\id 1TI - Guaraní, Western Bolivian -Bolivia 2012 (DBL 2013) \h 1 TIMOTEO \toc1 Primera Carta Del Apostol San Pablo A Timoteo \toc2 1 Timoteo \toc3 1 Tm \mt2 PRIMERA CARTA DEL APOSTOL SAN PABLO A \mt1 TIMOTEO \c 1 \p \v 1 Che co jae Pablo. Che co jae Jesucristo jemimondo. Tumpa jare yandeYa Jesucristo iporoyocui rupi che ayeyapo temimondorã. Tumpa yanembɨasa ma jare ñaãro yandeYa Jesucristo yayerovia reve. \v 2 Aicuatía cua tupapire ndeve, Timoteo. Nde co jae cheraɨ añetete vae yandepurugüɨrovia re. YandeRu Tumpa jare yandeYa Jesucristo tumee ndeve ipɨacavi jare ipuruparareco jare ipɨacatu. \s1 Umɨmbeu moromboe añete mbae vae reta regua \p \v 3 Epɨta Efeso pe, Macedonia cotɨ aa yave che jae ndeve rami, ndiyocui vaerã amocue vae agüɨye vaerã oporomboe ambɨe moromboe re. \v 4 Ĩru vae reta umɨmbeu aracae ndaye retaño jare jecuaeño umɨerãcua mbae itenondegua reta pe uyeyapo vae reguaño. Che jae ndeve ndiyocui vaerã vi agüɨye vaerã uyapɨsaca jocua nunga re. Echa'ã uyapɨsaca jese yave, umbɨpɨta uyeaca jocua mbaembae re, jare jucuarãi yave, ndarau uyeyocui cavi Tumpa pe. Echa'ã yayeyocui Tumpa pe mburugüɨrovia re. \p \v 5 Jare jucuarãi iyocui, jae reta güɨnoi vaerã mburuau. Yandepɨa uyeyoe yave mbaeyoa güi, jare yaicuaa yave yayapo'ã co icavi mbae vae, jare ñanoi yave mburugüɨrovia añetete vae Tumpa cotɨ, ñanoita mburuau. \v 6 Ẽrei amocue vae uyavɨ cua mbaembae. Jáeramo uyembopa jare añave uyeacaiño. \v 7 Jae reta uipota tẽi oporomboe mboroyocui re. Ẽrei uicuaa cavi'ã mbae jei vae jare mbae imiari jese vae, yepe tẽi imiari jese uicuaa cavi vae imiari rami. \p \v 8 Yaicuaa mboroyocui icavi co, uyeporu yave Tumpa uipota uyeporu vaerã rami. \v 9 Echa'ã yaicuaa mboroyocui uyeyapo'ã co mbaepuere güɨnoi vaerã jupi vae reta re. Jaeño uyeyapo mbaepuere güɨnoi vaerã mboroyocui jei vae uipota'ã uyapo vae reta re, jare Tumpa jei vae uipota'ã uyapo vae reta re, jare iyoa vae reta re, jare icavi mbae vae uyapo vae reta re, jare icavi mbae vae Tumpa cotɨ jei vae reta re, jare tu uyuca vae reta re, jare ichɨ uyuca vae reta re, jare opaete upuruyuca vae reta re, \v 10 jare aguasa uyapo vae reta re, jare cuimbae reta uyupii uyerereco vae re, jare oñomi japicha umee vaerã corepoti re vae reta re, jare iyapu vae reta re, jare ĩru vae re uñeapo iyapu reve vae reta re, jare ipotave moromboe añete vae ndive oyovaicho vae reta re. \v 11 Cua moromboe añete vae ñee icavi vae pegua co. Tumpa jecuaeño uyerovia catu jare uyembɨadoraca ñee icavi vae rupi. Jae umɨmbeu cheve ñee icavi vae, che amɨmbeu-yuapɨ ye vaerã. \s1 Quirãi Pablo uyeyocui yandeYa pe \p \v 12 Jare amee yasurupai yandeYa Cristo