\id COL \h GULUTJILILI \toc2 GULUTJILILI DHÄRUK \toc1 GULUTJIPUYŊUWU DHÄRUK DJUY'YUNARA BOLWUŊU \mt2 GULUTJIPUYŊUWU DHÄRUK \mt1 DJUY'YUNARA BOLWUŊU \toc3 COL \c 1 \p \v 1-2 Dhuwalanydja djorra' ŋarrakuŋu Bolwuŋu, ŋunhi ŋarranydja bo'puyŋu Djesu-Christku, yurru ŋayipi Godthu ŋarranha djarr'yurrunanydja dhiyakuyi djämawunydja. Ŋilinyu Dimithiyu, ŋilimurruŋgala guthayu djuy'yundja yukurra dhuwala djorrany'tja nhumalaŋgu Godkalaŋumirriwu yolŋuwu walalaŋgu, ŋunhi nhuma yukurra nhina dhuwali Gulutji wäŋaŋura, liŋgu ŋilimurrunydja dhuwala balanyara bitjan gutha'manydji walala, waŋganyŋura ŋilimurru, dhambay-manapanmirri yukurra Garraywala. \p Ŋilinyu ŋäŋ'thun yukurra bukumirriyama nhumalaŋgu yulŋunydja, märr yurru Godthu ŋilimurruŋgala Bäpayu gäma yukurra nhumalanha galkikuma yana nhanukalay ŋayi märr-ŋamathinyarayu, märr yurru nhumanydja nhina yukurra ŋayaŋu-yal'yunarana yana. \s1 Bolyu bukumirriyaŋala yolŋu'-yulŋuwu buku-wurrpanarayuna yana dhikana wal'ŋu \p \v 3 Bitjan liŋgu ŋilinyu yukurra bukumirriyamanydja nhumalaŋgu, buku-wurrpan ŋanya Godnha, ŋunhi ŋayinydja Bäpa'mirriŋu ŋilimurruŋgalaŋuwu Garraywu Djesu-Christku. \v 4 Buku-wurrpandja ŋilinyu ŋuli ŋanya Gunhu'nha, liŋgu ŋilinyu yukurrana ŋäkula nhumalanha, ŋunhi nhuma yuwalkkuma yana märr-yuwalkthirri yukurra Garraywala Djesu-Christkala, ga bitjandhi liŋgu nhuma yukurra märr-ŋamathirrinydja ŋuruku Godkalaŋuwunydja yolŋu'-yulŋuwu bukmakku yana. \v 5-6 Yo, nhinanydja nhuma yukurra ŋamathamana dhika wal'ŋu, liŋgu nhuma yukurra dhukarr-nhämana manapan ŋayaŋu-gatjpu'yunna ŋurukuna ŋunhi, ŋunhi ŋayi Godthu yukurra ŋayathama nhumalaŋgu ŋäthili ŋunha djiwarr'ŋura. Yo, nhuma ŋäkulanydja liŋguna ŋunhiyi yuwalktja wal'ŋu dhäwu' Godku, ŋunhi barrkuwatjthirri yukurra dhikana-wala wäŋakurruna malaŋukurru, ga birrka'mirriŋuranydja wäŋaŋura yolŋu'-yulŋuyu yukurra märramana ŋunhiyi dhäwuny'tja, bala nhinana yukurra ŋunhili ŋamakurru'ŋuranydja wal'ŋu romŋura. Ga bitjandhi liŋgu nhumanydja dhuwali yukurra nhina walaŋguma dhika wal'ŋu yana, beŋuru liŋgu ŋunhi nhuma ŋurruthaŋala ŋäkula ŋanya Djesunha, bala märraŋalana yana nhumalaŋgalay ŋunhana ŋayaŋulilina wal'ŋu, liŋgu nhuma dharaŋarana, ŋunhi Godthu djuy'yurruna ŋanya Djesunha, liŋgu ŋayi märr-ŋamathina ŋilimurruŋgi; mirithina yana. \p \v 7 Yo, waŋganydhunydja yolŋuyu Baparatjthunydja yäkuyu yukurrana ḻakaraŋala marŋgikuŋala nhumalanha dhuwalayi ŋamakurruny'tja malanha Godku, ŋuriŋiyinydjayi ŋunhi ŋayinydja ŋitjalaŋgu marrkapmirrina, ga djäma ŋanapurru ŋuli yukurra rrambaŋi Garraywu Christku. Wirrki yana ŋayi yukurra djämanydja dhiyaliyi, marŋgikuma yukurra nhumalaŋgala ŋinyalaŋgalanydja dharapulŋura. \v 8 Ga ŋayi Baparatjthu ḻakaraŋalanydja ŋanapurruŋgu ŋunhi nhumanydja yukurra märr-ŋamathinyaramirri bala-lili'yunmirri nhumalaŋguway nhuma, ŋuriŋina Garrkuḻukthuna Birrimbirryu, ŋunhi ŋayi yukurra dhuwali nhina nhumalaŋgala ŋayaŋuŋura. \p \v 9 Ga dhiyakuyina märrwu ŋanapurrunydja yukurra bitjan liŋgu bukumirriyama nhumalaŋgu, beŋuru liŋgu yana ŋunhi ŋanapurru ŋurruthaŋala ŋäkula nhumalanha. Ŋanapurru ŋuli yukurra ŋäŋ'thun Godnhanydja, märr ŋayi yurru marŋgi wekama nhumalanha, märr yurru nhuma yuwalkkuma yana wal'ŋu marŋgiyirrinydja nhanŋu, ga nhaltjanarawu ŋayi nhumalaŋgu ḏukṯuk nhinanharawu ŋamathanharawu. Ŋanapurrunydja ḏukṯuk, ŋayi yurru ŋuriŋiyi Godkalanydja Garrkuḻukthunydja Birrimbirryu ḻakarama warraŋulkumana bitjanna nhumalaŋgu Garraynhanydja, märr yurru nhuma marŋgithirri nhanŋu yuwalkkuma wal'ŋu. \v 10 Nhumanydja dhuwala nhanŋuway yana Godku, ga ŋarra ḏukṯuk nhumalaŋgunydja, nhuma yurru nhina ŋamathama wal'ŋu, märr yurru ŋayi nhumalanhanydja buku-wurrpan muka. Ŋarra ŋuli bukumirriyama yukurra nhumalaŋgu, märr yurru nhumanydja djäma yukurra ŋamakurru' wal'ŋu dhika, guŋga'yun yurru wiripu-guḻku'nha, ga bitjanna liŋguna-wala marŋgiyirrina marrtji Godkunydja. \v 11 Ŋayipina waŋganynha ganydjarr-ḏumurrunydja ŋunhi waŋarr, bena dhikana ganydjarrmirrina wal'ŋu ŋayinydja, ga ŋayina yurru nhumalanha ganydjarrmirriyama ŋuriŋina nhanukalay ŋayi ḻatju'yuna dhikana wal'ŋu ganydjarryu, märr yurru nhuma dhärra ŋayaŋu-djulŋithirri dhika wal'ŋu yana ŋuliwitjan marimirrikurrunydja ga ŋula nhäkurrunydja ŋayaŋu-yätjthinyaramirrikurrunydja romgurru, ga yaka nhe yurru gandarrŋura ḏaḏawyun ga waṉḏirri. \v 12 Yo, nhuma yurru ŋunhi bitjanna liŋguna marrtji yukurra buku-wurrpanna ŋanya Gunhu'nha Godnhanydja, ŋunhinhayi ŋunhi ŋayi nhuna walŋakuŋalanydja, bala ŋayaŋu-dhunupakuŋalana nhuna, märr yurru nhe märramana yukurra nhanukuŋunydja nhä malanha ŋamakurru', rrambaŋina ŋuriŋina walalay ŋunhi walala yukurra nhina nhanukala romŋura baḏayala'mirriŋura. \p \v 13 Yuwalk dhuwala yulŋunydja, ŋayi Godthu märraŋala dhawaṯmaraŋalana ŋilimurrunha ŋuliŋuruyinydja bukumunha'ŋurunydja romŋuru, bala nherrara ŋunhana nhanukalaynha romlili, goŋlili ŋurikala nhanukalaynha ŋayi marrkapthunaramirriwalana Gäthu'mirriŋuwala ŋunhina. \v 14 Ŋilimurrunydja dhuwala nhanŋuway walala Garraywu Christku, liŋgu ŋayina