\id JAS \h DJAYIMGUŊU \toc2 DJAYIMGUŊU DHÄRUK \toc1 DJAYIMGUŊU DHÄRUK DJUY'YUNARA \mt2 DJAYIMGUŊU DHÄRUK \mt1 DJUY'YUNARA \toc3 JAS \c 1 \p \v 1 Ŋarranydja dhuwala Djayim, djämamirrina ŋarra Godku ga Garraywu Djesu-Christku, ga wukirrinydja ŋarra yukurra dhuwala dhäruk nhumalaŋgu Godkalaŋumirriwu yolŋu'-yulŋuwu bukmakku yana, ŋunhi nhuma yukurrana balaka'yurruna barrkuwatjthina wäŋalili ga wäŋalili bitjarra. \s1 Ḻakarama yukurra marŋgikuma märr-yuwalkthinyara \p \v 2 Gutha walala ŋarraku, wiripunydja yurru nhuma gärri marilili muka, yurru yaka galŋa-yätjthiyanydja ŋuriŋiyi, biyaka ŋoy-djulŋithiya nhiniya, \v 3 liŋgu ŋuriŋi ŋoy-warrinyaramirriyunydja romdhu yukurra yana gatjarr'yun nhuna, ga ŋuli nhe yurru yukurra mukthundja märr-yuwalkthirri Garraynha ga dhärranydja-wala ŋuliwitjandhi marikurrunydja, ŋuliŋuruyinydjayi nhe yurru marrtji ŋayaŋu-wuṉḏaŋarrnha-wala yana. \v 4 Yo, biyaka mukthurra yana-wala marrtjiya yukirriya ŋula nhäkurrunydja romgurru, ga yakana dhuḏi'yurranydja waṉḏiyanydja, märr nhe yurru romdja ŋamathirri ŋula nhämiriwyirrina. \p \v 5 Yo, ŋuli nhe yurru märr-wambumanydja, ga yakanydja nhe marŋgi ŋula nhaltjanarawu, yana bukumirriyaŋa Godnha, ŋäŋ'thurra ŋanya biyaka gam', God, nhaltjan ŋarra yurru dhika yulŋunydja?” biyaka, bala ŋayinydja yurru nhuna marŋgi-wekamana yana, liŋgu Godthunydja ŋuli yukurra wekama yäna warray bukmakku yolŋu'-yulŋuwu, yaka warray ŋayi yurru nhuna gukuma. Yana ŋäŋ'thurra ŋanya biyakayi, ga ŋayinydja yurru nhuna wekamana, \v 6 yurru ŋäŋ'thundja nhe yurru Godnha märr-yuwalkthinyarayu manapanarayu, gatjpu'yunna yana-wala märranharawuna. Ŋuli nhe yurru dhumbal'yundja waŋa bitjandja, “Mak ŋayi yurru wekama ŋarraku, mak bäyŋu,” bitjandja, nhenydja yurru yakana märrama ŋula nhä Garraywuŋunydja. Liŋgu ŋunhinydja yolŋu märr-yuwalkthinyamiriwnydja balanyarana bitjan ŋula nhä ŋunhi ŋuli wakwakthun yukurra bala ga lili gapukurru, gämana ŋanya yukurra yana watayu ga ḏowuyu birrka'mirrikurruna. \v 7-8 Yo, balanyarayinydja yolŋu ḻiya-guḻku'na, yakana ŋayi yurru marrtji waŋganygurru yana dhukarrkurru, märr-yuwalkthinyarakurru yana; yakana yurru balanyarayunydjayi yolŋuyu märrama Godkuŋunydja ŋula nhä. \s1 Ḻakarama yukurra marŋgikuma ŋurruwuykkälaŋuwuy ga ḻukunydjawalaŋuwuy \p \v 9 Wiripunydja nhuma yolŋu walala ŋula nhäna, ŋurruwuyknha ŋula nhämiriwnha, nhumanydja yurru ŋurr'yun muka ŋuriŋi ŋunhi ŋayi Godthu nhumalanha gaŋgathinyamirriyaŋala garrwarkuŋala wal'ŋu. \v 10 Ga wiripunydja nhuma ḻukunydjamirri yolŋu walala, yurru yaka ŋurr'yurra nhokalay nhe rrupiyayunydja, yana biyaka ŋurr'yurra ŋuriŋi ŋunhi nhe yurru nyilŋ'maranhamirri nhunapinyay nhe Garraywala yäkuyu. Liŋgu ŋayinydja yurru ḻukunydjanydja yolŋu rakunydhirrina yana, winya'yunna yurru gupaḏalnha-wala, bitjanna bitjan ŋuli wurrki ŋunhi binydjitjthirri, bala yupthunna. \v 11 Yo, ŋunhi wurrkiny'tja yurru dhärra märr-gurriri yana, ga ŋunhi yurru walunydja marrtji gorrmurthirri, ŋunhiyi wurrki'nhanydja ŋuli nhäranhamaramana yanana, bala wurrkiny'tja yurru ŋunhi yana yupthunna rakunydhirrina, yakana biyapulnydja ŋayi yurru dhärra yukurra ḻatju' dhika wal'ŋu. Ga ŋunhi ḻukunydjanydja yolŋu bitjandhinayi yurru rakunydhirri, bala winya'yunna-wala, ŋulinyaramirriyu yana liŋgu ŋunhi ŋayi yurru yukurra ḻayḻayyun nhanukalay ŋayi nhäŋura malaŋuŋura. \s1 Ḻakarama yukurra marŋgikuma gatjarr'yunarawuy ga walamaranharawuy \p \v 12 Yo, ŋuli nhe yurru mukthundja yana-wala marrtji wuṉḏaŋarrthirrinydja marimirrikurru ŋayaŋu-yätjthinyaramirrikurrunydja ga yakanydja waṉḏirri gonha'yun, nhenydja yurru ŋayaŋu-djulŋithirrina, liŋgu ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru ŋunhi ŋayi yurru Godthu nhuna maḻŋ'marama ŋayaŋu-ḏarrtjalktja ŋula nhämiriwnydja ŋuriŋiyi gatjarr'yunarayunydja, ŋayi yurru Godthunydja nhuna wekamana yuwalknha wal'ŋu walŋa ŋunhi ŋayi dhawu'mirriyaŋala ŋunhinha walalanha ŋunhi walala yukurra märr-ŋamathirri nhanŋu; ŋunhalanydja djiwarr'ŋuranydja nhe yurru yukurra nhina walŋana yana goŋmirriyirrina gupaḏalkumana. \v 13 Yo, ŋunhi yurru nhuna gatjarr'yundja ŋula nhäyu romdhu, yaka waŋiya biyakanydja, “Godthunydja yukurra gatjarr'yun ŋarranha dhiyaŋuyi yätjthunydja.” Yaka biyakayinydja waŋiya, liŋgu Godtja ŋamakurru' warray wal'ŋu, yakana yurru ŋanya ŋula yolthu yolŋuyu gur'yundja walamaramanydja ŋula nhäku djämawu yätjkunydja, ga ŋayinydja yurru yakana yolŋunha walamarama yätjlili. \v 14 Yuwalktja ŋuli yolŋunhanydja gur'yun ŋuriŋi nhanukalay ŋayi djälyu yätjthu, ŋuriŋiyinayi ŋuli ŋanya gaṯmaramanydja, bala galkinyamaramanydja yätjlili. \v 15 Ga ŋunhi yurru ŋayi yolŋu yukurra bitjandja liŋgu malthundja nhanŋuway ŋayi djälwu, ŋuliŋuruyinydja nhanukalay guyaŋinyaraŋuru djarrpi'ŋurunydja yurru dhawaṯthun yätjnha yanana, bala ŋayi yurru djämana yätj, ga ŋunhiyinydjayi yätjtja yurru ŋuthanna marrtji nhanukala ŋayaŋuŋuranydja, yana liŋgu ga rakunydhirri yurru ŋayi, bunhara murrkay'wuy nhanukalayŋuwuŋu yätjkuŋu. \v 16 Marrkapmirri walala, gutha walala ŋarraku, yaka mayali'-wilkthunmiyanydja nhumalanhay nhuma. \v 17 Godthunydja ŋuli yana wekama yolŋuwu ŋamakurru' wal'ŋu