\id 2CO - Guajajara Bible -Brazil 2007 (DBL 2013) \h 2 KORIN \toc1 2 Korin \toc2 2 Coríntios \toc3 2 Co \mt1 2 KORIN \c 1 \p \v 1 Ihe Pawru ihe. Zaneruwihawete Zezuz hemimono karer romo aiko ihe, ta'e Tupàn uputar nezewe haw a'e xe. Zanerywyr Ximot a'e no, xe hepyr hekon a'e no. Pe Tupàn hemiruze'eg Korin tawhu pe har romo peiko pe. Oromono kar putar ko pape peme ure nehe kury, Kere ywy rehe har nànàn ure nehe no. \v 2 Tupàn zaneru a'e, Zanezar Zezuz Zaneruwihawete a'e no, tuwe pepuhareko a'e wà nehe, ikatuahy ma'e iapo pà peme a'e wà nehe. Tuwe pemupytu'u ma'e wi pekyze re a'e wà nehe no. \s1 — Nekatuahy, i'i Pawru Tupàn pe a'e kury \p \v 3 Tupàn a'e, Zanezar Zezuz Zaneruwihawete tu romo hekon a'e. Zanepuhareko katu zaneru ài a'e. Upurupytywàgatu a'e no. A'e rupi — Nekatuahy urewe ne Tupàn, a'e izupe tuweharupi ihe. Peze'eg nezewe izupe tuweharupi nehe no. \v 4 Tupàn hemiruze'eg 'ym upuraraw kar ma'erahy waiko zanewe a'e wà, ta'e zazeruzar Zezuz rehe zane xe. Tuweharupi Tupàn zanepytywàgatu a'e. Aze ma'e na'ikatuahy kwaw zanewe nehe, aze xipuraraw ma'erahy kwer nehe, tuweharupi zanepytywàgatu putar a'e nehe. A'e rupi zapuner amogwer uzeruzar ma'e wapytywà haw rehe zane nehe no, aze upuraraw ma'erahy a'e wà nehe no, ta'e nezewegatete Tupàn zanepytywàgatu a'e no xe. \p \v 5 Zaneruwihawete upuraraw ma'erahy tetea'u a'e. Ko 'ar rehe xipuraraw ma'erahy tetea'u zaiko zane no, ta'e zazeruzar zaiko hehe zane no xe. Tupàn upytywà Zaneruwihawete a'e, ma'erahy ipuraraw mehe a'e. Nezewegatete ko 'ar rehe zanepytywà iko a'e no, ma'erahy ipuraraw mehe a'e no. \v 6 Urupuraraw ma'erahy uruiko ure, pepytywà pà ure. Ta'e nezewe mehe Tupàn pepyro putar tatahu wi a'e nehe xe, uzepyr pemuigo kar pà a'e nehe xe. Urepytywàgatu a'e, a'e rupi pepytywàgatu a'e no. Umur putar ukàgaw peme nehe no. A'e rupi aze ma'erahy pepuraraw nehe, pepuner putar nehe. Napezàn kwaw izuwi nehe. Napepytu'u kwaw Zezuz rehe pezeruzar ire nehe, ma'erahy ipuraraw mehe nehe. Ta'e Tupàn urepytywàgatu a'e no xe. Pekàg putar ma'erahy ipuraraw mehe nehe, urezàwegatete nehe. \v 7 Urukwaw katu Zezuz rehe pezeruzar katu haw ure. Ni amo ma'e, ni amo teko napemupytu'u kar kwaw pezeruzar ire a'e wà nehe. — Ikàg tuwe a'e wà, uru'e uruiko teko wanupe ure, penehe ureze'eg pà ure. Pepuraraw ma'erahy kwer peiko urezàwe. A'e rupi Tupàn pepytywà putar a'e nehe no, ta'e urepytywà iko a'e no xe. \p \v 8 Urumume'u wi putar ma'e peme ure nehe kury, urerywyr wà. Az ywy rehe urereko mehe urupuraraw ma'erahy kwer ure. Pema'enukwaw ma'erahy ureremipuraraw kwer rehe. Uzeruzar 'ym ma'e upuraraw kar ma'erahy kwer urewe a'e wà, ta'e urumume'u Zezuz rehe ze'eg puràg purupe ure xe. Urupuraraw ma'erahy azeharomoete ure. — Amàno putar ihe nehe kury, a'e hezeupe a'e 'ar mehe ihe. \v 9 — Zanezuka putar a'e wà nehe, uru'e wanupe. Tupàn uremono kar a'e pe a'e. Pemume'u heze'eg a'e pe har wanupe nehe, i'i ihewe. A'e rupi uruàro Tupàn ikatu haw ure. — Zanepytywà putar a'e nehe, uru'e uruiko izupe. Ta'e ure zutyka'i nurupuner kwaw urehemaw rehe a'e ma'erahy kwer wi ure xe. Xo Tupàn upuner umàno ma'e kwer wamugweraw kar haw rehe a'e. Urepytywà tuwe a'e. \v 10 Urezuka tàri a'e wà. Tupàn urepyro uremàno haw wi a'e. Urepyro wi putar nehe no. Uruzeruzar hehe ure. Urepyro wi wi putar a'e nehe no. \v 11 Urepytywà pe nehe, Tupàn, peze peze'eg pà urerekuzaromo tuweharupi nehe. — O Tupàn, emono temi'u Pawru wanupe nehe, emono ma'e wanupe nehe, peze izupe tuweharupi nehe. Nezewe mehe umur putar urewe a'e nehe. A'e mehe teko tetea'u umume'u putar ikatu haw a'e wà nehe no, ta'e urepytywà a'e no xe. \s1 — Azapo putar amo ae ma'e ihe nehe kury, i'i Pawru a'e kury \p \v 12 Urumume'u putar amo ma'e ureremiapo kwer peme xe ure nehe kury. A'e ureremiapo kwer ikatu urewe. Ko ywy rehe urereko mehe ure, pepyr urereko mehe ure, Tupàn wiko urepy'a pe a'e, ma'e imume'u kar pà urewe tuweharupi a'e. A'e rupi xo ikatu ma'e zo uruzapo peme ure. (— Ikatuahy Pawru a'e, peze ihewe.) A'e rupi na'ureremu'em kwaw peme ure. Nuruze'eg kwaw ureremigwaw rupi peme ure. Tupàn urepuhareko a'e. A'e rupi umur ukàgaw urewe. A'e rupi hemigwaw rupi uruze'eg uruiko peme ure kury, ta'e ukwaw kar urewe a'e no xe. \v 13-14 Urumume'u ureremiapo kwer uruiko peme ure. Urumuapyk ureremimume'u kwer uruiko pape rehe no, peme imono kar pà no. Nazawaiw katu kwaw a'e ze'eg. Pepuner ikwaw paw rehe paw rupi nehe. Aze pekwaw katu paw rupi nehe, ikatu ihewe nehe. Ta'e ko 'ar rehe napekwaw katu kwaw ma'e paw rupi pe xe. Nuhyk kwaw penemigwaw. Tuwe pekwaw paw rupi nehe. A'e rupi Zanezar Zezuz tur mehe nehe, penurywete putar nehe, ta'e pekwaw katu putar ma'e nehe xe. Urerurywete putar ure nehe no, penemigwaw rehe ure nehe no. \p \v 15 — Azeharomoete weruzar ko Tupàn ze'eg waiko a'e wà kury, a'e purupe, penehe heze'eg pà. \v 16 — A'e rupi aha putar wanexak pà nehe, a'e wanupe. — Maxeton ywy kutyr heho mehe, apytu'u putar Korin tawhu pe har wapyr ihe nehe, a'e wanupe. Zutez ywy kutyr Maxeton ywy wi hezewyr mehe apytu'u wi putar wapyr nehe no. Hepytywà putar a'e wà nehe no, a'e wanupe. — A'e rupi mokoz haw hurywete putar wà nehe, a'e wanupe, penehe heze'eg pà. Naha kwaw zepe pepyr ihe. (Ta'e amo umume'u penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e ihewe a'e wà xe.) \v 17 — Aha putar pepyr ihe nehe, a'e peme. A'e re naha kwaw pepyr. A'e rupi amo pepyr har uze'eg waiko herehe wà kury. — Pawru nuzapo kwaw wemimume'u kwer a'e, i'i mua'u waiko herehe wà. Na'ikatu kwaw nezewe herehe waze'egaw wà. Aze amume'u ma'e heremiapo ràm ihe nehe, azapo putar tuwe a'e ma'e ihe nehe. — Aha putar pepyr ihe, a'e peme. Nezewe heze'eg mehe nakwaw kwaw penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e teko ihe. Amo umume'u wà ihewe wà. A'e re naheho wer kwaw pepyr. A'e rupi naha kwaw a'e 'ar rehe. Aha putar tàrityka'i nehe kury. — Pawru uzapo ma'e uzemurywete kar pà a'e. Nuzapo kwaw ma'e Tupàn imurywete kar pà a'e, i'i amo waiko herehe wà. Hemu'em a'e wà. Xo Tupàn imurywete kar haw rehe zo azapo ma'e ihe. \p \v 18 Tupàn umume'u ze'eg azeharomoete har tuweharupi a'e. Nezewegatete ko heze'eg azeharomoete ihe no. \v 19 Aze Zezuz Zaneruwihawete umume'u wemiapo ràm nehe, nuhaw pixik kwaw uze'eg nehe. Aze, — He'e, i'i nehe. — Nan, ni'i kwaw a'e mehe nehe. Xit a'e, Ximot a'e no, ihe ihe no, urumume'u Zezuz Zaneruwihawete Tupàn ta'yr romo heko haw peme ure. \v 20 Ta'e a'e ae umur Tupàn hemimume'u kwer paw rupi purupe a'e xe. A'e rupi ximume'u Tupàn ikàgaw ipuràg eteahy haw purupe zane, Zezuz Zaneruwihawete ikàgaw rupi zane. — Azeharomoete Tupàn ikàg a'e, ipuràg eteahy a'e no, za'e izupe. \v 21 Ta'e Tupàn umur azeharomoeteahy Zezuz inuromo zanereko haw ikwaw paw zanewe a'e xe. A'e wiko uzeupe zanemonokatu har romo a'e. A'e rupi zapuner hehe zanezeruzar haw rehe zane kury, zapuner hupi zanereko haw rehe kury no. \v 22 — Peiko heremiruze'eg romo kury, i'i zanewe. A'e rupi — Tupàn hemiruze'eg romo wanekon a'e wà, i'i teko zanewe wà. Umur Wekwe Puràg zanepy'a pe a'e. A'e rupi — Uzapo putar ikatuahy ma'e tetea'u a'e nehe, za'e izupe kury. Xikwaw ikatuahy ma'e tetea'u hemiapo ràm zane kury. \p \v 23 Tupàn ukwaw hepy'a a'e. A'e rupi umume'u putar hekatu haw peme a'e nehe kury. A'e 'ar mehe naha kwaw pepyr ihe, Korin tawhu pe ihe, ta'e amo umume'u penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e ihewe a'e wà xe. Aze mo aha pepyr, a'e mehe mo aze'eg ahyahy mo peme, penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe. \p \v 24 — Pezeruzar ureze'eg rehe nehe, nuru'e kwaw peme. Ta'e pekàg pezeruzar haw rehe pe kury. Nan. Urumume'u tatahu wi pepyro haw peme ure. A'e rupi penurywete putar nehe. \c 2 \p \v 1 A'e rupi nezewe a'e hezeupe ihe. — Naha kwaw wapyr ihe nehe, ta'e nahepurumuzemumikahy kar wer kwaw wanehe ihe xe, naheze'eg ahyahy wer kwaw wanupe ihe xe, a'e penehe ihe. \v 2 Aze mo aha pemuzemumikahy kar pà ihe, a'e mehe mo pezemumikahy tuwe mo. Aze mo pezemumikahy paw rupi, a'e mehe mo azemumikahy mo ihe no, ta'e naheta iwer mo hemurywete kar har a'e wà kury xe. \v 3 A'e rupi amono kar a'e hepape ipy peme ihe, heze'eg ahyahy pà penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe ihe. Naheho wer kwaw pepyr ihe. Aze mo aha, a'e mehe mo hemuzemumikahy kar mo pe. Na'ikatu kwaw nezewe haw ihewe. Ta'e hemurywete kar har romo peneko haw aputar ihe xe. Ta'e ko ma'e akwaw ihe xe. Aze herurywete nehe, penurywete putar paw rupi nehe no. \v 4 Hepape ipy peme imono kar mehe azemumikahy a'e 'ar mehe ihe, penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe ihe. Azai'o ihe no. Namono kar kwaw a'e pape pemuzemumikahy kar pà. Apuamutar katu ihe, a'e rupi amono kar peme ihe. Hepurukwaw kar wer peamutar katu haw rehe peme, peme imono kar pà. \s1 Aze amo uzemumikahy wemiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe a'e nehe, aze upytu'u iapo re nehe, Tupàn nuzepyk kwaw hehe a'e nehe \p \v 5 A'e ikatu 'ym ma'e iapo har pepyr har a'e, nahemuzemumikahy kar kwaw a'e. Nan. Pemuzemumikahy kar a'e. Aze ru'u amo pepyr har uzemumikahy a'e pe wà. Nuzemumikahy kwaw paw rupi