\id HAB \ide UTF8 \h WAPAKAKKUŊU DHÄRUK \toc1 HABAKKUK Wapakak yukurra ḻakaranhamirri ŋanyapinyay ŋayi, ŋunhi ŋayi ŋuli yukurra märr‐nherraṉmirri Godkala marimirriyu wäŋayu \toc2 Habakkuk \mt1 HABAKKUK \mt2 Wapakak yukurra ḻakaranhamirri ŋanyapinyay ŋayi, ŋunhi ŋayi ŋuli yukurra märr‐nherraṉmirri Godkala marimirriyu wäŋayu \c 1 \s1 Wapakakthu dhä‐wirrka'yurruna Garraynha \r 1:1–17 (Habakkuk questions the Lord) \p \v 1 Yo, dhuwalanydja gay Garrayyu maḻŋ'maraŋala warraŋulkuŋalana djawarrkmirriwala yolŋuwala yäkuwala \f + \fr 1:1 \ft Habakkuk\f*Wapakakkala, bitjarra gam'. \v 2 Ŋayi Wapakakthunydja ŋäŋ'thurruna ŋanya dhä‐wirrka'yurruna bitjarra, “Garray, ŋarranydja yukurrana dhuwala bukumirriyaŋala weyinŋumirrina, ŋäŋ'thurruna nhuna guŋga'yunarawunydja. Ga nhätha nhe yurru ŋämanydja ga wekama buku‐ruŋinyamaranharawuynydja? Ŋuruŋunydja yätjthunydja ŋuriŋinydja romdhu yukurra ŋanapurrunha bumana wal'ŋu murrkay'kumana. Nhäthana nhe yurru walŋakumanydja ŋanapurrunha? \v 3 Birrka'mirriŋura wäŋaŋura ŋarra yukurra nhäma yolŋu'‐yulŋunha djämawuy yätjkunharana yana dhikana, djarrpi'kunharana rombuy, ga bukmaknha yukurra birrka'mirrina yolŋu walala nhina galŋa‐yätjthirrinydja dhikanydja wal'ŋu, liŋgu ŋuriŋiyinayi mariyuna. Yolŋu walala yukurra bitjanna liŋguna bunharamirrina, ŋayaŋu‐yätjkunharamirrina dhikana, ga birrka'mirriŋura bitjandhi yana liŋgu yukurra dhä‐ḏälthinyamirri waŋanharamirri ŋarrtjunmirri. \v 4 Yo, guḻku'yuna mirithirrina yolŋuyu walalay yukurra ŋuli romdja bak‐bakmarama, yurru ŋunhi ŋaḻapaḻmirrinydja yolŋu'‐yulŋu rom‐ḏälmirrinydja yalŋgi'mirrina yanana, yakana walala yurru ḏaḏawmarama ŋunhinydja yolŋu'‐yulŋunha ŋunhi walala ŋuli djäma djarrpi'kuma, ga yakana yana walalawuynydja yurru yukurra djäma rom‐waŋganydhirrinydja. Guḻku'na wal'ŋu mirithirrina yana yätjmirrinydja wal'ŋu yolŋu'‐yulŋu, ga märr‐ḻurrkun'nha yukurra nhina rom‐dhunupanydja.” Ga bitjarrayina ŋayi yukurrana Wapakak waŋananydja Garraywala. \p \v 5 Bala ŋayinydja Garraynydja buku‐wakmaraŋala waŋana bala Wapakakkunydja bitjarrana, “Nhäŋa ŋunha ya' mulku'‐mulkurunha yolŋunha walalanha miṯtjinha ga bäpurru'nha, nhe yurru nhämanydja ŋoy‐wiḻaŋ'thunna wirrkina dhikana wal'ŋu, liŋgu yuwalk yana ŋarranydja yurru djäma wiripuyama, galki yurru dhuwalayi maḻŋ'thunna yulŋunydja. Ŋunhi bini yolŋuyu walalay ḻakaranha nhokala ŋäthilinydja, ga nhenydja bini yakana märr‐yuwalkthinya ŋänha ŋunhi. \v 6 Ŋunhanydja ŋunhi \f + \fr 1:6 \ft Babylon\f*Bapilunbuyŋunydja yolŋu walala be nhäna nyalmirimirrina yolŋu'‐yulŋu wal'ŋu ga ganydjarr‐ḏilkurruna; galkina walala yurru gaŋgathirrina dhärrana, bala nyäṉ'thunna yurru marililina; walala yurru marrtjinydja bena‐wala baḻaka'yunna birrka'mirrililina wäŋalilinydja buku‐ḻiw'maramana, bala bumana marrtji wiripu‐guḻku'nhanydja ŋunhi