\id 1PE - Guaraní, Western Bolivian -Bolivia 2012 (DBL 2013) \h 1 PEDRO \toc1 Primera Carta Del Apostol San Pedro \toc2 1 Pedro \toc3 1 P \mt2 PRIMERA CARTA DEL APOSTOL \mt1 SAN PEDRO \c 1 \p \v 1 Che co jae Pedro. Che co jae Jesucristo jemimondo. Aicuatía aĩ cua tupapire opaete Israel pegua Ponto jare Galacia jare Capadocia jare Asia jare Bitinia rupi uñemɨai vae reta pe. \v 2 YandeRu Tumpa peparavo jare ndei ɨvɨ uyeyapo mbove uicuaa pe reta piyeyapota co taɨ retarã. Jare Espíritu Santo peñono tee Tumpa peguarã. Oyoe ma pepɨa Jesucristo jugüɨ pe. Jáeramo añave piyapo Tumpa uipota piyapo vaerã vae. Tumpa tumee peve jeta ete ipɨacavi jare ipɨacatu. \s1 Ñaãro ñaĩ yayerovia reve \p \v 3 Tuyembɨadoraca Tumpa. Jae co yandeYa Jesucristo Tu. Jae yandeparareco ete. Jáeramo yandeyapo taɨ retarã. Jare Jesucristo icove ye ou umanocue vae reta ipɨte güi ramo, añave ñaãro ñaĩ yayerovia reve. \v 4 Tumpa uñuvatu ma peve ara pe pembaerã. Jocua icavi ete co. Ipuere'ã etei uyepepɨca jare ndarau etei opa. \v 5 Jare imbaepuere pe Tumpa uyandareco oĩ peré perovia jese ramo. Jáeramo piyembɨasacata. Cua uyecuaata ara taɨcuegua reta pe. \p \v 6 Jáeramo piyerovia ete cua re, yepe tẽi aramoi añave michi pegua pepɨatɨtɨ mbaembae yavai peve vae jeco pegua. \v 7 Echa'ã cua mbaembae yavai peve vae uicuaacata peve ipɨrãta ra pepurugüɨrovia. Oro yambɨchɨrɨrɨ tata pe, yandepuere vaerã yamombo chugüi iquɨacue, ipõra ete oĩ vaerã oro, yepe tẽi oro opata. Jae ramiño vi Tumpa uipota ipɨrãta ete vaerã pepurugüɨrovia. Echa'ã pepurugüɨrovia icavi ete Tumpa pe oro güi. Jare pepurugüɨrovia ipɨrãta yave, piyembutuichaca eteta co Jesucristo uyecuaa ye yave. \v 8 Yepe tẽi peecha'ã Jesucristo, ẽrei peau. Yepe tẽi añave peecha'ã, ẽrei perovia jese. Jáeramo piyerovia ete. Tumpa etei umee peve cua yerovia, jare yavai pemɨmbeu cavi vaerã ĩru vae reta pe cua yerovia regua. \v 9 Jare perovia Jesucristo re ramo, Tumpa umeeta peve piyembɨasaca vaerã. \p \v 10 Tumpa iñee aracae umɨmbeu vae reta uicuatía mbɨacavi Tumpa umeeta peve vae re. Jae reta uipota ete uicuaa yembɨasa uñemeeta peve vae regua, jare upɨrandu ete uyupe jese. \v 11 Cristo iEspíritu ico jae reta ipɨa pe jare umɨmbeu ndei uyeyapo mbove quirãi Cristo uiporarata jare quirãi taɨcue rupi uyembɨadoracata. Jare jae reta upɨrandu tẽi uyupe mbae ra uipota jei Espíritu Santo jare quirãi yave ra uyeyapota. \v 12 Tumpa uicuaaca chupe reta jocua uicuatía vae yandeve peguarã co - iyupeguarã'ã co. Jare Jesucristo ombou