nhä malanha, yakana ŋayi ŋuli wekama yätjtja. Ga nhä ŋunhi ŋamakurru' yukurra ŋorra, ŋunhiyinydja wekanhara nhanukuŋu Godkuŋuna, ŋurikiŋina Gunhu'wuŋu ŋunhi ŋayi djäma ŋunhi djarraṯawun'mirrinha nhänha malanha ŋunhi ŋuli yukurra djarraṯawun'kuma dhuwala wäŋanha. Ŋunhi ŋayi ŋuli djarraṯawun' dhuwalayi ŋanydjaḻa'yundja, bala ŋayinydja ŋuli djambina warumukthirrina wäŋanydja, yurru Godtja ŋayipinydja yurru yakana bilyun ga djambi, ŋayinydja ŋunhi djambimiriw warray, bitjan warray liŋgu ŋayi ŋuli djämanydja ŋamakurru' warray yana. \v 18 Godthunydja djäma ŋilimurrunha yuṯakuŋala ŋuriŋiyinayi yuwalkŋuyuna dhärukthu, liŋgu ŋunhiyinydjayi nhanukuŋuwaynha wal'ŋu guyaŋinyara, ŋayi ḏukṯuk ŋilimurruŋgunydja ŋilimurru yurru nhanŋuway wal'ŋu yana yolŋu walala, ŋurruŋu wal'ŋu yana ŋurikala walŋamirriwalanydja nhäkala malaŋuwala ŋunhi ŋayi djäma walŋakuŋala. \s1 Ḻakarama yukurra marŋgikuma ŋänharawuy ga djämawuy \p \v 19 Ŋarraku gutha walala, marrkapmirri walala, mäkiri'-witjurranydja ŋamathaŋa yana, ga rukitjthiya marrtjiya biyaka ŋäka Godku dhäruknha, yurru yaka djäl-ḏumurruyiya ḻakaranharawu marŋgikunharawunydja bala. Bulnha yana galkurra; ŋäthilinydja nhe yurru nhepi nhina yukurra ŋunhiliyi dhärukŋura. Ga yaka yana waḏutjanydja ŋaramurrthiya, \v 20 liŋgu yakana nhe yurru ŋuriŋiyinydjayi ŋaramurryunydja dhärukthu gur'yun yukurra yolŋunha nhinanharawu Godkalaŋunydja ŋamakurru'wunydja romgu. \v 21 Gonha'yurrana nhä malanha ŋunhi yätjmirrinydja, dupthurrana yana. Yakana biyapulnydja djäma ŋula nhä yätj, yana nyilŋ'maranhamiya nhunapinyay nhe Godkalanydja, ga märraŋana ŋunhi dhäruktja ŋunhi ŋayi nherrara dhuwali nhokala ŋayaŋulili, liŋgu ŋunhiyinydjayi dhäruk ganydjarrmirri warray, gäma yukurra ganydjarr warray walŋakunharawu nhuŋu. \v 22 Yo, ŋäkanydja Godku dhäruktja, bala djämana-wala yana nhaltjan ŋayi yukurra Godthu ḻakarama. Ŋuli nhe yurru yana ŋämanydja, bala rirriwulkumanydja ḏupthundja, ŋunhiyinydja bitjan nhe yukurra mayali'-wilkthunmirrina nhunapinyaynha nhe. \p \v 23 Yo, ŋuli yurru ŋayi yolŋuyu yana ŋämanydja Godku dhäruk, ga yakanydja djäma ŋula nhä ŋamakurruny'tja, dhärukku malthun ŋurikiyi yakanydja ŋunhi ŋayi ŋäkula, ŋunhiyinydjayi yolŋu balanyarana bitjan yolŋu ŋunhina ŋunhi ŋayi ŋuli nhänharamirri buku ŋanyapinyay ŋayi djarramilili. \v 24 Yo nhänharamirrinydja ŋayi yurru, bala ŋayi yurru marrtjinydja ŋunhiyi, ga dhunupana ŋayi yurru meṉgumana yulŋunydja, nhäyinyara ŋayi ŋunhi yolŋu, \v 25 Godkunydja dhuwala rom ḏarrtjalk warray, ŋula nhämiriw warray, ḏaḏawmarama warray ŋuli yukurra yolŋunha yätjŋuru warray romŋuru. Ga ŋunhi yurru ŋayi yolŋu bulnha marrtji nhäma marŋgithirri bitjan bala Godku ŋunhi rom, ga bitjandja liŋgu guyaŋirrinydja mukthundja-wala, yakanydja yurru ḏupthun, mukthundja ŋayi yurru yana djämanydja yukurra ŋuriŋiyi dhärukthunydja, bala ŋayinydja yurru Godthunydja ŋanya wekamana marrtji bala ḻatju'na dhika wal'ŋu nhä malanha, ga bukmak ŋunhi nhanukuŋu djämawuynydja yurru marrtji yukurra ŋamathamana yana dhika wal'ŋu. \p \v 26 Ga ŋuli ŋayi yurru yolŋu ḻakaranhamirri bitjanmirrinydja, “Ŋarranydja dhuwala manymak, märr-yuwalkthirri ŋarra yukurra Godku,” bitjan ŋayi yurru ḻakaranhamirri, yurru mukthun warray ŋayi ŋuli waŋanydja yätjkuma warray ga djawukirri warray ḻakarama, ŋurikiyinydjayi yolŋuwu märr-yuwalkthinyara wakalnha, yakana yuwalk, yana ŋayi yukurra ŋanyapinyay ŋayi märr-yuḏakthunmirrina. \v 27 Dhuwalana Godthu Gunhu'yu yukurra ḻakarama yuwalktja wal'ŋu märr-yuwalkthinyara gam': Nhe yurru djäka yukurra dhä-ŋäṉḏi'miriwwu ga dhuway-rakunymirriwu ŋunhi walala ŋuli nhina yukurra galŋa-yätjthirri goŋmiriwŋuranydja, ga bitjandhi nhe yurru nhina yukurra ŋayaŋu-ḏarrtjalk wal'ŋu ŋamakurru' yana, ganaŋ'thun ŋuliŋuru munatha'wuyŋurunydja romŋuru, ga yakana nhe yurru djäma yätjtja malanha bitjandja bitjan wiripu-guḻku'yu yolŋu'-yulŋuyu ŋuli djäma yukurra. Ŋuli nhe yurru nhina ŋamakurru' bitjandhiyinydja, nhuŋunydja yurru märr-yuwalkthinyara yuwalknha wal'ŋu yana, yakana wakal. \c 2 \s1 Dharraykuma yukurra ḻakarama märr yurru ŋali yolŋunha yaka barrku'-barrkuwatjkumanydja \p \v 1 Gutha walala ŋarraku, liŋguna nhuma märr-nherraṉminanydja Djesu-Christkalanydja ŋilimurruŋgalayŋuwala Garraywalanydja, ŋunhi ŋayi nhina yukurra ḻatju' dhika wal'ŋu ŋula nhämiriw, bala nhumanydja yurru guyaŋirri bukmaknha ŋunha wiripuŋunhanydja yolŋunha walalanha rrambaŋikumana yana waŋganygumana. \v 2 Ŋunhi nhuma yurru ḻuŋ'thun waŋgany-manapanmirri buku-ŋal'yunaralilinydja, ga ŋayi yurru ŋunhi ḻukunydjanydja yolŋu gulŋiyirri ḻatju'mirrinydja dhikanydja wal'ŋu girri'mirri, ga ŋula nhä girri' goŋbuy dhika nhä malanha ŋurikimirrinydjayi, ga wiripunydja yolŋu yurru ŋunhi gulŋiyirri girri'-barrŋ-barrŋmirrinydja, bala nhaltjanna nhenydja yurru maṉḏanha? \v 3-4 Ŋuli nhe yurru waŋa ŋurikinydja liŋgu ḻukunydjawunydja yolŋuwu bitjan, “Go, marrtjiya lili, ga nhiniyanydja nhe yurru ŋunha bala ḻatju'lili wal'ŋu nhinanharawuylilinydja,” bitjandja, ga bilyun nhe yurru ga waŋa ŋuriki ŋurruwuykkunydja bitjan, “Nhenydja ŋunha nhiniya ya' munatha'lili,” bitjandja nhe ŋuli maṉḏanha waŋa, ŋunhiyinydja