\id LUK Gangam: Le livre de la Nouvelle Amitié 2010 
\h Luk 
\toc1 Tigbɛmɔnmɔnt tà Luk kɛle' tù nnɔ 
\toc2 Luk 
\toc3 Luk 
\mt2 Tigbɛmɔnmɔnt tà 
\mt1 Luk 
\mt2 kɛle' tù nnɔ 
\imt1 Nà wɔngeh kugbɔnku kuu te ma bo 
\ip Bi yih wà kɛle' kugbɔnku kuu nnɔ Luk nɛ. Wa yé Yesu ya tondb piik nin bile nnɔ ya uba. Ama u tùɔre' ki nuun' bà là pɛ Yesu bo saan nɛ ki bɛnde' uʼgbɛr cin' ma bo nin tù tì fɔre' ma bo. U là tɔke nin Pɔl uʼsɛn ya jom ni ma nnɔ nɛ cère' u bɛnde' tù ki pukn'. 
\ip U kɛle' kugbɔnku kuu ki de' binib bà nnɔ ŋa yé Sufmbɛ. Bi teke' Yesu ki jin' nɛ. Nɛn nɛ cère' u tɔkeh bɛ iñɔbonfafaa ya tingi nin Sufmbɛ ya yaajɛtentienm mà ba bɛn mɛ̀ nnɔ. 
\ip Luk kɛle' kugbɔnku kùa nɔ pɛ Matie nin Mark yaar bo nɛ, ama u kɛle' tigbɛr tuba ta te Matie nin Mark nin San ya gbɔnt ni. Tun si: Yesu jon' ki fuonde' Mart nin Mari (10:38-42) nin Samari ya jɛnimɔ̀n ya gbɛr (10:29-37) nin ujɛ wà ya buk bole' u liɛbe' ki laa' kɛ̀ nnɔ ya gbɛr (15:11-32). 
\ip Luk bo, Yesu Kristo nɛ yé Yonbdaan nɛ, ki yé Uwien sɔn' wà wɔ ń lá ŋmiɛn binib. Imɔ̀n, Uwien mɛkre' wɔn Yesu nɛ, ki de' wɔ mituɔm tibont kɛ bo. Luk ya gbɔnku ya gbɛr tì tonde' Yerusalɛm ni nɛ (iyul 24) nin Yesu ya kuum udɔpɔnpɔn bo nin uʼmɛkrm bitɛnkpiib ni. 
\c 1  
\s1 Nà cère' Luk kɛle' kugbɔnku kuu nɔ 
\p  
\v 1 Ni bɛn ki ye binib bà yɛbe ñikn' ki kɛle' tigbɔnt ni tibont tà là tien' tiʼni nnɔ.  
\v 2 Bi kɛle' tù tɛn binib bà là te tuʼcincinyo ki laa' tù tien' ma bo, ki yé binib bà kpaandeh Uwien ya gbɛr nnɔ là wɔkn' tɛ ma bo nɛ.  
\v 3 Nɛ nʼmɔ tùɔre' ki nuun' ki bɛnde' tù cin' ma bo, nɛ ki maale' ki ye nì mɔn nʼmɔ ń paan tuʼbo mɔnmɔnm kí kɛle tù tentien ma bo, kí de sin uciɛn Teofil,  
\v 4 ŋɔ aʼmɔ ń bɛnde kí ye bi wɔkn' ŋɛ tigbɛr tà nnɔ mɔnbe ki te nɛ. 
\s1 Uwien ya tond uba len' ki ye bi li maa San 
\p  
\v 5 Uyo wà Herod là yé Sude ya bɛr nnɔ, ki laa' utɔtuɔrkɛ uba te, ki yé Abiya ya cɛkl yaab ya uba, bi yih wɔ Sakari; ki yih uʼpo Elisabɛt, u yé Arɔn ya yaabil.  
\v 6 Biʼkɛ bile là yé binib bà cuube nɛ Uwien ya nun bó, ki boh Yonbdaan ya wɔb, ki teh u yíe nà kɛ mɔnmɔnm.  
\v 7 Ama ba là ŋmɔbe buk, kimɛ Elisabɛt là yé uŋɔl nɛ, nɛ biʼkɛ bile là pore'-a. 
\p  
\v 8 Nì kpaan' Sakari ń sɔn lituonl Uwien ya nun bó, kimɛ uʼcɛkl li sɔn itùon Uwien ya nun bó uyo wà nnɔ baa'. \fig Utɔtuɔrkɛ|src="hk00260c.tif" size="col" loc="LUK 1:8, 9" copy="Horace Knowles" ref="Luk 1:8" \fig* 
\v 9 Nɛ bitɔtuɔrkaab ya tentienm bo, bi fùɔre' imúɔn, nì lu' Sakari bo, nɛ bi gɛ̀nde' wɔ, wɔ ń kɔ Yonbdaan ya dubenku ni, kí tì sɛ liŋubl.  
\v 10 Uyo wà u te ki siɛnh liŋubl nnɔ, Uwien ya nib ligol te saali nɛ ki kàareh.  
\v 11 Nɛn saan nɛ Yonbdaan ya tond uba baa' uʼsaan, ki se bi siɛnh liŋubl liponpuol là bo nnɔ ya jie bó.  
\v 12 Sakari laa' wɔ ma nnɔ, nì bɛke' wɔ, nɛ bujɛwaanbu cuo' wɔ.  
\v 13 Nɛ utond nnɔ tɔke' wɔ ki ye: «Sakari, la cère' nɛ̀ ń cuo ŋɛ jɛwaanbu. Uwien cii' aʼkaare bó. Aʼpo Elisabɛt li maa kibujɛbuk, nɛ á yin kɛ̀ San.  
\v 14 Kì li cère aʼyɛnm ń sɔnge kí gbien, nɛ binib bà yɛbe mɔ li pokn kiʼmàam bo.  
\v 15 Kì li yé unikpɛkpiɛk nɛ Yonbdaan ya nun bó. Ka ń ñu sibii ya daam, ka ń ñu dɛfɛfaam kɛ dɛfɛfaam. *Mifuoñaanm li te kiʼbo ki gbien' haali kiʼnaa ya benku ni nɛ.  
\v 16 Kì li cère Israyɛl yaab bà yɛbe ń liɛbe kí paan Yonbdaan Uwien bo.  
\v 17 Kì li ŋmɔbe *Uwien ya Fuoñaanm nin mituɔm tɛn *Uwien ya ñɔbonsɔknl Eli nɛ. Kì li liere Yonbdaan usɛn, kí cère bibaambɛ ń liɛbe kí taan nin biʼbumu buñɔbu, kí cère binib bà ŋa tuo' Uwien ya ñɔbu bó ń li ŋmɔbe iyɛnmaale tɛn binimɔ̀nb, kí cère binib ń li yé binib bà bonde' bɛ ń teke Yonbdaan.» 
\p  
\v 18 Nɛ Sakari tɔke' utond nnɔ ki ye: «Bɛ li cère ń bɛnde kí ye a len' nà nɔ, nì te? Kimɛ min pore'-a nɛ nʼpo mɔ pore'.»  
\v 19 Nɛ utond nnɔ jiin' wɔ ki ye: «N yé Uwien ya tond Gabriɛl nɛ, ki te Uwien ya nun bó ki sɔnh uʼtùon. U sɔn' nni ní ń lá tɔke ŋɛ tigbɛmɔnmɔnt tuu nɛ.  
\v 20 Tɔ, aʼlɛnl li tɛbe, ŋa ji li freh ki lienh kí tì baa uyo wà nibonn nnɔ ń tien, kimɛ ŋa teke' ki jin' ki ye n tɔke' ŋɛ tigbɛr tà nɔ ya yo lá baa' la, tù li tien.» 
\p  
\v 21 U ya yo ki laa' linigol nnɔ gu Sakari li ñɛ ní Uwien ya duku ni uyo wà nɛ. U wuɔke' ka ñɛn' ní ma nnɔ nɛ nì bɛke' bɛ cɛɛn.  
\v 22 U lá ñɛn' ní ka ji freh ki lienh, nɛ bi bɛnde' ki ye u laa' niba nɛ tidɛknt yaam Uwien ya duku ni. Nɛ u wɔngeh bɛ migbaam, ka freh ki lienh. 
\p  
\v 23 Sakari ya tùon ya wien tì gben' nɛ u liɛbe' uʼden.  
\v 24 Nì tete nɛ uʼpo Elisabɛt lá punbe', ki bɔle' uʼba ki tì baa' iŋmaale iŋun,  
\v 25 nɛ ki maale' uʼyɛnm ni ki ye: «A laa'-aa! Uyo wà Yonbdaan yíe nɛ ki muɔ' nni, ki ñɛn' nni ifɛ ni binib ya nun bó.» 
\s1 Uwien ya tond tɔke' Mari ki ye u li maa Yesu 
\p  
\v 26 Elisabɛt ya tɛnpunbe ya ŋmaalluob ni, nɛ Uwien sɔn' uʼtond Gabriɛl Galile ya tinfɛnm ya du uba ni, bi yih wù Nasarɛt.  
\v 27 U là sɔn' wɔ ujɛfaan uba saan nɛ wa bɛn jɛ, bi yih wɔ Mari. Bi là pun' wɔ ujɛ uba nɛ u yé *Dafid ya yaabil, bi yih wɔ Yosɛf.  
\v 28 Utond nnɔ baa' ki kɔn' Mari den, nɛ ki ye: «N fuondeh ŋɛ Mari. Yonbdaan tien' ŋɛ tinimɔ̀nt ki gbien', nɛ ki te nin ŋɛ.»  
\v 29 Mari cii' iñɔbon nnɔ ma nnɔ nɛ nì bɛke' wɔ cɛɛn, u maaleh wɔ ń bɛnde ifuonde nnɔ ya tingi si bà.  
\v 30 Nɛ utond nnɔ tɔke' wɔ ki ye: «Mari, la cère nɛ̀ ń cuo ŋɛ jɛwaanbu, kimɛ Uwien tien' ŋɛ tinimɔ̀nt nɛ.  
\v 31 Liike-a! A li punbe, kí maa kibujɛbuk kí yin kɛ̀ Yesu.  
\v 32 Kì li yé unikpɛkpiɛk nɛ, bi li yih kɛ̀ Uwien wà ŋa ŋmɔbe Nacentɔ ya Bijɛ nɛ. Yonbdaan Uwien li de wɔ uʼyaajɛ *Dafid ya bɛl.  
\v 33 U li yé ubɛr nɛ Sakɔb ya yaabii bo uyo kɛ. Nɛ uʼbɛl nnɔ ŋa ń li ŋmɔbe gbenm.»  
\v 34 Nɛn saan nɛ Mari tɔke' utond nnɔ ki ye: «Nì li tien mila kí tuo, kimɛ ma bɛn jɛ-a?»  
\v 35 Nɛ utond nnɔ jiin' wɔ ki ye: «*Mifuoñaanm li jiire ní aʼbo, nɛ Uwien wà ŋa ŋmɔbe Nacentɔ ya tuɔm ń lèkn aʼbo tɛn usɔnge. Nɛn nɛ cère' a li maa kibuk kà nnɔ, li yé uñaan, bi li yih kɛ̀ Uwien ya Bijɛ nɛ.  
\v 36 Liike, aʼpuole Elisabɛt punbe' ma uʼŋmaalluob sɔ. Wɔn wà bi là yih wɔ uŋɔl nnɔ punbe' uʼpor ni nɛ.  
\v 37 Kimɛ Uwien ŋa gbɛle' niba.»  
\v 38 Nɛn saan nɛ Mari jiin' utond nnɔ ki ye: «N yé Yonbdaan ya piitonsɔnl nɛ. Nɛ̀ ń tien tɛn a len' ma nɔ.» U ya yo nɛ utond nnɔ siere' ki dàan' wɔ. 
\s1 Mari jon' ki tì fuonde' Elisabɛt 
\p  
\v 39 I ya dɛn nɛ Mari pɔk ki bure' ijuɔn bó, Sude ya tinfɛnm ya du uba ni.  
\v 40 U tì baa' ki kɔn' Sakari den, nɛ ki fuonde' Elisabɛt.  
\v 41 Elisabɛt cii' ifuonde nnɔ ma nnɔ, nɛ uʼbuk nukbe' uʼbenku ni. *Mifuoñaanm jiire' ní uʼbo ki gbien',  
\v 42 nɛ u len' ufaa bo ki ye: «Uwien tien' ŋɛ uʼmɔnm ki cɛn' bipiib kɛ, ki tien' mimɔnm kibuk kà te aʼbenku ni nnɔ mɔ bo.  
\v 43 Nʼmɔ ya ba nɛ nʼYonbdaan ya naa baa' nʼsaan-i?  
\v 44 Kimɛ uyo wà aʼfuonde lu' nʼtubl ni nnɔ, nɛ nʼbuk nukbe' nʼbenku ni nin uyɛnsɔnge.  
\v 45 Sin wà teke' ki jin' ki ye Yonbdaan tɔke' ŋɛ nà nnɔ li tien nnɔ, Uwien ya mɔnm te aʼbo.» 
\s1 Mari gɛn' iyuon ki donde' Yonbdaan 
\p  
\v 46 Nɛ Mari ye: 
\q1 «N ñɛngeh Yonbdaan, 
\q1  
\v 47 ki ŋmɔbe uyɛnsɔnge ki gbien', 
\q1 Uwien, nʼŊmiɛnl bo. 