ŋilimurrunha walŋakuŋalanydja, bala yana djaw'yurrunana yätjŋuru, ŋuriŋina liŋgu ŋunhi ŋayi gulaŋ waṉḏina ŋilimurruŋgala dharapulŋura, ga ŋuliwitjarrayina ŋayi biḏiwiḏitjkuŋalana yätjtja dhuwurr ŋilimurruŋgu, märr yurru ŋayi yakana biyapulnydja ḻakarama dhuwurr-yätj ŋilimurrunhanydja. Ŋilimurru buku-wurrpanna ŋanya Godnha, ga wokthunna nhanŋu mirithirrina. \s1 Ḻakarama yukurra Garraynha, yol ŋayi yolŋu, ga nhäku ŋayi rakunydhinanydja \p \v 15 Yo, Garraynydja Christ dhuwala mirithirri ḻatju' dhika, balanyara liŋgu ŋayinydja djan'ku yana, bitjan ŋayipi Gunhu' God, ŋunhi ŋilimurru ŋuli yaka ŋanya Godnha nhäma ŋilimurruŋgalay dhiyaŋu gay' maŋutjiyu, yurru ŋilimurruna yolŋu'-yulŋuyuna nhäŋalanydja ŋanya Djesunha. Yo, Garraynydja dhuwala ŋurruŋu wal'ŋu yolŋu, bitjan maḻamarrnha yothu ŋayi Godku, liŋgu ŋurruthaŋala ŋayinydja dhawal-wuyaŋina, yurruna nhä malanha dhika maḻŋ'thurruna dhuḏitjnha nhanukalana. \v 16 Liŋgu nhanukalaynydja Garraywalanydja, Godthu djäma bukmak nhä malanha ŋunha djiwarr'ŋura ŋorra yukurra, ga dhuwala munatha'ŋura. Wiripunydja nhänha malaŋunha ŋali ŋuli nhäma yukurra, ga wiripunhanydja nhänha malaŋunha ŋali ŋuli yakana nhäma dhiyaŋu gay' maŋutjiyu. Yakana ŋali ŋuli nhäma yukurra djiwarr'wuynhanydja yolŋu'-yulŋunha ga mokuynha walalanha ŋunhi, ŋunha walala yukurra nhina garrwar wal'ŋu ŋurruŋu, ganydjarrmirri ŋunhi, bitjan walalanydja buŋgawamirrina dhiyakuynha munatha'wuynha wäŋawuy. Yurru ŋunhiyinydja walala bukmak yana djämawuynydja nhanukuŋuway Christkuŋuna, ga dhiyalamina walala nhinanydja yukurra nhanŋuwaynha Christkuna djämawu yana. \v 17 Yo, ŋayipinydja ŋunhi Djesunydja bitjan ŋurruŋu ŋayinydja; ŋäthili yana ŋayinydja ŋunhi nhinana yukurrana, yurruna nhä malanha nhanukalana yukurrana maḻŋ'thurruna, ga bukmak ŋunhi nhänydja malanha yukurra marrtji yänana-wala, nhanukiyingalaynha walŋayu ga goŋgurru. \p \v 18 Ga bitjandhi liŋgu ŋayi Garraynydja ŋunhi ŋurruŋuyi Godkalaŋuwunydja miṯtjiwu. Liŋgu Godkunydja dhuwala miṯtji, bitjan rumbal-yolŋuna ŋunhi, ga ŋayipinydja Christtja muḻkurrnha ŋayi ŋuriki rumbalwuna. Garraynydja Christtja dhuwala Godku ŋurruŋuna wal'ŋu maḻamarrnha Gäthu'mirriŋu, liŋgu ŋayipi waŋgany yolŋunydja ŋurruŋunydja ŋunhi gaŋgathina buku-warkthurruna beŋuru rakunyŋurunydja, märr yurru ŋayina nhina yukurra ŋurruŋunydja wal'ŋu bukmakku, gupaḏalnydja-wala yurru. \p \v 19 Yo, Godthu ŋayipi yukurrana djarr'yurrunanydja bitjarra gam': Ŋayinydja yurru ŋarraku Gäthu'mirriŋunydja ŋunhi djan'ku yana bitjan ŋarrapi, liŋgu ŋarrakuway ganydjarr ŋunhi ga walŋa yurru nhina yukurra nhanukalana, bukmaknha yana. \v 20 Bitjarrayi ŋayi Godthu djarr'yurrunanydja, märr yurru ŋuliwitjan Djesuwalaŋukurruna ŋayi Godthu roŋinyamaramanydja märrama nhanŋuwayliliyama bukmak nhä malanha, ŋunha yukurra ŋorra djiwarr'ŋura ga dhiyalami munatha'ŋura. Ŋäthilinydja ŋunhinydja bukmak nhänydja malanha ŋuli ŋorranha yukurranha ŋunha-bala wiripuŋura gali'ŋura, yätjŋura yana, ganaŋ'maranhara Godkalanydja, bala Gäthu'mirriŋunydja ŋunhi djan'ku yana bitjan munatha'ŋuranydja, rumbalnha wal'ŋu ŋayi, ga ŋuliwitjarra Djesuwalaŋukurrunydja gulaŋ-waṉḏinyarayu, ŋunhi ŋayi ŋilimurruŋgala dharapulŋura rakunydhina ŋunha dharpaŋura mälakmaranharawuyŋura, Godthunydja bitjarra biḏiwiḏitjkuŋalana yätjtja malanha ŋilimurruŋgunydja, märr yurru nhänydja malanha bukmak waŋganyŋurana yana, nhanukalaynha warrpam'nha goŋŋura. \p \v 21 Yo, ŋäthilinydja ŋunhinydja nhuma yolŋunydja walala yukurrana yarrkthurruna nhinana Godkalanydja, barrkuna bena-wala nhanukala. Nhumanydja ŋuli ŋanya nyinyaŋdhuna, ŋuyulkthinyana manapana, ga bitjanana liŋguna nhuma ŋuli djämanydja yukurranha yätjnha wal'ŋu, liŋgu yakana nhuma Godkunydja ḏukṯukthina. \v 22 Ga dhiyaŋunydja-wala nhuma bitjan galkiwuynha ḻunduna wal'ŋu Godku, liŋgu Garrayyunydja Djesuyu nhumalanha märraŋala roŋiyinmaraŋala nhanŋuwayliliyaŋalana ŋayi, ŋuliyina ŋunhi ŋayi rumbalnha wal'ŋu ŋunhi rakunydhina dharpaŋura. Yo, ŋuliwitjarra Djesuwalaŋukurrunydja gulaŋ-waṉḏinyarayu, Gunhu'yunydja bitjarra biḏiwiḏitjkuŋalana yätj malanha nhuŋu, märr ŋayi yurru Gunhu'yu nhuna nhämanydja dhuwurr-ŋamakuḻi'na ga ḏarrtjalknha ŋula nhämiriwnha; yakana yurru ŋayi nhuna yätj-ḻakaramanydja, ŋunhi nhe yurru dhärra ŋunhala gumurrŋuranydja nhanukala. \v 23 Yuwalknha ŋayi yurru nhuna ḻakarama ḏarrtjalktja ŋula nhämiriwnydja, ŋuli nhe yurru yana mukthundja-wala märr-yuwalkthirrinydja yukurra Garraynha, ga dhärra yana yukurra mukthun wuṉḏaŋarryirri ŋunhili liŋgu dhäwu'ŋura ŋunhi nhe liŋgu ŋäkula. Ga ŋuli nhe yurru yaka gonha'yun giṯthundja ŋuliŋuruyi dhukarrŋuru, yana mukthunna-wala marrtji yurru gatjpu'yunarayuna-wala märranharawuna ŋurikina ŋunhi ŋayi dhawu'-nherrara nhanukalaŋuwu ŋayi yolŋu'-yulŋuwu, ŋayi yurru Gunhu'yunydja yaka nhuna yätj-ḻakarama ŋula. \p Yo, dhuwalayinydja dhäwu baḻaka'yurruna barrkuwatjthinana birrka'mirrililina wäŋalili; bukmakthuna yolŋuyunydja walalay ŋäkula liŋguna, ga ŋarrapinydja Bolyunydja yukurra ḻakarama birrŋ'marama dhuwalayi liŋgu ŋupanayŋu