Jesús pe imbaepuere umee cheve vae re. Jae uicuaaca quirãi chererovia catu. Echa'ã umee cheve ayeyocui vaerã chupe. \v 13 Jucuarãi uyapo, yepe tẽi tenonde yave che jae icavi mbae vae yandeYa cotɨ, jare ayapo icavi mbae vae yandeYa re güɨrovia vae reta pe, jare cherecopochɨ icotɨ. Ẽrei yandeYa cheparareco. Echa'ã apurugüɨrovia'ã ramo, opaete cua ayapo aicuaa'ã icavi mbae vae ayapo ramo. \v 14 Jare yandeYa umee cheve jeta ete ipɨacavi. Jae ramiño vi umee cheve mburugüɨrovia jare mburuau. Echa'ã cua reta yanembae co Cristo Jesús re yarovia yave. \p \v 15 Cua co jae ñee yandepuere yarovia catu vae, jare icavi co opaete vae güɨrovia vaerã: Cristo Jesús ou cua ɨvɨ pe umbɨasa vaerã iyoa vae reta, jare che co jae iyoa vae reta güi iyoa ete ye vae. \v 16 Ẽrei cuarã yandeYa cheparareco. Echa'ã che co jae iyoa ete vae ramo, Jesucristo cheparareco yave, jae uicuaaca quirãi jae ipɨaguasu tuicha ete co. Jare che co jae penti jaanga rami, ĩru vae reta vi uicuaa vaerã ipuere güɨrovia jese, jae reta vi güɨnoi vaerã tecove opa mbae vae. \v 17 Yambɨadora jaeño mai pegua yanderuvicha guasu opa mbae vae. Jae ndarau etei umano jare mbaetɨ quía ipuere uecha. Jaeño co Tumpa. Amén. \p \v 18 Cua mbaravɨquɨ re ndoyocui, cheraɨ Timoteo. Echa'ã jucuarãi tenonde yave nemɨmbeu Tumpa iñee umɨmbeu vae reta. Nemandúa jocua re, ndepuere vaerã niñerãro cavi icavi mbae vae ndive. \v 19 Iñemɨmɨrãta ndepurugüɨrovia re, jare agüɨye iyapo mbae ndicuaa agüɨyeta tẽi ndiyapo vae. Echa'ã amocue vae uyapo agüɨyeta tẽi uyapo vae. Jáeramo, uyembopa ipurugüɨrovia re. \v 20 Cuarãi uasa Himeneo jare Alejandro. Jáeramo amaeño'ã jese reta uñemɨĩru vaerã ĩru upurugüɨrovia vae reta ndive. Cua jeco pegua ndarau ndipo jei reta icavi mbae vae Tumpa cotɨ. \c 2 \s1 Umɨmbeu quirãi uyerure vaerã Tumpa pe \p \v 1 Cua rani jae peve: Upurugüɨrovia vae reta tuyerure Tumpa pe opaete vae re, jare tumee yasurupai Tumpa pe jese reta. \v 2 Jucuarãi tuyerure mburuvicha guasu reta re, jare opaete mbaepuere güɨnoi vae reta re, yaico cavi vaerã yandepɨacatu reve, yandepuere vaerã yayeyocui Tumpa pe yambɨadora reve. \v 3 Echa'ã icavi co yayapo vaerã jucuarãi, yambɨyerovia vaerã Tumpa - jae co yanembɨasa vae. \v 4 Jae uipota opaete vae uyembɨasaca vaerã jare uicuaa cavi vaerã añete vae. \v 5 Echa'ã ime pentiño Tumpa. Jae ramiño vi ime pentiño ipuere umbɨpɨacatu ɨvɨ pegua reta Tumpa ndive vae. Jae co penti cuimbae Cristo Jesús jee vae. \v 6 Jae uñemee umano vaerã, ipuere vaerã uepɨ opaete vae. Jare Tumpa uicuaaca cua, ara ou ma uvãe yave uicuaaca vaerã. \v 7 Jare yandeYa cheparavo amɨmbeu vaerã cua regua. Jae cheapo jemimondorã, amboe vaerã