\id ROM \h RAWUMBUYŊUWU \toc2 RAWUMBUYŊUWU DHÄRUK \toc1 DJUY'YUNARA BOLWUŊU \mt2 DJUY'YUNARA BOLWUŊU \toc3 ROM \c 1 \s1 Ŋurruthanhara wukirriwuy Bolwuŋu \p \v 1 ‘Dhuwalanydja djorra’ dhäruk ŋarrakuŋu Bolwuŋu, ŋunhi nhanŋu dhuwala ŋarra yolŋunydja, Garraywu Djesu-Christku, ŋunhi ŋayi ŋarranha djarr'yurrunanydja ga nherraranydja bitjan nhanŋuway ŋayi bo'puyŋuna, märr yurru ŋarranydja ḻakarama dhuwalayi yukurra ḻatju'na wal'ŋu rom. \p \v 2-4 Yo, dhuwalayi ŋarra ŋuli ḻakarama dhäwu' ḻatjuny'tja, ŋunhiyi bili ŋunhi Gunhu'yu dhawu'mirriyaŋala be ŋäthili nhanukalaŋuwala dhäwu'-gänharamirriwala yolŋu'-yulŋuwala, yurru Godku Dhäruktja ŋunhi walalaŋguŋu nherraṉara wukirriwuy ḻakarama yukurra nhanŋuway ŋayi Gäthu'mirriŋunhana, Garraynha Djesu-Christnha yäkunha, ŋunhinhana ŋunhi ŋayi ŋilimurruŋgu Garray, Gunhu'wuŋu dhawu'mirriyanhara. Yo, Djesunydja ŋunhi yolŋu wal'ŋu yana maḻŋ'thurruna; ŋayi dhawal-wuyaŋinanydja beŋuru Daypitkala yarraṯaŋuru, yurru yuwalktja ŋayi ŋunhi Gunhu'wu warray wal'ŋu Gäthu'mirriŋunydja, ganydjarr-ḏumurru warray wal'ŋu yana, liŋgu nhanŋu ŋunhi birrimbirrnydja garrkuḻuk yana, God wal'ŋu. Gunhu'yu ŋanya Djesunha walŋakuŋalanydja beŋuru rakunyŋurunydja, ga balakurruyina ŋayi ḻakaraŋalanydja ŋanya, ŋunhi ŋayinydja dhuwala nhanŋuwaynha Gäthu'mirriŋu, Gunhu'wuna yana. \p \v 5 Yo, ŋarranydja dhuwala goŋmirriyinana wal'ŋu dhikana, liŋgu Gunhu'yu ŋayipi ŋarranha nherrara bo'puyŋunydja, yurru ŋuliwitjan Djesuwalaŋukurruna ŋayi djämanydja wekaŋala ŋarraku, märr yurru ŋarra birrŋ'marama ḻakaramanydja ŋanya Djesunha yäkunydja, märr yurru bukmakthu bäpurru'yu märr-yuwalkthirri ga dhayuŋanmirrina manapan, bala malthunna nhanŋu dhärukku yurru. \v 6 Ga nhumalaŋgu ŋayi wiripunydja wäthurruna nhanŋuwayliliyaŋalana, märr nhuma yurru nhanŋuwaynha yolŋu'-yulŋu, Djesuwuna Garraywuna walala. \p \v 7 Ga dhuwalayina ŋarra wukirrina nhumalaŋgu yulŋunydja dhipali Rawumlilinydja, yana ḻakarama yukurra nhumalaŋgu, marŋgikuma yukurra dhuwalayi ḻatju' rom ŋunhi, liŋgu Gunhuny'tja nhumalaŋgu märr-ŋamathirri yukurra wirrki wal'ŋu; ŋayi nhumalaŋgu wäthurruna, märr yurru nhuma nhina yukurra garrkuḻuknha wal'ŋu yana, nhanŋuwaynha yolŋu'-yulŋu. \p Ŋarra ŋäŋ'thun yukurra bukumirriyama nhumalaŋgu yulŋunydja, märr yurru Godthu ŋilimurruŋgala Bäpayu ga Garrayyu Djesu-Christthu gäma yukurra nhumalanha galkikuma yana nhanukalay ŋayi märr-ŋamathinyarayu, märr yurru nhumanydja nhina yukurra ŋayaŋu-yal'yunara waŋgany-manapanmirri Djesu-Christkala. \s1 Gunhu'nha buku-wurrpan yukurra Bolyu \p \v 8 Yo. Ŋäthilinydja ŋarra nhumalaŋgu yurru ḻakarama dhuwala gam': Ŋarra ŋuli yukurra buku-wurrpan Gunhu'nha ŋarrakuway Godnha, yurru yäkukurru Djesu-Christkala ŋarra ŋuli bitjan liŋgu buku-wurrpandja yukurra bukmakku yana nhumalaŋgu yolŋu'-yulŋuwu, liŋgu bukmakŋurana wäŋaŋura malaŋuŋura yukurra ŋämanydja nhumalanha, ŋunhi nhumanydja yukurra nhina märr-yuwalknha nhanukala Garraywalana romŋura. \p \v 9 Yuwalk ŋarra yukurra dhuwala ḻakaramanydja nhumalaŋgu. God ŋayipi marŋgi ŋarrakunydja, ŋunhiyi ŋunhi ŋarra ŋuli yukurra nhanŋu buku-ŋal'yun ŋayaŋuyunydja ŋarrakalay wal'ŋu, liŋgu ḻakaramanydja ŋarra ŋuli gäthu'mirriŋunhana nhanŋu Djesunhana, ḻatju'na rom ŋunhi. \v 10 Yo, Gunhu' ŋayipi marŋgi ŋarrakunydja, ŋunhi bitjan liŋgu ŋarra ŋuli ŋäŋ'thundja bukumirriyamanydja, märr yurru ŋayi Gunhu'yu ŋarranha djuy'yun muka nhumalaŋgala yulŋunydja. \v 11 Liŋgu ŋarra djälnydja yindi yana nhumalaŋgu nhänharawunydja, märr balakurru ŋarrakalana nhuma yurru märramanydja Gunhu'wuŋuna wekanharanydja, märr yurru nhumanydja dhärra wuṉḏaŋarrnha yana Gunhu'walana romŋura. \v 12 Ŋarra ŋunhi djälnydja, ŋilimurru yurru marrparaŋ'kunharamirri bala-lili'yunmirri; nhuma yurru marrparaŋdhirri ŋarrakala märr-yuwalkthinyarayu, ga nhumalaŋgala ŋarra yurru märr-yuwalkthinyarayu marrparaŋdhirri. \p \v 13 Gutha walala ŋarraku; yaka ŋarranha guyaŋiya yanapi ŋarra nhumalanha meṉgunhana. Guḻku'mirrina ŋarra ŋunhi guyaŋinanydja yukurrana bala marrtjinyarawunydja, withiyanarawunydja nhumalaŋgu, yurru bitjanana liŋgu ŋuli yukurranha ŋarranha gulmaranhana nhäyuna malaŋuyu ḻayḻaymaranha. Ŋarra bini ŋunhi marrtjinyanydja nhumalaŋgala, märr yurru ŋarra guŋga'yun marŋgi-wekama yukurra nhumalanha, märr yurru nhuma dhayuŋanmirrina Garraywala, bitjarra ŋunha wiripu ga wiripu bäpurru dhayuŋanmina ŋarrakala dhäwu'yu. \v 14 Liŋgu Gunhu'yunydja ŋarranha djuy'yurruna marŋgikunharawu ḻakaranharawu bukmakku yana bäpurru'wunydja, goŋmirriwu yolŋuwu ga wakinŋuwu, ga biyapul marŋgimirriwu ga dhuŋamirriwu, bukmakku yana dhuwala malawu dhäwuny'tja ŋarra yurru ḻakarama. \p \v 15 Yo. Wirrki wal'ŋu yana ŋarra djälthirrinydja yukurra marrtjinyarawunydja bala, märr yurru ŋarra ḻakarama bitjandhiyi ŋamakurru dhäwu' dhuwalayi nhumalaŋgunydja, ŋunhi nhuma yukurra nhina dhuwali Rawum wäŋaŋura. \s1 Dhäwuny'tja dhuwala Djesuwalaŋuwuy ganydjarr-ḏumurru warray \p \v 16 Liŋgu dhuwalayinydja dhäwu' biyapul warray wal'ŋu ganydjarr-ḏumurru. Yakana ŋarra ŋuli goranydja dhiyakuyi ḻakaranharawu dhäwu'wunydja, ŋarra yurru yana ḻakaramana yulŋunydja Garraynha Djesunha burakinyara, ga biyapul walŋathinyara ŋanya, liŋgu balakurruyina dhäwu'yu ŋuli Gunhu'yu walŋakumanydja ŋula yolnha yolŋunha, ŋunhi ŋayi yukurra märr-yuwalkthirri ga dhayuŋanmirri manapan. Yo, ŋäthilinydja ŋunhi Djuwsthu muka ŋäkula, ga bitjandhi bili ŋunhi mulku'-mulkuruyunydja yolŋu'-yulŋuyu yurru ŋäma yukurra, bala walŋathirrina yurru dhiyaŋuyi waŋganydhu yana dhäwu'yu. \v 17 Liŋgu ŋayi yurru Gunhu'yu ŋayaŋu-yunupakumana ŋula yolnha yolŋunhanydja ŋunhi yurru ŋunhiyi yolŋu märr-yuwalkthirrinydja dhuwalayi dhäwu' Djesunha, bala dhayuŋanmirri Garraywala Djesuwalana. Liŋgu djorra'yunydja yukurra Godkala ḻakarama bitjan gam': “ŋunhi yurru ŋula yol yolŋu märr-yunupayirrinydja ŋuriŋiyina ŋunhi ŋayi märr-yuwalkthina Garraywala, ŋayinydja yurru ŋunhiyinydja yolŋu nhina yukurra walŋana wal'ŋu yana.” \s1 Yolŋu'-yulŋuyu buku-dhumukthina Gunhu'wuŋu nherraṉara Rom, bala djarrpi'yinana \p \v 18 Yo. Gunhuny'tja liŋgu ḻakaranhamina ŋanyapinyaynydja ŋayi ŋilimurruŋgala, bitjarra gam' ŋayi ḻakaranhaminanydja. Ŋayinydja ŋuli yukurra nyinyaŋdhun warray yätjku, bala ŋayi yurru dhä-ḏir'yunna-wala yätjnhanydja yolŋu'-yulŋunha. Liŋgu marŋgi warray walala yuwalkkunydja ŋuriki Gunhu'walaŋuwu, yurru yakana walala yurru ŋunhiyi märramanydja, bala yana ŋapana walala ŋuli wekama ŋurikiyi yuwalkkunydja, ga baṯ bitjan yukurra ŋayathama djarrpi' dhuwurr. Yakana yurru ŋayi balanyarayinydja yolŋu nhina yukurra ŋunhala galki Gunhu'walanydja. \p \v 19 Yo, Gunhuny'tja liŋguna milkunhaminana ŋanyapinyay ŋayi warraŋulkunhaminana wal'ŋu, märr yurru ŋilimurru yolŋu'-yulŋuyu nhäma ŋanya dharaŋanna. \v 20 Beŋuru bili ŋunhi Gunhu'yu djäma ŋäthili wal'ŋu dhuwala munatha ga nhä malanha dhiyalami munatha'ŋura, yolŋu'-yulŋuyunydja yukurra nhämana mälkumana Gunhu'nha, liŋgu nhanukala djämawuyyunydja ŋanya warraŋulkumana wal'ŋu ŋuli yukurra maḻŋ'maramana, ŋunhi ŋayipi waŋgany yuwalktja wal'ŋu Waŋarrnydja, ganydjarr-ŋutuny'tja dhikanydja yukurra nhina. Yakana yurru waŋgany yolŋu waŋa Godkala bitjandja, “Way, dhuŋa ŋarra dhuwala. Yaka ŋarra marŋgi nhuŋu,” bitjandja ŋayi yurru ŋula yol yaka ḻakaranhamirri Godkala, liŋgu ŋayi Gunhuny'tja liŋgu muka milkunhamina. Bala ŋayi yurru yana dhä-ḏir'yunna ŋunhinhanydja yolŋunha ŋunhi ŋayi ŋuli bukuyu-ŋurrkama ŋanya Godnha. \p \v 21 Yo, yolŋu'-yulŋuyunydja Gunhu'nha liŋgu muka dharaŋara, yurru yakana walala buku-ŋal'yurrunanydja yukurrana nhanŋu, ga waŋana walala yakana yukurrana bitjarra gam', “Nhenydja dhuwala yuwalk wal'ŋu Waŋarr.” Ga bitjarrayi walala yakayi buku-wurrpara waŋana ŋanya ŋula nhäpuynydja djämawuy, yana walala ŋunhi buku-dhumukthinana yuwalkŋunydja rom. Bala walalaŋgu ḻiyanydja bäyŋuthinana, yakana walala biyapulnydja ŋunhi dharaŋara Gunhu'wu rom, ga yakana walala ŋula guyaŋina dhunupakuŋala, liŋgu munhayuna walalaŋgu ŋunhi muḻkurr dhaḻ'yurruna. \v 22 Walala ŋuli yolŋu'-yulŋu ḻakaranhamirri bitjanna, “Ŋarranydja dhuwala yolŋu ḻiya-djambatj warray, marŋgina wal'ŋu,” bitjanmirrina, yurru yuwalktja ŋayi ŋunhi yolŋunydja ḻiyamiriw warray. \v 23 Liŋgu ŋäthilinydja walala yolŋu'-yulŋuyu dharaŋara Gunhu'nha, ŋunhi ŋayipina ḻatjuny'tja dhikanydja, walŋa-ḏikṯiktja wal'ŋu, rakunydhinyaramiriwnydja waŋarr, bala walala ŋuliŋurunydja ḏaḏawyurrunana buku-ŋal'yunaraŋuru nhanukala. Bala walala waŋarrkuŋalanydja wiripunhana malaŋunha, rakunydhinyaramirrinhana; walala djämanydja maḏayin'nha goŋdhuna, balanyara bitjan dharpana ŋula nhäna walala ŋuli djäma yolŋukunhana, ga wäyingunhana, ga moḻ'ŋukunhana, bala walala yukurranha ŋuli märr-ŋal'yunana ŋurikiyi malaŋuwu yulŋunydja. \p \v 24 Yo, walala ḻiya-dhumukthinana Gunhu'nhanydja, bala ŋayi Gunhu'yunydja walalanha gonha'yurrunana ŋunhimalayi; walala yurru yukurra djämana walalaŋgalay walala djälkurruna, ŋula nhäna rom malanha, yurru walalaŋgu romdja ŋunhi yätjnha, gora-wekanharamirrina. \v 25 Be ŋäthilinydja wal'ŋu yolŋu marŋgi muka Gunhu'walaŋuwu romgu yuwalkkunydja ŋurikinydja wal'ŋu, yurru walala ḏaḏawyurrunana yarrkthurrunana ŋuliŋuruyi yuwalkŋurunydja dhukarrŋuru, bala ŋurrulili nherrara ŋunhi bothinyaramirrinhana romnha, bala walala ŋuli yukurra buku-ŋal'yundja nhäkuna malaŋuwu, ŋuriki ŋunhi ŋayi Gunhu'yu djäma, ga yakana walala buku-ŋal'yun yukurra ŋuli Gunhu'wunydja nhanŋuwaynydja yana, ŋurikinydja ŋunhi ŋayi djäma ŋunhiyi malanha. Yuwalk dhuwala yulŋunydja. Gunhu' yana ŋayipi waŋgany walŋa-ḏikṯiktja, yuwalktja wal'ŋu waŋarrnydja; ŋilimurru yurru nhanŋuway yana buku-ŋal'yun ga wokthundja-wala bitjan liŋgu yurru. Yo yuwalknha. \p \v 26 Yo. Yolŋu'-yulŋu gatjpal'yurruna Gunhu'walanydja dhukarrŋuru, bala ŋayi Gunhu'yunydja gonha'yurrunana walalanha ŋunhimalayina walalaŋgalay gora-wekanharamirrililina romlili, liŋgu walala ḏukṯukthina djarrpi'wu yana dhuwurrwu. Bala walala ŋuli märranharamirri djarrpi'kunharamirrina yana, bitjan miyalktja ŋuli märranharamirri miyalk yana maṉḏa. Dhuwalayinydja djarrpi'na rom, yakana dhunupa. \v 27 Ga bitjandhiyi liŋgu ŋuli ḏarramunydja djarrpi'kunharamirriyi märranharamirri; walala ŋunhi ḏarramuwurru ḏaḏawyurruna miyalkkalanydja ḏukṯuk, bala ḏarramunha yana maṉḏa ŋuli märranharamirri. Dhuwalayinydja gora-wekanhamirrina yana rom, yakana ŋamakurru'. Bala walalanha ŋuli ŋuriŋiyi romdhunydja gäma yalŋgithinyarawuna rumbalwuna ga ḻiyawuna; walala yurru rirrikthunna ga bäyŋuthirrina ŋuriŋiyi djarrpi'yuna romdhu. \p \v 28 Yo. Be ŋäthilinydja wal'ŋu yolŋu walala marŋgi muka Godku, yurru walala ŋunhi bukuyu-ŋurrkaŋalana yana ŋanya yulŋunydja, yaka walala nhanŋu ḏukṯukthina, bala ŋayi Gunhu'yunydja yana walalanha gonha'yurrunana ŋunhimalayi walalaŋgalay walala djarrpi'lilinydja romlili. Bala walala ŋuli djäma milnyaŋ'mirrina dhuwurr, yakana ŋamakurru', liŋgu walalaŋgu ŋayaŋunydja ga guyaŋinyaranydja mirithinana yana djarrpi'thinana. \v 29 Yo, balanyarana ŋunhi yätjtja yolŋu gam', wanaŋa-ḏumurruna ga maŋutji-ḏi'nha, ga ŋoy-gurriri yolŋu murrkay-bunharamirri. Ga wiripunydja balanyara ŋayi bitjan buku-ḏuwaṯ mayali'-wilkthunaramirri yolŋu, ga goḏuy-wunharamirri ŋayi, ga wiḏiyal-ḏumurru, ga bothirri dhäwu' ŋayi ŋuli ḻakarama. \v 30 Yo, ŋayi ŋuli ŋunhiyi yolŋu Gunhu'wunydja nyinyaŋdhunna, liŋgu ŋayi ŋuli guyaŋinyaramirri ŋanyapinyay ŋayi yanapi ŋayi ŋurruŋuna wal'ŋu ŋayina, bala gali'wuy ḻakaramana wiripuŋunhanydja yolŋunha ŋayi ŋuli, bala ŋayipina nherraṉmirri ŋurrulilinydja wal'ŋu, garrwarkunharamirrinydja ḻakaranharamirri. Ga wiripunydja ŋayi yolŋu balanyara biyaku ŋuli ŋayi ḏukṯuk-ḏumurru djarrpi'wu romgu wiripuŋuwuna ga wiripuŋuwuna bala-a-a, ga yakana yana ŋayi ŋuli märrama dhäruk ŋäṉḏi'mirriŋunha ga bäpa'mirriŋunhanydja, dharaŋanamiriwnha ŋayi yana yulŋunydja, nhäyinyara yätj wo ŋamakurru'. \v 31 Wiripunydja ŋayi ŋuli waŋa dhawu'mirriyama ŋula nhäna, yurru dhäruknha waŋganynha ŋayi ŋuli yana waŋanydja mayali'miriwnha. Ga wuyunaramiriwnha ŋayi yolŋu, yakana ŋayi ŋuli wuyun wiripuŋuwu yolŋuwu guŋga'yunarawu, ga yakana ŋayi ŋuli ḻatju'kuma djäka nhanukalayŋuwu ŋayi yumurrku'wunydja. Nhämanydja ŋayi ŋuli mel-wuyunamiriwyuna yana yolŋunha ŋunhinhanydja gumurrtjararrknhanydja wuyunarayŋunhanydja, ga yakana ŋayi ŋuli gonha'yun ga bäy-lakaramanydja ŋula yolku yolŋuwunydja. \p \v 32 Yo, balanyara walalaŋgunydja rom ŋunhi, yätjnha yana, ŋurikiyinydja walalaŋgu ŋunhi walala buku-dhumukthina Gunhu'wu rom. Marŋgi muka walala dhuwala Gunhu'walaŋuwunydja romgu, ŋunhi ŋayi Gunhu'yu yukurra ḻakarama bitjan gam', “Ŋunhi yurru ŋula yolthu baṯ bitjandja yukurra ŋayathama djarrpiny'tja rom, ŋarranydja yurru yana yarrkmaramana ŋanya gupaḏalnha-wala rakunydhinyaramirrililina, yakana yurru yätjmirrinydja yolŋu nhina yukurra dhambay ŋarrakalanydja.” Yo, liŋgu muka walala marŋgi ŋurikiyi Godkalaŋuwunydja romgu, yurru mukthun walala ŋuli yukurra djäma yana yulŋunydja ŋunhiyi djarrpi' romdja, ga wiripunydja walala ŋuli wiripunha yolŋunha ŋoy-ŋamathirrina nhäma yätjlili romlili. \c 2 \s1 Gunhu'yu yurru mala-yarr'yun bukmaknha yana yolŋu'-yulŋunhanydja \p \v 1 Yo, nhenydja ŋunhi ŋuli yätj ḻakarama wiripuŋunhanydja yolŋunha, ga ŋunhiyinydja bitjan nhe yukurra waŋa ḻakaranhamirri bitjanmirrina, “Ŋarrapi dhuwala marŋgi bay',... nhä yätj ga nhä ŋamakurru'.” Bala Gunhu'yunydja yurru nhuna dhä-ḏir'yun warray yätjpuy, liŋgu nhepinydja ŋuli ŋunhi djämayi yätj yana, bitjandhi bili bitjan ŋayi. Yakana nhe yurru ŋunhalanydja waŋa Gunhu'walanydja bitjan, “Way, yaka dhuwala ŋarra marŋgi nhäku ŋula yätjkunydja.” \v 2 Yo, Gunhu'yuna ŋayipina waŋganydhuna yana yurru dhunupa mala-yarr'yundja yolŋu'-yulŋunha, bala yurru ŋayi dhä-ḏir'yunna yana buku-ḏuwaṯnhanydja yolŋunha yätjnhanydja. \p \v 3 Yo, nhenydja ŋuli ŋunhi yätj ḻakarama wiripuŋunhanydja yolŋunha, yurru nhenydja dhuwala djäma ŋuli yukurra yätj yana, bitjandhi bili bitjan ŋayi. Nhenydja mak ŋuli guyaŋirri yanapi Gunhu'yu yurru nhuna yaka dhä-ḏir'yundja? Yuwalk muka yana ŋayi yurru Gunhu'yu nhuna yätjpuynydja dhä-ḏir'yun. \v 4 Nhumanydja mak ŋuli bäy-ḻakaramana ŋanya Gunhu'nhanydja, liŋgu ŋoy-ŋäthinyaramirri warray ŋayinydja ŋunhi yolŋu, yaka ŋoy-gurriri. Yuwalk ŋayinydja ŋunhi balanyarayi yolŋu; yakana ŋayi yurru waḏutja yolŋunha dhä-ḏir'yun. Nhä nhuma dhuwala yulŋunydja?... liyamiriw walala? Yaka nhuma dhuwala marŋginydja ŋiniya?... ŋunhi ŋayinydja yukurra bulnha galkun nhumalaŋgunydja, liŋgu djäl warray ŋayi nhumalaŋgu bilyunarawunydja. \v 5 Yurru nhenydja dhuwala nhä?... ŋayaŋu-ḏälnha yolŋu ŋiniya?... muḻkurr-dhumuknha? Yakana nhe yurru bilyun. Bala yuwalk warray ŋayi yurru nhuna dhä-ḏir'yundja ŋunhi, yuwalkkumana wal'ŋu wirrkina, ŋulinyaramirriyunydja ŋunhi nhe yurru dhärrana yukurra nhanukala gumurrŋurana. Liŋgu yolŋu'-yulŋuyunydja yurru nhäma dharaŋanna Gunhu'nhanydja ŋunhimalayina, ŋunhi dhunupa yana ŋayi ŋuli marrtji mala-yarr'yundja yolŋu'-yulŋunha. \v 6 Liŋgu waŋga'-waŋganygu yana yolŋu'-yulŋuwu ŋayi yurru Godthu ŋunhalanydja buku-ruŋinyamarama wekama ŋulinyara yana bili rom, ŋupanayŋu yana ŋunhi ŋayi yukurranha ŋuli djäma dhiyala munatha'ŋura. \p \v 7 Yo, wiripunydja ŋuli yolŋu nhina dhuwurr-ŋamakuli bitjan liŋgu dhiyala, liŋgu ŋayi djäl, ŋayi yurru Gunhu'yu ŋanya ŋamakurru' ḻakarama, märr ŋayi yurru weyinŋumirrina nhina yukurra ŋunhala Godkala ḻatju'ŋura dhika wal'ŋu djarraṯawun'mirriŋura wäŋaŋura. Ga yuwalknha ŋayi yurru ŋunhiyi yolŋu nhina yukurra ŋunhalanydja nhanukala walŋana yana, gupaḏalnha-wala. \v 8 Ga wiripu-guḻkuny'tja yolŋu'-yulŋu, yaka walala djäl Gunhu'walaŋuwu romgu, yana walala yukurra yurru nhina walalaŋgalay djälkurru. Walala yarrkthurrunana, ḏaḏawyurrunana manapara dhukarrwu yuwalkŋuwunydja, bala gatjpal'yurruna djarrpi'lilina dhukarrlili. Bala yalalanydja yurru ŋunhalanydja Gunhu'yu dhä-ḏir'yunna wirrkina wal'ŋu walalanha dhikana, ŋaramurryirrina manapan, gukumana-wala yurru yana gupaḏalkumana. \v 9 Yo, ŋuriŋiyinydja ŋula yolthu yolŋuyu dhuwurr-yätjthu yurru märrama dhä-ḏir'yunara biyapulnha wal'ŋu ḏäl; ŋayi yurru galŋa-yätjthirrina ga rirrikthunna wirrkina dhika, ŋunhalanydja wäŋaŋura dhä-ḏir'yunaramirriŋuranydja, bäyyi ŋayi Djuw yolŋu, ga bäyyi ŋayi mulkuru yolŋu. \v 10 Liŋgu Gunhuny'tja yana yurru wokthunna ŋula yolku yolŋuwu, ŋunhi ŋayi ŋuli yukurra djäma ŋamakurru'; ŋayinydja yurru ŋunhiyinydja dhuwurr-ŋamakurruny'tja yolŋu nhina ŋunhala Gunhu'walana wal'ŋu ḻatju'ŋurana ga mäwaya'ŋurana romŋura. Ŋayi yurru ŋuriŋi dhuwurr-ŋamakurru'yu yolŋuyu Djuwyu bäpurru'yu märrama ŋamakurru' yana nhanukuŋu Godkuŋunydja, rrambaŋi yana ŋuriŋi mulkuruyu yolŋuyu dhuwurr-ŋamakurru'yu. \v 11 Liŋgu bukmak yurru ŋunhala djingaryundja yukurra rrambaŋi yana; ŋayi yurru Gunhu'yunydja yolŋu'-yulŋunha mala-yarr'yun yukurra waŋganydhu yana romdhunydja. \p \v 12-15 Yo, märr-yuwalk yana yurru dhuwurr-yätjmirrinydja yolŋu walala raku'-rakunydhirri marrtji yurru. Ŋunhi ŋayi buku-ḏuwaṯ mulkuru yolŋu yätjkunydja djämawu, ŋayinydja yurru Gunhu'yunydja gupaḏalnha-wala dhä-ḏir'yun ŋanya, bäyyi ŋayi ŋunhi yakanydja marŋgi ga ŋäkula Gunhu'wuŋunydja rom ŋunhi nherraṉnara Mawtjitjkalanydja, liŋgu ŋayipi marŋgi yolŋunydja ŋayaŋu ŋunha wal'ŋu nhanŋu, nhäyinyara ŋamakurru' ga nhäyinyara yätj. Wiripunydja ŋuli mulkuru yolŋu ŋamathama yukurra nhina nhanukalay ŋayi djälkurru yana, liŋgu ŋayipi djäl nhinanharawu ŋamakurru'wu. Dhiyaŋuyina milkumanydja yukurra ŋilimurruŋgala, ŋunhi ŋayi Gunhu'yu nherrara nhanŋuway ŋayi rom ŋunha wal'ŋu yolŋuwala ŋayaŋulili ŋunhi ŋäthili. Liŋgu djinawany'tja ŋunhi ŋayaŋuŋuranydja yolŋuwala dhikanydja ŋuli yukurra waŋa ḏaḏawmarama ŋanya yätjŋuru; wiripunydja ŋuli ŋunhi rirrakayyu waŋa bitjan, “Way ḏaḏawyurra. Yätj dhuwalinydja bitjanarawu nhuŋu,” ga wiripunydja ŋayi ŋuli ŋuriŋiyi rirrakayyu bitjan gam' waŋa, “Ŋamakurru' dhuwalinydja nhuŋu,” bitjan. Bala ŋayinydja yurru Gunhu'yunydja dhä-ḏir'yunna ŋanya ŋunhiyi mulkurunha yolŋunha, ŋunhi yurru ŋayi marrtji djämanydja yana-wala yätj. Ga bitjandhi bili Gunhu'yu yurru dhä-ḏir'yun gupaḏalnha-wala Djuwnhanydja yolŋunha, ŋunhi ŋayipi buku-ḏuwaṯ yätjku djämawu, liŋgu ŋayinydja marŋgi warray ŋurikiyi romgu ŋunhi ŋayi Gunhu'yu nherrara Mawtjitjkala, yurru yakana ŋayi ŋuli märrama dhäruktja ŋunhi, mukthunna yana-wala djämana ŋayi ŋuli djarrpi'na dhuwurr. Bala ŋanyanydja yurru Gunhu'yu dhä-ḏir'yunna yana ŋunhinhanydja rom-bakmaranhamirrinhanydja. Yo, ŋunhi ŋayi ŋula yol yolŋu marŋgi Godkalaŋuwu romgu, yurru ŋayi ŋuli ŋunhi djuḻkmaramana dhäruktja ŋuriŋiyi, yakana ŋula märrama, ŋayi yurru Gunhu'yunydja yakana ŋunhinhayi yolŋunha ŋamakurru' ḻakarama. Ŋayi yurru ŋamakurru' ḻakaramanydja Gunhu'yu ŋunhinhana liŋgu yolŋunha ŋunhi ŋayi ŋamakurru' ŋuli nhina yukurra. \v 16 Liŋgu ŋulinyaramirriyunydja mala-yarr'yunaramirriyunydja waluyu, ŋilimurru yurru djingaryun nhanukalana gumurrŋura Gunhu'walana, bala yurru ŋunhi meṉgunharayŋunydja guyaŋinyara ŋilimurruŋguŋu malŋ'thu'-maḻŋ'thunna marrtji warraŋulyirrina, bala yurru ŋayi Djesu-Christthunydja mala-yarr'yunna marrtji ŋilimurrunha yolŋu'-yulŋunha, gänaŋulili yätjmirrinhanydja dhä-ḏir'yunarawuna, ga gänaŋulili ŋamakurru'mirrinhanydja ŋamakurru'wuna wal'ŋu nhinanharawu. Yo, dhuwalayina ŋunhi dhäruk ŋarra ŋuli yukurra ḻakarama bukmakkunydja yolŋu'-yulŋuwu. \s1 Djuwsthunydja yolŋu'-yulŋuyu bakmaraŋala warray Godku Romnha \p \v 17 Yo, nhuma Djuws bäpurru, ŋäka walala; dhuwalanydja dhäruk nhumalaŋguway ŋarra yurru waŋa yukurra ḻakarama. Wiripunydja nhuma ŋuli waŋa ḻakaranhamirri nhumalanhay nhuma bitjanmirri, “Ŋarranydja dhuwala Djuw yolŋu. Ŋarra marŋgi Godkalaŋunydja Romgu. Ŋanapurru dhuwala nhanŋunydja yolŋu'-yulŋu, galkiwuy ŋanapurru nhanukalaŋuwuy, liŋgu ŋanapurruŋgala muka ŋayi Djuwskala wekaŋalanydja nhanŋuway romdja,” bitjan nhuma ŋuli yukurra ḻakaranhamirrinydja nhumalanhay nhuma. \p \v 18 Yo, nhuma marŋgi nhäyinyara rom ŋamakurru' nhanukala maŋutjiŋura, liŋgu marŋgi nhuma dhuwala Romgunydja ŋunhi Gunhu'yu nherrara. \v 19-20 Nhuma ŋuli waŋa ḻakaranhamirri bitjanmirri, “Ŋarra dhuwala marŋginydja. Ŋarra yurru marŋgikuma yolŋunha muḻkurr-dhumuknhanydja ga dhuŋanha yolŋunha. Ŋarra yurru baṉdja-gulama bambaynhanydja yolŋunha, ga dhukarrnydja ŋarra yurru djarraṯawun'kuma ŋurikinydja yolŋuwu ŋunhi ŋayi yukurra marrtji buku-munha'kurru.” Ga bitjan nhuma ŋuli ḻakaranhamirrinydja. \p Yuwalk yulŋunydja dhuwala. Gunhu'walanydja ŋuriŋi Romdhu ŋuli yukurra ḻakarama yuwalkŋunydja ga dhunupanydja; ŋuriŋiyina ŋuli yukurra marŋgi wekamanydja ŋilimurrunha. \v 21-22 Bala nhuma ŋuli yukurra marŋgikumana wiripu-guḻku'nhanydja yolŋu'-yulŋunha ŋunhi. Yurru nhämirri nhuma yurru nhumalanhay nhuma marŋgikunhamirrinydja?... märr nhumanydja yurru ŋayathama ŋunhiyi rom nhumapi. Nhe ŋuli ḻakarama wiripuŋuwala yolŋuwala bitjan, “Yaka manaŋiyanydja, ga yaka marramba'thiyanydja.” Bitjan nhe ŋuli ḻakarama wiripuŋuwu yolŋuwu, yurru nhenydja ŋuli ŋunhi manaŋirriyi yana, ga djämayi yana marramba' nhepinydja. Ga wiripunydja nhe ŋuli waŋa bitjan, “Yaka buku-ŋal'yurra goŋbuywu djämawuywu nhäku malaŋuwu,” bitjan, yurru nhepinydja ŋuli ŋunhi djaw'yun warray ŋula nhä, ŋuliŋuruyi dhuyuŋurunydja wäŋaŋuru. \p \v 23 Yo, nhuma ŋuli guyaŋinyaramirri buluna wal'ŋu garrwar ḻakaranhamirri, liŋgu nhuma marŋgi romgu Gunhu'walaŋunydja, yurru nhumanydja ŋunhi romnha bakmarama warray ŋuli yukurra, yakana ŋayathama yukurra. Bala wiripuŋuyunydja yolŋuyu ŋuli nhäma nhumalaŋgala yätj dhuwurr, bala walala ŋuli waŋana Gunhu'nha yätjthamana. \v 24 Liŋgu Djorra'yunydja yukurra wukirriwuyyunydja ḻakarama bitjan gam', “Mulku'-mulkuruyunydja bäpurru'yu malaŋuyu ŋuli yukurra waŋa yätj ḻakaramana Gunhu'nha, liŋgu ŋuriŋiyina yätjthuna dhuwurryu ŋunhi nhuma Djuwsthu malaŋuyu gatjarr'yurruna, bala yukurra djämana.” \s1 Balanyara dhuwala Djuw yolŋu yuwalktja \p \v 25 Marŋgi warray nhuma romgu ŋilimurruŋgalayŋuwunydja Djuwskalaŋunydja, ŋurikinydja ŋunhi ŋilimurru ŋuli mitthun yumurrku'nha bitjandhiyi, liŋgu mim'pu ŋunhi rumbalŋuranydja bitjan yiŋarray', ḻakarama ŋuli yukurra ŋilimurrunha ŋuriŋiyi, ŋunhi ŋilimurrunydja nhanŋuwaynha Godkuna yana yolŋu, ŋulaŋuruna ŋunhi nhanukalana malaŋuru. Ga ŋunhi yurru nhe ŋayathama yukurra Godku Rom, yuwalknha nhenydja ŋunhi Godku yana yolŋu, ga ŋunhiyi mim'punydja mayali'mirrina nhuŋu. Ga ŋuli nhe yakanydja ŋayathama yukurra rom Godku, yana djäma yukurra yätjtja, ŋunhiyinydja nhuŋu mim'punydja bitjan mayali'miriwnha, liŋgu nhenydja ŋunhi ŋuli yukurra nhina rommiriw yana, bitjan mulkuru yolŋu, yaka Djuw. \v 26 Ga ŋunhi yurru mulkurunydja yolŋu nhina ŋamathama wal'ŋu dhika, ŋunhiyinydja bitjan ŋayi galŋa-mim'pumirri yolŋu, liŋgu Gunhu'yunydja Godthu yurru ḻakarama ŋanya bitjanna, “Ŋarrakuwaynha