bäpurru'nha ga miṯtjinha baḏuwaḏuyunna, bala djaw'‐djawyunna wäŋanydja walalambala. \v 7 Ga bukmaknha yolŋu walala barrarirrinydja yukurra ŋuriki miriŋuwunydja, liŋgu walala ŋuli djäma walalaŋgala yana djälyu wal'ŋu, yana walala yurru djaw'‐djawyunna nhäku walala djäl, ga yakana yurru ŋula yolthu walalanha gulmaramanydja ḏaḏawmaramanydja. \v 8 Yarraman'tja ŋuli walalaŋgu gundupuma ganydjarryuna dhikana wal'ŋu bala marililinydja, gäma yurru ŋunhiyi miriŋunhanydja walalanha. Marrtjinydja walala yurru beŋuru barrkuŋuru wal'ŋu wäŋaŋurunydja, yurru ganydjarryuna walala yurru marrtjinydja‐wala yana, bitjanna bitjan ḏamala ŋuli marrtji ganydjarryu, ga dhiṯthun ŋayi yurru mulka ŋula nhä wäyinnha, bitjannayi yurru. \v 9 Yo, marrtjinydja walala yurru lili bunharawuna wal'ŋu yanana, baḏuwaḏuyunarawuna ganydjarryuna wal'ŋu yana bathalayuna, bitjan wärrk, ga bukmakthirrina yurru yolŋunydja walala barrarirrina wal'ŋu, liŋgu walala yurru märrama ḻuŋ'maramanydja yolŋu'‐yulŋunhanydja, bala djaw'‐djawyunna‐wala yanana biyapulnha dhaŋaŋnha, bena wal'ŋu miṯtji. \v 10 Walala yurru gitkitthunmirrina ŋuriki buŋgawamirriwunydja yolŋu'‐yulŋuwu wal'ŋu, bitjan warku'yunna walalanha yurru, ga ḻakarama ganydjarrmiriwnha bitjanna; liŋgu walala yurru yana ŋunhi bak‐bakmaramana dhikana ḻoḻunydja ŋunhinydja ḏälmirrinydja ga buṉbu malanha, bala djaw'‐djawyunna yana ŋula nhänydja walalaŋguwaynha walala ŋuliŋuruyi, ga yakana yurru ŋula yolthu walalanha ḏaḏawmaramanydja gulmaramanydja. \v 11 Yo, marrtjinydja walala yurru yana djarrany' bitjanna bitjan watayu yurru ŋayi bo'yun waḏutja dhika; yurru yuwalk yana yurru ŋayi Garrayyunydja dhä‐ḏir'yunna yanana walalanha, liŋgu walala ŋuli yukurra ŋunhi ŋurr'yun ŋuriŋina walalaŋgalay walala, ḻakaranhamirri bitjanna, ‘Ŋanapurrunydja dhuwala ḏälmirrina gal'ŋu mirithirrina, liŋgu ŋuriŋi ŋanapurruŋgalay Waŋarrwala ganydjarryu,’ bitjanna walala yurru waŋa yukurra.” \p \v 12 “Garray nhepi waŋgany ḏarrtjalktja gal'ŋu Waŋarr God. Nhenydja ŋunhi beŋuru liŋgu ŋurruŋura yana, ŋunhiyi liŋgu dhärranhayŋu Waŋarr. Nhenydja ŋanapurruŋguway Waŋarr God, \f + \fr 1:12 \ft Israel\f*Yitjuralpuyŋuwu yana, ga nhepi ŋanapurruŋgu waŋgany gunganharamirrinydja. Garray, nhäku warray nhe ŋunha Bapilunbuyŋunhanydja gaŋgathinyamirriyaŋala, yana ŋanapurrunha walala yurru buma dhawar'marama warrpam'thun, ga ŋuliwitjandhinydjayi nhenydja yukurra dhä‐ḏir'yun ŋanapurrunhana, märr yurru ŋanapurrunydja bilyunna ga gonha'yunna ŋunhi ŋanapurruŋguway yätjtja. \v 13 Nhenydja ḏarrtjalk gal'ŋu, gäna wal'ŋu nhepi God; wirrki yana nhe yukurra ŋapa‐nherraṉmirrinydja, maŋutji‐yaw'yunmirrina nhe yukurra ŋuriki yätjkunydja wirrkina. Ŋunhanydja Bapilunbuyŋunydja yolŋu walala mirithirrina yana yätjmirrina gal'ŋu, djuḻkmaramana yukurra ŋanapurrunhanydja, ga walalanydja