nhe yukurra bitjan barrkuwatjkumana walalanha yolŋu'-yulŋunhana, yanapi wiripu-guḻkuny'tja dharrpalmirri wal'ŋu ga wiripu-guḻkuny'tja ŋula nhäna wakinŋuna. Balanyarayinydjayi guyaŋinyarawuy yätjnha wal'ŋu yanana, yakana dhunupa. Yaka nhuŋu dhunupa ŋunhi nhe yurru märr-ŋal'yun wiripuŋuwu, ga wiripuŋuwunydja yaka. \p \v 5 Marrkapmirri walala, ŋäkanydja ŋamathaŋa wal'ŋu. Godtja yukurra märr-ŋamathirri ŋuruku ŋurruwuykkunydja wirrki wal'ŋu, ŋunhiyinha walalanha ŋayi djarr'yurrunanydja, märr yurru walala wirrki märr-nherraṉmirri nhanukala, bala walalana yurru ŋuriŋina ŋurruwuykmirriyuna yukurra märramanydja bukmak nhä malanha ŋunhi Godthu ŋayathama yukurra ŋunha djiwarr'ŋura. Liŋgu walalaŋguna ŋayi yurru wekama nhä malanha warrpam'tja ŋunhi ŋayi dhawu'mirriyaŋala ŋuriki yolŋu'-yulŋuwu ŋunhi walala märr-ŋamathirri yukurra yurru nhanŋu Godku. \v 6 Ga nhumanydja ŋuli ŋunhi guyaŋirri ŋunhiyi ŋurruwuyknhanydja yolŋunha yanapi ŋayi ŋula nhäna wakinŋuna. Yol ŋunhi yolŋu ŋunhi ŋayi ŋuli buŋgawa-ḻakaranhamirri, bala ŋayaŋu-ŋonuŋgumana nhumalanha? Yolthu ŋuli ŋunhi nhuna gäma ŋunha dhä-wirrka'yunaralilinydja?... yolthu? Ŋuriŋi yolŋuyu ḻukunydjayu, ŋiniya? \v 7 Ga bitjandhina walala ŋuli ḻukunydjamirriyunydja ŋuriŋinydja beyarrmakkuma ga wakalkuma ŋanya Garraynha yäkunydja, ŋunhiyinydjayi ŋunhi ŋilimurru ŋuli gäma yäku ŋanya. Yurru ganaŋ'thun warray yäku ŋunhiyinydja, ḏarrtjalk warray, gäna warray wal'ŋu, yaka ŋula nhä. \p \v 8 Yo, Godkalanydja yukurra djorra'yu ḻakarama bitjan, “Märr-ŋamathiya ŋuriki wiripuŋuwunydja yolŋuwu biyaka bitjan nhe yukurra märr-ŋamathirri nhuŋuway nhe.” Ga ŋuli nhe yukurra dhäruk märrama ŋunhiyi, nhenydja yurru yuwalknha yana nhina yukurra ŋunhiliyina Godkalana romŋura. \v 9 Manymaknha nhuŋu ŋunhinydja ŋunhi nhe yukurra märr-ŋamathirrinydja birrka'mirriwu yolŋuwu rrambaŋikumanydja, ga ŋuli nhe yurru barrku'-barrkuwatjkumanydja ganaŋ'maramanydja yolŋu'-yulŋunha, yana guyaŋirri ŋuli warraŋulnydja nhäyinyara ŋayi ŋunhiyi yolŋu, ga nhä ŋayi yukurra ŋuriŋi yolŋuyu ŋayathama; ŋuli nhe yurru guyaŋirri bitjandhiyinydjayi ŋunhinydja yätjnha, liŋgu Godkalanydja romdhu yukurra ḻakarama balanyarayinhanydja yolŋunha rom-bakmaranhamirrina. \v 10 Ŋuli yurru ŋayi yolŋuyu ŋayathama Godkunydja rom, bala bakmarama waŋganydja rom ŋula, ŋunhiyinydja bitjan ŋayi yukurra bakmarama bukmakkumana yana. \v 11 Yo, Godthu nherrara waŋgany rom, “Yaka marramba'thiya,” balanyara, ga wiripunydja rom ŋayi nherrara balanyara, “Yaka buŋa murrkay'kuŋa yolŋunha.” Wiripunydja mak nhe yukurra nhina nhokiyingalayŋuwala miyalkkala mak ḏarramuwala, yakanydja djäma marramba', ga ŋuli nhe yurru buma murrkayny'tja yolŋunha, ŋunhiyinydja nhe rom-bakmaranhamirrina, bäy warray yurru nhe ŋunhi bakmarama ŋula waŋganydja rom. \v 12 Yo, ŋunhi nhe yurru waŋa dhäruktja, ga djäma nhe yurru ŋula nhä waŋiya ga djäma ŋunhiyi liŋgu yana ŋunhi ŋayi ŋulj Godthu ḻakarama ŋunhiyi ŋamakurru'. Liŋgu Godkalanydja romdhu ŋuli yolŋu'-yulŋunha dhawaṯmarama ŋuliŋuru wiripuŋuwala ŋunhi romŋuru märr yurru ŋali yuwalkkuma yana märr-ŋamathirrinydja yolŋuwu ŋitjalaŋgalay ŋayaŋuyu, ga mala-yarr'yundja ŋayi yurru nhuna Godthu ŋuriŋiyi liŋgu romdhu. \v 13 Yakana ŋayi yurru God mel-wuyundja ŋuriki yolŋuwu ŋunhi ŋayi yaka mel-wuyun ŋuli yukurra wiripuŋuwu yolŋuwu, ga ŋuli nhe mel-wuyunaramirrinydja wiripuŋuwu yolŋuwu, ga bitjandhi liŋgu ŋayi yurru Godtja mel-wuyundhi nhuŋunydja, yakana ŋayi yurru nhuna yätj-ḻakaramanydja bala dhä-ḏir'yundja. \s1 Ḻakarama yukurra marŋgikuma märr-yuwalkthinyarawuy ga djämawuy \p \v 14 Gutha walala ŋarraku, ŋunhi ŋayi yurru ŋula yol yolŋu waŋa bitjandja ḻakaranhamirri, “Ŋarranydja yukurra märr-yuwalkthirri Godnha,” bitjandja, yurru mukthun warray ŋayi yukurra djäma yätjtja, yaka ŋamakurru' ŋula, nhä ŋunhiyinydja?... manymak? Yaka warray. Yakana yurru ŋayi ŋunhiyinydjayi yolŋu walŋathirri balanyarayunydjayi märr-yuwalkthinyarayu. \v 15 Ŋunhi yurru Garraywalaŋumirrinydja yolŋu nhina yukurra gurrupurumirrinydja, ŋathamiriwnydja ŋula nhämiriwnydja girri'miriwnydja, \v 16 ga nhenydja yurru waŋa nhanŋu bitjan, “Godthu yurru nhuna guŋga'yun. Nhiniya mulka'thiya, ga ḻukiya maranhuyiya,” ŋuli nhe yurru waŋa bitjandhinydja, ga yakanydja nhe yurru wekama ŋula nhä nhanŋu, nhä dhuwalayinydja?... manymak muka?... wo yaka? \v 17 Ŋuli nhe yurru yana yukurra märr-yuwalkthirri muḻkurryunydja waŋganydhunydja, ga yakanydja djäma ŋula nhä ŋamakurru', ŋunhiyinydjayi nhuŋu märr-yuwalkthinyaranydja rakunynha, yakana yuwalk; yakana yurru balanyarayuyinydja märr-yuwalkthinyarayu walŋakuma ŋula yolnha yolŋunha. \p \v 18 Wiripunydja mak yurru yolŋu waŋa bitjan, “Wiripu yolŋu walala ŋuli yana märr-yuwalkthirrinydja, ga wiripu-guḻku'yunydja ŋuli djäma ŋamakurru', yurru märrma'yirri ŋunhiyi ŋamakurru' yana yulŋunydja.” Yo, yuwalk muka dhuwalayinydja, yurru ŋarranydja yurru waŋa buku-ruŋinyamarama balanydja bitjanna, “Nhaltjanna dhika ŋarra yurru nhäma nhuŋu märr-yuwalkthinyaranydja, ŋuli nhe yurru yakanydja djäma yukurra nhäyinyara ŋamakurru'? Yurru nhenydja yurru nhäma warray ŋamakurruny'tja nhä malanha ŋunhi ŋarra