judío mbae vae reta mburugüɨrovia añete vae re. Cua che jae peve vae añete vae co. Cheapu'ã etei co. \p \v 8 Jáeramo aipota cuimbae reta uyerure vaerã Tumpa pe opaete que rupi rupi. Agüɨye tuyerure mbochɨ reve jare mbae umbasɨ reve. Tuyerure ipɨa icavi reve. \v 9 Jae ramiño vi cuña reta agüɨye tomonde temimonde ipõra ete vae ĩru vae reta pe uechaca vaerãño. Agüɨye tiyemɨpɨa'ã ete temimonde re, ani ía re, ani mbaembae oro pegua vae re jare mbaembae ipõra ete vae re. \v 10 Ẽrei tuyapo icavi vae. Echa'ã amocue cuña reta jei uyapo co Tumpa uipota uyapo vaerã vae. Jáeramo icavi co jocua nunga uyapo vaerã icavi vae. \v 11 Cuña reta tiquĩi yemboe pe uñemɨmichi reve. \v 12 Jare ayocui'ã cuña reta oporomboe vaerã jare güɨnoi vaerã mbaepuere cuimbae reta re. Tiquĩiño. \v 13 Echa'ã Tumpa uyapo Adán rani jare jaɨcue rupi uyapo Eva. \v 14 Jare Adán itavɨ'ã. Cuña itavɨ. Jare itavɨ ramo, cuña iyoa. \v 15 Cuña reta jecuaeño imembɨta uiporara reve, ẽrei Tumpa uepɨta. Ẽrei jecuaeño tupurugüɨrovia jare tupuruau. Tuñeñono tee Tumpa peguarã. Jecuaeño tuico cavi. \c 3 \s1 Quirãi icavi ico vaerã upurugüɨrovia vae reta itenondegua \p \v 1 Añete co cua yae vae: Ime yave quía uipota uyeyapo upurugüɨrovia vae reta itenondeguarã vae, uipota uyapo mbaravɨquɨ icavi vae. \v 2 Jáeramo upurugüɨrovia vae reta itenondegua tuico cavi, agüɨye vaerã quía umbɨjeco mbae re. Tugüɨreco pentiño cuña. Tuñemoa ngatu. Jecuaeño tuyapo icavi vae, uyepɨuca vaerã ĩru vae reta pe. Tiquɨrẽɨ umbɨresive vaerã mboupa reta jenta pe. Ticatu toporomboe. \v 3 Agüɨye ticause. Agüɨye tiñerãrose. Tipɨacavi. Agüɨye tijovaichopota. Agüɨye tuipota ete corepoti iyupeguarã. \v 4 Toyocui cavi opaete jenta pegua reta. Toyocui cavi isambiaɨ reta, jae reta uyapo vaerã tu jei vae jare uipɨu vaerã. \v 5 Echa'ã cuimbae icatu'ã yave oyocui cavi vaerã jenta pegua reta, ndarau etei ipuere uyandareco Tumpa uiparavo vae reta re. \v 6 Jare agüɨye tuyeyapo upurugüɨrovia vae reta itenondeguarã penti cuimbae güɨrovia ramo yandeYa re vae. Echa'ã jucuarãi uyeyapo yave, aramoi uyembɨcateta, jare ĩru vae reta umbɨjecota icate re, Tumpa umbɨjeco aña guasu jae uyembɨcate yave rami. \v 7 Jae ramiño vi upurugüɨrovia vae reta itenondegua tierãcua cavi, upurugüɨrovia mbae vae reta imiari cavi vaerã jese. Echa'ã jucuarãi'ã yave, aramoi jae reta umbɨjecota, jare jucuarãi upurugüɨrovia vae reta itenondegua aramoi uñemɨamɨricata aña guasu pe. \s1 Quirãi icavi ico vaerã ĩru upurugüɨrovia vae reta omborɨ vae \p \v 8 Jae ramiño vi ĩru upurugüɨrovia vae reta omborɨ vae reta tuyepɨuca ĩru vae reta pe. Agüɨye tipurumbɨtavɨse. Agüɨye ticause. Agüɨye tuipota ete