yukurra ŋunha baḏuwaḏuyunna ŋanapurrunhana, rumbal‐winya'yunmarama. Nhäku warray nhe yukurra nhämanydja, bala dhäruk‐mukthunna yukurra nhina? Nhämirri warray nhe ŋuli dhä‐ḏir'yurru walalanhanydja? \v 14 Ŋanapurrunydja dhuwala goŋmiriwŋurana, buŋgawamiriwnha walala, bitjanna bitjan guya ŋunhi ŋunha gapuŋura moṉukŋura. Nhenydja djäl walala yurru ŋanapurrunha mulka, bala bumana murrkay'kumana? . . . liŋgu ŋanapurruŋgu bäyŋu buŋgawa djäkawu ŋanapurruŋgu? Dhiyakuyi nhe ḏukṯuktja? \p \v 15 “Yo, ŋuriŋiyinydjayi miriŋuyunydja yurru ŋanapurrunha gaṯmarama, bitjanna bitjan yolŋuyu ŋuli gaṯthunmarama ŋarirri bikaŋ'thu, bitjandhiyina yurru, bala warryu'‐warryunna ŋanapurrunha yurru ŋuriŋina ganybuyuna. Bala walala yurru waŋanydja goŋmirriyirrina dhikana wal'ŋu bitjanna, ‘Way nhäna dhuwalanydja? . . . dhaŋaŋdja mirithirrinydja ŋanapurru bumara,’ bitjanna yurru. \v 16 Bala walala yukurra ŋunhi märr‐ŋal'yunna bitjandhinydjayi ŋuriki ganybuwuna malaŋuwu, waŋa yukurra bitjanna, ‘Dhuwalanydja malanha ganybunydja ŋanapurruŋgu waŋarrnha; dhiyaŋuyinydjayi ganybuyunydja ŋanapurru yurru märrama birrka'mirrina wal'ŋu nhäku ŋanapurru ḏukṯuk.’ \p \v 17 “Garray, nhaltjan nhe yurru walalanha yulŋunydja? . . . yana gananna walalanha ŋunhimalayina liŋguna, ga yakana ŋula dhä‐ḏir'yundja yurru? . . . märr yurru walala mukthunna yana buma marrtji yolŋunhana walalanha gupaḏalnha‐wala?” Ga bitjarrayi ŋarra dhä‐wirrka'yurrunanydja Garraynha. \c 2 \s1 Garrayyu buku‐ruŋinyamaraŋalana dhäruk Wapakakkala \r 2:1–20 (The Lord answers Habakkuk’s question) \p \v 1 Yo, ŋayi \f + \fr 2:1 \ft Habakkuk\f*Wapakaktja waŋana bitjarra, “Garray, yana ŋarra yurru dhärrana yukurra galkunna yulŋunydja gatjpu'yunna, märr yurru ŋarra ŋäma nhaltjan nhe yurru waŋa ga wekama ŋarraku dhäruk buku‐ruŋinyamarama.” Bitjarra ŋarranydja waŋana, \v 2 ga yuwalk yana ŋayi Garraynydja buku‐wakmaraŋala ŋarrakunydja dhäruk, waŋana ŋayi bitjarra ŋarrakala, “Märraŋa djorra'na ya', bala nhe yurru wukirrina marrtjiya bukmak yana nhä malanha ŋunhi ŋarra yurru maḻŋ'marama marrtji nhokala. Wukirrinydja biyaka warraŋulkuŋa wal'ŋu yana, märr yurru bukmakthu nhämanydja ŋamathama, ga dharaŋan yurru mayaliny'tja ŋunhiyi dhäruktja, bala gundupumana yana yurru, ḻakaramana marrtji yolŋu'‐yulŋuwana wiripu‐guḻku'wana. \v 3 Yo, wukirrinydja marrtjiya ŋunha djorra'lilina ya', liŋgu yaka dhuwalayinydjayi malanha yurru maḻŋ'thun dhiyaŋunydja‐wala; maḻŋ'thundja ŋayi yurru ŋulinyaramirriyuna ŋunhi Godthu ŋayipi nherrara ŋunhi walunha. Bulnha galkurranydja wurrkurrum'thiya biyaka; bäy warray ŋunhi nhe yukurra yurru galkundja weyinŋumirrinydja dhikanydja wal'ŋu, yana galkurrana yukirriya, liŋgu ŋunhalanydja ŋunhi dhä‐yawar'yunaraŋuranydja yurru yuwalknha yana maḻŋ'thundja rumbalthirrina, waḏutjana yurru. \v 4 Yo, ŋunhi