wà. \v 6 Pemono kar tuwe a'e awa pemyter wi pezemono'ogaw wi. Kwehe napemuixe kar kwaw pezemono'ogaw pe. Peze'eze'eg ahyahy tetea'u hemiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe. Uhyk kury. \v 7 Peiko wi imyrypar romo nehe kury, ipytywà pà nehe kury. Pepytu'u hemiapo kwer rehe pema'enukwaw ire nehe. Pemurywete kar nehe kury. A'e rupi nuzemumikahy wera'u kwaw nehe. A'e rupi nupytu'u kwaw Zezuz rehe uzeruzar ire nehe. \v 8 — Uruamutar katu ure, peze izupe nehe kury. Pezapo ikatuahy ma'e izupe nehe, iamutar katu haw ikwaw kar pà izupe nehe. \v 9 Kwehe mehe amono kar a'e hepape peme ihe, heze'eg ahyahy pà penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe ihe. -Aipo weruzar putar heze'eg a'e wà nehe, a'e hezeupe, penehe heze'eg pà. \v 10 Aze peneharaz a'e awa hemiapo kwer ikatu 'ym ma'e wi nehe, hereharaz putar hemiapo kwer wi ihe nehe no. Aze amo uzapo ikatu 'ym ma'e nehe, hereharaz putar hemiapo kwer wi ihe nehe. Hereharaz kwez hemiapo kwer wi ihe, ta'e hepurumukàg wer pezeruzar haw rehe ihe xe. Zaneruwihawete ukwaw hemiapo kwer wi hereharaz taw a'e. \v 11 Nezewe mehe Zurupari nupuner kwaw zanezar romo weko haw rehe a'e nehe. Ta'e xikwaw hemiapo putar haw zane xe. \s1 Pawru umume'u Toroaz ywy rehe oho awer a'e kury \p \v 12 Toroaz ywy rehe hehem mehe, Zaneruwihawete rehe ze'eg puràg imume'u pà purupe, aexak Zanezar ikatu haw ihe. Ta'e a'e pe har wenu katu heze'eg a'e wà xe. Aze tuwihaw ur zanepyr nehe, ximuàgà'ym hape izupe nehe. Nezewegatete Tupàn umuàgà'ym a'e pe har wapy'a a'e, heho àwàm me a'e. A'e rupi wenu katu Tupàn ze'eg a'e wà. \v 13 Napuner kwaw urerywyr Xit hexakaw rehe a'e pe ihe. A'e rupi azemumikahy ihe. Heho wer hekar pà amo me. A'e rupi, — Zazur rihi, a'e a'e pe har wanupe. Na'e ata wi aha Maxeton ywy kutyr ihe no. — Aze ru'u àwàxi putar Xit ihe nehe, a'e hezeupe. \s1 Zezuz Zaneruwihawete zanepytywà ikatu 'ygwer heitykaw rehe a'e \p \v 14 Tupàn ikatuahy a'e. Zanemono'og Zaneruwihawete inuromo a'e, ikatu 'ym ma'e heitykar romo zanemuigo kar pà a'e. Aze tuwihaw weityk amo tuwihaw nehe, hurywete putar nehe, wata putar taw myteromo wemiruze'eg wanupi nehe, zauxiapekwer wanupi nehe. Nezewegatete zane no, zaiko Zaneruwihawete inuromo zane no, ta'e weityk ikatu 'ym ma'e a'e xe. A'e tuwihaw wata teko wanuwa rupi a'e, ukàgaw hexak kar pà wanupe a'e. Nezewegatete Zaneruwihawete zanemono kar ywy nànàgatu taw nànàgatu a'e no, ukàgaw ikwaw kar pà wanupe a'e no. Ikàgaw ikwaw paw a'e, nuzawy kwaw yhyk hyàkwenaw a'e. Ywy nànàgatu uhàuhàz a'e. \v 15 Xaxeto umunyk yhyk Tupàn huwa rupi a'e wà. Zaiko yhyk ài Tupàn pe. Zaneruwihawete a'e, tàpuzuhu rehe uzekaiw ma'e ài hekon a'e. Zanemono Tupàn pe yhyk hyàkwegatu haw ài a'e. Hàtàxiner uhàuhàz. Nezewegatete zaha taw nànàgatu ywy nànàgatu no, Zaneruwihawete rehe ze'egaw imume'u pà teko wanupe, Tupàn hemipyro ràm wanupe, hemipyro 'ym wanupe no. Kàpuhàg ài zaiko zane, Tupàn pyr oho ma'e ràm wanupe zane. \v 16 Inem ma'e puruzuka ma'e ài zaiko tatahu pe oho ma'e ràm wanupe. (Aze teko nuzeruzar kwaw Zezuz rehe wà nehe, oho putar tatahu pe wà nehe. A'e rupi zawaiw katu Tupàn ze'eg imume'u haw ihewe.) Mo upuner imukatu haw rehe a'e. Mo henu har upuner tatahu pe waho àwàm imume'u haw rehe a'e. \v 17 Ure urupuner ure, ta'e nuruiko kwaw amogwer wazàwe ure xe. Amogwer numuawate katu kwaw Tupàn ze'eg a'e wà. Tupàn ze'eg nuzawy kwaw ma'e ime'eg pyràm hekuzar 'ym ma'e a'e, imuwete 'ymar wanupe a'e. Tupàn uremur kar pepyr a'e. A'e rupi na'ureremu'em kwaw peme ure, huwa rupi ure, ta'e Zaneruwihawete hemiruze'eg romo uruiko ure xe. \c 3 \s1 Pawru umume'u ze'eg ipyahu ma'e purupe a'e kury \p \v 1 Ko ureze'eg azeharomoete ure. Pekwaw ureremu'em 'ymaw. Ureze'eg mehe nurumume'u kwaw urekatu haw peme ure. Nan. Ni amo numur kar kwaw pape peme a'e wà nehe, urekatu haw imume'u pà peme a'e wà nehe. Napemono kar kwaw pape amo wanupe nehe, urekatu haw imume'u pà wanupe nehe. Nuruputar kwaw agwer pape iapo haw ure. \v 2 Ni amo nomono kar kwaw pape peme a'e wà, Zaneruwihawete hemimono kar romo urereko haw imume'u pà peme a'e wà. Ta'e peiko pape ài pe xe. Teko umugeta pape a'e wà. Nezewegatete teko wexak peneko haw a'e wà no. Nezewe mehe ukwaw urema'ereko haw wà. Ukwaw urepy'a pe urema'enukwaw paw a'e wà no, ta'e tuweharupi urema'enukwaw penehe ure xe. \v 3 Peiko pape ài pe. Zaneruwihawete a'e, umuapyk uze'eg iko a'e pape rehe a'e. Ure ure, a'e pape heraha har ài uruiko ure. Aze amo iporomono kar wer uze'eg rehe amo pe nehe, a'e mehe umuapyk putar uze'eg pape rehe a'e nehe. A'e mehe teko umugeta putar wà nehe. Nezewegatete peiko pape ikatu ma'e ài pe. Teko umugeta pape a'e wà. Nezewegatete teko wexak Tupàn ikatu haw a'e wà no. Ta'e Tekwe Puràg wikuwe ma'e a'e xe, wexak kar wanupe a'e xe. \p \v 4 Ko ma'e urumume'u uruiko peme ure, ta'e uruzeruzar Tupàn rehe ure xe, ta'e Zaneruwihawete umàno zanerekuzaromo a'e xe. \v 5 Ure nurupuner kwaw a'e ma'ereko haw iapo haw rehe ure. Ure nurupuner kwaw Tupàn ze'eg imume'u haw rehe ure. A'e rupi — Urupuner imume'u haw rehe ure, nuru'e kwaw peme ure. Tupàn umur ukàgaw urewe a'e. Xo a'e rupi zo urupuner ize'eg imume'u haw rehe ure kury. \v 6 Ure nurupuner kwaw ze'eg ipyahu ma'e imume'u haw rehe ure. Tupàn umur ukàgaw urewe a'e. Xo a'e mehe zo urupuner imume'u haw rehe purupe. Nurumume'u kwaw ze'eg kwehe arer imuapyk pyrer. Urumume'u ze'eg ipyahu ma'e kury. Tekwe Puràg umume'u ze'eg ipyahu ma'e urewe a'e. Teko nupuner kwaw ze'eg kwehe arer paw heruzar haw rehe a'e wà, a'e rupi umàno ma'e kwer ài wanekon a'e wà, ta'e tatahu pe oho ma'e ràm romo wanekon a'e wà xe. Aze zazeruzar ze'eg ipyahu ma'e rehe nehe, Tekwe Puràg zaneapo putar wikuwe ma'e ài a'e nehe, tatahu wi zanepyro pà a'e nehe. \p \v 7 Kwehe mehe Tupàn umuapyk uze'eg itapew rehe a'e. Na'e umur a'e itapew Moizez pe a'e, ywytyr rehe heko mehe a'e. Ita imur mehe Tupàn ikàgaw uhyape katu a'e pe tatainy ài a'e. Moizez wiko a'e tatainy huwake a'e. A'e rupi huwa uhyape katu a'e no. Na'e wezyw ywytyr wi, ita pew herur pà teko wanupe. Huwa upytu'u wewer uhyape katu re. Teko nupuner kwaw huwa rehe ume'e haw rehe wà, ta'e uhyapeahy we wanupe xe. Tupàn ikàgaw uhyape katu uze'eg kwehe arer imur mehe a'e. Ni amo teko nupuner kwaw a'e ze'eg heruzar haw rehe a'e wà. A'e rupi a'e ze'eg nupyro kwaw teko tatahu wi a'e wà. — Ze'eg kwehe arer werur màno haw purupe a'e, za'e izupe. — Umuigo kar teko umàno ma'e romo a'e wà, za'e izupe. \v 8 Aze Tupàn Hekwe wiko teko wapy'a pe a'e nehe, umuigo kar a'e teko wikuwe ma'e ài a'e wà nehe, wapyro pà tatahu wi a'e wà nehe, wamuigo kar pà Tupàn pyr tuweharupi a'e wà nehe. Ze'eg kwehe arer nupyro kwaw teko a'e wà. Tupàn ikàgaw uhyape katu a'e, a'e ze'eg imur mehe a'e. Hekwe zanepyro a'e. Hekwe zanepy'a pe imur mehe, ikàgaw ihyape katu haw uhua'u wera'u ze'eg kwehe arer imur pyrer wi a'e. \v 9 Ze'eg kwehe arer imur mehe, umume'u teko wanemiapo kwer ikatu 'ym ma'e a'e, iapo arer wanupe a'e. Ikàgaw uhyape katu a'e, a'e ze'eg imur mehe a'e. Ko 'ar rehe umume'u tatahu wi zanepyro haw iko kury. Ikàgaw uzexak kar wera'u teko wanupe kury, ko ze'eg ipyahu ma'e imur mehe kury. \v 10 Nezewe za'e kury. — Kwehe mehe ze'eg kwehe arer ikatu a'e. Ze'eg ipyahu ma'e ikatu wera'u ze'eg kwehe arer wi a'e. A'e rupi zazekaiw katu tuwe ze'eg ipyahu ma'e rehe zane. Zazekaiw wewer ze'eg kwehe arer rehe kury, za'e kury. \p \v 11 Zaneipy uzekaiw katu ze'eg kwehe arer rehe a'e wà, ta'e ikatu a'e xe. Zane nazazekaiw katu kwaw hehe kury, ta'e ze'eg ipyahu ma'e ikatu wera'u izuwi a'e xe. Zazekaiw katu putar hehe tuweharupi nehe. Nazapytu'u kwaw zanezekaiw ire nehe. \v 12 Ta'e xiàro Tupàn pyr zaneho àwàm zaiko zane xe. A'e rupi nazakyze kwaw puruwi, Zezuz rehe ze'egaw imume'u mehe. \v 13 Nazaiko kwaw Moizez ài. Uzewapyk pàn pupe a'e, uzeàmim pà puruwi a'e. A'e rupi Izaew izuapyapyr a'e wà, nuexak kwaw huwa ihyape katu re ipytu'u haw a'e wà. \v 14 Nuenu katu kwaw Tupàn ze'eg wà. Te ko 'ar rehe wà no, ze'eg kwehe arer imugeta mehe wà, nuenu katu kwaw wà. Ze'eg kwehe arer nuzawy kwaw ma'e pàn kupe kutyr har uzeàmim ma'e wanupe a'e. Nukwaw katu kwaw wà. Aze teko uzeruzar Zaneruwihawete rehe a'e wà nehe, hemiruze'eg romo wiko pà a'e wà nehe, xo a'e mehe zo wenu katu putar Tupàn ze'eg a'e wà nehe. \v 15 Te ko 'ar rehe, aze zutew umugeta Moizez ze'eg kwehe arer wà nehe, nuenu katu kwaw wà nehe. Nuzawy kwaw ma'e pàn kupe kutyr har uzeàmim ma'e wanupe nehe no. Nukwaw katu kwaw Tupàn hemiapo putar haw wà. \v 16 Aze amo uzeruzar Zanezar rehe a'e wà nehe, wenu katu putar Tupàn ze'eg a'e wà nehe, ta'e Tupàn umunyryk putar a'e pàn izuwi a'e nehe xe, uze'eg ikwaw katu kar pà wanupe a'e nehe xe. \v 17 A'e ze'eg kwehe arer pape rehe imuapyk pyrer a'e, Zanezar rehe uze'eg a'e. Hekwe rehe uze'eg a'e mehe a'e. Zanezar hekwe umunyryk putar a'e pàn a'e nehe. Aze Zanezar hekwe wiko a'e teko wapy'a pe nehe, a'e teko upuner Tupàn ze'eg henu katu haw rehe a'e wà nehe. Ni amo numuzewyr kar kwaw a'e pàn a'e wà nehe. Teko uzeagaw ze'eg kwehe arer heruzar haw rehe a'e wà. Nupuner kwaw wà. Zemunehew paw pe wiko ma'e ài wanekon wà. Aze