\q1  
\v 48 U tiɛre' min uʼtonsɔnpiijiin bó, 
\q1 fɛnfɛnnɔ kí taa kí li joh, 
\q1 binib kɛ li len kí ye Uwien ya mɔnm te nʼbo. 
\q1  
\v 49 Kimɛ mituɔm kɛ ya daan tien' nni 
\q1 tibont tà ŋmɔbe ukpiɛke, 
\q1 uʼyel si: Uñaan nɛ. 
\q1  
\v 50 U li tuu ki teh binib bà boh wɔ tinimɔ̀nt nɛ, 
\q1 haali uyo wà ŋa ŋmɔbe gbenm. 
\q1  
\v 51 U wuɔn' binib uʼtuɔm, 
\q1 ki ŋɔre' binib bà maaleh ki teh 
\q1 bi yé binikpɛkpiɛkb nnɔ. 
\q1  
\v 52 U ñɛn' bibɛrciɛnb biʼbɛl ni, 
\q1 ki kpiɛke' bijiinb. 
\q1  
\v 53 U de' binib bà mikònm ŋmɔbe bɛ tibont na ŋmɔbe fuul, 
\q1 ki ŋɔre' bifàadɛnb bi bure' inɔpien. 
\q1  
\v 54 U tiɛre' uʼnimɔ̀nt bó, 
\q1 ki tore' uʼtonsɔnb Israyɛl yaab, 
\q1  
\v 55 tɛn u là ye u li tuu ki teh ma 
\q1 ki dienh tiʼyaajɛ *Abraham nin uʼyaabii nnɔ.» 
\q1  
\v 56 Mari tien' Elisabɛt saan nì baa' tɛn iŋmaale ita, 
\q1 nɛ ki liɛbe' ki kun'. 
\s1 San wà siih binib Uwien ya ñunm ya màam 
\p  
\v 57 Elisabɛt ya mamaayo baa', nɛ u maa' kibujɛbuk.  
\v 58 Uʼden yaab nin uʼkɔnkuɔnlieb cii' Yonbdaan muɔ' wɔ micɛcɛkm ki gbien', nɛ wɔn nin bɛn kɛ pokn'. 
\p  
\v 59 Kibuk nnɔ ya wienniin daali, nɛ bi baa' bɛ ń jiɛ kiʼpunl, ki yíe bɛ ń yin kɛ̀ Sakari tɛn kiʼbaa.  
\v 60 Nɛ kiʼnaa yìe', ki ye bi li yin kɛ San nɛ.  
\v 61 Nɛ bi tɔke' wɔ ki ye ba yih aʼden ya nil uba li ya yel-a.  
\v 62 Nɛ bi niire' kiʼbaa migbaam ki ye u yíe wɔ ń yin uʼbuk li lɛ yel ba? 
\p  
\v 63 Nɛ u wuɔn' bɛ ki ye bɛ ń de wɔ kudɔbipɛnpɛnku kuba wɔ ń kɛle kuʼbo. Bi de' wɔ, nɛ u kɛle' ki ye: «kiʼyel si San» nɛ. Nɛ nì cuo' biʼkɛ miyɔkm.  
\v 64 I ya tàan bo nɛ Sakari ya lɛnl tɛbre', nɛ u cin' ki lienh, ki pɛ̀keh Uwien.  
\v 65 Nɛn saan nɛ bujɛwaanbu cuo' binib bà kɛ kɔ ka fɔke nin niʼsaan nnɔ. Sude ya tinfɛnm ya du yà kɛ te ijuɔn bó nnɔ ya nib lienh tigbɛr nnɔ.  
\v 66 Tù de' binib bà kɛ cii' tù nnɔ iyɛnmaale. Nɛ bi maaleh biʼyɛnm ni ki teh: «Kibuk kiɛ lá li yé bɛ ya nitunbu sɔ?» Kimɛ Yonbdaan ya tuɔm te kiʼbo. 
\s1 Sakari ya yuon 
\p  
\v 67 Nɛn saan nɛ *Mifuoñaanm jiire' ní kibuk nnɔ ya baa Sakari bo ki tì gben', ki cère' u sɔkndeh Uwien ya ñɔbon ki teh: 
\p  
\v 68 «Tí pɛ̀ke mɛn Yonbdaan, tinbi Israyɛl yaab ya Wien, 
\q1 kimɛ u baa' uʼnib saan, ki teke' bɛ ki wiɛ', 
\q1  
\v 69 ki cère' wà li ŋmiɛn tɛ, 
\q1 ñɛn' uʼtonsɔnl *Dafid den, 
\q1 ki ŋmɔbe mituɔm. 
\q1  
\v 70 U là cère' uʼñɔbonsɔknb len' nɛn nɛ uyo bo. 
\q1  
\v 71 Bi là len' ki ye: 
\q1 ‹Uwien ye u li fie tɛ bà se tiʼbo saan, 
\q1 kí ñɛn tɛ bà kɛ nɛn tɛ ya nuɔ ni. 
\q1  
\v 72 U là muɔ' tiʼyaajɛb micɛcɛkm, 
\q1 ki tiɛre' uʼjɔtieku bó.› 
\q1  
\v 73 U là pùon' nà sɔ tiʼyaajɛ Abraham: 
\q1  
\v 74 ‹u là ye u li ñɛn tɛ tiʼnɛnnɛndb ya nuɔ ni, 
\q1 ŋɔ tí li pukeh wɔ ki la fɛnge, 
\q1  
\v 75 kí li pɛ uʼbo mɔnmɔnm, 
\q1 kí li cuube uʼnun bó, 
\q1 tiʼfuobm kɛ ni.› 
\q1  
\v 76 ‹Sin, nʼbukɛ, bi li yin ŋɛ 
\q1 Uwien wà ŋa ŋmɔbe Nacentɔ ya ñɔbonsɔknl. 
\q1 Kimɛ a li liere Yonbdaan, 
\q1 kí tùɔre uʼsɛn kí de wɔ, 
\q1  
\v 77 kí cère uʼnib ń bɛnde kí ye u li fère bɛ biʼbiɛre, bɛ ń ŋmɛre.› 
\q1  
\v 78 Kimɛ tiʼWien ŋmɔbe tinimɔ̀nt ki gbien'. 
\q1 Uʼnimɔ̀nt nnɔ bo nɛ u li cère kuwenwenku ń ñɛ paaki bó kí wende tiʼbo tɛn uwien puɔreh ma bo. 
\q1  
\v 79 Kuwenwenku nnɔ li wende binib bà te licinñunl ni, mikuum ya jinjinku yiin biʼbo nnɔ. 
\q1 Kù li wuɔn tɛ usɛn wà li de tɛ uyɛnduɔn.» 
\p  
\v 80 Kibuk nnɔ kpienh, nɛ ki lɛnh miyɛnm\f + \fr 1:80 \ft Bi li fre kí lɛbre \fq ki lɛnh miyɛnm \ft kí ye ki pɛ Uwien ya sɛn bo nin kiʼyɛnmaale kɛ mɔ.\f*. Kì te kupenpelku ni nɛ ki tì baa' uyo wà kì ñɛn' kiʼtuonl upaan bo Israyɛl yaab ya nun bó. 
\c 2  
\s1 Yesu ya màam ya gbɛr 
\r (Matie 1:18-25) 
\p  
\v 1 Tɔ, i ya dɛn nɛ Erom ya bɛrciɛn Ogust caan' ki ye bɛ ń kàan binib bà kɛ te u ya tinfɛnm bo nnɔ.  
\v 2 Bi là kaan' kukɛ̀nkpiɛku buʼgbɛn ma nnɔ ki laa' Kirinus nɛ yé Siri ya tinfɛnm ya gobina.  
\v 3 Wà kɛ là li jo kí tì kàan kukɛ̀nku nnɔ uʼyaajɛdu ni nɛ.  
\v 4 Nɛn bo nɛ Yosɛf ñɛn' Galile ya tinfɛnm ya du wà bi yih wù Nasarɛt nnɔ ni, ki jon' bi maa' *Dafid udu wà ni u te Sude ya tinfɛnm ni, bi yih wù Bɛtelɛm nnɔ ni, kimɛ Yosɛf bugbɛn yé *Dafid ya yaabil nɛ.  
\v 5 U là tɔke nin Mari utɛnpunb ki jon' niʼbó kukɛ̀nku nnɔ nɛ. Bi là pun' Yosɛf u ya jɛfaan nɛ, ama wa laan là kuɔn' wɔ.  
\v 6 Bi te Bɛtelɛm ni u yo wà nnɔ, nɛ Mari ya mamaayo baa',  
\v 7 u maa' uʼjɛfɛnmɛl kì yé kijɛk ki taa' tikpɛlcɛr ki pɔbn' kɛ̀, ki taa' kɛ̀ ki kpìen' tiwɛnt jinh nà ni, kimɛ fɛnm ŋa là te cɛnduku ni. 
\s1 Uwien ya tond uba tɔke' biwɛnkpaab Yesu ya màam bó 
\p  
\v 8 Tɔ, biwɛnkpaab biba là te mitinfɛnm nnɔ ni, ki kɔh ikpàan bó, ki gɔh ki gu biʼwɛnt kuñɔnku.  
\v 9 Yonbdaan ya tond uba puɔ' biʼsaan, nɛ Yonbdaan ya wenwenku wende' ki yile' biʼbo, nɛ bujɛwaanbu cuo' bɛ cɛɛn.  
\v 10 Nɛn saan nɛ utond nnɔ tɔke' bɛ ki ye: «La fɛnge mɛn, kimɛ n tuke tigbɛmɔnmɔnt nɛ ń lá tɔke nɛ. Tigbɛr nnɔ li sɔnge binib kɛ ya yɛnm kí gbien.  
\v 11 Dinnɔ wuɔ nɔ, bi maa' niʼŊmiɛnl *Kristo Yonbdaan, *Dafid ya du ni.  
\v 12 Nà sɔ li yé kudìɛku: ni li lɛ kicɛnfɛndk kiba puɔbe tikpɛlcɛr ni ki kpe tiwɛnt jinh nà ni.»  
\v 13 Nɛ Yonbdaan ya tondb ligol baa' utondbaab nnɔ saan i ya tàan bo bi pɛ̀keh Uwien ki teh:  
\v 14 «Uwien si ukpiɛke paaki bó. Uyɛnduɔn ń li te kitink bo binib bà Uwien yíe bɛ nnɔ bo»  
\v 15 Yonbdaan ya tondb nnɔ siere' ki liɛbe' ki don' paaki bó u yo wà nnɔ, nɛ biwɛnkpaab nnɔ ji tɔkeh tɔb ki teh: «Tí jo mɛn Bɛtelɛm, kí tì liike nibonn nà tien' niʼbó ŋɔ Yonbdaan cère' tí bɛnde nɔ.»  
\v 16 Nɛ bi pɔk ki bure' ki tì baa' ki laa' Mari nin Yosɛf nin kicɛnfɛndk nnɔ, ki kpe tiwɛnt jinh nà ni.  
\v 17 Bi laa' kɛ̀ ma nnɔ, nɛ ki len' Yonbdaan ya tond bi tɔke' bɛ nà kɛ kicɛnfɛndk nnɔ bo nnɔ.  
\v 18 Nɛ nì bɛke' binib bà kɛ cii' biwɛnkpaab len' tigbɛr tà nnɔ.  
\v 19 Mari wɔn cengeh tigbɛr nnɔ kɛ, nɛ ki tùɔreh ki taah tù ki blinh uʼfɛ̀l bo.  
\v 20 Nɛn saan nɛ biwɛnkpaab nnɔ siere' ki liɛbeh, ki pɛ̀keh Uwien, ki kpiɛkreh wɔ, bi cii' nà nin bi laa' nà bo. Kimɛ niʼkɛ tien' tɛn Yonbdaan ya tond bi len' ma bo nɛ.  
\v 21 Wienniin daali bi jiɛ' kibuk nnɔ ya punl nɛ ki yin' kɛ̀ Yesu. Kimɛ Yonbdaan ya tond là ye bɛ ń yin kɛ̀ li ya yel nɛ ki yaan bi punbe' kɛ̀. 
\s1 Bi taa' Yesu ki kɔn' Uwien ya duku ya luo bo ki wuɔn' Uwien 
\p  
\v 22 Uyo wà nì kpaan' bɛ ń tien tijɔknt ya ñɛnm ya tuɔrl tɛn Moyis ya yiko ye ma bo nnɔ, nɛ Mari nin Yosɛf taa' kibuk nnɔ ki jon' Yerusalɛm, bɛ ń tì wuɔn Yonbdaan.  
\v 23 Kimɛ nì kɛle' Yonbdaan ya yiko ya gbɔnku ni ki ye: «Kibujɛbukpiɛk kɛ li yé Yonbdaan yaak nɛ.»  
\v 24 Mari nin Yosɛf li tien lituɔrl nnɔ Yonbdaan ya yiko ye ma bo nɛ. U ye bɛ ń li taah kumuɔku ni ya nɛnjel ile bii iden ya nɛnjefanfaan ile nɛ ki teh lituɔrl nnɔ. 
\p  
\v 25 Tɔ, ujɛ uba là te Yerusalɛm ni, bi yih wɔ Simeyɔn, u yé unil wà cuube nɛ, ki pɛ *Uwien bo mɔnmɔnm, ki gu lidaali là Uwien li ñɛn Israyɛl yaab biʼjɛnd ni. *Mifuoñaanm là te uʼbo,  
\v 26 ki tɔke' wɔ ki ye wa ń kpo, ka laa' Yonbdaan ya Nigɛndkɛ Kristo.  