yana dhäwu', liŋgu Godthu ŋayipi ŋarranhanydja djarr'yurruna, ga nherrara dhiyakuyi djämawu. \s1 Ḻakarama yukurra Bolnha, nhaltjanara marŋgi-wekanhara Djesuwalaŋuwuy \p \v 24 Ga dhiyaŋunydja-wala ŋarra yukurra batjpatjtjunna, liŋgu ŋarra yukurra dhäwu'-ḻakarama birrŋ'marama nhumalaŋgu, yurru ŋarra ŋayaŋu-djulŋithirri yukurra yulŋunydja, goŋmirriyirri dhika wal'ŋu, liŋgu dhiyaŋuyinydja ŋunhi ŋarra batjpatjtjun yukurra rumbalnha, ŋarra yukurra bitjanna dhawar'maramana ŋunhinha Garraywu Christkuna batjpatj. Ŋäthilinydja ŋayi batjpatjtjurruna yolŋu'-yulŋuwu walŋakunharawu, ga yurruna ŋarranydja yukurra batjpatjthun, munguyunna ŋanyana, märr yurru nhanukalanydja ŋunhi Godkalanydja wal'ŋu yolŋu'-yulŋuyu märramana yukurra ŋunhiyi walŋa, bala nhina yurru yukurra ŋunhiliyi walŋamirriŋura romŋura bitjan rumbalnydja ŋunhi nhanŋu Djesuwuna. \v 25 Liŋgu Godthu ŋayipi ŋarranhanydja djarr'yurruna dhiyakuyinydjayi djämawu, ŋayi ŋarranha djuy'yurrunanydja, märr yurru ŋarra warraŋulkumana wal'ŋu ḻakarama dhäruknha nhanŋu, marŋgikuma yurru nhanŋuwaynydja yolŋu'-yulŋunha miṯtjinha, liŋgu ŋayinydja ḏukṯuk nhumalaŋgunydja, nhuma yurru marŋgiyirri Godkalaŋunydja dhäwu'wu yuwalkkuma yana warrpam'thun. \v 26 Ŋäthilinydja wal'ŋu dhuwalayinydjayi dhäwu' yukurrana ŋorrana djuḻuḻ'yurruna, beŋuru liŋgu ŋäthiliŋuŋuru ŋurruŋuru; yakana ŋula yol yolŋu marŋginydja, yana liŋgu-u-u ga märr-yawunguna dhuwala. Ga dhiyaŋunydja-wala ŋayi Godthu liŋguna warraŋulkuŋalana wal'ŋu maḻŋ'maraŋalana ŋunhiyi dhäwu' nhanukalaŋunydja ŋayi yolŋu'-yulŋuwu. \v 27 Godtja ḏukṯuk ŋilimurru yurru marŋgiyirri dhiyaku dhäwu'wu ḻatju'wunydja dhikanydja wal'ŋu, ŋunhi yukurrana ŋorrana djuḻuḻ'yurruna ŋäthili. Yurru yuwalktja dhuwalayi dhäwuny'tja bukmakku warray wal'ŋu yolŋu'-yulŋuwu. Ga dhuwalana ŋunhiyi dharrpalnydja ŋayi maḻŋ'maraŋalana, warraŋulkuŋalana bitjarrana gam', Garraynydja ŋayipinydja ŋayaŋuŋura dhuwalina nhokalana nhina yukurra, bala nhumanydja yurru nhina yukurra ŋunhalayina Godkalana ḻatju'ŋurana dhika wal'ŋu romŋura ga wäŋaŋura. \p \v 28 Yuwalk dhuwaliyi yulŋunydja, ga dhiyakuyina märrwu ŋanapurru ŋuli ḻakaramanydja yukurra Garraynha Christnha bukmakkala yana yolŋuwalanydja walalaŋgala, dharraykuma walalanha marŋgikuma bitjan. Yo, bukmakkuna yana ŋanapurru ŋuli yukurra ḻakarama marŋgi-wekanharanydja ŋunhiyi, ŋunhi ŋayi wekaŋala ŋanapurrunha, märr yurru ŋanapurru gäma yukurra bukmaknha yolŋunhanydja walalanha waŋga'-waŋganynha yana nhanukalana goŋlili yana Christkalana, märr walalanydja yurru nhina yukurra dhambay-manapanmirri Garraywala Christkalana. \v 29 Ga dhiyakuyina ŋunhi ŋayaŋuwu ŋarra yukurra djäma wirrkinydja wal'ŋu; bitjanna liŋguna ŋarra yukurra bukumirriyamanydja ŋuli ŋuriŋina liŋgu ganydjarrmirriyuna, ŋunhi ŋayi Garrayyu wekama ŋuli yukurra ŋarrakala, liŋgu ŋayipi yukurra djämanydja ŋunha ŋayaŋuŋurana ŋarrakala ganydjarr-ḏumurruyuna wal'ŋu dhikana. \c 2 \p \v 1 Yo, bitjanna liŋgu ŋarra yukurra bukumirriyamanydja wirrkina ŋayathanharayu baṯ bitjanarayuna ḏapmaranharayunydja, märr nhumanydja yurru ŋurru-ḏakthunna, nhuma ga ŋuruŋu yolŋu'-yulŋuyu ŋunha walala yukurra nhina Layadutjiya wäŋaŋura, ga ŋuruŋu walalay wiripu-guḻku'yu ŋunhi walala yaka marŋgi ŋarraku, yaka walala nhäŋala ŋarranha buku. \v 2 Ŋarranydja ḏukṯuk nhumalaŋgu bukmakku, nhuma yurru nhina yukurra ŋayaŋu-marrparaŋdhirri dhika wal'ŋu, ga märryu-ḏapmarama ŋuli yukurra nhumalanhay nhuma bala-lili'yunmirri, märr yurru nhuma yukurra waŋganyŋurana, dhambay-manapanmirrina yana. Ga wiripunydja ŋarra ḏukṯuk nhuma yurru yuwalk wal'ŋu marŋgiyirri dharrpalwunydja ŋurikiyi Godkalaŋuwu, liŋgu dharrpalnydja ŋunhiyi Djesuna ŋayipina waŋganynha, ŋunhi Godthu liŋguna warraŋulkuŋalana ŋanya maḻŋ'maraŋalana, ga balakurru-witjan nhuma yurru yuwalktja wal'ŋu marŋgiyirri ga dharaŋandja yukurra Godnha. \v 3 Yakana yurru ŋula yolthu yolŋuyu maḻŋ'maramanydja dharrpalnhanydja nhänha malaŋunha Godku ŋuriŋi nhanukalay ŋayi be djambatjthunydja guyaŋinyarayu, liŋgu nhanukala Djesuwalana waŋganygalana ŋilimurru yurru maḻŋ'marama Godku guyaŋinyarawuynydja biyapulnha wal'ŋu garrwar, ga marŋgiyirri yurru nhanukalaŋu yuwalkkunydja ŋuriki romgu. \p \v 4 Yo, ḻakaramanydja ŋarra yukurra bitjandhiyi dhuwala nhumalaŋgu, märr yurru nhumalanha yaka muka mayali'-wilkthundja bothinyarawuyyunydja dhäwu'yu, bäy warray ŋunhi yurru yolŋuyu ḻakarama yukurra dhäwu' ḻatju' dhika wal'ŋu. \v 5 Ŋarrapinydja rumbalnydja dhuwala barrkuna yana nhumalaŋgalanydja, yakana galki, yurru ŋilimurru waŋganynha galkina yana, ŋunhana Birrimbirrwalana yulŋunydja, ga goŋmirriyirrinydja ŋarra yukurra wirrkina dhuwala, liŋgu ŋarra marŋgi nhumalaŋgu, ŋunhi nhuma yukurra dhärra waŋganyŋura yana rrambaŋi, ga märryu ŋayathama yukurra Garraynha Christnha yuwalkkuma dhika wal'ŋu. \s1 Djesu-Christtja djuḻkthurruna liŋguna ŋurikalanydja be walalaŋgala ganydjarr-ḏilkurruwalanydja \p \v 6 Yo, liŋgu muka nhuma märraŋalanydja ŋanya Djesu-Christnhanydja, bitjarra nhuma Garraykuŋalana ŋanya, ga ŋurrulilina