ŋayi dhuwali yolŋunydja.” \p \v 27 Yo. Ŋunhi mulkurunydja yolŋu dhuŋa yana Godkalaŋuwu romgu, ga ŋunhi ŋayi yurru mulkurunydja yolŋu nhina yukurra ŋamathama, bala nhanukalaynydja ŋamakurru'yu ŋuriŋiyinydja romdhu yurru nhumalanha Djuwsnhanydja yätj-ḻakaramana, liŋgu nhumanydja ŋunhi marŋgi warray Gunhu'walaŋu romgu, yurru yakana ŋuli nhe yukurra ŋayathamanydja. \p \v 28 Yol dhika yuwalktja wal'ŋu Djuw?... Yol dhika yuwalktja Gunhu'wunydja wal'ŋu yolŋu? Ŋunhi yolŋu ŋunhi ŋayi dhawal-wuyaŋina beŋuru Djuwskala?... mim'pumirri rumbal? Yäääw, yaka warray. Ŋunhiyinydja mim'pu yana warraŋul warray wal'ŋu, liŋgu yolŋuwunydja ŋayaŋu wal'ŋu ŋunhi yakana yurru ḏarrtjalkthirri ŋula mitthunarayu. \v 29 Yo, yuwalktja Djuw yolŋu balanyarana gam', ŋunhi ŋayaŋunydja nhanŋu liŋguwuynha ḏarrtjalkkunharana ŋunhi, ŋuriŋi warray Gunhu'wala Garrkuḻukthu warray Birrimbirryu. Bala ŋuriŋinydja yolŋuyu ŋayaŋu-ḏarrtjalkthunydja yurru djäma yukurra ŋamakurru'na, yaka yana ŋula yolku maŋutjiwu wokthunarawunydja, liŋgu Gunhu' warray nhanŋunydja yurru wokthun yukurra. \c 3 \s1 Wiripuŋuyunydja yolŋuyu ŋuli guyaŋirri djarrpi'kumana \p \v 1 Nhuma Djuwsthunydja mak ŋuli guyaŋirri wiripunydja bitjan, “Ŋarranydja dhuwala Djuw muka be dhawal-wuyaŋina. Nhä ŋilimurru Djuwsthunydja yukurra ŋayathama manymak?... djuḻkmarama yukurra mulku'-mulkurunhanydja ŋunhi yolŋunha?” \p \v 2 Ŋe! Yuwalk muka ŋilimurru Djuwsthunydja yukurra ŋayathama biyapulnydja wal'ŋu dharrpal, djuḻkmarama ŋunhinhanydja, wiripuŋunhanydja bäpurru'nha malaŋunha, liŋgu ŋilimurruŋgala muka djäkalili ŋayi Gunhu'yu wekaŋala ŋunhi romdja nhanŋuway ga dhäruk-nherraṉminyaranydja. \p \v 3 Yurru wiripu-guḻku'yunydja ŋilimurru Djuwsthu liŋguna ŋapana wekaŋala, bala meṉguŋalana ŋunhiyinha romnha ŋunhi Gunhu'yu nherrara, ga yaka walala märraŋala nhanŋu dhäruktja. Bala nhaltjanna ŋayi yurru Gunhu'yunydja ŋunhiyi dhäruknha?... meṉgumana?... bitjandhi bili bitjan walala? \v 4 Yäääw, yaka warray. Yolŋuyu warray yurru djawukirrinydja ḻakarama, yurru Gunhu'yunydja yurru yaka warray bitjandhi djawukirri ḻakarama; ŋayinydja bitjan liŋgu yurru yuwalk warray yana, yaka ŋayinydja yurru nhanŋuwaynydja dhäruk-nherraṉminyara gulkmarama. Liŋgu ŋunha Djorra'yunydja yukurra ḻakarama Gunhu'nha bitjan warray gam', \q1 “Gunhu', nhe yurru djämana-yana-wala ŋurikiynydja dhärukpuy ŋunhi nhe dhäruk-nherraṉmina; \q1 Ga ŋunhi yurru ŋula yol yolŋu ḻarruma nhuŋu djarrpi'wunydja, \q2 ŋayinydja yurru nhuna maḻŋ'marama ŋamakurru' warray yana, rom dhunupa warray.” \p \v 5 Wiripunydja ŋuli yolŋu waŋa bitjan, “Ŋunhi ŋarranydja ŋuli djäma yätj, bala ŋarrakalanydja ŋuriŋiyi yätjthu ŋuli ḻakarama yukurra warraŋulkuma Gunhu'nhana, ŋunhi ŋayinydja rom-dhunupa warray yana, ganaŋ'thun warray yukurra yolŋuwala. Yakana ŋunhinydja dhunupa nhanŋu Godku, ŋunhi ŋayi yurru ŋarranha dhä-ḏir'yun ŋurikiy yätjpuy.” Yo, dhäruk yäna dhuwalayinydja ŋarra yukurra waŋa, bitjan ŋuli yolŋu waŋa, yanapi ŋayi Godtja yolŋu yana wal'ŋu. \v 6 Ŋunhi bini yaka dhunupa Godku dhä-ḏir'yunarawu yätjmirriwunydja, ŋunhiyinydja bitjan ŋayi yaka mala-yarr'yunaramirri bukmakku yolŋu'-yulŋuwu, yanapi ŋayi yurru yakana ŋula waŋganynha yolŋunha dhä-ḏir'yun, liŋgu bukmak yana dhuwurr-yätjthinanydja. \p \v 7 Yo, ŋunhi bini yolŋuwalanydja ŋuriŋiyi bothinyaraŋuyu ḻakaranharayu ŋuli yukurra warraŋulkuma ḻakarama Gunhu'nhana, ŋunhi ŋayinydja yuwalkkuma warray ŋuli yukurra ḻakarama, ganaŋ'thun warray yukurra yolŋuwalanydja, bala nhäkuna nhuma yukurra ŋarranhanydja yätj-ḻakarama? \v 8 Yakana dhuwala ŋamakurru', ŋunhi ŋuli yolŋu waŋa bitjan, “Gul' ŋilimurru djäma yätjnha wal'ŋu, märr yurru yolŋu'-yulŋuyunydja wokthunna yurru ḻatju' ḻakaramana ŋanya Gunhu'nhana.” Yo, dhuwalayinydja malanha djarrpi' warray wal'ŋu dhäruk, yaka dhunupa, yurru wiripu-guḻku'yunydja ŋuli guyaŋirri yätj-ḻakaramana ŋarranhana, yanapi dhuwalayinydja malanha ŋarrakuŋuna ḻakaranhara. Yuwalayinydja malanha ŋarrakuŋuna ḻakaranhara. Yuwalknha yana ŋayi yurru Gunhu'yunydja dhä-ḏir'yun yätjpuy djämawuy yolŋunha. \s1 Yakana ŋula yol waŋgany yolŋu rom-dhunupa Gunhu'walanydja maŋutjiŋura \p \v 9 Yo, Gunhu'yu Godthu wekaŋala nhanŋuway ŋunhi rom ŋanapurruŋgala Djuwskala dharraylili, yurru yakana ŋayi yurru waŋa ŋilimurrunha yätjpuynydja djämawuy bitjandja, “Bäyyi. Yakana ŋarra yurru dhä-ḏir'yun.” Bitjandhinydja ŋayi yurru yakana yana guyaŋirri. Ŋayi yurru Gunhu'yu ŋilimurrunha dhä-ḏir'yundja rrambaŋikumana, Djuwnha yolŋunha ga mulkurunha yolŋunha, liŋgu bukmak yana ŋilimurru dhuwurr-djarrpi'thinanydja. \v 10 Yo, Djorra'yunydja yukurra ḻakarama yolŋu'-yulŋunha bitjan ŋunha gam': \q1 Yakana ŋula waŋgany yolŋu yukurra nhina rom-dhunupa Gunhu'walanydja maŋutjiŋura; \q1 \v 11 Yakana ŋula waŋganydhu yukurra dharaŋan dhunupanydja wal'ŋu Godku rom, \q1 Ga yakana ŋula waŋgany wirrkinydja wal'ŋu djälthirri yukurra Gunhu'wu yuwalkkumanydja wal'ŋu. \q1 \v 12 Liŋgu bukmak yana yolŋu walala bilyurrunanydja, ŋapanydja-wekanhamina Gunhu'wunydja; \q2 bukmak yana gatjpal'yurrunana yukurrana nhäŋiniŋ'thinana rom. \q1 Yakana ŋula waŋganydhu yolŋuyu ŋuli yukurra djäma ŋamakurruny'tja dhuwurr, \q2 yakana ŋula waŋgany yana. \q1 \v 13 Bitjanna liŋgu ŋuli yukurra yolŋunydja walala waŋa yätjthamana yana, \q2 liŋgu dhäruktja ŋunhi walalaŋgu barrpa'na wal'ŋu dhika. \q2 Dhärukthu bothinyarayŋuyunydja ŋuli walala märr-yätjthamana wiripuŋunhana yolŋunha, \q2 yana mayali'-wilkthun. \q1 Yo, walalaŋgu dhäruktja maḏakarritjnha, \q2 rakunydhinyamirrina yana, \q2 balanyarana bitjan bäpiwu ḻirra; \q1 \v 14 Bitjanna liŋgu walala ŋuli waŋanydja yukurra dhäruktja milnyaŋ'mirrina yana, yakana ŋamakurru. \q1 \v 15 Yo. Yolŋunydja walala ŋuli nyinyaŋdhunmirrina, \q2 ga bunharamirrina ŋuli yukurra; \q1 Waḏutjana yana walala ŋuli ŋayaŋu-yätjthamanydja yolŋunha, \q2 bitjan bumanydja ŋanya rakunygumanydja, \q1 \v 16 Ga guḻku' yolŋu walala ŋuli yukurra nhina galŋa-yätjthirrinydja ga buku-warwunydja, \q1 liŋgu dhiyaŋuyi bunharaminyarayuna dhuwurryu. \q1 \v 17 Yakana walala yolŋu'-yulŋu marŋgi nhaltjanarawu nhinanharawu ŋayaŋu-yal'yunarawu, \q1 \v 18 Liŋgu yakana walala ŋuli rom-weyaṉiyirrinydja yukirra nhanŋu Godku.” Ga bitjan yukurra ŋunhi Gunhu'wala Djorra'yunydja ḻakarama yolŋu'-yulŋunhanydja. \p \v 19 Yo, ŋayi Gunhu'yu wekaŋala Romdja ŋunhi Mawtjitjkala, liŋguna ŋayi ḻakaraŋala ŋilimurruŋgala, marŋgikuŋala manymakkunharawuna nhinanharawu, yurru yakana ŋula waŋgany yurru waŋanydja ŋamakurru'-ḻakaranhamirrinydja ŋanyapinyay ŋayi ŋunhala Gunhu'walanydja; bukmakthirrina yana yurru yukurra dhärra dhärukmiriwnha, muŋmuŋnha yana, liŋgu bukmaknha yana dhuwurr-yätjthinanydja. \v 20 Wiripunydja ŋilimurru ŋuli wirrki dhika wal'ŋu yana birrka'yun nhinanharawu ŋamathanharawu, yurru gulkuru warray, mukthun ŋayi yurru Gunhu'yu ŋilimurrunha nhäma yätjnha yana, liŋgu romdja ŋunhi ganydjarrmiriwnha, yakana ŋilimurrunha ŋuli walŋakuma. Yo, romdhu ŋuriŋiyi ŋilimurru yurru yana nhäma dharaŋanmirrina ŋilimurrunhay ŋilimurru ŋayaŋu ŋunha, ŋunhi ŋilimurrunydja djarrpi'mirrina yana wal'ŋu, yakana ŋamakurru Gunhu'walanydja maŋutjiŋura, liŋgu yakana ŋilimurru ŋuli djäma yukurra ŋamakurru', bitjan romdhu ŋuriŋiyi Godkala yukurra ḻakarama. \s1 Gunhu'yuna waŋganydhuna yana ŋuli ŋayaŋunydja dhunupakuma yolŋuwu \p \v 21 Yo. Bukmak ŋilimurru dhuwurr-yätjmirrinydja, yurru ŋuriŋi ŋäthiliŋuyunydja romdhu yakana yukirri ŋayathaŋu ganydjarr dhuwurr-ŋamathanharawu yolŋu'-yulŋuwunydja. \p Yurru dhiyaŋunydja-wala Gunhu'yu liŋgu wekaŋala wiripuna dhukarr, märr ŋuliwitjan dhukarrkurru ŋayi yurru ŋilimurrunha nhäma, bala ḻakarama ŋamakurru'na yana. Yurru ŋunhiyinydja dhukarr yuṯana wal'ŋu, ganaŋ'thun warray yukurra ŋuliŋuruyi ŋäthiliŋuŋurunydja romŋuru. Liŋgu Gunhu'yuna ŋayipina yurru dhunupakuma ŋayaŋunydja yolŋuwu, bitjan yana liŋgu bitjarra Mawtjitjthu ga dhäwu'-gänharamirriyu walalay yukurrana dhunupamirriyaŋala ḻakaraŋala be ŋäthili baman'tja. \v 22 Ga dhuwalana ŋunhi yuṯanydja dhukarr balanyarana gam': Djesu-Christ rakunydhina yolŋu'-yulŋuwala dharapulŋura, ga ŋunhi yurru yolŋuyu märr-yuwalkthirri ŋanya Djesu-Christnha, ŋayinydja yurru Gunhu'yunydja yuṯakumana ŋayaŋuna ŋunhiyi yolŋunha, bitjan walŋakumana ŋanya ŋuliŋuru yätjŋuru. Ga dhuwalanydja gay' yuṯanydja dhukarr bukmakkuna yolŋu'-yulŋuwu, Djuwwu ga mulkuruwu; rrambaŋi yana maṉḏa yurru walŋathirrinydja märr-yuwalkthinyarayu waŋganydhu. \v 23 Liŋgu bukmak ŋilimurru dhuwurr-yätjthinanydja, bala ganaŋ'thurrunana yana Gunhu'wala Godkala; yakana ŋula waŋgany yolŋu nhina yukurra ḻatju'ŋura wal'ŋu dhika galki nhanukalanydja. \v 24 Yurru Gunhuny'tja ŋilimurruŋgu märr-ŋamathirri yukurra yana mukthun, bukmakku yana ŋayi djälnydja, ŋilimurru yurru nhina yukurra galki yana nhanukala, bala ŋayi yänana Gunhu'yu wekaŋalanydja ŋanya Djesunha, bala ŋuliwitjarra burakinyarakurru Djesuwalana ŋayi Gunhu'yunydja ŋilimurrunha djaw'yurruna ŋuliŋuru yätjŋurunydja romŋuru, bala yana märraŋalana ŋilimurrunha nhanŋuwayliliyaŋalana. \p \v 25-26 Yo, Gunhu'yu Godthu dhayuŋara nhanŋuway ŋayi gäthu'mirriŋunha, bala ŋayi maḻŋ'thurrunana yolŋuna wal'ŋu rumbal, bala ŋayina rakunydhinanydja ŋilimurruŋgalanydja dharapulŋura, ga nhanukalanydja ŋuriŋiyi gulaŋ-waṉḏinyarayu ŋayi Gunhu'yunydja bitjarrana rurrwuyurrunana yätj dhuwurr ŋilimurruŋgu, biḏiwiḏitjkuŋalana liŋguna, ŋunhi ŋilimurru yurru märr-yuwalkthirri ga märr-nherraṉmirri Djesuwalanydja, yakana ŋilimurrunha yurru biyapul Gunhu'yunydja dhä-ḏir'yun yätjpuy. Ga balakurruyinydja ŋayi Gunhu' milkunharaminana ŋilimurruŋgala, ŋunhi ŋayinydja rom-dhunupa warray wal'ŋu. Yaka ŋayi yänayinydja dhä-ḏir'yurruna yolŋu'-yulŋunha ŋäthili, liŋgu baḏak ŋayi yukurrana galkurrunanydja-a-a, yana liŋgu-u-u, ga Djesuna burakina, ga balakurruyina ŋayi Djesuwalana maŋgu'yu Gunhu'yu buwayakkuŋalanydja yätjtja dhuwurr yolŋu'-yulŋuwu. Yo, Gunhuny'tja ŋunhi' rom-dhunupa yana; dhunupa nhanŋu bäy-ḻakaranharawu yätjpuynydja ŋula yolku yolŋuwu, ŋunhi ŋayi yurru ŋunhiyi yolŋu märr-yuwalkthirrinydja yukurra Djesuwala, ŋunhi ŋayina rakunydhina ŋarrakunydja yätjku yana. \p \v 27 Yo, ŋilimurru ŋuli nhina yukurra ḏarrtjalkkunhara ga ŋayaŋu-dhunupana dhika wal'ŋu ŋuriŋiyina Djesuwalana yana burakinyarayu. Bala nhaltjanna ŋilimurru yurru ŋunhiyinydja yukurra ḻakaranhamirri?... “Ŋarranydja dhuwala ŋayaŋu-dhunupa warray, liŋgu ŋarra ŋuli djäma yukurra ŋamakurru' warray wal'ŋu?” Yakana ŋilimurru yurru bitjandhiyinydja ḻakaranhamirri, liŋgu ŋayipina yana Gunhu'yuna ŋilimurrunha ŋayaŋu-dhunupakuŋalanydja ŋuriŋiyina bili waŋganydhuna yana, ŋunhi ŋilimurru märr-yuwalkthina Djesuwala. \p \v 28 Yo, ḻakaramanydja ŋarra ŋuli bitjandhiyinydja, liŋgu yolŋu yurru ŋayaŋu-dhunupayirrinydja waŋganygurruna dhukarrkurru yana, ŋuriŋina waŋganydhuna yana märr-yuwalkthinyarayuna, ga dhuwalayi dhukarr ganaŋ'thun warray yukurra romŋuru malaŋuŋuru bukmakkalanydja, ŋunhi ḻakarama yukurra nhaltjanarawu nhinanharawu ga djämawu. \p \v 29 Yolku ŋunhi Waŋarr Gunhuny'tja?... Djuwsku yana malawu? Yäääw, yaka warray. Ŋayinydja ŋunhi Waŋarryi yana walalaŋgu Mulku'-mulkuruwunydja. \v 30 Liŋgu ŋayipi muka ŋunha waŋgany yuwalktja wal'ŋu yana Waŋarr; Gunhu'yunydja ŋayipina yurru ŋayaŋu-dhunupakuma ŋula yolnha Djuwnha yolŋunha ŋunhi ŋayi yurru märr-yuwalkthirri yukurra Garraynha Djesunha. Ga bitjandhi bili ŋunhi yurru Mulkuruyunydja yolŋuyu märr-yuwalkthirri nhanukala Djesuwala, Gunhu'yunydja yurru bitjandhi bili ŋanyanydja ŋayaŋu-dhunupakumayi. Yakana yurru waŋgany ŋula yolŋu walŋathirri ŋula walalaŋgalay malaŋuyu romdhunydja ŋuriŋi. \p \v 31 Liŋguna ŋilimurru dhuwala märr-yuwalkthirrina yukurra Djesuwalanydja. Bala nhaltjanna dhika ŋilimurru yurru Romdja ŋunhi?... Bäy-ḻakaramana?... ŋurrkamana?... ŋunhi Gunhu'wuŋunydja nherraṉara Rom? Yäääw, yaka warray. Ŋunhiyinydja yurru dhärrana yukurra yana rom, märr balakurruyina romgurru yolŋu'-yulŋunydja yurru dharaŋanmirrina ŋunhi walalanydja dhuwurr-yätjmirrina yana, yakana ŋula ŋamakurru'. \c 4 \s1 Dhuwalanydja dhäwu' Yipurayimgalaŋuwuy ḻakarama yukurra märr-yuwalkthinyaramirri dhukarr \p \v 1 Yo. Ŋilimurrunydja Djuwstja dhuwala dhawal-wuyaŋina ŋulaŋuru Yipurayimgala yarraṯaŋuru. Ŋilimurru guyaŋirri ŋunhi ŋilimurruŋguway märi'munha balayi roŋiyirri. Nhä ŋilimurru yurru maḻŋ'marama nhanukala? \p \v 2 Yuwalktja ŋayi ŋunhi Yipurayim ŋamakurru' wal'ŋu yolŋu; ŋayinydja bini ŋunhi ḻayḻaymaranhaminya muka ḻakaranhaminya ŋanyapinyay ŋayi, yurru yaka warray ŋayinydja bitjarrayi yukurrana ḻayḻaymaranhamina ŋamakurru'-ḻakaranhamina, liŋgu Gunhu'yunydja ŋanya ŋayaŋu ŋamakurru' ḻakaraŋala yaka ŋurikiynydja djämawuy ŋamakurru'wuynydja. \v 3 Liŋgu ŋunha Djorra'yunydja yukurra ḻakarama ŋanya Yipurayimnha bitjan gam', “Ŋayi Yipurayimdhunydja märr-yuwalkthinana Gunhu'nha, bala Gunhu'yunydja ŋanya yana märraŋalana nhanŋuwayliliyaŋalana, bala ŋayi ŋanya ŋunhi ḻakaraŋalanydja ŋayaŋu-dhunupana, ŋuriŋiyina ŋunhi ŋayi Gunhu'nha märr-yuwalkthina.” \p \v 4 Yo. Ŋunhi ŋuli ŋula yolthu djäma yukurra, ŋayinydja ŋuli ŋunhi märrama muka roŋinyamaramayi ŋurikiyyi djämawuy, bala ŋayi ŋuli bitjanna guyaŋirri, “Way, dhuwalanydja ŋarra märraŋala djämawuy yana. Yaka ŋarra märraŋala wetj yäna.” \v 5 Yurru Godkunydja rom ganaŋ'thun warray yukurra, liŋgu ŋayi ŋuli Gunhu'yunydja wetjnha wekama yana, ŋayi yurru yana dhuwurr-yätjkunydja yolŋuwu buwayakkuma yänana, bala ḻakaramanydja ŋanya ŋayaŋu-dhunupana yurru, ŋunhi ŋayi yurru märr-nherraṉmirrinydja yana Godkala. Liŋgu yolŋuwu yurru ŋayaŋunydja dhunupayirri märr-yuwalkthinyarayu yana waŋganydhu, yaka ŋula yolkala djämayunydja. \p \v 6 Ŋäthili baman', Daypitthu ḻakaraŋala dhunupamirriyaŋala yukurrana ŋayaŋu-djulŋiyinyaranha yolŋunha, ŋunhinha ŋunhi Gunhu'yu yurru ḻakarama ŋanya ŋayaŋu-ŋamakurru'na wal'ŋu, bala wapmarama nhanŋuwayliliyama ŋayi yänana wal'ŋu yurru. Ga bitjarra ŋayi Daypitthu ḻakaraŋalanydja gam', \q1 \v 7 “Yolŋu yurru ŋunhi galŋa-djulŋithirrinydja nhina, \q2 ŋuriŋina ŋunhi Gunhu'yu yuwalkkuŋala wal'ŋu buwayakkuŋala nhanŋu yätj dhuwurr, \q2 bitjarra ŋayi ŋäkirrmaraŋalana nhanukalay ŋayi maŋutjiŋurunydja. \q1 \v 8 Liŋgu ŋayinydja yurru Gunhu'yunydja yana meṉgumana-wala yolŋuwu yätjtja dhuwurr, \q2 bala ŋayi yurru ŋunhiyi yolŋunydja mirithirrina wal'ŋu goŋmirriyirri.” \p \v 9 Yolnha ŋunhi yukurra Daypitthu ḻakarama bitjandhiyinydja ŋuli? Yol yurru dhika nhina galŋa-djulŋithirrinydja?... Ŋilimurruway yana dhuwala Djuws bäpurru? \p Yäääw, yaka warray. Gunhu'yu yurru goŋmirriyamayi Mulku'-mulkurunhanydja bitjandhi bili, ŋunhi walalanydja yurru märr-yuwalkthirri. Liŋgu bitjan muka ŋilimurru ŋuli Yipurayimnhanydja ḻakarama, ŋunhi Gunhu'yu ŋanya ŋayaŋu-dhunupana ḻakaraŋala, liŋgu nhanukala ŋurikalana Yipurayimgala märr-yuwalkthinyarayu. \p \v 10 Nhätha ŋunhi ŋayi Gunhu'yu ḻakaraŋala ŋanya ŋayaŋu-dhunupanydja ŋayi Yipurayim?... ŋulinyaramirriyu ŋunhi ŋayi yukurrana nhinana Djuw yana?... rumbal mitthunara? \p Yäääw, yaka dhuwalinydja dhunupa. Gunhu' wäthurruna nhanŋu Yipurayimgu ŋäthilinydja muka yana, ŋulinyaramirriyuna ŋunhi Yipurayim yukurrana nhinana Mulkuru muka yolŋu, yaka muka marŋgi Gunhu'walaŋuwu Romgu. Ŋayi märr-yuwalkthinana Godnhanydja, bala ŋuliwitjarrana Godthu ŋanya ŋayaŋu-dhunupanydja ḻakaraŋala, bala yana märraŋala ŋanya nhanŋuwayliliyaŋalana. \p \v 11 Yo, ŋäthilinydja ŋayi Yipurayimdhu märr-yuwalkthina Gunhu'nha, bala ŋuliŋuruyina ŋayi rumbal mitthunaranydja, liŋgu ŋuriŋinydja mim'puyunydja yukurra ŋanya ḻakaramana, ŋunhi ŋayinydja liŋguna nhanŋuwaynha wal'ŋu Gunhu'wuna yolŋu, ŋuriŋina ŋunhi ŋayi märr-yuwalkthina ŋanya Gunhu'nha ŋäthili. Ga dhiyakuna ŋayaŋuwu ŋunhi ŋayinydja Yipurayimdja balanyarana bitjan bäpa'mirriŋuna ŋayi bukmakku yolŋu'-yulŋuwu, ŋunhi walala yurru märr-yuwalkthirri ga ŋayaŋu-nherraṉmirri Gunhu'wala, bäyyi walala ŋunhi yakanydja Djuw yolŋu. Liŋgu Gunhu'yu yurru ŋayaŋu-dhunupa ḻakaramanydja ŋula yolnha yolŋunha, ŋunhi ŋayi ŋuli märr-yuwalkthirri yukurra Djesuwala. \v 12 Ga bitjandhiyi ŋa; bäpa'mirriŋuyi Yipurayim ŋilimurruŋgu Djuwskunydja ŋunhi ŋilimurrunydja ŋuli yukurra munguyun goyurrnha ŋanya märr-yuwalkthinyarana. Yaka ŋayi ŋunhi bäpa'mirriŋu ŋilimurruŋgu, ŋuriŋinydja ŋunhi ŋilimurru dhawal-wuyaŋina nhanukala beŋuru yarraṯaŋuru, ga ŋuriŋinydja ŋunhi ŋilimurru rumbal mitthunara walala; ŋayinydja ŋunhi bäpa'mirriŋu ŋilimurruŋgu, liŋgu ŋilimurru märr-yuwalkthirri ŋuli yukurra Godnha, bitjandhinydja bitjarra ŋayi Yipurayim ŋäthili wal'ŋu märr-yuwalkthina, yurruna ŋanya mitthurrunanydja Djuwskuŋalanydja. \s1 Ŋilimurru yurru märrama Gunhu'wuŋunydja dhawu'mirriyanhara märr-yuwalkthinyarakurruna yana \p \v 13 Yo, ŋäthilinydja ŋunhi wal'ŋu Yipurayim märr-yuwalkthina Gunhu'nha, ga ŋuliyina märr-yuwalkthinyarayuna ŋayi Gunhu'yu ŋanya ḻakaraŋala ŋayaŋu-ŋamakurruny'tja, bala dhawu'mirriyaŋala nhanukala bitjarra, “Dhuwala munathany'tja wäŋa buku-ḻiw'marama yana yurru nhuŋuna, ga nhokalayŋuwuna mala-wunharawuywu walalaŋgu, bitjanarawuna liŋguwuna gupaḏalŋuwuna-wala yana, liŋgu nhe märr-yuwalkthirri yukurra ŋarranha.” Yo, ŋayi Gunhu'yu dhawu'mirriyaŋala Yipurayimgala bitjarrayinydja, yaka ŋuriŋinydja ŋunhi ŋayi Yipurayimdhu ḏälkuŋala yukurrana Rom Gunhu'wuŋu; ŋayi Gunhu'yu dhawu'na nherrara nhanukala Yipurayimgala ŋuriŋiyina liŋgu ŋunhi ŋayi märr-yuwalkthina yukurrana nhanukala Godkala. \v 14 Ŋuli bini ŋayi Gunhu'yu dhawu'nha ŋunhiyi nherraṉa yolŋuwalanydja walalaŋgala bili ŋuriŋina ŋunhi walala yukurra ḏälkuma nhanŋu Rom, bala yolŋuwunydja bini ŋunhi märr-yuwalkthinyara mayali'miriwyinyana, ga Gunhu'yunydja ŋunhi bini dhawu'mirriyanha ḻakaranha bothinyana, \v 15 liŋgu yakana ŋula waŋganydhu yolŋuyu yukurra romnha ḏälkuma ŋula warrpam'thun. Yakana ŋayi yurru Gunhu'yunydja rom-bakmaranhamirri ḻakarama ŋunhinha yolŋu'-yulŋunha ŋunhi ŋayi walalaŋgu yaka wekaŋala rom, yurru wirrki yana ŋayi yurru dhä-ḏir'yun ŋunhinhanydja yolŋu'-yulŋunha ŋunhi walalaŋgu ŋayi Rom wekaŋala ŋurikala Mawtjitjkala, liŋgu walala bakmaraŋala ŋunhiyi rom, yaka ŋula ŋayathaŋala. \p \v 16 Yo, ŋilimurru yurru märramanydja dhawu'mirriyanhara Gunhu'wuŋunydja ŋunhi, märr-yuwalkthinyarayuna waŋganydhuna, liŋgu God ḏukṯukthirri yukurra, ŋayi yurru wekama ḻatjuny'tja nhä dhika malanha wal'ŋu bukmakku yana yolŋu'-yulŋuwu, yaka yana ŋurikinydja walalaŋgu ŋunhi walala marŋgi wal'ŋu Romgu. Ŋayi yurru bitjandhi bili walalaŋgunydja dhuŋamirriwunydja wekamayi yana, ŋurikinydja ŋunhi walala munguyun ŋuli marrtji malthun Yipurayimgu, ga märr-yuwalkthirri yukurra Godku, bitjarra ŋayi Yipurayim ŋunhi. Liŋgu ŋayi Yipurayimdja ŋunhi bitjan bäpa'mirriŋuna ŋilimurruŋgu bukmakku, Djuwsku ga mulku'-mulkuruwu yolŋu'-yulŋuwu, \v 17 liŋgu dhiyaŋu djorra'yunydja yukurra ḻakarama Yipurayimnhanydja bitjan, “Nhenydja dhuwala ŋarrakuŋu nherraṉara bäpa'mirriŋu guḻku'wuna bäpurru'wu.” \p Yo, ŋayi Yipurayimdhu märr-yuwalkthina Godnha Gunhu'nha, ŋunhi warray Waŋarrnha wal'ŋu ŋunhi ŋayi ŋuli walŋakuma rakunymirrinha, ga ŋayipina waŋganydhuna ŋuli Godthu ḻakaramanydja yukurra ŋula nhänha, ŋunhi yaka muka yana maḻŋ'thunara ŋulinyaramirriyinydjayi. \v 18 Liŋgu Gunhu'yu ḻakaraŋala Yipurayimgala ŋäthili yana, “Nhokuŋunydja yurru mala-wunhara mirithirrina guḻku'na dhikana wal'ŋu,” bitjarra, yurru ŋayi Yipurayimdja yukurrana nhinana yothumiriw warray, worruŋuna, dhuḏitjnha nhanŋu mala-wunharawunydja yukurranharawu yumurrku'wunydja. Yurru ŋayi Yipurayimdhunydja yana märr-yuwalkthinana wal'ŋu ŋanya Gunhu'nha, bala ŋayi yukurrana nhinana märr-gatjpu'yurruna yothuwuna nhanukalayŋuwu ŋayi maḻŋ'thunarawuna, liŋgu bitjarra ŋayi ŋunhi Gunhu'yu dhawu'mirriyaŋalanydja. \v 19 Yo, wirrki yana ŋayi märr-yuwalkthina Gunhu'nhanydja, yakana ŋayi ŋula märr-yuṯkthurrunanydja, bäyyi ŋayi ŋunhi worruŋunydja wal'ŋu, galki 100-nha dhuŋgarra nhanŋu. Yakana ŋayi waŋana Yipurayim bitjarranydja, “Ŋarranydja dhuwala worruŋuna, bitjan rakunynha yolŋu rumbal, ga miyalk ŋarraku dhuwala Sara worruŋuna ŋayi liŋguna, yakana ŋayi yurru balanyarayunydja worruŋuyunydja rumbalyu gäma yothunha.” \v 20 Yaka ŋayi waŋana bitjarrayinydja, “Mak ŋarra yurru yothumirriyirri, mak yakana.” Yaka ŋayi bitjarrayinydja dhumbal'yurruna guyaŋina, yana ŋayi baṯ bitjarrana mulkananydja yukurrana ŋunhiyi nhanŋu dhäruktja, gatjpu'yurrunana yukurrana yana yulŋunydja, bala nhanŋu ŋunhi märr-yuwalkthinyaranydja ŋuthara yindithinana, liŋgu bitjarrana liŋguna ŋayi yukurrana buku-wurrparanydja Gunhu'nha, wokthurrananydjä nhanŋu manapara. \v 21 Bitjarrana liŋguna ŋayi Yipurayimdhu yukurrana guyaŋinanydja Gunhu'nha, ŋunhi ŋayinydja biyapul wal'ŋu ganydjarr-ḏumurru. “Yo, ŋayinydja yurru Gunhu'yu djämana-wala yana yulŋunydja ŋunhiyi, ŋunhi nhaltjarra ŋayi ŋarranha dhawu'mirriyaŋala,” bitjana ŋayi ŋuli Yipurayimdhu märr-yuwalkthinyanydja yukurranha, \v 22 bala Gunhu'yunydja ŋanya märraŋalana, bitjarra wapmaraŋala ŋanya nhanŋuwaynha ŋayi, bala ḻakaraŋala ŋanya ŋayaŋu-dhunupana. \v 23 Yo, Gunhu' waŋana bitjarranydja gam', “Ŋarranydja nhuna ŋayaŋu-dhunupa yukurra ḻakaramanydja, liŋgu ŋarranhana nhe yukurra märr-yuwalkthirri.” Yurru yaka ŋayi ŋunhi bitjarrayi waŋana nhanŋuway Yipurayimgunydja waŋganygunydja. \v 24 Godthu nherrara ŋunhiyi dhäruk dhipali djorra'lilinydja ŋilimurruŋgu warray, märr yurru ŋilimurru marŋgithirrina. Ŋayi yurru ŋilimurrunha bitjandhiyi liŋgu ŋayaŋu-dhunupa ḻakarama, ŋunhi ŋilimurru ŋuli yukurra märr-yuwalkthirri Gunhu'nha, ŋunhi ŋayi walŋakuŋala ŋilimurruŋgu Garraynha Djesunha rakunyŋuru. \p \v 25 Yo, ŋilimurruŋgunydja yätj ŋayina märraŋala Djesuyuna, bala rakunydhina ŋayina ŋilimurruŋgalanydja dharapulŋura, bala Gunhu'yunydja ŋanya märraŋala, walŋakuŋalana rakunyŋurunydja, märr yurru ŋilimurrunhanydja ŋayi ŋayaŋu-dhunupakumana ŋuliwitjan Djesuwalaŋukurruna. Ga ŋunhi ŋilimurru yurru märr-yuwalkthirri yukurra Djesuwalanydja, ŋayinydja yurru ŋilimurrunha märrama nhanŋuwayliliyamana Gunhu'yunydja, bala ŋilimurru yurru nhina yukurra nhanukalana yana galkina wal'ŋu, bitjan gurruṯu'mirrina walala nhanŋu Godku. \c 5 \s1 Gunhu'yu liŋguna yolŋunhanydja ŋayaŋu-dhunupayaŋalana ŋuliyina Djesuwalaŋukurruna \p \v 1 Yo. Dhiyaŋunydja-wala ŋilimurru yukurra nhina dhuwala ŋayaŋu-dhunupana Gunhu'walanydja maŋutjiŋura, liŋgu Gunhu'yu ŋilimurruŋgu buwayakkuŋalana yätjtja dhuwurr liŋguna ŋuliyina Djesuwalaŋukurruna, ŋuriŋiyina ŋunhi ŋilimurru märr-yuwalkthina nhanukala. Ga dhiyaŋunydja-wala ŋilimurru yukurra nhina ŋayaŋu-yal'yunna yana, waŋganyŋurana Gunhu'wala, ḻunduna yana. Yakana yurru ŋayi ŋilimurrunha gukuma ga dhä-ḏir'yun, liŋgu ŋayina Djesu-Christthuna ŋilimurruŋgala Garrayyuna märraŋala ŋilimurruŋgunydja yätj, bala dharapulŋuranydja ŋayina ŋilimurruŋgala rakunydhina. \v 2 Yo, ŋunhi ŋilimurru