corepoti iyupeguarã. \v 9 Tuicuaa cavi jocua opaete vae pe'ã uyecuaa vae yandepurugüɨrovia regua, jare agüɨye tuyapo mbae uicuaa agüɨyeta tẽi uyapo vae. \v 10 Epɨrandu rani jese jecocavi ra, jare ĩru vae reta uicuaa cavi yave ico cavi co, ipuere uyeyocui Tumpa pe jucuarãi. \v 11 Cua reta jembireco vi tuyepɨuca ĩru vae reta pe. Agüɨye tiyapu ĩru vae re. Tuñemoa ngatu jare tuico cavi, ĩru vae reta ipuere vaerã güɨrovia catu opaete pe. \v 12 Ĩru upurugüɨrovia vae reta omborɨ vae reta tugüɨreco pentiño cuña, jare toyocui cavi isambiaɨ reta jare opaete jenta pegua reta. \v 13 Echa'ã cua reta uyeyocui cavi yave Tumpa pe, uyepɨuca ĩru vae reta pe, jare ipuere imiari uquɨye mbae reve mburugüɨrovia güɨnoi Cristo Jesús re vae re. \s1 Uyecuaa yandeve vae \p \v 14 Chepɨa pe ayemɨngueta ɨmambaeño aa vaerã ndepɨ. Ẽrei cua mbaembae re aicuatía ndeve, \v 15 ndicuaa vaerã quirãita ndico Tumpa jentarã reta ndive - jae reta co Tumpa imeño mai ico vae uiparavo vae reta - jae reta uñemɨmɨrãta añete vae re jare uicuaaca ĩru vae reta pe añete vae. Echa'ã aramoi apɨtata ɨma cua pe. \v 16 Añete co, ñanemɨpɨacañɨ ete cua yandeveño uyecuaa vae. Echa'ã yande yayeyocui Tumpa pe. \q1 Tumpa uyeyapo cuimbaerã. \q1 Espíritu Santo uicuaaca jae co jupi vae. \q1 Ángel reta uecha. \q1 Jerãcua opaete ɨvɨ pegua reta pe. \q1 Ɨvɨ pegua reta güɨrovia jese. \q1 Jare Tu umbɨresive ye ara pe. \c 4 \s1 Umɨmbeu yarovia vae güi uyerovata vae reta \p \v 1 Jare Espíritu Santo umɨmbeu yandeve quirãi ara reta taɨcuegua vae pe amocue vae uyerovata yarovia vae güi. Jae reta güɨroviata aña upurumbɨtavɨ vae reta jare moromboe reta aña reta uipota güɨrovia vaerã vae. \v 2 Oporomboe reta yave, iyaputa upurumbɨtavɨ vaerã. Jare ndarau ipɨatɨtɨ jese, ipɨatanta ramo. \v 3 Oyopiata ĩru vae reta agüɨye vaerã umenda, jare oyopiata ĩru vae reta agüɨye vaerã jou mbae nunga tembíu, yepe tẽi Tumpa uyapo yandeve tembíu yau vaerã yasurupai ñamee reve chupe. Echa'ã yande yarovia Tumpa jare yaicuaa ma añete vae. \v 4 Echa'ã opaete mbaembae Tumpa uyapo vae icavi co. Agüɨye ñarɨ̃ro mbae nunga tembíu. Icavi co yau vaerã yasurupai ñamee reve Tumpa pe. \v 5 Echa'ã uñeñono tee co yau vaerã Tumpa iñee jare yerure rupi. \s1 Jesucristo pe uyeyocui cavi vae \p \v 6 Nemɨmandúa yave yanderɨvɨ reta cua mbaembae re, ndiyeyocui cavi co Jesucristo pe. Jecuae iñemɨmɨrãta ñee yarovia vae reta re jare moromboe añete vae regua re. Echa'ã cua reta re jecuaeño ndico. \v 7 Ẽrei agüɨye erovia aracae ndaye vae reta. Ẽrei iñemɨatangãtu ndiyapo vaerã Tumpa uipota yayapo vaerã vae. \v 8 Echa'ã yanderete yamungúe yave, michi peguaño icavi yandeve. Ẽrei