yukurra djäma, bala nhenydja yurru yana dharaŋanna, ŋunhi ŋarranydja yuwalk yana märr-yuwalkthirri yukurra Godnha.” \v 19 Nhenydja märr-yuwalkthirri yukurra Godnha, ŋunhi waŋganynha ŋayipina Godtja ŋiniya? Ŋunhiyinydja manymaknha, yurru mokuynydja walala ŋunhi yukurra märr-yuwalkthirriyi bitjandhi liŋgu, bala walala ŋuli yukurra marrmarryunmirrina wirrkina wal'ŋu yulŋunydja, liŋgu ŋunhiyinydja mokuynydja walala barrarirri warray yukurra Godkunydja, liŋgu djäma walala yukurra yätjnha. \v 20 Nhä nhenydja dhuwala?... muḻkurr-dhumuk? ŋarranydja yurru nhuna marŋgikuma warray. Ŋunhi ŋayi yurru yolŋu märr-yuwalkthirrinydja Godku, yurru yakanydja ŋayi ŋuli djäma yukurra ŋamakurru', ŋurikiyinydjayi yolŋuwu märr-yuwalkthinyara ŋula nhäna nhäŋiniŋ'nha, rakunynha yana. \v 21 Nhäku ŋunhi Godthu ŋayaŋu-dhunupa ḻakaraŋala ŋilimurruŋgu märi'munha Yipurayimnhanydja? Yipurayimdhunydja ŋunhi dhäruk-märraŋala Godnha, ŋayi wekaŋalanydja nhanŋuway ŋayi gäthu'mirriŋunha Yitjaknha warray Godkunydja, bala ŋayi bini bunha ŋanya murrkay'nha ŋunhala guṉḏaŋurana, bitjan mundhurrnha nhanŋu Godkuna. Ŋayi Godthunydja nhäŋala warray Yipurayimnha, bala ŋayi marŋgithina dharaŋarana ŋunhi ŋayinydja yuwalkkuŋala yana wal'ŋu märr-yuwalkthina, liŋgu ŋayi yukurrana djäma ŋunhi liŋgu yana ŋupanayŋu nhaltjarra ŋayi God waŋana nhanŋu. \v 22 Guyaŋiya ga marŋgithiya. Yipurayimgunydja märr-yuwalkthinyara ga djäma waŋgany yana. Yuwalkkuŋala yana ŋayi märr-yuwalkthinanydja Godnha, bala ŋayi djämana yana nhaltjarra ŋunhi ŋayi Godthu ḻakaraŋala nhanŋu, yakana ŋayi yana märr-yuwalkthinanydja ga liŋguna. \v 23 Yo, Godthunydja nherrara dhäruk ŋunhi djorra'ŋuranydja waŋa yukurra bitjan gam', “Yipurayimdja märr-yuwalkthina yukurrana Godkala, bala ŋayi Godthunydja ŋanya märraŋala nhanŋuwayliliyaŋalana, liŋgu yuwalkkuŋalana yana ŋayi märr-yuwalkthinanydja.” Bala yuwalkthi yana ŋunhi maḻŋ'thurrunanydja bitjarrayi, bala ŋilimurrunydja yukurra ḻakarama ŋanya Yipurayimnha ḻunduna ŋayi Godku bitjanna. \p \v 24 Yo, liŋgu muka nhe dharaŋaranydja? Ŋunhi nhe yurru dhäruk-märrama yukurra Godnhanydja ga djämanydja nhä ŋamakurru', bala ŋayi Godthunydja yurru nhuna ḻakarama ŋayaŋu-dhunupana; ga ŋunhi nhe yurru waŋa dhäruktja waŋganydja, “Ŋarranydja yukurra märr-yuwalkthirri,” bitjan, yakana ŋayi yurru nhuna Godthu märrama nhanŋuwayliliyamanydja. Yakana yurru märr-yuwalkthinyara dhärra yukurra gänanydja wal'ŋu ganaŋ'thunaranydja. \p \v 25 Yo, guyaŋiya bala roŋiyiya ŋunhiyi dhuwurr-yätjnha miyalknha yäkunha Rayapnha, ŋunhi ŋayi yukurrana nhinana be baman' ŋäthili. Yo, ŋayinydja ŋunhi gumurr-ŋamathina yolŋu'-yulŋuwu Yitjuralpuyŋuwunydja dhäwu'mirriwu walalaŋgu nhanukalay wäŋalili, liŋgu ŋayi märr-yuwalkthina walalaŋgalayŋuwala Godkala. Walalanydja bini wiripu-guḻku'yunydja yolŋu'-yulŋuyu bunhana ŋunhiyi dhäwu'mirrinhanydja walalanha, yurru ŋuriŋiyinydjayi miyalkthu gunganhamirriyaŋala walalanha, bala walŋakuŋala djuy'yurrunana wiripukurruna dhukarrkurru. Bala ŋayi Godthunydja nhäŋalana ŋanya ŋunhiyi miyalknha, nhaltjarra ŋayi ŋunhi djäma ŋamakurru' ŋulinyaramirriyuyi, bala ŋayi ḻakaraŋalanydja ŋanya ŋayaŋu-dhunupana, bala walŋakuŋalana ŋanya. \p \v 26 Yo, ŋunhi yurru yolŋuwu rumbalnydja ŋorra yukurra, yurru birrimbirrnydja ŋayi ŋunhi yolŋu liŋguna gonha'yunminana, ŋunhiyinydja rumbalnydja liŋguna rakunynha, yakana walŋa. Ga ŋunhi ŋayi yurru yolŋu waŋa bitjandja, “Ŋarranydja märr-yuwalkthirri yukurra Godku,” bitjan, ga yakana ŋayi yurru djäma ŋamakurru', ŋurikiyinydja yolŋuwu märr-yuwalkthinyara rakunynha, yakana yurru ŋula yol yolŋu walŋathirri balanyarayunydjayi märr-yuwalkthinyarayu. \c 3 \s1 Raypirri'yun yukurra ḻakarama dhärukpuy waŋanhara \p \v 1 Gutha walala ŋarraku, märr-ḻurrkun' yurru yana ŋi!... marŋgikunharawunydja wapthun Godkalaŋuwu dhäwu'wu ḻakaranharawu, liŋgu ŋulinyaramirriyunydja ŋunhi ŋayi yurru Godthu nhäma'-nhama marrtji yolŋu'-yulŋuwuŋu djämawuy waŋga'-waŋganyguŋu, ŋayi yurru nhäma'-nhamanydja marrtji bulnha yana ŋitjalaŋguŋu marŋgikunhamirriwuŋunydja djämawuy. Ga ŋunhi ŋali djarrpi'kuŋalanydja marŋgikuŋala yolŋu'-yulŋunha, Godtja yurru ŋitjalaŋgala yakana märr-ŋamathirri ŋuriŋiyi, wirrkina ŋayi yurru ŋitjalanha raypirri'yundja ŋunhiyi marŋgikunharamirrinhanydja. \p \v 2 Wiripunydja ŋilimurru ŋuli witjarr'yun bukmakthu, birrka'mirriyuna ŋali ŋuli galkirrinydja, bala waŋa ŋula yätjnha dhäruk. Ŋuli yurru ŋula yol yolŋu ḏaḏawmaranharamirri ŋanyapinyay ŋayi ŋäṉarr ga yaka waŋa ŋula waŋgany yätj dhäruk, ŋunhiyinydjayi yolŋu ŋayinydja ḏarrtjalknha wal'ŋu ŋamakurru'na warrpam'nha; bitjandhi liŋgu ŋayi yurru ḏaḏawmaranharamirri ŋanyapinyay ŋayi rumbalnydja dhuwala bukmak yana yätjŋurunydja. \v 3 Yo, ŋuli yurru yolŋu gorruma marrtji yarraman'thunydja, ŋäthilinydja ŋayi yurru ŋuriŋiyi nherraṉ nyumukuṉiny' djimuku dhälili ŋurikala yarraman'kala, ga ŋunhi ŋayi yurru warryundja dhä ŋunhiyi yarraman'nha ŋurikimirriyinydja girri'mirrinydja, ŋayinydja yurru ŋuriŋiyi nyumukuṉiny'thunydja girri'yu bilmarama ŋunhi yarraman'nhana wanhamala yurru ŋayi ŋunhiyi yolŋu ḏukṯukthirri marrtjinyarawu. \p \v 4 Ga balanyarayi mitjiyanydja