märr-yuwalkthina ga märr-nherraṉmina Djesuwalanydja, Gunhu'yunydja ŋilimurrunha märraŋala, bala wapmaraŋala nhanukalaynha ŋayi djäkalili nherrara, bala dhiyaŋunydja-wala ŋilimurru yukurra nhina nhanukalana märr-ŋamathinyamirriŋurana. Nhinanydja ŋilimurru yukurra dhuwala goŋmirriyirrina, ŋoy-djulŋithirrina dhikana wal'ŋu, liŋgu galkunna ŋilimurru yukurra dhukarr-nhämana yulŋunydja dhuwala, ŋurukuna-wala ŋunhi ŋilimurru yurru nhina ŋunhalanydja Gunhu'walanydja ḻatju'ŋurana wäŋaŋura dhika wal'ŋu ŋunhi. \p \v 3-5 Ga bitjandhi bili ŋilimurru ŋuli goŋmirriyirriyi marimirrikurrunydja, liŋgu ŋuliwitjan marikurru ŋilimurru yurru marŋgithirrina wal'ŋu Gunhu'wu. Yo, ŋunhi ŋilimurru yurru dhärra wuṉḏaŋarrnha yana ŋula nhäkurrunydja romgurru, ga yakana ŋula gatjpal'yun ŋuriŋiyi gatjarr'yunarayunydja romdhu, bala ŋayinydja yurru Gunhuny'tja ŋilimurruŋgu wokthunna dhika wal'ŋu, liŋgu ŋuliwitjandhina ŋilimurru yurru ŋunhi ŋuthandja marrtji bala Gunhu'walanydja ŋamakurru'ŋura romŋura, yakana ŋilimurru yurru waḏutja galkirri, yana ŋilimurru yurru marrtji wuṉḏaŋarrnha, ŋayaŋu-gatjpu'yunna yana dhukarr-nhämana yukurra yurru ŋurikiyi ŋunhi Gunhu'yu yukurra ŋayathama ŋunha ŋilimurruŋgu. Bala yuwalk muka ŋilimurru yurru märramanydja, liŋgu wirrki yana ŋayi yukurra märr-ŋamathirri ŋilimurruŋgu. Yo, dhiyaŋu nhanukala Garrkuḻukthunydja Birrimbirryu ŋuli marŋgi-wekamanydja ŋayaŋu ŋilimurruŋgu, ŋunhi ŋayi yukurra ŋilimurrunha wirrki yana märryu-ḏapmaramanydja, dhiyaŋuyi ŋunhi ŋayi dhaŋaŋguŋala wekaŋala ŋilimurruŋgala ŋayaŋulilina. \v 6 Ŋäthilinydja ŋilimurru ganydjarrmiriwnha nhämiriwnha yana yolŋu'-yulŋu; gulkuruna ŋilimurru ŋuli gurilkunhaminya djämawu ŋamakurru'wunydja, yurru ŋulinyaramirriyu liŋgu ŋayi Garray rakunydhinanydja ŋilimurruŋgu dhuwurr-yätjmirriwunydja walŋakunharawu, ŋuriŋiyina yana waluyu ŋunhi Gunhu'yunydja djarr'yurruna. \p \v 7 Yo. Ŋunhi ŋuli ŋula yol waŋgany yolŋu dhuwurr-ŋamakurru rakunydhirri marrtji ŋula nhäkuŋunydja, ŋayi ŋuli waŋganydja yolŋu mak waṉḏi bala wapthurru nhanukala dharapullilina, märr yurru ŋayinydja ŋunhiyinydja yolŋu nhina walŋana. Biyaku mak ŋuli ŋayi waŋganydja yolŋu wekanhami ŋanyapinyay ŋayi walŋanydja rom-dhunupawunydja yolŋuwu walŋakunharawu. \v 8 Yurru ŋayinydja ŋunhi Djesunydja rakunydhina ŋilimurruŋgalanydja dharapulŋura ŋulinyaramirriyuna liŋgu ŋunhi ŋilimurrunydja yukurrana mukthurruna nhinana yätjnha yanana, yakana ŋamakurru'. Ga balakurruyina ŋayi Gunhu' milkunhaminanydja ŋilimurruŋgala wal'ŋu, ŋunhi wirrki ŋayi yana ŋilimurruŋgu märr-ŋamathirrinydja yukurra. \p \v 9 Ga dhiyaŋunydja-wala ŋilimurru yukurra nhina ŋayaŋu-dhunupana, liŋguwuynha rurrwuyunara nhanukalanydja Godkalanydja maŋutjiŋura, ŋuriŋina gulaŋdhu Djesuwalana, ŋunhi ŋayi burakina ŋilimurruŋgala dharapulŋura. Bala yuwalk yana ŋilimurru yurru nhinanydja yukurra walŋana yana-wala ŋunhala Djesuwalanydja nyeyaḻŋura, yakana ŋayi yurru Gunhu'yu ŋilimurrunha yätj-ḻakaramanydja, bala djuy'yun ŋilimurrunha ŋula wanhamala rakunydhinyamirrililinydja. \v 10 Liŋgu Gunhu'yu ŋilimurruŋgu dhayuŋara wekaŋala nhanŋuway ŋayi Gäthu'mirriŋunha, ŋulinyaramirriyu liŋgu ŋunhi ŋilimurru ŋuli yukurranha nhinanha barrkuna yana nhanukala, dhakatjtjunana yukurranha nhanŋu Gunhu'wu. Bala ŋuliwitjarra nhanukalana burakinyarayunydja, ŋayi Gunhu'yu ŋilimurruŋgu rurrwuyurrunana, bala ḻundu'kuŋalana ŋilimurrunha märraŋala galkikuŋalana. Bala nhaltjanna ŋayi yurru ŋunhi ŋilimurrunha yulŋunydja?... Meṉgumana ŋayi yurru?... buku-dhumukthirrina? Yäääw, yaka warray. Ŋilimurrunydja yurru yukurra nhina walŋana yana nhanukalanydja djäkaŋura, liŋgu walŋa warray ŋayinydja yukurra yana nhina. \p \v 11 Yo, ḻatju'na dhuwalayinydja ŋiniya. Bala ŋilimurru ŋuli yukurra Gunhu'nhanydja dhuwala ḻayḻaymaramana, goŋmirriyirrina wokthunna nhanŋu dhikana, liŋgu ŋayi ŋilimurruŋgu biḏiwiḏitjkuŋala yätjtja ŋunhi dhuwurr, bala wapmaraŋala gali'lili nherrara ŋilimurrunha nhanŋuwayliliyaŋalana ŋayi, ŋuliwitjan Djesu-Christkalaŋukurru, Garraywala ŋilimurruŋgalaŋuwala. Bala dhiyaŋunydja-wala ŋilimurru nhina yukurra ḻunduna wal'ŋu nhanŋu Gunhu'wu, galkina wal'ŋu nhanukalana yana. \s1 Dhuwalanydja ḻakarama yukurra Yadamnha ga Djesunha \p \v 12 Yo, guyaŋiya walala. Yätjtja dhuwurr ŋunhi maḻŋ'thurruna dhiyalanydja wäŋaŋura munatha'ŋuranydja waŋganygalana yolŋuwala yäkuwala Yadamgalana, liŋgu ŋunhiyi yolŋu märr-yuḻkthurrunana yana Gunhu'nha dhäruk, yakana ŋula märraŋala ŋunhiyi. Bala rakunydhinyamirrinydja rom ŋunhi maḻŋ'thurrunana dhiyala munatha'ŋuranydja balakurruyina nhanukalana yätjthu, ga ŋunhiyinydja bitjarra ŋayi dhukarrnha bumara bukmakkuna yolŋu'-yulŋuwu; bitjanna liŋgu yolŋu walala ŋuli marrtji raku'-rakunydhirrina, liŋgu bukmakthu yana märr-yuḻkthurrunanydja Gunhu'wunydja dhäruk, bala djäma yätjnha. Yakana yurru dhuwurr-yätjmirrinydja yolŋu walala nhina yukurra galki nhanukala Godkala, walala yurru rakunydhirrina yana, ganaŋ'thunna yukurra Godkala gupaḏalnha-wala yana. \p \v 13 Yo. Beŋuru ŋurruŋurunydja ŋäthilinydja wal'ŋu, yolŋu'-yulŋuyu yukurranha ŋuli djäma yätjnha wal'ŋu yana rom, bitjarra liŋgu-u-u marrtjina, ga yurruna ŋunhi Romdja Gunhu'yu wekaŋala yolŋu'-yulŋuwunydja Mawtjitjkalana. Yurru yaka ŋayi Gunhu'yu ŋunhiyi rommiriwnha walalanha ḻakaraŋala rom-bakmaranhamirrinydja walala, ŋunhi yaka muka ŋayi ŋunhi walalaŋgu romdja wekaŋala. \v 14 Yurru bitjarrayi bili walala marrtjina murrmurryurrunayi, liŋgu walalanydja djämayi yätj. Yo, ŋäthilinydja ŋayi Gunhu'yu wekaŋala waŋgany rom Yadamgu, bala ŋayi bakmaraŋala warray ŋunhiyi rom, bala ŋuriŋiyina ŋayi Yadam rakunydhinanydja. Ga beŋuruna bili Yadamgalana yolŋu'-yulŋunydja marrtjina ŋunhi murrmurryurruna, bäyyi warray walalanydja yaka rom bakmaraŋala ŋunhiyi Gunhu'wuŋu wekanhara, bitjarra ŋunhi Yadamdhu bakmaraŋala rom. Yurru bukmakthinana yana walala rakunydhinanydja marrtjina, liŋgu walala waŋga'-waŋganydhu yukurrana yana djäma yätjnha, ga ŋuriŋiyinydja walalaŋgalay yätjthunydja walalanha ganaŋ'maraŋalana Gunhu'walanydja, yana liŋgu-u-u, ga maḻŋ gay' Mawtjitjnha. \p Yo. Ŋuliyi nhanukala Yadamgala maḻŋ'thurruna waŋgany dhukarr dhiyala munatha'ŋuranydja, ŋunhiyinydja ŋayi rakunydhinyamirrina dhukarr bumara Yadamdhu bukmakkuna marrtjinyarawu. Ga ŋayinydja ŋunhi Yadamdja balanyarana bitjan wuŋiḻi ŋayi wiripu yolŋu, ŋayipi Djesu, ŋunhi ŋayi dhuḏikurru maḻŋ'thurruna. Liŋgu ŋayinydja Djesuyunydja bumarayi yana wiripunydja dhukarr yolŋuwu marrtjinyarawu, yurru ŋunhiyi Djesuwuŋunydja dhukarr bunhara gäna wal'ŋu, ganaŋ'thun yukurra dhiyakala Yadamgalanydja. \p \v 15 Yo, ŋuriŋiyi waŋganydhu yolŋuyu Yadamdhu dhuwurr-yätjkuŋala, bala ŋuli yukurra guḻkuny'tja yolŋu walala marrtji rakunydhinyamirrililina, malthun yukurra nhanŋuna dhukarrwu. Yurru wirrki yana ŋayi Gunhuny'tja ŋilimurruŋgu märr-ŋamathirri ŋuli yukurra, bala ŋayi wekaŋala Djesunhanydja yänana wal'ŋu, bala nhanukala ŋuliyi burakinyarayunydja bitjarra ŋayi Gunhu'yunydja yuṯana dhukarr bumara, märr yukurra yurru guḻku'na yolŋunydja walala marrtji bala walŋamirrililina, malthunna nhanŋuna Djesuwuna dhukarrwu. \p \v 16 Yo, waŋganydhaŋala ŋayinydja djarrpi'thina Yadamdja, märr-yuḻkthurrunanydja yana ŋayi Gunhu'nha dhäruk, ga ŋuliŋuruyinydja dhurrwaraŋuru Gunhu'yunydja yurru yätj ḻakarama guḻku'nhana dhä-ḏir'yunarawunydja, liŋgu yolŋu walala yukurra guṯku'thirrina malthun nhanŋuna Yadamguna. Yo, dhipuŋurunydja dhurrwaraŋuru guḻku'yuna yukurrana yolŋu'-yulŋuyu djämanydja yana yätjnha, birrka'mirrina nhä malanha, yurru ŋuliyina Djesuwalana burakinyarayu ŋayi Gunhu'yu biḏiwiḏitjkuŋala yätjtja ŋilimurruŋgu dhuwurr. Yakana ŋayi yurru ŋilimurrunha dhä-ḏir'yundja, ŋunhi ŋilimurru ŋuli malthun yukurra Djesuwunydja, munguyun goyurr Djesunhana. \p \v 17 Yo, ŋuriŋiyi waŋganydhu yolŋuyu yätjkuŋalanydja, bala ŋayi rakunydhinana, ga dhurrwaraŋuru dhipuŋuruyina bukmak yolŋunydja walala marrtji yukurra bala rakunydhinyamirrililina, bala guḻku'na yurru rakunydhirri manapa Yadamgalanydja. Yurru wiripuŋuyunydja ŋuriŋi yolŋuyu Djesuyunydja gäŋala yuwalk warray wal'ŋu, walŋamirri warray yolŋu'-yulŋuwu, djuḻkmarama warray yukurra rakunydhinyaramirrinydja ŋunhi. Ga ŋunhi yurru ŋayi ŋula yolthu märramanydja ŋunhiyi, ŋunhi ŋayi Gunhu'yu yäna ŋuli wekama ŋuliyi Djesuwalaŋukurru, ŋayinydja yurru ŋunhiyinydja yolŋu nhina yukurra Gunhu'walana galkina yana, ŋayaŋu-dhunupana wal'ŋu yana, liŋguwuynha rurrwuyunarana ŋuliyina Garraywalana maŋgu'-waṉḏinyarayu. Bala ŋayi yurru ŋunhiyi märr-yuwalkthinyaramirrinydja yolŋu nhina yukurra walŋamirriŋurana, ŋurruŋuna wal'ŋu ŋayi yurru, manapa Djesuwalana. \p \v 18 Yo, Yadamdhunydja waŋganymirri ŋunhi märr-yuḻkthurruna Godnha dhäruk, bala ŋuliŋurunayi dhurrwaraŋuru ŋayi Gunhu' waŋana bitjarranydja, “Yolŋunydja walala dhuwala ŋayaŋu-djarrpi'thinana. Walala yurru bukmakthirrina yana murrmurryun, yakana walala yurru dhuwurr-djarrpi'mirri ŋarrakalanydja galki nhina yukurra.” Ga dhipuŋuruna ŋayi Djesunydja dhurrwaraŋuru maḻŋ'thurruna, ga ŋayinydja ŋunhi märraŋala yana Gunhu'nha dhäruk, bala ŋayi dharapulŋuranydja burakina ŋilimurruŋgalana, bala ŋuliŋurunayi dhurrwaraŋuru ŋayi Gunhu' waŋana bitjarranydja, “Dhuwalanydja gay' yolŋu dhuwurr-ŋamakurru' wal'ŋu yana. Ŋarranydja yurru yana bäy-ḻakaramana ŋunhinhanydja yolŋunha, ŋunhi ŋayi yukurra märr-yuwalkthirri ŋanya Djesunha, buwayakkumana yana ŋarra yurru nhanŋu yulŋunydja, bala ŋayi yurru nhinanydja yukurra walŋana yana, ŋarrakalana galkina.” \p \v 19 Yo. Ŋäthilinydja waŋganydhu yolŋuyu märr-yuḻkthurruna Gunhu'wu dhäruk, bala buku-meṉguŋalana; ŋayi djäma nhanukalay warray ŋayi djälyu, bala ŋayi Gunhu'yunydja yukurra yolŋu'-yulŋunha ḻakarama bitjanna, “Nhumanydja dhuwala yätjmirrina yana yolŋu'-yulŋu.” Yurru ŋayi Djesunydja yaka warray nhanŋuway ŋayi ḏukṯukku malthurruna, ŋayinydja ŋunhi Djesuyunydja dhäruk märraŋala yana Gunhu'nha, bala rakunydhina ŋayi ŋilimurruŋguna yätjku. Bala ŋayi yurru Gunhuny'tja waŋa ŋuriki walalaŋgu märr-yuwalkthinyamirriwunydja walalaŋgu bitjanna, “Nhumanydja dhuwala ŋayaŋu-dhunupana, liŋguwuynha rurrwuyunarana ŋuriŋina Djesuwalana maŋgu'-waṉḏinyarayu.” \p \v 20-21 Yo, beŋuru ŋurruŋurunydja ŋäthilinydja wal'ŋu, yolŋu'-yulŋuyu yukurranha ŋuli djäma yätjnha wal'ŋu yana rom, bitjarrana liŋguna marrtjina-a-a, ga maḻŋ'nha Romdja Gunhu'wuŋu; liŋgu Gunhu'yu wekaŋala ŋunhiyi Rom Mawtjitjkala, märr yurru yolŋu'-yulŋunydja nhänharamirri dharaŋanmirrina walalaŋguŋuway djämawuy yätjnha Gunhu'walanydja maŋutjiŋura. Dhuwalanydja yuwalknha yana. Ŋilimurrunydja dhuwala djäma yätjnha yanana, bala ŋilimurrunha yukurrana yätjthunydja ŋuriŋiyi gäŋala ŋunhana yana rakunydhinyamirrililina. Yo, yätjtja dhuwurr ŋuthara marrtjina yindithinana dhikana wal'ŋu, bukmaknha yukurrana yätjtja wal'ŋu nhinana yana. Yurru Gunhu'wunydja märr-ŋamathinyara biyapul warray wal'ŋu, djuḻkmarama warray yukurra yätjnhanydja dhuwurrnha, mukthun yana ŋayi Gunhu'yu ŋilimurrunha yukurrana märryu-ḏapmaraŋalanydja, bala ŋayi biḏiwiḏitjkuŋalana ŋilimurruŋgu yätjpuynydja, bala ḻakaraŋala ŋilimurrunha ŋayaŋu-dhunupana, märr yurru ŋilimurru yolŋu walala nhinana-wala yanana, gupaḏalnha yurru, ŋuliyina nhanukalana Djesu-Christkalana, Garraywalana ŋilimurruŋgalayŋuwala burakinyarakurru. \c 6 \s1 Ŋali yurru nhina yukurra ŋamakurruny'tja dhambay Garraywalana yana \p \v 1 Yo. Yuwalk ŋayi yukurra ŋuli Gunhuny'tja ŋilimurruŋgu märr-ŋamathirri; yakana ŋayi ŋuli ŋilimurrunha murr'marama, yana ŋayi ŋuli yukurra biḏiwiḏitjkumana ŋilimurruŋgu yätjpuynydja djämawuy ŋuliyina Garraywalana. Bay' nhaltjan dhika ŋilimurrunydja yurru yukurra?... mukthun yana djäma yätj?... märr yurru ŋayi Gunhu'yunydja mukthun yana marrtji biḏiwiḏitjkuma yurru? \p \v 2 Yäääw, yaka warray. Yakana ŋilimurru yurru biyapulnydja djäma yätj yukurra, liŋgu ŋilimurru ḏaḏawyurrunana yätjŋuru, ŋunhi ŋilimurru rakunydhinana manapa Djesuwalana dhambay. \v 3 Nhä nhuma dhuwala yulŋunydja?... dhuŋamirri baḏak yana? Yaka muka nhuma marŋgithinanydja? Ŋulinyaramirriyunydja ŋunhi nhe märr-nherraṉmina Djesuwalana, bala ḻiya-ḻupthurrunana, ŋayi Gunhu'yunydja bitjarra nhuna dhambay-manaparana Djesuwalana, waŋganyguŋalana mam'maraŋala gupaḏalkuŋalana yanana, ga ŋunhiyinydja bitjarra nhe ŋunhi rakunydhina dhambay Djesuwalana. \v 4 Yo, ŋäthilinydja nhe ŋunhi gäna wal'ŋu yana, nhokalay nhe ŋuli yukurranha djälkurru djäma, ga beŋuruyina ŋunhi nhe ḻiya-ḻupthurrunana, ŋunhiyinydja bitjarra nhe rakunydhinana manapa nhanukalana, ga bitjarrayi bili nhe molulilinydja manapayi gärrina. Yurru beŋuru rakunyŋurunydja dhurrwaraŋuru, ŋayi Gunhu'yu ŋanya gaŋgathinyamaraŋalana Djesunha, ŋuriŋina nhanukalay ŋayi ganydjarryu ḻatju'yuna wal'ŋu dhikana ŋunhi, ga bitjandhi bili ŋayi ŋilimurrunhanydja gaŋgathinyamaraŋalayi walŋakuŋalayi Djesuwala dhambayyi, märr yurru ŋilimurru nhina yukurra yuṯana wal'ŋu yolŋu, ŋamakurru'na yana, ganaŋ'thunna yukurra yurru ŋuliŋurunydja ŋunhi nhäthinyara ŋali ŋäthili yolŋu. \p \v 5 Yo, ŋunhi ŋali ḏaḏawyurruna ŋitjalaŋgalay ŋali djälŋuru, bala waŋgany-manapanmina Djesuwala, yuwalktja ŋali ŋunhi rakunydhina dhambay Djesuwalanydja, bala ŋalinydja yurru yuwalkthi yana walŋathirri bitjandhiyi bili dhambayyi Djesu-Christkala. \v 6 Ŋali marŋgi dhiyakuyinydja gam': Ŋunhi ŋali märr-nherraṉmina Djesuwala yuwalktja, bala Gunhu'yunydja ŋitjalanha bitjarra dharpalili ŋal'maraŋalana nhanukalana Djesuwalana dhambay-manapara, ŋunhiyinydja bitjarra ŋali rakunydhina dhambay Djesuwala, märr yurru ŋali yakana djälthirri yätjku biyapulnydja djämawu. \v 7 Nhaltjan ŋuli yolŋuyu rakunydhunydja?... djäma yätj ŋuli yukurra biyapul? Yakana yurru rakunydhunydja yolŋuyu biyapul djäma yätj; yakana yurru ŋayi biyapul nhina yukurra garrpiṉara yätjkuŋunydja romguŋu. Ga ŋalinydja dhuwala bitjan rakuny yolŋu, liŋguna ŋali dhawaṯthurruna yätjŋurunydja romŋuru dhambay Djesuwalanydja. \p \v 8 Yuwalk muka nhe rakunydhinanydja dhambay Djesuwalanydja? Bala nhenydja yuwalknha yana yurru walŋa nhina yukurra nhanukalana dhambay. \v 9 Yuwalk dhuwala yulŋunydja. Djesunydja liŋgu walŋathina rakunyŋuru, ga yakana biyapul ŋayi yurru rakunydhirri; walŋana-wala ŋayi yukurra yurru nhinanydja, liŋgu yakana ŋanya yurru rakunydhunydja ŋayathama biyapulnydja. \v 10 Ŋunhiyi liŋgu waŋganymirri ŋayi Djesu rakunydhina yolŋunydja rumbal ŋunhi, bala yakana ŋayi yurru ŋuriŋiyi Mokuyyu ŋanya biyapulnydja waŋa yukurra gur'yun ŋula nhäku yätjku, liŋgu ŋunhalanydja ŋayi yukurra yurru nhinana yana walŋana, waŋganynha yana ŋayi yukurra yurru ŋäma rirrakaynydja, Gunhu'nhana yana. \p \v 11 Ga nhenydja yurru bitjandhi bili nhina yukurra galkina yana Godkala. Ga ŋunhi yurru ŋula nhäthu nhuna gur'yundja, bala nhenydja yurru dhunupa waŋa yaka'yunna, liŋgu guyaŋinyaramirri nhe yurru nhunapinyay nhe bitjanmirri, “Ŋarranydja dhuwala dhawar'yurrunana yätjŋuru liŋguna, liŋgu ŋarra ŋunhi rakunydhina manapa Djesuwala.” Yo, biyaka guyaŋiyanydja, “Nhanŋuwaynha waŋganyguna ŋarra yurru yukurra mäkiri'-witjundja, Gunhu'wuna yana dhärukku, liŋgu ŋarranydja dhuwala walŋana nhina yukurra dhambay Djesuwalana.” \p \v 12 Yo, bitjandhina nhe yurru guyaŋirrinydja, bala djäma ŋamakurru'na yana, liŋgu nhenydja dhuwala nhanŋuwaynha Djesu-Christkuna. Ma', ḏaḏawyurrana ŋulaŋuru nhäŋuru yätjŋurunydja guyaŋinyaraŋuru. Yakana djäma nhokalay nhe djälyu, liŋgu nhuŋunydja djäl dhuwali djarrpi'na, bala nhuna ŋuli yukurra gur'yun dhiyaŋuyinydjayi yätjkuna. \v 13 Waŋiya yaka'yurra ŋuriki gur'yunamirriwunydja biyaka, ga yaka djäma yätj nhokalay nhe goŋdhu ga ḻiyayu ga dhärukthu ŋula nhäthu malaŋuyu. Yakana djäma biyapulnydja ŋurikiyi yätjku. Biyakana yana wekanhamiyana bukmak nhunapinyay nhe nhanŋuwaynha yana Gunhu'wuna, bala djäma ŋämakurru'na yana nhokalay nhe goŋdhu ga dhärukthu ga ŋula nhäthu malaŋuyu. Liŋgu ŋäthilinydja wal'ŋu nhe ŋunhi nhinanha ŋuli yukurranha rakunyŋura romŋura, bala beŋuruyinydja nhuna ŋayi Gunhu'yu walŋakuŋalana, märr yurru nhe nhina yukurra walŋamirriŋurana romŋura. \v 14 Yakana yurru yätjthunydja nhuna ŋayathama yukurra baṯ bitjan biyapulnydja, bala barrari-wukuma nhuna bäyŋuna, liŋgu yakana biyapulnydja nhe ŋuli nhina yukurra romdhunydja yana. Dhiyaŋunydja-wala nhe yukurra nhina Gunhu'walana nyeyaḻŋura, yurru biyapul warray wal'ŋu mel-wuyunaramirri ŋayinydja; ŋayina nhuna yurru ŋayathama yukurra baṯ bitjandja, bala guŋga'yunna yurru nhuna yulŋunydja, ganydjarr wekamana nhuna ŋurikiyi djämawu ḻatju'wuna. \s1 Ŋilimurru nhanŋuwaynydja walala Gunhu'wunydja, djämawu dhunupawuna wal'ŋu yana \p \v 15 Yo, dhiyaŋunydja-wala ŋilimurru nhina yukurra Gunhu'walana märr-ŋamathinyaramirriŋura goŋŋura. Bay' nhaltjanna ŋilimurru yurru yulŋunydja dhika?... djäma yana yätj?... liŋgu yakana biyapul ŋilimurru nhina yukurra ŋuriŋi liŋgu romdhunydja? \p \v 16 Bay', nhä nhe dhuwala yulŋunydja, dhuŋa yana? Yaka nhe marŋginydja ŋiniya? Ŋunhi nhe yurru wekanhamirri nhunapinyay nhe ŋula yolkala yolŋuwala, märr yurru nhe djäma yukurra ŋurikiyinydja, ga dhäruk ŋanya märrama yukurra yurru, ŋunhiyinydja bitjan nhe yolŋu nhanŋuwaynha yana, bala ŋayina yurru nhuna wekama buku-ruŋinyarawuy djämawuynydja ŋurikiy. Yo, ŋuli nhe balaŋu waŋi biyakunydja, “Ŋarranydja yurru djäma yukurra yätjkuna,” ŋunhiyinydja bitjan ŋayina yurru nhuŋu ŋurruŋunydja buŋgawanydja, ga märramanydja nhe yurru ŋurikiyyi rakunynha yana. Ga ŋuli yurru nhe waŋa bitjandja gam', “Ŋarranydja yurru märrama Garraynha yana dhäruk,” ŋunhiyinydja bitjan ŋayipi Gunhu' nhuŋunydja yurru ŋurruŋu ga buŋgawa, bala nhe yurru nhinanydja yukurra ŋamakurru'na yana-wala yurru. \p \v 17 Ŋarranydja dhuwala mirithirrina yana buku-wurrpandja yukurra Godnha. Ŋäthilinydja nhuma ŋuli yukurranha djäma yätjku yana, bala ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru nhuma ŋunhi bilyurruna bala Djesuwalana, bala yuwalkkumana nhuma ŋuli yukurra märrama ŋunhiyinydja liŋgu dhäwu', ŋunhi ŋanapurru nhumalanha marŋgikuŋala yukurrana ḻakaraŋala. \v 18 Bala nhuna Gunhu'yunydja dhawaṯmaraŋalana märraŋala ŋuliŋuruyi yätjŋuru, ga dhiyaŋunydja-wala nhe ŋuli marrtjina-wala djäma ŋamakurru'na, liŋgu nhenydja dhuwala bitjan djämamirri ŋamakurru'wuna yana. \v 19 Warraŋulkuma yana ŋarra yukurra nhumalanha dhuwala waŋa ḻakaramanydja, liŋgu ŋayaŋu yolŋuwunydja yalŋgina yana; waḏutjana ŋayi ŋuli yana nhumalanha gatjpal'maramanydja yätjlili. Ŋäthilinydja nhe ŋuli yukurranha djäma yätjku, bukmakthu yana nhokalay nhe, goŋdhu ga ḻiyayu ga ḻukuyu ŋula nhäthu malaŋuyu; bitjana liŋguna nhe ŋuli yukurranha djäma ŋunhina wal'ŋu nhäna yana ŋunhi, dhuwurr yätjnha yanana. Yurru dhiyaŋunydja-wala nhe yurru bukmaknha wekaŋa nhä malanha nhanŋuway Gunhu'wuna yana, ŋamakurru'na wal'ŋu djäma yukirriya nhokalay nhe goŋdhu ga ḻiyayu ga ḻukuyu ga ŋula nhäthu malaŋuyu, bukmakthu yana, märr yurru nhenydja yuwalk wal'ŋu nhanŋuna, nhina yurru yukurra ḏarrtkalknha wal'ŋu yana, nhämiriwnha dhikana. \p \v 20 Yo, ŋäthilinydja wal'ŋu ŋunhinydja, nhe ŋuli yukurranha nhinanha yätjŋurana, liŋgu nhe ḏukṯukthina yukurrana yätjkuna yana, ŋurikina bili waŋganyguna, yakana nhe guyaŋina ŋula ŋamakurru'wunydja djämawu. Yo, ŋäthilinydja nhe balanyarayina, bitjan nhe nhanŋuwaynha yolŋu, ŋurikinayi yätjkuna. \v 21 Yurru bäyŋu yana ŋayi ŋuriŋiyi yätjthunydja nhuna yukurrana wekaŋala ŋula nhä malanha ŋamakurru'. Ga dhiyaŋunydja-wala nhe yukurra ŋuli guyaŋirrinydja goramirrina ŋunhiyi ŋäthiliŋunydja nhokuŋuway yätjpuy djämawuy. Yo, ŋayi dhiyaŋiyinydja nhuna ŋurru-warryurruna yukurrana gäŋala bala ŋunha rakunylili warray, liŋgu walalanydja yurru yätjmirrinydja yolŋu nhina yukurra murr'maranharana yana Godkuŋu, bitjanna liŋguna yurru. \v 22 Yurru yakana nhe bulunydja djämamirri nhanŋu yätjku, dhawaṯthurrunana nhe yätjŋuru liŋguna, ga dhiyaŋunydja-wala nhe nhanŋuwaynha yolŋu Gunhu'wuna yana, bala nhe yukurra nhina ŋamakurru'na wal'ŋu yanana, ḏarrtjalknha wal'ŋu dhikana. Ga ŋunhi nhe yurru dhawar'yun dhipuŋuru munatha'ŋurunydja, nhenydja yurru nhina yukurra ŋunhalanydja, walŋana wal'ŋu yanana yurru, Gunhu'wala ḻatju'ŋuranydja wäŋaŋura. \p \v 23 Yo. Ŋunhi yurru ŋayi yolŋuyu djäma yukurra yätj nhä malanha rom, ŋayinydja yurru ŋuriŋiyinydja yätjthu ŋanya gäma bala ŋunha rakunymirrililina wäŋalili, ŋayi yurru rakunydhirrina gupaḏalnha yana. Yurru Gunhu'yunydja yänanydja yurru wekama walŋa ŋurikinydja walalaŋgu ŋunhi walala ŋuli yukurra dhambay-manapanmirri nhanukala Djesu-Christkala, walalanydja yurru ŋunhiyinydja walala nhina yukurra ŋunhalanydja Godkalana, bitjanna liŋguna yurru, manapanna yana waŋganyŋurana Djesu-Christnha, Garraynha ŋunhi ŋilimurruŋgu. \c 7 \s1 Yakana ŋayi Romdja buŋgawa ŋilimurruŋgu \p \v 1 Nhumanydja ŋarrakala gutha'mirriŋuyunydja walalay, ŋäka ŋarranha dhäruktja, dharaŋanna nhuma yurru ŋämanydja ŋarranha, liŋgu nhumanydja marŋgi warray romgu. Romdja yukurra yurru dhärra ḏäl yana, bitjan ŋayinydja buŋgawana ŋunhiyi yolŋuwuna, djäma ḻakaramana ŋayi yurru yukurra yolŋuwu nhinanharawu bitjanarawuna liŋguwuna, ga yana liŋgu-u-u ga rakunydhirri ŋayi yurru; ga ŋunhi ŋayi yurru rakunydhirrinydja yolŋu, ŋunhinydja bitjan ŋayi yurru dhawar'yunna romŋurunydja liŋguna. \p \v 2 Balanyarana yukurra ŋuli ŋunhi romdhu ḻakaramanydja gam': Ŋunhi yurru yolŋu maṉḏa ḏarramu ga dhäyka märranhamirri, ŋayi yurru dhäykanydja ŋunhi nhina yukurra dhuway'mirriŋuwala yana nhanukalayŋuwala, bitjan liŋgu yurru-u-u, ga rakunydhirri ŋayi yurru nhanŋu dhuway'mirriŋu. Ga ŋunhi ŋayi yurru dhuway'mirriŋunydja rakunydhirri, bala miyalktja ŋunhinydja gänana; yakana biyapulnydja yurru romdhu ŋuriŋiyi märranhaminyarawuyyunydja ŋayathama yukurra dhäykanha ŋunhiyinha. \v 3 Yo, ŋunhi ŋuli miyalk nhini wiripuŋuwalanydja ḏarramuwala, ŋunhi nhanŋu dhuway'mirriŋu walŋanydja yukurra nhina, ŋunhiyinydja marramba'na ŋayi ŋuli yukurra djäma yana. Ga ŋunhi yurru dhuway'mirriŋu nhanŋuway rakunydhirri, ŋunhinydja manymak warray nhanŋu, ŋunhi ŋayi yurru märrama wiripunhanydja ḏarramunha; yakana ŋanya yurru ŋula yolthu ḻakarama marramba'mirri bitjandja, liŋgu ŋuriŋiyi rakunydhinyarayu ŋurruŋuwalana ŋanya bitjarra ganaŋ'maraŋalana. \p \v 4 Ga balanyarayi nhumanydja dhuwala gutha walala, liŋgu ŋäthilinydja nhuma ŋuli yukurranha nhinanha garrpiṉara ŋäthiliŋuwuŋunydja ŋunhi romguŋu, yurru dhiyaŋunydja-wala nhumanydja ganaŋ'maranhara romŋuru ŋurruŋuwalanydja liŋguwuynha, ŋuriŋina ŋunhi nhuma rakunydhina dhambay Djesuwala, ŋunhi ŋayi Djesunydja burakina yolŋu rumbal. Ga dhiyaŋunydja-wala nhe nhanŋuwaynha yana yolŋu, ŋurikiyina ŋunhi ŋanya ŋulaŋuru rakunyŋurunydja Gunhu'yu walŋakuŋalana gaŋgathinyamaraŋalana, märr nhanukalaynydja walŋayu nhe djäma marrtji ŋamakurru'na wal'ŋu yanana-wala yurru Godkuna. \p \v 5-6 Ŋäthilinydja ŋali