ñañemɨatangãtu yave yayapo vaerã Tumpa uipota yayapo vaerã vae, jecuaecuae icavi ete yandeve. Echa'ã icavi yandeve cua ɨvɨ pe yaico rambueve, jare icavita vi yandeve Tumpa ndive ma yaico yave. \v 9 Cua co ñee yandepuere yarovia catu vae, jare icavi co opaete vae güɨrovia vaerã. \v 10 Echa'ã cuarã yaparavɨquɨ ñaĩ yaiporara reve, Tumpa imeño mai ico vae re yarovia ramo. Jae co opaete vae umbɨasa vae. Jae umbɨasa güɨrovia jese vae reta. \p \v 11 Cua mbaembae re eporoyocui jare eporomboe. \v 12 Agüɨye quía tanererɨ̃ro ndetaɨrusu ramo. Ẽrei jecuaeño nde rani ico cavi, ĩru upurugüɨrovia vae reta uicuaa vaerã quirãi icavi co jae reta vi yugüɨreco vaerã. Jáeramo jecuaeño nemiari icavi vae re. Jecuaeño iyapo icavi vae. Jecuaeño epuruau. Jecuaeño erovia Tumpa. Agüɨye iyapo mbae pɨchɨ̃i vae. \v 13 Che aa avãe ndeve regua, jecuaeño iñemɨatangãtu nemɨngueta vaerã Tumpa iñee ĩru vae reta pe, jare ndepurumbɨaracuaa vaerã, jare ndeporomboe vaerã. \v 14 Jecuaeño iñemɨatangãtu ndiporu vaerã mbaepuere Tumpa umee ndeve vae. Echa'ã uñemee ndeve Tumpa iñee umɨmbeu vae reta jei rami, upurugüɨrovia vae reta itenondegua reta oñono yave ipo nderé. \p \v 15 Jecuaeño iyandareco cavi cua mbaembae re opaete ndepɨa reve, uyecuaa vaerã opaete vae pe quirãi icavi ete co ndiyemboe neĩ. \v 16 Iñemoa ngatu ndico cavi vaerã jare ndeporomboe cavi vaerã. Jecuaeño iñemɨatangãtu jese reta. Echa'ã jucuarãi ndiyapo yave, ndiyerepɨcata jare ndeepɨcata vi uyapɨsaca nderé vae reta. \c 5 \s1 Quirãi umbɨaracuaa vaerã ĩru upurugüɨrovia vae reta \p \v 1 Agüɨye iñeengata cuimbae indechi vae reta pe. Ẽrei embɨaracuaa, penti cuimbae umbɨaracuaa tu rami. Jare embɨaracuaa cuimbae taɨrusu vae reta, penti cuimbae umbɨaracuaa tɨvɨ rami. \v 2 Embɨaracuaa cuña ucuacuaa vae reta, penti cuimbae umbɨaracuaa ichɨ rami, jare embɨaracuaa cuñatai reta, penti cuimbae umbɨaracuaa jindɨ rami. Agüɨye ndepɨa pe iyemɨngueta icavi mbae vae jese reta. \p \v 3 Emborɨ ime umano vae reta mbaetɨ etei güɨnoi yave quía omborɨ vaerã. \v 4 Ẽrei ime umano vae ime yave güɨnoi imembɨ reta ani jamariro reta, jae reta rani tomborɨ, uicuaaca vaerã uyeyocui co Tumpa pe. Echa'ã ime umano vae jae reta jentarã co. Jucuarãi tuyapo reta omborɨ vaerã ichɨ jare iyarɨ. Echa'ã jucuarãi uyapo yave, umbɨyerovia Tumpa. \v 5 Ẽrei penti ime umano vae mbaetɨ etei güɨnoi quía omborɨ vaerã vae co jae penti añetete ime umano vae. Jae güɨrovia Tumpa, jare jecuaeño uyerure chupe pɨ̃tu rupi jare ara rupi. \v 6 Ẽrei ime umano vae ueca yave jete umbɨyerovia vaerãño, uyeyocui'ã etei Tumpa pe, penti umanocue vae ipuere'ã etei uyeyocui ĩru vae pe rami. \v 7 Jáeramo cua mbaembae re