yurru ŋula yol guyaŋinyamirri ŋanyapinyay ŋayi yindikunharamirrinydja garrwarkunharamirrinydja, yäku‐ḏumurru ḻakaranhamirrinydja ŋanyapinyay ŋayi, balanyarayinydjayi yolŋu yakana ŋayi ŋayaŋu‐dhunupa ga ḏarrtjalk gal'ŋu, yakana yana ŋayi yurru nhina gupaḏalkuma‐wala walŋa. Yurru ŋayaŋu‐dhunupanydja yolŋu ŋayina yurru nhina yukurra walŋanydja‐wala, gupaḏalnydja yurru, liŋgu ŋuriŋina ŋunhi ŋayi yukurra märr‐nherraṉmirri ŋarrakala.” Bitjarra ŋayi Garray waŋananydja. \p \v 5 Yo, ŋunhinydja yolŋu ŋunhi ŋayi djäl‐ḏumurru ŋänitjiwu wo ŋula nhäku, ŋayinydja ŋuli ŋunhi bathala‐ḻakaranhamirrina ŋanyapinyay ŋayi bena wal'ŋu yindikunharamirrina, ga ŋayinydja ŋunhi rärru‐ḏumurrunydja yolŋu, biyapulnha ŋayi yurru wanaŋa‐ḏumurruyirri, yakana ŋayi yurru märr‐ḏaw'yun ŋula nhäyu. Ga ŋunhayi bäpurru' yolŋu walala \f + \fr 2:5 \ft Babylon\f*Bapilunbuynydja yäku‐ḏumurruna mirithirrina ga wanaŋa‐ḏumurruna wal'ŋu, bala walala djaw'‐djawyurrunana yukurrana wäŋanhanydja malaŋunha guḻku'nhana mirithirrina, ga bitjarrayi liŋgu yolŋu'‐yulŋunhanydja walala djaw'‐djawyurrunayi walalaŋguwaynha walala. \v 6 Yurru yalalaŋumirriyunydja ŋuriŋina liŋgu garrpiṉarawuyyuna walalay yolŋu'‐yulŋuyu yurru Bapilunnhanydja ŋunhiyi warku'yun yukurra, dhiyaŋuna manikayyu malaŋuyu gam'. \q1 Nhunanydja yurru baḏuwaḏuyunna warrpam'thunna wal'ŋu yana, \q2 liŋgu nhe djaw'yurruna ga ŋayathaŋala baṯ bitjarra ŋunhi nhä malanha ŋunhi yaka nhuŋuway, \q1 yurru yaka nhe yurru ŋayathama yukurra gupaḏalnydja‐wala, \q2 yakana yana nhe yurru weyinŋumirrinydja muŋdhu'‐muŋdhun yukurra yolŋu'‐yulŋunha. \p \v 7 Yo, ŋunhinydja walala yolŋu'‐yulŋu ŋunhi nhuma yukurra muŋdhu'‐muŋdhun, waḏutjana yurru walala ŋunhiyinydja walala gaŋgathirri, ga nhumanydja yurru dhärra ganydjarrmiriwnha walala, bitjan marrmarryunmirrina wilwilyunmirrina manapan, ŋunhi walala yurru djaw'‐djawyundja nhumalaŋgalaŋuŋuru nhä nhuma yukurra ŋayathama. \v 8 Ŋäthilinydja ŋunhinydja nhuma yukurrana baḏuwaḏuyurruna mirithirri guḻku' miṯtjinha ga bäpurru'nha, ga dhiyaŋunydja‐wala walalana yurru baḏuwaḏuyun nhumalanhana, liŋgu nhuma bumara marrtjina murrkay'kuŋala walalanha yolŋu'‐yulŋunha, ga bitjarrayi liŋgu nhuma baduwaḏuyurrunayi wäŋanydja walalaŋgu. \v 9 Yo, nhumalanhanydja yurru baḏuwaḏuyunna yanana‐wala warrpam'nha, liŋgu nhe yukurrana mel‐ŋamathina nhä malanha, bala djaw'‐djawyurrunana yana ŋulaŋuru wiripu‐guḻku'walanydja, yana nhumalaŋguway ŋunhi gurruṯu'mirrinhana walalanha ḻukunydjakuŋala. Nhenydja yukurrana ḏukṯukthina yanapi nhuŋu gurruṯu'mirri walala ga nhepi nhina yukurra yurru be garrwar wal'ŋu ŋurikala wiripu‐guḻku'walanydja, märr yurru nhuma yaka ŋula ŋayaŋu‐yätjthirri ŋula nhäyu. \v 10 Yurru dhiyaŋunydja‐wala nhumalaŋgu gurruṯu'mirrinydja walala dhärra yukurra goramirrina mala. Nhumanydja baḏuwaḏuyurruna