ŋuli yukurranha djämana yana yätjkuna, malthuna ŋitjalaŋgalayŋuwuna djälwu. Marŋgi warray ŋali ŋuriki yulŋunydja, Gunhu'wuŋunydja wekanhara Rom ŋunhiyi, yurru ŋalinydja baḏatjurruna warray, liŋgu ŋuriŋi ŋitjalaŋgala djarrpi'yunydja djälyu ḏur'-ḏuryurrunana marrtjina ŋitjalanha yätjkuna djämawu bala-a-a, djunamana ŋunha rakunylilina. Djäl warray ŋali ŋunhi gulyunarawunydja djämaŋuru yätjŋurunydja, yurru yakana ŋali ŋunhi gulyurruna, liŋgu ŋali ganydjarrmiriwnha maṉḏa, bala ŋayi ŋuli ŋuriŋi romdhunydja ŋilimurrunha baḏaknha ḻayḻaymaranha, baṯ bitjanana mulkanha yukurranha. Yurru dhikanydja gandarrŋuranydja, ŋali rakunydhinana manapa Djesuwala. ‘Murr'-muka, liŋguna ŋarra dhuwala gänana, ganaŋ'thunarana wal'ŋu romŋurunydja ŋuriŋina rakunydhinyarayuna,’ bitjan ŋarranydja yukurra goŋmirriyirrina. Yakana ŋilimurru yurru biyapulnydja gurilkunhamirri romgunydja yana malthunarawu, liŋgu dhiyaŋunydja-wala ŋali yukurra nhina wiripuŋurana wal'ŋu, yuṯaŋurana, ganaŋ'thunna yukurra ŋäthiliŋuŋurunydja. Liŋgu Godku Walŋamirrinydja Birrimbirr yukurra nhina dhuwala ŋayaŋuŋurana ŋilimurruŋgala dhikana, ga ŋuriŋiyina ŋilimurru yukurra ganydjarryu djäma ŋamakurruny'tja dhikanydja ŋunhi wal'ŋu yurru. \s1 Romdhu marngikuma ŋuli yukurra ŋarranha yätjpuy \p \v 7 Bala nhaltjanna dhika ŋilimurru yurru Romnhanydja?... yätj-ḻakarama ŋunhiyinydja Rom ŋunhi Mawtjitjkala Gunhu'yu wekaŋala? Yäääw, yaka warray, liŋgu Romdja ŋunhiyi ŋamakurru', yaka warray yätj. Yurru Romdhunydja ŋuriŋiyi yukurra ŋuli milkuma warray ḻakarama ŋilimurrunha, ŋunhi ŋilimurrunydja yätj warray. \p Yo. Romdhunydja yukurra ŋuriŋiyi ḻakarama bitjan, “Yaka mel-ŋamathiya wiripuŋuwu yolŋuwu ŋula nhä,” bala ŋarra ŋuli dharaŋanmirrina ŋunhi ŋarranydja ŋayaŋu-djarrpi' ga yätj, liŋgu wiripunydja ŋarranydja ŋuli ŋunhi maŋutji-ŋamathirri, ga ḏukṯukthirri ŋula nhäku. \v 8 Ŋäthilinydja ŋunhiyi mel-ŋamathinyamirrinydja yukurrana ŋorrana ŋarrakala ŋunhala ŋayaŋuŋura wal'ŋu, yurru ŋorrananydja ŋayi ŋunhi yukurrana djuḻuḻ'yunara yana, balanyara bitjan ŋaraka nyumukuṉiny ŋula nhä dhoḻkunhara. Ga ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru ŋunhi ŋarra ŋäkulana Rom ŋunhiyi, bala dhunupana yana dhamany'tjurrunana ŋunhiyi, ŋutharana marrtjina yindithinana, liŋgu bitjarrana liŋgu ŋarra yukurrana guyaŋinanydja ŋunhiyi, bala ŋarra marrtjina bitjarrana liŋgu ḏukṯukthinanydja ŋula nhäkunydja malaŋuwu. Ŋunhi bini ŋarra yakanydja ŋänha ŋunhiyi Gunhu'wuŋu rom nherraṉara, ŋarranydja bini ŋunhi yaka dharaŋanminya, ŋunhi ŋarranydja dhuwala dhuwurr-yätj yolŋu, yakana ŋula ŋamakurru'. \v 9 Yo, ŋunhi ŋarra ŋäthili yothuny'tja wal'ŋu, ŋunhi yaka muka ŋarra marŋgi romgu, gäna muka wal'ŋu ŋarra yukurrana ganaŋ'thurruna nhinana romŋurunydja. Bala ŋarra dhipuŋuruyina marŋgithina romgunydja ŋurikiyi, bala ŋayi ŋunhi yätjtja rom gaŋgathinana ŋarrakala ŋayaŋuŋuranydja, liŋgu ŋarra dharaŋanminana, “Yuwalk muka dhuwala ŋarra yätjtja. Dhunupa nhanŋu Gunhu'wu rakunygunharawunydja murr'maranharawu ŋarraku,” bitjanna ŋarranydja. \v 10 Liŋgu Romdhunydja yukurra ḻakarama bitjan gam', “Djäma ŋamathaŋa wal'ŋu biyaka, bala nhe yurru nhinanydja walŋana yana.” Yurru romdhunydja ŋuriŋiyinydja ŋarranha gäŋala yukurrana rakunylilina, yaka warray walŋawu, liŋgu ŋarra baḏatjurrunana, gulkuruna ŋarra gurilkunhamina romgunydja malthunarawu. \p \v 11 Yo, yätjthunydja ŋuriŋiyi dhukarrnha maḻŋ'maraŋalana ŋarraku ḏaŋgalkmaranharawuna, bala ŋayi Gunhu'wunydja dhäruk bilmaraŋalana, bitjarrana waŋana, “Yo. Gunhuny'tja nhuŋu ḏukṯuk yana, liŋgu yätjnha wal'ŋu nhe dhuwala mirithirrina. Nhenydja yurru yarrkthunna dhuwala, gupaḏalnha yurru.” Bitjarra ŋayi ŋuriŋi yätjthunydja ḻakaraŋala, mayali'-wilkthurrunana ŋarranha. Bala ŋayi yätjthunydja ŋunhi ŋarranhanydja rakunyguŋalana, ŋuriŋiyi liŋgu romdhu ŋunhi Gunhu'wuŋu wekanhara. \v 12 Yurru ŋunhiyi Gunhu'wunydja rom gäna warray, garrkuḻuk warray wal'ŋu; waŋga'-waŋgany yana dhäruktja ḏarrtjalk bala, ga dhunupa ga ŋamakurru'. \p \v 13 Bay', nhäyu ŋarranha rakunyguŋalanydja dhika?... dhiyaŋuyi ŋamakurru'yu romdhu? Yaka warray. Ŋuriŋi warray bili yätjthu warray ŋarranha bumaranydja, yurru bumaranydja ŋayi ŋarranha rakunyguŋalana ŋuriŋiyina ŋamakurru'yuna romdhu. Liŋgu ŋuriŋiyina romdhu ŋarra dharaŋaranydja yätjpuyndja, nhäyinyara ŋayi ŋunhiyi yulŋunydja. Yo, ŋunhi ŋarra ŋuli djämanydja ŋula nhä yätj, ŋunhiyinydja Godkuna rom ŋarra ŋuli yukurra bakmarama, bala ŋarranydja dhuwala yätjnha mirithirrina wal'ŋu yana Godkalanydja maŋutjiŋura. ŋarra yurru rakunydhirri yana, murr'maranhara Godkuŋu gupaḏalnha, liŋgu ŋarranydja dhuwala yaka rom-dhunupa ga ŋamakurru' nhinanharawu nhanukalaŋuwunydja, bäyŋuna yana. \s1 Gombunharamirri maṉḏa yukurra märrma', ŋayaŋuŋuranydja dhikanydja yolŋuwala \p \v 14 Yo, Gunhu'wuŋunydja Rom wekanhara ŋunhi djiwarr'wuy warray wal'ŋu, garrkuḻuk warray dhika, yurru ŋarranydja dhuwala yolŋu warray, munatha'wuy dhiyakuy, yalŋgi' warray ga dhuwurr-yätj warray yolŋu. \v 15 Nhäku dhika ŋarra ŋuli djäma yukurra yätjtja? Ḏukṯukthirrinydja ŋarra yukurra dhuwala ŋamakurru'wu warray djämawu, yurru yaka warray ŋarra ŋuli ŋunhiyi djämanydja; ŋarra ŋuli djämanydja yukurra yätjnha wal'ŋu yana ŋunhina, ŋunhi ŋarra yaka ŋurikiyi ḏukṯuk. Nhäku ŋarra ŋuli djäma bawa'yundja bitjandhiyinydja? \v 16 Liŋgu yaka ŋarra ḏukṯuk djämawu ŋurikinydja yätjku, ŋunhi ŋarra ŋuli yukurra djäma, ga ŋuriŋiyinydja ḻakarama ŋuli yukurra ŋarranhana, ŋunhi ŋarra yukurra yoramanydja ga ŋamakurru'-ḻakaramanydja ŋunhiyi Godkuna rom. \v 17 Yo, dhiyaŋunydja-wala ŋarra ḏukṯuk ŋarra yurru djäma yukurra ŋamakurru' yana, yurru ŋunha ŋayaŋuŋuranydja ŋarrakala ŋorra yukurra yätj yana, ga waḏutja yana ŋayi ŋuli ŋarranha gatjpal'marama yätjkunydja. \p \v 18 Yo, liŋguna ŋarra marŋgina ŋarrakuway ŋarra ŋayaŋuwunydja dhuwala; ŋarranydja dhuwala yätj, yaka ŋamakurru'. Yuwalk wal'ŋu yana ŋarra ḏukṯuk djämawu ŋamakurru'wunydja, yurru gulkuruna ŋarra ŋuli gurilkunhaminya ŋamakurru'wunydja. \v 19 Yakana ŋarra ŋuli djäma ŋamakurruny'tja ŋunhi ŋarra ḏukṯuk ŋurikiyi ŋamakurru'wu, bala ŋarra ŋuli djämana yana mukthunna yätjtja, ŋunhiyi bili ŋunhi ŋarra yaka ŋurikiyi ḏukṯuk. \v 20 Nhäku warray ŋarra ŋuli yukurra djäma yätjtja?... ŋunhi ŋarra yaka ḏukṯuk ŋurikiyi yätjku? Ŋunhiyinydja bitjan yätj ŋunhiyi yaka ŋarrakuŋuway wal'ŋu djämawuy; ŋayi ŋuriŋiyi yätjthu ŋunhi yukurra dhika nhina ŋarrakala, ŋuriŋiyina djäma ŋuli yukurra yätjtja ŋarrakala goŋdhu ga dhärukthu ŋula nhäyu malaŋuyu. \p \v 21 Yo, yuwalk dhuwala yulŋunydja. Ŋamakurru'wu ŋarra ḏukṯuk djämawunydja, yurru yätjtja dhika galki nhina yukurra ŋarrakala, gur'yun nhina ŋarranha bitjan liŋgu yätjku. \v 22 Ŋarranydja ŋuli yukurra guyaŋirri ŋarrapinydja waŋa bitjanna, “Gunhu'walaŋuwunydja Romgu ŋarra märr-ŋamathirri warray yukurra, wirrki warray ŋarra ḏukṯukthirri yukurra ŋuli ŋurikiyinydja malthunarawu.” \v 23 Yo, ŋarrakala ḻiyaŋuranydja ŋarra ŋuli yoramana guyaŋirri Gunhu'walaŋuwunydja romgu, yurru dhikayi yätjtja ŋunhi ŋuli yukurra nhina ŋarrakala ŋayaŋuŋura, ŋayi ŋarranha ŋuli mulkana yukurra baṯ bitjanna, gulmarama ŋarranha ŋamakurru'ŋuruna marrtjinyaraŋuru, bala ŋarra ŋuli mukthunna yana djäma yätjnha. \p \v 24 Ye-e-e, gumurrtjararrk ŋarra. Dhiyaŋu yätjthunydja ŋarranha marrtji gäma djunumana rakunydhinyarawuna. Yolthuna ŋarranha yurru dhika guŋga'yundja?... märr yurru ŋarra yakana mukthun-wala djäma yukurra biyapulnydja yätj. \p \v 25 Ya-ya-a-ay! Ŋarra wokthunna dhikana Godkunydja bay', liŋgu ŋayipi warray ŋarranhanydja dhawaṯmaraŋala ŋulaŋuru yätjŋurunydja; liŋguna ŋayi gulkmaraŋala rakiny'tja ŋarrakala, märr yurru ŋarra walŋana nhina yukurra ŋamakurru'ŋurana yanana. Yo, ŋarranydja ŋuli waŋa muḻkurryunydja djarr'yun yukurra Gunhu'walaŋuwu Romgu malthunarawu yana, yurru yakana ŋarra yurru ŋarrapinydja gänanydja ḏaḏawyun djämaŋuru yätjŋurunydja. Yurru liŋguna ŋayi Godthu bumarana dhukarr ŋarrakunydja ŋamathanharawunydja nhinanharawu ŋuliyina Djesu-Christkalaŋukurruna, Garraywalana ŋilimurruŋgalayŋuwala. \c 8 \s1 Ŋali yurru nhinanydja yukurra ŋamakurru'na ŋuriŋi yana Garrkuḻukthu Birrimbirryu \p \v 1 Yo. Yakana ŋayi yurru Gunhu'yu ŋilimurrunha yätj-ḻakaramanydja, ŋunhinhanydja walalanha ŋunhi ŋilimurru nhina yukurra dhambay-manapanara Djesu-Christkala, waŋganyŋurana nhanukalana; yakana ŋayi ŋilimurrunha yurru djuy'yun yarrkmaramanydja dhä-ḏir'yunarawu rakunygunharawunydja. \v 2 Liŋgu ŋali ŋunhi dhambay-manapanmina nhanukala Djesu-Christkalanydja, bala ŋayi bitjarra walŋakuŋalana ŋitjalanha ŋayaŋunydja, ŋuriŋina ŋunhi ŋayi wekaŋala nhanŋuwaynha Walŋamirri Birrimbirr ŋitjalaŋgala ŋayaŋulilinydja, ga dhiyaŋunydja-wala ŋali nhina yukurra yuṯaŋurana romŋura, walŋamirriŋurana yana. Ga dhiyaŋuyina walŋamirriyuna romdhu ŋitjalanha dhawaṯmaraŋala ŋuliŋuruyi ŋäthiliŋuŋurunydja romŋuru, ŋunhi yukurra yana marŋgikuma ḻakarama yätjpuynha ga rakunybuynha. \p \v 3-4 Romdja ŋunhiyi Godkuŋunydja wekanhara manymak warray, yurru ganydjarrmiriwnha ŋayi ŋunhi yulŋunydja, yakana ŋayi yurru ŋuriŋiyi ŋäthiliŋuyunydja romdhu ŋilimurrunha walŋakuma, liŋgu ŋilimurruŋgunydja dhuwala yolŋuwunydja ŋayaŋu yätjnha yana, yakana ŋayi ḏukṯuk ŋamakurru'wunydja. Yurru Gunhu'yunydja djuy'yurruna nhanŋuway warray ŋayi Gäthu'mirriŋunhanydja yolŋunhana wal'ŋu, djaw'yunarawu ŋurikiyi yätjku ŋulaŋuru yolŋuwala ŋayaŋuŋurunydja. Bala ŋayi nhinananydja yukurrana dhiyala yolŋuna yana rumbal, yurru ŋayinydja ŋayaŋu nhanŋuway gäna, dhuwurr-djarrpi'miriw warray, ŋula nhämiriw yana. Bala ŋayi Godthu märraŋalanydja ŋilimurruŋgala dhuwurr-yätjtja, bala nhanukalana Djesuwalana wapmaraŋala, bala ŋayina rakunydhina dharapulŋura ŋilimurruŋgalanydja. Gunhu'yu bitjarrayi yolŋuwalanydja rumbalŋura bumarana yätjnha, ŋunhi yukurra ŋorra ŋayaŋuŋura yolŋuwala. Ga ŋunhi ŋilimurru yurru bitjandhi ŋuriki malthun Garrkuḻukku Birrimbirrwu wal'ŋu, ga yakanydja ŋuriki ŋilimurruŋgalayŋuwu ŋilimurru ŋayaŋuwu, ŋilimurrunydja yurru bitjandhi djäma ŋamakurru' yana, ḏälkumanydja yukurra yana Gunhu'wu Romdja ŋuriŋiyi Gunhu'wala yana Birrimbirryu. \p \v 5 Yo, ŋunhinydja yolŋu'-yulŋu ŋunhi walala ŋuli malthun marrtji walalaŋgalayŋuwu walala yana djälwu, walala ŋuli yukurra bitjan liŋgu guyaŋirri ŋunhiyi bili, nhaltjan walala yurru galŋa-djulŋithirri nhina yukurra. Ga ŋunhinydja walala ŋunhi walala malthun marrtji Gunhu'walaŋuwu yana ŋuriki Garrkuḻukku Birrimbirrwu, ŋunhiyi bili walalanydja yukurra ŋuli guyaŋirri, nhaltjan ŋuli Birrimbirr ŋunhi Godku yukurra djälthirri ga waŋa. \v 6 Ga ŋunhi nhe yukurra bitjan liŋgu guyaŋirri ga djäma nhokalaynydja nhe djälyu, ŋunhiyinydja nhe yukurra marrtji djunamana yana ŋunhana rakunydhinyarawuna, ŋunhiyinydja nhe ganaŋ'thunna yukurra Gunhu'walanydja, gupaḏalnha yana yurru. Ga ŋunhi nhe yukurra bitjan liŋgu guyaŋirri ga djäma ŋunhi nhaltjan yukurra Walŋamirriyu Birrimbirryu nhuna gäma, ŋunhiyinydja nhe yurru nhina yukurra walŋana dhikana; ḻatju'ŋurana ga mäwaya'ŋurana, bitjanna liŋguna yurru-wala, gupaḏalnha yana. \p \v 7 Yo, yuwalk dhuwala yulŋunydja. Ŋunhi yurru yolŋuyu yukurra guyaŋirri ŋunhiyi bili waŋganydja yana ŋunhi ŋayipinydja djäl wal'ŋu, ŋunhiyinydja bitjarra ŋayi gali'lili wapmaranhamina nherraṉmina wiripuŋulilina, ganaŋ'maranhaminana Godkalanydja, liŋgu yakana ŋayi ŋunhiyinydja yolŋu ḏukṯuk Godku, ga yakana yurru ŋayi dhäruktja märrama, ga malthun Godku. Yo, yakana yurru yolŋuwunydja djäl nyilŋ'maranhamirri ŋanyapinyay ŋayi Gunhu'walaŋunydja djälwu malthunarawu. \v 8 Ga ŋunhi ŋuli yukurra ŋula yol yolŋu marrtji nhanukalay ŋayi yana djälkurru, Gunhuny'tja yurru yakana nhanŋu wokthun ŋula nhäku ŋunhi ŋayi yurru djäma yukurra. \p \v 9 Yurru nhumanydja Garraywalaŋumirrinydja yolŋu walala yakana ŋuli yukurra nhina ga djäma djälkurru nhokalaynydja nhe; nhanŋuwaynha djälwu nhenydja ŋuli yukurra malthun, ŋuriki Garrkuḻukku wal'ŋu Birrimbirrwu, liŋgu Gunhu'wunydja ŋunhi Birrimbirr nhina yukurra ŋunha ŋayaŋuŋura nhokala. Ga ŋunhi nhokala yakanydja ŋayaŋuŋura Garraywu Garrkuḻuk Birrimbirr nhina yukurra, nhenydja yakana yana nhanŋuway Garraywu yolŋu. \v 10 Ga ŋunhi nhokala ŋayaŋuŋura yukurra yuwalktja Garray nhina, bäyyi nhe yurru rumbalnydja ŋunhi rakunydhirri liŋgu dhiyaŋi yätjthu, yurru birrimbirrnydja nhe yurru yukurra nhina walŋana yana-wala, liŋgu ŋayaŋunydja nhuŋu ŋayi Gunhu'yu liŋguna dhunupakuŋala ŋuliyina Djesuwalaŋukurruna. \v 11 Yo, Gunhu'yu Godthu gaŋgathinyamirriyaŋalana ŋanya Djesunhanydja, rumbal wal'ŋu ŋunhi rakunyŋurunydja walŋakuŋalana, ŋuriŋi nhanukala Walŋamirriyunydja Birrimbirryu, ga ŋuli nhokala Gunhu'wu Birrimbirrnydja ŋunhiyi liŋguna gärrina, rumbalnydja nhuŋu yurru ŋayi bitjandhi bili walŋakumayi yana Gunhu'yu, ŋuriŋiyi bili Birrimbirryu Walŋamirriyunydja, ŋunhi ŋayi yukurra dhikayi nhina nhokala ŋayaŋuŋura. \p \v 12 Yo, gutha walala ŋarraku, ŋilimurru yurru nhina yukurra walŋanydja yana, liŋgu nhanukalay yana ŋuriŋi Gunhu'wala Garrkuḻukthu Birrimbirryu. Bala ŋilimurru yurru nhina yukurra ŋamakurru'na wal'ŋu yana, djämanydja yukurra yurru nhanŋuwaynha malthun. Yakana yurru ŋali malthun djäma ŋitjalaŋgalayŋuwunydja ŋali djälwu, liŋgu yakana ŋayi ŋuriŋiyinydja ŋitjalanha walŋakuŋala! \v 13 Ŋuli nhe yurru bitjandja liŋgu yukurra marrtji nhokalaynydja nhe djälyu, nhenydja yurru yana rakunydhirrina-wala. Ga ŋuli nhe yurru ḏaḏawyunna nhokalaynydja ŋuliŋuruyi yätjŋurunydja, ŋuriŋinydja ganydjarryu Godkalanydja Birrimbirryu, bala gonha'yunna yurru yätjtja ŋunhi djäma, bitjan ŋuli rakunydhu yolŋuyu, bala nhenydja yurru walŋana yana nhina yukurra. \v 14 Liŋgu ŋunhinydja walala yolŋu'-yulŋu ŋunhi walala malthun marrtji Gunhu'walaŋuwu ŋuriki Garrkuḻukku Birrimbirrwu, ŋunhi ŋayina ŋuriŋiyina yuwalktja yukurra gäma walalanha, ŋunhiyinydja walala nhanŋuwaynha gäthu'mirriŋu walala, Gunhu'wuna yana Godkuna. \p \v 15 Ŋäthilinydja nhe ŋuli yukurranha nhinanha barrarinya muka Godku, yanapi ŋayi Godtja ŋula nhä rom-ḏäl buŋgawa. Yurru dhiyaŋunydja-wala nhe marŋgina nhanŋu Gunhu'wu, liŋgu ŋuriŋiyina Garrkuḻukthuna Birrimbirryu ŋunhi nhe ŋanya liŋguna märraŋalana, ga yakana yurru ŋayinydja nhuna roŋinyamarama gäma biyapulnydja barrarinyarawu. Liŋgu ŋuriŋi Walŋamirriyunydja Birrimbirryu ŋayi Gunhu'yunydja nhuna bitjarra goŋdhu-märraŋala nhanŋuwayliliyaŋalana ŋayi, bala nhe dhuwala nhanŋuwaynha marrkapmirrina wal'ŋu gäthu'mirriŋunydja yana. Yo, dhiyaŋunydja-wala ŋilimurru ŋuli yäku-ḻakarama ŋanya Godnhanydja bitjanna, “Mäḻu, Mäḻu,” bitjanna, \v 16 liŋgu dhuwali ŋitjalaŋgala ŋayaŋuŋuranydja ŋayi Birrimbirr Gunhu'wunydja waŋa ŋitjalanha ŋuli yukurra, “Nhenydja dhuwala nhanŋuway warray gäthu'mirriŋu,” bitjan, ga ŋitjalaŋgu ŋayaŋunydja ŋuli yoramana, “Yuwalk muka dhuwala, ŋarranydja gäthu'mirriŋu nhanŋuway yana Godku,” bitjan. \p \v 17 Yo, yuwalk yana ŋilimurru nhanŋu gäthu'mirriŋunydja walala Gunhu'wu, bala bukmak ŋunha ŋunhi nhanŋuway Gunhu'wu nhä malanha ḻatju'mirri dhika wal'ŋu, ŋayi yurru ŋilimurruŋgunydja wekamayi; rrambaŋina ŋilimurru yurru yukurra märramanydja Djesuwalana, ga nhinanydja ŋilimurru yurru waŋganyŋurana yukurra, ḻatju'ŋurana dhikana wal'ŋu ŋunhi. Liŋgu dhiyalanydja ŋilimurru märrama ŋuli yukurra ŋula nhä ŋayaŋu-wutthunaramirrinydja, rrambaŋi yana Djesuwala, märr ŋunhalanydja Gunhu'yu ŋilimurruŋgu yurru wekama ŋayaŋu-djulŋithinyaramirri nhä malanha dhika, rrambaŋithirriyi yana nhanukala Djesuwala. \s1 Biyapulnha-wala yurru maḻŋ'thun ŋilimurruŋgu yolŋu'-yulŋuwu ga bukmakku nhäku malaŋuwu \p \v 18 Yo, yuwalk dhuwala yulŋunydja. Dhiyala munatha'ŋuranydja ŋilimurru yurru wiripunydja burakirri ŋula nhäyu romdhu, yurru ŋarranydja ŋuli dharaŋan yukurra bitjan warray gam': Ŋunhi ŋuli ŋilimurrunha ŋayaŋu-wutthun dhiyalanydja ŋula nhäyunydja, ŋunhinydja yäna warray wakal, yutjuwala' warray, liŋgu ŋunhalanydja ŋilimurru yurru nhinana yana yukurra ḻatju'ŋurana dhikana wal'ŋu, dhapirrkmirrina biyapulnha dhikana. \v 19 Liŋgu bukmak nhä malanha ŋunhi Gunhu'yu bokmara nhina yukurra galkunna, dhukarr-nhämana yukurra ŋurikina ŋunhi ŋayi yurru Gunhu'yu milkuma ŋilimurruŋgalanydja bitjanna, “Ŋay'. Dhuwala nhä malanha bukmak yana nhumalaŋguna, ŋarrakalaŋuwu gäthu'mirriŋuwu walalaŋgu.” Bala yurru ŋilimurru nhina yukurra ŋunhalanydja ḻatju'na dhikana, ŋula nhämiriwnha yana dhapirrknha, liŋguna yuṯathinana. \v 20-21 Liŋgu ŋäthilinydja Gunhu'yu bokmara nhä malanha ḻatju'kuŋala dhika wal'ŋu yana, dhapirrkkuŋala, bala ŋuliŋurunydja yolŋunydja ŋunhi gatjpal'yurrunana, bala djarrpi'yinana, bala ŋuliŋurunydja bukmakthinana nhä malanha marrtjina goḏuywuŋala dhambay yana yolŋuwalanydja, bukmaknha yana marrtji ŋuli ŋäthiliŋuyirri ga murrmurryun. Yurru Gunhu'yunydja yaka meṉguŋala ŋunhi malanha ŋunhi ŋayi bokmara, yana ŋayi dhawu'na nherrara, märr ŋuliwitjan dhukarrkurru ŋayi yurru dhawaṯmaramana nhänydja malanha warrpamnha rakunyŋurunydja romŋuru, warrpamnhana dhika wal'ŋu, märr yakana biyapul yurru nhä malanha yätjthirri, ga worruŋuthirri ga rakunydhirri. Liŋgu bukmaktja nhä malanha yurru yutathirriyi ga dhapirrkthirriyi yolŋuwalana dhambay, ŋulinyaramirriyunydja ŋunhi ŋilimurru yurru nhina yukurra yänana, yuṯana dhikana yolŋu walala, walŋana ga dhapirrknha, nhanŋuwaynha ŋunhi Gunhu'wuna yumurrku'. \p \v 22 Yo, dhiyaŋunydja-wala bukmaktja nhä malanha yukurra dhuwala galŋa-yätjthirrina nhina ga ŋorr'ŋurryunna, galkunna nhina dhukarr-nhämana, yana liŋgu-u-u, bala ŋayi yurru ŋunhiyi yuṯanydja rom maḻŋ'thunna. \v 23 Ga bitjandhi bili ŋilimurrunydja ŋunhinydja walala ŋunhi ŋilimurru liŋguna märraŋala Gunhu'wuŋu Walŋamirrinydja Birrimbirr, balanyara bitjan dharrathir ŋunhinydja ŋäthili, bitjandhi ŋilimurrunydja yukurra ŋorr'ŋurryundhi nhina, galkunna yukurra dhukarr-nhämana waluwu ŋurikina ŋunhi ŋilimurru yurru nhinana yuwalknha wal'ŋu Gunhu'wuna gäthu'mirriŋu walala. Liŋgu ŋunhalanydja ŋilimurru yurru nhina yukurra yuṯana wal'ŋu rumbal, ganaŋ'thunna yurru yanana yätjŋurunydja ga rakunyŋurunydja. \p \v 24 Liŋgu Gunhu'yu ŋilimurrunhanydja walŋakuŋala ŋäthili warray, yurru yaka ŋilimurru ŋulinyaramirriyunydjayi märraŋala bukmaknha nhä malanha ŋunhi ŋayi ŋilimurruŋgu dhawu'mirriyaŋala. Bala ŋilimurru yukurra dhuwala gatjpu'yunna yulŋunydja, dhukarr-nhämana ŋurikinydja ŋunhi yurru yalalanydja maḻŋ'maramana ŋilimurruŋgu, ŋunhi dhuwalanydja gay' rumbal yurru wiripuyirrina yuṯathirrina. Ŋunhi bini ŋilimurru liŋgu muka märranha yuṯanydja wal'ŋu rumbal, ŋilimurrunydja bini yaka baḏak galkuna nhinanha, märr-gatjpu'yuna ŋurikiyi maḻŋ'maranharawu. Yo, yakana yurru ŋula yol yolŋu gatjpu'yundja marrtji ga dhukarr-nhämanydja nhina ŋula nhäku, ŋunhi ŋayinydja liŋguna maḻŋ'thurrunana. \v 25 Ga ŋunhi ŋilimurru yukurra gatjpu'yun märranharawu ŋuriki nhäku malaŋuwu, ŋunhi yaka ŋayi maḻŋ'thurruna, ŋilimurrunydja yurru bulnha marrtji, galkun yurru, märr-yuwalkthirri marrtji bala, yana liŋgu ga maḻŋ'thun ŋayi yurru warraŋulthirrina. Yakana yurru ŋilimurru gandarrŋuranydja märr-yawaryun ŋula galkunarayunydja, bäyyi ŋilimurrunha ŋayi yurru ŋula nhäyu ŋayaŋunydja wutthun. \s1 Ŋayipi yukurra Gunhu'yu gäma ŋilimurrunhanydja dhiyala munatha'ŋuranydja \p \v 26 Yo, ŋalinydja dhuwala yolŋunydja wal'ŋu yalŋgi'na, yakana ḏäl wal'ŋu, yurru Gunhu'wu Walŋamirri Birrimbirr dhiyala ŋitjalaŋgala, guŋga'yunarawunydja ga marrparaŋgunharawunydja ŋitjalaŋgu. Liŋgu yaka ŋali marŋgi wal'ŋu yuwalkkunharawunydja ŋäŋ'thunarawu bukumirriyanharawu, yurru Gunhu'wu Birrimbirrnydja yukurra ŋuli bukumirriyama ŋayipi dhika, ŋayaŋuŋuranydja ŋitjalaŋgala; ŋayipina Gunhu'nhanydja ŋuli ŋunhi ŋäŋ'thun ŋurukuynhanydja djinawa'wuynhanydja wal'ŋu ŋunhi wirrkinydja, ŋayaŋuwunydja ŋurukunydja ŋunhi ŋali ŋuli yakana maḻŋ'marama dhäruk. \v 27 Liŋgu Gunhu'yunydja ŋuli yukurra nhäma ŋunhana yana wal'ŋu ŋayaŋuna dharaŋan yolŋuwu, yurru wiripunydja ŋayi ŋuli Gunhu'yu ŋäma dharaŋan guyaŋinyarawuy nhanŋu ŋurikiyi Birrimbirrwu Walŋamirriwu. Ga ŋayinydja Birrimbirryunydja ŋuriŋiyinydja yukurra bukumirriyama ŋäŋ'thunna Gunhu'nha ŋilimurruŋguna Garraywalaŋumirriwuna walalaŋgu, yurru waŋanydja ŋayi ŋuli yukurra ŋäŋ'thundja Gunhu'wala yana djälkurrunydja. \p \v 28 Yo, ŋunhi yurru ŋula nhä rom maḻŋ'thundja ŋilimurruŋgu dhiyala, nhä mak ŋamakurru' rom, mak yätj, yurru märramanydja ŋilimurru yukurra yurru ŋamakurru' yana wal'ŋu dhika Gunhu'wuŋu balakurruyinydja, liŋgu ŋayi Gunhu'yunydja dhikayi ŋuli yukurra djäma ŋilimurruŋgala ŋula nhäkurrunydja romgurru, ŋurikalanydja walalaŋgala ŋunhi walala ŋuli yukurra märryu-ḏapmarama ŋanya Gunhu'nha, ŋurikalanydja walalaŋgala ŋunhi walala nhanŋuway wal'ŋu Gunhu'wu, liŋgu ŋayipi walalaŋgu yana wäthurruna nhanŋuwayliliyaŋalanydja. \p \v 29 Yo, be ŋäthilinydja wal'ŋu ŋunhinydja, ŋunhi ŋalinydja yaka muka yana, ŋayinydja Gunhuny'tja marŋgi ŋäthili yana ŋitjalaŋgu, bala ŋayi nherrara ganaŋ'maraŋalana ŋunhinhanydja walalanha ŋunhi walala yurru märryu-ḏapmarama nhanukala. “Ŋunhanydja walala yurru ŋarrakuwaynha,” bitjarrayi ŋayi djarr'yurrunanydja ŋitjalanha ŋäthilinydja, märr yurru ŋali djan'kuna yana bitjan nhanŋu ŋunhi Gäthu'mirriŋu Djesu; ŋayinydja ŋunhi ŋurruŋu maḻamarr Gäthu'mirriŋu Gunhu'wu, liŋgu ŋayipi ŋunhi ŋäthilinydja wal'ŋu ŋurruthaŋalanydja walŋathina rakunyŋuru, märr guḻkuny'tja gäthu'mirriŋu walala yurru nhanŋuway Godkuna, bitjan gutha'mirriŋuna nhanŋu Djesuwu. \v 30 Bala ŋayi Gunhuny'tja wäthurrunana ŋitjalaŋgu, ŋurikinydja walalaŋgu ŋunhi ŋayi ŋäthili ŋitjalanha ganaŋ'maraŋala nherrara nhanŋuwayliliyanharawuna. “Go, nhenydja yurru ŋarrakuna,” bitjarrana ŋayi Gunhu'yu waŋananydja, garr'yurranydja ŋitjalanha. Bala ŋayi rurrwuyurrunanydja ŋitjalanha, ḏarrtjalkkuŋalanydja ŋuliyina Djesuwalana maŋgu'-waṉḏinyarayu, bala ŋayi ḻakaraŋalanydja ŋitjalanha ŋayaŋu-dhunupana, nhanŋuwaynha yana. Bala ŋayi waŋananydja ŋitjalanha bitjarrana, “Ŋay'! Bukmak dhuwala ŋunhi ŋarrakunydja ḻatju'mirri dhika nhä malanha, nhumalaŋguna yurru warrpam'nha.” \p \v 31 Ga ŋunhi ŋali ŋuli guyaŋirri marrtji ŋupan dhuwalayi malanha, ŋalinydja yurru waŋa ḻakarama bitjanna gam': Yaka yurru ŋanapurrunha ŋula yolthunydja buma ga galkinyamarama, liŋgu Gunhu' ŋayipi ŋanapurruŋgalanydja gali'kurru, bitjan liŋgu djäka ŋuli yukurra. \v 32 Liŋgu Gunhu'yunydja yaka ḏälkuŋalanydja ga minawinygaŋala nhanŋuwaynydja ŋayi Gäthu'mirriŋunha, yana ŋayi ŋanya Gunhu'yunydja dhayuŋarana yänana rakunydhinyarawunydja, “Ŋay',” bitjarrana, märr ŋilimurrunha ŋayi yurru walŋakumana, bala märrama nhanŋuwayliliyamana. Liŋguna ŋayi ŋunhi wekaŋalana mel-wiḏi'yunaramirrinhanydja nhanŋuway ŋayi ŋilimurruŋguna, bala bitjandhina ŋayi yurru nhä malanha ŋamakurru' wiripunydja wekama ŋilimurruŋgu, guŋga'yunna ŋayi yurru marrtji bawala'mirrikurruna. \s1 Gunhu'walanydja märr-ŋamathinyarayu