nherrara, bala biyakana nhiniyanydja yukirriya ŋunhiliyina nhanukalaynha wal'ŋu romŋura yana, dhambay-manapanmiyana nhanukalana. \v 7 Nhumanydja dhuwala balanyara bitjan dharpa, ga ŋayinydja ŋunhi Christtja balanyara bitjan munatha', ŋunhi nhanukala nhe yukurra dhärra dholkunhara. Dhärriyanydja wal'ŋu ḻukuyunydja ṉiṉ'thurra yana-wala Garraywalanydja. Ga bitjandhi liŋgu nhuma dhuwala balanyaranydja bitjan buṉbu Godkuŋu ŋunhiyi dhuḻ'yunara djämawuy, ga ŋayipinydja Djesunydja dhuwala bitjan ḻukuna ŋunhi ŋurikiyi buṉbuwu. Dhärriyanydja yukirriya yana ŋunhiliyina liŋguna nhanukalaynha, mukthurra-wala yana märr-nherraṉmiya manaparra, märr yurru nhe mukthunna-wala yana gurarrthirrinydja marrtji, marŋgithirrina bitjanna bala, ŋurikina liŋgu waŋganyguna ŋunhi ŋanapurru marŋgikuŋala nhumalanha. Ga biyaka liŋgu buku-wurrpalanydja yukirriya Godnha wirrki wal'ŋu yana. \p \v 8 Yo, märr-gurrum'thurra yulŋunydja, märr yurru yaka nhumalanha ŋula yolthu mayali'-wilkthundja ga gaṯmarama ŋuriŋi nhanukalay ŋayi be djambatjthu guyaŋinyarayu ga dhärukthu ga dhäparkthu ŋuriŋi mayali'miriwyu dhäwu'yu, ŋunhi ŋuli yukurra dhawaṯthun ŋulaŋuru yolŋuwuŋu wal'ŋu guyaŋinyaraŋuru. Yo, yolŋuyu walalay ŋuli marŋgikuma ḻakarama walalaŋguway yumurrku'nha ŋunhi liŋgu ŋupanayŋu yana dhäwu', ŋunhi walala yukurrana märraŋala walalaŋgalayŋuwuŋu märi'muwuŋu ga bäpa'mirriŋuwuŋu. Ga bitjandhi liŋgu walala ŋuli ḻakarama dhäwuny'tja ŋunhi dhawaṯthurruna yukurrana ŋulaŋuru mokuywala ŋunhi, ŋunhi ŋayinydja buŋgawa wal'ŋu dhiyaku munatha'wuywu nhäku malaŋuwu. Yurru ŋunhiyi dhäwuny'tja malanha nhäŋiniŋ'nha ga ganydjarrmiriwnha, mayali'-wilkthunna yana yurru nhumalanha, liŋgu yakana ŋunhiyinydja ŋulaŋuru Garraywuŋu dhäwu', yakana walala yurru yuwalkkuma ḻakarama ŋanya Garraynha Christnha. \v 9 Liŋgu Djesu-Christtja nhinanhanydja ŋuli yukurranha dhiyala muka munatha'ŋura, yolŋu ŋayi yana rumbal, yurru balanyara liŋgu ŋayi ŋunhi ŋupanayŋu yulŋunydja, bitjan God yana ŋayipi djan'ku, yaka barrkuwatj, ga yaka wiripu, liŋgu ŋunhiliyi rumbalŋuranydja nhanukala Djesuwala yukurrana nhinana Godku yana nhanŋuway walŋa ga ganydjarr, warrpam' yana. \v 10 Ga nhumanydja dhuwala dhambay ŋunhana nhanukalana Djesuwalana, bala ŋunhiyi bili walŋanydja Godku dhuwalina nhina yukurra nhumalaŋgalana ŋayaŋuŋura; nhenydja dhuwala walŋana wal'ŋu nhina yukurra, dhambay yana Djesu-Christkala, ŋurikala ŋunhi ŋayi ŋurruŋu wal'ŋu ŋunha nhina yukurra, garrwar wal'ŋu yana, be-wala ŋurikalanydja mokuywalanydja walalaŋgala, ga wiripu-guḻku'walanydja ganydjarrmirriwala nhäkala malaŋuwala. Yo, walalanydja ŋunhiyi märr ŋuli be ganydjarrmirri, yurru walalanydja bukmak ŋunha ŋoyŋura nhanukala Djesuwalanydja, liŋgu ŋayipi waŋgany ŋurruŋunydja walalaŋgu bukmakku. \p \v 11 Yo, ŋunhi ŋayi Godthu nhuna dhambay-manaparanydja Garraywala, ŋunhiyinydja bitjarra ŋayi nhuna ḏarrtjalkkuŋalana ŋunha ŋayaŋuna wal'ŋu, bitjarra ganaŋ'maraŋalana gulkthurrunana yätjŋuruna ŋuliŋuruna. Yolŋuyunydja ŋuli ŋunhi mitthun yothu'nhanydja darramunha ḏarrtjalkkumanydja, ŋunhiyinydja walala ŋuli yana mitthun rumbal, goŋdhu yana, yurru nhumalanhanydja ŋunhanydja ḏarrtjalkkuŋala ŋunha ŋayaŋuna, yaka ŋula yolŋuwalanydja goŋdhu. Nhenydja ŋunhi ḏarrtjalkkunharana ŋurikiŋiyina ŋunhi Djesu-Christthunydja ŋayipinydja bitjarrana yupmaraŋalana nhokala nhuŋuwaynydja ŋunhi ŋäthiliŋunydja rom, märr yakana biyapulnydja yurru nhuŋuwaynydja ŋunhi ŋayaŋu buŋgawayirri nhuŋu. \v 12 Yo, nhe ŋunhi ḻiya-ḻupthurrunanydja, ga bitjarra ŋayi ŋunhiyinydja Godthu nhuna dholkuŋala molulili rrambaŋi Garraynhana dhambay-manapara, ga bitjarrayi liŋgu ŋuliwitjarra ḻiya-ḻupthunarakurrunydja ŋayi nhuna gaŋgathinyamirriyaŋalanydja walŋakuŋalanydja, rrambaŋikuŋala yana rakunyŋurunydja Garraynha. Yo, bitjarrayina ŋayi nhuna Godthu walŋakuŋala yuṯakuŋalanydja, ŋuriŋina ŋunhi nhe märr-yuwalkthina Godkuŋu ŋunhi djämawuy, ŋunhi ŋayi Godthu walŋakuŋala gaŋgathinyamirriyaŋala Djesunha beŋuru rakunyŋuru ŋuriŋi liŋgu nhanukalay ŋayi ganydjarryu. \v 13 Ŋäthilinydja ŋunhinydja bitjarra nhe rakunynha ŋayaŋu ŋunhi, ganaŋ'thurrunanydja nhe yukurrana Godkala ŋuriŋina ŋunhi nhe yukurrana djäma yätj rom malanha. Bäyŋuna nhuma yukurrana ŋayathaŋala rom galkithinyarawu marrtjinyarawu Godkalanydja, liŋgu nhumalaŋgunydja mulku'-mulkuruwunydja yakana ŋayi Godthu wekaŋala rom balanyarayi. Yurru dhiyaŋunydja-wala nhuma liŋguna walŋana, liŋgu Godthunydja nhumalanha bitjarra walŋakuŋalana rakunyŋuru dhambaynha yana Djesu-Christkalana. Yo, yuwalk muka ŋunhi Godthu bäy-ḻakaraŋalanydja ŋilimurruŋgu yätjtja dhuwurr; liŋguna ŋayi biḏiwiḏitjkuŋalana buwayakkuŋalana bukmak ŋilimurruŋgu nhänydja malanha yätjtja ŋunhi ŋilimurru djäma yukurrana. \p \v 14 Ŋäthilinydja ŋunhinydja ŋilimurruŋgu yätjtja malanha ŋorrana yukurrana wukirriwuy Godkalanydja djorra'ŋura. Dhunupa nhanŋu ŋunhiyi Godkunydja, ŋayi yurru nhäma'-nhama marrtji ŋunhiyi dhäruk wukirriwuy, bala dhä-ḏir'yunna, djuy'yunna ŋitjalanha gupaḏalkumana. Yurru yakana ŋunhiyi wukirriwuynydja ŋunhayi