Tupàn Hekwe wiko teko wapy'a pe nehe, wenuhem putar a'e teko zemunehew paw wi a'e wà nehe. Upuner oho haw rehe Tupàn pyr a'e wà nehe. \v 18 Zanezar hekwe umunyryk a'e pàn zaneruwa wi a'e kury. A'e rupi xikwaw katu Zanezar ikàgaw zane kury. Xixak katu ipuràg eteahy haw no. Aze zame'e zaneruwa rehe waruwa pupe nehe, xixak katu nehe. Nezewegatete xikwaw katu Tupàn ikàgaw zane kury. Zanezar ikàgaw hexak mehe, zaiko izàwenugar romo zane. Kutàri zaiko wewer izàwenugar romo zane. Amo 'ar mehe zaiko wera'u putar izàwenugar romo tuweharupi zane nehe no. Ta'e Zanezar hekwe umur ukàgaw upuràg eteahy haw zanewe a'e xe. \c 4 \s1 — Uruiko ywy'a ài ure, i'i Pawru a'e kury \p \v 1 Tupàn urepuhareko katu a'e, a'e rupi uremuma'ereko kar iko a'e, umume'u kar uze'eg urewe a'e. A'e rupi nuruzemumikahy kwaw ure, ma'erahy kwer ipuraraw mehe ure. \v 2 Urupytu'u ikatu 'ym ma'e iapo re paw rupi ure. Nuruzapo kwaw ma'e purumumaranugar kar haw ure. Nuruzapo kwaw ikatu 'ym ma'e teko wanuwa rupi 'ym. Na'ureremu'em kwaw ure. Aze urumume'u amo ma'e nehe, nuruzapo kwaw amo ae ma'e nehe, teko wanuwa rupi 'ym nehe. Nurumume'u kwaw Tupàn ze'eg 'ym ure. Ize'eg azeharomoete har nuzawy kwaw tatainy a'e. Uruiko tuwe a'e tatainy inuromo ure. Uruiko tuwe Tupàn huwa rupi ure no. Urerexak iko a'e. Xo ikatuahy ma'e uruzapo uruiko. A'e rupi teko ukwaw putar urereko haw a'e wà nehe. — Ikatu 'ym ma'e iapo har a'e wà, ni'i kwaw ni amo urewe wà. Ni amo nuze'eg kwaw nezewe urewe wà. \v 3 Tatahu pe oho ma'e ràm a'e wà, a'e zutyka'i nukwaw kwaw Tupàn ze'eg ureremimume'u kwer a'e wà. Ta'e nuzawy kwaw ma'e ikwaw pyr 'ym wanupe a'e xe. Tupàn pyr oho ma'e ràm ukwaw katu ize'eg a'e wà. \v 4 Tatahu pe oho ma'e ràm nuzeruzar kwaw ize'eg rehe wà, ta'e Zurupari nukwaw kar kwaw wanupe a'e xe. Zurupari a'e, ywy rehe har wazar romo hekon a'e. Nuexak kar kwaw a'e tatainy wanupe a'e. Tupàn ze'eg puràg a'e, Zaneruwihawete ikàgaw ipuràgaw imume'u haw a'e, nuzawy kwaw tatainy a'e. Zaneruwihawete nuzawy kwaw Tupàn a'e. (Nuzawy kwaw u a'e.) Tupàn hagapaw azeharomoete har romo hekon a'e. \v 5 Nurumume'u kwaw ureze'eg purupe ure. Zezuz Zaneruwihawete Zanezar romo heko haw urumume'u uruiko purupe. Uruiko peme uma'ereko ma'e romo ure, ta'e Zezuz urezar romo hekon a'e xe, ta'e umume'u kar uze'eg urewe a'e xe. \v 6 — Tatainy uhyape katu putar pyhaw nehe, i'i Tupàn purupe a'e. A'e ae umuhyape katu kar watainy zanepy'a pe a'e, ikatuahy ma'e iapo haw rehe zanemu'e pà a'e. A'e rupi xixak a'e tatainy zàwenugar zane kury. A'e rupi xikwaw Tupàn ikàgaw zane, xikwaw ipuràg eteahy haw zane no. Xikwaw Zaneruwihawete rehe ze'egaw, a'e rupi xikwaw Tupàn ikàgaw ipuràg eteahy haw no, ta'e ikàgaw ipuràg eteahy haw a'e xe, Zaneruwihawete rehe tuz a'e xe. A'e rupi za'e izupe, — Tupàn ikàgaw ipuràg eteahy haw uhyape katu Zaneruwihawete huwa rehe a'e, za'e izupe. \p \v 7 Aze awa omono wemetarer ywy'a pupe a'e nehe, na'ima'enukwaw kwaw ywy'a rehe a'e nehe. Xo wemetarer rehe ima'enukwaw putar nehe. Ta'e ywy'a na'ikàg kwaw a'e xe. Uzeka putar ru'u nehe. Nezewegatete Tupàn ukwaw kar ukàgaw upuràg eteahy haw urewe a'e no. Ikwaw paw urepy'a pe har nuzawy kwaw temetarer ywy'a pupe har a'e. Uruiko a'e ywy'a ài ure. Na'urekàg kwaw ure. A'e rupi Tupàn nuexak kar kwaw urekàgaw purupe a'e. A'e rupi — Kwa, ikàg tuwe a'e awa a'e, ni'i kwaw teko a'e wà nehe, urerehe uze'eg pà a'e wà nehe. Xo ukàgaw tuwe wexak kar purupe a'e, Wekwe imur kar pà urepy'a pe a'e. A'e rupi, — Kwa, ikàg tuwe Tupàn a'e awa ipy'a pe a'e, i'i putar teko a'e wà nehe, urerehe uze'eg pà a'e wà nehe. A'e awa na'ima'enukwaw kwaw ywy'a rehe a'e. Xo wemetarer ywy'a pupe har rehe zo ima'enukwaw. Nezewegatete teko na'ima'enukwaw kwaw urekàgaw rehe a'e wà nehe. Ima'enukwaw katu Tupàn ikàgaw urepy'a pe har rehe a'e wà nehe. \p \v 8 Amo 'ar mehe ma'erahy tetea'u urupuraraw ure, nurupytu'u kwaw Tupàn pe urema'ereko re ure. — Ma'e xiapo putar nehe kury, uru'e urezeupe. — Zapytu'u Tupàn pe zanema'ereko re nehe, nuru'e pixik kwaw urezeupe. Nuruzemumikahy kwaw ure. \v 9 Heta tetea'u ureàmàtyry'ymar wà. Heta tetea'u uremyrypar wà no. Ureàmàtyry'ymar uremugaz a'e wà. Na'urezuka kwaw wà. \v 10 Urumume'u Zezuz rehe ze'eg puràg oroho uruiko purupe ure. Imume'u mehe urupuraraw ma'erahy tetea'u Zezuz ài ure. Iàmàtyry'ymar uzuka Zezuz a'e wà. Nezewegatete ko 'ar rehe har ipuruzuka wer urerehe a'e wà no. A'e rupi — Uzapo Tupàn hemiapo putar haw oho waiko wà, Zezuz ài a'e wà, a'e rupi upuraraw ma'erahy oho waiko a'e wà no, izàwegatete a'e wà no, i'i teko wà, urerehe uze'eg pà wà. \v 11 Ko ywy rehe urereko mehe tuweharupi ipuruzuka wer urerehe wà, ta'e Zezuz Zanezar romo hekon a'e xe. A'e rupi teko i'i urerehe wà. — Kwa teko ipuruzuka wer wanehe wà. Wyzài 'ar mehe uzuka putar wà nehe. Pawru wiko tuwe Zezuz ài tuweharupi a'e wà, i'i urewe wà. \v 12 Teko ipuruzuka wer urerehe wà, ta'e na'iakatuwawahy kwaw Zezuz rehe ze'eg puràg rehe a'e wà xe. Urumume'u a'e ze'eg peme kwehe mehe ure. Pezeruzar hehe, a'e rupi peiko putar Tupàn pyr tuweharupi nehe. \p \v 13 Nezewe i'i Tupàn ze'eg kwehe arer a'e. — Aze'eg kwez ihe, ta'e azeruzar hehe ihe xe. Nezewegatete urumume'u Zezuz rehe ze'egaw uruiko peme ure kury, ta'e uruzeruzar katu hehe ure no xe. (Ipuruzuka wer urerehe wà. Nuruzekaiw kwaw wanehe. Urumume'u wi wi a'e ze'eg oroho ure.) \p \v 14 Urukwaw ko ma'e ure, Tupàn hemiapo kwer ure. Umugweraw kar Zanezar Zezuz a'e. Wikuwe wi wi a'e. Zanemugweraw kar putar a'e nehe no, Zezuz ài a'e nehe no. Uremono'og putar peinuromo a'e nehe no, zanererur pà uwa rupi a'e nehe no. \v 15 Urupuraraw ma'erahy kwer tetea'u ure, ta'e urumume'u Zezuz rehe ze'egaw peme ure xe. A'e rupi teko tetea'u uzeruzar putar ureze'egaw rehe a'e wà nehe. A'e rupi Tupàn uzapo putar ikatuahy ma'e tetea'u wanupe a'e nehe. A'e rupi a'e teko umume'u putar ikatu haw amo teko wanupe wà nehe no. A'e rupi ukwaw putar ikàgaw ipuràg eteahy haw a'e wà nehe no. \s1 Zanema'enukwaw zaneremixak 'ym rehe zane \p \v 16 A'e rupi nuruzemumikahy kwaw a'e ma'erahy kwer ipuraraw ire ure. Tuweharupi uretua'uete wera'i uruiko ure, uremàno haw huwakea'i ure. Tuweharupi Tupàn umupyahu katu kar wera'u urerekwe iko a'e, uremurywete kar pà a'e. \v 17 Agwer ma'erahy ipuraraw paw ko 'ar rehe har a'e, nuhua'u kwaw urewe a'e. Ta'e amo 'ar mehe Tupàn umur putar ukàgaw upuràgaw urewe a'e nehe xe. Ikàgaw uhua'u wera'u ko ma'erahy kwer wi a'e. Ikàgaw nupaw pixik kwaw nehe. Xiriko tuweharupi nehe. \v 18 Nazazekaiw katu kwaw ma'e zaneremixak rehe zane. Zazekaiw katu ma'e zaneremixak 'ym rehe nehe. Ta'e ma'e zaneremixak a'e xe, upaw putar a'e nehe xe. A'e ma'e zaneremixak 'ym a'e nehe, nupaw pixik kwaw a'e nehe. Xiriko tuweharupi nehe. \c 5 \p \v 1 Zaneretekwer nuzawy kwaw zaneràpuz a'e. Aze zaneata wer amo me nehe, xizar zaneràpuz. Nezewegatete zanemàno mehe nehe, Tupàn pe zaneho mehe nehe, xizar putar zaneretekwer nehe. Tupàn uzapo putar zaneràpuz ràm a'e nehe, uzepyr ywate a'e nehe. Nupaw pixik kwaw zaneràpuz a'e pe har zanewi nehe. \v 2 Ko 'ar rehe kury, zaneho wer tuwe zepe zaneràpuz ràm me kury. A'e tàpuz a'e, zaneretekwer ywate àràm romo hekon a'e. \v 3 Aze ximunehew zaneretekwer ràm ipyahu ma'e ràm nehe, zanekamir ài nehe. A'e rupi nazaiko kwaw hetekwer 'ym ma'e romo ywate nehe. \v 4 Ko tàpuz pupe zanereko mehe xipuraraw ma'erahy. Zanema'eahy no. Nazanepureityk wer kwaw zaneretekwer rehe. Nan. Xiputar zaneretekwer ipyahu ma'e ràm zane. Zaneretekwer ipyahu ma'e hereko mehe nehe, zaikuwe putar tuweharupi nehe, zanemàno pixik 'ym pà nehe. \v 5 Tupàn umume'u zaneretekwer ipyahu ma'e ràm zanewe a'e. A'e rupi xikwaw zanereko àwàm kury. Umur Wekwe zanepy'a pe a'e. A'e rupi xikwaw zaneretekwer ipyahu ma'e ràm hereko àwàm kury. Xikwaw amogwer ikatu ma'e zanewe hemiapo ràm no, Tupàn hemiapo ràm no. \p \v 6 A'e rupi nuruzemumikahy kwaw ure, nurukyze pixik kwaw ma'erahy wi ure. Urukwaw ko ma'e. Xe ureretekwer pe urereko mehe, uruiko muitea'u Zanezar heko haw wi. \v 7 Nuruexak kwaw Tupàn urewe hemimur ràm. Uruzeruzar hehe. \v 8 Urerurywete tuwe ure, ta'e urepurezar wer tuwe zepe ko ureretekwer rehe ure xe, Zanezar pyr ureho pà ure xe. \v 9 A'e rupi, paw rupi amogwer ma'e wanuwi, xe urereko mehe, a'e pe urereko mehe no, urepurapo wer tuwe Zanezar hemiapo putar haw rehe, imurywete kar pà ure. \v 10 Ta'e teko paw oho putar Zaneruwihawete huwa rupi a'e wà nehe xe. Zaneruwihawete a'e nehe, umume'u putar ko ywy rehe har wanemiapo kwer amogwer teko wanuwa rupi a'e nehe. Umekuzar putar wanemiapo kwer wanupe nehe. Aze wanemiapo kwer ikatu nehe, uzapo putar ikatu ma'e wanupe nehe no. Aze na'ikatu kwaw nehe, uzepyk putar wanehe nehe. \s1 Zaneruwihawete zanemuigo kar Tupàn imyrypar romo a'e \p \v 11 Urukwaw Tupàn wi urekyze haw ure. A'e rupi urumume'u ize'eg oroho uruiko purupe. Aze teko uzeruzar hehe wà nehe, urerurywete putar nehe. Tupàn zanekwaw katu paw rupi a'e. Tuwe hekwaw pe pepy'a pe nezewegatete pe nehe no. \v 12 — Uruiko tuwe Zezuz hemimono karer romo ure, nuru'e zuapyri kwaw peme. Nan. Urumume'u agwer ma'e peme kury, a'e rupi penurywete putar urerehe