gämana yukurra ŋilimurrunha \p \v 33 Yo, ŋilimurrunydja dhuwala nhanŋuway yana Gunhu'wu, nhanukuŋu djarr'yunara. Yakana yurru ŋula yolthu ŋilimurrunha yätj-ḻakaramanydja, liŋgu ŋayipi Gunhu'yu ŋuli yukurra ŋilimurrunha ḻakarama liŋguwuynydja ŋayaŋu-ḏarrtjalkkunhara. \v 34 Ga yolthu yurru dhika be ŋilimurrunha djuy'yun dhä-ḏir'yunarawu rakunydhinyarawunydja?... Bitjandhi ŋayi yurru Djesuyunydja? Yäääw yaka warray. Liŋgu Djesu-Christ ŋayipi ŋunhi rakunydhinanydja, märr yurru ŋilimurrunydja walŋana yukurra yurru nhina. Yo, rakunydhinanydja ŋayi ŋunhi, yurru beŋuru moluŋurunydja ŋanya Gunhu'yu märraŋala walŋakuŋalayi, bala nherrara ŋanya ŋunhana gali'lili nhanukalaynha ŋayi. Ga dhiyaŋunydja-wala ŋayi nhinanydja yukurra ŋunha ŋurruŋuna wal'ŋu biyapulnha, gali'ŋura Gunhu'walana yana, ŋäŋ'thunna yukurra bukumirriyamana Gunhu'nha ŋilimurruŋgu yolŋu'-yulŋuwuna. \p \v 35 Yo, bitjanna liŋguna Djesu-Christ yurru yukurra ŋilimurruŋgu märr-ŋamathirrina yanana ŋula nhämirrikurrunydja, yakana yurru ŋula yolthu ŋilimurrunha djaw'yun nhanukalaynydja goŋŋuru, liŋgu biyapul ŋayinydja ŋuli yukurra märryu-ḏapmarama ŋilimurrunha. Ŋunhi yurru marinydja maḻŋ'thun ŋilimurruŋgu, ga rom-wuṉḏaŋarr ŋula nhä, ga ŋayaŋu-wutthunaramirri, nhaltjan muka ŋayinydja yurru Garrayyunydja? Meṉguma ŋilimurrunha?... ga gonha'yun? Yaka warray. Ga wiripunydja ŋilimurru yurru nhina marrya'na ga girri'miriwnha ŋula nhämiriwnha, yurru ŋayinydja Djesunydja yurru marrtji mukthun warray djäka ŋilimurruŋgu. Ga wiripunydja ŋilimurru yurru mak gärri barrarimirrililina, burakinyaramirrililina romlili, ga rakunydhinyamirrililina, yurru mukthun yana ŋayi yurru gäma marrtji ŋilimurrunha nhanukalay märr-ŋamathinyarayu yulŋunydja, ŋuliwitjandhiyi ŋula nhäkurrunydja romgurru yana. \p \v 36 Yaka ṉirryurra ŋunhi yurru ŋayaŋu-yätjthinyaramirrinydja nhuŋu maḻŋ'thun, liŋgu Gunhu'walanydja dhärukthu ŋuli yukurra ḻakarama bitjan gam', \q1 “Bitjan liŋgu ŋilimurru yukurra marrtjinydja rakunydhinyamirrikurru romgurrunydja, \q2 liŋgu Garraywu ŋilimurru ŋuli yukurra malthun; \q1 ŋilimurrunydja dhuwala balanyarana bitjan wäyin galkaṉara, \q2 bili yaka ŋilimurru marŋgi nhäyu waluyu walala yurru ŋilimurrunha buma rakunyguma.” \p \v 37 Yo, ŋunhi yurru ŋula ŋayaŋu-wutthunaramirrinydja nhä maḻŋ'thun ŋilimurruŋgu, ŋilimurrunydja yurru yanana djuḻkmaramana-wala marrtji ŋunhiyinha malaŋunha, bukmakkumana yana yurru, liŋgu ŋilimurru yurru biyapulnha wal'ŋu djuḻkmarama Garraywalana ŋuliwitjanna, ŋunhi ŋayi yukurra märryu-ḏapmarama ŋuli ŋilimurrunha. \p \v 38 Yuwalk dhuwala yulŋunydja. Wirrki yana ŋayi ŋarranha yukurra märryu-ḏapmaramanydja, ga yakana yukurra ŋula nhäyunydja ganydjarr ḏälkuma djaw'yunarawunydja ŋarraku ŋulaŋuru Gunhu'walanydja goŋŋuru. Bäyyi ŋarra yurru rakunydhirrinydja, mak ŋarra yurru walŋa yukurra nhina, mukthun yana ŋarranydja nhanukala Gunhu'wala djäkaŋura wal'ŋu. Ga ŋunhanydja walala ŋunhi birrimbirr walala, Gunhu'wu ŋunhi djiwarr'wuy walala, ga ŋurruŋu wal'ŋu Mokuywu ŋunhi malthunaramirri walala, ga wiripu waŋarr malanha ganydjarr ḏilkurrumirri walala, yakana yukurra ŋula waŋganydhunydja ganydjarr ḏälkuŋu Gunhu'wunydja gulmaranharawu märr-ŋamathinyaraŋuru. Yo, ŋunhi yurru nhä maḻŋ'thundja dhiyala dhiyaŋu-wala, ga ŋula nhätha yalala, ganydjarr-ḏumurrumirri ga barrari-wukunharamirri ŋula nhä, Gunhu'yunydja yurru yana mukthun ŋayathama marrtji ŋarranha nhanukalaynydja märr-ŋamathinyarayu. \v 39 Ga ŋunhi yurru ŋarra marrtji bawala'mirrilili, mak ŋula wanhamala djiwarr'lili, mak ŋoykurru djinawa gapukurru ga munatha'kurru, Gunhu'walanydja mukthun yana ŋarra märr-ŋamathinyaraŋura yukurra yurru. \p Yo. Yakana yukurra ŋorra ŋula waŋganygala ganydjarr ŋilimurruŋgu ganaŋ'maranharawu ga gulkthunarawu Gunhu'walanydja Godkala, ŋayinydja yurru mukthunna-wala yana ŋayathamana ŋilimurrunha baṯ bitjanna ŋula nhäkurrunydja, märr-ŋamathirrina yurru yukurra, liŋgu ŋalinydja dhuwala waŋganynha yana Djesu-Christalana, Garraywalana ŋilimurruŋgalayŋuwala dhambay. \c 9 \s1 Ḻakarama yukurra Godnha ga djarr'yunarawuynha nhanukuŋuway ŋunhi \p \v 1 Yo, ḻakaramanydja ŋarra yukurra dhuwala dhäruktja yuwalk, yakana ŋarra yukurra bothirrinydja ḻakarama, liŋgu ŋarranydja dhuwala nhanŋuway yana Djesu-Christku. Ŋayi Garrkuḻuktja Birrimbirr marŋgi ŋarraku, ga ŋunha ŋayaŋuŋuranydja ŋarrakala ŋayi yukurra ḻakaramanydja ŋarranha, ŋunhi ŋarranydja yukurra ḻakarama yuwalk yana, yaka bothirri. \v 2 Wirrkina yana ŋarra yukurra ŋoy-ŋäthinydja, ga bitjanna liŋguna ŋarra yukurra ŋayaŋunydja nhina warwumirriyirrina wirrkina ŋuruku ŋarrakalaŋuwu ŋarra miṯtjiwunydja. \v 3 Wirrki wal'ŋu yana dhika ŋarra yukurra ḏukṯukthirrinydja walalaŋgu, walala yurru märr-yuwalkthirri Djesu-Christku, märr yurru walala walŋathirri. Bala ŋarra ŋuli guyaŋirrinydja yukurra bitjanna gam', “Godthunydja yurru walalanha dhä-ḏir'yun gupaḏalkumana, liŋgu nhina walala yukurra barrkuwatjnha yana Christkalanydja. Ye-e-e, wanhaka ŋarra ŋuli wapthurru walalaŋgalana dharapullili, ga märraŋu dhä-ḏir'yunaranydja ŋunhi walalaŋgu ŋarrana, ŋunhi bini ŋuriŋi ŋarrakalanydja rakunydhinyarayu walŋakunha walalanhana.” \p \v 4 Walala warray ŋunhi Yitjuralpuy yolŋu walala nhanŋuway Godkunydja miṯtji; walalanhana ŋayi djarr'yurrunanydja, bala ganaŋ'maraŋala nhanŋuwayliliyaŋalana nherrara, bala walalaŋgalana ŋayi rarr'yurruna nhanŋuway ŋayi nhä malanha ŋamakurruny'tja. Walalaŋgala muka ŋayi ŋunhi dhawu' nherraranydja, märr yurru walalanydja nhanŋuwaynha yolŋu'-yulŋu, ga ŋayina yurru walalaŋgu God Waŋarrnydja. Ga walalaŋgalana yana ŋayi wekaŋala romdja nhanŋuway ga dhukarrnydja, märr yurru walala ŋuliwitjandhinydja dhukarrkurru buku-ŋal'yun yukurra nhanŋu galkina wal'ŋu yanana; yakana ŋayi balanyarayinydja rom wekaŋala wiripu-guḻku'wunydja yolŋu'-yulŋuwu, ŋuriki liŋgu walalaŋgu Djuwsku yana waŋganygu, ga walalaŋguna Godthu dhawu'mirriyaŋala ŋunhinhanydja ŋunhi ŋayi yurru ŋanya djuy'yun walŋakunharamirrinha. \v 5 Ŋunhiyinydjayi miṯtji Djuwstja mala-wunhara ŋulaŋuru ŋunhi ŋayi Godthu walalanha djarr'yurruna be ŋäthili, ŋulaŋuru Yipurayimgala, ga Yitjakkala ga Djaykupkala, ga ŋayi Garraynydja Djesu-Christtja dhawal-wuyaŋina yolŋu ŋunhi rumbalnydja ŋulaŋuruyi yarraṯaŋurunydja walalaŋgala Djuwskala. \p Ŋilimurru buku-wurrpanna Godnha go. Ŋayinydja ŋunhi garrwar wal'ŋu nhäŋurunydja malaŋuŋuru bukmakŋuru yana, ga ŋayathamanydja ŋayi yukurra bukmak warray nhanukalaynydja ŋayi goŋdhu. Go ŋilimurru wokthunna nhanŋu gupaḏalkumana-wala. Yo yuwalk. \p \v 6 Wiripunydja mak ŋuli ŋula yolthu yolŋuyu guyaŋirri bitjan gam', “Godthunydja ŋunhi dhawu'mirriyaŋala muka Yitjuralnhanydja bäpurru'nha be muka walŋakunharawu. Mak ŋayi dhika bay meṉguŋalana, yakana ŋayi yukurra märr-ŋamathirri biyapulnydja walalaŋgu,” bitjan. Yä-ä-äw!! Yaka ŋunhiyinydjayi yuwalk. Godkuŋunydja ŋunhiyi dhawu'-nherraṉara mukthun warray dhärra yukurra. Wiripunydja yolŋu walala dhawal-wuyaŋina warray beŋuruyi Yitjuralwala yarraṯaŋuru, yurru yakana walala yuwalk ŋulaŋuruyinydja bäpurru'ŋuru, ŋunhi ŋayi Godthu walalanha djarr'yurruna; yakana walala ŋunhi yuwalk Yitjural miṯtji. \v 7 Yuwalk dhuwali yulŋunydja. Wiripunydja yolŋu walala yukurrana dhawal-wuyaŋina beŋuru Yipurayimgala yarraṯaŋuru, yurru yakana walala ŋunhi yuwalk djamarrkuḻiny'tja Godku. Liŋgu Godthu ḻakaraŋala Yipurayimgalanydja bitjarra, “Ŋunhi liŋgu yurru ŋarrakuwaynydja mala yolŋu'-yulŋu, ŋunhi walala dhawal-wuyaŋirri yukurra yurru ŋulaŋuru Yitjakkala yarraṯaŋuru,” bitjarra. \v 8-9 Yo, waŋgany ŋunhi yothu Yipurayimgu dhawal-wuyaŋina bitjarra liŋgu yana bitjan ŋuli wiripu-guḻku' djamarrkuḻi' dhawal-wuyaŋirri, yurru ŋuliŋuruyinydja mala-wunhara yarraṯaŋuru yaka warray Godku yuwalk yumurrku, liŋgu Godku yuwalktja wal'ŋu yolŋu ŋunhiyina liŋguna ŋunhi ŋayi mala-wunhara yukurranhara Yitjakkuŋuna, ŋunhi ŋayi ŋunhiyinydja yothu dhawal-wuyaŋina dhawu'-nherraṉara ŋulaŋuru yana Godkuŋuna. Yo, Yipurayim ga miyalk nhanŋu Saranydja mirithirrina maṉḏa worruŋuna yanana, yurru Godtja waŋana dhawu'na nherrara maḏḏaku bitjarra gam', “Ŋarra roŋiyinydja boŋguŋu lili waŋganydhuna dhuŋgarrayu ŋunhi boŋguŋu djuḻkthurru, ga ŋulinyaramirriyunydja boŋguŋu ŋayi yukirri Sarayunydja dhangi'yurruna yothu'nhana nhanŋuway.” Bala ŋayi yana Yipurayimdja märr-yuwalkthinana Godkunydja, ga yuwalkthi yana nhanŋu yothuny'tja dhawal-wuyaŋina Yitjaknha yäku. \p \v 10 Ŋäka dhuwala gay' wiripu dhäruk. ŋunhiyinydjayi ŋilimurruŋgu märi'munydja Yitjaktja bäpa'mirriŋu märrma'wuna ḏarramuwu maṉḏaku ŋurru-maltjaṉawuna, ga maṉḏayinydja ŋunhi dhawal-wuyaŋina Ripaykawuŋuna, yurru waŋgany yothu ŋunhiyi djarr'yunara Godkuŋunydja, ga ŋunhi wiripunydja yaka. \v 11-12 Liŋgu ŋäthili yana Godthu ḻakaraŋala ŋäṉḏi'mirriŋuwalanydja ŋurikalayi bitjarra, yurruna ŋunhiyi maṉḏa dhawal-wuyaŋina, “Dhuwali nhokala guḻunŋura märrma' yothuny'tja maṉḏa, ḏarramu maṉḏa yana, yurru dhuḏiŋunydja ŋunhiyi yurru nhina yukurra ŋurruŋuna, bala maḻamarryunydja ŋuriŋi yurru yukurra djäma ŋurikiyi dhuḏiŋuwuna.” Godthu ḻakaraŋala bitjarrayi yurruna maṉḏa djäma ŋula nhä yätj ga ŋamakurru'. Yo, Godthu djarr'yurruna ŋunhinhayinydja dhuḏiŋunhanydja Djaykupnhanydja ŋäthili yana, yurruna ŋayi ŋunhi dhawal-wuyaŋina, bili ŋurikiyina ŋunhi ŋayi God ḏukṯukthinanydja; yaka ŋanya ŋayi djarr'yurruna liŋgu ŋuriŋinydja ŋunhi ŋayi Djaykupthu djäma ŋula nhä ŋamakurru'. \v 13 Yo, djorra'yunydja yukurra ŋunhanydja ḻakarama bitjan gam', “Godtja waŋa yukurra bitjan, ‘Ŋarra yukurra märr-ŋamathirri Djaykupkunydja, yurru yakana ŋarra ḏukṯuk Yetjuwunydja, yaka ŋayinydja ŋarrakuŋu ŋunhi djarr'yunara.’” \p \v 14 Nhäyinyara dhika ŋayi Godtja? Nhäna ŋilimurru yurru dhika ḻakaramanydja ŋanya? Nhä ŋunhiyi?... djarrpi' nhanŋu?... ŋunhi ŋayi yurru djarr'yun waŋganynhanydja yolŋunha?... ga wiripuŋunhanydja nherraṉ ŋunha gali'lili? Yaka warray. Godtja dhuwala dhuwurr-dhunupa yana, yaka ŋayi ŋuli djäma yukurra ŋula nhä yätjkuma. \v 15 Godthu ḻakaraŋala Mawtjitjkalanydja bitjarra gam', “Ŋarra yurru mel-wuyundja ŋuriki liŋgu yolŋuwu ŋunhi ŋarra ḏukṯuk nhanŋu mel-wuyunarawu, ga bitjandhi liŋgu ŋarra yurru djäma ŋamakurruny'tja, ŋuriki bili yana yolŋuwu ŋunhi ŋarra ḏukṯuk nhanŋu guŋga'yunarawu.” \p \v 16 Yo, God yana ŋayipi waŋgany djarr'yunaramirrinydja. Bäyyi ŋayi yurru ŋula yol yolŋu wirrki ḏukṯuk ŋayi yurru Godthu ŋanya guŋga'yun, ga bäyyi ŋayi yurru wirrki djäma yukurra nhanŋu Godku, ŋayina yurru Godnha yolŋuwu mel-wuyundja ŋuriki liŋgu märrwunydja ŋunhi ŋayipina yurru ḻiyayu-djarr'yun nhanŋu mel-wuyunarawu. \p \v 17 Ŋunha djorra'ŋuranydja yukurra waŋa bitjan, “Godtja waŋana buŋgawawala Yetjippuyŋuwalanydja bitjarra gam', ‘Ŋarranydja nhuna nherrara buŋgawakuŋalanydja dhiyakuna gay märrwu, märr yurru nhokalanydja yolŋu'-yulŋuyu dharaŋanna nhäma ŋarrakunydja ganydjarr, märr yurru bukmakthu yolŋu'-yulŋuyu birrka'mirriŋura yäkunydja ŋäma ŋarranha yana.’” \v 18 Yo, ŋuli ŋayi God ḏukṯuk ŋula yolku mel-wuyunarawunydja, bala dhunupana ŋayi yurru mel-wuyunna yana ŋurikiyinydjayi yolŋuwu. Ga ŋuli ŋayi djäl ŋayipinydja, ŋayi yurru yolŋunha ŋayaŋu ŋunha ḏälkuma yana, bala yurru ŋayi ŋuriŋiyi yolŋuyu yakana märrama ŋanya Gunhu'nha dhäruktja. \s1 Godthu ŋuli murr'marama yätjnhanydja, yurru ŋayi mel-wuyunaramirri yulŋunydja \p \v 19 Wiripunydja mak nhuma ŋarranha yurru dhä-wirrka'yun bitjan gam', “Godthunydja ŋuli djäma nhanukalay ŋayi yana djälyu, bäyŋuna ŋanya yurru ŋula yolthu gulmaramanydja ḏaḏawmaramanydja. Ŋuli yurru ŋayipinydja Godthunydja djarr'yun wiripu-guḻku'nhanydja yolŋu'-yulŋunha, bala ŋayaŋuna walalanha ḻapmarama, ga wiripu-gulku'nhanydja ŋunhinydja ŋayaŋu ŋayi yurru yolŋu'-yulŋunha dälkumana, ga nhäkuna ŋayi yurru yätj-ḻakaramanydja ŋunhinhanydja yolŋu'-yulŋunha ŋunhi walala yurru ŋanya yaka märrama? Nhä dhuwalayinydja?... dhunupa muka?... ŋunhi ŋayi ŋanapurrunha ŋuli waŋa yätj-ḻakaramanydja?” Bitjan mak nhe yurru dhä-wirrka'yundja. \v 20 Ga ŋarranydja yurru nhuŋu buku-ruŋinyamarama balanydja bitjanna, “Way yolŋu, yol dhuwala nhe yulŋunydja? Nhenydja dhuwala yolŋu yana. Nhäku nhe yukurra dhä-ḏalthirri waŋa Godkunydja bitjandhi.” \p Ŋunhi ŋuli yolŋuyu dhoḻu-warkthunaramirriyunydja djäma banikin ŋula nhä, yakana yurru ŋuriŋiyi nhanukala djämawuyyunydja banikindhu dhä-wirrka'yun ŋanya bitjandja, “Nhäku nhe ŋarranha djäma bitjarrayinydja.” \v 21 Bäyŋu yana, liŋgu dhoḻu-warkthunaramirriyunydja yolŋuyu ŋuriŋiyi ŋuli dhoḻu märrama nhanukalay ŋayi goŋdhu, bala djämanydja ŋayi yurru yukurra ŋunhiyi birrka'mirri nhä malanha, nhäku ŋayi ḏukṯukthirri yukurra. Mak wiripunydja ŋayi yurru bakmarama märrma'kuma dhoḻu ŋunhiyi, ga waŋganydhunydja ŋuriŋiyinydja ŋayi yurru djäma ŋula nhä ḻatju' dhika wal'ŋu ŋula dharrpalwuna romgu, ga ŋuriŋiyinydja wiripuŋuyunydja ŋayi yurru djäma ŋula nhäna wakalŋuna. \p \v 22 Ga bitjandhi liŋgu Godthunydja ŋuli djäma yukurra nhäku ŋunhi ŋayipi ḏukṯukthirri yukurra, liŋgu ŋilimurrunydja dhuwala nhanukalana goŋŋura. Godtja dhuwala ḏukṯuk, ŋilimurru yurru marŋgithirri nhanŋu, ŋunhi wirrkinydja ŋayi yukurra ŋaramurryirri yätjkuna romgu, ga ḏälkumanydja ŋayi yukurra ganydjarrnydja biyapul wal'ŋu bathala baḏuwaḏuyunarawu dhuwurr-yätjmirriwunydja yolŋu'-yulŋuwu. Wirrkinydja ŋayi yukurra ŋaramurryirri ŋurikina yolŋu'-yulŋuwu ŋunhi walala ŋuli yukurra mukthun djäma yätj dhuwurr. Yuwalk yana ŋayi yurru walalanha buma buwayakkumanydja, yurru yaka ŋayi walalanha dhä-ḏir'yurruna waḏutjanydja, weyinŋumirrina ŋayi ŋuli galkundja walalaŋgu bilyunarawunydja. \v 23 Liŋgu ḏukṯukthirri ŋayi yukurra Godtja, ŋilimurru yurru marŋgithirri muka nhanŋu, nhaltjan ŋayi yurru ḻatju'kuma dhika gäma yukurra ŋunhinhanydja yolŋu'-yulŋunha ŋunhi walalaŋgu ŋayi yukurra mel-wuyun, ŋurikinydja ŋilimurruŋgu ŋunhi ŋayi ŋilimurrunha djäma yukurrana, märr yurru ŋilimurru nhina yukurra nhanukalanydja ḻatju'ŋurana wal'ŋu ŋunhala djiwarr'ŋuranydja. \v 24 Yo, Godtja ŋilimurruŋgu wäthurruna bukmakŋuru yana miṯtjiŋuru; wiripunydja ŋayi wäthurruna Djuwskalaŋuŋuru miṯtjiŋuru, yurru yaka ŋayi ḏukṯuk ŋuriki liŋgu Djuwskunydja yolŋu'-yulŋuwu, ŋayi bitjarrayi liŋgu wäthurruna mulku'-mulkuruwunydja yolŋu'-yulŋuwu, bäpurru'ŋuru ga bäpurru'ŋuru, märr yurru ŋilimurrunydja nhina yukurra ŋunhala nhanukalana nyeyaḻŋura. \p \v 25 Be baman'tja wal'ŋu Godthu waŋana ḻakaraŋala ŋuliwitjarra dhärukkurru yolŋuwalaŋukurru yäkuwalaŋukurru Yutjiyawalaŋukurru, bitjarra gam' ŋayi ḻakaraŋalanydja. \q1 “Wiripunydja yukurrana yolŋu walala nhinana ŋula yolkuna, \q2 yaka ŋarraku yolŋu walala ŋäthilinydja ŋunhiyi, \q2 yurru ŋarranydja ḻakarama yurru walalanha. ‘Ŋarrakuwaynha Yolŋu'-yulŋu’ bitjanna. \q1 Ŋäthilinydja ŋunhinydja yakana ŋula yol märr-ŋamathina yukurrana ŋurikiyi mulku'-mulkuruwunydja, bäpurru'wu ga bäpurru'wu, \q2 yurru ŋarranydja ḻakarama yurru walalanha ‘Ŋarrakuwaynha wal'ŋu Marrkapmirrina yanana walala,’ bitjanna. \q1 \v 26 Yo, birrka'mirriŋura wäŋaŋura walala ŋuli yolŋu'-yulŋu waŋa ŋunhi mulku'-mulkurunhanydja bitjan, ‘Nhumanydja dhuwala yaka warray Godku yolŋu walala,’ bitjanna, \q2 yurru ḻakaramanydja walala yurru yukurra ŋunhiyi mulku'-mulkurunhanydja bitjanna, ‘Yumurrku nhanŋuwaynha wal'ŋu Godku Walŋa-ḏikṯikkuna,’ bitjanna.” \p \v 27 Yo, be ŋäthilinydja Yitjayayu ḻakaraŋala Yitjuralnhanydja malanha bitjarra gam', “Guḻku' mirithirri ŋunha Yitjuralnydja bäpurru' ŋula nhämunha' miṯtji, balanyarana bitjan munatha' ŋunhi raŋi, yurru märr-ḻurrkun' yurru walŋathirrinydja nhina yukurra. \v 28 Liŋgu Garrayyu Godthu yurru djämana yana bukmak nhänydja malanha ŋunhi ŋayi dhawu'-nherrara ŋäthili wal'ŋu; waḏutjana yana ŋayi yurru dhawar'maramanydja buma dhuwurr-yätjmirrinhanydja yolŋu'-yulŋunha birrka'mirriŋuranydja wäŋaŋura.” \p \v 29 Yo, ŋuriŋiyi dhäwu'-ḻakaranhamirriyu Yitjayayu ḻakaraŋala bitjarra ŋäthili wal'ŋu, “Garraywunydja ŋunhanydja guḻku' warray mirithirri warray miṯtji djiwarr'wuynydja yolŋu walala, ŋayi bini ŋilimurrunha bunha warrpam'thuna yana buwayakkunhana; ŋilimurru bini dhuwala Djuwstja miṯtji bäyŋuthinyana warrpam'nha, bitjanana bitjarra ŋunhi wäŋa maṉḏanha Djudum ga Gumura.” Yurru yaka ŋayi ŋilimurrunha warrpam'thurrunanydja dhawar'maraŋala, märr-ḻurrkun'nha ŋayi gunganhamirriyaŋalanydja, märr yurru ḻurrkun'tja ŋilimurru miṯtji mukthun yana walŋathirri nhina yukurra. \s1 Djuws yaka ḏukṯukthina dhäwu'wu Djesuwalaŋu \p \v 30 Märr-yuwalk dhuwala yulŋunydja. Mulku'-mulkurunydja ŋunhi yolŋu'-yulŋu yaka yukurrana ḻarruŋala Godkalaŋuwu ŋunhi romgu ŋamakurru'wunydja, yaka walala yukurrana gatjpu'yurruna ŋayi yurru Godthu walalanha ḻakarama ŋayaŋu-dhunupamirri. Yurru walalanha ŋayi Godthunydja galkikuŋalana märraŋalana, liŋgu walalanydja ŋunhi mulku'-mulkuru yolŋu walala märr-yuwalkthina yukurrana nhanŋu Djesu-Christku. \v 31 Yurru walalanydja ŋunhi Djuwstja miṯtji ḏukṯukthirri yukurra ŋula romgu warray malthunarawu, märr romdhu ŋuriŋiyi walala yurru nhina yukurra ŋamakurru' wal'ŋu. Yurru yaka walala maḻŋ'maraŋala ŋunhi nhä malanha ŋamakurruny'tja, ŋunhi ŋayi Godthu dhawu'mirriyaŋala be ŋäthili, yaka ŋayi walalanha galkikuŋala märraŋala, bala ŋayaŋu-dhunupamirrinhana ḻakaraŋala, bäyŋuna. \v 32 Yo, ŋunhi walala Yitjuralpuyŋu yolŋu'-yulŋu yaka ŋayaŋu-dhunupayina Godkalanydja maŋutjiŋura, liŋgu walala yukurrana ŋunhi guyaŋina yanapi walala ŋuli walalawuynha walala rom-dhunupakunharamirri ŋuriŋiyi walalaŋgalay walala djämayu yana. Yaka walala märr-yuwalkthina yukurrana Djesu-Christku, bala walala yana ŋaṯtjarrkthurruna ŋurikalayinydja, bala galkinana. \p \v 33 Godkala djorra'yunydja ḻakarama yukurra dhuwala bitjan gam', \q1 “Godthu ŋunhi yolŋunhanydja nherrara ŋunha Djäyanlili wäŋalili, \q2 yurru ŋayinydja ŋunhiyinydja yolŋu balanyarana bitjan bathala guṉḏa. \q1 Wiripu-guḻkuny'tja yurru ŋunhiwalayi guṉḏalili ŋaṯtjarrkthun, bala galkirrina, \q2 liŋgu walala yurru yakana märr-yuwalkthirri nhanukala. \q1 Ga ŋuli ŋayi ŋula yol märr-yuwalkthirrinydja yurru, \q2 ŋuriŋiyi yolŋuyunydja yurru märramana yana yukurra nhä malanha ŋunhi ŋayi Godthu dhawu'-nherrara, \q2 yakana ŋayi yurru gora ŋuriŋiyinydjayi.” \c 10 \p \v 1 Gutha walala ŋarraku, wirrki yana ŋarra yukurra ŋayaŋunydja ḏukṯukthirri ŋarrakalaŋuwu ŋarra miṯtjiwu Djuwskunydja, ŋarranydja ḏukṯuk walala yurru walŋathirrina ŋuliwitjan Garraywalana. Bitjan liŋgu ŋarra ŋuli yukurra bukumirriyamanydja ŋäŋ'thundja Godnha walalaŋgu walŋakunharawunydja. \v 2 Yo, ŋarra marŋgi walalaŋgu yulŋunydja, dharaŋan ŋarra yukurra walalaŋgu ŋayaŋu, ŋunhi walala yukurra yuwalkkuma dhika wal'ŋu märr-ŋal'yundja Godkala, yurru yakana walala yuwalkkumanydja marŋgi Godkalaŋunydja dhukarrwu, ŋunhi ŋayi walalaŋgu gurrunhara ŋunhiyi dhukarrnha, märr yurru walala walŋathirri. \v 3 Yakana walala marŋgi ŋurikinydja ŋunhi nhäyinyara ŋayi ŋuli Godthu yolŋu'-yulŋunha märrama bitjan gurruṯu'mirriyama nhanŋuwayliliyama walalanha ŋuliwitjan Garraywala Djesu-Christkalaŋukurru; dhuŋa yana walala yolŋunydja ŋurikiyi. Bala walala ŋuli gurrunhandja walalaŋguwaynha walala ŋunhi rom marrtjinyarawu, yanapi walala yurru ŋuliwitjandhi dhukarrkurru galkithirrinydja marrtji Godkalanydja. Yakana walala märraŋala ŋunhiyi dhukarrnydja ŋunhi Godthu ŋayipi gurrunhara walalaŋgu, märr yurru walala yuwalkkuma nhina yukurra galkithirri wal'ŋu Godkala. \v 4 Mukthun yana walala ŋayathama yukurra ŋunhiyi bili ŋäthiliŋu romdja, yurru Godthunydja romnha ŋunhiyi nherrara yana ḻakaranharawu dhunupamirriyanharawu Djesu-Christku. Bala Garrayyunydja Christthunydja dhawar'maraŋalana romnha ŋunhiyi liŋguna; ŋunhiyinydjayi ŋäthiliŋu rom dhawar'yunarana liŋguna, yakana yurru biyapul yolŋu'-yulŋu marrtji galkithirrinydja Godkala ŋuriŋinydja romdhunydja, liŋgu ŋayipi Christthunydja yurru yolŋunha gäma yukurra galkikumana yana Godkala, ŋunhi ŋayi yukurra yolŋu ŋula yol märr-yuwalkthirri nhanukala Djesu-Christkala. \s1 Godtja ḏukṯuk birrka'mirriwu yana walŋakunharawu \p \v 5 Yo, Mawtjitjthunydja ŋunhi wukirri ḻakaraŋala yukurrana romnha ŋunhi Godthu ŋunhiyi nherrara ŋäthili, märr yurru yolŋu walala nhina yukurra dhuwurr-ŋamakuli' Godkala maŋutjiŋura, bitjarra ŋayi ḻakaraŋalanydja gam', “Ŋunhi ŋayi yurru yolŋuyu djäma yukurra bukmak malanha rom, ga yaka ŋula bakmarama waŋganydja rom, ŋayinydja yurru ŋunhiyinydja yolŋu nhina yukurra walŋana yana ŋuriŋiyi romdhu.” Bitjarra ŋayi Mawtjitjthunydja ḻakaraŋala. \v 6 Ga wiripunydja dhärukthu yukurra ḻakarama nhaltjan ŋilimurru yurru nhina nhanukala galki märr-yuwalkthinyarayu waŋganydhu, bitjarra gam', “Garraynydja Christtja dhuwala ŋilimurruŋgala galkina wal'ŋu, yaka ŋunha ŋayi barrku. Yaka biyakanydja waŋiya, ‘Yol yurru dhika marrtji bala djiwarr'lilinydja ga garr'yun Garraynhanydja lili,’ bitjandja. \v 7 Ga yaka guyaŋiya biyakanydja, ‘Yol yurru marrtji bala ŋoylilinydja dhikanydja wal'ŋu munatha'lilinydja, ga garr'yun Garraynha beŋuruyinydja wäŋaŋuru ŋunhi rakunymirriwalanydja?’” \v 8 Yo, yolŋu'-yulŋuwalanydja ŋanapurru ŋuli ḻakarama bitjan, “Yaka ḻarruŋa ŋula birrka'mirri wäŋa Godkalaŋunydja dhärukku, liŋgu dhuwali ŋayi bäyma nhokala ŋayaŋuŋura ga ŋäṉarrŋura. Yana märr-yuwalkthiyana Djesu-Christnha.” Bitjan ŋanapurru ŋuli marŋgikumanydja yolŋu'-yulŋunha. \p \v 9 Yo, ŋunhi nhe yurru waŋa bitjandja nhokalay nhe ŋäṉarryu, “Djesunydja dhuwala Garray wal'ŋu yana,” bitjandja, ga yuwalkkuma wal'ŋu nhe yurru märr-yuwalkthirri nhokalay nhe ŋayaŋuyu, ŋunhi ŋayi Godthu gaŋgathinyamirriyaŋala ŋanya Djesunha beŋuru rakunyŋuru, bala Godthunydja yurru nhuna walŋakumana. \v 10 Liŋgu Godthu yurru ŋayaŋu-dhunupanydja ḻakarama, bala galkikumana märrama ŋunhinhanydja yolŋunha ŋunhi ŋayi yukurra ŋuli Djesunha märr-yuwalkthirri ŋuruŋu wal'ŋu ŋayaŋuyu nhanukalay ŋayi; ga ŋunhi ŋayi yurru yolŋu waŋa ḻakaranharamirri nhanukalay ŋayi ŋäṉarryunydja, “Djesunydja dhuwala ŋarraku Garray,” bitjandja, ŋunhiyinydjayi yolŋu yurru walŋathirrina, walŋana ŋayi yurru nhina yukurra ŋunhala Godkalana nyeyaḻŋura, bitjanna liŋguna yurru. \v 11 Liŋgu ŋunha Godkalanydja djorra'yu yukurra ḻakarama bitjan gam', “Ŋuli nhe yurru märr-yuwalkthirrinydja yukurra nhanukala Djesuwala, nhenydja yurru märramana nhanukuŋu nhä ŋayi ŋunhi dhawu'mirriyaŋala, ga ŋuriŋiyinydjayi nhe yurru bitjan märr-ḏaw'yunna, goŋmirriyirrina wal'ŋu.” \p \v 12 Yo, Godthunydja yurru walŋakuma birrka'mirrinha yolŋunha ŋunhi ŋayi yurru märr-yuwalkthirri nhanŋu Djesuwu, liŋgu ŋunhiyinydja maṉḏa märramany'tja Djuws ga mulkurunydja yolŋu rrambaŋi yana Godkalanydja maŋutjiŋura, yaka barrkuwatj. Godtja dhuwala Garray bukmakku warray, ga yänana ŋayi yurru yukurra wekamanydja ḻatjuny'tja nhä malanha birrka'mirriwu yolŋuwu, ŋurikinydja ŋunhi yurru ŋayi bukumirriyama ŋäŋ'thun ŋanya märr-yuwalkthinyarayu. \v 13 Liŋgu ŋunha