ŋorra yukurra biyapulnydja, liŋguwuynha ŋunhiyi buwayakkunharana, liŋgu Godthu nhäŋala yukurrana Djesunhanydja, ŋunhi nhanŋu gulaŋ waṉḏina ŋunhala dharpaŋura mälakmaranharawuyŋura ŋilimurruŋgalana dharapulŋura, bala ŋayi märraŋalana yana ŋunhi yulŋunydja, bala waŋana bitjarrana, “Liŋguna dhuwala dhawar'yurrunana,” bitjarra. Bala ŋayi Godthu biḏiwiḏitjkuŋalana ŋunhiyi wukirriwuynydja djorrany'tja, warrpam'thurrunana yana ŋayi ŋunhi buwayakkuŋalanydja ŋilimurruŋgu nhänydja malanha yätjtja; yakana yurru ŋayi biyapulnydja Godthu nhäma, bala dhä-ḏir'yundja yurru ŋilimurrunha. \v 15 Liŋgu ŋunhalayinydja dharpaŋura mälakmaranharaŋuranydja, ŋayi Djesuyunydja liŋgu djuḻkmaraŋalana rom ŋunhi yätjtja ga rakunydhinyaramirrinydja, ga bitjarrayina ŋayi Godthu milkuŋala ḻakaraŋala ŋunhi mokuynhanydja walalanha, ga wiripu-guḻku'nha ŋunhi be ganydjarr-ḏilkurrunha nhänha malaŋunha, ŋunhi yuwalktja walala ganydjarrmiriw warray, liŋgu Garraynydja ŋunhi ŋayipinydja Christtja be wal'ŋu ya', garrwar yana walalaŋgalanydja. Yakana yurru biyapulnydja ŋuriŋiyi yätjmirriyunydja ŋayathama yukurra yolŋu'-yulŋunhanydja walalaŋgalaynydja romdhu, liŋgu ŋayi Djesuyu ḏaw'maraŋalana walalaŋgu ŋunhiyi ganydjarrnydja liŋguna. \s1 Yakana gaṯthurra munatha'wuyyunydja romdhu, liŋgu nhenydja ŋunhana dhambay-manapanarana Christkalana \p \v 16-17 Ga dhiyakuyina märrwu nhumanydja yurru yakana ŋayaŋu-yätjthirri, ŋunhi nhumalanha yurru wiripu-guḻku'yunydja yolŋuyu walalay yätj-ḻakarama, liŋgu nhuma yaka yukurra ŋayathama ŋunhiyi rom malanha ŋunhi walala ŋuli ḻakarama, balanyara rom gam', bitjan dharrpal ŋunhi ŋatha ga gapu, ga rom ŋunhi nhuma yurru djäma buŋgul ga ŋula nhä malanha, ga dharrpal walu ganaŋ'maranhara ŋula nhäku djämawu. Ŋunhiyinydja rom malanha yana mali warray, munatha'wuy warray, dhiyakuy warray, ḻakarama yukurra yana dhunupamirriyama ŋunha bala wal'ŋu yuwalkŋu, ŋunhi ŋayi yurru djiwarr'wuy ŋunhi wal'ŋu dhika bunana. Ga yuwalkŋunydja ŋunhi Garraynha Christnha ŋayipina wal'ŋu, liŋguna ŋayi maḻŋ'thurruna dhiyala munatha'ŋuranydja. Yakana biyapulnydja yurru ŋula yol yolŋu walŋathirri nhina yukurra ŋuriŋiyi ŋäthiliŋuyunydja malaŋuyu romdhu. \p \v 18 Yo, yaka mäkiri'-witjurra ŋurikinydja yolŋuwu ŋunhi ŋayi yurru nhumalanhanydja yätj ḻakaramana, liŋgu nhe yurru yakanydja be nyilŋ'maranhamirri nhunapinyay nhe, bala buku-ŋal'yun ŋuruku birrimbirrwunydja, dhäwu'-gänharamirriwu walalaŋgu. Ŋayinydja ŋuli ŋunhiyinydja yana milkunhamirri ga muḻkurr-marŋgina ḻakaranhamirri, garrwarnha wal'ŋu be bathalana wiripu-guḻku'walanydja, liŋgu ŋayi nhäŋala nhä ŋunhi nhanukala maḻŋ'thurruna mali, yurru romdja ŋayi nherrara ŋunhiyi nhanukuŋuwaynha guyaŋinyarawuy, yakana Godkuŋu wekanhara. \v 19 Liŋgu ŋayi ŋunhiyinydjayi yolŋu yukurra ganaŋ'maranhamirrina ŋanyapinyay ŋayi Christkalanydja ŋulaŋurunydja, ŋunhi ŋayi ŋayipi muḻkurrnydja yolŋu'-yulŋuwu Godkalaŋumirriwunydja. Yo, ŋilimurrunydja dhuwala dhambay-manapanara waŋganygunhara Godkuŋu, balanyara bitjan waŋganynha rumbal nhanŋu Garraywu, ga Christthunydja ŋayipinydja ŋuli maranhu-wekama yukurra ŋilimurrunha waŋga'-waŋganynha, märr yurru ŋilimurru mam'thun yukurra waŋgany-manapanmirrina, ga djäma yurru guŋga'yunmirri bala-lili'yunmirri waŋganygurru yana, ŋuriŋina nhanukalaynha yana walŋayu. Ga bitjandhina Godthunydja ŋuli ŋuthanmarama marrtji Garraywunydja ŋunhi rumbal, yolŋu'-yulŋunha ŋunhi nhanŋuwaynydja, bitjandhi bitjan rumbalnydja ŋuli yolŋunydja ŋuthan marrtji yindithirrina ŋathayu ḻukanharayu. \p \v 20 Ŋäthilinydja ŋunhinydja nhuma yukurrana nhinana goŋŋura ŋurikala walalaŋgala be ganydjarr-ḏilkurruwala walalaŋgala mokuywala, ŋunhi walala buŋgawamirri dhiyaku munatha'wu ŋunhi, yurru dhiyaŋunydja-wala yakana walala buŋgawamirri nhuŋu, liŋgu nhenydja rakunydhina manapara Djesuwala, ga ŋuliwitjandhiyina nhenydja bitjarra dhawaṯthurrunana ŋuliŋuruyi mokuywalanydja romŋuru. Bala nhäkuna nhuma yukurra marrtji mukthundja djäma yätjtja?... yanapi nhe mukthun yana dhiyakuy munatha'wuy yolŋu? Nhäkuna nhe yukurra nhina munatha'wuywalanydja romdhu? \v 21 Yolŋuyunydja walalay romdja ŋuli ḻakarama bitjan, “Yaka ḻukiya dhuwalinydja ŋatha ya'.” Ga wiripunydja walala ŋuli ḻakarama, “Dhuwalanydja gay' yaka nhuŋu mulkanarawu ga nhänharawu,” bitjan walala ŋuli rom ḻakarama. \v 22 Yurru ŋunhiyinydjayi walalaŋguŋu nherraṉara rom yukurra ḻakarama nhäpuy malaŋuwuy yana, ŋunhi yukurra marrtji winya'-winyayunna buwayakthirrina; yakana yurru ŋunhiyi nhä malanha ŋorra yukurra bitjan liŋgu weyinŋumirrinydja. Ga ŋunhiyinydjayi rom ŋuliŋuruyi walalaŋgalaynha guyaŋinyaraŋuru, yolŋuwuŋuna wal'ŋu marŋgi-wekanhara yana. \v 23 Yolŋuyunydja walalay ŋuli guyaŋirri yukurra yanapi balanyarayinydja rom ḻiya-djambatj ga dharrpal wal'ŋu, yanapi ŋamakurru'na yolŋu'-yulŋuwu buku-ŋal'yunarawu ŋuriki dhäwu'-gänharamirriwunydja walalaŋgu ga dhika nhäku maḏayin'kuna. Walala ŋuli nhina yukurra ŋoy-ŋathamiriw ŋula nhämiriw yana, ga ŋuliwitjandhiyinydja walala yurru be dharraḏakunharamirrina walalanhawuy