ga bumara marrtjina guḻku'nha mirithirri yolŋu'‐yulŋunha, bala yurru nhumanydja ga nhumalaŋgu gurruṯu'mirri walala warrpam'thunna yana buwayakthirrina. \v 11 Yo, ŋuriŋinydjayi nhumalaŋgala buṉbuyunydja yukurra ḻakarama nhumalanhana, ŋunhi nhumanydja mirithirrina yana wal'ŋu yätjmirrina. \v 12 Yuwalknha yana nhuma yurru baḏuwaḏuyundja warrpam'thunna‐wala, liŋgu nhuma bumara murrkay'kuŋala yolŋunha walalanha, märr yurru dhuwala wäŋa warrpam' nhumalaŋguway yana, ga djämanydja nhuma yukurra mirithirri gal'ŋu yana djarrpi', märr nhumana yurru buŋgawanydja dhiyaku wäŋawu. \v 13 Yo, djämanydja nhuma yukurrana mirithina gal'ŋu yana, wirrkina dhikana wal'ŋu, yurru gulkuruna, liŋgu Garraynydja waŋa yukurra bitjanna gam', “Bukmak ŋunhi nhe yukurrana djäma goŋdhu nhokalay nhe yurru nhärana‐wala yana, warrpam'thunna yurru buwayakthirrina ŋuriŋi gurthayuna.” \p \v 14 Yo, ŋuruŋu gapuyu moṉukthunydja ŋuli ŋäkirrmaramana warrpam'thunna nhänydja malanha, ga bitjandhi liŋgu dhuwalanydja wäŋa munathany'tja yurru ḻiw'marama ŋäkirrmaramana ŋuriŋina Godkala djeŋarra'yuna djarraṯawun'thu, ga bukmakthuna yurru nhämanydja ŋunhiyi, bala marŋgiyirrina ŋuriki Garraywalaŋuwu mirithirri ḻatju'wunydja dhikanydja romgu. \p \v 15 Ga nhunanydja Bapilun wäŋa baduwaḏuyunna yurru warrpam'nha yanana. Nhumanydja ŋunhi bawa'mirriyinana yätjthinana dhikana ŋuriŋina nhokalay yätjthuna romdhu djarrpi'yuna, bitjan yana liŋgu bitjan ŋuli yolŋu ŋunhi ŋänitji yu leŋu, bawa'mirriyirri muḻkurr. Ga bitjarrayi nhuma wekaŋala ŋänitjiny'tja wiripu‐guḻku'nha yolŋu'‐yulŋunha, märr walala yurru leŋuna manapan galŋa‐yätjthirrina, märr yurru nhuma warku'yunna walalanha ŋunhimalayinydjayi ŋunhi walala yurru nhinana yukurra warraŋulnha ga goramirrina. \v 16 Nhumanydja bini ŋunhi dhaṯthunminya ŋuriŋi Godkala nhanukalay ḻatju'yu dhika wal'ŋu, yurru nhinanydja nhe yukurra goramirrina ga warraŋulnha maŋutjiŋura Godkalanydja, bala ŋayi yurru Garrayyunydja yana dhä‐ḏir'yunna nhumalanha. Gatjuy ḻukiyana, wurkthurrana yana, märraŋana ŋunhiyi ŋayaŋu‐yätjthinyaramirrinydja, ŋunhi ŋayi Garrayyu wekaŋala nhumalaŋgu, liŋgu nhumalanhanydja yurru baduwaḏuyunna‐wala yanana ŋuriŋina nhokalaynha djarrpi'yuna romdhu dhikana djämayu, ga yakana yurru ŋula yol nhokala märr‐ŋal'yundja biyapul. \v 17 Ŋäthilinydja ŋunhinydja nhuma ŋuli marrtjinya djatthuna muka dharpa malanha, ŋunhi yukurrana ŋuthara \f + \fr 2:17 \ft Lebanon\f*Lipanan wäŋaŋura, ga dhiyaŋunydja‐wala nhumalanhana yurru djatthun galkinyamarama. Wiripunydja nhuma ŋuli gaṯmaranha wäyinnha ŋuriŋi gaṯmaranharamirriyu girri'yu, bala walalanydja ŋuli mirithinyana barrarinyanydja, ga dhiyaŋunydja‐wala bitjandhi liŋgu nhumalanhanydja yurru gaṯmaramayi ŋula nhäyu, bala nhe yurru mirithirrina barrarirrinydja yana wal'ŋu, liŋgu nhuma bumara