\v 27 *Mifuoñaanm cère' u kɔn' Uwien ya duku\f + \fr 2:27 \ft Liike Matie 12:5; Mark 11:11.\f* ya luo bo. U te len uyo wà nnɔ, nɛ kicɛnfɛndk *Yesu ya naa nin kiʼbaa tuke kɛ̀ ki kɔn' ní, bɛ ń lá tien kɛ̀ lituɔrl Yonbdaan ya yiko ye ma bo,  
\v 28 nɛ Simeyɔn teke' kɛ̀ ki ŋuuke, ki pɛ̀keh Uwien ki teh: 
\p  
\v 29 «Tɔɔ, Yonbdaan, fɛnfɛnnɔ a tien' a là tɔke' nni nà nnɔ. 
\q1 A li fre kí cère min aʼtonsɔnl ń kpo nin uyɛnduɔn. 
\q1  
\v 30 Kimɛ a cère' nʼnun laa' Uŋmiɛnl. 
\q1  
\v 31 A là bonde' wɔ uŋɛndun ya nib kɛ ya nun bó nɛ. 
\q1  
\v 32 U yé kuwenwenku kùa li cère bà ŋa yé Israyɛl yaab ń bɛnde ŋɛ nɛ. 
\q1 Wɔn bo nɛ binib li kpiɛke aʼnib Israyɛl yaab.» 
\p  
\v 33 Kibuk nnɔ ya naa nin kiʼbaa cii' Simeyɔn len' kiʼbo tigbɛr tà nnɔ, nɛ nì bɛke' bɛ.  
\v 34 U tien' bɛ Uwien ya mɔnm, ki tɔke' kiʼnaa Mari ki ye: «A li bɛn ki ye kibuk kiɛ bo, tinbi Israyɛl yaab ni bà yɛbe li lu, bà yɛbe mɔ li fii. Kì yé kudìɛku kùa li cère binib ŋa ń len ki cii' tɔb bó nɛ.  
\v 35 Kì li cère iyɛnmaale yà buɔ binib bà yɛbe ya fɛ̀l ni ń ñɛ upaan bo. Sin Mari mɔnɔn, nì li wire ŋɛ tɛn bi cɔke' ŋɛ kijuk nɛ.» 
\p  
\v 36 Upii uba mɔ là te, ki yé *Uwien ya ñɔbonsɔknl, bi yih wɔ Ann. U yé Fanuyɛl ya bisɛ, ki yé Asɛr ya bol ya nil, ki pore' cɛɛn. U là tien' uʼcɛ saan ibin ilole, nɛ u kpo' ki cère' wɔ,  
\v 37 u juore' ki yé ukpopii ki tì baa' ibin piniin nin inan, ka jɛndeh Uwien ya duku, ki pukeh wɔ ñɔnku nin wien ni, ki lùoh buñɔbu, ki kàareh.  
\v 38 Tɔ, u ya yo nɛ uʼmɔ baa' ní, ki cin' ki faareh Uwien kibuk nnɔ bo, nɛ ki tɔke' kiʼgbɛr Yerusalɛm ya nib bà kɛ là gu uyo wà Uwien li teke bɛ kí wiɛ nnɔ. 
\s1 Yosɛf nin Mari liɛbe' ki kun' Nasarɛt 
\p  
\v 39 *Yesu ya baambɛ tien' Yonbdaan ya yiko ye ma nnɔ kɛ, nɛ ki liɛbe' ki kun' Nasarɛt, biʼdu ni Galile ya tinfɛnm ni.  
\v 40 Kibuk nnɔ kpienh, ki faakreh, ki lɛnh miyɛnfuom, nɛ Uwien ya mɔnm te kiʼbo. 
\s1 Yesu tɔke nin uʼbaambɛ ki jon' Yerusalɛm 
\p  
\v 41 Binl kɛ binl *Yesu ya baambɛ doh Yerusalɛm bó nɛ ki tì jeleh Pak ya nacenku.  
\v 42 *Yesu tì laa' ibin piik nin ile uyo wà nnɔ, nɛ bi tuke' wɔ ki don' Yerusalɛm bó tɛn bi tì ń tuu ki joh ma kunacenku nnɔ.  
\v 43 Kunacenku nnɔ ya wien tì gben' ma nnɔ nɛ bi liɛbe' ki kunh biʼdonbó. Ama kibuk *Yesu wɔn là juore' Yerusalɛm ni nɛ, ba bɛn ki ye u juore'.  
\v 44 *Yesu ya baambɛ cuon' liwentunŋmɛnl ki maaleh ki teh u lii te bisɛnjotɔb ni nɛ. Bi lá tiɛre' ki liike' ka laa' wɔ, nɛ ki cin' ki nuunh wɔ biʼyaab nin biʼbɛnbɛnkaab kɛ ni.  
\v 45 Ba laa' wɔ, nɛ ki pekre' ki nuunh wɔ ki liɛbeh Yerusalɛm.  
\v 46 Wienta daali nɛ bi laa' wɔ Uwien ya duku ya luo bo, u kɛ *Yiko ya wɔnwɔknb ya siik ni, ki cengeh biʼwɔknm, ki niireh bɛ iniire.  
\v 47 Nì jin' binib bà kɛ cengeh uʼbó nnɔ, kimɛ u ŋmɔbe mibɛnm, nɛ ki jiindeh bɛ mɔnmɔnm.  
\v 48 Uyo wà uʼbaambɛ tì laa' wɔ nnɔ, nì bɛke' bɛ cɛɛn, nɛ uʼnaa ye: «Kibukɛ! Bɛ nɛ a tien' tɛ nɔ nnɔ? Liike min nin aʼbaa ya yɛnm saa' ma cɛɛn uyo wà ti nuunh ŋɛ nnɔ-a!»  
\v 49 Nɛ *Yesu jiin' bɛ ki ye: «Bɛ bo nɛ ni nuunh nni? Na bɛn ki ye ń li te nʼBaa den nɛ-ɛɛ?\f + \fr 2:49 \ft Bi li fre kí lɛbre \fq ń li te nʼBaa den \ft kí ye ń li sɔnh nʼBaa ya tuonl nɛ mɔ.\f*»  
\v 50 Ama ba cii' u tɔke' bɛ liñɔbonl là nnɔ ya tingi. 
\p  
\v 51 Nɛn saan nɛ *Yesu paan' biʼbo ki liɛbe' Nasarɛt, kimɛ u là boh bɛ nɛ. Uʼnaa taah tigbɛr nnɔ kɛ ki blinh uʼfɛ̀l bo.  
\v 52 *Yesu kpienh ki yɛbreh, uʼyɛnfuom pukndeh, nɛ Uwien nin binib kɛ ya yɛnm sɔnge uʼbo. 
\c 3  
\s1 San wà siih binib Uwien ya ñunm ya gbɛr 
\r (Matie 3:1-12; Mark 1:1-8; San 1:19-28) 
\p  
\v 1 Erom yaab ya bɛrciɛn Tibɛr Sesa ya bɛl ya piikn binlŋun bo, ki laa' Pɔns Pilat nɛ yé Sude ya tinfɛnm ya gobina. Herod mɔ yé Galile ya tinfɛnm ya gobina, uʼninjɛ Filip mɔ yé Iture nin Trakonit ya gobina, nɛ Lisaniyas mɔ yé Abilɛnn yɔ.  
\v 2 U yo wà Anni nin Kayif yé bitɔtuɔrciɛnb ya ciɛnb nnɔ nɛ Uwien len' nin Sakari ya bijɛ San kupenpelku ni.  
\v 3 U cin' ki cuonh mitinfɛnm mà nuɔn Sudɛn ya kpenl nnɔ ni, ki kpaandeh ki teh: «Lèbre mɛn niʼtetem, ń sìi nɛ Uwien ya ñunm ŋɔ Uwien ń fère nɛ niʼbiɛre.»  
\v 4 U tien' nnɔ ŋɔ nà kɛle' *Uwien ya ñɔbonsɔknl Esayi ya gbɔnku ni nnɔ nɛ̀ ń tien nɛ. Nì kɛle' ki ye: 
\q1 «Udaan uba te kupenpelku ni ki wuureh ki teh: 
\q1 ‹Tùɔre mɛn Yonbdaan ya sɛn, 
\q1 kí cubn uʼsɛngbɛnmu kí de wɔ. 
\q1  
\v 5 Bi li taa titɛnt kí gbien tijɔbòr kɛ, 
\q1 kí bere kí jenge ijuɔn nin igbɛngbɛn kɛ, 
\q1 kí naare isɛn yà kɛ pɔle', 
\q1 kí kpɛlke isɛn yà kɛ ŋa kpɛlke. 
\q1  
\v 6 Unisaal kɛ li lɛ Uwien ŋmiɛndeh ma binib.› » 
\p  
\v 7 Nɛn saan nɛ San tɔkeh linigol là bàareh uʼsaan, ki nuunh wɔ ń sìi bɛ Uwien ya ñunm nnɔ ki teh: «Iwaalɛb ninbi, ŋmɛ nɛ wuɔn' nɛ ni li tien ma kí ñɛ Uwien ya benpiebe wà we ní nnɔ ni?  
\v 8 Li sɔnh mɛn itùon yà wɔngeh ki teh ni lèbre' niʼtetem, ki la li maaleh niʼyɛnm ni ki teh: ‹Tiʼyaajɛ si *Abraham ma nnɔ, nì dɛ̀kre' nɛ›, kimɛ n tɔkeh nɛ nɛ, Uwien li fre kí cère itɛn yiɛ nɔ ń kpɛnde *Abraham ya yaabii.  
\v 9 Uwien bonde' liyɛl ŋɔ wɔ ń kpìkre isiin. Isiin yà kɛ ŋa lùonh biimɔnmɔn la, u li gɛ yì kí wiɛ umu ni nɛ.» 
\p  
\v 10 Nɛ inigol nnɔ niireh wɔ ki teh: «Ti nín li tien mila?»  
\v 11 Nɛ u jiindeh bɛ ki teh: «Wà ŋmɔbe iliɛr ile la, wɔ ń taa liba kí pu wà ŋa ŋmɔbe. Wà mɔ ŋmɔbe tijier la, wɔ ń pu wà ŋa ŋmɔbe.» 
\p  
\v 12 Bilɛnpotekb mɔ baa' uʼsaan wɔ ń sìi bɛ Uwien ya ñunm, nɛ ki niire' wɔ ki ye: «Cɛnbaa, tiʼmɔ li tien mila?»  
\v 13 Nɛ u jiin' bɛ ki ye: «La wɔbndeh mɛn nib bɛ ń li paanh nì gɛ̀breh bi sien' nɛ ubiɛn wà.» 
\p  
\v 14 Nɛ sojambɛ mɔ niire' wɔ ki ye: «Nɛ tinbi le? Tiʼmɔ li tien mila?» Nɛ u jiin' biʼmɔ ki ye: «La fienh mɛn nib ya bonn, ki la biin wà ŋa ŋmɔbe biil. Cère mɛn niʼyɛnm ń li sɔnge niʼpaaku bo.» 
\p  
\v 15 Binib là gu Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo ya baam, nɛ ki maaleh biʼyɛnm ni ki teh: «San la lii yé wɔn nɛ-a?»  
\v 16 Nɛ San tɔke' biʼkɛ ki ye: «Min taah miñunm nɛ ki siih nɛ Uwien ya ñunm. Ama uba we ní, ki cɛn' nni. Ma kpɛ ń lore uʼtacɛningbɛn. Wɔn nɛ lá li cère *Mifuoñaanm nin umu ń jiire ní niʼbo.  
\v 17 U taa' kiyonyiek ŋɔ wɔ ń tì lende uʼji. U li taa mijibim kí cùɔn ubɔnbuɔn ni, kí taa tifent kí wiɛ umu wà ŋa ń kpiin ni.» 
\p  
\v 18 Tɔ, San liɛbe' ki taa' iñɔbontɔ ì yɛbe ki saake' binib ya gbɛnɛnt, ki tɔke' bɛ tigbɛmɔnmɔnt. 
\p  
\v 19 U ya yo nɛ gobina Herod là taa' uʼninjɛ ya po Herodiyad, ki kuɔn', ki liɛbe' ki sɔn' itùonbiɛrtɔ mɔ ì yɛbe. Nɛn kɛ bo nɛ San tɔke' wɔ ki ye u bii'.  
\v 20 Nɛn bo nɛ Herod cuo' San ki tì pɛkn', ki liɛbe' ki bii' ki pukn'. 
\s1 San sìi' Yesu Uwien ya ñunm 
\r (Matie 3:13-17; Mark 1:9-11) 
\p  
\v 21 San là siih binib kɛ Uwien ya ñunm ma nnɔ, nɛ ki sìi' *Yesu mɔ. *Yesu kàareh uyo wà nnɔ, nɛ kutaaku yàare',  
\v 22 *Mifuoñaanm jiinh ní ki naan unɛnjel ki lá kɛ̀le' uʼbo, nɛ uniɛke uba ñɛn' paaki bó ní ki ye: «Sin, a yé nʼbijɛ\f + \fr 3:22 \ft Bi kpiɛ' ki kɛle' tigbɔnt tà nnɔ ya tuba ni bi ye: A yé nʼbijɛ nɛ. Dinnɔ n tien' ŋɛ nʼbijɛ.\f* nɛ, n yíe ŋɛ nɛ nʼyɛnm sɔnge aʼbo.» 
