew uzemono'og wanehe ipuruzuka wer ma'e waàmàtyry'ym pà wà. Ni amo nupuner kwaw wà. Ta'e paw rupi ukyze Zutew wanuwi wà xe.  
\v 3 Tuwihaw ywy imuza'ak pyrer nànàn wà, teko paw wanuwihaw wà no, tuwihawete hekuzaromo har wà no, ywy imuza'ak pyrer rehe har wanuwihaw wà no, upytywà Zutew wà. Ta'e ukyze Monekaz wi a'e wà xe.  
\v 4 Teko a'e ywy rehe har paw ukwaw her wà. Ukwaw tuwihaw upuner wera'u ma'e romo heko haw wà no. Tuweharupi upuner wera'u oho iko no.   
\p
\v 5 Zutew uzapo wemimutar wàmàtyry'ymar wanehe wà. Uzuka paw utakihe puku pupe wà. Numuzewehem kar kwaw ni pitài wà.  
\v 6 Xuzà tawhu tuwihawete heko haw pe uzuka 500 awa wà.  
\v 7-10 Heta 10 ta'yr Àmà Amenata ta'yr pe wà. Zutew uzuka a'e ta'yr a'e wà no. Na'aw waner xe wà: Paraxanata, Narapàw, Apata, Porata, Anari, Arinata, Paramata, Arizaz, Arinaz, Paizat. Zutew nupyhyk kwaw wama'e kwer wà.   
\p
\v 11 A'e 'ar mehe we amo umume'u teko Xuzà pupe izuka pyrer waneta haw tuwihawete pe wà.  
\v 12 Na'e uze'eg Eter pe kury. — Xe Xuzà pe Zutew uzuka 500 awa wà. Uzuka 10 Àmà ta'yr wà no. Uzuka teko tetea'u heywy imuza'ak pyrer rehe wà no. Ma'e ereputar kury. Enoz ihewe nehe. Aze ereputar amo ma'e nehe, amono putar newe nehe, i'i izupe.   
\p
\v 13 Uwazar Eter ize'eg izupe. — Aze ikatu heze'eg newe nehe, ezapo kar kutàri iapo pyrer zàwegatete pyhewe nehe no. Amo ma'e ainoz newe no. Emuzaiko kar Àmà ta'yr wanetekwer teko wa'azuwykaw rehe ne wà nehe, i'i izupe.   
\p
\v 14 Ikatu a'e ma'e iapo àwàm tuwihawete pe. Umugeta kar uze'eg a'e ma'e iapo kar pyrer Xuzà tawhu pe teko wanupe. Umuzaiko kar 10 Àmà ta'yr wanetekwer teko wa'azuwykaw rehe wà no.  
\v 15 Anar zahy rehe 14 haw 'ar mehe Zutew Xuzà pe har uzuka amo 300 awa tawhu pupe wà. Nupyhyk kwaw wama'e kwer wà.   
\p
\v 16-17 Anar zahy rehe 13 haw 'ar mehe Zutew ywy imuza'ak pyrer rehe har uzemono'og uzepyro pà wàmàtyry'ymar wanuwi wà. Uzuka 75.000 wàmàtyry'ymar wà. Umumaw Zutew wanehe iakatuwawahy 'ymar paw rupi wà. Nupyhyk kwaw umàno ma'e kwer wama'e kwer wà. 14 haw 'ar mehe upytu'u wà. Uzapo mai'u hawhu mynykawhu rehe we urywete haw hexak kar pà wà.  
\v 18 Xuzà tawhu pe Zutew uzapo mynykawhu 15 haw 'ar mehe wà. Ta'e 13 haw 'ar mehe 14 haw 'ar mehe uzuka wàmàtyry'ymar wà. Xo 15 haw 'ar mehe zo upytu'u wà.  
\v 19 A'e rupi, te ko 'ar rehe, Zutew taw pixika'i ma'e pupe wiko ma'e uzapo mai'u hawhu mynykawhu rehe we 14 haw 'ar mehe zahy Anar her ma'e rehe wà. Omono kar temi'u uzeupeupe wà a'e 'ar mehe wà no.   
\s1 Mynykawhu Purim her ma'e  
\p
\v 20 Monekaz umuapyk ma'e uzeapo ma'e kwer pape rehe paw rupi a'e. Omono upape Zutew a'e ywy imuza'ak pyrer nànànar wanupe, muitea'u har wanupe, muite 'ymar wanupe no.  
\v 21 — Kwarahy nànàn pezapo mynykawhu ko ma'e rehe pema'enukwaw pà 14 haw 'ar mehe nehe, 15 haw 'ar mehe nehe no, Anar zahy rehe nehe, i'i wanupe.  
\v 22 Ta'e a'e 'ar mehe Zutew uzepyro wàmàtyry'ymar wanuwi wà xe. A'e zahy rehe wazemumikahy haw uzeapo wanurywete haw romo. A'e rupi, tuwe uzapo mai'u hawhu wà nehe. Tuwe uzapo mynykawhu wà nehe no. Tuwe omono kar temi'u uzeupeupe wà nehe no. Tuwe omono ma'e hemetarer 'ym ma'e wanupe wà nehe no.  
\v 23 Monekaz umuapyk Zutew wanemiapo kwer paw pape rehe. Uzypyrog a'e 'ar mehe a'e ma'e rehe ima'enukwaw pà mynykawhu iapo pà wà. A'e re uzapo a'e mynykawhu kwarahy nànàn wà.   
\p
\v 24 A'e 'ym mehe Àmà Amenata ta'yr Akak izuapyr Zutew iàmàtyry'ymar a'e, ipurumumaw wer Zutew wanehe a'e. Omomor kar ita'i wazuka haw 'ar hexak pà. — Purim, i'i a'e ita'i imomor haw pe wà.  
\v 25 Nuzuka kwaw wà. Ta'e Eter uze'eg oho tuwihawete pe. Tuwihawete uze'eg nezewe a'e, uze'eg imuapyk kar pà pape rehe a'e. — Tuwe Àmà hemiapo ràm iaiw ma'e Zutew wanupe hemiapo kar agwer u'ar Àmà rehe a'e nehe. i'i wemiruze'eg wanupe. A'e rupi u'azuwyk Àmà ta'yr wanehe we wà.  
\v 26 A'e rupi Purim i'i Zutew a'e 'ar pe wà. — Ita'i imomor haw iapo pyràm imume'u haw, i'i zaneze'eg rupi. Zutew umugeta Monekaz ipape wà. Wexak a'e ma'e paw izeapo mehe wà no.  
\v 27 A'e rupi uzapo kar mynykaw a'e mokoz 'ar rehe kwarahy nànàn wà. Zutew romo uzemuigo kar ma'e kwer uzapo nezewe haw a'e wà no. Ta'e Monekaz uzapo kar nezewe haw wanupe a'e xe.  
\v 28 — Zane paw rupi nehe, xiapo nezewe haw nehe. i'i uzeupeupe wà. — Zutew uzeànàm ma'e paw rupi wà nehe, tawhu a'e ywy imuza'ak pyrer rehe har paw rupi wà nehe, uzapo putar mynykawhu Purim her ma'e a'e wà nehe. Ima'enukwaw putar a'e ma'e uzeapo ma'e kwer nànàn wà nehe. Nupytu'u pixik kwaw a'e mynykawhu iapo re wà nehe.   
\p
\v 29 Tuwihawete hemirekoete Eter Amiaiw tazyr omono kar upape Monekaz pape rehe we a'e no. — Ikatuahy Monekaz ize'eg mynykawhu Purim her ma'e rehe har ihewe a'e. Peruzar nehe, i'i wanupe.  
\v 30 Omono kar a'e pape Zutew a'e 127 ywy imuza'ak pyrer rehe har nànàn wà. — Tuwe peiko zeàmàtyry'ym 'ymaw rehe nehe. Tuwe uhyk ma'e peme nehe no.  
\v 31 Pezapo mynykaw Purim her ma'e i'ar mehe nehe. Pemonokatu amo 'ar pezeupe pezuapyapyr wanupe. Pepytu'u pemai'u re a'e 'ar rehe nehe. Nezewegatete peruzar Monekaz ize'eg tuwihawete hemirekoete Eter ize'eg nehe no, Purim iapo pà nehe no, i'i wanupe.  
\v 32 Eter uzapo kar Purim Zutew wanupe. Umuapyk a'e uze'eg pape rehe.   
\c 10  
\s1 Monekaz wiko tuwihaw romo kury  
\p
\v 1 Tuwihawete Xerexe uzapo kar ma'ereko haw uiwy rehe har wanupe. te yryhu iwyr wiko ma'e wanupe.  
\v 2 Amo umuapyk Xerexe hemiapo kwer paw pape rehe wà. Mez wanuwihawete Pezi wanuwihawete waneko awer imume'u haw a'e pape her romo a'e: hemiapo kwer ikatuahy ma'e, ma'e ipuner haw hexak kar haw no. Umume'u Monekaz tuwihaw upuner wera'u ma'e romo imuigo kar awer wà no.  
\v 3 Zutew Monekaz a'e, wiko tuwihaw upuner wera'u ma'e romo a'e. Xo tuwihawete Xerexe upuner wera'u izuwi. Ikatu Zutew paw wanupe. Umuawate wà no. Aze upuner amo ma'e iapo haw rehe Zutew waneko haw imukatu pà, uzapo a'e ma'e a'e. Aze upuner amo ma'e iapo haw rehe Zutew wamukàg kar pà, uzapo a'e ma'e a'e no. Upaw.