mirithirri guḻku'nha dhiyala munatha'ŋuranydja wäŋaŋura, murrkay'kuŋala marrtjina bumara, ga bitjarrayi liŋgu nhuma baḏuwaḏuyurruna ŋunhiyi wäŋanhanydja. \v 18 Nhumanydja ŋuli ŋunhi guyaŋirri ŋunhiyinydja be goŋbuyyunydja djämawuyyu waŋarryu nhumalanha ŋuli guŋga'yurru, yurru bäyŋu warray, yaka warray. Ŋunhinydja walala ŋunhi walala ŋuli djäma ŋunhiyi goŋbuy waŋarrnha, ŋunhinydja walala bothinyaramirrina walala. Nhäku warray walala yukurra märr‐nherraṉmirri goŋbuywalanydja ŋurikala waŋarrwala, ŋunhi ŋayi ŋuli yaka waŋa, dhärukmiriwnydja. \p \v 19 Yo, yuwalk yana nhumalanha yurru baḏuwaḏuyundja, warrpam'thun yana yäkthun yurru, liŋgu ŋunhiyi be maḏayin'tja walŋamiriwnha yanana, dharpana waŋganynha, yurru nhumanydja ŋuli waŋa ŋurikalayi dharpawalanydja bitjan, “Ma' gaŋgathiya ga guŋga'yurra ŋanapurrunha. Ma', marŋgikuŋa ŋanapurrunha,” bitjan. Nhäthayi ŋayi ŋuli be ŋuriŋiyi dharpayunydja maḻŋ'maraŋu ŋula nhä nhumalaŋgalanydja? Dharpana yana ŋunhiyinydjayi waŋganynha, gunganhamirriyanharana yana ŋula nhäpuynha miny'tjimirriyanharana girri'wuy. Bäyŋuna ŋunhi walŋanydja ŋunhilimi, walŋamiriwnha yana, yakana walŋa. \p \v 20 Yurru Garraynydja walŋa warray ŋayinydja, ga nhinanydja ŋayi yukurra ŋunha djiwarr'ŋura ḏarrtjalk warray, gäna warray ŋayipi warray wal'ŋu. Ŋilimurru dhiyalanydja munatha'ŋuranydja dhäruk‐mukthunna nhina yurru yukurra gumurrŋura nhanukalanydja Garraywalanydja. \c 3 \s1 Wapakakkuŋu bukumirriyanharawuy \r 3:1–19 (Habakkuk’s prayer) \p \v 1 Bala ŋayi dhunupana \f + \fr 3:1 \ft Habakkuk\f*Wapakaktja bukumirriyaŋalana Garraywala, bitjarrana waŋana gam'. \v 2 “Garray, ŋarra ŋäkulana liŋguna ŋunhi dhäwuny'tja ŋunhi nhe waŋana bitjarrayi; ŋäkulanydja ŋarra ŋoy‐wilwilyurruna manapara. Garray, djämana marrtjiya dhiyaŋunydja‐wala ganydjarryu ŋuriŋina ŋunhi nhe ŋuli yukurranha djäma ŋäthili wal'ŋu, märr yurru bukmakthuna nhämanydja ga marŋgiyirrinydja nhuŋu. Yo, nhenydja Garray ŋapa‐nherraṉmirri yukurra ŋuriki yätjkunydja wirrki yana, yurru nhäŋa ŋanapurrunhanydja Garray mel‐wuyunaramirriyu wal'ŋu, yaka ŋanapurrunha baḏuwaḏuyurra warrpam'thurranydja, dhawar'maraŋanydja.” Bitjarrayi ŋarra yukurrana bukumirriyaŋalanydja. \p \v 3 Yo, nhämana ŋarra yukurra Garraynhanydja, ŋayi yukurra marrtji lili beŋuru ŋanhdharkŋuru wäŋaŋurunydja \f + \fr 3:3 \ft Mt. Sinai\f*Djäniyaŋuru bukuŋuru, marrtjinydja ŋayi yukurra, ga ŋuriŋi ḻatju'yunydja dhikanydja djeŋarra'yunydja nhanukalay ŋayi warrpam'nha ŋunha ŋäkirrmarama yukurra djiwarrny'tja, ga bukmak yana warrpam' dhiyalami munatha'ŋuranydja yukurra wokthunna dhikana wal'ŋu, märr‐yiŋgathirrina nhanŋu. \v 4 Rumbalnydja nhanŋu biyapulnha wal'ŋu ḏarrtjalknha djeŋarra'na bitjan djaḻka'‐djaḻkarryunarana, bitjan ŋuli djäri ŋunhi, ga goŋŋurunydja nhanukala yukurra djarraṯawun'thunydja ŋuriŋinydja