biyapul wal'ŋu bathala, bala yurru watayu bathalayunydja ŋanya marrtjinyamaramana, yurru ŋuriŋi nyumukuṉiny'thuna yana goḻiyunydja ŋayi yurru mitjiya-gänharamirriyu yolŋuyu bilmaramanydja mitjiyanha ŋunhiyi wanhamala ŋayi yurru marrtji. \v 5 Ga balanyarayi liŋgu yolŋuyu ŋänarrnydja yutjuwala'yi yana, yurru ŋäṉarryunydja ŋuriŋiyi ŋayi yurru yolŋuyu djäma biyapul'nha bathalakuma, ga bitjandhi liŋgu ŋayi yurru bathalayi djäma marinydja ŋuriŋiyi yutjuwaḻa'yunydja ŋäṉarryu. \p Guyaŋiya ŋunhi mak, ŋunhi ŋayi yurru yutjuwaḻa'yu gurthayu ŋänarryu birrŋ'thun nhära birrka'mirrina dharpa malanha, baḏuwaḏuyun nhära warrpam'thunna. \v 6 Ga yolŋuwunydja ŋäṉarr ŋunhi balanyarana bitjan gurtha ŋäṉarr. Yo, yolŋunydja rumbal dhuwala guḻku', balanyara bitjan maŋutji, ga ŋurru, dhika nhä malanha buthuru, yurru ŋäṉarrnydja dhuwala mirithirrina yätjnha; dhiyaŋuyinydja yurru ŋäṉarryunydja yätjkuma bukmakkumana yolŋuwu ŋurikiyi rumbalnha, ga bitjandhiyi yurru ŋayi ŋuriŋiyi baḏuwaḏuyunna birrka'mirrinhanydja ḻiw'maramana, liŋgu ŋunhiyi yätjtja dhäruk bitjan gurtha ḏul'yunara ŋurikiŋi yätjkuŋuna birrimbirrwuŋu mokuywuŋuna. \v 7 Yo, yolŋunydja dhuwala marŋgi nhaltjan ŋayi yurru boḏinyguma wäyinnha malaŋunha marrtjinyaramirrinha ga buṯthunaramirrinha, ga gaḻ'yunaramirrinha, ga ŋunha ŋunhi moṉukŋura nhina marrtji; ŋayi yukurra yolŋuyu ganydjarr ŋayathama, ŋayi yurru boḏinyguma ŋunhiyi malanha, \v 8 yurru yakana yukurra waŋganydhu yolŋuyu ŋayathama ganydjarr boḏinygunharawu ŋurikiyi nhanukalayŋuwu ŋäṉarrwunydja. Yolŋuwunydja dhuwala ŋäṉarr yätjnha wal'ŋu yanana, yakana yurru ŋayi ḏaḏawyun waŋanharaŋuru yätjkunharaŋurunydja. Ga yätjtja dhäruk ŋunhiyi balanyara biyaku ŋuli ŋunhi nawukuku, liŋgu yolŋuyunydja ŋuli murrkay'kuŋuna buŋu wiripuŋunhanydja yolŋunha ŋuriŋi dhärukthu nhanukalay. \v 9 Yo, dhiyaŋunydja gay' ŋäṉarryunydja ŋilimurru ŋuli ḻatju'-ḻakarama Garraynha ga Gunhu'nha Godnha, ga ŋuriŋi bili waŋganydhu ŋäṉarryu ŋilimurru ŋuli buma yätjkuma wiripuŋuwalanydja yolŋu'-yulŋuwala, ŋunhi ŋayinydja walalanha ŋunhi djäma djan'ku yana bitjan ŋayipi God. \v 10 Dhipuŋuruyi liŋgu waŋganyŋuru dhäŋuru dhawaṯthun ŋuli yukurra ḻatju' dhika wal'ŋu dhäruk, ga yätj mirithirri wal'ŋu dhäruk. Wiripunydja ŋilimurru ŋuli waŋa guŋga'yun muka yolŋu'-yulŋunha dhiyaŋu ŋilimurruŋgalay dhärukthu, ga wiripunydja ŋilimurru ŋuli waŋa dhäruk bitjan buma yolŋu'-yulŋunha wiripu-guḻku'nha dhiyaŋu ŋilimurruŋgalay dhärukthu. Gutha walala, dhuwalayinydjayi mirithirrina yana yätjnha, yakana ŋamakurru'. \v 11 Nhä dhika nhe ŋuli gapunydja ŋunhi maḻŋ'marama waŋganylilinydja ŋarŋgalili?... ḏamurruŋ gapu ga ŋamakurru' rrambaŋikuma? Yakana yurru ŋunhi märrma' maṉḏanha ŋamakurru' ga yätj dhawaṯthun waŋganyŋurunydja guḻun'ŋuru. \v 12 Yo, yakana nhe yurru ḻingarr märrama ŋuliŋuru gäku'ŋurunydja dharpaŋuru, ga yakana nhe yurru gäku'nha märrama ḻingarrŋurunydja dharpaŋuru, ga bitjandhi liŋgu nhe yurru yakana dhiṯthun ŋulaŋuru moṉukŋurunydja raypinydja gapu. \s1 Ḻakarama yukurra Godkuŋu ŋunhi marŋgi-wekanhara \p \v 13 Wiripunydja mak dhuwali nhumalaŋgala miṯtjiŋura ŋula yol yolŋu ŋunhi ŋanya Godthu marŋgi wekaŋala, bala ŋayi marŋgiŋuna Godkalaŋunydja nhäku malaŋuwu wirrkina wal'ŋu yana. Yo, yakana ŋayi yurru ŋunhiyinydja yolŋu ŋurr'yundja ŋuriŋi nhanukalay ŋayi be djambatjthinyarayunydja guyaŋinyarayu, yanana ŋayi yurru nhinanydja yukurra wurrkurrum'nha ŋamathamana dhikana wal'ŋu, ga djäma yurru mukthunna bala dhunupana. \v 14 Ŋuli nhe yurru maŋutji-ḏi'yundja wiripuŋunhanydja yolŋunha, ga ŋayaŋuyu dhiyaŋi nhokala yukurra ŋaramurryirri warray ŋula yolku, liŋgu nhepi ŋunhi ḏukṯukthirri yukurra buŋgawayinyarawu, yaka biyakayinydja ŋurr'yurranydja ŋuriŋi nhokiyingalay nhe, yaka bothiya ḻakaranharamiya nhunapinyay nhe biyakayinydja, yanapi nhe yukurra nhina yuwalk wal'ŋu Godkala romŋura. \v 15 Balanyarayinydja be marŋgi-wekanhara yaka Godkuŋu wekanhara ŋunhiyinydja, liŋgu ŋunhiyinydjayi dhukarr ga rom dhiyakuy warray munatha'wuy warray, dhawaṯthun ŋuli yukurra yolŋuwuŋu warray guyaŋinyarawuy, mokuywuŋu yana wekanhara. \v 16 Ŋunhi nhuma ŋuli maŋutji-ḏi'yunmirrinydja ga ŋurr'yun nhepiyirrinydja, ŋunhiyinydjayi ŋula nhäpana mokuywana rom, ga ŋunhiliminydjayi yurru mari maḻŋ'thun wakinnha wal'ŋu, liŋgu yolŋu'-yulŋu yurru barrku'-barrkuwatjthirrina, ga djäma yukurra yurru birrka'mirrina nhä malanha yätj wal'ŋu. \v 17 Ga ŋunhinydja Godkuŋunydja marŋgi-wekanhara balanyara warray gam': Ŋali yurru nhina yukurra ŋayaŋu-ḏarrtjalk warray ŋula nhämiriw warray. Yaka warray ŋali yurru waḏutja maḏakarritjthirri, yana ŋali yurru gurrum'thun bitjan waŋa wiripuŋuwunydja yolŋuwu, ga gurrum'thun wal'ŋu mäkiri'-witjun nhaltjan ŋayi yurru waŋa marrtji. Ga bitjanna liŋgu ŋali yukurra yurru marrtji mel-wuyunna, ga djäma ŋamakurru' yana, guŋga'yun ŋunha wiripuŋunhanydja yolŋunha, ga bitjan liŋgu ŋilimurru yurru dhärranydja dharraḏayirri yana, ga waŋanydja ŋunhi liŋgu yuwalk dhäruk waŋgany yana, yaka guḻkuny'tja. \v 18 Yo, ŋunhinydja walala yolŋu'-yulŋu ŋunhi walala ḏukṯuk yolŋu'-yulŋuwu walala yurru nhina yukurra waŋgany-manapanmirri marimiriw ŋula nhämiriw