Espíritu Santo ara güi jemimondo reta pe, jae reta umɨmbeu vaerã peve ñee icavi vae. Jare ángel reta uipota ete uicuaa cua mbaembae regua. \s1 Pico peyoa mbae reve \p \v 13 Jáeramo pepɨa pe piyemɨngueta cavi cua re. Piñemoa. Jecuaeñoi peãro piyerovia reve mbɨacavi Jesucristo uyecuaa ye yave uñemeeta peve vae. \v 14 Pe reta co jae Tumpa taɨ reta. Jáeramo piyapo jae uipota piyapo vaerã vae. Tenonde yave pico pe pere vae reño, picuaa'ã Tumpa ramo. Agüɨye ma pico jucuarãi. \v 15 Tumpa peparavo, jare Tumpa iyoa mbae vae co. Jáeramo opaete mbae piyapo vae pe pico peyoa mbae reve. \v 16 Echa'ã Tumpa iñee pe uyecuatía oĩ cuarãi: “Pico peyoa mbae reve” —jei Tumpa—. “Echa'ã che co jae iyoa mbae vae.” Jucuarãi uyecuatía oĩ. \p \v 17 Jare pemandúa quirãi piyerure yandeRu pe yave, piyerure peĩ uau'ã penti vaeño ĩru vae güi vae pe. Jae upuruãata opaete vae uyapo vae rupi. Jáeramo cua ɨvɨ pe pico rambueve, pequɨye chugüi. \v 18 Tenonde yave pe reta pico petenondegua reta iyemboe rupi. Ẽrei mbaerã'ã co pico. Añave Tumpa perepɨ jocua güi. Ẽrei piyerepɨ'ã corepoti jare oro pe. Echa'ã corepoti jare oro opata co. \v 19 Tumpa perepɨ Cristo jugüɨ pe. Jocua jugüɨ icavi ete Tumpa pe. Echa'ã Cristo uñemee umano vaerã, Israel pegua reta penti ovecha-raɨ icavi ete vae umee Tumpa pe rami. \v 20 Tumpa uiparavo Cristo umano vaerã ndei ɨvɨ uyeyapo mbove. Ẽrei cua ara taɨcuegua reta pe ramo Cristo ou ɨvɨ pe umano vaerã peré. \v 21 Jare pe reta perovia Tumpa re Cristo jeco pegua. Echa'ã Tumpa umbɨjecove ye Cristo güeru umanocue vae reta ipɨte güi jare umbɨadoraca ma. Añave perovia ma Tumpa re, jare pepuere peãro piyerovia reve jae perepɨ ete vaerã. \p \v 22 Espíritu Santo pemborɨ perovia vaerã añete vae. Jáeramo añave pepɨa uyeyoe jare cua jeco pegua añetete piyerau. Jáeramo jecuaeño piyerau opaete pepɨa reve. \v 23 Penoi ma tecove ipɨau vae. Cua nunga tecove ou'ã peru jare pesɨ güi. Echa'ã tecove jae reta umee peve vae opata. Ẽrei tecove ipɨau vae ndarau etei opa. Penoi tecove ipɨau vae Tumpa iñee rupi. Tumpa iñee jecuaeño umee tecove jare ndarau etei opa. \v 24 Tumpa iñee pe uyecuatía oĩ cuarãi: \q1 “Ɨvɨ pegua reta temitɨ reta rami co. \q1 Echa'ã temitɨ ipotɨ yave, ipõra co. \q1 Ẽrei temitɨ umano yave, umano vi ipotɨ. \q1 Jae ramiño vi yepe tẽi ɨvɨ pegua reta uyembutuicha, ẽrei opata co ipɨrãta. \q1 \v 25 Ẽrei yandeYa iñee ndarau etei opa.” \m Jucuarãi uyecuatía oĩ. Jare cua co jae ñee icavi vae ĩru vae reta umɨmbeu peve vae. \c 2 \p \v 1 Jáeramo agüɨye