nehe. — Kwa, Pawru ikatuahy tuwe a'e wà, pepuner peze haw rehe teko wanupe nehe, urerehe peze'eg pà nehe. A'e rupi aze teko i'i peme wà nehe, — Kwa, Pawru na'ikatu kwaw a'e wà, aze i'i peme wà nehe, — Nan kwaw pa. Ikatuahy a'e wà, pepuner peze haw rehe wanupe nehe, urerehe peze'eg pà nehe. \v 13 — He'o ma'e romo wanekon a'e wà, i'i amo waiko urewe wà. Uruma'ereko uruiko Tupàn pe ure. (Nukwaw kwaw Tupàn hemiapo putar haw a'e wà, a'e rupi — He'o ma'e, i'i urewe wà.) — He'o 'ym ma'e romo wanekon a'e wà, i'i amo ae waiko urewe wà. Azapo xo ikatu ma'e zo paw rupi ihe, pemukàg pà ihe. (Nazekaiw kwaw waze'eg rehe ihe.) \v 14 Zaneruwihawete ureamutar katu a'e, a'e rupi ureruzar ize'eg uruiko ure no. Ta'e urukwaw ko ma'e xe. Pitài awa a'e, umàno teko wanekuzaromo paw rupi a'e. A'e rupi teko paw umàno ma'e kwer ài wanekon a'e wà, inuromo a'e wà. \v 15 Umàno teko wanekuzaromo paw rupi. A'e rupi nehe, tuwe hehe uzeruzar ma'e nuiko kwaw uzeupe zutyka'i ma'e iapo har romo a'e wà nehe. Nan. Wiko putar ma'e iapo pà Zaneruwihawete pe wà nehe. Wanekuzaromo umàno ma'e kwer romo hekon a'e. Ukweraw wi ma'e kwer romo hekon a'e. \p \v 16 A'e rupi aze pema'enukwaw amogwer wanehe nehe, peiko zo uzeruzar 'ym ma'e wazàwe nehe. Pema'enukwaw zo uzeruzar 'ym ma'e wazàwe nehe. Kwehe mehe te Zaneruwihawete rehe zanema'enukwaw uzeruzar 'ym ma'e wazàwe zane. Ko 'ar rehe nazanema'enukwaw kwaw nezewe kury. \v 17 Aze teko uzemono'og Zaneruwihawete inuromo a'e wà nehe, teko ipyahu ma'e romo wanekon putar a'e wà nehe. Upytu'u putar ikatu 'ym ma'e iapo re wà nehe, ta'e waneko awer kwehe arer upaw putar a'e nehe xe. Ipyahu ma'e uhem putar wà wanupe nehe kury. Ipytu'u wer ikatu 'ym ma'e iapo re wà nehe. \v 18 Tupàn a'e ae zaneapo ipyahu ma'e romo a'e. Kwehe mehe zaiko iàmàtyry'ymar romo zane. Umur kar Zaneruwihawete ywy rehe a'e, imumàno kar pà zanerekuzaromo a'e. A'e rupi ko 'ar rehe zaiko imyrypar romo zane kury. Pemume'u heze'eg amogwer wanupe nehe, i'i iko zanewe. — A'e mehe uzeruzar putar herehe wà nehe, a'e mehe wiko putar hemyrypar romo wà nehe, i'i iko zanewe. \v 19 Nezewe uruze'eg uruiko purupe ure. — Tupàn pemuigo kar umyrypar romo a'e, ta'e umur kar Zaneruwihawete ywy rehe a'e xe, penekuzaromo imumàno kar pà a'e xe. Tupàn na'ima'enukwaw kwaw penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe. Umume'u umyrypar romo pemuigo kar haw urewe, uru'e uruiko purupe. — Pemume'u peho amogwer teko wanupe nehe, i'i iko urewe, uru'e uruiko teko wanupe. \p \v 20 Uruiko xe Zaneruwihawete her rehe uruze'eg pà peme. — Peiko zo Tupàn iàmàtyry'ymar romo nehe, uru'e peme. — Tuwe Tupàn pemuigo kar umyrypar romo a'e nehe, uru'e peme. \v 21 Zaneruwihawete nuzapo pixik kwaw ikatu 'ym ma'e a'e. Tupàn ipurupyro wer zanerehe a'e. A'e rupi uzepyk Zaneruwihawete Zezuz rehe, zaneremiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe. A'e rupi Tupàn umur ukatu haw zanewe kury, ta'e Zaneruwihawete inuromo zazemono'og zaiko zane xe. A'e rupi — Ikatu ma'e ài peiko ihewe kury, i'i Tupàn zanewe kury. \c 6 \p \v 1 Uruma'ereko uruiko Tupàn inuromo ure. A'e rupi urenoz ma'e peme kury. Tupàn pepuhareko katu a'e. Peityk zo ikatu haw nehe. Pezewyr zo ikatu 'ym ma'e pe nehe. \v 2 Tupàn uze'eg purupe a'e, uze'eg imuapyk kar pà pape rehe a'e. \b \q1 — Amo 'ar mehe azeapyaka katu putar purehe ihe nehe. \q1 Aze herenoz pe a'e 'ar mehe nehe, apuenu katu putar ihe nehe, i'i Tupàn purupe. \q1 — A'e 'ar mehe apurupyro putar ihe nehe. \q1 Aze pezeruzar herehe a'e 'ar mehe nehe, apupytywà putar ihe nehe, pepyro pà nehe, i'i purupe. \b \p Ihe Pawru aze'eg peme ihe kury. — Azeharomoete uhem a'e 'ar kwez kury. Azeharomoete penenu putar a'e nehe kury, azeharomoete pepyro putar a'e nehe no, hehe pezeruzar mehe a'e nehe, a'e peme kury. \v 3 Aze mo teko i'i urewe wà, — Kwa, Pawru Tupàn ze'eg imume'u har romo hekon a'e. Uzapo ikatu 'ym ma'e a'e, a'e rupi nazeruzar kwaw Zezuz rehe ihe nehe, aze mo i'i urewe wà, uruzemumikahy mo ure. Uzemumikahy mo Tupàn a'e no. A'e rupi nuruzapo kwaw ikatu 'ym ma'e ure, nurumuze'eg kar kwaw teko nezewe ure. \v 4 Nan. Ma'e paw iapo mehe uruexak kar Tupàn hemiruze'eg romo urereko haw purupe. Ma'e na'ikatuahy kwaw urewe. Uruàro imukatu haw uruiko ure. Uzeruzar 'ym ma'e ureputupyk a'e wà. Na'urepuruzukaiw kwaw wanupe. Urupuraraw ma'erahy uruiko. Nuruzàn kwaw izuwi. Urema'ereko haw zawaiw katu urewe. Nurupytu'u kwaw Tupàn ze'eg imume'u re. \v 5 Uzeruzar 'ym ma'e urepetepetek a'e wà. Uremunehew kar zemunehew paw pe wà no. Ipuruzuka wer zepe urerehe wà no. Uzemono'og ureruwake urezuka haw rehe wà. Amo 'ar mehe uruma'ereko tetea'u. Urumumaw 'ar tetea'u ureker 'ym pà uremai'u 'ym pà. \v 6 Ikatu haw pupe, ize'eg kwaw paw pupe, urepuruzukaiw 'ymaw pupe, uruexak kar Tupàn hemiruze'eg romo urereko haw purupe ure. Ta'e Tekwe Puràg inuromo uruexak kar puruamutar haw azeharomoete har ure xe. \v 7 Ta'e urumume'u ze'eg azeharomoete har ure xe. Ta'e Tupàn umur ukàgaw urewe a'e xe. Xo ikatuahy ma'e uruzapo oroho uruiko. A'e rupi urupuner Tupàn ze'eg imume'u haw rehe. A'e rupi — Ikatu 'ym ma'e iapo har romo wanekon a'e wà, ni'i kwaw amo urewe wà. \v 8 Amo teko uremuawate katu wà. Amo ae teko imaranugar urewi wà. Amo uze'eg zemueteahy urerehe wà. Amo ae uze'eg katuahy urerehe wà. — Hemu'em ma'e wà, i'i amo urewe wà. Ze'eg azeharomoete har urumume'u oroho uruiko purupe. \v 9 Teko paw ukwaw Tupàn ze'eg imume'u har romo urereko haw a'e wà. Nuzekaiw kwaw ureze'eg rehe wà. — Peàmàtyry'ymar pezuka putar kutàri a'e wà nehe kury, i'i teko urewe tuweharupi wà. Na'urezuka kwaw a'e wà rihi. Uzepyk urerehe wà. Na'urezuka kwaw wà. \v 10 Ureàmàtyry'ymar ipurumuzemumikahy kar wer zepe urerehe wà. Urerurywete tuweharupi. Hemetarer 'ym ma'e ài uruiko. Teko tetea'u wiko hemetarer katu ma'e ài a'e wà, ta'e urumuigo kar nezewe nugar romo ure wà xe. Ta'e uzeruzar katu Zezuz rehe a'e wà xe, ureze'eg henu mehe a'e wà xe. Ma'e hereko 'ymar ài uruiko. Ma'e paw hereko har ài uruiko, ta'e uruiko putar Tupàn pyr tuweharupi nehe xe. Umur putar ma'e tetea'u urewe a'e nehe. \p \v 11 Pe uremyrypar ureremiamutar Korin tawhu pe har pe. Urumume'u tuwe ma'e kwez peme ure, ureremu'em 'ym pà ure. Ureakatuwaw katu tuwe penehe. \v 12 Nurupytu'u kwaw peamutar ire. Xo pe zo pepytu'u ureamutar ire. \v 13 Peiko hepurumuzàmuzàg ài ihewe. Aze'eg peme hepurumuzàmuzàg zàwenugar wanupe heze'egaw ài ihe kury. Peiko urezàwegatete nehe. Nurupytu'u kwaw peamutar ire ure. Ureamutar wi wi pe nehe no. \s1 Petyryk ikatu 'ym ma'e wanuwi nehe \p \v 14 Ximuzuwake kawaru amo kawaru rehe zane, ywyramawa heraha kar pà wanupe zane. Aze kawaru ipy iho wer ko rupi nehe, aze kawaru inugwer iho wer kwe rupi nehe, màràzàwe nezewe mehe nehe kury. Nezewegatete aze neremireko wer nehe, ereko zo uzeruzar 'ym ma'e nehe, neremireko romo nehe. Aze nemen wer nehe, ereko zo uzeruzar 'ym ma'e nehe, nemen romo nehe. Ta'e nepurapo wer putar zepe ikatu ma'e rehe nehe xe, neremireko ipurapo wer putar zepe ikatu 'ym ma'e rehe a'e nehe no. Nemen a'e rupi katete nehe no. Ikatu ma'e nupuner kwaw weko haw rehe ikatu 'ym ma'e wapyr wà. Tatainy rehe har nupuner kwaw ipytunaw rehe har wapyr weko haw rehe wà. \v 15 Zaneruwihawete ze'eg uzawy Meriaw ze'eg a'e, Zurupari ze'eg a'e. Uzeruzar ma'e hemiapo putar haw uzawy uzeruzar 'ym ma'e hemiapo putar haw a'e. \v 16 Tupàn a'ua'u wanàpuz me uzemono'og ma'e a'e wà, noho kwaw Tupànete hàpuzuhu pupe a'e wà. Uruiko Tupàn hàpuzuhu ài ure. Nezewe i'i Tupàn ze'eg kwehe arer a'e. \b \q1 — Aiko putar wapyr ihe nehe. \q1 Aiko putar watupàn romo ihe nehe. \q1 Wiko putar heremiaihu romo a'e wà nehe no. \p \v 17 A'e rupi nezewe i'i Zanezar a'e. \q1 — Etyryk ikatu 'ym ma'e wanuwi nehe. \q1 Ezemuza'ak wanuwi nehe, i'i zanewe. \q1 \v 18 Aiko putar penu romo ihe nehe. \q1 Peiko putar hera'yr romo herazyr romo pe nehe no, \q2 i'i Zanezar Ikàg Wera'u Ma'e purupe. \c 7 \p \v 1 A'e ma'e Tupàn umume'u zanewe paw rupi a'e, hemyrypar heremiamutar wà. Uzapo putar a'e ma'e ureremimume'u kwer rupi paw rupi a'e nehe. A'e rupi zatyryk ikatu 'ym ma'e wi paw rupi zane nehe. Aze amo ma'e umuaiw zaneretekwer nehe, zatyryk izuwi nehe. Aze amo ma'e umuaiw zanerekwe nehe, zatyryk izuwi nehe no. Zazemonokatu tuwe Tupàn pe nehe, ikatu 'ym ma'e wi zanetyryk pà paw rupi nehe no. Ximuwete katu Tupàn nehe, hehe zanezeruzar pà nehe, hagaw 'ym pà nehe. \s1 Hurywete Pawru a'e kury \p \v 2 Ureamutar katu pe nehe. Nuruzapo kwaw ikatu 'ym ma'e ure. Nuruzapo kar kwaw ikatu 'ym ma'e peme. Na'ureremu'em kwaw peme, ma'e ipyhyk pà pewi. \v 3 Nurumume'u kwaw agwer ma'e peme, penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e imume'u pà peme. Apuamutar katu ihe. Ximot peamutar katu a'e no. Azeharomoete peiko ureremiamutar katu romo pe. Urerekuwe mehe nurupytu'u kwaw peamutar ire nehe. Uremàno re nurupytu'u kwaw peamutar katu re nehe no. \v 4 Xo ikatu ma'e pezapo peiko kury. Akwaw katu pekatu haw ihe kury. Herurywete pekatu haw rehe. Ma'erahy tetea'u urupuraraw uruiko. Napytu'u kwaw herurywete re nehe. \p \v 5 Maxeton ywy rehe urehem ire nurupytu'u kwaw urema'ereko re. Nurupytu'u