walala, ga bitjandhi liŋgu walala yurru rumbalnha walalanhawuy walala bunharamirrinydja yukurra. Yurru romdja dhuwalayi ganydjarrmiriw warray, yakana yurru yolŋunha ḏaḏawmarama yätjŋuru djämaŋuru ŋuriŋiyinydja romdhunydja malaŋuyu, ŋayinydja yurru ŋunhiyinydja yolŋu mukthunna yana malthunna yukurra ŋurikiyina nhanukalayŋuna djälwu. \c 3 \p \v 1 Yurru nhenydja liŋguna dhawar'yurrunana ŋuliŋuruyinydjayi romŋuru, liŋgu nhe walŋathina beŋuru rakunyŋuru dhambay Christkala yana. Yakana nhe biyapulnydja dhiyakuy munatha'wuy. Bala yana djäl-ŋamathiyanydja biyaka ŋurukuna djiwarr'wuywuna nhäku malaŋuwu, ŋurukuna ŋunhi ŋayi yukurra nhina Christ ŋunhilimi ŋurruŋuna wal'ŋu, gali'ŋura Godkalana. \v 2 Biyaka liŋgu guyaŋiyanydja ga ḻayḻayyurra manaparra Godkala yana nhäŋura malaŋuŋura; yaka mukthurra guyaŋiya yukirriya ga ḻayḻayyurra munatha'wuywalanydja nhäŋura malaŋuŋura. \v 3 Liŋgu nhenydja dhuwala balanyara bitjan rakuny ŋunhi yolŋu. Yakana ŋayi rakunydja ŋunhinydja yolŋu nhina yurru yukurra munatha'wuyyunydja romdhu, ga nhenydja yurru bitjandhi liŋgu meṉgumayi ŋunhiyi rom, liŋgu rakunydhina nhe liŋguna dhambay Christkalana. Yurru yuwalknha yana nhe walŋana yulŋunydja, Garraywalana dhambay, ga ŋunhana nhe nhina yukurra Godkalana. \v 4 Yo, ŋunhiyi Christtja ŋayipi yuwalktja gal'ŋu walŋa ŋilimurruŋgu, ga ŋunhi ŋayi yurru Djesu-Christtja roŋiyirri maḻŋ'thun dhiyala rumbalmirrinydja, nhenydja yurru maḻŋ'thundhi bitjandhi liŋgu manapayi nhanukala, ŋuriŋi ḻatju'yunydja dhika wal'ŋu djeŋarra'yu nhanukalay ŋayi. \s1 Wirrki wal'ŋu yana djämanydja ŋamathaŋa biyaka \p \v 5 Yo, yakana biyapulnydja ḏukṯukthiya yukirriya munatha'wuywunydja nhäku malaŋuwu, yaka nhiniya yukirriya ŋuriŋiyi nhokalayŋuyunydja djälyu. Gonha'yurrana ŋunhiyi rom, biyakana bitjan ŋuli rakunydhu yolŋuyu ganan warrpam'thun nhanŋuway nhä malanha. Yakana biyapulnydja marramba'yiya, ga yaka ŋoy-ŋapu'yurra, ga ḏukṯukthiya nhäŋiniŋ'kunydja ŋurikiyinydja romgu. Yakana malthurra nhokalayŋu ŋunhi djarrpi'wunydja guyaŋinyarawuywu, ga yaka wanaŋa-ḏumurruyiya ŋula nhäkunydja buku-manguŋa. Ŋunhi nhe ŋuli bitjan liŋgu ḏukṯukthirri yukurra nhäku malaŋuwu, ŋunhiyinydja bitjarra nhe waŋarrkuŋalana, bala buku-ŋal'yunna ŋuli yukurra nhe ŋurikiyi nhäku malaŋuwu. \v 6 Godtja ŋuli yukurra wirrkina ŋaramurryirri balanyarawuyinydjayi romgu malaŋuwu, galkina ŋayi yurru dhä-ḏir'yunna yolŋu'-yulŋunha, baḏuwaḏuyunna yurru warrpam'thunna ŋunhinhanydja ŋunhi walala yukurra nhina ŋuli ŋunhilimi yätjŋura romŋura, ŋunhinhanydja walalanha ŋunhi walala ŋuli yaka dhäruk-märrama ŋanya. \p \v 7 Ŋäthilinydja ŋunhinydja nhuma yukurranha ŋuli nhinanha ŋunhiliyi yätjŋurana wal'ŋu romŋura yana, ga malthuna nhuma ŋuli yukurranha nhokalayŋu nhe djälwu. \v 8 Yurru dhiyaŋunydja-wala ḏupthurrana nhuma biyakana ŋunhi yätjtja rom. Yakana biyapulnydja maḏakarritjthiya ŋula yolku yolŋuwu, ga yaka ŋoy-ŋaḏi'yurra ŋula yolku. Yaka ŋayaŋu-yätjkuŋa ŋula yolŋunha, ga yaka waŋiya yätjkuŋanydja gupa-waŋiyanydja, ga yaka waŋiya dhäruk yätjtja ŋula waŋgany. \v 9-10 Yakana bothiyanydja ḻakaraŋa ŋula yolnha, liŋgu nhenydja dhuwala yuṯana yolŋu, ganaŋ'thunna yukurra ŋulaŋuru ŋäthiliŋuŋurunydja, liŋgu nhenydja ŋunhi bitjarra yupmaraŋalana ŋäthiliŋunydja rom nhuŋuway, bala nherraranydja nhe yuṯana rom, bitjarrana bitjan ŋuli yolŋuyu yupmarama ŋäthiliŋu moy'mirri girri' nhanŋuway ŋayi, bala nherraṉ yuṯana yurru wal'ŋu ŋamakurru'na, ḻatju'na dhikana ga ḏarrtjalknha. Nhenydja dhuwala yuṯana yolŋu, liŋgu bitjanna liŋguna ŋayi yukurra Godthunydja yuṯakumana ŋayaŋunydja nhuŋu ga guyaŋinyarawuynydja, märr yurru nhe marŋgithirrina marrtji Godkunydja nhanŋuwaynydja, märr yurru nhe djarr'yun nhinanharawunydja ŋamathanharawuna bitjanarawuna, bitjan God yana ŋayipi. \p \v 11 Yo, yakana ŋilimurru yurru yolŋunha walalanha barrku'-barrkuwatjkumanydja marrtji bitjandja gam': Dhuwalanydja gay' Djuw yolŋu, ga dhuwalanydja gay' mulkuru. Dhuwalanydja gay' ga djämamirri yolŋu ga ŋunhanydja gay' buŋgawa wal'ŋu yolŋu. Dhuwalanydja gay' marŋgimirri, ga ŋunhanydja gay' dhuŋamirri. Yaka biyakayinydja waŋiya yolŋu'-yulŋunha barrku'-barrkuwatjkuŋanydja, liŋgu ŋanapurrunydja bukmak Christku yana nhanŋuway yulŋunydja, bitjan waŋganynha rumbalnydja nhanŋuna, liŋgu waŋgany yana walŋanydja, Christ ŋayipi bukmakkalanydja nhina yukurra. \p \v 12 Yo, nhumanydja dhuwala Godkuŋu yana djarr'yunara yolŋu walala, ŋayi nhuŋu märr-ŋamathinanydja, bala ŋayi nhuna märraŋala nhanŋuwayliliyaŋalana, märr nhe yurru ḏarrtjalk nhina yukurra, nhanŋuway wal'ŋu yana yolŋu, ganaŋ'thun yukurra yätjŋuru. Dhiyakuyina märrwu nhe yurru nhina yukurra ŋamakurruny'tja, yuwalkŋuŋurana wal'ŋu yuṯaŋurana romŋura. Biyaka ŋayaŋu-yal'yurra ga mel-wuyurra wiripuŋuwunydja yolŋuwu. Yaka biyaka nhunapinyay nhe buŋgawa-ḻakaranhamiya wiripuŋuwunydja yolŋuwu, yana guŋga'yurra biyaka gurrum'thurra marrtjiya. Marŋgikuŋa biyaka marrtjiya bala mukthurra yana, gurrum'thurra wal'ŋu gäŋa, ga yaka waḏutja maḏakarritjthiya. \v 13 Ŋunhi nhuna yurru ŋula yolthu