bathanna yukurra ganydjarryunydja dhikana. Yurru yuwalktja nhanŋu ganydjarr mukthun yana djuḻuḻ'yun yukurra ŋorra, yakaŋga yana warrpam'thunaranydja maḻŋ'thunara. \v 5 Yo, marrtjinydja ŋayi yukurra lili, märr ŋayi yurru baḏuwaḏuyunna yana wal'ŋu nhanŋuway miriŋunhanydja; walala yurru murrmurryundja marrtji rerriyu dhika nhäyu malaŋuyu, bukmakthirrina walala yurru murrmurryundja. \v 6 Yo, nhämana ŋarra yukurra lili marrtjinyaranydja ŋanya, ga dhunupana ŋayi gulyurrunana, bala dhärrana ŋayi yukurra, nhämana ŋayi marrtji wäŋana buku‐ḻiw'maramana dhuwalana, ga bukmak bäpurru' ga miṯtji yolŋunydja walala marrmarryunna marrtji barrariyuna. Yo, bukunydja ŋunhi wäŋa yukurrana dhärrana beŋuru liŋgu ŋurruŋuru yana, yurru bukunydja ŋunhi wäŋanydja buku‐nyilŋ'thunna yukurra Garraywuna nhanŋuna, buḻwaŋ'thurrunana yana muṉguythinana; liŋgu nhanŋunydja ŋunhi Garraywunydja Godkunydja rom dhärranhayŋuna yanana nininyŋuna, djambimiriwnha dhikana, ŋulaŋuru liŋgu ŋurruŋuru ga yana liŋgu ga‐ga‐ga‐a‐a, ga ŋunhana‐wala dhä‐yawar'yun. \p \v 7 Yo, nhäma ŋarra yukurra \f + \fr 3:7 \ft Israel\f*Yitjuralwunydja miriŋunha, walala yukurra marrmarryunmirrinydja barrariyuna manapan, ŋunhi ŋayinydja yukurra Garraynydja marrtjina lili. \v 8 Garray, nhäku muka ŋunhi nhe guḻk‐guḻkthurruna barrkuwatjkuŋala gapunhanydja ŋunhalanydja ŋunhi Mikuŋuranydja mayaŋŋura ga \f + \fr 3:8 \ft Jordan\f*Djodandja? Mak nhe ŋaramurryina ŋurikiyi gapuwu? Yurru yuwalktja nhe ŋunhi barrkuwatjkuŋalanydja gapunhanydja guḻk‐guḻkthurruna, bitjarrana dhukarrnha djäma nhokalayŋuwu yolŋu'‐yulŋuwu marrtjinyarawuna, märr yurru walala yukurra marrtji buḏapthundja walŋamirri yana ŋuliwitjan. \v 9 Yo Garray, nhe yukurrana dhärrana waṉa‐garrwarthina, goŋ‐garamirrina yulŋunydja, girri'‐ŋamathina yukurrana ḏupthunarawuna, baḏuwaḏuyunarawuna ŋuriki miriŋuwuna, ga dhunupana ŋunhi munathany'tja wäŋa barr'yurrunana guḻk‐guḻkthurrunana. \v 10 Yo, ŋuruŋu bukuyunydja wäŋayu nhäŋalana nhuna marrtjinyarana yukurranhara lili, bala marrmarryurrunana yanana dhunupana, ga dhunupana yana gapunydja ŋurruthinana‐wala waṉḏinana. Yo, ŋunhiyi gapu moṉuktja rirrakaymirriyinana djäma ŋutu'na dhikana ŋanyana ḏowunydja, bitjanna bitjan ŋayi yukurra ŋunhi goŋnha garrwarkunhamirri ŋanyapinyay ŋayi yulŋunydja, märr‐ŋal'yun Garraywalana djunumana. \v 11 Yo, ḏupthundja ŋayi Garrayyu garanydja, ga dhunupana ŋayi ŋunhi waṉḏirrina‐wala yulŋunydja ganydjarryuna, bitjan ŋuli djaḻkarr'yun ŋunhi, ga ŋaḻindinydja ga walunydja dhärrana mukthurrunana yukurrana waŋganyŋurana dharapulŋura, yakana yukurrana marrtjina giṯthurruna bala. \p \v 12 Yo Garray, nhe yukurra marrtjinydja bena dhika nhokala djalkiriyunydja ganydjarrmirriyuna dhikana wal'ŋu balakurru munatha'kurrunydja wäŋakurru, muŋdhu'‐muŋdhunna yukurra yulŋunydja ŋunhiyi