iyocui upurugüɨrovia vae reta, agüɨye vaerã quía umbɨjeco reta mbae re. \v 8 Ẽrei ime yave penti upurugüɨrovia vae uyandareco'ã jenta pegua reta re jare ĩru jentarã reta re vae, upurugüɨrovia mbae vae echa. Jeta upurugüɨrovia mbae vae reta uyapo cavi ete chugüi. Echa'ã jae reta uyandareco jenta pegua reta re jare ĩru jentarã reta re. \p \v 9 Agüɨye emɨĩru ime umano vae ĩru ime umano vae reta ndive ndei sesenta año güɨnoi mbove. Sesenta año güɨnoi yave ramo emɨĩru jae reta ndive mbaetɨ yave imegua, \v 10 jare ĩru vae reta umɨerãcua yave icavi vae uyapo vae, jare uyandareco cavi yave sambiaɨ reta re, jare umɨngaru yave jenta pe opou vae reta, jare uyeyocui yave uñemɨmichi reve ĩru uñeñono tee Tumpa peguarã vae reta pe, jare omborɨ yave uiporara vae reta, jare uñemɨatangãtu yave uyapo vaerã icavi vae. \p \v 11 Ẽrei agüɨye emɨĩru taɨrusu ime umano vae reta ĩru ime umano vae reta ndive. Echa'ã cua nunga uipota ye yave cuimbae, uipota'ã ma uyeyocui Cristo pe ĩru ime umano vae reta uyeyocui chupe rami. Uipotaño umenda. \v 12 Jáeramo güɨnoi teco. Echa'ã uyapo'ã ma tenonde yave jei uyapo vaerã upurugüɨrovia vae reta pe vae. \v 13 Jae ramiño vi iyaquɨ uyeyapo jare opou reño. Jae ramiño vi uyemɨngueta japicha re jare ĩru vae iparavɨquɨ re iyurungueta. Imiari mbaembae agüɨyeta tẽi imiari jese vae re. \v 14 Jáeramo aipota taɨrusu ime umano vae reta umenda ye vaerã. Icavi co imembɨ vaerã jare uyandareco cavi vaerã jenta pegua reta re. Agüɨye tuyapo mbae icavi mbae vae, agüɨye vaerã oyovaicho Cristo ndive vae ipuere umbɨjeco mbae re. \v 15 Echa'ã amocue vae uyerova ma uyapo vaerã Satanás uipota uyapo vaerã vae. \p \v 16 Penti cuña upurugüɨrovia vae jentarã ime umano yave, upurugüɨrovia vae tomborɨ ime umano vae, agüɨye vaerã ime umano vae uyeco ĩru upurugüɨrovia vae reta re jae reta omborɨ vaerã, jae reta ipuere vaerã omborɨ ĩru ime umano vae reta mbaetɨ etei jentarã güɨnoi omborɨ vaerã vae. \p \v 17 Jupi co upurugüɨrovia vae reta itenondegua Tumpa iparavɨquɨ uyapo cavi vae reta uyepɨuca vaerã jare ĩru reta umbɨepɨ vaerã chupe reta. Jae ramiño vi jupi co upurugüɨrovia vae reta itenondegua Tumpa iñee umɨmbeu jare oporomboe vae reta uyepɨuca ete vaerã jare ĩru reta umbɨepɨ vaerã chupe reta. \v 18 Echa'ã Tumpa iñee pe uyecuatía oĩ cuarãi: “Güeye trigo umbɨpiriri oĩ yave, agüɨye iyuruyocua.” Jare: “Jupi co umɨmbaravɨquɨ vae umbɨepɨ vaerã uparavɨquɨ vae pe mbaravɨquɨ uyapo vae.” Cuarãi uyecuatía oĩ. \p \v 19 Ime yave quía penti upurugüɨrovia vae reta itenondegua mbae re umbɨjeco vae, agüɨye iyapɨsaca jese ipuere'ã yave imiari mocui ani mbapɨ uicuaa cavi jeco regua vae. \v 20 Iyoa