\s1 Yesu ya yaajɛb ya yel 
\r (Matie 1:1-17) 
\p  
\v 23 Uyo wà *Yesu baa tɛn ibin pita nnɔ, nɛ ki cin' uʼtuonl. Binib là maaleh ki teh u yé Yosɛf ya bijɛ nɛ. Yosɛf là yé Heli ya bijɛ nɛ,  
\v 24 Heli mɔ yé Matat ya bijɛ, Matat mɔ yé Lefi ya bijɛ, Lefi mɔ yé Mɛlki ya bijɛ, Mɛlki mɔ yé Yanayi ya bijɛ, Yanayi mɔ yé Yosɛf ya bijɛ,  
\v 25 Yosɛf mɔ yé Matatiyas ya bijɛ, Matatiyas mɔ yé Amos ya bijɛ, Amos mɔ yé Nahum ya bijɛ, Nahum mɔ yé Esili ya bijɛ, Esili mɔ yé Nagayi ya bijɛ,  
\v 26 Nagayi mɔ yé Mart ya bijɛ, Mart mɔ yé Matatiyas ya bijɛ, Matatiyas mɔ yé Semeyinn ya bijɛ, Semeyinn mɔ yé Yosɛk ya bijɛ, Yosɛk mɔ yé Yoda ya bijɛ,  
\v 27 Yoda mɔ yé Yowanan ya bijɛ, Yowanan mɔ yé Lesa ya bijɛ, Lesa mɔ yé Sorobabɛl ya bijɛ, Sorobabɛl mɔ yé Salatiɛl ya bijɛ, Salatiɛl mɔ yé Neri ya bijɛ,  
\v 28 Neri mɔ yé Mɛlki ya bijɛ, Mɛlki mɔ yé Adi ya bijɛ, Adi mɔ yé Kosam ya bijɛ, Kosam mɔ yé Elmadam ya bijɛ, Elmadam mɔ yé Ɛri ya bijɛ,  
\v 29 Ɛri mɔ yé *Yesu\f + \fr 3:29 \ft Migbiirm miɛ ni bi ye *\fq Yesu \ft la, ba niire' Yonbdaan Yesu. Uʼmɔ te uba nɛ.\f* ya bijɛ, *Yesu mɔ yé Eliesɛr ya bijɛ, Eliesɛr mɔ yé Yorim ya bijɛ, Yorim mɔ yé Matat ya bijɛ, Matat mɔ yé Lefi ya bijɛ,  
\v 30 Lefi mɔ yé Simeyɔn ya bijɛ, Simeyɔn mɔ yé Suda ya bijɛ, Suda mɔ yé Yosɛf ya bijɛ, Yosɛf mɔ yé Yonam ya bijɛ, Yonam mɔ yé Eliyakim ya bijɛ,  
\v 31 Eliyakim mɔ yé Meleya ya bijɛ, Meleya mɔ yé Mena ya bijɛ, Mena mɔ yé Matata ya bijɛ, Matata mɔ yé Natan ya bijɛ, Natan mɔ yé *Dafid ya bijɛ,  
\v 32 *Dafid mɔ yé Yɛse ya bijɛ, Yɛse mɔ yé Yobɛd ya bijɛ, Yobɛd mɔ yé Bos ya bijɛ, Bos mɔ yé Sala ya bijɛ, Sala mɔ yé Nasɔn ya bijɛ,  
\v 33 Nasɔn mɔ yé Aminadab ya bijɛ, Aminadab mɔ yé Adimin ya bijɛ, Adimin mɔ yé Arini ya bijɛ, Arini mɔ yé Ɛsilɔm ya bijɛ, Ɛsilɔm mɔ yé Farɛs ya bijɛ, Farɛs mɔ yé Suda ya bijɛ,  
\v 34 Suda mɔ yé Sakɔb ya bijɛ, Sakɔb mɔ yé *Isaak ya bijɛ, *Isaak mɔ yé *Abraham ya bijɛ, *Abraham mɔ yé Tara ya bijɛ, Tara mɔ yé Nakor ya bijɛ,  
\v 35 Nakor mɔ yé Seruk ya bijɛ, Seruk mɔ yé Eragawu ya bijɛ, Eragawu mɔ yé Falɛk ya bijɛ, Falɛk mɔ yé Ebɛr ya bijɛ, Ebɛr mɔ yé Sala ya bijɛ,  
\v 36 Sala mɔ yé Kayinam ya bijɛ, Kayinam mɔ yé Afaksad ya bijɛ, Afaksad mɔ yé Sɛm ya bijɛ, Sɛm mɔ yé Nowe ya bijɛ, Nowe mɔ yé Lamɛk ya bijɛ,  
\v 37 Lamɛk mɔ yé Matusala ya bijɛ, Matusala mɔ yé Enɔk ya bijɛ, Enɔk mɔ yé Yarɛd ya bijɛ, Yarɛd mɔ yé Malelɛl ya bijɛ, Malelɛl mɔ yé Kayinam ya bijɛ,  
\v 38 Kayinam mɔ yé Enɔs ya bijɛ, Enɔs mɔ yé Sɛt ya bijɛ, Sɛt mɔ yé Adam ya bijɛ, Adam mɔ yé Uwien ya bijɛ. 
\c 4  
\s1 Satan biike' Yesu 
\r (Matie 4:1-11; Mark 1:12-13) 
\p  
\v 1 *Mifuoñaanm jiire' ní *Yesu bo ki gbe uʼni. U siere' Sudɛn ya kpenl saan, nɛ mì tuke' wɔ ki jon' kupenpelku ni,  
\v 2 nɛ usɛnpol bìkreh wɔ len ki tì baa' iwien pinan. Iwien pinan nnɔ wa jin' niba. Ì gɛ̀bre' ma nnɔ nɛ mikònm cuo' wɔ. 
\p  
\v 3 Nɛn saan nɛ usɛnpol tɔke' wɔ ki ye: «A yé Uwien ya Bijɛ la, cère litɛnl liɛ ń kpɛnde kpɔnɔ.»  
\v 4 *Yesu jiin' wɔ ki ye: «Nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹Nil ŋa ń li fuobe jier baba bo.› » 
\p  
\v 5 Nɛ usɛnpol taa' wɔ ki don' nà saan dokre', ki wuɔn' wɔ uŋɛndun ya bɛl kɛ i ya tàan bo,  
\v 6 nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «N li de ŋɛ libɛl liɛ ya ciɛnt nin liʼfaal kɛ, kimɛ bi là taa' niʼkɛ ki de' min nɛ. N li fre kí taa nɛ̀ kí de n yíe wà.  
\v 7 Nɛn bo, a gbaan' nʼnintuɔli ki puke' nni la, sin nɛ li si niʼkɛ.»  
\v 8 Nɛ *Yesu jiin' wɔ ki ye: «Nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: 
\q1 ‹A li gbaan kí kpiɛke aʼYonbdaan Uwien nɛ 
\q1 kí li pukeh wɔn baba.› » 
\p  
\v 9 Nɛ *usɛnpol taa' wɔ ki jon' Yerusalɛm, ki tì duon' wɔ *Uwien ya duku ya paaki lekleki, nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «A yé *Uwien ya Bijɛ la, maabe kí lá ci tingi ni,  
\v 10 kimɛ nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹Sin bo, Uwien li wɔbn uʼtondb bɛ ń guure ŋɛ.›  
\v 11 Ki tí ye: ‹Bi li guɔre ŋɛ ŋɔ aʼtaal la mɛ tɛnl.› »  
\v 12 Nɛ *Yesu jiin' wɔ ki ye: «Nì tí kɛle' mɔ ki ye: ‹Ŋa ń biike aʼYonbdaan Uwien.› » 
\p  
\v 13 Usɛnpol biike' *Yesu mibiikm kɛ ya bol ki tì gbɛle', nɛ ki laan siere' ki dàan' wɔ. 
\s1 Yesu cin' uʼtuonl Galile ni 
\r (Matie 4:12-17; Mark 1:14-15) 
\p  
\v 14-15 *Yesu liɛbe' ní Galile ya tinfɛnm ni nin *Mifuoñaanm ya tuɔm, ki wɔknh *Sufmbɛ ya táan ya dur ni; nɛ binib kɛ kpiɛkreh wɔ. U ya yo nɛ uʼyel kpienh mitinfɛnm nnɔ ni niʼkɛ saan. 
\s1 Nasarɛt ya nib ŋa teke' Yesu ki jin' 
\r (Matie 13:53-58; Mark 6:1-6) 
\p  
\v 16 *Yesu baa' Nasarɛt ya du ni, bi wube' wɔ nà saan, nɛ ki kɔn' *Sufmbɛ ya taanl ya duku ni *Saba ya daali tɛn u tì ń teh ma uyo kɛ. U fii' ki sere' wɔ ń kàan *Uwien ya gbɔnku,  
\v 17 nɛ bi taa' *Uwien ya ñɔbonsɔknl Esayi ya gbɔnku ki de' wɔ. U pɛ̀re' kugbɔnku nnɔ, nɛ ki kaan' nà saan nì kɛle' ki ye: 
\q1  
\v 18 «Yonbdaan ya Fuoñaanm te nʼbo, 
\q1 kimɛ u gɛ̀nde' nni ń tɔke bijiinb tigbɛmɔnmɔnt nɛ, 
\q1 ki sɔn' nni ní ń lá tɔke iyonbe kí ye ì li teke iʼyul, 
\q1 kí tɔke ijùɔn kí ye ì li likre, 
\q1 kí tɔke bi jɛ̀ndeh bà nnɔ kí ye bi li ñɛ biʼjɛnd ni, 
\q1  
\v 19 kí tɔke binib libinl là Yonbdaan li tien bɛ tinimɔ̀nt.» 
\m  
\v 20 *Yesu konkonde' kugbɔnku nnɔ, ki jiin' ki de' litaanl ya duku ya tonsɔnl, nɛ ki kɛ̀le'. Binib bà kɛ te kuduku nnɔ ni caan' uʼbo inun,  
\v 21 nɛ u cin' ki tɔkeh bɛ ki teh: «Tigbɛr tà ni cii' tù nɔ, dinnɔ nɛ tù tien'.»  
\v 22 Nɛ biʼkɛ kun' uʼbo imɔ̀n. U len' iñɔbonmɔnmɔn yà nnɔ bɛke' bɛ cɛɛn, nɛ bi niireh tɔb ki teh: «Wa yé Yosɛf ya bijɛ-ɛɛ?» 
\p  
\v 23 Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «N bɛn ki ye ni li pɔ nni mikpɛnjɛnm miɛ nɔ ki ye: ‹Dɔktiɛ, buu aʼba.› Ni tí li tɔke nni kí ye ‹ni cii' n tien' nà kɛ Kapɛrnawum ya du ni nnɔ, ń tien nɛ̀ nʼdu ni mɔ.› »  
\v 24 Nɛ ki tí ye: «N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, ‹*Uwien ya ñɔbonsɔknl kɛ ñɔbonsɔknl ya tiɛma du ni yaab nɛ ŋa teknh uʼgbɛr.› »  
\v 25 N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, Eli ya yo utaa là sere' ibin ita nin iŋmaale iluob nɛ, nɛ mikònciɛnm lu' uŋɛndun kɛ ni. U ya yo ki laa' bikpopiib po nɛ Israyɛl ya du ni.  
\v 26 Nin nɛn kɛ ŋɔ Uwien ŋa là sɔn' Eli biʼni uba mɔnɔn saan. Ama u là sɔn' wɔ Sarɛpta ya du wà te Sidɔn ya tinfɛnm ni nnɔ ya kpopii uba saan nɛ.  
\v 27 *Uwien ya ñɔbonsɔknl Elise ya yo ki laa' ijend po nɛ Israyɛl ya du ni, ama Elise ŋa là cère' biʼni uba mɔnɔn lùore', u là cère' Naaman wà yé Siri ya tinfɛnm ya nil nnɔ baba nɛ lùore'. 
\p  
\v 28 Binib bà kɛ te litaanl ya duku ni nnɔ cii' u len' nà nnɔ nɛ biʼbenku ni ben' uʼbo ki gbien',  
\v 29 nɛ bi fii', ki cuo' wɔ ki ñɛn' udu ni, ki taa' wɔ ki tì baa' biʼdu nnɔ te ligbɛngbɛnl là bo nnɔ ya tintinm saan, bɛ ń ture wɔ kí wiɛ liʼtingi.  
\v 30 Ama u ñɛn' biʼsiik ni, ki bure'. 
\s1 Yesu ŋɔre' usɛnpol ujɛ uba saan 
\p  
\v 31 U tì baa' Galile ya tinfɛnm ya du uba ni bi yih wù Kapɛrnawum, ki cin' ki wɔknh binib Uwien ya gbɛr *Saba ya daali.  
\v 32 Uʼwɔknm nnɔ cuo' binib nnɔ kɛ miyɔkm cɛɛn, kimɛ u du uʼwɔknm nnɔ bo nɛ.  
\v 33 Tɔ, ujɛ uba là te Sufmbɛ ya taanl ya duku nnɔ ni usɛnpol ŋaake wɔ. U laa' Yesu, nɛ ki wuure' ufaa bo ki ye:  
\v 34 «Ho! Nasarɛt ya Yesu, tinbi nin sin tu lɛ nɛ? A baa' á lá boln tɛ nɛ-ɛɛ? N bɛn a yé udaan wà, a yé Uwien ya Niñaan nɛ.»  