piyapo icavi mbae vae. Agüɨye piyembɨtavɨ. Agüɨye piñeacatãa. Agüɨye pendayepota. \v 2 Sambiaɨ oa ramo vae reta jou neche jare jucuarãi ipɨrãta. Jae ramiño vi pequɨrẽɨ reve piyemboe Tumpa iñee re pepɨrãta vaerã pepurugüɨrovia re. \v 3 Echa'ã picuaa ma yandeYa ipɨacavi co peve. \s1 Ita icove vae \p \v 4 Jecuaeño peya yandeYa re. Jae co jocua ita icove vae. Ɨvɨ pegua reta omombo jocua ita. Ẽrei Tumpa uiparavo. Echa'ã uau ete. \v 5 Jae ramiño vi pe reta co jae ita icove vae reta rami. Piyeyapo ma penti tenta Espíritu Santo uyapo oĩ vae rami. Tumpa peñono tee iyupeguarã. Piyeyapo ma sacerdote retarã. Echa'ã sacerdote reta Israel pegua umee Tumpa pe maemɨmba uyeyucacue reta. Jae ramiño vi pe reta piyapo Espíritu Santo uipota piyapo vaerã vae. Jucuarãi yave, pembɨyeroviata Tumpa Jesucristo rupi. \v 6 Echa'ã Tumpa iñee pe uyecuatía oĩ cuarãi: \q1 “Mase” —jei Tumpa—, “añono Jerusalén pe ita tenondegua vae. \q1 Che aiparavo jare aau. \q1 Güɨrovia jese vae ndarau etei jei: ‘Agüɨyeta tẽi arovia jese.’ ” \m Jucuarãi uyecuatía oĩ. \v 7 Pe reta peau, perovia jese ramo. Ẽrei güɨrovia'ã jese vae reta pe tae cua Tumpa iñee pe uyecuatía oĩ vae: \q1 “Ita tenta iyapoa reta omombo vae uyeyapo ma ita tenondegua vae. \q1 \v 8 Jae co penti ita ɨvɨ pegua reta ipɨsapãa jese vae rami. \q1 Uyepɨaca reta jocua ita re.” \m Jucuarãi uyecuatía oĩ. Echa'ã jae reta uicuaa cavi'ã Tumpa iñee, güɨrovia'ã Jesucristo re ramo. Tumpa uipota jucuarãi uyeyapo vaerã. \s1 Pe reta co jae Tumpa uiparavo vae reta \p \v 9 Ẽrei pe reta co jae Tumpa uiparavo vae reta. Pe reta piyeyocui Tumpa pe iporoyocuia pe. Tumpa peñono tee iyupeguarã pico vaerã jae imbaerã. Jucuarãi Tumpa uyapo pe reta pemɨmbeu vaerã ĩru vae reta pe quirãi Tumpa ipɨacavi co jare quirãi jae peparavo pico vaerã jae jembipe icavi ete vae pe, agüɨye vaerã pico pɨ̃tumimbi pe. \v 10 Tenonde yave pe reta Tumpa jentarã reta'ã co. Ẽrei piyeyapo ma Tumpa jentarã retarã. Tenonde yave Tumpa peparareco'ã. Ẽrei añave peparareco. \s1 Piyeyocui cavi Tumpa pe \p \v 11 Cherɨvɨ reta, pe reta pico'ã upurugüɨrovia mbae vae reta yugüɨreco rami, jare michi peguaño picota cua ɨvɨ pe. Jáeramo agüɨye pico pe pere vae reño. Echa'ã perete perecove jovaicho co. \v 12 Piyapo icavi vae upurugüɨrovia mbae vae reta ipɨte pe. Echa'ã jucuarãi piyapo yave, yepe tẽi jae reta jei icavi mbae vae pecotɨ, ẽrei uechata icavi vae piyapo vae, jare jocua jeco pegua umbɨadorata reta Tumpa, ou uvãe yave ara Tumpa uãa reta vaerã. \p \v 13 Piyapo