kwaw ma'erahy ipuraraw ire. Teko ipuruzukaiw urewe wà. Ureàmàtyry'ym wà. — Aipo uzeruzar ma'e xe har upuir putar Tupàn wi a'e wà nehe, uru'e zepe a'e mehe. \v 6 A'e rupi, Tupàn umuryw kar uzemumikahy ma'e a'e, ta'e umur kar Xit urepyr a'e xe. A'e rupi urerurywete urepyr ihemaw rehe ure. Tupàn a'e, umur kar Xit urepyr a'e, uremurywete kar pà a'e, ta'e Tupàn umuryw kar uzemumikahy ma'e tuweharupi a'e wà xe. \v 7 Urerurywete hexak mehe. Umume'u peneko haw urewe. Urerurywete henu mehe no. — Korin tawhu pe har ipurexak wer nerehe a'e wà, i'i ihewe. — Uzemumikahy ikatu 'ym ma'e wemiapo kwer rehe wà no, i'i ihewe. — Umume'u nekatu haw waiko purupe wà, i'i ihewe. A'e rupi herurywete wera'u ihe kury, ta'e umume'u peneko haw ihewe a'e no xe. \p \v 8 A'e hepape ipy a'e, pemuzemumikahy kar a'e, ta'e amume'u penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e peme ihe xe. Nazemumikahy kwaw a'e pape imono kar awer rehe. — Nepape imugeta mehe uzemumikahy a'e wà, i'i ihewe wà. Azemumikahy wewer henu mehe ihe no. \v 9 Ko 'ar rehe herurywete kury. Naherurywete kwaw pezemumikahy awer rehe. Pezemumikahy penemiapo kwer rehe. A'e rupi pepytu'u ikatu 'ym ma'e iapo re a'e 'ar mehe. A'e rupi herurywete kury. Tupàn pemunyryk ikatu 'ym ma'e wi a'e, ta'e pezemumikahy pe no xe. A'e rupi ikatu hepape ipy a'e, peme imono kar pyrer a'e. Nuruzapo kwaw ikatu 'ym ma'e ure, peme imono kar pà ure. Imono kar awer ikatuahy. \v 10 Aze teko uzemumikahy wemiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe wà nehe, Tupàn umupyahu kar putar wapy'a a'e wà nehe. Upyro putar a'e teko tatahu wi a'e wà nehe. A'e mehe a'e teko nuzemumikahy kwaw a'e wà nehe. Aze teko ko ywy rehe har uzemumikahy e wemiapo kwer rehe wà nehe, aze na'izewyr wer kwaw Tupàn pe a'e mehe wà nehe, umàno putar wà nehe, (oho putar tatahu pe wà nehe). \v 11 Pekwaw Tupàn ikatu haw kwez kury. Pezemumikahy pe. Pekatu wera'u kury. Petyryk wer tuwe ikatu 'ym ma'e wi kury. Pepurukwaw kar wer ikatu 'ymaw wi petyrykaw rehe amo teko wanupe kury. Peikwahy pe, ta'e amo pepyr har uzapo ikatu 'ym ma'e a'e xe. Pepytuhegatu no. — Màràzàwe tuwe naximupytu'u kar kwaw agwer ma'e iapo re zane, xe zanemytepe zane, peze peiko kury. — Azeharomoete xiruzar Tupàn kury, peze peiko kury. — Aze amo teko uzapo wi agwer ma'e a'e wà nehe, ximono kar putar a'e teko zanemyter wi tàrityka'i zane wà nehe, peze peiko kury. Naheta kwaw agwer ikatu 'ymaw penehe kury. Pekwaw kar pekatu haw kwez ihewe kury. \p \v 12 Azapo a'e pape ihe, ikatu 'ym ma'e iapo awer imume'u pà peme ihe. Nazapo kwaw a'e pape ikatu 'ym ma'e iapo har imume'u awer rehe zutyka'i ihe. Nan. Ureamutar katu pe. A'e rupi azapo a'e pape ihe, ta'e hepurukwaw kar wer ureamutar katu haw rehe peme ihe xe, Tupàn huwa rupi ihe xe. \v 13 A'e rupi urerurywete, ta'e ureamutar katu pe xe. Xit hurywete pepyr wiko mehe a'e, ta'e pekatu izupe pe xe. Xe uhem mehe umume'u pekatu haw urewe, a'e rupi urerurywete ure no. \v 14 — Korin tawhu pe har zaneamutar katu a'e wà, a'e Xit pe ihe, pepyr iho 'ym mehe ihe. A'e re oho pepyr. Pezapo ikatu ma'e izupe, ureamutar katu haw ikwaw kar pà izupe. A'e rupi herurywete. Tuweharupi urumume'u ze'eg azeharomoete har peme. Nezewegatete amume'u ze'eg azeharomoete har izupe ihe no, penehe heze'eg pà ihe no. Pepyr oho mehe wexak ureamutar katu haw a'e. \v 15 A'e rupi Xit peamutar katu wera'u tuweharupi a'e no. Ta'e ima'enukwaw katu peneko awer rehe xe. Pepureruzar wer ize'eg rehe. Ima'enukwaw katu heruzar awer rehe. Pepyr iho mehe pemuixe katu kar no. Pekyze izuwi, ta'e weraha heze'eg peme a'e xe. \v 16 Herurywete ihe kury, ta'e peruzar heze'eg kury xe. Pezapo putar xo ikatuahy ma'e nehe kury. \c 8 \s1 Penurywete penemetarer ikurer imur rehe nehe \p \v 1 Herywyr wà, hereinyr wà. Hepurukwaw kar wer Maxeton ywy rehe Tupàn ma'e hemiapo kwer rehe peme ihe. \v 2 Upuraraw ma'erahy tetea'u waiko a'e wà, ta'e uzeruzar Zezuz rehe a'e wà xe. Zurupari ipurumupytu'u kar wer wanehe wazeruzar ire a'e, ma'erahy ipuraraw kar pà wanupe a'e. Nupytu'u kwaw uzeruzar ire wà. Hurywete wà. A'e rupi omono temetarer tetea'u uzeruzar ma'e hemetarer 'ym ma'e wanupe wà. Hemetarer katu 'ym ma'e romo wanekon wà. \v 3 Heta mehe omono temetarer wanupe wà. Te hemetarer pixika'i ma'e a'e wà no, omono wemetarer ikurer wanupe a'e wà no. — Pemono kar penemetarer wanupe nehe, na'e kwaw wanupe ihe. A'e ae omono uze'eg rupi wà. \v 4 — Oromono putar temetarer peme ure nehe, i'i urewe wà. — A'e rupi pepuner Tupàn hemiruze'eg Zutez ywy rehe har wapytywà haw rehe nehe, i'i urewe wà. \v 5 — Pemur temetarer tetea'u urewe nehe, nuru'e kwaw wanupe. Urepytuhegatu wanemetarer imono'og pyrer hexak mehe. — Urepurapo wer tuwe neremiapo putar haw rehe ure, i'i Tupàn pe wà. A'e re uze'eg nezewegatete urewe a'e wà no. Ta'e Tupàn uputar nezewe a'e no xe. \v 6 A'e rupi uruze'eg Xit pe ure no. — Erezypyrog kwez temetarer imono'og pà ne. A'e rupi eiko wiwi imono'ogar romo ne nehe kury, uru'e izupe. A'e rupi pepytywà putar a'e nehe, temetarer imono'ogaw rehe a'e nehe. Ta'e pezamutar katu Tupàn pe no xe. \v 7 Hemetarer katu ma'e ài peiko, ta'e pezeruzar katu Zezuz rehe pe xe. Ta'e pekwaw katu peze'egatu haw xe. Ta'e pekwaw katu ma'e xe. Ta'e pepurupytywà wer tuwe amogwer uzeruzar ma'e wanehe xe. Ta'e ureamutar katu pe no xe. A'e rupi aze pemur temetarer ko 'ar rehe nehe, penekyty'ym 'ym pà nehe, ikatu putar urewe nehe. Ta'e pezamutar katu Tupàn pe xe. Uruputar tuwe nezewe haw ure. \p \v 8 Màràn temetarer pemur putar nehe. Namume'u kwaw peme nehe. Aze pepurumur wer tuwe temetarer rehe nehe, akwaw putar pekatu haw nehe. — Azeharomoete pezamutar katu Tupàn pe, pezamutar katu amogwer uzeruzar ma'e pe wà no, a'e putar peme nehe. \v 9 Ta'e pekwaw Zanezar Zezuz Zaneruwihawete zanepuhareko haw uhua'u haw pe xe. Ma'e paw hereko har romo hekon. Hemetarer katu ma'e romo hekon. Hemetarer 'ym ma'e romo uzeapo ywy rehe ur mehe. Uzezuka kar penekuzaromo. A'e rupi napeho kwaw tatahu pe nehe. Hemetarer katu ma'e romo pemuigo kar putar nehe, ta'e wiko hemetarer 'ym ma'e romo penekuzar romo kwehe mehe xe. \p \v 10 A'e rupi nezewe aze'eg peme ihe kury, ko ma'e rehe ihe kury. Pezypyrog temetarer imono'og pà kwez amo kwarahy rehe. Aze pemumaw imono'ogaw ko 'ar rehe nehe, ikatu putar ihewe nehe. Pe ràgypy pepurupytywà wer wanehe. Pe ràgypy pepytywà pe wà. Ikatuahy nezewe awer. \v 11 Pezypyrog temetarer imono'og pà amo kwarahy upaw ma'e kwer rehe. A'e rupi pemumaw wapytywà haw nehe kury. Aze pepurumumaw wer hehe nehe, ikatuahy nezewe mehe ihewe nehe. Aze penemetarer uhua'u nehe, pemur temetarer tetea'u nehe. Aze naheta tetea'u kwaw penemetarer nehe, pemuza'aka'i nehe, ikurer imur pà wanupe nehe. \v 12 Aze pepurumur e wer ma'e rehe wanupe nehe, pekatu putar Tupàn pe nehe. Aze pixika'i nehe, pekatu putar izupe nehe no, ta'e napeiko kwaw hemetarer katu ma'e romo pe xe. Napepuner kwaw ma'e tetea'u imono haw rehe nehe, ta'e napereko kwaw pe xe. \p \v 13-14 Aze mo napereko iwer ma'e, nainoz iwer mo ma'e peme. Pereko ma'e ko 'ar rehe. Zutez ywy rehe har nuwereko kwaw ma'e ko 'ar rehe a'e wà. A'e rupi aze pepytywà pe wà nehe, pekatu putar ihewe nehe. A'e rupi amo 'ar mehe nehe, aze napereko kwaw ma'e nehe, a'e ae pepytywà putar a'e 'ar mehe a'e wà nehe no. A'e rupi uhyk putar ma'e peme paw rupi nehe. \v 15 Ta'e nezewe i'i Tupàn ze'eg kwehe arer a'e xe. \b \q1 — Amo awa omono'og ma'e tetea'u uzeupe a'e. Uhyk izupe. \q1 Amo ae awa nomono'og tetea'u kwaw ma'e a'e. Xo màràn ma'e zo omono'og uzeupe. Uhyk izupe a'e no. \s1 Xit weraha temetarer a'e nehe \p \v 16 Urumume'u Tupàn ikatu haw izupe ko 'ar rehe ure kury, ta'e Xit ipurupytywà wer penehe a'e xe, urezàwe a'e no. Ta'e Tupàn pepytywà kar izupe a'e no xe. \p \v 17 — Eho Korin tawhu pe nehe ty, temetarer imono'og pà nehe ty, uru'e Xit pe. Hurywete henu mehe a'e, ta'e a'e ae ipurupytywà wer penehe a'e xe. A'e rupi oho pepyr a'e. \v 18 Oromono kar putar amo ae awa hupi ure nehe no. Uzeruzar ma'e romo hekon a'e no. Uzeruzar ma'e taw nànàgatu har umume'u ikatu haw paw rupi a'e wà, ta'e a'e umume'u katu Tupàn ze'eg puràg oho iko purupe a'e xe. \v 19 Uzeruzar ma'e a'e wà, wexaexak a'e awa a'e wà, urerupi wata ma'e romo imuigo kar pà a'e wà. Wata iko urerupi kury, urepytywà iko temetarer imono'og pà kury, Zutez ywy rehe har wanupe heraha pà kury. Ta'e uzamutar katu Tupàn a'e xe, ta'e ipurexak kar wer Tupàn ikàgaw rehe ipuràgaw rehe purupe a'e xe, ta'e ipurexak kar wer ipurupytywà haw rehe a'e no xe, purupe a'e no xe. \p \v 20 Aze ru'u amo ize'eg wer urerehe wà. — Imunar ma'e wà, aze ru'u i'i putar urewe wà nehe. — Nomono kwaw a'e temetarer hemetarer 'ym ma'e wanupe a'e wà, aze ru'u i'i putar urerehe wà. Nan kwaw pa. Napokok kwaw a'e temetarer rehe ihe. Xit omono'og oho iko a'e, heraha pà Zutez ywy rehe har wanupe a'e. A'e rupi, — Imunar ma'e, ni'i kwaw ihewe wà nehe. Nurupyhyk kwaw urezeupe ure. Oromono kar putar a'e temetarer paw rupi katete ure nehe, uzeruzar ma'e hemetarer 'ym ma'e wanupe ure nehe. \v 21 Xo ikatuahy ma'e rehe zo urepurapo wer Zanezar huwa rupi ure, teko wanuwa