yolŋuyu ŋayaŋu-yätjkumanydja dhärukthu yätjthu ŋula nhäyunydja, yaka nhenydja yätj buku-ruŋinyamaraŋa nhanŋunydja, yana bäy-ḻakaraŋa nhanŋu. Yo, nhumanydja yurru Garraywalaŋumirrinydja walala bäy-ḻakaranhamirri nhumalaŋguway nhuma bala-lili'yunmirri, biyaka bitjan Garrayyu Djesuyu nhuŋu bäy-ḻakaraŋala. \v 14 Ga dhuwalana ŋunhi yuwalktja wal'ŋu dharrpalnydja rom. Märr-ŋamathiya bala-lili'yunmiya, yuwalkkuŋa wal'ŋu ŋayaŋuyunydja-ḏapmaraŋa, liŋgu dhiyaŋuyinydjayi märr-ŋamathinyarayunydja yurru nhumalanha waŋgany-manapanna garrpiṉ waŋganylilina, märr nhuma yurru nhina yukurra dhapirrknha ŋula nhämiriwnha yana. \p \v 15 Yo, nhiniya yukirriya biyaka waŋganydhu yana ŋayaŋuyu, marimiriwyaŋa ŋula nhämiriwyaŋa, ŋarrtjunminyamiriw, bala yurru ŋuriŋi Christkalanydja ŋayaŋu-yal'yunarayu nhuŋu milkumanydja wanhaka dhunupa ga djarrpi', wanhawitjan manymakkurru ga marikurru. Liŋgu Godtja nhuŋu ḏukṯuk, nhe yurru nhina yukurra ŋayaŋu-yal'yunara yana, ga dhiyakuyinayi märrwu ŋayi nhumalanha ḻuŋ'maraŋala waŋgany-manaparanydja, märr yurru nhuma nhina yukurra waŋganynha miṯtji ga ŋurruk, bitjanna bitjan galkiwuynha gurruṯu'mirrina walala. Bala biyakana liŋguna buku-wurrpalanydja yukirriya Godnha, ga wiripu-guḻku'nha yolŋu'-yulŋunha. \p \v 16 Marŋgiyiya Christkalaŋu dhärukkunydja wirrki yana wal'ŋu, ga nhiniyanydja yukirriya ŋuriŋi liŋgu dhärukthu, yaka yana meṉguŋanydja. Biyaka marŋgikunhamiya ḻakaranhamiya marrtjiya bala-lili'yunmiya, ga raypirri'yunmiya ŋuriŋi liŋgu Godkala djambatjthu guyaŋinyarayu. Ga biyakayi manikaykurru miyamala Godku dhäruktja, wokthurranydja yukirriya Garraywu manikaykurru. Miyamala Godku ga buku-wurrpalanydja ŋanya nhokalay nhe märr-yiŋgathinyarayu. \v 17 Yo, ŋunhi nhe yurru djäma ŋula nhänydja, djämanydja Djesu-Christkala yana yäkuyu, ga ŋunhi nhe yurru waŋa ŋula dhäruktja, waŋiyanydja ŋuriŋi liŋgu waŋganydhu yana yäkuyu. Ga biyakana liŋguna buku-wurrpalanydja Godnha Bäpanha, ŋuliyina Djesu-Christkalaŋukurruna. \s1 Biyaka gurrum'thunmiya nhumalaŋguway nhuma \p \v 18 Nhuma wäŋamirri walala dhäykawurru, yaka nherraṉmiya nhunapinyay nhe ŋurrulilinydja, yanapi nhe buŋgawana nhokalaŋu dhuway'mirriŋuwu. Märr-ŋal'yurra nhokalaŋuwala dhuway'mirriŋuwala, liŋgu ŋunhiyinayi dhunupa Garraywalaŋumirriwunydja yolŋuwu dhäykawu. \v 19 Ga nhuma dhuway'mirriŋu walala, yuwalkkuŋa märr-ŋamathiyanydja ga ŋayaŋuyu-ḏapmaraŋa nhuŋuway miyalknha. Yaka biyaka rom-wuṉḏaŋarryiyanydja nhanŋu, bala ŋayaŋu-yätjkuŋanydja ŋanya yakana. \p \v 20 Ga nhuma yumurrku', biyaka liŋgu dhäruk-märraŋa nhuŋuway ŋäṉḏi'mirriŋunha ga bäpa'mirriŋunha, liŋgu dhuwalayina dhukarr ŋunhi Godthu ŋayipi nherrara nhumalaŋgu yumurrku'wunydja. \v 21 Ga nhe ŋäṉḏi'mirriŋu ga bäpa'mirriŋu, yaka nhumalaŋguway yumurrku'nha ŋayaŋu-yätjkuŋanydja yukirriya ŋaramurryunydja dhärukthu, yana marŋgikuŋanydja ŋanya yal'yunarayu dhärukthu, märr ŋayi yurru yaka märr-yawaryun, bala bilyun ŋayipiyirrina. \p \v 22 Ga nhuma djämamirri walala ŋunhi, dhäruk-märraŋa nhuŋuway buŋgawanhanydja yolŋunha, ga biyaka liŋgu djäma yana nhaltjan ŋayi yurru nhuŋu waŋa, bäy warray ŋunhi ŋayi yurru yakanydja dhiyalami nhäma yukurra nhuna. Yaka yana djäma märr yurru yolŋu'-yulŋuyu nhuna ŋamakurru'-ḻakarama; biyaka djämanydja yukirriya yuwalkkuŋa wal'ŋu, liŋgu nhenydja nhanŋuway yana Garraywu. \v 23 Yo, ŋunhi nhe yurru djäma ŋula nhänydja, djämanydja wirrki yana märr-djulŋithinyarayu, liŋgu yuwalkkumana nhe yukurra ŋunhi djäma nhanŋu Garraywu, yaka yolŋuwu. \v 24 Guyaŋiya biyakanydja gam', “Godthunydja yurru ŋayipinydja ŋarraku buku-ruŋinyamaranharawuy wekama ŋarrakalaŋuwuy djämawuynydja.” Yo, ŋunhalanydja djiwarr'ŋuranydja nhe yurru märramana ŋunhiyi, ŋunhi ŋayi yukurra Godthu ŋunha ŋayathama nhuŋu, liŋgu Garray ŋayipi nhuŋu yuwalktja buŋgawa, ga djämanydja nhe yukurra dhuwala nhanŋuway Christku. \p \v 25 Yo, ŋunhi yurru ŋula yolthu djäma yukurra yätjkumanydja, ŋayipi Godthu yurru buku-ruŋinyamaramanydja ŋurikiyi yolŋuwu, ŋayi yurru ŋuriŋinydja yolŋuyu märrama yätj yana, bäy warray ŋayi ŋunhi yolŋu benydja-wala ŋaḻapaḻnydja, dharrpalnydja be. Liŋgu bukmak yolŋu walala rrambaŋi yana Godkalanydja maŋutjiŋura, yaka ŋayi yukurra ḻakarama wiripu-guḻku'nhanydja garrwar be wal'ŋu, ga wiripu-guḻku'nha wakinŋumirri, bäyŋuna. \c 4 \p \v 1 Bala nhuma buŋgawamirrinydja walala, biyakana ŋayaŋu-ŋamathiyana nhokalaŋuwu djämamirriwunydja, ga yaka nhunapinyay nhe be buŋgawa-ḻakaranhamiyanydja. Guyaŋiya dharr biyaka, liŋgu nhepinydja dhuwali djämamirri muka yana ŋuruku buŋgawawu, ŋunhi ŋayi yukurra nhina ŋunha djiwarr'ŋura. \s1 Biyaka liŋgu bukumirriyaŋanydja ga nhiniyanydja ŋamathaŋa, dhunupa wal'ŋu \p \v 2 Ga dhuwalanydja dhäruk bukmakku yana nhumalaŋgu. Biyaka liŋgu bukumirriyaŋa yukirriya yulŋunydja, ga yakana ŋula märr-yawaryurranydja. Biyaka bira'yurra, ga bukumirriyaŋa yukirriya buku-wurrpanarayu manapanarayu. \v 3 Ga biyakayi bukumirriyaŋayi ŋanapurruŋgunydja, märr yurru ŋayi Godthu gatjaḻ ŋanapurruŋgu buma baṉarra'kuma, märr yurru ŋanapurru birrŋ'maramana