yana, ŋuriŋiyinydjayi walalay yolŋu'-yulŋuyu yurru yukurra djäma ŋamakurru' yana, ga ŋuriŋiyi walalaŋgala djämayunydja ŋunhi miṯtjinydja yurru bitjan waŋganydhirrina, bala yolŋu walala yurru nhina yukurra ḻundukunharamirrina bala-lili'yunmirrina, waŋganynha yana ŋayaŋu. \c 4 \s1 Yaka galkikunhamiya munatha'wuywunydja nhäku malaŋuwu \p \v 1 Nhäku ŋuli yolŋu walala bunharamirrinydja? Nhäku nhuma yukurra ŋarr'tjunmirrinydja bala-lili'yunmirri? Yo, yuwalk nhuma yukurra ŋarr'tjunmirrinydja ga bunharamirrinydja, liŋgu ŋunha ŋayaŋuŋuranydja nhe yukurra guyaŋirri ga djälthirri djarrpi'kuma yana; nhe yukurra guyaŋinyaramirri nhunapinyay nhe yana, nhäyu nhe yurru be nhepinydja nhina yukurra galŋa-ŋamathirri. \v 2 Djäl warray nhe ŋunhi yulŋunydja ŋula nhäku, yurru yakana ŋayi yurru nhuŋu wekamanydja ŋuriŋi wiripuŋuyunydja yolŋuyu, bala nhe yurru ŋaramurrthirrina nhanŋu. Wirrkina nhe yurru ŋunhi mel-ŋamathirrinydja djäl-ḏumurruyirrina yana ŋula nhäkunydja märranharawu, yurru yakana ŋayi yurru wekamanydja nhuŋu, bala nhuma ŋuli ŋarr'tjunmirrina ga bunharamirrina. Nhinanydja nhe yurru ŋula nhämiriwnha yana, liŋgu yakana nhe bukumirriyama yukurra ŋäŋ'thun Godnha ŋula nhäkunydja. \v 3 Wiripunydja nhe ŋuli ŋäŋ'thun muka ŋanya, yurru bäyŋuna nhe yurru märramanydja, liŋgu guyaŋirri nhe yukurra djarrpi'kumana, yana nhe ḏukṯuk nhokalayŋuwuna nhe ŋayaŋu-djulŋithinyarawu nhinanharawu, yakana nhe yukurra wiripuŋunha yolŋunha guyaŋirri guŋga'yunarawunydja. \v 4 Nhumanydja dhuwala Garraywu muka yolŋu'-yulŋu, bala nhuma gonha'yurruna warray ŋanya, liŋgu nhuma ḏukṯukthinanydja dhiyakuywu munatha'wuywuna nhäku malaŋuwu. Nhä dhuwala nhe yolŋunydja?... dhuŋa?... muḻkurr-dhumuk? Ŋuli nhe yukurra märr-ŋamathirrinydja nhäku malaŋuwu ŋunhi dhiyakuywu munatha'wuywunydja, ŋunhiyinydja bitjan nhe yukurra ŋuyulkthirri ga nyinyaŋdhunna nhanŋu Godku, bitjarra nhe ŋunhiyinydja wapthurruna ŋunhana bala wiripuŋulilina gali'lili, ganaŋ'thurrunana Godkala. \v 5 Yo, Godkalanydja dhärukthu yukurra waŋa ḻakarama bitjan gam', “Godthunydja djäma yolŋunhanydja ŋayaŋumirriyaŋala muka, ga wirrki ŋayi ḏukṯuk ŋilimurruŋgunydja, märr yurru ŋilimurruŋgu ŋunhi ŋayaŋunydja nhanŋuwaynha yanana, yakana ŋula yolku.” Nhä dhuwalayinydja dhäruk?... mayali'miriw? Yaka warray. \v 6 Yuwalk warray yana Godtja ŋilimurruŋgu ḏukṯukthirri yukurra; wirrki yana ŋayi ḏukṯuktja ŋilimurruŋgu walŋakunharawunydja, liŋgu märr-ŋamathirrinydja ŋayi ŋuli yukurra ŋilimurruŋgu wirrki dhika wal'ŋu. Ga dhiyakuyina märrwu ŋayi Godtja waŋa yukurra ŋunha djorra'ŋuranydja bitjanna, “ŋunhinydja yolŋu ŋunhi ŋayi yukurra be garrwar-ḻakaranhamirri ŋanyapinyay ŋayi, yanapi ŋayi yukirri ganydjarr ḏälkuŋu walŋakunharawu nhanŋuway ŋayi, ŋunhiyinydjayi yolŋu ŋunhana bala wiripuŋurana galki'ŋura, ganaŋ'maranharana nhanukuŋu Godkuŋunydja. Yurru ŋayi yurru Godthu walŋakumanydja ŋunhinha yolŋunha ŋunhi ŋayi yurru nyilŋ'maranharamirri ŋanyapinyay ŋayi, bala märramana nhä ŋayi yurru Godthu nhanŋu wekama.” \p \v 7 Biyaka nyilŋ'maranharamiyana nhunapinyay nhe Godkalanydja, ga dhäruk märraŋana ŋanya. Waŋiya yaka'yurra yätjkunydja ŋunhi birrimbirrwu Mokuywunydja. Yaka ŋanya dhäruk märraŋa; biyakana yana ŋanya gukuŋana, bala ŋayinydja yurru ŋunhi yana waṉḏirrina winya'yunna-wala nhokalanydja. \v 8 Go, galkithiyana marrtjiya Godkalana, ga ŋayinydja yurru bitjandhi liŋgu marrtji galkithirriyi nhokalanydja. Nhuma dhuwurr-yätjmirrinydja ŋunhinydja bilyurrana, ŋanydjaḻa'yurrana biyaka ḏarrtjalkkunhamiyana nhunapinyay nhe, ga nhuma gali'-märrmany'tja yolŋu walala gonha'yurrana yätjnhanydja, ga marrtjiya waŋganylilina dhukarrlili. \v 9 Yaka yana nhiniya mukthurranydja yukirriya ŋula nhäŋuranydja romŋura malaŋuŋura be galŋa-djulŋithinyamirriŋuranydja. Yaka yukirriya mukthurra yana gitkitthurra; ŋäthiya muka biyaka goriya ŋurikiyi nhokalayŋu nhe yätjku, wuyurra manaparra. Ŋanydjaḻa'yurrana yana gonha'yurrana ŋunhiyinydja gupaḏalkuŋana. \v 10 Biyaka nyilŋ'maranhamiya nhunapinyay nhe Garraywalana, ḻakaranhamiya nhokalayŋuwuy nhe yätjpuy, märr ŋayi yurru Godthunydja nhuŋu bäy-ḻakaramana, bala nhe yurru dhärranydja gumurrŋuranydja nhanukala goramiriwnha ga barrarimiriwnha ŋula nhämiriwnha yana. \s1 Raypirri'yun yukurra wiripuŋuwalaŋuwuy yätj-ḻakaranhara \p \v 11 Gutha walala, yaka nhuma gupa-waŋanhamiya nhumalanhay nhuma, liŋgu nhumanydja dhuwala gutha'manydji muka Garraywalanydja. Ŋuli nhe yurru Garraywunydja yolŋunha yätj-ḻakarama waŋa ga gupa-waŋa ŋula nhaltjandja, ŋunhiyinydja bitjan nhe yukurra yätj-ḻakaramana bala ḏupthun Godkuna ŋunhi rom. Godthu wekaŋala ŋunhiyi romnha nhuŋunydja malthunarawu muka be. Yol warray nhenydja dhuwala? Ŋunhi nhenydja yurru mala-yarr'yun Godkunydja romnha malaŋunha, ga waŋa ŋamakurru'-ḻakarama wiripuŋunhanydja, ga wiripuŋunhanydja malaŋunha romnha ga ḏupthunna? \v 12 Godnha ŋayipina waŋganynha romgunydja wekanharamirri, ga ŋayipina waŋganynha mala-yarr'yunaramirrinydja; ŋayipina yurru waŋganydhuna barrku'-barrkuwatjkuma yolŋu'-yulŋunhanydja, bala walŋakuma wiripuŋunhanydja malaŋunha, bala baḏuwaḏuyunna ŋayi yurru wiripu-guḻku'nhanydja, dhuwurr-yätjmirrinhanydja