\v 35 Nɛ *Yesu tiɛn' uʼbo ki ye: «Ŋmile, kí siere ki dàan ujɛ wuɔ nɔ». Nɛ usɛnpol nnɔ gbɔ̀be' ujɛ nnɔ binib kɛ ya siik ni, ki dàan' wɔ ka tien' wɔ niba.  
\v 36 Nɛ nì cuo' biʼkɛ miyɔkm cɛɛn. Nɛn saan nɛ bi niireh tɔb ki teh: «Bɛ ya gbɛr sɔ nɔ? U ŋmɔbe ufaa nin mituɔm nɛ ki wɔbndeh isɛnpol, ì dàandeh binib-a!»  
\v 37 Nɛ *Yesu ya yel kpienh mitinfɛnm nnɔ kɛ ni. 
\s1 Yesu buu' binib bà bun iwìɛn kɛ ya bol 
\r (Matie 8:14-17; Mark 1:29-34) 
\p  
\v 38 *Yesu ñɛn' litaanl ya duku nnɔ ni, ki jon' Simɔn den, ki laa' Simɔn ya cɔbnaa bun, uʼgbɛnɛnt ton cɛɛn. Bi gbáan' *Yesu ki ye wɔ ń cère wɔ ń faake.  
\v 39 Nɛ u gòn' uʼbo, ki tiɛn' iwìɛn nnɔ bo nɛ u faake' ki pɔk ki fii' ki cɛ̀nde' bɛ. 
\p  
\v 40 Uwien benh wù ń lu uyo wà nnɔ, nɛ bà kɛ yaab bun iwìɛn kɛ ya bol tukeh bɛ ki bàareh *Yesu saan. U taah uʼnuɔ ki paakeh biʼbo, nɛ bi faakreh.  
\v 41 U cèreh isɛnpol mɔ dàandeh linigol, ki wuureh ki teh: «A yé Uwien ya Bijɛ nɛ.» Ama *Yesu tɛngeh iʼbo nɛ ka cèreh ì lienh kimɛ ì bɛn ki ye u yé Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo nɛ. 
\p  
\v 42 Nì faa', nɛ *Yesu siere' ki jon' nib ŋa te nà saan. Nɛ linigol cin' ki nuunh wɔ. Bi tì laa' wɔ, nɛ ka ji yíe wɔ ń siere kí dàan bɛ.  
\v 43 Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Nì kpɛ ń taa Uwien ya bɛl ya gbɛmɔnmɔnt tuu nɔ kí tɔke idutɔ mɔ yaab nɛ, kimɛ nɛn bo nɛ Uwien sɔn nni ní.»  
\v 44 Nnɔ nɛ u tɔkeh binib Uwien ya gbɛr *Sufmbɛ ya táan ya dur tà te Sude ya tinfɛnm ni nnɔ ni. 
\c 5  
\s1 Yesu yin' uʼpanpaankɛkpiɛkb 
\r (Matie 4:18-22; Mark 1:16-20; San 1:35-51) 
\p  
\v 1 Lidaali liba *Yesu là se Genesarɛt ya ñunciɛnm ya gbaal, nɛ linigol pɛbeh wɔ ki nuunh bɛ ń cenge Uwien ya gbɛr.  
\v 2 U laa' iñɛrde ile miñunm nnɔ ya gbaal. Bijɛnbɛb ñɛn' iʼni ki te ki sɔkreh biʼbàan.  
\v 3 Nɛ *Yesu kɔn' iñɛrde nnɔ ya buba, bù yé Simɔn yaabu, nɛ ki gbáan' wɔ ki ye wɔ ń sule kí kɔ miñunm ni waamu. U sule' ki kɔn', nɛ *Yesu kɛ̀le' buñɛrbu nnɔ ni, ki cin' ki wɔknh inigol Uwien ya gbɛr. 
\p  
\v 4 U wɔkn' ki tì gben', nɛ ki tɔke' Simɔn ki ye: «Jo miñunm ñɔ nà saan, ní tì wiɛ niʼbàan kí cuo ijɛn.»  
\v 5 Nɛ Simɔn jiin' wɔ ki ye: «Cɛnbaa, ti jɛ̀nde' kuñɔnŋmɛnku nɛ ka cuo' bonn. Ama sin len' ma nɔ, n li wiɛ.» 
\p  
\v 6 Bi wiɛ', ki cuo' ijɛn ì yɛbe ka dindin, haali ibàan tì benh yɛ̀ ń kɛre.  
\v 7 Nɛ bi kɛnbe' ki yin' biʼjɛnbɛtɔb bà te buñɛrtɔbu ni nnɔ, bɛ ń baa kí tore bɛ. Bi baa', nɛ bi ñɛn' ijɛn nnɔ ki gbien' iñɛrde ile nnɔ kɛ, haali ì tì benh yì ń lin.  
\v 8 Simɔn Piɛr laa' nnɔ ma nnɔ, nɛ ki gbaan' *Yesu ya nun bó, ki tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, jɛnde nʼsaan, kimɛ n yé ubiɛrdaan nɛ.»  
\v 9 Bi cuo' ijɛn ì yɛbe ma nnɔ, nɛ nì cuo' Simɔn nin bà kɛ te uʼsaan nnɔ miyɔkm cɛɛn.  
\v 10 Miyɔkm cuo' Sebede ya bijiɛb Saak nin San bà yé Simɔn ya tonsɔntɔb nnɔ mɔ. Nɛn saan nɛ *Yesu tɔke' Simɔn ki ye: «La fɛnge, fɛnfɛnnɔ kí taa kí li joh, a ji li taakeh binib nɛ ki dienh nni.»  
\v 11 Bi dɛ̀re' biʼñɛrde nnɔ ki ñɛn' ugbɛ, ki dàan' niʼkɛ, nɛ ki paan' uʼbo. 
\s1 Yesu cère' ujend uba lùore' 
\r (Matie 8:1-4; Mark 1:40-45) 
\p  
\v 12 Lidaali liba nɛ *Yesu te mitinfɛnm nnɔ ya du uba ni, ujɛ uba mɔ te len lijendl gbe uʼgbɛnɛnt kɛ bo. U laa' Yesu, nɛ ki baa' ki lá pùon' uʼnun bó, ki gbáan' wɔ ki ye: «Yonbdaan, a yíe la, a li fre kí cère ń lùore.»  
\v 13 Nɛ *Yesu tɛnde' uʼnuɔ ki mɛ' wɔ, nɛ ki ye: «N yíe, lùore.» Nɛ lijendl nnɔ pɔk ki gben' i ya tàan bo.  
\v 14 Nɛ *Yesu kpɛkpɛ' uʼbo ki ye u la tɔke nil nà tien', nɛ ki tɔke wɔ ki ye: «Li jo kí tì lɛ utɔtuɔrkɛ, kí tien milùorm ya tuɔrl tɛn Moyis là ye bɛ ń li teh ma bo. Nɛn nɛ li wuɔn kí ye a lùore'.» 
\p  
\v 15 *Yesu ya yel tùɔreh ki kpienh, nɛ inigol taakeh uʼsaan bɛ ń cenge uʼgbɛr ki yɛbe, ki nuunh wɔ ń buu biʼni bà yé biwiɛnb.  
\v 16 Ama u sɔbe ki siereh biʼsaan nɛ, ki joh nib ŋa te nà saan, ki tì kàareh. 
\s1 Ujɛ uba ya tàan nin uʼnuɔ faan' Yesu cère' u faake' 
\r (Matie 9:1-8; Mark 2:1-12) 
\p  
\v 17 Lidaali liba nɛ *Yesu te ki wɔknh Uwien ya gbɛr. *Farisiɛnmbɛ nin *Yiko ya wɔnwɔknb bà ñɛn' Galile nin Sude ya tinfɛnm ya du kɛ ni nin Yerusalɛm bó ní nnɔ mɔ te niʼsaan. Yonbdaan Uwien ya tuɔm cèreh u buuh biwiɛnb.  
\v 18 Nɛ bijɛb biba tuke' ujɛ uba linagɛnl bo ki baa' ní. Ujɛ nnɔ ya tàan nin uʼnuɔ nɛ là faan'. Bi nuunh bɛ ń taa wɔ kí kuɔn kuduku ni kí tì ble *Yesu ya nun bó nɛ.  
\v 19 Linigol nnɔ bo ba laa' fɛnm bɛ ń kuɔn wɔ Yesu saan ma nnɔ, nɛ ki don' u te kudulɛkaaku kùa ni nnɔ ya paaki, ki cube' libònl, nɛ ki taa' wɔ ki kuɔn' ki yekn' nin linagɛnl nnɔ, ki ble' siik ni *Yesu ya nun bó.  
\v 20 *Yesu laa' bi teke' wɔ ki jin' ma nnɔ, nɛ ki tɔke' ujɛ wà ya tàan nin uʼnuɔ faan' nnɔ ki ye: «N fère' ŋɛ aʼbiɛre ŋɔ.» 
\p  
\v 21 Nɛn saan nɛ *Yiko ya wɔnwɔknb nin *Farisiɛnmbɛ cin' ki maaleh ki teh: «U yé ŋmɛ nɛ ki sukreh Uwien nɔ? Uwien baba ŋa ñí la, ŋmɛ li fre kí fère binib biʼbiɛre?»  
\v 22 *Yesu bɛnde' biʼyɛnmaale, nɛ ki niire' bɛ ki ye: « ‹Bɛ tien' ni maaleh nɔ nnɔ niʼyɛnm ni?›  
\v 23 Ni lɛ ba nɛ faa? Ń tɔke wɔ kí ye n fère' wɔ uʼbiɛre nɛ faa bii wɔ ń fii kí li cuonh nɛ faa?  
\v 24 Nɛn bo, n li wuɔn nɛ kí ye Unil ya Bijɛ ŋmɔbe mituɔm uŋɛndun wuu ni wɔ ń fère binib biʼbiɛre. Nɛ ki tɔke' ujɛ wà ya tàan nin uʼnuɔ faan' nnɔ ki ye: ‹N lienh sin nɛ, fii, kí yuure aʼnagɛnl, kí li kunh.› » 
\p  
\v 25 I ya tàan bo nɛ u pɔk ki fii' biʼnun bó, ki yuure' linagɛnl là u bi dɔ liʼbo nnɔ, ki pɛ̀keh Uwien ki kunh.  
\v 26 Nì cuo' biʼkɛ miyɔkm cɛɛn, nɛ bi pɛ̀keh Uwien. Bujɛwaanbu cuo' bɛ, nɛ bi lienh ki teh: «Ti laa' miyɔkm ya bonn dinnɔ.» 
\s1 Yesu yin' Lefi wɔ ń paan uʼbo 
\r (Matie 9:9-13; Mark 2:13-17) 
\p  
\v 27 Ni ya puoli bó nɛ *Yesu siere' niʼsaan ki joh, ki laa' ulɛnpotekl uba bi yih wɔ Lefi, u kɛ lɛnpotekbùol. *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Paan nʼbo ní.»  
\v 28 Nɛ u dàan' niʼkɛ, ki fii' ki paan' uʼbo. 
\p  
\v 29 Lefi tien' tijier uʼden tù yɛbe ki teke' *Yesu kucɛ̀nku. Bilɛnpotekb ligol nin binitɔb mɔ là te tijier nnɔ ya jim.  
\v 30 Nà ŋmaake' *Farisiɛnmbɛ nin biʼyaab bà yé *Yiko ya wɔnwɔknb nnɔ, nɛ bi niire' *Yesu ya panpaankaab ki ye: «Bɛ tien' ni jinh, ki ñuh nin bilɛnpotekb nin bibiɛrdɛnb-i?»  
\v 31 Nɛ *Yesu tɔke' bɛ ki ye: «Binib bà ŋmɔbe laanfiɛ ŋa nuunh dɔktiɛ, bà bun nɛ nuunh dɔktiɛ.  
\v 32 Ma baa' ń yin nimɔ̀nb, n baa' ń yin bibiɛrdɛnb nɛ bɛ ń lèbre biʼtetem.» 
\s1 Uñɔlòle ya gbɛr 
\r (Matie 9:14-17; Mark 2:18-22) 
\p  
\v 33 *Farisiɛnmbɛ nnɔ tɔke' *Yesu ki ye: «San ya panpaankaab nin tinbi *Farisiɛnmbɛ yaab sɔbe ki lùoh buñɔbu nɛ, ki kàareh, nɛ aʼyaab bɛn jinh ki ñuh-a!»  
\v 34 Nɛ u jiin' bɛ ki ye: «Ni li fre kí cère binib bà bi yin' bɛ upiikuɔn nnɔ ń lòle buñɔbu uyo wà piicɛ laan te biʼsaan-ii?  
\v 35 Ama uyo uba we ní bɛ ń ñɛn piicɛ biʼsaan. U ya yo nɛ bi li lòle buñɔbu.»  
\v 36 Nɛ u tí pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm ki ye: «Uba ŋa ń jiɛ kí lekre liliɛrfɛ̀nl ya kpɛlciɛku kí lekn likpaal. U tien' nnɔ la, u li saa lifɛ̀nl nnɔ, nɛ lifɛ̀nl ya kpɛlciɛku nnɔ ŋa ń tuo kí cuo nin likpaal nnɔ.  