rupi ure. \p \v 22 A'e rupi oromono kar urerywyr kwez wanupi ure no. — Epytywà amogwer uzeruzar ma'e ne wà nehe, uru'e izupe tuweharupi. Tuweharupi upytywà oho iko a'e wà. Ukwaw pekatu haw a'e. A'e rupi ipurupytywà wer penehe a'e no. \v 23 Xit a'e, herehe we uma'ereko ma'e romo hekon a'e, pepytywà har romo hekon a'e. Amogwer tywyr a'e wà, Xit hupi wata ma'e a'e wà, weraha putar amogwer uzeruzar ma'e waze'eg peme a'e wà nehe no. Weraha putar temetarer a'e wà nehe no. Ikatu ma'e romo wanekon a'e wà, Zaneruwihawete ikàgaw ipuràgaw hexak kar har romo wanekon a'e wà no. \v 24 Pezamutar katu tuwe a'e awa pe wà nehe. A'e rupi uzeruzar ma'e taw nànànar wexak putar pekatu haw wà nehe. Pepuruamutar katu. Ta'e pemono kar putar penemetarer ikurer wanupe nehe xe. A'e rupi aze urumume'u pekatu haw nehe, — Azeharomoete ikatuahy a'e wà, i'i putar peme wà nehe. — Azeharomoete peze'eg, i'i putar urewe wà nehe, imono kar pà a'e wà. \c 9 \s1 Uzeruzar ma'e omono'og temetarer a'e wà, Zutez ywy rehe har wanupe imono kar pà a'e wà \p \v 1 — Pepytywà Zutez ywy rehe har pe wà nehe, Tupàn rehe uzeruzar ma'e pe wà nehe. Pemono kar temetarer wanupe nehe, na'e wi kwaw peme nehe. Ta'e pepurupytywà wer wanehe pe xe. \v 2 Pepurupytywà wer wanehe. Akwaw pekatu haw ihe. Amume'u pekatu haw Maxeton ywy rehe har wanupe. — Zanerywyr Kere ywy rehe har a'e wà, kwezomo kwarahy mehe ipurupytywà wer Zutez ywy rehe har wanehe a'e wà, a'e wanupe. Henu mehe wà, Maxeton ywy rehe har ipurupytywà wer Zutez ywy rehe har wanehe a'e wà no. \v 3 A'e rupi ko 'ar rehe amono kar putar herywyr pepyr ihe wà nehe kury. A'e rupi wexak putar temetarer penemimono'og kwer a'e wà nehe. — Azeharomoete uzamutar katu amogwer uzeruzar ma'e a'e wà, i'i putar peme wà nehe. Aze pemono'og temetarer tàrityka'i nehe, uhyk putar nehe, pepyr wahem mehe nehe. \v 4 Aze uhem pepyr wà nehe, aze nuhyk kwaw temetarer a'e mehe nehe, hemaranugar putar tuwe wanuwi ihe nehe, ta'e amume'u penemimono'og kwer kwez wanupe ihe xe. Pemaranugar putar wanuwi pe nehe no. \v 5 A'e rupi amono kar ko awa herenataromo ihe wà. A'e rupi umuhyk putar penemimur ràm a'e wà nehe, heho zanune a'e wà nehe. Pepyr hehem mehe uhyk putar nehe. A'e rupi — Umur e temetarer a'e wà, ta'e ipurumur wer tuwe hehe a'e wà xe, a'e putar wanupe nehe, penehe heze'eg pà nehe. — Nahekyty'ym kwaw a'e wà, i'i putar penehe a'e wà nehe no. \v 6 Pema'enukwaw ko ma'e rehe nehe. Aze awa nutym kwaw ma'eà'yz tetea'u nehe, pixika'i putar hemipo'o ràm izupe nehe. Aze awa utym ma'eà'yz tetea'u nehe, uhua'u hemipo'o ràm izupe nehe. \p \v 7 Pe pitàitàigatu pemono penemetarer penemimutar rupi nehe, pezemumikahy 'ym pà nehe. Tuwe penurywete imono mehe nehe. Peze'eg zo nezewe nehe. — Aze namono kwaw nehe, Tupàn uzepyk putar herehe nehe, a'e rupi amono putar nehe, peze zo imono mehe nehe. Aze awa omono ma'e Tupàn pe nehe, aze hurywete imono mehe nehe, Tupàn uzamutar katu putar a'e awa a'e nehe. \v 8 Tupàn upuner ma'e tetea'u imur haw rehe peme a'e. A'e rupi uhyk putar peme tuweharupi nehe. A'e rupi aze peporomono wer ikurer rehe nehe, amo Tupàn hemiruze'eg pe nehe, pepuner imono haw rehe nehe, ta'e uhyk putar penemetarer a'e nehe xe. \v 9 Nezewe i'i Tupàn ze'eg kwehe arer a'e. \b \q1 — Omono Tupàn ma'e tetea'u wekyty'ym 'ym pà a'e, ma'e hereko 'ymar wanupe a'e. \q1 Tuweharupi ikatu wanupe a'e, \q2 i'i ze'eg kwehe arer. \b \p \v 10 Tupàn a'e, umur ma'eà'yz itymar pe a'e. Umur temi'u zanewe no. Nezewegatete umur putar ma'e peme a'e nehe no, te uhyk putar peme nehe no. A'e mehe pemono penemetarer ikurer nehe, ma'e hereko 'ymar wanupe nehe. \v 11 Umuhyk putar ma'e peme nehe, a'e rupi pepuner ma'e imono haw rehe ma'e hereko 'ymar wanupe nehe no. A'e rupi teko tetea'u umume'u putar Tupàn ikatu haw izupe a'e wà nehe, ta'e ureraha putar temetarer penemimur kwer wanupe ure nehe xe. \v 12 Aze pezapo ko ma'e pe nehe, pepytywà putar Tupàn hemiruze'eg pe wà nehe. A'e rupi umume'u putar Tupàn ikatu haw izupe a'e wà nehe, umume'u putar teko wanupe a'e wà nehe no. \v 13 Aze pepytywà Tupàn hemiruze'eg nezewe pe wà nehe, teko tetea'u umume'u putar Tupàn ikàgaw ipuràgaw izupe a'e wà nehe, uzeupeupe a'e wà nehe no, ta'e pezeruzar tuwe Zaneruwihawete rehe ze'eg puràg rehe pe no xe. — Kwa, ikatuahy a'e wà, nahekyty'ym kwaw a'e wà, i'i putar peme a'e wà nehe no. — Ta'e umur temetarer zanewe a'e wà xe, amogwer uzeruzar ma'e wanupe a'e wà no xe, i'i putar peme a'e wà nehe no. \v 14 A'e rupi peamutar katu wà nehe. A'e rupi uze'eg putar Tupàn pe wà nehe, penehe wà nehe. Ta'e Tupàn pepuhareko katu tuwe a'e no xe. \v 15 Ximume'u Tupàn ikatu haw izupe nehe, ta'e umur e wa'yr zanewe a'e xe. Ta'yr ikatuahy a'e. Teko nupuner kwaw ikatuahy haw imume'u haw rehe paw rupi a'e wà. Ta'e ikatu haw uhua'u wera'u tuwe a'e xe. \c 10 \s1 Pawru wiko tuwe Zezuz hemimono kar romo a'e \p \v 1 Ihe Pawru ihe. Tupàn hemur kar pepyr a'e. A'e rupi amume'u ize'eg peme ihe. Nezewe i'i teko waiko ihewe a'e wà. — Korin tawhu pe har wapyr nereko mehe nereze'eg ahyahy kwaw wanupe. Aze muite ereiko wanuwi, xo a'e mehe zo ereze'eg ahyahy wanupe, i'i waiko ihewe wà. Zaneruwihawete nuze'eg ahyahy kwaw purupe a'e, a'e rupi naze'eg ahyahy kwaw peme ihe kury. \v 2 Aze peruzar heze'eg nehe, naze'eg ahyahy kwaw peme nehe, pepyr heho mehe nehe. — Pawru a'e, uzapo ma'e iko amogwer ko ywy rehe har wazàwe a'e, nuzapo kwaw ma'e Tupàn ze'eg imume'u har ài a'e, aze i'i herehe wà nehe, nakyze kwaw wanuwi ihe nehe. Aze'eg ahyahy putar wanupe nehe. \v 3 Azeharomoete zaiko ywy rehe zane. Nazaiko kwaw ywy rehe har uzeruzar 'ym ma'e wazàwe. Nazapuràmàtyry'ym kwaw ywy rehe har wazàwe. Wikwahy tàrityka'i a'e wà. Hewyrowyroahy wà no. Ipurupyhyk wer ma'e rehe amo wanuwi wà no. A'e rupi upuràmàtyry'ym tuweharupi wà. Nazaiko kwaw wazàwe zane. \v 4 Ywy rehe har uzezukazuka takihepuku pupe wà, u'yw pupe wà no. Ure nuruiko kwaw wazàwe. Nurupuruzuka kwaw ure. Zurupari ipurapo kar wer ikatu 'ym ma'e rehe urewe a'e. Hemu'em urewe. Tupàn umur ukàgaw urewe a'e, a'e rupi Zurupari nuzapo kar kwaw ikatu 'ym ma'e urewe. Aze hemu'em amo pe nehe, urumume'u ze'eg azeharomoete har izupe nehe. \p \v 5 Aze amo teko hemu'em amogwer wanupe wà nehe, aze a'e rupi inugwer teko nukwaw kwaw Tupàn a'e wà nehe, urumume'u putar Tupàn ze'eg ure nehe, a'e temu'emaw imunàn pà ure nehe. A'e rupi temu'emaw rehe ima'enukwaw mehe, — Ezeruzar zo a'e temu'emaw rehe nehe, uru'e izupe. — Eruzar Zaneruwihawete ze'eg nehe, uru'e izupe. — Eruzar zo a'e temu'emaw imume'u har nehe, uru'e izupe. \v 6 — Aze peruzar Zaneruwihawete nehe, a'e mehe Tupàn umur putar ukàgaw peme nehe, a'e mehe pepuner putar heruzar haw rehe nehe. A'e re, aze amo pepyr har nuweruzar kwaw a'e wà nehe, uruzepyk putar wanehe ure nehe, (wamono kar pà pezemono'ogaw wi ure wà nehe). \p \v 7 Pema'enukwaw ma'e rehe teko ài. (A'e rupi pezeruzar temu'emaw rehe.) Màràzàwe tuwe napema'enukwaw kwaw ma'e rehe Tupàn ài. — Aiko Zaneruwihawete hemiruze'eg romo ihe, aipo i'i amo pepyr har iko a'e. Tuwe ima'enukwaw wi wi uze'eg rehe nehe. — Aipo Tupàn ze'eg azeharomoete har amume'u teko ihe, tuwe i'i uzeupe nehe. Ta'e ure ure no xe, uruiko hemiruze'eg romo ure no xe, a'e pepyr har zàwe ure no xe. (Màràzàwe tuwe ize'eg uzawy ureze'eg.) \v 8 Azeharomoete aze'eg tetea'u hekàgaw rehe ihe, ta'e Zanezar umur ukàgaw ihewe a'e xe. Nahemaranugar kwaw. Umur ukàgaw ihewe, a'e rupi apuner pemukàgaw rehe ihe, apuner pemuzeruzar kar wera'u haw rehe ihe. — Emukàg kar Korin tawhu pe har ne wà nehe, i'i Tupàn ihewe. — Emumaw wazeruzar haw nehe, ni'i pixik kwaw ihewe. \v 9 Aipo pekyze ihewi, hepape imugeta mehe. Nahepurumukuhem wer kwaw penehe hepape pupe ihe. \p \v 10 Nezewe i'i amo pepyr har ihewe a'e wà. — Pawru uze'eg ahyahy zanewe a'e, uze'eg imuapyk pà pape rehe a'e. Ta'e umur kar upape zanewe a'e xe. Ta'e nuiko kwaw xe zanepyr a'e xe, i'i ihewe wà. — Xe zanepyr wiko mehe nuze'eg kwaw nezewe. Na'ikàg kwaw ize'eg xe wiko mehe a'e, i'i ihewe wà. \v 11 Nezewe a'e wanupe kury. Heze'eg pape rehe har ihe, nuzawy kwaw heze'eg pepyr hereko mehe har ihe. Aze uruiko muite pewi nehe, aze uruiko pepyr nehe, penemiapo kwer ikatu 'ym ma'e na'ikatu kwaw urewe nehe. \p \v 12 — Akwaw wera'u Tupàn ze'eg Pawru wi ihe, i'i mua'u amo waiko uzeupe wà. Ure nuruzekaiw kwaw waze'eg rehe ure. Ta'e ma'e kwaw 'ymar romo wanekon azeharomoete a'e wà xe. — Aze peruzar ureze'eg nehe, pekatu putar Tupàn pe nehe, i'i mua'u waiko purupe wà. A'e re, — Aruzar ko heze'eg ihe, a'e rupi hekatuahy Tupàn pe ihe, i'i mua'u waiko purupe wà. \v 13 Ure ure, nuruze'eg e kwaw wyzài ma'e rehe ure. Tupàn uzapo kar ma'e urewe a'e. Xo a'e ma'e ikatu haw urumume'u putar nehe. Tupàn uremuma'ereko kar pepyr a'e. A'e rupi uruze'eg Zezuz Zaneruwihawete rehe peme ure. \v 14 Tupàn uremuma'ereko kar pepyr a'e. A'e rupi pepyr ureho mehe uruzapo Tupàn hemiapo putar haw, Zaneruwihawete rehe ze'eg puràg imume'u pà peme. \v 15 Kwehe mehe amo umume'u Tupàn ze'eg peme a'e wà. A'e rupi — Korin tawhu pe har wamu'e har romo uruiko ure wà, nuru'e kwaw purupe. Aze pezeruzar wera'u Tupàn rehe nehe, ikatu