opaete ɨvɨ pegua mboroyocui reta. Echa'ã cua yandeYa jei vae co. Jáeramo piyapo peruvicha guasu jei peve piyapo vaerã vae. Echa'ã jae co opaete perentaɨgua reta juvicha guasu. \v 14 Piyapo vi peruvicha reta jei peve piyapo vaerã vae. Echa'ã peruvicha guasu ombou reta peve uiporaraca vaerã icavi mbae vae uyapo vae reta pe jare umbutuichaca vaerã icavi vae uyapo vae reta. \v 15 Iyaracuaa mbae vae reta jei icavi mbae vae pecotɨ, pecuaa'ã ramo. Jáeramo piyapo icavi vae agüɨye vaerã ipuere reta jei jucuarãi. Echa'ã cua co jae Tumpa jei vae. \v 16 Tumpa perepɨ ma mbaeyoa güi. Ẽrei agüɨye piyapo icavi mbae vae Tumpa perepɨ ma mbaeyoa güi ramo. Echa'ã Tumpa perepɨ mbaeyoa güi, piyeyocui vaerã chupe. \v 17 Pipɨu opaete vae. Peau opaete upurugüɨrovia vae reta. Pequɨye Tumpa güi. Pipɨu peruvicha guasu. \p \v 18 Che tae uyeyocui vae reta pe cua: Piyapo pepatrón jei peve piyapo vaerã vae pipɨu reve. Amocue pepatrón reta ipɨacavi jare ipɨaguasu peve. Ẽrei yepe tẽi amocue pepatrón reta uyapo icavi mbae vae peve, ẽrei jeseve piyapo jei peve piyapo vaerã vae. \v 19 Piyapo yave picuaa Tumpa uipota piyapo vaerã vae, jare piporara yave jocua jeco pegua, pembɨyeroviata Tumpa. \v 20 Ẽrei piyapo yave icavi mbae vae, pepatrón uiporaracata peve. Jare yepe tẽi piporara pepɨaguasu reve, ẽrei ndarau piyembutuichaca. Ẽrei pepatrón uiporaraca yave peve, yepe tẽi piyapo icavi vae, piporara yave pepɨaguasu reve, pembɨyeroviata Tumpa. \v 21 Echa'ã cuarã Tumpa peparavo. Echa'ã Cristo uiporara peré, pe reta piyapo vaerã jae uyapo rami. \v 22 Echa'ã Cristo iyoa'ã. Upurumbɨtavɨ'ã etei. \v 23 Yepe tẽi ĩru vae reta jei icavi mbae vae icotɨ, ẽrei Cristo jei'ã icavi mbae vae icotɨ reta. Uiporara oĩ yave, jei'ã uiporaracata co uiporaraca chupe vae reta pe. Jaeño oñono Tumpa ipo pe. Echa'ã uicuaa Tumpa upuruãa jupi vae rupi. \v 24 Cristo etei güɨraa yanembaeyoa reta jete re jocua curusu re, yande ñamano vaerã mbaeyoa reta güi jare yaico vaerã jupi vae re. Jae umano ramo, yande ñanoi tecove opa mbae vae. \v 25 Echa'ã tenonde yave pe reta pepia Tumpa güi, ovecha reta tape güi opia rami. Ẽrei añave peyu ye ma uyandareco perecove re vae pe, ovecha reta yugüeru ye iyandarecoa pe rami. \c 3 \s1 Umenda vae reta tuyugüɨreco cavi uyupii \p \v 1 Jae ramiño vi cuña reta tuyeyocui ime pe. Echa'ã jucuarãi yave, yepe tẽi ime güɨrovia'ã Tumpa iñee, ẽrei aramoi jembireco ipuere güɨroviaca ime pe Tumpa iñee umɨmbeu'ã chupe reve. Echa'ã ime uechata quirãi icavi ico jembireco. \v 2 