\v 37 Uba mɔ ŋa ń taa midaam mà ŋa laan muɔ' ki ben' kí piɛke iyɔkpaan ni. U tien' nnɔ la, midaam nnɔ li kpiɛn iyɔl nnɔ, kí wule kí ñɛnde nɛ iyɔl mɔ ń saa.  
\v 38 Ama bi piɛkeh midaam mà ŋa laan muɔ' ki ben' iyɔfɛ̀n ni nɛ.  
\v 39 Wà kɛ ñun' midaam mà muɔ' ki ben' la, wa ji yíe mà ŋa laan muɔ' ki ben', u li ye: ‹Mà muɔ' ki ben' nnɔ nɛ ŋmɛ.› » 
\c 6  
\s1 Saba ya daali ya gbɛr 
\r (Matie 12:1-8; Mark 2:23-28) 
\p  
\v 1 *Saba uba ya daali, *Yesu nin uʼpanpaankaab gɛ̀breh ikpàan iba ni, nɛ uʼpanpaankaab coh ijifen\f + \fr 6:1 \ft Liike Matie 12:1.\f* ki cienh ki nukeh ki ŋmɔnh.  
\v 2 Nɛ *Farisiɛnmbɛ biba niire' bɛ ki ye: «Bɛ tien' ni teh yiko kùɔn' nà *Saba ya daali?»  
\v 3 Nɛ *Yesu jiin' bɛ ki ye: «Na kaan' *Dafid là tien' ma bo nɛ-ɛɛ? Mikònm là cuo' wɔn nin uʼnib ma nnɔ,  
\v 4 u kɔn' Uwien ya ninbonl ni, ki taa' kpɔnɔ wà bi taa' ki de' Uwien nnɔ ki ŋmɔn', ki taa' ki de' uʼnib, biʼmɔ ŋmɔn'. Ama bitɔtuɔrkaab baba nɛ là ŋmɔbe usɛn bɛ ń ŋmɔn kpɔnɔ nnɔ.»  
\v 5 Nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «Unil ya Bijɛ nɛ ŋmɔbe usɛn wɔ ń wuɔn bi li tien nà Saba ya daali.» 
\s1 Ujɛ uba ya nuɔ faan', Yesu cère' u faake' Saba ya daali 
\r (Matie 12:9-14; Mark 3:16) 
\p  
\v 6 *Saba ya dɛtɔl liba, *Yesu tí kɔn' litaanl ya duku ni, ki wɔknh binib Uwien ya gbɛr. Ujɛ uba mɔ te len, uʼnɔjie faan'.  
\v 7 *Yiko ya wɔnwɔknb nin *Farisiɛnmbɛ sekndeh bɛ ń liike u li cère unil ń faake *Saba ya daali bii wa ń cère, kimɛ bi nuunh bɛ ń lɛ bi li dule nà bo kí biin wɔ nɛ.  
\v 8 *Yesu bɛn biʼyɛnmaale ma nnɔ nɛ ki tɔke' ujɛ wà ya nuɔ faan' nnɔ ki ye: «Fii kí sere siik ni.» U fii' ki sere',  
\v 9 nɛ *Yesu niire' bɛ ki ye: «*Saba ya daali la, unil ŋmɔbe usɛn wɔ ń tien nà mɔn bii nà bre nɛ? U ŋmɔbe usɛn wɔ ń ŋmiɛn unil bii wɔ ń ku wɔ nɛ?»  
\v 10 U liike' biʼkɛ ki gɔbre' ki bòn', nɛ ki tɔke' ujɛ wà ya nuɔ faan' nnɔ ki ye: «Tɛnde aʼnuɔ.» U tɛnde' uʼnuɔ, nɛ u jire' uʼciɛm.  
\v 11 Biʼbenku ni ben' cɛɛn, nɛ bi gbiereh bɛ ń liike bi li tien *Yesu ma. 
\s1 Yesu gɛ̀nde' uʼtondb piik nin bile 
\r (Matie 10:1-4; Mark 3:13-19) 
\p  
\v 12 Lidaali liba nɛ *Yesu don' lijuɔl bo wɔ ń tì kàare, ki gɔn' ki kàareh  
\v 13 nì tì faa', nɛ u yin' uʼpanpaankaab ki gɛ̀nde' biʼni piik nin bile, ki yin' bɛ uʼtondb.  
\v 14 Uʼtondb nnɔ ya yel sɔ: Simɔn, wà u yin' wɔ Piɛr nnɔ nin uʼninjɛ Andre nin Saak nin San nin Filip nin Batelemi  
\v 15 nin Matie nin Toma nin Alfe ya bijɛ Saak nin Simɔn wà ya nun mɔ́n uʼdu ya gbɛr bo,  
\v 16 nin Saak ya bijɛ Sudas nin Sudas Iskariyɔt wà lá li kuɔre Yesu. 
\s1 Yesu kpaandeh Uwien ya gbɛr, ki buuh biwiɛnb 
\r (Matie 4:23-25) 
\p  
\v 17 Yesu nin uʼtondb jiinh lijuɔl nnɔ bo, ki lá sere' liʼñiɛl, uʼpanpaankaab yɛbe nà saan nnɔ. Linigociɛnl liba mɔ là te niʼsaan. Lì ñɛn' ní Sude ya tinfɛnm kɛ ni nin Yerusalɛm ni nin Tir ni nin Sidɔn ya du ni nɛ. Idu nnɔ te miñunciɛnm ya gbaal nɛ.  
\v 18 Bi baa' bɛ ń cenge uʼgbɛr nɛ, kí nuunh wɔ ń buu biʼni bà yé biwiɛnb. Nɛ u buu' bɛ, ki ŋɔre' isɛnpol mɔ ì ŋmɔbe binib bà ki jɛ̀ndeh nnɔ saan.  
\v 19 Linigol nnɔ kɛ nuunh bɛ ń mɛ wɔ, kimɛ mituɔm miba nɛ ñɛh uʼni ki cèreh biʼkɛ faakreh. 
\s1 Uwien ya mɔnm te niʼbo 
\r (Matie 5:1-12) 
\p  
\v 20 Nɛn saan nɛ Yesu caan' uʼpanpaankaab bo inun, ki ye: 
\q1 «Ninbi bijiinbɛ, Uwien ya mɔnm te niʼbo, 
\q1 kimɛ Uwien ya bɛl yé niʼyaal nɛ. 
\q1  
\v 21 Ninbi bà mikònm ŋmɔbe nɛ fɛnfɛnnɔ nɔ, 
\q1 Uwien ya mɔnm te niʼbo, 
\q1 kimɛ ni lá li ji kí gbo. 
\q1 Ninbi bà muɔh fɛnfɛnnɔ nɔ, Uwien ya mɔnm te niʼbo, 
\q1 kimɛ ni lá li lɛ̀. 
\p  
\v 22 «Binib nɛn nɛ, 
\q1 ka yíe bɛ ń li lɛnh nɛ, 
\q1 ki sukreh nɛ, 
\q1 ki saah niʼyel Unil ya Bijɛ bo la, Uwien ya mɔnm te niʼbo. 
\q1  
\v 23 Bi teh nɛ nnɔ la, cère mɛn niʼyɛnm ń li sɔnge ní li poknh, 
\q1 kimɛ ni li lɛ lisuul là yɛbe paaki bó. 
\q1 Biʼyaajɛb mɔ là teh nnɔ nɛ Uwien ya ñɔbonsɔknb.» 
\s1 Nì bre binib bo 
\p  
\v 24 «Ama ninbi bifàadɛnbɛ, nì bre niʼbo, 
\q1 kimɛ ni jin' niʼŋmaa ŋɔ. 
\q1  
\v 25 Ninbi bà jinh ki gbiɛh fɛnfɛnnɔ nɔ, 
\q1 nì bre niʼbo, 
\q1 kimɛ mikònm lá li cuo nɛ. 
\q1 Ninbi bà lɛh fɛnfɛnnɔ nɔ, 
\q1 nì bre niʼbo, 
\q1 kimɛ niʼyɛnm lá li saa tɛn ni kɛ mikuum nɛ ki muɔh. 
\q1  
\v 26 Binib kɛ pɛ̀keh nɛ la, nì bre niʼbo. 
\q1 Biʼyaajɛb mɔ là teh nnɔ nɛ bitonnɛnñɔbonsɔknb.» 
\s1 Li yíe mɛn niʼnɛnnɛndb 
\r (Matie 5:38-48; 7:12a) 
\p  
\v 27 «N tɔkeh ninbi bà cengeh nni nɔ nɛ, li yíe mɛn niʼnɛnnɛndb, kí li teh bà nɛn nɛ mɔnmɔnm.  
\v 28 Li tɔkeh mɛn binib bà wiɛnh nɛ miŋùum ki teh Uwien ń tien bɛ uʼmɔnm, kí li kàareh ki dienh bà sukreh nɛ.  
\v 29 Unil kpɔ̀be' aʼkpiɛnku kuba la, pekre kutɔku mɔ kí de wɔ. Unil fie' aʼliɛrgbenku la, cɛ̀be wɔ aʼliɛrwawaal mɔ.  
\v 30 Wà kɛ miɛ' ŋɛ nibonn la, pu wɔ. Wà mɔ taa' aʼbonn la, la niire wɔ niʼbó.  
\v 31 Ni yíe binib ń li teh nɛ nà nnɔ, niʼmɔ ń li teh bɛ nɛn. 
\p  
\v 32 «Ni yíe bà yíe nɛ baba la, ni li lɛ ku lɛ pɛnpɛku? Bibiɛrdɛnb mɔnɔn yíe bà yíe bɛ nɛ.  
\v 33 Ni teh mɔnmɔnm bà teh nɛ mɔnmɔnm baba nɛ la, ni li lɛ ku lɛ pɛnpɛku? Bibiɛrdɛnb mɔnɔn teh nnɔ nɛ.  
\v 34 Ni kpendeh bà ni daan ki ye bi li jiin nɛ baba la, ni li lɛ ku lɛ pɛnpɛku? Bibiɛrdɛnb mɔnɔn kpendeh biʼtɔb nɛ, ki daan ki teh bi li jiin bɛ bi kpende' nà nnɔ.  
\v 35 Ama ninbi li yíe mɛn niʼnɛnnɛndb, kí li teh bɛ nà mɔn, kí li kpendeh binib tibont, ki la daan ki ye bi li jiin nɛ tù. Ni teh nnɔ la, ni li lɛ lisuul là yɛbe, nɛ ki li yé Uwien Wà ŋa ŋmɔbe Nacentɔ ya bumu. Wɔn mɔnɔn teh bibiɛrdɛnb nin binib bà ŋa faareh wɔ tinimɔ̀nt nɛ.  
\v 36 Li teh mɛn tinimɔ̀nt tɛn niʼBaa Uwien teh ma bo.» 
\s1 La li biindeh mɛn tɔb 
\r (Matie 7:1-5) 
\p  
\v 37 «La biindeh mɛn nib ŋɔ Uwien mɔ la biin nɛ. La ye mɛn uba kpɛ utudɛre ŋɔ Uwien mɔ la ye niʼmɔ kpɛ utudɛre. Li fèreh mɛn binib biʼbiɛre ŋɔ Uwien mɔ ń fère nɛ niʼyi.  
\v 38 Li punh mɛn binib ŋɔ Uwien mɔ ń li punh nɛ. U li gbien niʼyiek kɛ̀ ń gbe wɔ ń yeyeke, kí ñiñi kí gbien nɛ̀ ń wule, nɛ kí de nɛ, kimɛ ni taah nà ki bìkreh tibont ki dienh binitɔb nnɔ Uwien mɔ li taa nɛn nɛ kí biike kí de nɛ.» 
\p  
\v 39 *Yesu tí pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm ki ye: «Ujuɔn li fre kí dìɛ uʼjuɔntɔ-ɔɔ? Biʼkɛ bile ŋa ń lu kubùoku ni-ii?  
\v 40 Wà bɛngeh ŋa cɛn' wà wɔknh wɔ. Ama wà kɛ bɛnge' ki tì gben' la, u li te tɛn uʼcɛnbaa nɛ. 
\p  
\v 41 «Bɛ tien' a lɛnh kumuɔku kùa te aʼtɔ ya nunbu ni, ka ji lɛnh jaantɛlkɛ wà puɔn aʼyaabu ni?  
\v 42 A li tien mila kí tɔke aʼtɔ kí ye: ‹Cère ń ñɛn kumuɔku kùa te aʼnunbu ni nɔ›, ŋɔ ka lɛnh jaantɛlkɛ wà puɔn aʼyaabu ni nnɔ. Sin iñuɔn ilele ya nilɔ, kpiɛ kí ñɛn jaantɛlkɛ wà puɔn aʼnunbu ni nnɔ, kí li lɛnh mɔnmɔnm, kí yaan kí fre kí ñɛn kumuɔku aʼtɔ yaabu ni.» 
\s1 Busubu nin buʼbii ya gbɛr 
\r (Matie 7:16-20; 12:33-35) 
\p  
\v 43 *Yesu tí tɔke' bɛ ki ye: «Busumɔnmɔnbu ŋa ń fre kí lùon ibii yà ŋa mɔn. Busubu bùa ŋa mɔn mɔ ŋa ń fre kí lùon ibii yà mɔn.  
\v 44 Busubu ya bii nɛ cèreh bi bɛndeh bù yé busubu bùa ya bol. Ba pɔ̀h kɛnkɛn konkonbu bo, ka pɔ̀h cɛcɛ mɔ bɛnɛnk bo.  