ŋunhi. Bala nhäkuna nhenydja ŋuli ŋunhi yätj-ḻakarama wiripuŋunhanydja yolŋunha? \s1 Raypirri'yun yukurra ḻakarama ŋurr'yunarawuy \p \v 13 Ŋäka ŋarranha ŋuriŋinydja nhuma ŋunhi nhe ŋuli waŋa bitjan, “Gäthuranydja mak boŋguŋu goḏarr ŋarra marrtji nhawikala wäŋalili, ga nhinanydja ŋarra yurru dhuŋgarramirri, ga djäma ŋarra yurru ḻukunydjakunharamirri ŋarranhawuy ŋarra.” \v 14 Yo, wiripunydja nhe ŋuli waŋa bitjandhiyi, yurru yuwalktja nhe ŋunhi yakana marŋgi goḏarr'wunydja nhuŋuway nhe, nhä yurru nhuŋu maḻŋ'thun wiripuŋuyu munhayu goḏarr. Liŋgu ŋalinydja dhuwala yolŋunydja balanyara bitjan wakuluŋgul; gurirri' yurru ŋali nhina, bala winya'yunna. \v 15 Biyaka nhe yurru waŋiyanydja, “Ŋunhi ŋayipi Garraynydja ḏukṯuk, ŋarra yurru nhina walŋa dhiyala, ga djäma ŋarra yurru ŋula nhä.” Bitjanna ŋilimurru yurru waŋa, liŋgu ŋayipina Godnha marŋgi nhätha ŋilimurru yurru rakunydhirri. \v 16 Yo, nhuma ŋuli ŋurr'yundja nhumalaŋguway nhuma yanapi nhuma be djambatjmirri wal'ŋu, ga marŋgi be nhinanharawu gänaŋuwu, yurru balanyarayinydja guyaŋinyara yätjnha, mayali'miriwnha yana. \p \v 17 Ŋunhi ŋayi ŋula yol marŋgi ŋamakurru'wunydja, nhä ŋayi yurru djäma ŋamakurru' yurru yakana ŋayi ŋuli nhina yukurraŋunhiliyi ŋamakurru'ŋura romŋura, ŋunhiyinydja yätjnha ŋurikiyinydja yolŋuwu; ŋayi yurru Godthunydja ḻakarama ŋunhinhayi yolŋunhanydja rom-djarrpi' bitjanna. \c 5 \s1 Raypirri'yun yukurra ḻukunydjamirrinha yolŋu'-yulŋunha \p \v 1 Yo, nhuma ḻukunydjamirri yolŋu walala, mäkiri'-witjurra ŋarraku, nhumalaŋgu ŋarra yurru dhuwala waŋanydja. Guyaŋiyanydja ga ŋäthiyana manaparra, liŋgu galkina dhuwala walunydja ŋunhi nhe yurru nhina yukurra galŋa-yätjthirrina wal'ŋu dhikana. \v 2 Nhe yukurrana ḻuŋ'maraŋala nhuŋuway nhe biyapul wal'ŋu bukulili ŋal'-ŋalmaraŋala, yurru ŋunhiyinydjayi nhä malanha nhuŋu marrtji winya'yunna buruŋgulkthirrina, ga ḻatju'mirrinydja girri' nhuŋu buḻuŋga'yirrina marrtji, ḻukana marrtji djirriḻ'-djirriḻyuna, \v 3 ga rrupiyanydja nhuŋu buwalk-buwalknha dhuwala, ga nhänydja malanha dhulwir'mirriyirrina marrtji, ga ŋuriŋiyi dhulwir'yundja yukurra ḻakarama nhunana, ŋunhi nhenydja wanaŋa-ḏumurruna, buku-mangunharamirrina yolŋu. Bala nhe yurru rakunydhirrinydja winya'yunna-wala yana, liŋgu wanaŋa-ḏumurruyinyarayunydja ŋuriŋi romdhu nhuna yukurra ḻäwuma rumbal-winya'yunmaramana, bitjanna bitjan ŋuli gurthayu nhära winya'yunmarama ŋula nhä malanha. \p Yo, liŋguna nhe ḻayḻayyurrunanydja bukulili ŋal'maraŋala marrtjina guḻku'na nhänydja malanha nhuŋuway, yanapi nhuna dhiyaŋu girri'yunydja galŋadjulŋithinyamaraŋu yukirri be dhiyaŋu dhä-yawaryunarayunydja waluyu. \v 4 Wiripu-guḻku'yunydja yolŋu'-yulŋuyu yukurrana djäma nhuŋu wirrki dhika wal'ŋu, yaw'yurruna marrtjina munatha', ga dhoḻkuŋala ŋatha malanha ḻämu-nherrara dhika nhaltjarra marrtjina nhuŋu, yurru yaka nhe ŋamathaŋalanydja buku-ruŋinyamaraŋala balanydja walalaŋgu ŋurikiy djämawuynydja buku-wurrpara, yana nhe mayali'-wilkthurrunana walalanha. Ga dhiyaŋunydja-wala ŋuriŋinydja walalay ŋunhi walala yukurrana djäma nhuŋu, walalanydja yukurra gawaw'yunna bala Garraywuna, ga ŋayinydja ŋäkula walalanha rirrakay, bala ŋayi yurru guŋga'yunna walalanha, liŋgu ŋayinydja ŋunhi waŋarr ganydjarr-ḏumurru warray. \v 5-6 Dhiyala munatha'ŋuranydja nhe yukurrana nhinana ŋamathaŋala dhika wal'ŋu galŋa-djulŋithina, ḻukunydja dhika wal'ŋu. Yo, ŋunhi ŋuli bulikiyu ḻuka marrtji guḻku' mirithirri nhä malanha ŋatha, bala ŋayi yurru ŋuthanna bathalayirrina ga gandarr-ḏumurruyirrina, bala ŋayi yurru ḏarramunydja yolŋu marrtji, bala bumana ŋanya murrkay'kumana, bala ḻukana. Ga bitjandhi nhenydja yukurra ŋuthanmaranharamirri gandarr-ḏumurruyanharamirri nhunapinyaynydja nhe birrka'mirriyu nhäyu malaŋuyu, ga galki nhe yurru rakunydhirrina, liŋgu Godthunydja ŋayinydja yurru nhuŋu buku-ruŋinyamaramayi ŋuriki ŋunhi nhe yätj-ḻakaraŋala, bala murrkay'kuŋalana bumara dhuwurr-ŋamakurru'nhanydja ŋunhi yolŋunha, liŋgu ŋuriŋiyi dhuwurr-dhunupayunydja yolŋuyu bäyŋu nhuŋu buku-ruŋinyamaraŋala yätj ŋunhi nhe yukurrana djäma yätjkuŋala nhanŋu. \s1 Ḻakarama yukurra marŋgikuma galkunara bulnhawuy \p \v 7 Yo, gutha walala, mukthurra yana djäma-wala ŋamakurru' wal'ŋu, bäyyi yurru ŋula yolthu nhuna yätjkumanydja. Bulnha galkurranydja Garraywunydja ŋilimurruŋgalayŋuwu, ga bäy ŋayi yurru buna, yuwalk yana nhe yurru märrama ŋamakurruny'tja dhika wal'ŋu buku-ruŋinyamaranharanydja ŋuriki nhokalaŋuwuy ŋamakurru'wuynydja djämawuy. Ŋayinydja ŋuli yolŋuyu ŋatha-dhoḻkunharamirriyunydja dhalkarama ŋatha ḻämu-nherraṉ munatha'lili, bala ŋayi ŋuli galkundja bulnhana, ga yana liŋgu-u-u ga walu yurru ŋunhi buna, ŋunhi ŋayi yurru gulkthunna marrtji ŋamakurru'mirri ŋunhi ŋatha malanha. Bulnha ŋayi yurru galkundja ŋuriki ŋathawu. Ŋäthilinydja yurru waltjaṉdhu muka dharyun, yurru märr-weyin ŋayi yurru ŋunhiyi yolŋu galkundja, yana liŋgu ga balwurthirri yurru. \v 8 Ga bitjandhi liŋgu nhenydja yurru galkun bulnhayi marrtji. Biyaka galŋa-djulŋithiya wal'ŋu nhiniya ŋayaŋu-gatjpu'yurra Garraywunydja dhukarr-nhäŋana manaparra, liŋgu nhanŋunydja walu galkithirrina marrtji