ḻakaramana ŋanya Christnhanydja, warraŋulkumana bitjanna ḻakarama yurru ŋunhiyi dharrpalnhanydja wal'ŋu, ŋunhi ŋäthilinydja yukurrana ŋorrana be djuḻuḻ'yurruna. Walala nherrara ŋarranhanydja dhipala ḻoḻulilina, liŋgu ŋarra yukurra ḻakarama dhuwalayi dhäwu', \v 4 yurru bukumirriyaŋa yukirriya yulŋunydja ŋarraku, märr yurru ŋarra mukthunna yana-wala ḻakaramana marrtji Godku dhäwu' warraŋulkumana, liŋgu dhiyakuyi God ḏukṯuktja ŋarraku. \p \v 5 Guyaŋiya ŋamathaŋa wal'ŋu, märr nhe yurru nhina yukurra ŋamathama ga dhunupa wal'ŋu, ga guŋga'yun yurru ŋunhinha walalanha ŋunhi walala yaka marŋgi Djesu-Christku. Walunydja yaka warrkuḻuŋa, yana biyakana liŋguna walu-ŋuparra ḻakaraŋana yukirriya Godnha, liŋgu galkina dhuwala walunydja dhumbuḻ'nha. \v 6 Biyaka liŋgu waŋiyanydja yal'yunarayu dhika wal'ŋu dhärukthu, guŋga'yunamirriyu wal'ŋu yana, märr nhenydja yurru wekama buku-ruŋiyinmarama dhunupayu yana ḻatju'yu dhärukthu, ŋunhi nhuna ŋayi yurru ŋula yolthu yolŋuyu dhä-wirrka'yundja. \s1 Dhawar'maranharamirrina dhäruk \p \v 7 Yo, ŋilimurruŋgala wäwayu Ditjikayu yäkuyu yurru ḻakarama nhumalaŋgala ŋarranhanydja. Ŋayinydja dhuwalayinydja djäma ŋuli yukurra yuwalkkuma yana Godku, rrambaŋina ŋilinyu ŋuli djämanydja yukurra. \v 8 Ga djuy'yundja ŋarra yurru ŋanyana nhumalaŋgala, märr yurru nhumalanha ŋayina warwu-ḏapmaramanydja, bala ŋayaŋu-djulŋikumana ŋuriŋi dhäwu'yunydja. \v 9 Ga ŋayi Nitjimanydja, ŋilimurruŋgu marrkapmirrinydja wäwa yurru marrtjiyi nhanukala galki, ŋunhiyinydja ŋunhi ŋayi yukurra bitjan liŋgu yuwalkkuma guŋga'yun ŋanapurrunha, yurru ŋayinydja ŋunhi dhipuŋuruyi nhumalaŋgala miṯtjiŋuru. Dhiyaŋuyinydja maṉḏathu yurru ḻakarama nhumalaŋgu ŋamakurru'na, ŋunhi nhaltjan yukurra Godthu djäma dhiyala. \p \v 10 Yo, Yaratakanydja dhuwala dhiyalami ŋarrakala ḻoḻuŋura, ga ŋayinydja djuy'yurrunayi nhumalaŋgu märr-ŋamathinyara, ga bitjarrayi bili ŋayi Mäkthunydja nhumalaŋgu djuy'yurrunayi märr-ŋamathinyara, ŋuriŋinydja ŋunhi ŋayi Bänapatjku gutha'mirriŋu. Liŋgu muka ŋarra djuy'yurrunanydja nhumalaŋgu djorrany'tja, ḻakaraŋalanydja ŋanya Mäknha, märr yurru nhuma gumurr-ŋamathirri nhanŋu, ŋuli ŋayi boŋguŋu buninydja nhumalaŋgala dhipali wäŋalili. bitjarrayi \v 11 Ŋayi Djatjuwayunydja liŋgu märr-ŋamathinyara djuy'yurruna nhumalaŋgu, ŋuriŋinydja ŋunhi ŋayi wiripunydja yäku Djatja. Dhiyaŋuyi liŋgu ḻurrkun'thu Djuwsthu yukurra djämanydja dhiyala ŋanapurruŋgalanydja, birrŋ'marama yukurra ḻakarama dhäwu' Godkunydja Romnha. Bäyŋuna wiripuŋuyunydja Djuwsthu guŋga'yun yukurra ŋanapurrunhanydja, yurru dhiyaŋuyinydja walalay ḻurrkun'thu yuwalkkuŋala yana dhika ŋarranha marrparaŋ'kuŋalanydja. \p \v 12 Ga ŋayi Baparatj wiripunydja dhipuŋuruyi nhumalaŋgala malaŋuru, ga ŋayi wiripunydja märr-ŋamathinyara djuy'yurruna nhumalaŋgu, ŋunhi ŋayinydja dhuwalayi manymak djämamirrinydja Djesu-Christku. Bitjan liŋgu ŋayi yukurra wirrki yana bukumirriyamanydja nhumalaŋgu, ŋayaŋuyu wuṉḏarryuna ŋäŋ'thun ŋayi ŋuli Godnhanydja dhä-marimirriyuna yätjnhanydja, yäkuyu Djesuwalanydja, märr yurru nhumanydja dhärra wuṉḏaŋarryirri ŋuliwitjandja ŋula nhäkurrunydja romgurru. Ŋayi ḏukṯuk nhumalaŋgu, nhuma yurru wirrki yana marŋgiyirrinydja Godku, bala djämana yukurra yurru ŋuriŋiyina liŋgu Godkalana djälyu. \v 13 Yo, wirrki ŋayi yukurra djämanydja ganydjarryuna, guŋga'yundja yukurra nhumalanha, ga wiripunydja ŋayi yukurra guŋga'yundhi ŋunhinha Garraywalaŋumirrinhanydja yolŋunha walalanha ŋunha Layadutjiyanydja ga Yarapalanydja wäŋaŋura ŋunhayina. \v 14 Ga ŋayi Lokthu bitjarrayi liŋgu märr-ŋamathinyara djuy'yurruna nhumalaŋgu, ŋilimurruŋgala marrkapmirriyunydja marrŋgitjthu, ga Dematjthu wiripunydja. \p \v 15 Wekaŋa ŋarrakuŋu märr-ŋamathinyaranydja walalaŋgu Layadutjiyapuyŋuwunydja ŋunhi Garraywalaŋumirriwu walalaŋgu, ga biyakayi wekaŋa ŋarraku märr-ŋamathinyara Nimbawunydja, ga yolŋu'-yulŋuwu ŋuriki ŋunhi walala ŋuli ḻuŋ'maranhamirri ŋunhimala nhanukala wäŋalili buku-ŋal'yunarawu. \v 16 Maŋutji-ḻapmaraŋanydja dhuwalayi djorrany'tja bukmakkala yana Garraywalaŋumirriwalanydja walalaŋgala dhiyaliyi Gulutjinydja, ga dhäŋuru dhipuŋuruyinydja djuy'yurrana dhuwalayi djorra' bala ŋunha Garraywalaŋumirriwu walalaŋgu Layadutjiyalilinydja, märr yurru walalanydja bitjandhi liŋgu maŋutji-ḻaw'marama dhuwalayi. Ga bitjandhi bili walalanydja yurru wekamayi nhumalaŋgunydja ŋunhiyi djorra' ŋunhi ŋarra djuy'yurruna walalaŋgala. Märraŋayi ŋunhiyinydja djorra', märr yurru nhumanydja maŋutji-ḻaw'maramayi ga marŋgiyirri ŋuliŋuruyi. \v 17 Ga ḻakaraŋa Yäkipawalanydja dhuwala gam' dhäruk. “Djämanydja wirrki yana, bala dhawar'maraŋana ŋunhiyi djämanydja ŋunhi Garrayyu wekaŋala nhuŋu djämawu; yaka gandarrŋuranydja ŋula djawaryurra.” \p \v 18 Ga dhuwalanydja ŋarrana Bolyuna dhawar'maramanydja yurru wukirri goŋdhuna ŋarrakalay ŋarra. Ŋarra märr-ŋamathinyaranydja nhumalaŋgu bukmakku djuy'yurruna. Bukumirriyaŋa yulŋunydja ŋarraku dhipala ḻoḻulilinydja. Godthunydja yurru gäma yukurra nhumalanha nhanukalay ŋayi märr-ŋamathinyarayu. \p Ga liŋguna.