vae reta pe ere iyoa co opaete vae jovaque, ĩru vae reta uquɨye vaerã mbaeyoa uyapo. \v 21 Che ndoyocui Tumpa jare yandeYa Jesucristo jare ángel reta Tumpa uiparavo vae jovaque: Cua mbaembae jecuaeño iyapo, jare agüɨye eau penti vaeño ĩru vae güi. Oyovaque reve iyapo opaete vae pe. \v 22 Agüɨye ndeapura iyapo vaerã upurugüɨrovia vae reta itenondeguarã, agüɨye vaerã niñemɨĩru ĩru cuimbae reta ndive imbaeyoa reta re. Agüɨye iyapo mbae pɨchɨ̃i vae. \p \v 23 Imeño nderɨe pe nembaerasɨ. Cua jeco pegua vino jeu michi michi nepoarã. Agüɨye ɨño jeu. \p \v 24 Amocue vae imbaeyoa reta tenonde voi uyecuaa cavi jare uicuaaca quirãi uñeãacata co. Ĩru vae reta imbaeyoa reta uyecuaata taɨcue rupi. \v 25 Jae ramiño vi icavi vae amocue vae uyapo vae tenonde voi uyecuaa cavi, jare icavi vae añave uyecuaa mbae vae vi uyecuaata co. \c 6 \p \v 1 Opaete uyeyocui patrón pe vae reta tuipɨu ipatrón, agüɨye vaerã ĩru vae reta jei icavi mbae vae Tumpa cotɨ jare yandeporomboe cotɨ. \v 2 Jare ipatrón upurugüɨrovia yave, chupe uyeyocui vae reta agüɨye tugüɨrɨ̃ro. Echa'ã aramoi ipɨa pe uyemɨnguetata güɨrɨ̃ro vaerã, ipatrón vi upurugüɨrovia ramo. Ẽrei uyeyocui vae reta tuyeyocui cavi ipatrón pe. Echa'ã ipatrón vi güɨrovia yandeYa re, jare yandeYa uau. Jare icavi eteta co ipatrón pe, jembiocui reta uparavɨquɨ cavi yave chupe. Cua mbaembae re eporomboe jare epurumbɨaracuaa. \s1 Yayeyocui Tumpa pe yandepɨacatu reve \p \v 3 Aramoi ĩru vae oporomboeta ambɨe moromboe re, jare ndarau güɨrovia moromboe añete vae, yepe tẽi moromboe añete vae co jae yandeYa Jesuscristo regua. Echa'ã jocua moromboe añete vae yanemboe quirãi yayeyocui vaerã Tumpa pe. \v 4 Ẽrei jocua nunga oporomboe vae uyembɨcate co, jare uicuaa'ã mbae ave. Echa'ã jecuaeño uyeaca. Jare cua icavi'ã co. Jáeramo ñacatãa, jare jovaichopota, jare jei icavi mbae vae, jare jei quirãi ĩru vae reta uyapo icavi mbae vae. \v 5 Jocua nunga uyeacaiño mbae icavi mbae vae re. Ipɨayemɨngueta jupi'ã co. Jae reta uicuaa'ã etei añete vae. Ipɨa pe uyemɨngueta tẽi ipuere uyeyocui Tumpa pe icocatu vaerã. Agüɨye iñemɨĩru jocua nunga ndive. \v 6 Ẽrei yayeyocui yave Tumpa pe, icavi ete co yandeve, yaico yave yandepɨacatu reve. \v 7 Echa'ã yaa yandesɨ güi yave, mbaetɨ etei mbae yaru. Jae ramiño vi ñamano yave, ndarau etei mbae yaraa. \v 8 Jáeramo ñanoi yave añave yanderembiurã jare yanderemimonderã, yaico yandepɨacatu reve. \v 9 Ẽrei yavai'ã uipota icocatu vae reta iyoa vaerã. Yavai'ã aña guasu uyavɨca chupe reta vaerã. Jáeramo jae reta ipɨa pe uyemɨngueta cavi mbae reve uipota ete jeta mbaembae icavita'ã etei chupe reta vae. Echa'ã jocua nunga mbaembae pe uñemɨcañɨtei