djorra'yundja yukurra ḻakarama bitjan, “Ŋunhi yurru ŋula yol yolŋu bukukurru waŋa Garraywala bitjan, ‘Garray, guŋga'yurra ŋarranha,’ bitjandja, yuwalk yana Godthunydja ŋanya yurru ŋunhiyi yolŋunha walŋakuma.” \p \v 14 Yurru ŋayinydja yurru ŋula yol yolŋu yakana gawaw'yundja waŋa Godnha walŋakunharawu, ŋunhi yakanydja ŋayi yukurra märr-yuwalkthirri Godkala. Ga yakana yurru yolŋu märr-yuwalkthirri yukurra Godkala ŋunhinydja, ŋunhi ŋayi yaka ŋäkula dhäwu' ŋanya. Ga yakana ŋayi yurru ŋuriŋiyi ŋäma, bala märr-yuwalkthirrinydja, ŋuli ŋayi yurru ŋula yolthu yolŋuyu yakanydja ḻakarama dhäwu' ŋunhiyi birrŋ'marama. \v 15 Yo, ŋuli ŋayi yurru Godthu yakanydja djuy'yun dhäwu'mirrinha walalanha, bala yurru yakanydja ŋula yolthu ḻakarama, bala walalanydja yurru wiripu-guḻkuny'tja nhina yukurra yana dhuŋa'mirrina, yakana yurru walala walŋathirri. Yurru Godthunydja yuwalk yana yukurra djuy'yun nhanŋuwaynydja dhäwu'mirrinha walalanha, ga ŋunhanydja djorra'yunydja yukurra ḻakarama ŋunhiyi dhäwu'mirrinhanydja walalanha bitjanna, “Ŋunhi yurru yolŋu marrtjinydja lili, ḻakarama marrtji yurru dhäwuny'tja ŋunhiyi ŋamakurruny'tja birrŋ'marama, bala walala yurru yolŋu'-yulŋunydja nhanŋu ḻuku-yiŋgathirrina, bala yurru walŋathirrina ŋuriŋi nhanukala dhäwu'yunydja.” \p \v 16 Yurru wiripu-guḻkuny'tja Djuws yolŋu'-yulŋu yaka ḏukṯukthina dhäwu'wu ŋuriki Djesuwalaŋuwu, yakana bukmakthunydja ŋunhiyi märrama ŋuli yukurra. Ŋayinydja ŋunhi dhäwu'-gänharamirri yolŋu yäku Yitjayanydja waŋana Garraywala bitjarra, “Garray, ŋanapurrunydja ḻakaraŋala yukurrana nhokuŋu dhäwu', yurru yolŋunydja walala yakana märr-yuwalkthirri yukurra dhiyakuyi dhäwu'wu, yakana walala yurru märrama walalaŋgalay ŋayaŋulili.” \p \v 17 Yurru yuwalktja yolŋuyunydja walalay yurru dharaŋan ŋäma, bala märr-yuwalkthirri märr-nherraṉmirrina manapan, ŋunhi ŋayi yurru ŋula yolthu warraŋulkumanydja wal'ŋu ḻakarama marrtji Djesu-Christnha. \p \v 18 Wiripunydja mak nhe yurru waŋa bitjan gam', “Wiripunydja mak walala ŋuriŋiyi Djuwsthu yaka ŋäkula dhäwu' ŋunhiyi. Mak walala yaka marŋgi wiripunydja, ŋunhi ŋayi yurru Godthu walŋakuma ŋula yolnha yolŋunha.” Bala yuwalkthi muka walala ŋäkulanydja, liŋgu ŋunha djorra'yunydja ḻakarama yukurra bitjan, “Dhäwuny'tja ŋunhiyi baḻaka'yurrunana marrtjina birrka'mirrililina wäŋalili, yana liŋgu ga bukmakthu yolŋu'-yulŋuyu ŋäkula, bäpurru'yu ga bäpurru'yu.” \p \v 19 Biyapul mak nhuma yurru dhä-wirrka'yun bitjan gam', “Nhämirri ŋunhanydja ŋunhi Yitjuralpuyŋunydja yolŋu walala?... ŋunhi walala yukurrana nhinana be ŋäthili baman'? Yuwalk muka walala dharaŋaranydja ŋäkula?... mak bäyŋu ŋiniya?” Yä-ä-äw! Ŋäkulanydja walala ŋunhiyi dharaŋara, liŋgu ŋayi Mawtitjthunydja ŋunhiyi ḻakaraŋala bitjarra gam' walalaŋgu, \q1 “Nhumanydja ŋuli ḻakarama ŋunhayi mulku'-mulkurunhanydja yolŋu'-yulŋunha be nhäna walala, \q2 liŋgu walala yaka Godku miṯtji ŋunhiyi, \q1 yurru nhumanydja walalanha yurru maŋutji-ḏi'yunna ŋunhiyi yolŋu'-yulŋunha, \q2 liŋgu walalanhana ŋayi yurru Godthunydja märrama nhanŋuwayliliyama. \q1 Nhumanydja ŋuli walalanha ŋunhiyi ḻakarama ḻuḻatjmirrina be walala, \q2 yurru nhuma walalaŋgu ŋaramurryirrina yurru, \q2 liŋgu walalanydja yurru yuwalkkuma wal'ŋu marŋgithirri nhanŋu Godku.” \p \v 20 Ga ŋayinydja Yitjayayunydja ḻakaraŋala yukurrana ḏälyuna wal'ŋu dhärukthu bitjarrana gam', \q1 “Godthunydja ḻakaraŋala ŋunha mulku'-mulkurunhanydja bitjarra gam', \q1 ‘Yaka walala yukurrana ŋunhi ḻarruŋalanydja ŋarraku, \q2 yurru walala maḻŋ'maraŋala liŋguna ŋarranha yulŋunydja. \q1 Yaka walala yukurrana wäthurruna ŋarraku, \q2 ga ŋäŋ'thurruna walala yukurrana ŋarraku walŋakunharawu bäyŋu, \q1 yurru ŋarrapi maḻŋ'maranhamina walalaŋgalanydja, \q1 bala yana walŋakuŋalana walalanha.’” \p \v 21 Ga Godthu ŋayipi ḻakaraŋalanydja Yitjuralpuyŋunhanydja bäpurru'nha bitjarra gam', “Bitjarra liŋgu ŋarra yukurrana baṉdja-djarryurrunanydja walalaŋgu, wirrki yana ŋarra ḏukṯukthina walalaŋgu walŋakunharawunydja, yurru walalanydja yaka ŋarraku ḏukṯukthina. Walala yukurrana yana ŋapa-wekanhamina ŋarraku, yaka ŋarraku walala dhäruk märraŋala.” \c 11 \s1 God mukthun yukurra ḏukṯukthirri bäpurru'wu Yitjuralwunydja walŋakunharawu \p \v 1 Wiripunydja mak nhe yurru dhä-wirrka'yun bitjan gam', “Mak ŋayi ŋunhi Godthunydja bukuyu-ŋurrkaŋala nhanŋuwaynydja yolŋu'-yulŋunha Yitjuralnhanydja ŋiniya?... liŋgu walala ŋanya bukuyu-ŋurrkaŋala. Gonha'yurruna mak ŋayi walalanha gupaḏalkuŋalana.” Yaka warray. Ŋarranydja dhuwala ŋarrapinydja Yitjural bäpurru' yolŋu, ŋulaŋuru ŋarra yarraṯaŋuru Yipurayimgala, miṯtjiŋuru ŋulaŋuru Bindjamangala. \v 2 Ŋunhi ŋurruthaŋalanydja wal'ŋu Godthu djarr'yurruna Yitjuralpuyŋunhanydja bäpurru'nha, bala ŋayi nherrara dhawu'na walalaŋgu, märr walalanydja yurru nhanŋuwaynha yolŋu walala gupaḏalnha-wala yana. Yaka ŋayi djambi ŋanyapinyay ŋayi ḻiyanydja, bala bukuyu-ŋurrkaŋalanydja walalanha, yakana yana. \p Nhuma marŋgi muka dhäwu'wu yolŋuwalaŋuwuy yäkuwalaŋuwuy Yelatjawalaŋuwuynydja. Ŋayi Yelatja yukurrana waŋana Godnha, ḻakaraŋalanydja ŋayi yukurrana ŋunhiyi Yitjuralpuyŋunha yolŋunha walalanha bitjarra, \v 3 “Garray, walala bumarana ŋunhinydja nhuŋu dhäwu'-gänharamirrinhanydja walalanha, ga bak-bakmaraŋalana walala ŋunhi buku-ŋal'yunaramirrinydja buṉbu. Warrpam'nha yana walala ŋunhi ŋapana-wekaŋala yulŋunydja nhuŋu, ga waŋganynha dhuwala ŋarrapina nhokalanydja gali'ŋura. Ga dhiyaŋunydja-wala walala yurru ŋarranha bumana.” Bitjarra ŋayi yukurrana Yelatjayu waŋananydja. \p \v 4 Ga ŋayinydja Godtja buku-wakmaraŋala balanydja nhanŋu bitjarra, “Yaka dhuwala nhepi waŋgany yolŋu ŋarrakuwaynydja, liŋgu ŋunha guḻku' muka ŋarra yukurra ŋayathamanydja ŋula nhämunha' miṯtji, 7,000 ḏarramuwurrunydja mukthun yukurra ŋarrakuway buku-ŋal'yun; yaka walalanydja ŋunhi ŋapa-wekaŋala ŋarraku. Yaka walala yukurra buku-ŋal'yun wakalŋuwu ŋuriki waŋarrwu, Bälwu yäkuwu.” \p \v 5 Yo, ŋulinyaramirriyunydjayi Godthu yukurrana ŋayathaŋala märr-ḻurrkun'nha miṯtjinha, yaka bukmakthu ŋanya gonha'yurruna. Ga dhiyaŋunydja-wala ŋayi yukurra mukthun yana ŋayathama märr-ḻurrkun'nhanydja ŋuliŋuruyi miṯtjiŋuru, liŋgu Godthunydja djarr'yurruna ŋunhiyi Djuwsnha miṯtjinha nhanŋuway ŋayi, liŋgu ŋayinydja ŋunhi mel-wuyunaramirri warray Garray. \v 6 Yo, Godthu ŋuli yolŋu'-yulŋunha djarr'yun ŋuriŋiyi liŋgu mel-wuyunarayu nhanukalay waŋganydhu, liŋgu ḏukṯukthirrinydja ŋayi yukurra yolŋu'-yulŋuwu walŋakunharawu' yaka ŋayi ŋuli walalanha djarr'yun ŋuriŋinydja ŋunhi walala ŋuli djäma be ŋamakurru'. Ŋuli bini ŋayi Godthu yolŋu'-yulŋunha djarr'yunna, liŋgu ŋuriŋina ŋunhi walala yukurra djäma ŋula nhä ŋamakurru', ŋunhiyinydjayi bitjan Godthunydja ŋuli yakana walalanha djarr'yunna märr-ŋamathinyarayunydja waŋganydhunydja. \p \v 7 Yo, ŋunhi miṯtji Yitjuralnydja bäpurru', walala ḏukṯukthina walala yurru nhina yukurra galkithirri Godkala, yurru märr-ḻurrkun'thuna maḻŋ'maraŋala yuwalkŋunydja wal'ŋu walŋa ŋunhi, ŋuriŋina liŋgu ḻurrkun'thuna ŋunhi ŋayi Godthu djarr'yurruna walalanha. Ga ŋunhinydja wiripu-guḻkuny'tja bitjarrana ŋayaŋu-ḏälthinana, yakana walala ŋäkula Godnhanydja rirrakay ŋunhi ŋayi gawaw'yurruna walalaŋgu. \v 8 Ŋunha djorra'yunydja yukurra ḻakarama bitjanna gam', \q1 “Godthu walalanha ŋunha ŋayaŋunydja bitjarra ŋayamunuŋ'kuŋalana, \q2 yakana walala dharaŋara Godkunydja ŋunhi nhä malanha ŋamakurru, \q2 liŋgu ŋayaŋunydja walalaŋgu ŋunha ga ḻiyanydja guyaŋinyarawunydja bitjarrana dhaḻ'yunminana. \q1 Ga beŋuru liŋgu baman'ŋuru, yana liŋgu ga dhiyaŋu-wala, \q2 walala ŋuli yakana nhäma ŋamathamanydja, \q2 ga yakana walala ŋuli ŋäma yukurra dharaŋandja Godku dhäruktja.” \q1 \v 9 Ga Daypitthunydja waŋana ḻakaraŋala bitjarra gam', \q1 “Yolŋunydja walala yukurra ḻayḻayyunna ŋathaŋurana, ga buŋgulŋurana ŋula nhäŋurana, \q2 yurru ŋuriŋiyinydjayi nhäyu malaŋuyu yurru walalanha gaṯmaramana. \q1 Walala yurru galkirri ŋurikalana goŋlili miriŋuwalana, \q2 bala walala yurru dhä-ḏir'yunarana märramanydja. \q1 \v 10 Maŋutjinydja ŋunhinydja walalaŋgu yurru bambaythirrina, \q2 yakana walala yurru nhäma ŋamathama; \q1 bitjanna liŋguna walala yukurra yurru marrtjinydja marimirrikurruna, \q1 gäma yukurra yurru mirithirrina wal'ŋu ŋonuŋnha.” \p \v 11 Yo, Djuwstja ŋunhi bäpurru' ŋaṯtjarrkthurrunana, bala galkinana. Bala nhaltjarrana ŋunhi walala yulŋunydja galkinanydja?... Barrkuwatjthinanydja walala ŋunhi gupaḏalnha Godkalanydja? Yaka warray. Yuwalk muka ŋunhi Djuwstja dhuwurr-yätjthina, yurru balakurru-witjanna ŋunhi walala ŋapa-wekaŋala Djesu-Christku, bala walala ŋunha mulku'-mulkurunydja yolŋu walala walŋathinana. Liŋgu dhurrwaraŋuru ŋuliŋurunydja ŋunhi walala Djuwsthu bukuyu-ŋurrkaŋala Djesunha, ŋayinydja ŋunhi Godtja bilyurruna, bala wekaŋala Djesunhanydja ŋuruku mulku'-mulkuruwuna yolŋu'-yulŋuwu, “Ŋay' dhuwalana gay walŋakunharamirrinydja nhumalaŋguna,” bitjarra. Yo, bitjarrayina ŋayi Godthunydja, märr yurru walala ŋuruŋu Djuwsthunydja maŋutji-ḏi'yunna ŋunha mulku'-mulkurunhanydja yolŋu'-yulŋunha, bala roŋiyirrina bilyun nhanukalana Godkalana. \v 12 Ŋurruthaŋalanydja ŋunhi wal'ŋu, ŋunhiyi liŋgu Yitjural bäpurru' nhanŋu Godkunydja miṯtji, yurru walalanydja ŋunhi Djuwstja dhuwurr-yätjthina warray, bala ŋayi Godthu wekaŋalanydja nhanŋuwaynydja nhä malanha ŋamakurru' bukmakkuna bäpurru'wunydja. Bala mulku'-mulkuruyunydja ŋuriŋiyi märramana ŋuli yukurra biyapul'nha wal'ŋu djiwarr'wuy nhä malanha, ŋuliwitjarrayinydja ŋunhi walala Djuws marrtjina winya'-winyayurruna ŋulaŋuru Godkala. Bala Godthunydja yurru wekama biyapulnha wal'ŋu bena ḻatju'na nhä malanha, ŋulinyaramirriyuna ŋunhi walala yurru Djuwstja bäpurru' bukmakthirrina roŋiyirri balayi Godkala. \s1 Godthu walŋakuŋalana mulku'-mulkurunhanydja miṯtjinha \p \v 13 Yo, dhiyaŋunydja-wala ŋarra yurru waŋa yukurra nhumalanhana mulku'-mulkurunhana yolŋu'-yulŋunha. Ŋarranydja dhuwala bo'puyŋu nhumalaŋgu mulku'-mulkuruwu, ga ŋurr'yunna ŋarra yukurra wirrkina dhiyaŋu djämayunydja. \v 14 Ŋunhi nhumalaŋguna ŋarra yurru ḻakarama yukurra Djesu-Christnhanydja, bala walala ŋarrakalaynha yolŋuyu walalay Djuwsthuna nhumalanha maŋutji-ḏi'yurru ŋuli gonhana; wiripu-guḻkuny'tja walala yurru mak bilyun, bala märramana yurru ŋunhiyi dhäwu', märr yurru walala walŋathirrina. \p \v 15 Yo, ŋunhi Djuwstja yolŋu'-yulŋu yakana märr-yuwalkthina Djesunha, bala ŋayi Godtja ŋapana-wekaŋala walalaŋgu, bala galkikuŋalana märraŋalanydja nhanŋuwayliliyaŋalana birrka'-mirrinhana bäpurru'nha ga miṯtjinha, yakana yurru walala biyapulnydja nhina yukurra barrkuwatj Godkala. Ga ŋunhi walala yurru Djuws bäpurru' bilyun, bala märramana Garraynha märr-yuwalkthirrina nhanukala, bala ŋayi yurru Godthunydja märramayi walalanha ŋunhiyi Djuwsnha, bala yurru maḻŋ'thun biyapulnha wal'ŋu dhikana nhä ŋamakurru' bukmakkuna miṯtjiwu ga bäpurru'wu. Liŋgu ŋulinyaramirriyunydjayi walalanydja yurru rakunymirrinydja yolŋu walala walŋathirrina beŋuru rakunyŋurunydja, bala yolŋu walala yurru nhina yukurra walŋana, bitjanna liŋguna galkina yanana, nyeyaḻŋurana Godkalana. \p \v 16 Yo, yolŋuyu ŋuli ŋathanydja bathan dämbany'tja, ga ŋäthilinydja ŋayi ŋuli dharrathirny'tja nhanŋu wekama Godku, ga ŋunhiyinydjayi ḻakarama yukurra bitjan ŋunhiyinydja dämba bukmaknha nhanŋuwaynha yana Godkuna. Ga ŋuli yurru dharpa ŋunhi yuṯuŋgurr djingaryun yukurra dhulŋuŋu nhanŋuwaynydja Godkunydja, ga waṉa'-waṉanydja ŋurikiy dharpawuy balanyara liŋgu Godku nhanŋuway dhulŋuŋu. \v 17 Ga Yitjuralnydja dhuwala miṯtji balanyarayi bitjan ganmurru' dharpa ŋuthanmaranhara Godkuŋu, yurru dharpanydja ŋunhi yakana borummirriyina ŋamathina. Bala ŋayi ŋuriŋi, dharpa-waṯaŋuyunydja gulkthurrunana ŋuliŋuruyi wiripunydja waṉa'-waṉa, bala ŋayi märraŋala ŋunhina wakinŋunhana waṉa'-waṉanha ganmurru'nha, bala nherra'-nhirraranydja ŋayi ŋunhimalayina dharpalili, ŋunhi ŋayi gurarrkuŋala yukurrana ŋunhiyi ŋäthili, märr yurru ŋuriŋi wakinŋuyunydja wana'-waṉayu märramana yukurra walŋana ŋuliŋuruyina yuṯuŋgurrŋuruna, bala borummirriyirrina yurru ŋamakurru'yuna borumdhu. Ga nhumanydja dhuwala mulku'-mulkurunydja yolŋu'-yulŋu balanyara bitjan wakinŋu ŋunhi waṉa'-waṉa dharpa; Godthunydja nhumalanha bitjarra dhä-manapara mam'maraŋalana ŋunhimalayina nhanukalayŋuwalana miṯtjiwala, märr yurru nhumanydja ŋuliŋuruyina märrama yukurra nhä malanha ŋamakurru', ŋunhi ŋayi Godthu ŋäthili dhawu'-nherrara nhanukalaŋuwu miṯtjiwu. \v 18 Yakana nhumanydja mulku'-mulkurunydja ŋurr'yurra nhumalaŋgalaŋuwuynydja nhuma; yaka biyakanydja guyaŋinyamiya ŋamakurru' ḻakaranhamiyanydja, liŋgu nhuma walŋanydja yana yukurra märrama ŋuliŋuruyina yutuŋgurrŋurunydja, bitjan baṉdja'-baṉdja ŋurikiy dharpawuy, yakana nhumanydja ŋuli wekama ganydjarr ŋurikiyi yuṯuŋgurrwu. \p \v 19 Wiripunydja mak nhe yurru waŋa bitjan, “Godthu muka gulk-gulkthurruna ŋunhi wiripunhanydja waṉa'-waṉanha Djuwsnhanydja, märr yurru ŋayi ŋanapurrunha mulku'-mulkurunha yolŋu'-yulŋunha mam'marama ŋunhiwalayinydja yuṯuŋgurrlili.” \v 20 Ga yuwalk ŋunhi yulŋunydja. Godthu gulk-gulkthurrunanydja marrtjina walalanha, liŋgu walala yukurrana yaka märr-yuwalkthina Djesunha, ga nhenydja yukurra dhärra ŋunha walalaŋgalana dharapulŋura ŋuriŋina liŋgu ŋunhi nhe yukurra ŋanya märr-yuwalkthirri. Yaka nhe ŋurr'yurra nhuŋuwaynydja nhe, yana biyaka rom-beyaṉiyiya Godku. \v 21 Djuwstja ŋunha balanyara bitjan yuwalkŋu waṉa'-waṉa ŋurikiy dharpawuy, yurru Godthu walalanha gulk-gulkthurruna ŋuliŋuruyi dharpaŋurunydje ŋunhi walala dhuwurr-yätjthina. Ga bitjandhi liŋgu ŋayi yurru nhunanydja gulkthunna, ŋuli nhenydja yurru dhuwurr-yätjthirri, bala gananna ŋanya. \p \v 22 Ŋuriŋiyinydjayi maliyu yukurra ḻakarama ŋitjalaŋgalanydja märrma' maṉḏanha Godkalaŋuwuynydja; ŋayinydja ŋunhi biyapul wal'ŋu mel-wuyunaramirri, ga balanyara liŋgu ŋayi rom-ḏälyi yulŋunydja; yuwalkkuma yana ŋayi yurru dhä-ḏir'yun märr-yuwalkthinyamiriwnhanydja ŋunhi yolŋu'-yulŋunha, ŋunhi walala ŋapa-wekaŋala gonha'yurruna ŋanya. Ga bitjandhiyina ŋayi yurru ŋayaŋu-yal'yunna yukurra gäma nhunanydja, ŋuli nhe yurru mukthundja-wala yana nhanŋu märr-yuwalkthirri, ga dhäruktja ŋanya märrama yukurra. Ga ŋuli nhe yurru bilyun, ga yakanydja biyapul nhe yurru ŋanya märr-yuwalkthirri, ŋayinydja yurru nhunanydja gulkthundhi, bala ŋurrkamana yurru nhuna, yakana nhe yurru biyapulnydja nhanŋu yolŋu. \v 23 Ga ŋunhi walala Djuws yurru bilyundja, bala märr-yuwalkthirri Garraywalanydja, bala ŋayinydja yurru Godthunydja balayi walalanha nherraṉ, ŋunhimala liŋgu dharapullili ŋunhi walala ŋäthili yukurrana dhärrana; biyapulyi walala yurru nhanŋuway yolŋu walala Godku. Liŋgu Godthunydja yukurra gäma ganydjarr warray, ŋayi yurru walalanha roŋiyinmarama mam'maramayi, märr walala yurru dhärra yukurra nhanŋuwaynha yana miṯtji. \p \v 24 Yo, nhumanydja dhuwala mulku'-mulkurunydja yolŋu'-yulŋu yaka ŋulaŋuru Godkala malaŋuru dhawaṯthurruna. Nhumanydja dhuwala balanyara bitjan baṉdja'-baṉdja ŋunhi wakinŋuwuy ŋuthanara dharpa, yurru ŋayi Godthunydja nhumalanha bitjarra gulkthurrunana ŋuliŋuruyi wakinŋuŋurunydja dharpaŋuru, bala dhambay-manapara nherrara nhanŋuwayliliyaŋalana malalilinydja. Yurru Djuwstja miṯtji baṉdja'-baṉdja ŋunhi dhawaṯthurruna yukurrana ŋuliŋuruyi Godkalaŋuŋuru dharpaŋuru ŋäthilinydja, yurruna walalanha gulkthurrunanydja. Yakana nhanŋunydja ḏäl Godkunydja, dhunupa ŋayi yurru walalanha roŋiyinmaramanydja nherraṉ ŋunhimalayi liŋgu walalaŋgiyingalay dharapullili, ŋunhi walala yurru bilyundja, bala märr-yuwalkthirrina Djesunha. \s1 Godtja ḏukṯuk bukmakku yana bawala'mirriwu walŋakunharawu \p \v 25 Gutha walala, ŋarra yurru ḻakarama nhumalaŋgu yuwalkŋuna wal'ŋu dhäwu' ŋunhi ŋayi Godthu maḻŋ'maraŋala warraŋulkuŋala; ḻakaramanydja ŋarra yurru nhumalaŋguna, märr yurru nhuma yaka guyaŋinyamirri nhumalanhay nhuma djarrpikuma, bala ḻakaranhamirri be ḻiya-djambatjmirrina. Yuwalk muka ŋunhi walala Djuwstja bäpurru' ŋayaŋu-wuṉḏaŋarrnydja dhiyaŋu-wala, yaka walala ḏukṯuk Godkalaŋuwu dhärukku. Yurru walala yurru bitjandhinydja nhina yukurra guwarr yana, ga bäy yurru mulku'-mulkuru ŋunhi yolŋu'-yulŋu ŋula nhämunha' miṯtji gulŋiyirri Godkala romlili, bukmakthirri ŋunhiyi walala yolŋu'-yulŋu ŋunhi ŋayi Godthu walalanha djarr'yurruna; yaka walala yurru Djuwstja nhina ŋayaŋu-wuṉḏaŋarrthirri weyingumanydja be gupaḏalnydja-wala. \v 26 Liŋgu Godthu yurru walŋakumana märrama ŋunhi nhanŋuwaynydja miṯtjinha, walala yurru bukmakthirrina walŋathirrinydja. Liŋgu ŋunhi djorra'yunydja ḻakarama yukurra bitjan gam', \q1 “Walŋakunharamirrinydja ŋunhinydja yurru marrtjina lili ŋulaŋuru Godkalanydja wäŋaŋuru Djäyanŋurunydja, \q2 bala ŋayi yurru ḏarrtjalkkumana nhanŋuwaynydja ŋayi miṯtjinha yolŋu'-yulŋunha, \q2 ŋunhinanydja walalanha ŋunhi walala yarrataŋuru beŋuru Yitjuralwala; \q1 Yarrkthunna ŋayi yurru nhänydja malanha yätjtja walalaŋgalaŋuŋuru ŋayaŋuŋurunydja, \q2 yakana yurru walala biyapulnydja djäma ŋula nhä djarrpi. \q1 \v 27 Ŋäthilinydja ŋarra dhawu'-nherrara muka walalanha, \q2 ‘Ŋarra yurru buwayakkumana nhumalaŋgu yätjpuynydja,’ bitjarra, \q2 ga yuwalkthi yurru ŋunhi bitjandhiyi maḻŋ'thundja.” \q2 Bitjarrayina ŋayi Godthu dhawu'-nherraranydja. \p \v 28 Yo, Djuwsthunydja yolŋuyu walalay bäpurru'yu bukuyu-ŋurrkaŋala dhäwuny'tja ŋunhiyi Djesunha, bala nhinanydja walala yukurra ŋunha bala wiripuŋurana gali'ŋura, nyinyaŋdhunna yukurra Godku, bala ŋuliyinydja dhukarrkurru nhumanydja mulku'-mulkuruyunydja ŋäkulana, bala walŋathinana. Yurru walalanydja ŋunhiyinydja walala Godkuŋu warray djarr'yunara, mukthun yana ŋayi God walalaŋgu yukurra märr-ŋamathirrinydja, liŋgu walalanydja ŋunhi yarraṯaŋuru ŋulaŋuru Yipurayimgala, ŋunhi ŋayi ḻundu nhanŋu Godku. \v 29 Yo, ŋunhi ŋayi ŋuli Godthu wekama mundhurr yänanydja ŋula yolku, yakana ŋayi yurru biyapulnydja ŋuliŋuruyi roŋinyamarama djaw'yun märrama, ga ŋunhi ŋayi yurru djarr'yundja ŋula yolnha nhanŋuwayliliyamanydja ŋayi märrama, ŋayinydja yurru ŋunhiyinydja yolŋu nhanŋuwaynha wal'ŋu gupaḏalnha. Liŋgu Godku dhawuny'tja yurru yukurra dhärra bitjanna liŋguna, yakana ŋayi yurru djambinydja ŋanyapinyay ŋayi. \p \v 30 Ŋäthilinydja ŋunhinydja nhuma mulku'-mulkurunydja yolŋu walala ŋuli yukurranha nhinanha yätjŋura wal'ŋu dhuwurrŋura yana, yaka muka nhuma ŋuli dhäruk märranha Godnha, yurru ŋayi Godtja nhumalaŋgu mel-wuyurruna warray, bala märraŋalanydja nhumalanha bitjarra nhanŋuwayliliyaŋalana ŋayi, liŋgu nhanŋuwaynydja yolŋu walala Djuwstja bäpurru ŋapana-wekaŋala, bala yakana ŋanya dhäruktja märraŋala. \v 31 Yo, walalanydja Djuwsthunydja bukuyu-ŋurrkaŋala ŋanya Garraynha, yaka walala ḏukṯukthina ŋurikiyinydjayi dhärukku Godkalaŋunydja märranharawu, bala Godtja nhumalaŋgu mulku'-mulkuruwunydja yolŋu'-yulŋuwu mel-wuyurrunana, bala walŋakuŋalana ŋayi nhumalanha, märr yurru ŋayi bitjandhi liŋgu mel-wuyundhi ŋurikiyi walalaŋgu Djuwskunydja, bala walalanha walŋakumayi yurru. \v 32 Yakana yurru ŋula yol waŋgany yolŋu waŋa bitjandja, “Godthu ŋarranhanydja walŋakuŋala liŋgu ŋarra dhärukku malthurruna yukurrana nhanŋu.” Bäyŋu yana, liŋgu Godthunydja yukurra ḻakarama bukmaknha dhuwala yolŋunha walalanha dhäruk-märranhamiriwnydja bitjan, märr yurru yolŋu'-yulŋunha bukmaknha yana walŋakuma ŋuriŋina liŋguna mel-wuyunarayu nhanukalaynha ŋayi Godkalana yana. \s1 Gul' wokthunna ŋilimurru nhanukalaŋuwunydja ḻatju'wu dhika romgu \p \v 33 Ŋilimurru go wokthunna Godku, liŋgu ŋayinydja dhuwala mirithirri warray wal'ŋu ḻatju', wirrki warray ŋayi yukurra mel-wuyun ŋilimurruŋgunydja bukmakku. Ga yuwalk yana nhanukuŋu guyaŋinyarawuynydja ḻatju' dhika dhunupakunhara ga djambatj wal'ŋu. Ŋayinydja marŋgi bukmakku warray, ga dhunupakuma ŋayi ŋuli yolŋu'-yulŋunha mala-yarr'yundja. Yakana ŋanya yurru ŋula yolthu yolŋuyu waŋa, yanapi ŋayi djarr'yuna djarrpi'kunha ŋula. Nhanŋunydja ŋunhi gatjaḻ' ḻatju' warray, dhunupa warray wal'ŋu, ḏarrtjalk warray. Yol yurru yolŋu dhika marŋgithirri wal'ŋu nhanukalaŋuwu romgu warrpam'thundja? Liŋgu yolŋuwuŋunydja dhuwala guyaŋinyara märr-yutjuwaḻa warray, yaka waḻatj bitjan nhanukuŋuway ŋunhi guyaŋinyara. \q1 \v 34 “Yol yukurra dhika marŋgiyirri ga dharaŋan Godkunydja ŋunhi guyaŋinyarawuy? \q2 Yolthu yurru ḻakarama Godkunydja nhaltjan ŋayi yurru dhika djäma? \q1 \v 35 Yakana yurru ŋula yolthu yolŋuyu wekama ŋula nhä Godkunydja, \q2 märr yurru ŋayi yukurra wekama buku-ruŋinyamarama lili nhanŋu.” \p \v 36 Liŋgu bukmak nhänydja malanha djämawuynydja nhanukuŋuwaynha yana, ga bukmak nhä malanha yukurra marrtji'-marrtji nhanukalay yana ganydjarryu ga goŋgurru, ga ŋunha dhä-yawar'yunaraŋuranydja bukmak nhä malanha yurru nhanŋuway yana warrpam'. Ŋayinydja ŋunhi biyapul wal'ŋu, ḻatju' warray dhika ŋiniya? Gul' ŋilimurru wokthunna nhanŋu, märr-ŋal'yunna manapan gupaḏalnha-wala. Yo yo-o-o. \c 12 \s1 Godkunydja yurru yolŋu'-yulŋu nhina ŋamathama wal'ŋu yana, ga djäma ŋamakurru' \p \v 1 Yo, gutha walala ŋarraku, Godtja dhuwala mel-wuyunaramirri ŋilimurruŋgu, ŋayi ŋilimurrunha walŋakuŋalanydja ŋuliwitjarra Djesu-Christkalaŋukurru, ga yänana ŋayi wekamanydja yukurra ŋilimurruŋgu biyapulnha wal'ŋu nhä malanha ḻatju'mirri dhika. Dhiyakuna märrwu ŋarra yukurra waŋa nhumalanha wirrkinydja wal'ŋu. Ma' biyakana wekanhamiya nhumalanhay nhuma Godkalana warrpam'thurrana. Yolŋu'-yulŋuyu ŋuli yukurranha wekanha mundhurr Godkunydja gänha wäyin rakunydhinyarawu muka, yurru nhenydja wekaŋa yukirriya nhunapinyay nhe Godkala walŋawuna wal'ŋu nhinanharawu, märr nhenydja yurru nhina yukurra ḏarrtjalknha yana, ganaŋ'thunna yukurra yätjŋuru. Ŋurikiyina ŋayi yuwalktja wal'ŋu ḏukṯuk Godtja, liŋgu balakurru-witjandhinydja nhe yurru yuwalkkumana wal'ŋu buku-ŋal'yun yukurra Godku ŋuruŋuna wal'ŋu nhokalay ŋayaŋuyuna. \p \v 2 Yo, nhenydja yurru ganaŋ'thun yukurra ŋurukala wiripu-guḻku'walanydja; yaka nhenydja nhiniya yukirriya romŋura ŋurikala munatha'wuywalanydja yolŋu'-yulŋuwala. Biyaka yana wekanhamiya Godkalanydja, märr nhuŋu yurru guyaŋinyaranydja ŋunhiyi yuṯayirrina wiripuŋuyirrina wal'ŋu, bala yurru nhe ŋunha ŋayaŋunydja wal'ŋu djambina, wiripuŋuyirrina yurru yuṯayirrina. Bala nhe yurru marŋgithirrinydja ŋuriki nhäyinyarawu ŋamakurru'wu ga ḏarrtjalkku ŋula nhämiriwwu yana, bala malthun nhe yurru Godkalaŋuwuna ŋurikiyi djälwu, ga djämanydja nhe yurru yukurra ŋuriŋiyina liŋguna nhäyu malaŋuyu ŋunhi yurru ŋanya Godnha ŋayaŋu-ŋamathinyamirriyamanydja. \p \v 3 Yo. Godtja ŋarraku mel-wuyurruna, bala ŋayi ŋarranha nherrara bo'puyŋuna nhanŋuway. Dhiyakuyina ŋayaŋuwu ŋarra ḻakaramanydja marrtji nhumalaŋgu waŋga'-waŋganygu yana, bitjan gam': Yaka nhunapinyay nhe ḻakaranharamiya garrwar wal'ŋu biyapul ŋurikala wiripu-guḻku'walanydja. Yana nhänharamiya nhunapinyay nhe biyaka ŋamathanhamiya wal'ŋu, bala maḻŋ'maranhamiyana