dhuwurr‐yätjmirrinhanydja yolŋu'‐yulŋunha ga miṯtjinha, liŋgu nhe ŋaramurryinana wirrkina ŋuriki yätjkuna malaŋuwu. \v 13 Yo, marrtjinanydja nhe yukurrana walŋakunharawu ŋuriki nhokalayŋuwu nhe miṯtjiwu yolŋu'‐yulŋuwunydja, ŋuriki ŋunhi nhe djarr'yurruna walalanha nhuŋuwayliliyaŋala; nhe muŋdhu'‐muŋdhurruna yukurrana ŋunhinydja buŋgawanhanydja be gal'ŋu ŋurikinydja dhuwurr‐yätjmirriwunydja miṯtjiwu, warrpam'thurruna yana nhe baḏuwaḏuyurrunanydja walalanha. \v 14 Yo, ŋuriŋi miriŋuyunydja guyaŋina yanapi walala yurru baḏuwaḏuyun yana ŋanapurrunha, bala yana walala ŋunhi marrtjinanydja, bitjarrana bitjan wärrk ŋuli marrtji bunharawu, bitjarrayinayi walala ŋunhi marrtjinanydja bunharawu ŋanapurruŋgu, yurru Garrayyunydja bumara ŋunhinha warray walalaŋgu ŋurruŋunha warray wal'ŋu, ŋuriŋi nhanukalaynydja ŋayi garayu. \v 15 Yo Garray, nhuŋu miṯtjinydja yukurrana marrtjina ŋuriŋi yarraman'thuna malaŋuyu, ga yana warray walala ŋunhi marrtjinanydja yukurrana djarrany bitjarrana, muŋdhu'‐muŋdhurrunana yana‐wala marrtjina walalaŋgalay djalkiriyuna ŋuriŋina, warrpam'thurrunana dhikana baḏuwaḏuyurruna. \p \v 16 Yo, ŋarra ŋäkula ŋunhiyi malanha yulŋunydja, ŋunhi ŋayi Garrayyu ḻakaraŋala ŋarrakala, nhaltjan ŋayi yurru baḏuwaḏuyun yalala ŋunhiyi dhuwurr‐yätjmirrinha gal'ŋu yolŋunha walalanha, bala ŋarra gurr'‐gurryurrunanydja barrarinana manapara, ga ŋarraku rumbalnydja yalŋgi'yinana wirrkina wal'ŋu, ga yakana ŋarra ŋamathaŋalanydja marrtjina. Yo, ŋarra nhinanydja yukurra yurru galŋa‐mundurrthirrina dhikana, ŋayaŋunydja ŋarraku dharraḏayirrina, galkunna yurru yukurra ŋurikina waluwu ŋunhi ŋayi yurru mari bathala marrtji ŋuriki walalaŋgu ŋunhi walala ŋuli yukurra buma ga muŋdhu'‐muŋdhun ŋanapurrunha. \p \v 17 Yo, wäŋa dhuwala baḏuwaḏuyunarana yätjnha yanana wal'ŋu, yurru yaka ŋarra yurru galŋa‐yätjthirrinydja dhiyaŋuyi. Bäythi ŋunhi dharpa yukurra yurru dhärra borummiriwnydja, ga bäyŋuna ŋanapurruŋgu ŋatha, liŋgu bäyŋuna ŋatha djarrwatnha, ga bäyyi ŋunhi yurru wäyindja marrtji murrmurryun, ga bukmak nhä malanha yurru winya'‐winyayunna yanana. \v 18 Yurru mukthun yana ŋarranydja yurru ŋayaŋu‐djulŋithirri dhika wal'ŋu Garraywala nhanukalay; ŋarra yurru nhina goŋmirriyirrina dhikana wal'ŋu, liŋgu ŋulaŋuru nhanukuŋuwaynydja Garraywuŋunydja ŋarra liŋguna märraŋalana yuwalkŋunydja ŋunhinydja walŋa. \p \v 19 Yuwalk yana Garray God ŋayipi ganydjarr ŋarrakunydja. Yo, ŋarranydja dhuwala balanyara bitjan wäyin, ŋunhi ŋayi ŋuli ŋunhiyi wapthu'‐wapthun bala buku'‐wukukurru guṉḏalili ga guṉḏalili, bitjan yurru wapthu'‐wapthun, yurru yaka ŋayi yurru galkirrinydja. Ga balanyarayi ŋarranydja; ŋarra yurru marrtjinydja‐wala yukurra walŋathirrina yana ŋuliwitjan beyaṉumirrikurrunydja wäŋakurru. \p Ga liŋguna dhuwala dhäwuny'tja Wapakakkuŋu dhawar'yurrunana.