Uechata quirãi jembireco ico cavi uipɨu reve, jare quirãi uyapo'ã mbae pɨchɨ̃i vae. \v 3 Cuña reta agüɨye tuipota tuñemopõra ete mbaembae jete re uyecuaa vae peño. Echa'ã amocue cuña reta uyapɨcatu cavi ía jare oñono iyee mbaembae oro pegua vae jare omonde temimonde jepɨ ete vae uñemopõra vaerã. \v 4 Ẽrei cuña reta tuipota tuñemopõra icavi vae ipɨa pe oĩ vae pe. Echa'ã jocua mbaembae jete re oĩ vae opata co. Ẽrei icavi vae ipɨa pe oĩ vae ndarau opa. Jáeramo tuñemɨmichi jare agüɨye tuñeengata ime pe. Echa'ã cua icavi ete Tumpa pe. \v 5 Aracae yave cuña güɨrovia Tumpa re vae reta uñeñono tee Tumpa peguarã, jare jae reta vi uñemopõra icavi vae ipɨa pe oĩ vae pe. Echa'ã jae reta vi uyeyocui ime pe. \v 6 Sara uyeyocui Abraham pe jare jei chupe: “Cheya.” Jáeramo cuña añave güɨrovia Tumpa re vae reta Sara rami co, icavi vae uyapo reta yave. Jare jucuarãi uyapo yave, ndarau uquɨye mbaembae güi. \p \v 7 Jae ramiño vi cuimbae reta tuyugüɨreco cavi jembireco ndive. Tuyandareco cavi jese jare tumbutuicha. Timandúa quirãi cuimbae ipɨrãta ete cuña güi. Echa'ã Tumpa uyapo cuimbae jare jembireco penti ramiño jare umee mocui reve pe yugüɨreco vaerã ipɨacavi rupi. Cuimbae reta jucuarãi yugüɨreco yave, Tumpa uyapɨsacata iyerure reta re. \s1 Pico cavi uyupii \p \v 8 Cuaño ma tamɨmbeu ye peve. Pico cavi penti ramiño. Pepɨacavi piyupe. Piyerau. Piyeparareco. Piñemɨmichi. \v 9 Ĩru vae uyapo yave icavi mbae vae peve, agüɨye piyapo icavi mbae vae chupe. Jae ramiño vi ĩru vae uñeengata yave peve, agüɨye piñeengata chupe. Piñeengata vaerãve piyerure Tumpa pe jese, Tumpa uyapo vaerã icavi vae chupe. Echa'ã cuarã Tumpa peparavo, ipuere vaerã uyapo icavi vae peve vi. \v 10 Tumpa iñee pe uyecuatía oĩ cuarãi: \q1 “Pipota yave pico cavi pepɨacatu reve, \q1 agüɨye pere icavi mbae vae quía pe, \q1 jare agüɨye peapu quía re. \q1 \v 11 Agüɨye piyapo icavi mbae vae. \q1 Jaeño piyapo icavi vae. \q1 Jecuaeño pipota pico cavi pepɨacatu reve. \q1 \v 12 Echa'ã yandeYa jecuaeño umae jupi vae reta re, jare uyapɨsaca iyerure reta re. \q1 Ẽrei umae'ã icavi mbae vae uyapo vae reta re.” \m Jucuarãi uyecuatía oĩ. \p \v 13 Ndarau ndipo quía uipota uyapo icavi mbae vae peve, pe reta icavi vae jecuaeño piyapo yave. \v 14 Ẽrei piporara yave jupi vae piyapo ramo, piyerovia. Aramoi ĩru vae reta uipotata pemɨnguɨye. Ẽrei agüɨye pequɨye chugüi reta. Agüɨye piyemambeco jese. \v 15 Pembɨadora Cristo pepɨa pe. Echa'ã jae co yandeYa. Jare ime yave quía upɨrandu peve maera ra peãro peĩ piyerovia reve vae, jecuaeño piñemɨcuatɨ̃ro pemɨmbeu vaerã chupe piñemɨmichi jare pipɨu reve. \v 16 Agüɨye piyapo mbae picuaa agüɨyeta tẽi piyapo vae. Jucuarãi yave, ĩru vae reta jei yave icavi mbae vae pecotɨ, imarata co iyapu peré vae re. Echa'ã uicuaata quirãi piyapo icavi vae Cristo re perovia ramo. \v 17 Tumpa uipota yave, aramoi piporarata icavi vae piyapo vae jeco pegua. Ẽrei cua icavi co. Icavi'ã co piyapo yave icavi mbae vae jare piporara yave jocua jeco pegua. \v 18 Cristo vi penti veseño uiporara yanembaeyoa reta re. Jae co jupi vae, ẽrei uiporara jupi mbae vae reta imbaeyoa reta re. Jare jucuarãi uiporara yanembɨpɨacatu vaerã Tumpa ndive. Ẽrei yepe tẽi ĩru vae reta uyuca, ẽrei Espíritu Santo umbɨjecove ye güeru umanocue vae reta ipɨte güi. \v 19 Jayave Cristo oo espíritu rupi uñemɨñee umanocue vae reta ipereso ñugüɨnoi vae pe. \v 20 Echa'ã jocua umanocue vae reta yugüɨreco Noé ico yave. Jae reta güɨrovia'ã Tumpa jei vae, yepe tẽi Tumpa ipɨaguasu chupe reta jare uãro Noé jocua chalana guasu uyapo oĩ rambueve. Ẽrei mbovɨño oyepe ɨ güi jocua chalana guasu pe. Ochoño uyembɨasaca. \v 21 Jare jocua penti jaanga co. Jae ramiño vi añave pe reta piyembɨasaca piyembɨbautizaca yave Jesucristo icove ye ou umanocue vae reta ipɨte güi ramo. Pepuere'ã piyembɨasaca piyoe perete vae rupi. Jaeño pepuere piyembɨasaca pipota yave piyapo Tumpa jei piyapo vaerã vae. \v 22 Jesucristo oo ma ara pe jare ico ma Tumpa iyɨpɨ pe iyacata cotɨ. Ángel reta jare opaete mbaepuere güɨnoi vae reta uyeyocui chupe. \c 4 \s1 Piyeyocui piyupe mbaepuere reta penoi vae pe \p \v 1 Cristo uiporara cua ɨvɨ pe ico rambueve. Jáeramo piñemɨcuatɨ̃ro piporara vaerã jae uiporara rami. Echa'ã yaiporara yave, mbaeyoa ipuere'ã ma yanderé. \v 2 Jucuarãi yave, ndarau yaico yae vae reño cua ɨvɨ pe yaico rambueve. Yaipotata yayapo Tumpa jei vae. \v 3 Echa'ã ara uasa vae reta pe yaico yae vae reño upurugüɨrovia mbae vae reta yugüɨreco rami. Jocua ara reta pe yayapose pɨchɨ̃i vae, yacause, yayapose parea reta yasavɨpo vaerã, jare yambɨadorase tumpa-raanga reta, yepe tẽi mboroyocui jei agüɨye vaerã yambɨadora. \v 4 Jare upurugüɨrovia mbae vae reta pe yavai ma uicuaa vaerã maera ra pe reta piyapo'ã ma opaete mbae icavi mbae vae jae reta ndive. Jáeramo jei reta icavi mbae vae pecotɨ. \v 5 Ẽrei Tumpa uãa yave icove vae reta jare umanocue vae reta, jae reta vi uyemboɨta Tumpa jovai. \v 6 Jare cua jeco pegua Tumpa jembiocui reta umɨmbeu ñee icavi vae umanota vae reta