nhäyinyara nhuŋu märr-yuwalkthinyara, wakin wal'ŋu mak yutjuwaḻa, liŋgu Godthunydja wekaŋalana märr-yuwalkthinyara waŋga'-waŋganygu yana yolŋu'-yulŋuwunydja. \p \v 4 Yolŋuwunydja dhuwala rumbal waŋgany yana, yurru barrku'-barrkuwatj nhänydja malanha, djalkiri, goŋ, mäkiri', maŋutji, ŋula nhä, ga dhuwalayi nhänydja malanha barrku-barrkuwatj yana, yaka ŋupanayŋunydja, liŋgu birrka'mirriyu ŋuriŋiyi nhäyu malaŋuyu yukurra djämanydja wiripu ga wiripu nhä malanha, yurru bukmak ŋunhiyi dhambaynydja waŋganynha rumbal yana. \v 5 Ga bitjandhi liŋgu ŋilimurrunydja Garraywunydja yolŋu walala guḻku'yi yana, yurru waŋgany ŋilimurru yulŋunydja rumbalnydja. Yaka ŋilimurru nhina yukurra yurru gäna ga gäna wal'ŋu, liŋgu ŋilimurru bukmakthirri yukurra dhambay-manapanmirrinydja Djesu-Christkala yana; waŋganynha ŋilimurru rumbalnydja nhanŋuway Christkuna, märr yurru ŋayinydja djäma wiripu ga wiripu nhä malanha ŋilimurruŋgalanydja waŋga'-waŋganygala. \v 6 Yo, Godthu nherra'-nhirrara ŋilimurrunha waŋga'-waŋganynha wiripuŋuwu ga wiripuŋuwu djämawunydja, ga waŋga'-waŋganygu ŋayi ŋunhi wekaŋalanydja ŋilimurruŋgu mundhurrnydja, bitjarra ganydjarrnha ŋayi wekaŋalanydja, märr yurru ŋuriŋiyi waŋga'-waŋganydhu djämanydja ŋamathama marrtji bala, ŋunhiyi liŋgu djäma ŋunhi Godthu nhanŋu wekaŋala djämawu. Bala yana biyakayina marrtjiya djämanydja bala ŋuriŋiyi mundhurryu Godkuna, yaka yana nhiniya yukirriya ḏuŋḏuŋdhiyanydja djämamiriwnydja, yanapi ŋayi bäyŋu nhuŋu wekanha ŋula mundhurr. \p Yo, ŋuli ŋayi Godthu nhuŋunydja wekaŋala ganydjarr waŋanharawu nhanukalaŋunydja dhärukku ḻakaranharawu, märr nhe yurru warraŋulkumana maḻŋ'maramana ŋuruku wiripu-guḻku'wunydja, biyaka waŋiyana yukirriya dhunupana dhäruk ŋuriŋiyi nhokalay nhe märr-yuwalkthinyarayunydja bukmakthu yana. \v 7 Ŋuli ŋayi nhuŋunydja ganydjarr wekaŋala guŋga'yunarawu wiripu-guḻku'wunydja, bala djämanydja yana-wala ralpa-ralpayu dhika wal'ŋu. Ŋuli ŋayi Godthu nhuŋu wekaŋala ganydjarr marŋgikunharawunydja, biyaka marŋgikuŋana yana-wala, märr yurru ŋunha wiripu-guḻkuny'tja yolŋu walala marŋgithirri marrtji nhokuŋu. \v 8 Ŋuli ŋayi Godthu nhuna wekaŋala ganydjarr marrparaŋ'kunharawunydja yolŋu'-yulŋuwu, biyaka marrparaŋ'kuŋana waŋiyana marrtjiya walalanha, märr yurru walala djäma yukurra goramiriwnha ŋula nhämiriwnha. Ŋuli ŋayi nhuŋu Godthu wekaŋala ganydjarr, märr nhe yurru wekama ŋula nhänydja ŋuruku wiripu-guḻku'wunydja yolŋu'-yulŋuwu, yana wekaŋa yänana-wala ŋayaŋu-dhapinyayuna, yaka yana wekaŋa märr yurru nhe märrama buku-ruŋinyamaranharawuynydja. Ŋuli ŋayi nhuŋu Godthu wekaŋala ganydjarr, märr nhe ŋurru-warryunaramirri yurru ŋuruku wiripu-guḻku'wu yolŋu'-yulŋuwu, djämanydja biyaka wirrkina yana wal'ŋu, ganydjarrmirriyaŋana gäŋa walalanha. Ga ŋuli ŋayi nhuna Godthu wekaŋala ganydjarra ŋoy-milkarrimirrinydja wuyunarawu ga guŋga'yunarawunydja ŋurikinydja yolŋu'-yulŋuwu ŋunhi walala wuyunarayŋu, biyaka guŋga'yurranydja marrtjiya walalanha goŋmirriyiya dhika wal'ŋu. \p \v 9 Yo, yuwalkkuŋa märr-ŋamathiya wiripuŋuwunydja yolŋuwu, yuwalkkuŋana märryu-ḏapmaraŋanydja, yaka yana milkunhamiyanydja dhäruktja waŋganydja waŋiya. Ŋuyulkthiyana ga nyinyaŋdhurrana ŋuriki nhäku malaŋuwu yätjkunydja, ga ŋayathaŋa baṯ biyakanydja nhä malanha ŋamakurru'na. \v 10 Ŋunha wiripu-guḻkuny'tja Garraywalaŋumirri yolŋu walala bitjan gutha'mirriŋu walala nhuŋu. Märr-ŋamathiya walalaŋgu, ga guŋga'yurra walalanha biyaka bitjan nhe ŋuli nhuŋuway nhe gurruṯu'mirrinha guŋga'yun. Biyaka liŋgu waŋiyanydja märr-ŋal'yunarayu dhärukthu ŋunha wiripuŋunha yolŋunha, ga yaka ḻarruŋa wiripu-guḻku'wunydja yolŋu'-yulŋuwu nhuŋuwaynydja wokthunarawu ga märr-ŋal'yunarawu. \p \v 11 Djäma ganydjarrmirriyu wal'ŋu mirithiya Garraywu, ga yakana ḏuŋḏuŋdhiyanydja nhiniya yukirriya. Biyaka liŋgu ŋalapthunmaraŋa yana Godkunydja walŋa ŋunha nhokala ŋayaŋuŋuranydja, bala ḻayḻayyurrana Godkalanydja djämaŋura yana. \v 12 Biyaka liŋgu ŋayaŋunydja goŋmirriyiya yukirriya dhukarr-nhäŋa ŋurukuna bala nhäku malaŋuwu ḻatju'mirriwuna dhikana wal'ŋu. Ŋunhi nhe yurru marrtji yukurra marimirrikurrunydja, dhärriya yana dharraḏayiya ga märr-nherraṉmiya Godkala, ga bukumirriyaŋa yukirriya biyaka liŋgu yana. \v 13 Wekaŋa marrtjiya biyaka bala wiripu-guḻku'nhanydja Garraywalaŋumirrinha ŋunhi yolŋu'-yulŋunha, ŋunhi walala yukurra nhina goŋmiriwŋura ŋula nhämiriwŋura, ga djäka ŋurikinydja mulkuruwunydja yolŋuwu nhokalay wäŋaŋura. \p \v 14 Ŋunhi nhuna yurru ŋula yolthunydja ŋayaŋu-yätjkuma, nhenydja roŋinyamaraŋa balanydja ŋamakurru' yana, yaka yätjtja. Bukumirriyaŋa yukirriya nhanŋu ŋurikiyi yolŋuwu, yurru yaka ŋäŋ'thurra Godnha nhanŋu dhä-ḏir'yunarawunydja, ŋäŋ'thurranydja Godnha guŋga'yunarawu nhanŋu yana. \v 15 Ŋunhi ŋayi ŋula yol goŋmirriyirrinydja dhikanydja wal'ŋu nhina yukurra, nhenydja biyakayi liŋgu goŋmirriyiyayi yana manaparra nhanukala, ga ŋunhi ŋayi ŋula yol galŋa-yätjthirrinydja yukurra ŋäthinydja, nhenydja ŋunhiliyi bämara'yurra ŋanya galkikuŋa. \v 16 Bämara'yunmiya nhumalanhay nhuma bala-lili'yunmiya, ga nhiniya walala waŋganyŋura dhapirrkthiya yana. Yaka waŋanhamiya bala-lili'yunmiya dhäruk-ḻukanhamiyanydja, ga yaka nherraṉmiya yukirriya nhunapinyay nhe ŋurrulili ŋäthili. Biyaka nyilŋ'maranhamiya nhunapinyay nhe, bala guŋga'yurra ga ḻunduthiya ŋurikinydja yolŋuwu gali'wuywunydja wakinŋumirriwunydja. Ga yaka nhunapinyay nhe guyaŋinyamiya ḻiya-djambatjtja, yanapi nhe marŋgi bukmakkuna wal'ŋu. \p \v 17 Ŋuli yurru ŋula yolthu djäma yätjkumanydja nhuŋu, yaka nhenydja bala buku-ruŋinyamaraŋa yätj. Djäma yana mukthurra ŋamakurru' wal'ŋu, märr yurru ŋuruŋu wiripu-guḻku'yunydja yolŋu'-yulŋuyu nhäma manymak yana wal'ŋu nhokala, yaka ŋula nhä yätj. \v 18 Nhiniya biyaka ḻunduthiya marimiriw yana bukmakku yolŋu'-yulŋuwu, ga ŋunhi yurru yolŋu'-yulŋuyu djäma marina nhuŋu ga ŋula yolku, nhenydja ŋunhiliyi marina ḏaḏawmaraŋa yal'yunmaraŋana, yaka nhenydja yurru mari-djämamirri yolŋu. \p \v 19 Marrkapmirri walala ḻundu ŋarraku. Ŋuli yurru yolthu ŋula ŋayaŋu-yätjkumanydja nhuna, yaka nhenydja buku-ruŋinyamaraŋa nhanŋunydja. Godtja ŋuli nyinyaŋdhun warray ŋuriki yätjkunydja, ŋayipi yurru ŋunhi buku-ruŋinyamarama ŋurikinydja walalaŋgu ŋunhi walala ŋuli djäma yukurra yätjkuma. Liŋgu Godkunydja dhäruk waŋa yukurra bitjan gam', “Ŋarrapi yurru buku-ruŋinyamarama ŋurikinydja yolŋuwu ŋunhi ŋayi ŋuli djäma yätjkuma, ŋarrapi yurru ŋanya dhä-ḏir'yundja.” Bitjarra ŋayi Garraynydja waŋana. \v 20 Yo nhe yurru djämanydja biyakayi bitjan djorra'yu ŋunha yukurra ḻakarama bitjan gam', “Ŋuli nhuŋu yurru yolŋu nyinyaŋdhundja, ga yolŋu ŋayi ŋunhiyi marryany'tja, biyaka maranhu-wekaŋa ŋanya. Ga ŋunhi ŋayi yurru ŋanhdharkthirrinydja, ga wekaŋa nhanŋu gapu. Ŋunhi nhe yurru bitjandhinydja buku-ruŋinyamarama ḻatjuny'tja nhanŋu, bala ŋayinydja yurru ŋunhi gorana nhanŋuway ŋayi, bala ŋayi yurru bilyunna, bala gonha'yun yurru nhanŋuwaynydja ŋunhi yätjtja gatjaḻ.” \p \v 21 Yo, yaka yana djäma yätjtja nhä malanha, märr yaka muka ŋayi yurru ŋuriŋiyi yätjthunydja nhuna galkinyamarama. Biyaka liŋgu mukthurra yukirriya djäma yana-wala ŋamakurru' yana, märr yurru ŋamakurru'yunydja ŋuriŋiyi winya'yunmaramana ŋunhi yätjnhanydja. \c 13 \s1 Dhäruk-märraŋa ŋunhinha ŋurru'-ŋurruŋunhanydja yolŋu'-yulŋunha \p \v 1-2 Yo, nhuma yurru dhäruk märrama ŋunhinhanydja yolŋu'-yulŋunha ŋunhi walala ŋurru'-ŋurruŋu nhumalaŋgu, liŋgu ŋayipi Godthu ŋunhiyi walalanha nherraranydja, märr yurru walala nhumalaŋgu djäka yukurra nhanukala dharapulŋura ŋunhili. Bukmak ŋunhiyi gapmandja yolŋu walala Godkuŋu yana nherraṉara, bala nhe yurru walalanha dhäruktja märramana yana. Ŋuli nhe yurru walalanha dhäruktja djuḻkmarama, ga djäma yurru nhä malanha yätjtja, bala walalanydja yurru nhuna dhä-ḏir'yunna. \p \v 3 Yo, ŋunhinydja yolŋu'-yulŋu ŋunhi walala ŋuli djäma ŋamathama, yakana walala ŋuli barrarirri galyun walalaŋgalaŋuwu ŋurru'-ŋurruŋuwunydja, liŋgu ŋurru'-ŋurruŋuyunydja ŋuli dhä-ḏir'yun dhuwurr-djarrpi'nha yana yolŋu'-yulŋunha, yaka dhuwurr-dhunupamirrinhanydja. Ŋunhi nhe ŋuli nhina yukurra ŋamathama yana, nhe yurru yaka muka barrarirrinydja ŋuriki ŋurruŋuwunydja yolŋuwu. Biyaka nhiniya yukirriya ŋamathaŋa, bala ŋayi yurru nhuna ḻakarama ŋamakurru'na, wokthunna nhuŋu yurru. \p \v 4 Yuwalktja ŋunhi ŋurruŋunydja yolŋu Godkuna djämamirri, ŋayi yurru yukurra djämanydja guŋga'yunna nhumalanha, märr yurru ŋunhiyi wäŋanydja ŋamathirri wal'ŋu, marimiriw ŋula nhämiriw. Ŋuli nhe djäma yukurra yätjtja, biyaka rom-barrariya muka ŋuriki ŋurruŋuwunydja yolŋuwu, liŋgu ŋayi yukurra ganydjarr ŋunhiyi ŋayathama yolŋu'-yulŋuwu dhä-ḏir'yunarawu. Ga ŋuli nhe yurru djäma djarrpi'kumanydja, yuwalk yana ŋayi yurru nhuna dhä-ḏir'yundja. Ŋayinydja ŋunhi djämamirri Godku yana, Godthu ŋanya nherrara dhä-ḏir'yunarawu ŋuriki djäma-yätjmirriwunydja, liŋgu wirrki ŋayi Godtja yukurra nyinyaŋdhun yätjkunydja. \v 5 Ŋurikiyina märrwu nhe yurru djäma yukurra ŋamathamana wal'ŋu, dhäruktja märrama yurru ŋurru'-ŋurruŋunha ŋunhinha yolŋu'-yulŋunha, märr yurru ŋayi Godtja yaka muka nhuŋu ŋaramurryirri. Ga bitjandhiyi nhe yurru djämanydja ŋamathama, märr yurru nhokalay ŋayaŋuyunydja ŋuriŋi yaka muka nhuna yätj-ḻakaramanydja. \p \v 6-7 Yo, dhunupa nhuŋu nhe yurru wekama rrupiya gapmangunydja, liŋgu ŋunhiyinydja gapmandja walala yolŋu'-yulŋu Godku djämamirri walala, nhanukuŋuway nherraṉara. Bala bäyimnha yana gapmannhanydja, wekaŋa walalanha nhä dhunupa ŋunhi, märr yurru walala yukurra djäma nhä malanha guŋga'yunarawu nhumalaŋgunydja. Ga bitjandhi nhe yurru märr-ŋal'yundhi ŋurikalayi walalaŋgala ŋurru'-ŋurruŋuwalanydja, ŋunhi walala yukurra djäka nhumalaŋgu Godkala dharapulŋura ŋunhili. \s1 Märryu-ḏapmaranhamiyanydja bala-lili'yunmiya yana \p \v 8 Yo, ŋunhi nhe yurru yolŋuwuŋu märrama ŋula nhänydja, yana wekaŋayi bala buku-ruŋinyamaraŋanydja nhanŋu, yana liŋgu ga dhä-yawar'yun nhe yurru. Yurru mukthurra yana wekaŋa marrtjiya märr-ŋamathinyaranydja birrka'mirriwu yolŋu-'yulŋuwu, yaka ḏaḏawyurranydja märr-ŋamathinyaraŋuru. Ŋunhi nhe ŋuli märr-ŋamathirrinydja yukurra wiripuŋuwunydja yolŋuwu, ŋunhiyinydja bitjan nhe yukurra ŋayathamana Godku romnha warrpam'nha. \p \v 9 Yo, Godthu nherrara romdja ŋunhi balanyara gam', “Yaka marramba'yiya, yaka murrkay'kuŋa yolŋunha, yaka manaŋiya, yaka mel-ŋamathiya,” ga biyapul guḻku' malanha rom Godthu wekaŋalayi. Yurru waŋganydhunydja yukurra ḻakarama gurririkumana bukmaknha ŋunhi romnha malaŋunha, dhuwalanydja gam', “Märr-ŋamathiya ŋuruku wiripuŋuwunydja yolŋuwu biyaka bitjan nhe yukurra märr-ŋamathirri nhuŋuway nhe gal'ŋu.” \v 10 Ŋunhi nhe yuwalktja wal'ŋu yukurra märryu-ḏapmarama wiripuŋunhanydja yolŋunha, yakana nhe yurru ŋula nhä djäma yätjkuma nhanŋunydja. Yo, biyakayi märryu-ḏapmaraŋa ŋunha wiripuŋunhanydja yolŋunha, ga balakurruyinydja nhe yurru ŋayathamana yukurra bukmakkumana ŋunhi Godkunydja rom malanha. \p \v 11 Yo, nhe yurru märr-ŋamathirri yukurra wiripuŋuwunydja yolŋuwu, liŋgu nhe marŋgina, galkina dhä-yawar'yunaramirrinydja walu dhuwalana. Liŋguna maŋaŋayurranydja nhiniya; bira'yurrana biyakana nhiniya. Yakana biyapulnydja ŋorriya yukirriya yakurr, liŋgu galki yurru ŋayi Garraynydja bunana. Ŋäthilinydja nhe ŋunhi märr-yuwalkthina muka Garraywalanydja, bala Godthunydja nhuna walŋakuŋalana märraŋala yätjŋurunydja romŋuru, ga ŋunhi ŋayi yurru Djesunydja roŋiyirri biyapul, ŋayinydja yurru nhuna djaw'yunna dhipuŋuruyi yätjŋurunydja wal'ŋu wäŋaŋuru, walŋakumana yana yurru nhuna warrpam'thunna. Ga ŋunhiyinydjayi walu dhuwala galkina, yakana barrku be-wala. \p \v 12 Yo, munhanydja dhuwala galkina dhawar'yunna yurru, galki yurru djaḏaw'yunna yuṯana walu. Yakana biyapulnydja ŋilimurru djäma yurru yukurra ŋunhiyi nhä malanha yätj, ŋunhi yolŋu'-yulŋuyu ŋuli djäma buku-munha'ŋura. Dupthurrana ŋunhiyinydja yätjtja nhä malanha, bala dhaṯthunmiya ŋuriŋiyina Godkalana wal'ŋu girri'yu, märr yurru ŋilimurru nhina yukurra djarraṯawun'ŋurana, bala gukumana winya'yunmaramana nhä ŋunhi yätjtja. \v 13 Ŋilimurru nhinana ŋamathamana wal'ŋu, märr-yunupana yana. Yakana ŋilimurru biyapulnydja yurru leŋu yukurra ŋänitji'yu, ga ŋarwakthunmirri ŋilimurru yurru leŋuyu, ga djäma ŋula nhä gora-wekanharamirri ŋunhi rom bäyŋuna. Yakana ŋilimurru yurru marramba' djäma ga bunharamirri, dhä-ḏälthinyaramirri ŋarrtjunmirri, ga maŋutji-ḏi'yun wiripuŋunha yolŋunha. \p \v 14 Yo, nhenydja dhuwala yuṯana yolŋu ŋunha ŋayaŋunydja nhe, nhanŋuway yana Garraywu Djesu-Christku. Biyaka yuṯathiyana yolŋuthiyana, ga yakana biyapulnydja djäma ŋula nhä yätj. Ḏaḏawyurrana yätjŋurunydja guyaŋinyaraŋuru, ga yaka mäkiri'-witjurra nhokalayŋu nhe djarrpi'wunydja djälwu. Yaka biyapul malthurra nhuŋuwaynydja nhe märrwu. Biyaka djäma yukirriya yana ŋamathaŋa wal'ŋu, ganydjarryu Garraywala Djesu-Christkala. \c 14 \s1 Yaka gupa-waŋanhamiyanydja ŋarrtjunmiya walala \p \v 1 Ŋunhi yurru yolŋu nhina yukurra nhumalaŋgala miṯtjiŋura, yurru ŋayi ŋunhiyi märr ŋuli ya' yalŋgi yolŋunydja, yana ŋayi märr-gaŋga marŋgithirri yukurra Garraywu, liŋgu ŋayi mukthun yana garrpiṉara ŋäthiliŋuwuŋu romguŋu, yana gumurr-ŋamathiya märraŋa ŋanya ŋunhinhanydja yolŋunha. Yaka walala ŋarrtjunmiyanydja yukirriya, bäyyi nhanukuŋu ŋunhi guyaŋinyaranydja wiripu, barrkuwatjthirri yukurra nhokalanydja guyaŋinyaraŋuru. \v 2 Waŋganydja yolŋu ŋuli waŋa bitjan, “Waŋganyguna yana ŋarranydja yukurra märr-yuwalkthirri Djesu-Christkuna, yakana ŋarra garrpiṉara ŋurikiŋiyi ŋäthiliŋuwuŋunydja romguŋu. Manymaknha ŋarraku, ŋarra yurru ḻuka wäyin ga ŋula nhä ŋatha, liŋgu yakana ŋarra yukurra märr-yuwalkthirri wiripuŋuwalanydja be nhäkalanydja waŋarrwala.” Ga wiripunydja yolŋu yukurra waŋa bitjan, “Dhiyaŋunydja-wala ŋarranydja yurru yakana ḻuka wäyin, waŋganynha ŋarranydja yurru ḻuka yukurra, borumnha yana ŋatha ga liŋguna, liŋgu ŋarranydja dhuwala nhanŋuway yana Djesu-Christku yulŋunydja. Yakana ŋarra yurru yukurra märr-ŋal'yun ŋula yolkala wiripuŋuwalanydja waŋarrwala bäyŋuna.” \p \v 3 Yo, ŋuli nhe ŋula yolthunydja yolŋuyu ḻuka ŋuli yukurra wäyin ŋunhi ŋanak, yaka ḻakaraŋa biyakayinydja wiripuŋunhanydja yolŋunha yalŋgi' ḻakaraŋa, ŋunhi ŋayi yurru yaka ḻuka. Ga nhenydja ŋuriŋiyinydja ŋunhi nhe ŋatha yukurra ḻuka waŋgany, yaka ŋanak wäyin, yaka waŋiya nhenydja yätj-ḻakaraŋa ŋunhi wiripuŋunhanydja, ŋunhi ŋayi ŋanak wäyin yukurra ḻuka. Liŋgu Godthunydja ŋanya märraŋala nhanŋuwayliliyaŋalana wapmaraŋala nhanukalaynha miṯtjilili. \v 4 Ŋayinydja ŋunhi Godku muka djämamirri yolŋu. Nhäku nhenydja yukurra ŋanya nhäma'-nhama marrtji mala-yarr'yundja, bala ḻakarama ŋanya yätjtja? Ŋuriŋi liŋgu nhanukalay buŋgawa'mirriŋuyu Godthu yurru ŋanya ḻakaramanydja nhäyinyara ŋayi yolŋu,... yätj mak ŋamakurru. Ga yuwalk yana yurru Godthunydja ḻakarama ŋanya ŋamakurru' bitjan; ŋayi yurru dhärra yukurra Garraywalanydja goŋŋurana, yakana ŋayi yurru galkirri yätjlilinydja, liŋgu ŋayipi Garrayyu yukurra gäma ganydjarrnydja ŋayathanharawu wuṉḏaŋarrkunharawunydja nhanŋu. \p \v 5 Yo, waŋganydhunydja yolŋuyu ŋuli waŋa ḻakarama bitjan, “Dhuwalanydja gay' walu dharrpal wal'ŋu yana ŋurikala wiripuŋuwala waluwala, ganaŋ'thun yukurra nhanŋuway Godku.” Ga ŋayinydja ŋuli wiripunydja yolŋu waŋa bitjan, “Bukmak walunydja ŋupanayŋu yana, liŋgu bukmak ŋunhiyi walunydja Godku yana nhanŋuway.” Nhuma yurru waŋga'-waŋganydhu yana yolŋu'-yulŋuyu guyaŋirrinydja wirrki yana dhuwalayi, bala ḻiyayuna djarr'yurra nhaltjan nhepi yukurra märr-yuwalkthirri. \p \v 6 Yo, ŋunhi ŋayi yurru yolŋu waŋa, “Dhuwalanydja gay' walu gäna wal'ŋu Godku nhanŋuway,” bitjandja, ŋunhiyinydja yolŋu märr-ŋal'yunna yukurra Garraywala ŋuriŋiyinydja nhanukalay guyaŋinyarayu. Ga ŋuli yurru yolŋuyu ḻuka wäyin ŋunhi ŋanak, ga ŋatha manapandja, ŋunhiyinydja bitjan ŋayi yukurra Garraywala märr-ŋal'yunna, liŋgu buku-wurrpanna ŋayi yukurra Godnha ŋurikiyi ŋathawu, bukmakku yana. Ga bitjandhi liŋgu ŋurikinydja yolŋuwu ŋunhi ŋayi ŋuli yaka wäyin ŋanak ŋunhi ḻuka, liŋgu ŋayi yukurra märr-yuwalkthirri waŋganygu yana Garraywu; ŋayinydja yukurra bitjandhiyi liŋgu Garraywuyi märr-ŋal'yun, ga buku-wurrpandhi ŋayi yukurra Godnha. \p \v 7-8 Yo, ŋilimurrunydja dhuwala yolŋu walala nhanŋuway Garraywu yana, ŋayi ŋilimurruŋgunydja ŋurruŋu buŋgawa; yakana ŋilimurru yurru nhinanydja yukurra ŋilimurruŋgalanydja djälŋura, ŋunhi ŋilimurru yurru nhina yukurra dhiyala walŋamirri, ga rakunydhirri ŋilimurru yurru. Ŋunhi ŋali yurru yukurra nhina walŋanydja dhiyala, nhinanydja ŋali yukurra djämawuna Garraywalaŋuwuna yana, ga bitjandhi liŋgu ŋali yurru rakunydhirrinydja Garraywala yana waluyu, ŋunhi ŋayipi yurru djarr'yun, liŋgu rakunydhirrinydja ŋilimurru yurru nhanukalay yana goŋŋura. Yo, bäyyi ŋali yurru nhina walŋa yukurra dhiyala, ga bäyyi ŋali yurru rakunydhirri, ŋalinydja maṉḏa ŋunhi nhanŋuway yana Garraywu. \v 9 Liŋgu Garraynydja ŋayipina rakunydhina, ga biyapul ŋayi walŋathinayi dhiyakuna märrwu, märr yurru ŋayi Garraynydja waŋarr wal'ŋu bukmakku yana yolŋu'-yulŋuwu, ŋurikinydja walalaŋgu ŋunhi walala liŋgu murrmurryurruna, ga ŋilimurruŋgunydja ŋunhi ŋilimurru nhina yukurra dhuwala walŋamirri. \p \v 10 Yo, bukmak dhuwala Garraywalaŋumirrinydja yolŋu walala waŋgany yana miṯtji bitjan wäwa'manydji yana. Nhäkuna nhe ŋunhiyi nhuŋuway wäwa'mirriŋunhanydja mala-yarr'yun yukurra?... bala waŋa ŋanya yätj-lakaramanydja? Nhäku nhe ŋuli ḻakarama nhuŋuwaynydja ŋunhi gutha'mirriŋunha yalŋginy'tja? Liŋgu bukmakthirri ŋilimurru yurru dhärranydja gumurrŋura nhanukala Godkalanydja mala-yarr'yunarawunydja yukurranharawu; ŋayi yurru ŋilimurrunhanydja mala-yarr'yun, bala ŋayi yurru ŋayipi waŋa yol ŋunhi yätj ga yol ŋamakurru', bitjandja yurru. \v 11 Liŋgu ŋunha djorra'yunydja yukurra ḻakarama bitjan gam', \q1 “Yuwalk dhuwala ŋarranydja yukurra nhina walŋa yana, \q2 märr yurru yolŋu walala bawala'mirri ŋarrakala ṉepaḻ-nyilŋ'thundja yukurra, \q2 ga bukmakthu yana birka'mirriyu yurru ḻakarama ŋarranha bitjan, ‘Yuwalk muka dhuwala nhe yulŋunydja God yana.’ \q2 Bitjarra ŋayi Garray ḻakaranhaminanydja.” \p \v 12 Yo, yalalanydja ŋilimurru yurru bukmakthirri dhärra yukurra nhanukala gumurrŋura, bala waŋga'-waŋganydhu yana ŋilimurru yurru ḻakaranhamirrinydja yukurra Godkala nhä ŋilimurru djäma yukurrana, ga ŋayina yurru ŋilimurrunha mala-yarr'yundja. \s1 Yaka ŋula nhänydja djäma ŋunhi yurru ŋuriŋinydja nhuŋuway gutha'mirriŋunhana gatjpal'marama Godkala \p \v 13 Way walala, yaka biyapulnydja mala-yarr'yunmiya marrtjiya nhumalanhay nhuma bala-lili'yunmiyanydja, yana ḻiyayu nhumalaŋgala djarr'yurra biyaka gam', “Ŋarra yurru yakana djäma ŋula nhä ŋunhi ŋuli bäynha ŋarraku gutha'mirriŋunhana galkinyamaraŋu ŋuriŋiyi yätjlilina; ŋarra yurru yana gonha'yunna warrpam'thunna nhä malanha ŋunhi ŋuli bäynha gatjpaḻ'maraŋu ŋanya ŋuliŋuru Garraywala dhukarrŋuru.” \p \v 14 Yo, Garrayyunydja ŋunhi ŋayipina ŋarranha marŋgi wekaŋala, bala ŋarranydja marŋgi ŋunhi bukmaktja nhä malanha ḻukanharamirrinydja manymak warrpam' yolŋu'-yulŋuwu ḻukanharawu. Yurru wiripu-guḻku'yunydja yolŋuyu walalay guyaŋirri ŋuli yukurra wiripuyamana, bitjanna gam', “Ŋuli ŋarra yurru ḻuka dhuwalayinydja ŋatha, ŋuriŋiyinydja ŋarra yurru yätjthirrina, bitjan ganaŋ'maramana ŋuliŋuruyi Garraywalanydja.” Ga ŋuli yurru ŋayi ŋula yolthu bitjandhiyinydja guyaŋirri, ŋunhiyinydja yakana dhunupa nhanŋunydja ḻukanharawu, yakana ŋayi yurru ŋuriŋiyinydja yolŋuyu ḻuka. \v 15 Yo, manymak warray ŋunhi nhuŋunydja, ŋunhi nhe marŋgi wal'ŋu nhanŋu Garraywu, nhenydja yurru ḻuka birrka'mirri warray ŋula nhä. Yurru yaka ŋamakurru' nhuŋunydja, ŋunhi nhe yurru ḻukanydja ŋula nhä, ga ŋayi gutha'mirriŋunydja nhuŋu yurru malthunna marrtji, ga ŋuriŋiyi nhanukala ḻukanharayunydja ŋayi gonha'yurrunana Garraynhanydja; ga ŋunhiyinydja bitjarra nhe ŋanya galkinyamaraŋalana ŋuriŋi ḻukanharayuna nhokalay. Ga yakana ŋunhiyinydja yana manymak; ŋunhiyinydja bitjan nhe yakana yukurra yuwalkkumanydja märr-ŋamathirri nhanŋu. Garraynydja ŋayipi rakunydhina ŋurikiyinydja nhokalaŋuwu gutha'mirriŋuwunydja walŋakunharawu. Yaka nhenydja biyakayi baḏuwaḏuyurra ŋanya ŋuriŋiyi nhokalay ŋathayunydja ḻukanharayu, wo ŋula nhäyu ŋuriŋi ŋunhi nhe yurru djäma. \p \v 16 Ŋe, ŋamakurru warray ŋunhi nhenydja nhina yukurra yänanydja dhayaḻanydja, yakanydja garrpiṉara ŋula yolkala romdhunydja malaŋuyu, yurru yaka ŋunhiyinydja ŋamakurru' ŋunhi walala yurru yolŋu'-yulŋuyunydja yätj-ḻakarama Garraywunydja ŋunhi romnha, liŋgu nhe wiripuŋunha yolŋunha galkinyamaraŋala. \v 17 Liŋgu Godkunydja rom gäna warray wal'ŋu, yaka warray yukurra waŋa ḻakarama ŋathawuy ga gapuwuy ḻukanharawuy ga ŋula nhäpuy dhiyakuy munatha'wuy. Godkunydja rom djinawa' wal'ŋu ŋunha ŋayaŋuŋura yolŋuwala, ga ḻakaramanydja ŋayi yukurra dhiyakuy malaŋuwuy gam': Godku ŋunhi yolŋu yurru nhina yukurra dhuwurr-dhunupa ga ŋayaŋu-yal'yunara, ŋayaŋu-djulŋithirri dhika wal'ŋu ŋuriŋina Godkalana Garrkuḻukthuna Walŋayu manapan, liŋgu ŋayi nhina yukurra ŋayaŋuŋura ŋunha Garraywalaŋuwala yolŋuwala. \v 18 Ga ŋunhi nhe yurru djämanydja yukurra Garraywu ŋuriŋiyinydja malaŋuyu romdhu, ŋayinydja yurru Godtja mirithirrina dhikana wal'ŋu goŋmirriyirri ŋayaŋu-djulŋithirri, ŋurr'yunna ŋayi yurru nhuŋu, ga walalanydja yurru yolŋu'-yulŋuyunydja nhuna ŋamakurru' ḻakaramayi. \p \v 19 Yo, biyaka liŋgu ḻayḻayyurranydja ŋunhilimi liŋgu nhäŋura malaŋuŋura ŋunhi ŋuli yolŋunha walalanha wäŋgany-manapan, märr yurru nhuma nhina yukurra waŋganyŋurana dhapirrknha yana, märr nhuma yurru bitjanna liŋgu marrtji ŋuthanmaranhamirrinydja nhumalanhay nhuma bala-lili'yunmirri. \v 20 Godthu ŋayipi nhumalanha waŋgany-manapara waŋgany-manapanminyarawunydja nhinanharawu. Yaka nhenydja baḏuwaḏuyurra Godkuŋunydja ŋunhiyi djämawuy ŋuriŋi ŋathayunydja ga gapuyunydja, ŋunhi nhe yurru ḻuka yukurra, ga ŋuriŋi nhokalay ŋula nhäyu djämayu. Bukmak dhuwala ŋathanydja ŋamakurru' yana ḻukanharawu warray, yurru yakanydja nhuŋu ŋamakurru' ḻukanharawuna, ŋunhi nhokala ŋuriŋiyi ḻukanharayunydja nhe ŋuli bäynha galkinyamaraŋu ŋula yolnhana wiripuŋunhana yolŋunha yätjlilina. \p \v 21 Yo, dhuwala wal'ŋu dhunupanydja rom nhumalaŋgu Garraywalaŋumirriwunydja dhipali Rawumlilinydja gam': Yaka ḻukiya ŋunhiyinydja wäyinnhanydja ŋanak, ga yaka ḻukiya ŋänitjiny'tja ŋula nhänydja; yaka djäma ŋula nhänydja malanha ŋunhi ŋuli nhe bäynha galkinyamaraŋu nhuŋuway gutha'mirriŋunhana, bala gatjpal'maraŋu ŋanya Garraywalana ŋuliŋuruna. \p \v 22 Biyaka ḻiyayunydja djarr'yurrana nhepina dhuwalayinydja malanha, bala dhärriya yukirriya wuṉḏaŋarr yana nhokalay nhe märr-yuwalkthinyarayu. Yurru yaka dhä-ḏalthinyamiya ŋarrtjunmiya biyakayinydja wiripuŋuwunydja yolŋuwu; nhumapi yana yurru marŋginydja, God ga nhe, nhä nhe ŋunhi ḻiyayu nherrara. Ga