putar ihewe nehe. Aze urupuner pepyr urema'ereko wera'u haw rehe nehe, ikatu putar urewe nehe. A'e mehe pemume'u putar Tupàn ze'eg amo ae taw pe har wanupe nehe no. Aze Tupàn uzapo kar ma'e urewe nehe, uruzapo putar nehe. Aze nuzapo kar kwaw ma'e urewe nehe, nuruzapo kwaw a'e ma'e nehe. \v 16 A'e mehe urupuner ze'eg puràg imume'u haw rehe amo ae ywy rehe har wanupe nehe. Aze awa utym ma'eà'yz oko pe nehe, amo ae awa noho kwaw iko pe nehe, ma'eà'yz itym pà nehe. Nezewegatete namume'u kwaw Tupàn ze'eg aha nehe, amo ae Tupàn ze'eg imume'u har heko haw pe nehe. A'e rupi aze amo uzeruzar Zezuz rehe nehe, heze'eg henu re nehe, heze'eg zutyka'i henu re uzeruzar putar a'e nehe. Nezewe ikatu ihewe nehe. \p \v 17 Nezewe i'i Tupàn ze'eg kwehe arer a'e, pape rehe imuapyk pyrer a'e. — Aze awa ipurumume'u wer ma'e rehe nehe, tuwe umume'u Zanezar hemiapo kwer nehe, i'i Tupàn ze'eg kwehe arer. \p \v 18 — Aiko ikatuahy ma'e romo azeharomoete ihe, aze awa i'i uzeupe nehe, nuiko kwaw ikatu ma'e romo a'e. — Ikatu ma'e romo hekon a'e, aze i'i Tupàn a'e awa pe nehe, xo a'e mehe zo xikwaw putar ikatu ma'e romo heko haw nehe. Ta'e ikatu tuwe a'e xe. \c 11 \s1 Uze'eg Pawru Zezuz hemimono karer a'ua'u wanehe a'e kury \p \v 1 Aze he'o ma'e ài aze'eg ihe nehe, pepuka zo herehe nehe. Tuwe rihi. \v 2 Ta'e apuamutar katu ihe xe. Peiko kuzàwaza ài ihewe pe. Aiko penu ài ihe. Apumume'u amo awa pe hemireko ràm romo ihe. Zaneruwihawete Zezuz a'e, pemen ràm ài hekon a'e. Kuzà awa puhe oho pixik 'ym ma'e ài peiko. Heporomonokatu wer penehe Zaneruwihawete pe ihe. A'e rupi aze'eg nezewe agwer ma'e rehe ihe. \v 3 Azemumikahy penemiapo kwer rehe. A'e rupi Ew a'e, kuzà ipy a'e, nuweruzar kwaw Tupàn ze'eg kwehe mehe a'e. Zurupari uzeapo moz romo a'e, uze'eg oho izupe a'e. Ukwaw katu Zurupari wemu'emaw imume'u haw a'e. \v 4 Izypy mehe amume'u Zezuz heko awer rehe ze'egaw azeharomoete har peme ihe. Na'e amo awa oho pepyr a'e, Zezuz heko awer rehe hemu'em pà peme a'e. Pezeapyaka katu zepe ize'eg rehe. A'e re amo ae awa oho pepyr a'e no. Nezewegatete a'e no. Pezeapyaka katu zepe ize'eg rehe no. Penurywete haw rupi pemuixe katu kar wyzài agwer hemu'em ma'e pe wà kury. Izypy mehe amume'u Tupàn ze'eg puràg azeharomoete har peme ihe. Amur kar Tupàn Hekwe Puràg azeharomoete har peinuromo ihe no. Ko 'ar rehe pezeruzar wyzài temu'emaw rehe kury. \p \v 5 Aipo a'e temu'emaw imume'u har wiko wera'u ihewi a'e wà. — Uruiko Zezuz hemimono karer romo ure, i'i mua'u peme wà. \v 6 Naze'egatu kwaw penuwa rupi ihe. Xo Tupàn ze'eg akwaw katu ihe. Tuweharupi urumume'u katu a'e ze'eg uruiko peme ure, wyzài ma'e izeapo mehe ure. \p \v 7 Tupàn ze'eg puràg peme imume'u mehe namekuzar kar kwaw peme ihe. Hemetarer 'ym ma'e romo azeapo ihe. A'e rupi ikàg ma'e ài apumuigo kar ihe. Aipo azawy nezewe iapo haw rehe ihe. \v 8 Pepyr hema'ereko mehe amogwer uzeruzar ma'e umur temetarer ihewe a'e wà. Imunar ma'e ài aiko a'e 'ar mehe ihe, ta'e apyhyk temetarer wanuwi ihe xe, ma'e iapo 'ym pà wanupe ihe xe. Hepytywà a'e wà, a'e rupi apuner pepytywà haw rehe ihe no. \v 9 Pepyr hereko mehe nuhyk kwaw temetarer ihewe. Nainoz kwaw temetarer peme ihe. Herywyr Maxeton ywy rehe har a'e wà, hererur har a'e wà, umur temetarer ihewe a'e wà. Nezewe aiko putar nehe no. Nainoz pixik kwaw ma'e peme ihe nehe. \v 10 Zaneruwihawete umur uze'eg azeharomoete har ihewe a'e. A'e rupi apuner ize'eg imume'u haw rehe Kere ywy rehe har nànàn ihe, taw nànàn ihe. — Pawru wenoz temetarer purupe a'e, Tupàn ze'eg imume'u haw hekuzaromo a'e, ni'i pixik kwaw ihewe wà. \v 11 Màràzàwe mehe aze'eg nezewe peme ihe. Aipo napuamutar kwaw ihe. Tupàn ukwaw peamutar katu haw a'e. \p \v 12 Ko 'ar rehe amume'u wi wi ize'eg puràg aha teko ihe nehe no. A'e rupi a'e awa a'e wà nehe, a'e Zezuz hemimono karer a'ua'u a'e wà nehe, nuze'eg kwaw nezewe a'e wà nehe. — Uruiko wera'u Pawru wi ure, nupuner kwaw u'e haw rehe wà nehe. — Urema'ereko haw nuzawy kwaw Pawru ima'ereko haw ure, nupuner kwaw u'e haw rehe wà nehe. \v 13 A'e awa a'e wà, nuiko kwaw Zaneruwihawete hemimono karer azeharomoete har romo a'e wà. Hemimono karer ua'u romo wanekon wà. Hemu'em uma'ereko haw rehe wà. A'e rupi Zaneruwihawete hemimono karer ài uzexak kar mua'u purupe wà. \v 14 — Màràzàwe tuwe pezeruzar waze'eg rehe, na'e kwaw peme. Te Zurupari upuner Tupàn heko haw pe har ài uzeapo haw rehe a'e. Upuner Tupàn ikàgaw ipuràgaw hereko har ài uzexak kar haw rehe a'e, purupe wemu'em pà a'e. \v 15 A'e rupi Zurupari hemiruze'eg a'e wà, upuner ikatu ma'e iapo har ài uzeapo haw rehe a'e wà. Iahykaw rehe upyhyk putar hekuzar a'e wà nehe. Tupàn uzepyk putar wanehe a'e nehe. \s1 Pawru upuraraw ma'erahy tetea'u a'e \p \v 16 Aze'eg nezewe peme ihe kury. Ni amo nupuner kwaw uzepy'amugeta haw rehe here'o haw rehe. Aze pezepy'amugeta nezewe herehe, hemuixe katu kar pe he'o ma'e ài nehe. Nezewe rehe we azemuwete katu nehe. \v 17 Ko heze'eg amume'u teko peme ihe. Zanezar numume'u kar kwaw ihewe a'e. Uzehe uze'egatu ma'e ài aze'eg teko peme kury. \v 18 Heta tetea'u uzehe uze'egatu ma'e a'e wà. A'e rupi aze'egatu hezehe ihe no. \v 19 — Ma'e kwaw par romo uruiko ure, peze mua'u ihewe. Ma'e kwaw 'ymar zàwe peiko. Màràzàwe tuwe pemuixe kar ma'e kwaw 'ymar pezepyr pe wà. \v 20 A'e pezemono'ogaw pe wixe ma'e kwer a'e wà, uzapo kar ma'e peme a'e wà. Ikatu peme a'e wà. Hemu'em peme wà, temetarer ipyro pà pewi wà. Ikatu wi wi peme wà. — Ma'e kwaw 'ymar romo peiko, i'i peme wà. Ikatu wiwi peme wà. Aze mo ukwar penuwa rehe wà, ikatu wiwi mo peme wà. Wyzài ikatu 'ym ma'e peme iapo mehe ikatu peme wà. \v 21 Nuruzapo kwaw agwer ma'e pepyr urereko mehe. Aze mo azapo nezewe haw ihe, a'e mehe mo hekatu wera'u mo peme ihe. Amogwer umume'u katu wemiapo kwer wà. A'e rupi aiko putar wazàwe ihe nehe no, ma'e kwaw 'ymar ài ihe nehe no. Aze'egatu putar hezehe peme ihe nehe kury. Amume'u putar hekàgaw peme nehe kury. \p \v 22 Zutew romo wanekon a'e wà. Aiko ihe no. Izaew izuapyapyr romo wanekon wà. Aiko ihe no. Àmàràw izuapyapyr romo wanekon wà. Aiko ihe no. \v 23 Zaneruwihawete hemiruze'eg romo wanekon wà. (He'o ma'e ài aze'eg teko kury.) Zaneruwihawete hemiruze'eg ikatu wera'u ma'e romo aiko wanuwi ihe. Ama'ereko tetea'u wera'u wanuwi ihe. Kwarahy nànàn aiko zemunehew paw pe ihe. Nuiko kwaw nezewe a'e wà. Zauxiapekwer hepetepetek tetea'u a'e wà. Nuiko kwaw nezewe a'e wà. Kwarahy nànàn tuwihaw hezuka tària'i a'e wà, amàno tària'i ihe. Nuiko kwaw nezewe a'e wà. \v 24 Zutew wanuwihaw hemono zauxiapekwer wanupe wà, hepetek kar pà wanupe wà. 39 petekaw rupi hepetek kar wà. Amo ae 'ar mehe hepetek wi 3 haw wà no. Amo ae 'ar mehe hepetek wi 39 haw wà no. 5 haw uzapo nezewe ihewe wà. \p \v 25 Na'iruz haw Hom tawhu pe har hepetepetek kar a'e wà no. Heapiapi ita tetea'u pupe wà no, ta'e ipuruzuka wer herehe a'e wà xe. Na'iruz haw kanuhu hereraha har uzeapypyk ihewi 'y pupe a'e no. Amo 'ar mehe, kanuhu hereraha har uzeapypyk ire, amumaw pitài 'ar 'y pupe hereko pà ihe. Pyhaw apyta 'y pupe no. (Xo iku'egwepe zo amo hepyro 'y wi a'e wà.) \v 26 Ata tetea'u aha teko ihe. Na'ikatuahy kwaw heata haw ihewe. 'Y uhua'u ma'e hezuka tàri a'e. Ma'e rehe imunar ma'e hezuka tàri a'e wà no. Zutew ipuruzuka wer herehe wà. Zutew 'ym a'e rupi katete a'e wà no. Na'ikatuahy kwaw ihewe taw pe hereko mehe. Na'ikatuahy kwaw teko heta 'ymaw pe hereko mehe no, yryhu rehe hereko mehe no. Hemyrypar a'ua'u hezuka tàri a'e wà no. \v 27 Ama'ereko tetea'u aha teko ihe no. Amumaw 'ar tetea'u heker 'ym pà no. Amumaw 'ar tetea'u hema'uhez pà no, heiwez pà no. Amumaw 'ar tetea'u hema'uhez pà ta'e heremi'u nuhyk kwaw a'e xe. Amumaw 'ar tetea'u heker haw hexak 'ym pà no. Nuhyk kwaw hekamir ihewe no. \v 28 Ikatu 'ym ma'e tetea'u uzeapo ihewe no. Tuweharupi hema'enukwaw uzeruzar ma'e wanehe ihe no, taw nànàgatu har wanehe ihe no. — Aze ru'u upuraraw ma'erahy uzeruzar haw rehe a'e wà, a'e wanupe. — Aze ru'u noho katu kwaw Tupàn hape rupi a'e wà, a'e wanupe. \v 29 Aze amo nuweruzar katu kwaw Tupàn ze'eg a'e wà nehe, naherurywete kwaw ihe nehe. Aze amo uzapo ikatu 'ym ma'e a'e wà nehe, azemumikahy putar ihe nehe. \p \v 30 Amume'u katu heremiapo kwer kwez peme ihe kury. Amume'u putar hekàg 'ymaw peme ihe nehe no. A'e rupi pekwaw putar hekàg 'ymaw nehe no. \v 31 Tupàn a'e, Zanezar Zezuz tu a'e, ukwaw heremu'em 'ymaw a'e. Ikatuahy a'e. Tuweharupi ximume'u ikatu haw nehe. \p \v 32 Namaz tawhu pe hereko mehe tuwihaw omono kar zauxiapekwer taw huken pe wà. — Pepyhyk Pawru nehe, i'i wanupe wà. (Tuwihaw Are omono kar a'e tuwihaw Namaz tawhu pe a'e.) \v 33 Nahepyhyk kwaw a'e wà. Ta'e uzeruzar ma'e hemuezyw kar pàrirogaw i'aromo har wi a'e wà xe, ta'e pàrirogaw ikwaruhu a'e pe a'e xe. A'e rupi azepyro zauxiapekwer wanuwi ihe. (Ipurumunehew kar wer zepe herehe a'e wà, ta'e Tupàn ze'eg na'ikatu kwaw wanupe a'e xe.) \c 12 \s1 Upuahu Pawru a'e \p \v 1 Amume'u katu putar heremiapo kwer ihe kury. Aze ru'u naperuzar kwaw heze'eg nehe. Aze ru'u peruzar putar nehe. Zanezar wexak kar ma'e ihewe a'e, hepuahu pe a'e. \v 2 Akwaw amo Zaneruwihawete rehe uzeruzar ma'e ihe. Tupàn weraha