\v 45 Unimɔ̀n ya yɛnmaalmɔnmɔn yà te uʼfɛ̀l bo nɛ cèreh u teh nà mɔn, nɛ ubiɛrdaan ya yɛnmaalbiɛre cèreh u teh nà bre, kimɛ unil kɛ len' ki kun' nà bó la, nì ñɛn' iyɛnmaale yà te uʼfɛ̀l bo nɛ.» 
\s1 Binib bile mɛn' biʼdur ma bo 
\r (Matie 7:24-27) 
\p  
\v 46 «Bɛ bo nɛ ni yih nni: ‹Yonbdaan, Yonbdaan,› ka teh n tɔkeh nɛ ní li teh ma bo.  
\v 47 Wà kɛ baa' nʼsaan, ki ciih nʼgbɛr, ki teh tù ye ma la, n li wuɔn nɛ u naan udaan wà.  
\v 48 U naan ujɛ wà yíe wɔ ń mɛ kuduku ŋɔ ki gbin' nì ñuɔke', ki pu' litɛnpuul kutɛntiɛku bo nɛ. Miwuɔm kɔn' ki puube' ki yile' kuduku nnɔ bo, nɛ ka fre' ki jènge' kù, kimɛ udaan nnɔ mɛn' kù mɔnmɔnm nɛ.  
\v 49 Ama unil wà ciih nʼgbɛr, ka teh tù ye ma la, u naan ujɛ wà mɛn' kuduku utintɛle bo nɛ. Miwuɔm kɔn', ki puube' ki yile' kuʼbo, nɛ kù pɔk ki lu' kpɛlkpɛl.» 
\c 7  
\s1 Yesu buu' sojaciɛn uba ya tonsɔnl 
\r (Matie 8:5-13) 
\p  
\v 1 *Yesu tɔke' binib nnɔ tigbɛr ki gben', nɛ ki bure' Kapɛrnawum ya du bó.  
\v 2 Sojambɛ kobk ya ciɛn uba là te ki ŋmɔbe utonsɔnl uba ki yíe wɔ cɛɛn. Utonsɔnl nnɔ lá bun ki benh wɔ ń kpo.  
\v 3 Sojaciɛn nnɔ cii' bi lienh Yesu bó, nɛ u sɔn' Sufmbɛ ya ciɛnb uʼsaan, bɛ ń tì gbáan wɔ wɔ ń baa kí lá ŋmiɛn uʼtonsɔnl nnɔ.  
\v 4 Biciɛnb nnɔ baa' *Yesu saan, nɛ ki tùɔreh ki gbáanh wɔ ki teh: «Sojaciɛn nnɔ kpɛ á tore wɔ nɛ,  
\v 5 kimɛ u yíe tiʼdu ya nib, nɛ wɔn nɛ mɛn' tiʼtaanl ya duku.» 
\p  
\v 6 Nɛn saan nɛ Yesu paan' biʼbo ki bure', ki tì nɛke sojaciɛn nnɔ den, nɛ u sɔn' uʼjɔtieb bi tuobe' wɔ usɛn bó, ki tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, sojaciɛn nnɔ ye a la ji ń jɛ̀nde aʼba, kimɛ wa kpɛ á baa kí kɔ uʼden.  
\v 7 Nɛn bo nɛ u maale' ki ye wa kpɛ wɔ ń bugbɛn ń tuobe ŋɛ usɛn bó mɔnɔn. A lì len' ki ye faake la, uʼtonsɔnl nnɔ li faake nɛ.  
\v 8 Kimɛ wɔn mɔnɔn ŋmɔbe binib bà yé nin wɔ biciɛnb, nɛ ki mɔ yé sojambɛ biba ya ciɛn. U tɔke' uba ki ye: ‹Li joh› la, u joh nɛ, u tɔke' utɔ ki ye: ‹Dɛn› la, u bàareh nɛ. U tí tɔke' uʼtonsɔnl ki ye: ‹Tien niɛ› la, u teh nɛn nɛ.» 
\p  
\v 9 *Yesu cii' uʼñɔbon nnɔ ma nnɔ, nì cuo' wɔ miyɔkm, nɛ u jiɛbe' ki liike' linigol là pɛ uʼbo nnɔ ki ye: «N tɔkeh nɛ nɛ, ma laan laa' miɛ ya tekjim ya tunbu Israyɛl yaab mɔnɔn ni.»  
\v 10 Binib bà tuobe' *Yesu usɛn bó nnɔ liɛbe' sojaciɛn nnɔ den, ki laa' uʼtonsɔnl nnɔ faake'-a. 
\s1 Yesu mɛkre' ukpopii uba ya bijɛ 
\p  
\v 11 Lidaali liba nɛ *Yesu joh udu uba bó, bi yih wù Nayinn, ki tɔke nin uʼpanpaankaab nin binib ligol.  
\v 12 U tì tuo wɔ ń kɔ udu nnɔ ni, nɛ ki laa' ukpopii uba ya bubaabk kpo' bi tuke ki joh kukaaku bó, nɛ udu nnɔ ya nib pɛ ka dindin.  
\v 13 Yonbdaan laa' ukpopii nnɔ ma nnɔ, nɛ ki muɔ' wɔ micɛcɛkm, ki tɔke' wɔ ki ye: «Ji la muɔh», nɛ  
\v 14 ki cuon' ki nɛkn' ikɛliɛn, ki tɛnde' uʼnuɔ ki mɛ' yɛ̀. Binib bà tuke utɛnkpii nnɔ sere', nɛ u ye: «Unacien, n lienh sin nɛ, fii.»  
\v 15 U fii' ki kɛ̀le', ki cin' ki lienh, nɛ *Yesu taa' wɔ ki de' uʼnaa.  
\v 16 Nɛn saan nɛ bujɛwaanbu cuo' biʼkɛ, nɛ bi pɛ̀keh Uwien ki teh: «Uwien ya ñɔbonsɔknciɛn uba nɛ ñɛn' tiʼni. Uwien nɛ baa' wɔ ń ŋmiɛn uʼnib.» 
\p  
\v 17 Nɛ bi tɔkeh *Yesu tien' nà nnɔ Sude ya tinfɛnm kɛ ni nin itengbaan yà kɛ nɛke Sude nnɔ ni. 
\s1 San wà siih binib Uwien ya ñunm sɔn' uʼpanpaankaab Yesu saan 
\r (Matie 11:2-19) 
\p  
\v 18 San wà siih binib Uwien ya ñunm nnɔ ya panpaankaab jon' ki tì tɔke' wɔ tigbɛr nnɔ kɛ. Nɛ u yin' biʼni bile,  
\v 19 ki sɔn' bɛ Yonbdaan saan, bɛ ń tì niire wɔ kí ye wɔn nɛ yé wà li baa\f + \fr 7:19 \ft Liike Matie 11:3.\f* ní nnɔ bii bi li guure utɔ nɛ? 
\p  
\v 20 San ya panpaankaab nnɔ baa' *Yesu saan nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: « ‹San wà siih binib Uwien ya ñunm nnɔ nɛ sɔn' tɛ aʼsaan tí lá niire ŋɛ› kí ye: ‹Sin nɛ yé wà li baa ní nnɔ bii ti li guure utɔ nɛ?› »  
\v 21 U ya yo ki laa' *Yesu cèreh biwiɛnb bà yɛbe faakreh, ki cèreh iwɔ̀b cuonh, ki ŋuɔh isɛnpol binib saan, ki likreh ijùɔn ì yɛbe;  
\v 22 nɛ ki tɔke' San ya panpaankaab nnɔ ki ye: «Liɛbe mɛn kí tì tɔke San ni laa' nà nin ni cii' nà: ijùɔn likreh, iwɔ̀b cuonh, ijend lùoreh, igbaan ciih, bitɛnkpiib mɛkreh, nɛ bijiinb ciih tigbɛmɔnmɔnt.  
\v 23 Wà ŋa tùre' Uwien ya sɛn min bo la, Uwien ya mɔnm te uʼbo.» 
\p  
\v 24 San ya panpaankaab liɛbe' uyo wà nnɔ, nɛ Yesu cin' ki tɔkeh linigol San ya gbɛr ki teh: «Ni là jon' kupenpelku ni ní tì liike ba? Ni là jon' ní tì liike limuɔnl là mitafaam jèngeh lɛ̀ nɛ-ɛɛ?  
\v 25 Ni nín là jon' ní tì liike ba? Ni là jon' ní tì liike unil wà guo tikpɛlcɛmɔnmɔnt nɛ-ɛɛ? Binib bà guoh tikpɛlcɛmɔnmɔnt, ki te liwiel ni nnɔ kɔh bibɛrb den nɛ.  
\v 26 Tɔ, ni nín là jon' ní tì liike ni lɛ bonn nɛ? Ni là jon' ní tì liike Uwien ya ñɔbonsɔknl nɛ-ɛɛ? N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, u cɛn' Uwien ya ñɔbonsɔknl mɔnɔn.  
\v 27 Kimɛ wɔn San bo nɛ nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: 
\q1 ‹Liike, n li sɔn nʼtond wɔ ń liere ŋɛ, 
\q1 kí lá tùɔre aʼsɛn.› 
\m  
\v 28 «N tɔkeh nɛ nɛ, ba laan maa' nil uba, u cɛn' San. Ama unil wà yé uwaal Uwien ya bɛl ni cɛn' wɔ. 
\p  
\v 29 «Udu ya nib kɛ, haali nin bilɛnpotekb kɛ cii' San ya gbɛr, ki bɛnde' ki ye Uwien yé ugbɛmɔ̀ndaan, nɛ ki cère' u sìi' bɛ Uwien ya ñunm.  
\v 30 Ama Farisiɛnmbɛ nin bà bɛn yiko mɔnmɔnm ŋa tuo' u sìi' bɛ Uwien ya ñunm. Nɛn nɛ wuɔn' ki ye bi yìe' Uwien yíe nà.» 
\p  
\v 31 Yesu tí len' ki ye: «N nín li taa ba kí nɛnge fɛnfɛnnɔ ya nib-i? Bi naan ba?  
\v 32 Bi naan tɛn mubumu nɛ kɛ kidaak ni ki jeleh, ki tɔkeh muʼtɔmu ki teh: 
\q1 ‹Ti piebe' nɛ liwol, nɛ na ŋɔn' ciɛk. 
\q1 Ti gɛn' ikuyuon, nɛ na muɔ'.› 
\m  
\v 33 Kimɛ San wà siih binib Uwien ya ñunm baa' ki kùɔ tijier tubambɛ, ka ñuh daam, nɛ ni ye usɛnpol nɛ ŋaake wɔ.  
\v 34 Unil ya Bijɛ baa', ki jinh ki ñuh, nɛ ni ye: ‹Liike mɛn ujɛ wuɔ yé ufɔnfuɔb nɛ ki yé udɛyibl, ki jɔreh nin bilɛnpotekb nin bibiɛrdɛnb.›  
\v 35 Ama binib bà kɛ tuo' Uwien ya yɛnfuom nɛ bɛn mì mɔn ki kpɛ ma bo.» 
\s1 Upii uba kpiɛke' Yesu 
\p  
\v 36 Lidaali liba nɛ Farisiɛn uba yin' *Yesu wɔ ń baa kí lá ji uʼden, nɛ u jon' Farisiɛn nnɔ den, ki tì kɛ ki jinh.  
\v 37 Upiisɔnsɔnd uba mɔ là te udu nnɔ ni. U cii' *Yesu te Farisien nnɔ den ki jinh, nɛ ki tuke ní lɛfina uba alabaat\f + \fr 7:37 \ft Liike Matie 26:7.\f* ya dingl ni,  
\v 38 ki baa' ki lá sere' *Yesu ya puoli bó uʼtàan saan, ki muɔh, uʼnunsiir luh *Yesu ya tàan bo, ki sèkndeh yɛ̀, nɛ u taah uʼyur ki ŋmireh yɛ̀, ki bibeh yɛ̀, ki taah lɛfina nnɔ ki faanh yɛ̀.  
\v 39 Farisiɛn nnɔ laa' nnɔ ma nnɔ, nɛ ki maale' uʼyɛnm ni ki ye: «Ujɛ wuɔ bi yé *Uwien ya ñɔbonsɔknl la, u bi li bɛnde upii wà miɛkeh wɔ nɔ yé udaan wà. U bi li bɛnde kí ye u yé usɔnsɔnd nɛ.» 
\p  
\v 40 Nɛ *Yesu tɔke' Farisiɛn nnɔ ki ye: «Simɔn, n ŋmɔbe tigbɛr tuba ń tɔke ŋɛ.» Nɛ u ye: «Len nʼcɛnbaa»  
\v 41 Nɛ *Yesu ye: «Ujɛ uba nɛ kpende' binib bile ilike. U kpende' uba milikbim itur kobiiŋun, ki kpende' utɔ milikbim itur piŋun.  
\v 42 Biʼkɛ bile ŋa ń fre kí pɛ̀ wɔ ma nnɔ, nɛ u cɛ̀be' bɛ biʼfɛ̀n. Bijɛb bile nnɔ ni, u lɛ li yíe ulikdaan nnɔ ki cɛn' utɔ.»  
\v 43 Nɛ Simɔn jiin' wɔ ki ye: «N maale' ki ye wà ya fɛ̀nl yɛbe nnɔ nɛ li yíe wɔ ki cɛn'.» Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «A tɔke' bù te.»  