dhuwala, galkina ŋayi yurru bunana. \p \v 9 Gutha walala, yaka gupa-waŋanhamiyanydja ga maŋutji-wulanhamiya bala-lili'yunmiyanydja, märr yurru Godthunydja yaka muka nhumalanha yätj-ḻakarama. Nhäŋana ya' ŋunhiyi mala-yarr'yunaramirrinydja. Dhuwalana ya', dhurrwaraŋurana dhärra yukurra; galkina ŋayi yurru mala-yarr'yunna yolŋu'-yulŋunhana. \v 10 Guyaŋiya ŋunhi dhäwu'-ḻakaranharamirrinha walalanha be baman'ŋuwuynha, ŋunhi walala ŋuli waŋanha Garraywala yäkuyu. Walalanydja yukurrana burakina ŋayaŋu-yätjthina wirrki wal'ŋu dhika, yurru walala yukurrana marrtjinanydja mukthurruna yana-wala ŋuliwitjarrayi marimirrikurrunydja, yaka warray walala ŋula gandarrŋura märr-yawaryurruna bala gatjpal'yurruna. Ga nhumanydja malthurra walalaŋgunydja; munguyurra walalanha yana. \v 11 Yo, nhinananydja walala yukurrana mukthurruna yana yuwalkkuŋala wal'ŋu ŋuliwitjarrayi marimirrikurrunydja, bala goŋmirriyirrina walala yukurra ŋunha nhinanydja wirrkina wal'ŋu dhikana. \p Liŋgu muka nhuma ŋäkula baman'ŋuwuynhanydja yolŋunha Djawupnhanydja yäkunha. Mariŋuranydja ŋayi yukurrana nhinana weyinŋumirrina, yurru mukthurruna warray ŋayi nhinananydja yukurrana märr-nherraṉmina warray Garraywala, bala ŋunhi dhä-yawaryunaraŋuranydja, Garrayyunydja ŋanya wekaŋala guḻku' nhä malanha mirithirri ḻatju'mirri. Liŋgu ŋayinydja ŋunhi Garraynydja mel-wuyunaramirri warray, ga märr-ŋamathinyaramirri warray. \p \v 12 Gutha walala, ŋäkanydja ga mäkiri'-witjurranydja ŋamathaŋa; dhuwalanydja dhäruk mirithirrina wal'ŋu dharrpalnha. Ŋunhi nhe yurru dhawu'-nherraṉdja ŋula yolnha yolŋunha, yaka waŋiya ŋunhi dhäruk ḏälkuŋanydja Garraywalanydja yäkuyu. Yaka waŋiya biyakanydja gam', ‘God yuwalk' biyakanydja, ga yaka waŋiya be ḏälkuŋa dhiyaŋuyinydjayi dhärukthu djiwarr' yäku wäŋa, ga dhuwala munatha' yäku, ga ŋula nhä malanha yäku. Ŋuli nhokala yurru ŋayaŋuyu guyaŋirri yoramanydja, yana waŋiya yoraŋa, ‘Yo', biyaka. Ga ŋuli nhokala yurru ŋayaŋuyu guyaŋirri yaka'yundja, waŋiya yaka'yurra yana, ga ŋunhiyina liŋguna. Yaka Godnhanydja yäku ḻakaraŋa waŋiya yana ŋula nhäkunydja, warku'yurranydja, märr yurru ŋayi Godthunydja yaka muka nhuna yätj-ḻakaramanydja. \s1 Ḻakarama yukurra marŋgikuma bukumirriyanharawuy \p \v 13 Ŋunhi yurru ŋula yol yolŋu nhokalanydja miṯtjiŋura gärri ŋayaŋu-yätjkunharamirrililinydja romlili ŋayinydja yurru ŋunhiyi yolŋunydja waŋa bukumirriyamana Godnha, ga ŋunhi nhe yurru goŋmirriyirrinydja yukurra nhina, nhenydja manikaynha miyamala, wokthurrana yukirriya Godku manikaykurruna. \v 14 Ŋunhi nhokala miṯtjiŋura yolŋu rirrikthundja yukurra, ŋayi yurru gawaw'yun ḻuŋ'marama ŋunhinha djäkamirrinha walalanha Godkalaŋumirriwu miṯtjiwu, bala walala yurru bukumirriyamana nhanŋu, ga ŋämiṉ weyika'yuna ḻiyana yäkuyu Garraywalana. \v 15 Ga ŋunhi walala yurru bukumirriyama bitjandhiyi märr-yuwalkthinyayunydja yana manapanarayu, ŋayinydja yurru ŋunhiyi rerrimirrinydja yolŋu ḏukthun walŋathirrina, liŋgu ŋayipina Garrayyuna yurru ŋunhiyi gaŋgathiyamirriyamanydja, baḏarraŋ'kumanydja ŋanya, bala bäy-ḻakaramana nhä malanha yätjtja nhanŋu ŋunhi ŋayi djäma yukurrana. \v 16 Yo, ŋunhi nhe djäma yätjkuŋalanydja, yaka ŋäkirrmaraŋa djuḻuḻ'maraŋanydja ŋunhiyi, yana biyaka ḻakaranhamiya walala bala-lili'yunmiya, warraŋulkuŋana biyakana ḻakaraŋana ŋunhiyi yätjtja, bala gonha'yurrana, ga biyaka bukumirriyaŋa nhumalaŋguway nhuma, märr yurru nhuma ḏukthunna baḏarraŋ'thirrina warrpam'thunna-wala. Ga ŋunhi yurru ŋayi ŋamakurruny'tja yolŋu bukumirriyama yukurra, nhanukala bukumirriyanharayunydja yukurra yurru gäma ganydjarr-ḏumurruna wal'ŋu, liŋgu ŋayi yurru Godthu djämana yana nhäku ŋunhi ŋayi ŋuriŋiyi rom-dhunupayu yolŋuyu yurru waŋa ŋäŋ'thun. \p \v 17 Ŋunhiyinydja baman'ŋuwuynydja be yolŋu yäku Yelatjanydja yolŋu muka ŋayi, balanyaraŋga liŋgu bitjan ŋilimurru. Bukumirriyaŋalanydja ŋayi ŋunhi waŋana Godnhanydja, bala ŋunhiyi wäŋa munathany'tja dhärrana yukurrana waltjaṉmiriwnha yana weyinŋumirrina, yakana ŋayi yukurrana waltjaṉdhu dharyurruna ḻurrkun' dhuŋgarra ga ḻurrkun' ŋaḻindi ŋupara. \v 18 Ga biyapul ŋuliŋuruyi dhäŋuru ŋayi Yelatja biyapul bukumirriyaŋala waŋana Godnha, ŋäŋ'thurruna ŋayi waltjaṉgu djuy'yunarawu, ga dhunupana yana ŋunhiyi waltjaṉdhunydja dharyurruna, bala ŋunhi munatha' wäŋa biyapul walŋathinayi, biyapul ŋunhiyi ŋatha marrtjina gurarrthina dhaŋaŋdhinana. \p \v 19 Gutha walala ŋarraku, ŋunhi yurru ŋula yolthu gonha'yun yuwalkŋunydja ŋunhi Godku rom, bala winya'yunna yurru yätjlilina, ga nhenydja yurru marrtji ga roŋinyamaramanydja ŋanya liliyi Godkalayi, ŋunhiyinydja manymaknha. \v 20 Ŋuli nhe yurru bitjandhiyinydjayi roŋinyamarama dhuwurr-yätjnhanydja yolŋunha, märr yurru ŋayi yakana yukurra biyapul djäma yätjtja, ŋunhiyinydjayi bitjarra nhe ŋanya djaw'yurrunana ŋuliŋuruyi rakunyŋuruna romŋuru; yakana ŋayi yurru rakunydhirri gupaḏalkuma, bäy warray ŋunhi ŋayi djäma yukurrana mirithirrinydja guḻku' yätj malanha rom. Liŋgu ŋayi yurru Godthunydja ŋunhiyi biḏiwiḏitjkuma buwayakkuma warrpam'thunna yanana, bala ŋayi yurru ŋunhiyi yolŋunydja nhina yukurra Godkalana bitjanna liŋguna yurru, gupaḏalnha-wala. Ga liŋguna.