ŋuli nhokalay dhiyaŋi nhe ŋayaŋuyu waŋa yukurra yaka yätj-ḻakarama nhuna, ŋunhi nhe djäma yurru yukurra bitjandhiyi nhä nhe ḻiyayu djarr'yurruna, nhenydja ŋunhi yolŋu ŋayaŋu-djulŋithirrina nhina yukurra yurru. \v 23 Ga wiripunydja mak ŋayaŋu ŋunhi nhuŋu waŋa yurru märr-dhumbal'yun bitjan, “Mak nhä dhuwala?... manymak ŋarrakunydja ḻukanharawu?... mak yaka?... liŋgu ŋarra dhuwala Garraywalaŋumirri,” bitjandja, ga ŋuli nhe bitjandhiyinydja guyaŋirri yurru, yaka yana ḻukiyanydja. Ŋuli nhe yurru ḻuka märr-dhumbal'yunaramirriyunydja, ŋayinydja yurru Godthunydja nhuna yätj-ḻakaramana, liŋgu nhe ŋunhiyinydja bitjarrayi djäma yukurrana ŋuriŋina märr-yuwalkthinyamiriwyuna. Ga ŋunhi nhe yurru djäma nhä malanha märr-yuwalkthinyamiriwyunydja, ŋunhiyinydja yätjnha wal'ŋu yana, dhuwurr-yätjnha nhuŋu. \c 15 \s1 Biyakayi djämanydja ŋunhi liŋgu nhä malanha ŋunhi yurru guŋga'yun wiripuŋunha yolŋunha \p \v 1 Wiripunydja ŋilimurru wirrki yana marŋgi Godku, ga dhärra yukurra yurru wuṉḏaŋarr yana märr-yuwalkthinyarayu, yurru yakana ŋilimurru yurru yalŋgi'-ḻakarama ŋunhi wiripuŋunhanydja yolŋunha, ŋunhi ŋayi märr-gaŋga ŋuli ya' marŋgi ga märr-yuwalkthirri Garraywu; ŋilimurru yurru yana gurrum'thunna ŋanya gäma marrtji guŋga'yunna bala. Yaka ŋali yukurra yurru djäma ŋuriki liŋgu nhäku malaŋuwu ŋunhi ŋali ḏukṯukthirri yukurra ŋalipi; \v 2 djämanydja ŋali yurru yukurra ŋuriŋiyi liŋgu nhäyu malaŋuyu ŋunhi yurru guŋga'yun ŋunha wiripuŋunha yolŋunha, märr yurru ŋayi nhina yukurra ŋamakurru'ŋura wal'ŋu, bala gurarrthirrina marrtji bala ŋunhiliyi Godkalanydja dhärukŋura. \p \v 3 Guyaŋiya Garraynha ŋanyapinyay. Yaka ŋayi djäma yukurrana ŋula nhänydja nhanukalay ŋayi djälkurru, yana buku-wurrpanmina ŋanyapinyaynydja ŋayi ŋunhi. Bitjarrayinydja ŋayi ŋunhi Godkala Gunhu'wala djälkurru yana djäma yukurrana, bäy warray ŋunhi ŋanya yolŋunyunydja walalay gupa-waŋana ga ŋarr'tjurruna. Liŋgu Djorra'ŋuranydja dhäruktja dhuwala dhärra yukurra wukurriwuy bitjan gam', “Bäpa, yolŋu'-yulŋuyunydja yukurra waŋa yätjkumana ŋarranha, liŋgu nhuna walala yukurra bukuyu-ŋurrkama dhärukthu yätjthu.” \p \v 4 Yo, ŋunha nhä malanha bukmak ŋunhi ŋorra yukurra wukirriwuy Gunhu'wala Djorra'ŋura, bukmaknha yana ŋunhayi Godthu nherrara ŋilimurruŋguna marŋgikunharawu, bitjanarawuna marrparaŋgunharawu, märr yurru ŋilimurrunydja dhärra yukurra wuṉḏaŋarr yana ŋuliwitjan ŋula nhäkurru romgurru ŋayaŋu-wutthunaramirrikurrunydja, ga djäma yukurra yurru nhanukalay yana djälkurru, liŋgu bitjanna liŋguna ŋilimurru nhinanydja yukurra gatjpu'yunna wal'ŋu dhukarr-nhämana, yana liŋgu ga warraŋulthirri yurru maḻŋ'thun nhä ŋunhi Godthu dhawu'-nherrara. \p \v 5 Yo. Gunhuny'tja ŋayipi waŋgany yana marrparaŋ'kunhamirrinydja, ŋayi ŋuli guŋga'yun ŋilimurrunha galkunarawu buku-mundhurrwunydja; ŋayina yurru nhumalanha guŋga'yundja, märr yurru nhumanydja nhina yukurra dhapirrk yana waŋganyŋura ŋayaŋu-manapanmirri, Djesu-Christkala yana goŋŋura. \v 6 Yo, ŋarranydja ḏukṯuk bukmakku nhumalaŋgu, nhuma yurru rrambaŋi wokthundja wal'ŋu Gunhu'wu Godku waŋganydhu yana rirrakayyunydja, ŋurikinydjayi ŋunhi ŋayi bäpa'mirriŋu ŋilimurruŋgalayŋuwu Garraywu Djesu-Christku. \s1 Biyaka gumurr-ŋamathiya märranhamiya yulŋunydja bala-lili'yunmiya, biyaka bitjarra ŋayi Garrayyu gumurr-ŋamathina märraŋala nhumalanha \p \v 7 Yo, biyaka walala gumurr-ŋamathiya märraŋa ŋunha wiripuŋunhanydja yolŋunha, biyaka yana liŋgu bitjarra Garrayyu nhumalanha märraŋala gumurr-ŋamathina; nhuma yurru gumurr-ŋamathinyamirri nhumalaŋguway nhuma bitjandhi liŋgu, bäyyi warray ŋunhi nhumalaŋguŋu guyaŋinyara wiripuyanharanydja, märr yurru nhumalanha yolŋu'-yulŋuyu nhäma yukurra dhapirrklilinydja ŋula nhälili, bala wokthunna yurru Godkunydja. \v 8 Märr-yuwalk ŋarra nhumalaŋgu yukurra ḻakaramanydja. Garraynydja ŋunhi nhinana yukurrana dhiyala, märr yurru ŋayi djäma yukurra guŋga'yun Djuwsnha ŋunhi yolŋu'-yulŋunha, märr yurru ŋunhi walala Djuws bäpurru' marŋgithirri Godkunydja, ŋunhi ŋayinydja märr-yuwalkthinyaramirri wal'ŋu yana. Liŋgu bukmak nhä malanha ŋunhi ŋayi Godthu dhawu'mirriyaŋala ŋurruthaŋala wal'ŋu ŋäthili Djuwskalaŋuwala be märi'muwala walalaŋgala, bukmaknha ŋunhi warraŋulthinanydja marrtjina malŋ'thu-maḻŋ'thurrunana ŋuliyi Djesuwalaŋukurruna. \v 9 Ga bitjarrayi liŋgu Djesu nhinana yukurrana dhiyala munatha'ŋura, märr yurru walalanydja ŋunhi mulku'-mulkurunydja wokthunna yukurra Godku, liŋgu walalaŋguna ŋayi mel-wuyurruna, bala walŋakuŋalana walalanha ŋuliwitjarra Djesu-Christkalana. Liŋgu djorra'yu yukurra ḻakarama bitjan gam', \q1 “Ŋarra yurru wokthundja nhuŋu walalaŋgala mulku'-mulkuruwalana manapan; \q1 Waŋgany-manapanmirri yana ŋanapurru yurru miyamandja wokthunna nhuŋu yäkuwunydja.” \p \v 10 Ga bitjandhi bili ŋunha djorra'yu yukurra waŋa bitjan gam', \q1 “Biyaka ŋayaŋu-djulŋithiya wal'ŋu goŋmirriyiya nhiniya yukirriya nhuma mulku'-mulkuru yolŋu walala; \q1 Wokthurra nhanŋu Godku rrambaŋi yana nhuma Godkuŋu ŋunhi djarr'yunarawuy yolŋu walala.” \p \v 11 Ga bitjandhi yukurra djorra'yu ḻakarama bitjan gam', \q1 “Wokthurra yukirriya Garraywu nhuma mulku'-mulkurunydja yolŋu walala, bäpurru' ga bäpurru' ga bäpurru'. \q1 Bukmakthirrina nhuma yurru yolŋu'-yulŋu wokthundja nhanŋu Garraywu birrka'mirriŋura wäŋaŋura.” \p \v 12 Ga ŋayi Yitjayayunydja yukurrana waŋana ḻakaraŋala bitjarra, \q1 “Yolŋu yurru dhawal-wuyaŋirri ŋulaŋuru yarraṯa'ŋuru Djitjiwala, \q2 dhawaṯthun ŋayi yurru yulŋunydja, bala nhinanydja yukurra yurru ŋurruŋuna wal'ŋu buŋgawana mulku'-mulkuruwuna bäpurru'wu; \q1 Walalanydja yurru mulku'-mulkuruyunydja yolŋuyu walalay ŋanya märr-yuwalkthirrina yukurra, \q2 dhukarr-nhämana yukurra yurru, yana liŋgu-u-u ga märrama walala yurru ḻatju' dhika nhä malanha ŋunhala djiwarr'ŋurana.” \p \v 13 Yo, Godthu dhawu'mirriyaŋala ŋilimurrunha Garraywalaŋumirrinhanydja, ŋilimurru yurru nhina yukurra ŋunhala nhanukalana wäŋaŋura, ga bukumirriyama ŋarra yukurra nhumalaŋgu yulŋunydja, märr nhuma yurru yuwalkkuma yana wal'ŋu märr-yuwalkthirri märr-nherraṉmirrinydja wal'ŋu nhanŋu, märr yurru nhuma nhinanydja yukurra ŋayaŋu-djulŋithirri ga ŋayaŋu-yal'yun dhika wal'ŋu, bala ŋuriŋina ganydjarryunydja Godkala Garrkuḻukthuna Birrimbirryu, nhuma yurru yukurra dhukarr-nhämanydja gatjpu'yundja goŋmirriyirrina dhikana wal'ŋu ŋuriki nhanŋu Djesuwunydja, ŋunhi ŋayi yurru roŋiyirri lili biyapul. \s1 Bolnydja ḏukṯuk birrka'mirriwu yana yolŋuwu walalaŋgu marŋgithinyarawunydja nhanŋu Djesuwu \p \v 14 Yo, gutha walala, ŋarra marŋgi nhumalaŋgu ŋunhi nhuma yukurra nhina ŋamakurru'ŋura wal'ŋu gatjaḻ'ŋura, ga wirrki nhuma marŋgi Garraywalaŋuwu romgu, ga bitjandhiyi nhuma yukurra ŋayathama ganydjarrnydja guŋga'yunminyarawu bala-lili'yunminyarawu marŋgikunhaminyarawu nhumalaŋguway nhuma. \v 15 Yurru dhipalanydja gay' djorra'lilinydja ŋarra wukirri ḏäl malanha yana dhäruktja, yana guyaŋinyamirriyama nhumalanha ŋurikiyi nhäku malaŋuwu, liŋgu ŋayipi Godthu ŋarranha nherrara dhiyakuyinydjayi djämawu. \v 16 Ŋarranydja dhuwala djämamirri Djesu-Christku, ŋayi ŋarranha djuy'yurrunanydja ḻakaranharawu marŋgikunharawu ŋuruku mulku'-mulkuruwunydja. Ŋarranydja dhuwala balanyara bitjan ḏalkarra'mirri yolŋu Godku, liŋgu ḻakaramanydja ŋarra ŋuli yukurra Djesunha ŋurupa mulku'-mulkuruwa, märr yurru walala bilyun märramana Garraynha walalaŋgalay walala ŋayaŋulilina, ga ŋunhayi mulku'-mulkurunydja yolŋu walala balanyarana bitjan mundhurrnha ŋarrakuŋu wekanhara Godkuna. Ga yuwalknha yana ŋayi yurru Godthu märramanydja walalanha, liŋgu ŋuriŋina Garrkuḻukthuna wal'ŋu Birrimbirryu walalanha ŋuli ŋayaŋu-ḏarrtjalkkumana, bala ganaŋ'marama ŋuli yukurra walalanha nhanŋuwaynha Godkuna. \p \v 17 Yo, djämanydja ŋarra yukurra nhanŋuway Godku, yurru waŋganygu yana ŋarra yurru ŋurr'yundja, nhanŋuway Djesu-Christku. \v 18 Ŋarra yurru ḻakaramanydja ŋunhiyina yana liŋguna dhäwu', nhaltjarra ŋayi Christthu djäma yukurra ŋarrakalaŋukurru, märr yurru ŋuruŋu mulku'-mulkuruyunydja dhäruk märramana ŋanya. Ŋarra yurru milkumana ḻakaramana Garraynha walalaŋgala ŋarrakalay dhärukthu ga djämayu. \p \v 19 Ga bitjandhi liŋgu ŋarra yurru djäma biyapulnydja wal'ŋu ganydjarr-ḏumurrunydja nhä malanha ŋuriŋi yana liŋgu Garrkuḻukthu wal'ŋu Birrimbirryu, märr yurru ŋunha mulku'-mulkurunydja yolŋu'-yulŋu marŋgithirrina Garraywu, bala märr-nherraṉmirrina. Yo, marrtjinanydja ŋarra yukurrana be-wala yana barrkulili birr, ḻiw'maraŋala marrtjina wäŋakurru ga wäŋakurru, ŋulaŋuru Djurutjalamŋuru, yana liŋgu ga mulkana ŋarra ŋunhanydja wäŋa Lirikamdja, ga birrka'mirriŋura wäŋaŋura ŋarra yukurrana dhäwuny'tja ḻakaraŋala birrŋ'maraŋala Christnha warrpam'thurruna yana. \v 20 Bitjana liŋgu ŋarra ŋuli marrtjinya ŋunhimalanydja wäŋalili malaŋulili, ŋunhi walala yolŋu'-yulŋuyu yaka ŋäkula yukurrana ŋunhili wäŋaŋura malaŋumi, yaka walala marŋgithina nhanŋu Garraywu. Ŋarranydja ŋuli yaka ḻakarama ŋuriki liŋgu walalaŋgu ŋunhi walala liŋguna ŋäkulana ŋanya Djesunha ŋula yolkuŋu yolŋuwuŋu ḻakaranhara, liŋgu yaka ŋarra ḏukṯuk ŋarra yurru buṉbu yukurra dhuḻ'yun ḻukulili dhulŋuŋulilinydja ŋula yolkuŋunydja ŋunhi nherraṉara bitjan. \v 21 Liŋgu djorra'yunydja yukurra ḻakarama ŋunhanydja bitjan gam', \q1 “Ŋunhinydja yolŋu walala dhuŋamirrina, ŋunhi yakana walalaŋgu ŋula yolthu ḻakaraŋala ŋanya Djesunha, \q2 walalanydja yurru ŋuriŋinydja yolŋuyu walalay dharaŋanna nhäma ŋanya; \q1 Ga ŋuriŋinydja walalay ŋunhi walala ŋäthili yaka ŋäkula, \q2 walalanydja yurru ŋäma, bala dharaŋanna yana.” \s1 Bolyu dhukarrnha nherrara nhanŋuway ŋayi gumurr-withiyanarawu Rawumbuyŋuna wäŋawu \p \v 22 Yo, weyinŋumirrina ŋarra yukurrana ŋunhi ḏukṯukthinanydja marrtjinyarawunydja dhipali nhumalaŋgala, yurru bitjana liŋgu Godthu ŋarranha ŋuli djuy'yuna wiripuŋulili ga wiripuŋulili wäŋalili, ŋunhi walala yaka ŋäkula Garraynha ŋäthili. \v 23 Ga dhiyaŋunydja-wala ŋarraku djämanydja dhiyaliminydja liŋguna dhawar'yurrunana, bala ŋarra gatjpu'yundja yukurra, ŋarra yurru marrtjina yana nhumalaŋgala galkina, liŋgu guḻku'mirrina dhuŋgarramirri ŋarra yukurrana guyaŋinanydja nhumalanha, ḏukṯukthinanydja nhumalaŋgu withiyanarawunydja. \p \v 24 Yo, gatjpu'yundja ŋarra yukurra, galki ŋarra yurru nhämana nhumalanha, ga dhiyali ŋarra yurru gulyundja nhumalaŋgala, ŋulinyaramirriyu ŋunhi ŋarra yukurra yurru marrtji bala ŋunha Bayinlili wäŋalili. Ŋarra yurru nhinanydja märr-gurriri nhumalaŋgala dhiyali; ŋarranha nhuma yurru galŋa-djulŋikuma, bala guŋga'yunna yurru nhuma djuy'yunna-wala ŋarranha ŋunhana Bayinlilina wäŋalili. \v 25 Yurru ŋäthilinydja ŋarra marrtji yurru Djurutjalamlili guŋga'yunarawu Garraywalaŋumirriwu yolŋu'-yulŋuwu, gämanydja ŋarra yurru rrupiya ŋunhi walalaŋgu. \v 26 Liŋgu dhiyaŋu Godkalanydja yolŋu'-yulŋuyu dhiyala Matjataniyanydja ga Guriktja, walala yukurrana dhambay-mana'-manapara rrupiyanydja malanha mundhurrnha ŋunhiyinydja wekanharawu ŋuruku Godkalaŋumirriwuna yolŋu'-yulŋuwu, ŋunhi walala yukurra nhina ŋurruwuykmirri ŋunha Djurutjalam wäŋaŋura. \v 27 Yo, bitjarrayinydja ŋunhi walala, liŋgu walalawuy ŋunhi ḻiyayu djarr'yurruna bitjanarawuyi; yaka walalanha ŋula yolthu gur'yurrunanydja. Manymak ŋunhi dhunupa ŋurukuyi mulku'-mulkuruwunydja yolŋu'-yulŋuwu, walala yurru wekama ŋula nhä ŋurukunydja buku-ruŋinyamarama Djuwskunydja yolŋu'-yulŋuwu, liŋgu ŋunhi Djuwstja bäpurru' yukurrana nhinana Godkala goŋŋura ŋäthilinydja wal'ŋu, bala walala yänana wekaŋalanydja yukurrana ŋurupa mulku'-mulkuruwanydja, ḻakaraŋala yukurrana dhäwuny'tja ŋanya Djesunha, märr yurru walalanydja bitjandhi liŋgu ŋunha mulku'-mulkurunydja Godkala goŋŋura. Ga dhunupa muka ŋurukuyi mulku'-mulkuruwunydja yolŋu'-yulŋuwu, walala yurru wekama buku-ruŋinyamarama ŋuruku Djuwskunydja, guŋga'yun walalanha ŋuriŋi rrupiyayu ga ŋula nhäyu ŋunhi walala yukurra ŋayathama. \p \v 28 Yo, ŋäthilinydja ŋarra yurru gäma ŋunhiyi, ŋunhi walala Garraywalaŋumirriyu yolŋu'-yulŋuyu yukurrana dhambay-mana'-manapara, ga dhäŋuru ŋuliŋurunydja ŋunhi ŋarra yurru wekama ŋunhalayi Djurutjalam, ŋuliŋuruyina ŋarra yurru marrtji withiyan nhumalanhanydja djunamana-wala yana, ŋunhi ŋarra yurru marrtji bala Bayinlilina. \v 29 Ga ŋunhi ŋarra yurru bunanydja nhumalaŋgu, ŋayinydja yurru Garrayyunydja ŋilimurrunha biyapul'nha wal'ŋu wekama ḻatju'na dhikana wal'ŋu, ŋilimurru yurru yukurra ŋayaŋu-djulŋithirri ga goŋmirriyirri rrambaŋina dhika. \p \v 30 Yo, gutha walala, waŋanydja ŋarra yukurra dhuwala yäkuyunydja ŋilimurruŋgalayŋuwala Garraywala Djesu-Christkala, ga bitjandhi liŋgu ŋarra waŋanydja yukurra märr-ŋamathinyarayu dhuwala ŋurikala Garrkuḻukkala Birrimbirrwala. Buku-djulŋimirri, bukumirriyaŋanydja walala yukirriya wirrki yana ŋäŋ'thurra Godnha guŋga'yunarawunydja ŋarraku. \v 31 Liŋgu ŋunha Djurutjalamdja, märr-yuwalkthinyamiriwnydja ŋunhi yolŋu walala yukurra ŋayan'tharra ŋarraku, walala yurru buma ŋarranha murrkay'kumana. Waŋiya ŋäŋ'thurranydja Godnha walŋakunharawu ŋarraku ŋuliŋuruyi walalaŋgalanydja goŋŋuru. Ga biyakayi liŋgu bukumirriyaŋa ŋuruku Djuwskunydja yolŋu'-yulŋuwu, märr yurru walala goŋmirriyirri wal'ŋu yana märramanydja mundhurrnydja dhuwala, ŋunhi ŋarra yurru gäma bala ŋurukuŋuyi mulku'-mulkuruwuŋu yolŋu'-yulŋuwuŋu, \v 32 märr yurru ŋarra marrtjinydja nhumalaŋgala Godkala yana djäkakurrunydja galŋa-djulŋithirri dhika wal'ŋu. Ŋarra ḏukṯuk ŋarra yurru ŋayaŋu-yal'yun nhinanydja dhiyali nhumalaŋgala. \v 33 Ŋarra yukurra bukumirriyamanydja nhumalaŋgu, märr yurru ŋayi galki yana nhumalaŋgala bukmakkala, märr yurru nhuma nhina yukurra ŋayaŋu-wurrkurrum'thirri nyeyaḻŋura Godkalana. \c 16 \s1 Bolyu märr-ŋamathinyara nhanukuŋuway djuy'yurruna nhanukalaŋuwu yolŋu'-yulŋuwu \p \v 1 Yo, nhuma marŋgi muka ŋilimurruŋgalaŋuwu yapawunydja yäkuwu Bepiwu, ŋunha ŋayi yukurra djäma guŋga'yun Godku yolŋu'-yulŋunha ŋunha Djin'kiriya. \v 2 Galkikuŋa ŋanya märraŋanydja Garraywala yäkuyu yana. Guŋga'yurra ŋanya biyaka märr-ŋamathinyarayu Godkala yana, ga wekaŋa nhanŋu nhänydja malanha, märr yurru ŋayi nhina ŋayaŋu-djulŋithirri goŋmirriyirri wal'ŋu ŋula nhämiriw yana. Liŋgu ŋunhiyinydjayi dhäyka yukurra bitjan liŋgu guŋga'yun wiripu-guḻku'nha ŋunha yolŋu'-yulŋunha birrka'mirrinha bukmakkuma, ga bitjandhi liŋgu ŋayi ŋuli ŋarranhanydja guŋga'yundhi. \p \v 3 Ga bitjarrayi ŋarra djuy'yurruna märr-ŋamathinyara Burutjilawunydja ga Guwilawunydja, ŋarrakalaŋuwu ḻunduwunydja maṉḏaku. Ŋuriŋiyinydja maṉḏathu yukurra djäma Garraywu Djesu-Christku ŋanapurru rrambaŋi. \v 4 Yo, ga buku-wurrpandja ŋarra maṉḏanha yukurra mirithirri yana, ŋunhi maṉḏa ŋarranha walŋakuŋala ŋuliŋuru mariŋuru. Maṉḏanydja bini ŋunhi burakinya muka maṉḏapiwaynydja, yurru yaka maṉḏa gonha'yurruna ŋarranhanydja, ga buku-wurrpanna ŋarra yukurra maṉḏanha yulŋunydja ŋurikiyi. Ga bitjandhi liŋgu ŋuruŋu mulku'-mulkuruyunydja Garraywalaŋumirriyu buku-wurrpandhi yukurra maṉḏanha. \v 5 Ga bitjandhi liŋgu ŋarra djuy'yurruna märr-ŋamathinyaranydja bukmakku yana walalaŋgu ŋuriki Garraywalaŋumirriwunydja yolŋu'-yulŋuwu ŋunhi walala yukurra buku-ḻuŋ'thun ŋunhayi maṉḏakala wäŋaŋura buku-ŋal'yunarawu Garraywu. \p Ga wekaŋa ŋarraku märr-ŋamathinyaramirrinydja ŋurikinydja Banitawu ŋarrakalaŋuwu marrkapmirriwunydja ḻunduwu, liŋgu ŋayipi ŋunhi ŋurruthaŋalanydja wal'ŋu märr-yuwalkthina yukurrana Garraywala, yurruna ŋunha wiripu-gulkuny'tja ŋunhalayi Yaytjanydja wäŋaŋura märr-yuwalkthina. \p \v 6 Ga bitjarrayi ŋarra djuy'yurrunayi märr-ŋamathinyara Merriwunydja, ŋunhi ŋayi yukurrana mirithina wal'ŋu djäma guŋga'yurruna nhumalanha, \v 7 ga ŋuriki maṉḏaku märrma'wuyi Yandanikawu ga Djuniyawu ŋanapurru miṯtjiwunydja Djuwskunydja, ŋunhi maṉḏa ŋunhala ḻoḻuŋura ŋäthili ŋanapurru galki. Yo, ŋunhi wiripu-guḻkuny'tja bo'puyŋu marŋgimirri ŋuriki maṉḏaku, bala walala ŋuli manymak ḻakaramana maṉḏanha, ga ŋunhiyi maṉḏa malthunaramirri maṉḏa Djesu-Christkunydja ŋäthilinydja wal'ŋu, yurruna ŋarrapi wekanhamina Garraywala ŋarranhawuy ŋarra. \p \v 8 Ga bitjandhiyi ŋarra märr-ŋamathinyara djuy'yurrunayi Yambiliyawunydja, ŋarrakalaŋuwu marrkapmirriwunydja ḻunduwu ŋunhi ŋilinyunydja waŋganyŋura maṉḏa Garraywala. \v 9 Ga bitjandhi liŋgu märr-ŋamathinyara ŋarra djuy'yurrunayi Bänatjkunydja, ŋunhi ŋayi ŋuriŋiyi djäma manapa ŋanapurru, ga wiripuŋuwu marrkapmirriwu ŋarrakalaŋuwu ḻunduwu Dhäkitjku. \v 10 Yo, ŋayi Yapilitjnhanydja yäkunha yukurrana gatjarr'yurruna birrka'mirriyu wal'ŋu nhäyu malaŋuyu, yurru ŋayinydja mukthurruna yana dhärrana yukurrana Garraywala yana wal'ŋu, ga nhanŋunydja ŋarra märr-ŋamathinyara djuy'yurrunayi yana, ga ŋuriki walalaŋgu gurruṯu'mirriwu walalaŋgu Ritjapalawalaŋuwu, \v 11 ga ŋuriki Djuwwu yolŋuwu Yirutiyangu, ga gurruṯu'mirriwu Nätjitjiwalaŋuwu ŋunhi walala Garraywu yolŋu walala. \p \v 12 Maṉḏa ŋunhi märramany'tja Dopinayunydja ga Dopatjayunydja djäma yukurra Garraywu; wekaŋa ŋarrakuŋu märr-ŋamathinyaranydja maṉḏaku, ga biyakayi liŋgu ŋarrakalaŋuwu marrkapkunydja Botjiwunydja, ŋunhi ŋayi ŋuli bitjana liŋgu djäma mirithinya yana Garraywu. \v 13 Yo, Ropatjtja dhuwalanydja ḻatju' wal'ŋu yolŋu, wirrki ŋayi yukurra märr-ŋamathirri Garraywu, ga nhanŋu ŋäṉḏi'mirriŋunydja bitjan ŋarrakunydja ŋayi ŋänḏi'mirriŋuna. Ŋurikiyinydja maṉḏaku ŋarra djuy'yurrunayi yana märr-ŋamathinyara ŋarrakuŋuway, \v 14 ga ŋuriki wiripu-guḻku'wu yolŋu'-yulŋuwu bitjandhi liŋgu, Djingiritku ga Bilikungu ga Yämitjku ga Batupawu ga Yämatjku, ga wiripu-guḻku'wu ŋilimurruŋgalaŋuwu Garraywalaŋumirriwu walalaŋgu guthawu walalaŋgu bukmakku yana. \v 15 Ga wiripunydja ŋarra märr-ŋamathinyara djuy'yurruna Bilalakawu ga Djuliyawu, ga Neriyawu ga nhanukalaŋuwu yapa'mirriŋuwu, ga Layambawu, ga bukmakku ŋuriki Godkalaŋumirriwu yolŋu'-yulŋuwu, ŋunhi walala yukurra walalaŋgala nhina. \p \v 16 Yo, rumbalnydja dhuwali balanyara bitjan wäwa'manydjina nhuma Garraywalanydja. dhangi'yunmiya walala märr-ŋamathiya nhumalaŋguway nhuma bala-lili'yunmiya. Bukmakthu yana Garraywalaŋumirriyu yolŋu'-yulŋuyunydja miṯtjiyu ga mittjiyu ga miṯtjiyu djuy'yurruna märr-ŋamathinyaranydja nhumalaŋgu. \s1 Dhawar'maranharamirrina dhäruk \p \v 17 Yo gutha walala ŋarraku, mäkiri'-witjurra ŋarrakalaŋuwu dhawar'yunarawuywunydja dhärukku. Nhumanydja dhuwala waŋgany yana ŋurruk Garraywalanydja, yurru wiripu-guḻku'yunydja nhumalanha yukurra barrku'-barrkuwatjkuma gulk-gulkthun. Walala yukurra dhäwuny'tja wiripuyamana ḻakarama, ŋayaŋu-yätjkuma yukurra ŋunhinha yolŋu'-yulŋunha wiripu-guḻku'nhana, liŋgu walala yaka ḏukṯuk ŋuriki dhäwu'wu ŋunhi nhuma ŋäthili märraŋala bala marŋgithinana. Yarrkthurra walalaŋgala ŋurikalayinydja yolŋu'-yulŋuwala ŋunhi walala yukurra gulk-gulkthun nhumalanha barrku'-barrkuwatjkuma, yaka galkithiya walalaŋgala. \v 18 Liŋgu balanyarayinydja yolŋu walala yaka yukurra djäma ŋilimurruŋgalayŋuwu Garraywu Djesu-Christkunydja, yana walala yukurra djäma walalaŋguway walala yindikunharawu, märr yurru walala märrama ŋula nhä nhäku walala ḏukṯuk. Yo, waŋanydja walala ŋuli ḻatju' dhika be rirrakay, yurru walalaŋgala ŋuriŋiyi dhärukthunydja yana yukurra mayali'-wilkthunna bitjanna yolŋu'-yulŋunha ŋunhi yalŋgi'mirrinhanydja, ŋunhi walala ŋuli yana märr-yuwalkthirrina ŋula bawala'mirriwu. \p \v 19 Yo, mirithina ŋarra yana djulŋithinanydja nhumalaŋgu, liŋgu bukmakthuna ŋäkulanydja nhumalanha, ŋunhi nhuma yukurra dhärra wuṉḏaŋarryirri yana, dhäruk märrama wal'ŋu Garraynha. Ŋarra ḏukṯuktja nhumalaŋgu, nhuma yurru wirrki yana marŋgithirrinydja nhäyinyara ŋamakurru', yurru yaka ŋarra ḏukṯuk nhumalaŋgu yätjkunydja marŋgithinyarawu. Dhuŋayiya biyaka nhiniya ŋurikiyi yätjkunydja, yaka ŋula mulkiya. \p \v 20 Yo, dhiyakuyina ŋarra ḏukṯuktja nhumalaŋgu, nhuma yurru waŋgany yana ŋurruk nhina yukurra dhapirrk yana ŋula nhämiriw, marimiriw yana, liŋgu God dhuwala ŋayipi rom-waṯaŋunydja dhiyakuyi ŋayaŋu-wurrkurrum'thinyarawunydja. Ga rom-waṯaŋu dhuwala mariwunydja ga yätj ŋunhi wal'ŋu mokuy, yurru galkina dhuwala Godthunydja yurru muŋdhunna yätjnhanydja ŋunhi Satannhanydja ŋuruŋuna nhumalaŋgalana ḻukuyu. Ŋarra bukumirriyamanydja yukurra nhumalaŋgu, märr nhuma yurru nhina yukurra märr-ŋamathinyaraŋura dhika wal'ŋu, dhambay-manapanmirri ŋilimurruŋgalayŋuwala Garraywala Djesu-Christkala. \p \v 21 Dimithiyunydja dhuwala djäma yukurra ŋarrakala, ga ŋayinydja djuy'yurrunayi nhumalaŋgu märr-ŋamathinyara, ga dhiyaŋu wiripu-guḻku'yu Lutjiyayu ga Djaytjindhu ga Djipatayu ŋunhi walalanydja Djuw ŋanapurru miṯtji. \p \v 22 Ga ŋarra Dätjiyayu, dhiyaŋu ŋunhi ŋarra yukurra wukirri dhuwala Bolnha dhäruk dhipala gay' djorra'lili, ŋarranydja nhumalaŋgu djuy'yurrunayi yana märr-ŋamathinyara Garraywala yäkuyu. \p \v 23 Yo, nhinanydja ŋarra yukurra dhuwala wäŋaŋuranydja Gäyatjkala, ga ŋayinydja bitjarra liŋgu djuy'yurruna märr-ŋamathinyara nhumalaŋgu, ga ŋuriŋi walalay ŋunhi ŋanapurru ŋuli ḻuŋ'maranharamirri yukurra dhipala buku-ŋal'yunarawu Garraywu, walalanydja bitjarrayi” liŋgu djuy'yurrunayi yana nhumalaŋgu märr-ŋamathinyara. Ga Rathatjtja dhuwala, ŋunhiyinydja yolŋu ŋunhi ŋayi ŋuli djäka yukurra rrupiyawu dhiyakuywu wäŋawuywu, ga wäwa-ŋali Gotatj, dhiyaŋuyinydja maṉḏathu märrma'yu djuy'yurruna yana nhumalaŋgu märr-ŋamathinyara. \p \v 24 Ŋarra bukumirriyamanydja yukurra nhumalaŋgu bukmakku yana, märr yurru nhuma nhina yukurra märr-ŋamathinyaraŋura dhika wal'ŋu, dhambay-manapanmirri ŋilimurruŋgalayŋuwala Garraywala Djesu-Christkala. \p \v 25 Gul' ŋilimurru wokthunna Godkunydja, ḻatju'-ḻakaramana ŋanya. Ŋayinydja dhuwala biyapul wal'ŋu ganydjarr-ḏumurru, ŋayi yurru nhumalanha ganydjarr-wekamanydja, märr yurru nhuma dhärra yukurra wuṉḏaŋarryirri yana ŋunhili liŋgu waŋganyŋura yana dhärukŋura, ŋunhi ŋarra ŋuli ḻakarama nhumalaŋgu ŋanya Djesu-Christnha. Yo, Godthunydja liŋguna maḻŋ'maraŋala warraŋulkuŋalana ŋunhiyi yuwalktja wal'ŋu dhäwu', ŋunhi ŋäthilinydja yukurrana ŋorrana djuḻuḻ'yurruna beŋuru liŋgu ŋurruŋurunydja. \v 26 Yurru dhiyaŋunydja-wala ŋunhiyi yuwalkŋunydja dhäwu' liŋguna warraŋulnha; Godthu warraŋulkuŋalana maḻŋ'maraŋalana ŋuliwitjarra nhanukala dhäwu'-ḻakaranharamirriwalana walalaŋgala, ŋunhi walala yukurrana wukirri djorra'lilina. Yo, God dhuwala walŋa-ḏikṯiktja ŋayipi, ga ŋayipi ŋilimurrunha djuy'yurrunanydja, ŋilimurru yurru ḻakarama dhuwalayi dhäwu' baḻaka'yunmarama birrka'mirriwala bäpurru'wala ga bäpurru'wala, märr yurru walalanydja märr-yuwalkthirriyi, bala dhäruk-märramayi dhuwalayi yana. \p \v 27 Yo, Godnha dhuwala ŋayipina waŋganynha marŋgiŋunydja wal'ŋu, ŋayipina waŋganynha yana marŋgi bukmakkunydja warrpam'tja. Go ŋilimurru wokthunna, ḻatju'-ḻakaramana ŋanya ŋuliwitjan Djesu-Christkalaŋukurruna. Mukthunna yana ŋilimurru go wokthunna-wala ŋurikinydjayi ŋunha ŋayi yukurra nhina ḻatju'ŋura wal'ŋu dhika, gupaḏalnha-wala. Yo yo.