pe, iespíritu reta yugüɨreco vaerã Tumpa ico rami, yepe tẽi cua ɨvɨ pe yugüɨreco rambueve ɨvɨ pegua reta uiporaraca chupe reta. \p \v 7 Ẽrei uyaro ma opaete mbae opa vaerã. Jáeramo piñemoa jare jecuaeño piyerure Tumpa pe. \v 8 Tamɨmbeu peve cua icavi ete vae: Piyerau. Echa'ã piyerau yave, ndarau piyembɨjeco jeta pembaeyoa reta re. \v 9 Piyemɨngaru piñeenguru mbae reve. \v 10 Tumpa umee penti penti pe mbaepuere reta piyeyocui vaerã chupe. Jáeramo piyeyocui piyupe mbaepuere reta penoi vae pe. Jucuarãi piyeyocui cavita co Tumpa pe Tumpa ipɨacavi tuicha vae rupi. \v 11 Uñemɨñee vae tuñemɨñee Tumpa umɨmbeu chupe mbae jei vaerã vae rami. Uyeyocui ĩru vae reta pe vae, tuyeyocui chupe reta mbaepuere Tumpa umee chupe vae pe. Jucuarãi yave, ĩru vae reta umbɨadorata Tumpa Jesucristo rupi opaete piyapo vae re. YandeYa Jesucristo tuyembɨadoraca jare tugüɨnoi opaete mbaepuere jaeño mai pegua. Amén. \s1 Cristo re güɨrovia ramo uiporara vae \p \v 12 Cherɨvɨ reta, piporara eteta co. Ẽrei piporara peĩ yave, agüɨye pepɨacañɨ jese. Echa'ã uyeyapo vi jucuarãi ĩru vae reta pe. \v 13 Ẽrei piporara peĩ yave, piyerovia. Echa'ã picuaa piporara peĩ Cristo uiporara rami. Jare cua jeco pegua, opaete vae uicuaa yave quirãi Cristo uyembɨadoraca co, pe reta piyerovia eteta. \v 14 Ĩru vae reta jei yave icavi mbae vae pecotɨ Cristo re perovia ramo, piyerovia. Echa'ã Tumpa iEspíritu ico pepɨa pe. Jae reta jei icavi mbae vae Cristo cotɨ. Ẽrei pe reta pembɨadoraca Cristo. \v 15 Ẽrei agüɨye quía tupuruyuca ani toñomi mbaembae ani tuyapo icavi mbae vae ani tumae ĩru vae iparavɨquɨ re. Echa'ã jucuarãi uyapo yave, uiporarata co icavi mbae vae uyapo ramo. \v 16 Ẽrei penti Cristo imbae vae uiporara yave Cristo re güɨrovia ramo, agüɨye timara. Tumbɨadora Tumpa jese. \p \v 17 Tumpa uãata co opaete ɨvɨ pegua reta, jare tenonde uãata rani jae imbae reta. Yepe tẽi yande co jae imbae reta, ẽrei ñanerãata co. Jáeramo uiporara eteta co jocua Tumpa iñee icavi vae güɨrovia mbae vae reta. Echa'ã Tumpa jei chupe reta güɨrovia vaerã. \v 18 Tumpa iñee pe uyecuatía oĩ cuarãi: \q1 “Tumpa umbujupi ma vae reta yavai rupi uyembɨasacata. \q1 Jáeramo ndarau etei uyembɨasaca Tumpa jei vae güɨrovia'ã vae reta. \q1 Echa'ã uyembai'ã imbaeyoa reta.” \m Jucuarãi uyecuatía oĩ. \v 19 Jáeramo Tumpa jei vae rupi uiporara vae reta jecuaeño tuyapo icavi vae jare tumaeño Tumpa re uyandareco vaerã jese reta. Echa'ã Tumpa yandeapo jare jecuaeño uyandarecota yanderé. \c 5 \s1 Pemɨatangãtu Tumpa imbae reta \p \v 1 Tambɨaracuaa ma tenondegua pepɨte pe ñugüɨnoi vae reta. Echa'ã che co jae penti tenondegua, jare amɨmbeu ĩru vae reta pe quirãi Cristo uiporara yanderé. Jare Cristo uyecuaa yave, che vi ayeroviata jae ndive. Tupumbɨaracuaa cuarãi: \v 2 Pemɨatangãtu Tumpa imbae pepɨte pe ñugüɨnoi vae reta. Piyandareco jese reta pequɨrẽɨ reve. Agüɨye piyapo peparavɨquɨ peatẽɨ reve. Piyapo peparavɨquɨ pipota ete piyeyocui Tumpa pe ramo. Agüɨye piyapo pemɨngana corepoti vaerãño. \v 3 Jare pe reta pico cavi, ĩru upurugüɨrovia vae reta uicuaa vaerã quirãi icavi co jae reta vi yugüɨreco vaerã. Agüɨye piyocuiño pembae vae echa rami. Echa'ã jae reta Tumpa imbae reta co. \v 4 Jare Cristo ou ye yave - jae co opaete yanderé uyandareco vae - umeeta peve corona ndarau etei opa vae. Echa'ã pe reta piyeroviata jae ndive. \p \v 5 Tambɨaracuaa ma cuimbae taɨrusu vae reta cuarãi: Piyapo petenondegua reta jei vae. Jare opaete vae piyeyocui piyupe piñemɨmichi reve. Echa'ã Tumpa umee ipɨacavi uñemɨmichi vae reta pe. Ẽrei oyovaicho uyembɨcate vae reta ndive. \v 6 Jáeramo piñemɨmichi Tumpa jovaque. Echa'ã jae imbaepuere tuicha ete co. Jare jae pembutuichacata ara ou uvãe yave piyembutuichaca vaerã. \v 7 Pemɨmbeu Tumpa pe opaete pepɨatɨtɨ jare piyemɨpɨa'ã jese vae. Echa'ã jae uyandareco oĩ peré. \p \v 8 Jecuaeño piñemoa. Echa'ã aña guasu perovaicho co, jare uipota uyapo icavi mbae vae peve, penti yaguapɨ̃ta uguata ueca mbae uyuca jou vaerã vae rami. \v 9 Ẽrei piñemɨmɨrãta pepurugüɨrovia re agüɨye vaerã aña guasu pemɨamɨri. Picuaa co quirãi opaete ĩru upurugüɨrovia vae ɨvɨ pe yugüɨreco vae reta uiporara ñugüɨnoi pe reta piporara rami. \v 10 Ẽrei Tumpa ipɨacavi tuicha ete co. Jae yandeparavo umee vaerã yandeve yerovia opa mbae vae Cristo Jesús rupi. Piporarata co michi pegua. Ẽrei Tumpa etei pembɨaracuaata, jare pemɨmɨrãtata, jare pemɨatangãtuta. \v 11 Tumpa tuyembɨadoraca jare tugüɨnoi opaete mbaepuere jaeño mai pegua. Amén. \s1 Saludo reta \p \v 12 Cua mbovɨño ma aicuatía peve pumbɨaracuaa vaerã, jare araacata Silvano ndive peve. Aicuaa Silvano co jae yanderɨvɨ uyeyocui cavi peve vae. Amɨmbeu ma peve Tumpa ipɨacavi añetete vae. Piñemɨmɨrãta peĩ jocua mbɨacavi re. \p \v 13 Opaete upurugüɨrovia vae Babilonia pe ñugüɨnoi vae reta jei peve Tumpa ndiveño peĩ. Tumpa uiparavo reta jae peparavo rami. Jae ramiño vi cherɨvɨ Marcos jei peve Tumpa ndiveño peĩ. \v 14 Piyembɨsaluda yave, piñecuãva piyerau reve. Tipɨacatu opaete Cristo Jesús re güɨrovia vae reta. Amén.