reta. \v 10 Echa'ã corepoti uipota ete vae uyapo opaete mbaembae icavi mbae vae. Jare amocue vae uipota ete icocatu ramo, uyembopia mburugüɨrovia yandeYa regua güi, jare umbɨeta tẽi jucuarãi uyapo ramo. \s1 Tanta eparavɨquɨ Tumpa pe \p \v 11 Ẽrei nde co jae cuimbae Tumpa pe uyeyocui vae. Jáeramo agüɨye etei iyapo jucuarãi. Ẽrei ipota ete ndiyapo vaerã jupi vae jare ndiyeyocui vaerã Tumpa pe. Jae ramiño vi ipota ete mburugüɨrovia, jare mburuau, jare mbɨaguasu, jare ñemɨmichi. \v 12 Jecuaeño eparavɨquɨ tanta ndiporara reve yarovia vae re. Ico cavi yandeYa ndive, echa'ã jae umee yandeve tecove opa mbae vae. Echa'ã cuarã Tumpa ndeparavo. Jare nemɨmbeu cavi ma ndepurugüɨrovia jeta uyapɨsaca nderé vae reta pe. \v 13 Cua re co che ndoyocui Tumpa jee re. Echa'ã jae umee tecove opaete pe. Ndoyocui vi jese Cristo Jesús jee re. Echa'ã jae umɨmbeu cavi añete vae regua Poncio Pilato jovaque. \v 14 Jecuaeño iyapo cua che ndoyocui jese vae. Jucuarãi ndiyapo yave, ndarau mbae icavi mbae vae ndiyapo, jare ndarau quía ipuere nembɨjeco mbae re, yandeYa Jesucristo ou ye regua. \v 15 Echa'ã ara ou uvãe yave, Tumpa uechacata co yandeYa Jesucristo. Tumpa jecuaeño uyerovia catu. Jaeño co opaete vae iYa. Jae co mburuvicha guasu mbaepuere tuicha ete vae güɨnoi vae. Jae imbaepuere tuicha ete co opaete ĩru mburuvicha guasu reta imbaepuere güi. Jae co opaete ɨvɨ pegua reta iya reta iYa. \v 16 Jaeño co umano mbae vae. Jae ico tembipe oĩ vae pe. Mbaetɨ quía ipuere oya jocua tembipe re. Mbaetɨ etei quía uecha Tumpa, jare mbaetɨ etei quía ipuere uecha. Tuyembɨadoraca Tumpa jaeño mai pegua. Imbaepuere tuicha ete co. Amén. \p \v 17 Iyocui cua ɨvɨ pegua mbaembae re icocatu vae reta agüɨye vaerã ticate iyee iparavete vae reta güi, jare agüɨye vaerã uyeco icorepoti re. Echa'ã aramoi ɨmambae opata. Ẽrei tuyeco Tumpa imeño mai ico vae re. Echa'ã jae umee yandeve opaete mbaembae yayerovia vaerã. \v 18 Jare iyocui vi tuyapo icavi vae. Echa'ã jucuarãi yave, icocatuta co Tumpa cotɨ icavi vae uyapo vae re. Jecuaeño tiquɨrẽɨ umee vaerã güɨnoi vae güi ĩru vae reta pe, omborɨ reta vaerã. \v 19 Echa'ã jucuarãi uyapo yave, güɨnoita mbae icavi vae opa mbae vae ara outa vae reta peguarã, jare güɨnoita tecove opa mbae vae. \s1 Pablo jaeño ma oyocui Timoteo vae \p \v 20 Timoteo, jecuaeño iyandareco cavi jocua uñemee ndeve ndiyandareco vaerã jese vae re. Agüɨye iyapɨsaca ndaye reta re. Echa'ã jei vae mbae'ã co. Agüɨye erovia Tumpa ndive oyovaicho vae reta jei tẽi uicuaa cavi vae. Echa'ã uicuaa'ã co mbae. \v 21 Echa'ã amocue jei tẽi uicuaa cavi vae uyembopia yarovia vae güi. \p Tumpa tumee ndeve ipɨacavi. Amén.