a'e awa ywate wera'u a'e. Aze ru'u oho tuwe ywate, aze ru'u upuahu. Nakwaw kwaw ihe. Xo Tupàn zo ukwaw a'e (Ihe a'e awa romo aiko ihe. 14 kwarahy amumaw a'e re ihe, Tupàn ze'eg imume'u har romo hereko pà ihe.) \v 3-4 Amume'u wi wi putar peme no. Akwaw ywak rehe Tupàn heko haw pe heraha awer ihe. (Aze ru'u oho tuwe ywate, aze ru'u upuahu. Xo Tupàn ukwaw a'e.) A'e pe wiko mehe wenu ma'e tetea'u a'e. Nupuner kwaw a'e ma'e wamume'u haw rehe purupe a'e, ta'e naheta kwaw a'e ma'e wamume'u haw a'e xe, naheta kwaw her a'e ma'e wanupe a'e wà xe. A'e rupi teko nupuner kwaw a'e ma'e rehe uze'egaw rehe wà. \v 5 Amume'u katu putar a'e awa hemiapo kwer peme ihe nehe kury. Naheze'egatu wer kwaw herehe ihe, a'e rupi amo ae awa rehe ze'egaw amume'u putar peme ihe nehe kury. Xo hekàg 'ymaw zo amume'u putar peme ihe nehe. \v 6 Aze mo hepurumume'u katu wer heremiapo kwer rehe peme ihe, azeharomoete mo heze'eg ihe. A'e rupi — He'o ma'e, napeze iwer mo ihewe. Namume'u katu kwaw heremiapo kwer ihe nehe. Ta'e aze awa wexak heremiapo kwer wà nehe, aze wenu heze'eg wà nehe, hekwaw putar wà nehe. A'e rupi namume'u kwaw heremiapo kwer wanupe ihe nehe. \p \v 7 Ikatu ma'e tetea'u Tupàn wexak kar ihewe a'e, ywate a'e. A'e re Zurupari upuraraw kar ma'erahy ihewe a'e. Ta'e Tupàn uzapo kar nezewe haw izupe a'e xe. A'e rupi — Aiko wera'u pewi ihe, ta'e aha Tupàn heko haw pe ihe xe, na'e kwaw ihe. Ta'e apuraraw a'e ma'erahy tuweharupi ihe xe. \v 8 Na'iruz haw ainoz hemukatu àwàm Zanezar pe. — Hemukatu pe nehe, a'e izupe. Nahemukatu kwaw. \v 9 Nezewe i'i ihewe. — Herekwe Puràg nepy'a pe hekon a'e, uhyk newe a'e, i'i ihewe. Nanekàg kwaw nehe, a'e mehe amono putar hekàgaw newe nehe. A'e mehe nekàg tuwe nehe, i'i ihewe. A'e rupi herurywete ihe. Amume'u katu hekàg 'ymaw teko purupe no. A'e rupi areko tuwe Zaneruwihawete ikàgaw. \v 10 Herurywete hekàg 'ymaw rehe. Teko herehe waze'eg zemueteahy mehe herurywete ihe. Aze apuraraw ma'erahy nehe, herurywete putar nehe no. Aze uzeruzar 'ym ma'e upuraraw kar ma'e ihewe wà nehe, herurywete putar nehe no. Aze zawaiw katu hereko haw nehe, Zaneruwihawete pe hema'ereko mehe nehe, herurywete putar nehe no. Hekàg tuwe ihe, ta'e Zaneruwihawete umur ukàgaw ihewe a'e xe. \s1 Ima'enukwaw Pawru Korin tawhu pe har wanehe a'e \p \v 11 — He'o ma'e, aze ru'u peze ihewe. Heapo kar pe he'o ma'e romo pe. Pe ae hemuze'eg kar pe nezewe, ta'e peruzar amo ze'eg pe xe. Akwaw ikàg ma'e romo hereko 'ymaw ihe. A'e awa a'e wà, Zaneruwihawete hemimono karer a'ua'u a'e wà, na'ikàg wera'u kwaw ihewi a'e wà. \v 12 Azapo ma'e tetea'u penuwa rupi ihe, a'e rupi aexak kar Zaneruwihawete hemimono kar romo hereko haw peme ihe. Purumupytuhegatu kar haw azapo penuwa rupi. Ma'e hexak pyr 'ym azapo peme. Azapo ma'e Zaneruwihawete ikwaw kar pà peme ihe no. Hekene'o mehe napytu'u kwaw iapo re. Peneko haw pe har heàmàtyry'ym a'e wà. Napytu'u kwaw iapo re. \v 13 Azapo agwer ma'e amo uzeruzar ma'e wapyr hereko mehe ihe no. Ta'e azapo Tupàn hemiapo putar haw uzeruzar ma'e paw wanuwa rupi ihe xe. Zuawygatu ihewe paw rupi wà. Xo pitài ma'e nazapo kwaw peme ihe. Nainoz kwaw temetarer peme. Aipo na'ikatu kwaw nezewe mehe peme. Aze mo ainoz temetarer peme, aze ru'u hekatu mo peme. \p \v 14 Ko 'ar rehe kury, aha putar pepyr kury. Na'iruz haw azemuàgà'ym pepyr heho haw rehe. Nainoz kwaw ma'e peme ko 'ar rehe nehe no. Naputar kwaw penemetarer. Xo Zezuz rehe pezeruzar haw zo aputar. Xo heruzar katu haw zo aputar. Peiko hepurumuzàmuzàg ài. Aipo kwarera'i omono'og temi'u u pe uhy pe a'e wà. Nan. Awa omono'og temi'u upurumuzàg wanupe a'e wà. Kuzà nezewegatete a'e wà no. \v 15 Aze mo penemetarer nuhyk kwaw peme, amono e mo heremetarer paw peme ihe, pepytywà pà mo nezewe mehe ihe. Azemono mo peme paw rupi no. Apuamutar katu ihe. Aipo a'e rupi pepytu'u heamutar katu re nehe. \v 16 Azeharomoete nainoz kwaw ma'e peme ihe. — Hemu'em zanewe a'e, zanemuzeruzar kar wemu'emaw rehe a'e, i'i putar ru'u amo herehe nehe. \v 17 Màràzàwe tuwe nezewe. Aipo amo awa pepyr heremimono karer hemu'em peme a'e wà. Namuemu'em kar kwaw peme ihe. Màràzàwe tuwe peze'eg zemueteahy nezewe herehe. \p \v 18 — Eho wapyr nehe ty, a'e Xit pe ihe. Amono kar amo awa uzeruzar ma'e hupi ihe no, peme ihe no. Aipo Xit hemu'em peme. Aipo weraha penemetarer pewi a'e. Xit naheawy kwaw a'e. Hemiapo kwer nuzawy kwaw heremiapo kwer no. Na'ureremu'em pixik kwaw peme. Urumume'u Tupàn ze'eg puràg oroho uruiko purupe. \p \v 19 — Umume'u katu mua'u wemiapo kwer waiko urewe a'e, aipo peze peiko ihewe. Peze'eg zo nezewe nehe. Uruze'eg Zaneruwihawete hemimutar rupi ure, Tupàn huwa rupi ure. Uruzapo ma'e paw ure, pepytywà pà ure. \v 20 Pepyr heho mehe nehe, aipo ikatu ma'e aexak putar nehe. Aipo amo ae ma'e ikatu 'ym ma'e aexak putar nehe. Aipo nahekatu kwaw peme nehe. Aipo pezeàmàtyry'ymaw aexak putar nehe. Aipo penewyrowyroahy haw aexak putar nehe. Aipo napeakatuwawahy kwaw pezehezehe. Aipo pezeupe zutyka'i peputar ikatu ma'e. Aipo amo pe peze'eg zemueteahy haw ainu putar nehe. Aipo peneko wera'u haw aexak putar nehe. Aipo pezemuza'aza'akaw aexak putar nehe. Aze aexak agwer ma'e nehe, azemumikahy putar nehe. \v 21 Pepyr heho wi mehe nehe, aze ru'u Tupàn hemumaranugar kar putar penuwa rupi nehe. Azai'o putar ikatu 'ym ma'e iapo har wanehe ihe nehe, ta'e nuzemumikahy kwaw wemiapo kwer rehe a'e wà xe. Ta'e nuzewyr kwaw Tupàn pe a'e wà xe. Ta'e uzapo ikatu 'ym ma'e wemireko 'ym wapuhe a'e wà xe, umen 'ym wapuhe a'e wà xe. Aze nezewe uzeapo ihewe nehe, azemumikahy putar nehe. \c 13 \s1 Ze'eg iahykaw rehe har \p \v 1 Aha putar pepyr ihe nehe kury. Na'iruz haw aha pepyr. Nezewe i'i Tupàn ze'eg kwehe arer a'e. — Aze pemume'u putar amo hemiapo kwer ikatu 'ym ma'e tuwihaw wanuwa rupi nehe, aze heta mokoz hexak kar wà nehe, aze heta na'iruz hexak kar wà nehe, aze uzuawygatu wanemimume'u ràm nehe, peruzar waze'eg nehe. Aze pitài zo wexak hemiapo kwer nehe, pemume'u zo nehe. Ta'e nuhyk kwaw nezewe mehe nehe xe. Aze ru'u nuexak katu kwaw hemiapo kwer a'e. Aze ru'u hemu'em ma'e romo hekon a'e. \v 2 Mokoz haw aha pepyr. Aha wi putar nehe kury. Pepyr hehem mehe aze'eg ahyahy putar peme nehe. Mo pepuhareko katu putar a'e wà nehe. Ni amo wà nehe. Amo 'ar mehe amume'u penemiapo kwer ihe. Amume'u wi amo ae 'ar mehe no. Amume'u wi putar nehe kury. Aze'eg ahyahy ikatu 'ym ma'e iapo har wanupe. Aze'eg ahyahy wi putar amogwer ikatu 'ym ma'e iapo har nànàn nehe no. \v 3 Zaneruwihawete hemuze'eg kar a'e. Nuiko kwaw ikàg 'ym ma'e romo nehe. Peme uze'eg mehe wexak kar putar ukàgaw peme nehe. \v 4 Ikàg 'ym ma'e ài umàno ywyra kanetar rehe. Tupàn ikàg a'e, a'e rupi umugweraw kar a'e. Umuigo kar a'e kury. A'e rupi wiko wi ko 'ar rehe a'e kury. Uruiko ikàg 'ym ma'e ài. Ikàg tuwe a'e, a'e rupi peme ureze'eg mehe uruiko putar ikàg ma'e ài ure nehe, ta'e uruiko inuromo ikàg mehe ure no xe, ta'e Tupàn ikàg tuwe a'e no xe. \p \v 5 Peme'e pezehezehe nehe kury. Pema'enukwaw katu penemiapo kwer rehe nehe. Zazeruzar Zezuz rehe zane. Aipo zaiko tuwe hehe uzeruzar ma'e ài, peze pezeupe nehe, pezehezehe pepuranu pà nehe. Zaneruwihawete Zezuz hekwe pepy'a pe hekon a'e. Pekwaw heko haw. Xo heruzar 'ymar nuwereko kwaw hekwe upy'a pe a'e wà. Aze mo nuiko iwer pepy'a pe a'e, iaiw mo urema'ereko awer ure. \v 6 Uruiko Zaneruwihawete inuromo ure, hekwe hereko pà urepy'a pe ure. Pekwaw inuromo urereko haw. \v 7 — Uruiko Tupàn ze'eg imume'u har ikatuahy ma'e romo ure, nuru'e kwaw tuweharupi purupe. — Pawru nukwaw kwaw Tupàn ze'eg imume'u haw a'e, aze amo i'i nehe, nuruzekaiw kwaw waze'eg rehe. Xo penemiapo kwer rehe uruzekaiw katu. Xo pezeruzar haw rehe uruzekaiw katu. A'e rupi — Emunyryk kar Korin tawhu pe har ikatu 'ym ma'e wi wà nehe, uru'e Tupàn pe tuweharupi. \v 8 Nurupuner kwaw ma'e iapo haw rehe ze'eg azeharomoete har imumaw pà ure. Aze xiruzar a'e ze'eg nehe, amo teko uzeruzar putar hehe a'e wà nehe no. \v 9 Ikàg 'ym ma'e ài uruiko. Nuruzekaiw kwaw urereko haw rehe. Aze peruzar tuwe Tupàn ze'eg nehe, urerurywete putar nezewe mehe nehe. A'e rupi uruze'eg uruiko Tupàn pe. — Tuwe upytu'u ikatu 'ym ma'e iapo re wà nehe, uru'e uruiko izupe ure, penehe ureze'eg pà ure. \p \v 10 A'e rupi azapo ko pape teko ihe, muite pewi xe hereko mehe ihe. A'e rupi pepyr heho mehe, nazepyk kwaw penehe nehe, naze'eg ahyahy kwaw peme nehe. Zanezar umur ukàgaw ihewe a'e. Nahemuze'eg ahyahy kar kwaw peme. Xo pemukàg kar haw rehe hemur kar peme. \v 11 Herywyr wà, zazur rihi. Pezeagaw ikatu 'ymaw wi petyrykaw rehe azeharomoete nehe. Peinu katu ko heze'eg nehe. Peruzar nehe. Pezeàmàtyry'ym zo nehe. Pezapo ikatu ma'e peho peiko pezeupeupe nehe. Tupàn a'e, puruamutar katu ma'e a'e, puràmàtyry'ym kar 'ymar a'e, wiko putar peinuromo a'e nehe. \p \v 12 — Nekatu pa, peze pezeupeupe nehe. — Nekatu ma, peze pezeupeupe nehe. Pepuruamutar katu haw hexak kar pà pezeupeupe nehe. Tupàn hemiruze'eg paw rupi omono uze'eg peme a'e wà no. \p \v 13-14 Tuwe Zanezar Zezuz Zaneruwihawete pepuhareko a'e nehe. Tuwe Tupàn peamutar katu a'e nehe no. Tuwe Tekwe Puràg wiko peinuromo a'e nehe no. Upaw kwez kury. Pawru