\v 44 Nɛ ki pekre' upii nnɔ bó, ki tɔke' Simɔn ki ye: «A laa' upii wuɔ-ɔɔ? N kɔn' ní aʼden ma ŋa de' ñunm bɛ ń sɔkre nʼtàan, ama upii wuɔ wɔn, u taa' uʼnunsiir nɛ ki sèkn' yɛ̀, ki taa' uʼyur ki ŋmiŋmire' yɛ̀.  
\v 45 Ŋa lɔkn' nni ama n tì kɔn' ní ma wɔn ŋa dàan nʼtàan ya bibm haali nin fɛnfɛnnɔ.  
\v 46 Sin ŋa taa' kpɔm mɔnɔn ki fàan' nʼyul, ama wɔn taa' lɛfina nɛ ki fàan' nʼtàan.  
\v 47 Nɛn bo, n tɔkeh ŋɛ nɛ, n fère' wɔ uʼbiɛre ì yɛbe ma nnɔ, nɛ cère' u yíe nni ki gbien', kimɛ unil wà n fère' wɔ ibiɛre waamu la, udaan mɔ yíe nni waamu nɛ.»  
\v 48 Nɛn saan nɛ u tɔke' upii nnɔ mɔ ki ye: «N fère' ŋɛ aʼbiɛre.»  
\v 49 Nɛ wɔn nin binib bà jinh nnɔ maaleh biʼyɛnm ni ki teh: «Ujɛ wuɔ yé ŋmɛ nɛ, ki tì fèreh binib biʼbiɛre?»  
\v 50 Nɛ *Yesu tɔke' upii nnɔ ki ye: «Aʼtekjim nɛ ŋmiɛn' ŋɛ. Li joh nin uyɛnduɔn.» 
\c 8  
\s1 Yesu ya tondb nin bipiib biba pìɛreh wɔ 
\p  
\v 1 Ni ya puoli bó nɛ *Yesu joh iducɛnciɛn nin iduwawaale ni, ki kpaandeh Uwien ya bɛl ya gbɛmɔnmɔnt, nɛ uʼtondb piik nin bile nnɔ pɛ uʼbo.  
\v 2 Bipiib bà u là cère' bi faake' nin u là ŋɔre' bà saan isɛnpol nnɔ mɔ pɛ uʼbo. Bɛn si: Mari wà bi yih wɔ Madelɛnn nnɔ, *Yesu là ŋɔre' isɛnpol ilole wɔn saan nɛ  
\v 3 nin Herod ya tonsɔnb ya ciɛn Kusa ya po Sann nin Susann nin bipiitɔb ligol, nɛ biʼkɛ taah biʼbont ki toreh wɔn nin uʼtondb. 
\s1 Wà plè' tibonbuor ya bim ya kpɛnjɛnm 
\r (Matie 13:1-9; Mark 4:1-9) 
\p  
\v 4 Tɔ, binib ñɛn' ní idu kɛ ni, ki baa' *Yesu saan, ki taan' ki tien' linigociɛnl, nɛ u pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm ki ye:  
\v 5 «Ukpaal uba nɛ là jon' wɔ ń tì plè tibonbuor ya bim. U plèh ma nnɔ, miba lu' usɛngbɛ, nɛ binib tɛtɛ' miʼbo, nɛ inuɔn baa' ki lá jin' mɛ̀.  
\v 6 Mitɔm lu' kutɛntiɛku bo, ki pɛn'. Niʼsaan ŋa sɔnge ma nnɔ, nɛ mipiɛm nnɔ kuore'.  
\v 7 Mitɔm mɔ lu' kujɛgorku ni, ki pɛn'. Nɛ mipiɛm nnɔ nin kujɛgorku kɛ kpienh, nɛ kujɛgorku wɔbn', ki ku' mɛ̀.  
\v 8 Mitɔm mɔ lu' kitinmɔnmɔnk bo, ki pɛn' ki kpére', nɛ ki lùon' kokobk.» *Yesu len' ki pukn' ki ye: «Wà ŋmɔbe litubl la, wɔ ń cii.» 
\s1 Bɛ tien' Yesu pɔh binib mikpɛnjɛnm-i? 
\r (Matie 13:10-17; Mark 4:10-12) 
\p  
\v 9 *Yesu ya panpaankaab niire' wɔ mikpɛnjɛnm nnɔ ya tingi.  
\v 10 Nɛ u jiin' bɛ ki ye: «Uwien nɛ cère' ninbi bɛnde' uʼbɛl ya gbɛbɔlkaar. Ama bitɔb bɛn wɔn, nì yé mikpɛnjɛnm nɛ biʼbo ŋɔ 
\q1 ‹bɛ ń li likeh ka lɛnh, 
\q1 kí li cengeh ka ciih niʼtingi.› » 
\s1 Wà plè' tibonbuor ya bim ya kpɛnjɛnm ya tingi 
\r (Matie 13:18-23; Mark 4:13-20) 
\p  
\v 11 «Mikpɛnjɛnm nnɔ ya tingi sɔ: tibonbuor nnɔ yé Uwien ya gbɛr nɛ.  
\v 12 Mibim mà lu' usɛngbɛ nnɔ yé binib bà ciih Uwien ya gbɛr, usɛnpol bàareh ki lá ñɛndeh tù biʼfɛ̀l ni ŋɔ bi la teke Uwien kí ji kí ŋmɛre nɛ.  
\v 13 Mibim mà lu' kutɛntiɛku bo nnɔ mɔ yé binib bà ciih Uwien ya gbɛr, ki teknh tù nin uyɛnsɔnge, ama ka cèreh tù kpaakeh ñaan biʼfɛ̀l ni nɛ. Bi teke' Uwien ki jin' nì wuɔke' waamu, mibiikm tu' bɛ la, bi pɔk kí wiɛ Uwien ya sɛn nɛ.  
\v 14 Mibim mà lu' kujɛgorku ni nnɔ mɔ yé binib bà ciih Uwien ya gbɛr nɛ ki cèreh uŋɛndun ya gbɛr nin lifaal ya yɛnmaale nin uŋɛndun ya ŋmaa wɔbndeh tigbɛr nnɔ ki cèreh ta fɔreh mɔnmɔnm biʼfɛ̀l ni nɛ.  
\v 15 Mibim mà lu' kitinmɔnmɔnk bo nnɔ mɔ yé binib bà ya fɛ̀l bo mɔn, bi ŋmɔbe tigbɛmɔ̀nt, ki cengeh tigbɛr nnɔ, ki taah tù ki blinh biʼfɛ̀l bo, ki ñikndeh ki cèreh tù sɔnh itùon nɛ.» 
\s1 Yesu sureh binib bɛ ń li cengeh uʼgbɛr 
\r (Mark 4:21-25) 
\p  
\v 16 *Yesu tí ye: «Uba ŋa ń sɛ frl kí taa lisɛnl kí cubn liʼbo bii kí taa lɛ̀ kí sien gado ya tingi. Ama u li taa lɛ̀ kí tuɔn likpɛnkpɛnl bo nɛ ŋɔ bà kɛ kɔh ní iden ni ń li lɛnh.  
\v 17 Kimɛ bonn ŋa te ki buɔ ŋɔ ba lá li lɛ nɛ̀, gbɛr mɔ ŋa te ki buɔ ŋɔ ka lá li ñɛ upaan bo.  
\v 18 Nɛn bo, liike mɛn niʼyul bo nin ni cengeh nʼgbɛr ma bo, kimɛ wà ŋmɔbe la, bi li de wɔ kí pukn, wà ŋa ŋmɔbe la, bi li tonde kí fie u maaleh ki teh u ŋmɔbe nà waamu nnɔ mɔnɔn nɛ.» 
\s1 Yesu ya naa nin uʼninjiɛb 
\r (Matie 12:46-50; Mark 3:31-35) 
\p  
\v 19 *Yesu ya naa nin uʼninjiɛb baa' ki nuunh wɔ. Linigol te ma nnɔ nɛ ba fre' ki kɔn' ki laa' wɔ.  
\v 20 Nɛ bi tɔke' wɔ ki ye: «Aʼnaa nin aʼninjiɛb te saali ki yíe bɛ ń lɛ ŋɛ.»  
\v 21 Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Nʼnaa nin nʼninjiɛb si binib bà kɛ ciih Uwien ya gbɛr ki teh tù ye ma bo nɛ.» 
\s1 Yesu cère' kutafaaku ŋmile' 
\r (Matie 8:18, 23-27; Mark 4:35-41) 
\p  
\v 22 Lidaali liba nɛ *Yesu nin uʼpanpaankaab kɔn' buñɛrbu, nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Cère mɛn tí puore kí jo miñunciɛnm ya gbaatɔl bó.» Nɛ bi bure'.  
\v 23 Bi te miñunm bo ki joh ma nnɔ nɛ *Yesu duɔn' ki gɔh. Kutafaabiiku kuba pɔk ki fii' miñunm bo, ki cèreh miñunm fih ki kɔh buñɛrbu nnɔ ni ki gbiekeh. Nì là yé kinunbɔnk nɛ biʼbo.  
\v 24 Nɛ bi baa' ki lá fìnde' *Yesu ki tɔke' wɔ ki ye: «Cɛnbaa, Cɛnbaa, ti benh tí luo nɛ.» *Yesu fìnde', ki tiɛn' kutafaaku nin iñungbegbel nnɔ bo. Kutafaaku go, iñungbegbel nnɔ lu' nɛ niʼkɛ ŋmile'.  
\v 25 Nɛ u niire' uʼpanpaankaab ki ye: «Ń lɛ niʼtekjim-i?» *Yesu tien' nà nnɔ cuo' bɛ miyɔkm, ki cuo' bɛ bujɛwaanbu, nɛ bi niireh tɔb ki teh: «U cinbe ki yé bɛ ya nitunbu sɔ nɔ? U tɛngeh kutafaaku nin miñunm mɔnɔn bo, nɛ niʼkɛ boh wɔ.» 
\s1 Yesu ŋɔre' isɛnpol ujɛ uba saan 
\r (Matie 8:28-34; Mark 5:1-20) 
\p  
\v 26 Bi tì baa' Gerasa yaab ya tinfɛnm ni. Mitinfɛnm nnɔ kuo Galile ya ñunciɛnm nɛ.  
\v 27 *Yesu ñɛh buñɛrbu ni uyo wà nnɔ, nɛ mitinfɛnm nnɔ ya jɛ uba cende' wɔ. Isɛnpol nɛ là ŋaake wɔ. U cuonh upuntenge nì wuɔke', ka ji te den, ki kɔ bi subeh bitɛnkpiib tijɔlulnt tà ni nnɔ ni.  
\v 28 Ujɛ nnɔ laa' *Yesu ma nnɔ nɛ ki gbaan' uʼnintuɔli, nɛ isɛnpol nnɔ cère' u wuure' ufaa bo ki ye: «Yesu, Uwien wà ŋa ŋmɔbe Nacentɔ ya Bijɛ, min nin sin tu lɛ nɛ? N gbáanh ŋɛ nɛ, la jɛ̀nde nni.»  
\v 29 Yesu tɔke' usɛnpol nnɔ kí ye wɔ ń siere kí dàan ujɛ nnɔ ma nnɔ nɛ cère' u len' nnɔ. Usɛnpol nnɔ cuo' ujɛ bugbɛn nì wuɔke'. Bi là kuɔndeh wɔ mugbiɛmu, ki lùoh wɔ tikudɔkr, u la jo niba saan nɛ, ama u cienh tikudɔkr nnɔ nɛ ki kɔ̀h mugbiɛmu nnɔ. Usɛnpol nnɔ tukeh wɔ ki joh nib ŋa te nà saan nɛ.  
\v 30 *Yesu niire' wɔ ki ye: «Bi yih ŋɛ ba?» Nɛ u ye: «Bi yih nni Ligol nɛ.» Isɛnpol ŋaake wɔ ki yɛbe ma nnɔ nɛ cère' u ye nnɔ.  
\v 31 Nɛ isɛnpol nnɔ gbáan' *Yesu ki ye u la wɔbn yɛ̀, yɛ̀ ń jo kubùoku\f + \fr 8:31 \ft Sufmbɛ là maaleh ki teh \fq kubùoku \ft kuba nɛ te bi pɛkndeh len isɛnpol ki gu lidaali là Uwien li bu yɛ̀ tibuur.\f* kùa ñɔ ka ŋmɔbe biɛn nnɔ ni. 
\p  
\v 32 Tɔ, fangambɛ biba mɔ là te ligbɛngbɛnl bo ki yɛbe ka dindin, bi kpaah bɛ. Isɛnpol nnɔ gbáan' *Yesu ki ye wɔ ń cɛ̀be yɛ̀, yɛ̀ ń jo kí tì kɔ fangambɛ nnɔ. U tuo',  
\v 33 nɛ ì dàan' ujɛ nnɔ, ki jon' ki tì kɔn' fangambɛ nnɔ. Nɛ fangambɛ nnɔ kɛ sɛn' ki tinde' ligbɛngbɛnl nnɔ, ki tì lu' miñunm ni ki luo'. 
\p  
\v 34 Bà kpaah fangambɛ nnɔ laa' nà tien', nɛ ki sɛn' ki jon' udu ni nin idugbaan, ki tì tɔke' binib tigbɛr nnɔ.  
\v 35 Nɛ bi ñɛn' ki joh bɛ ń tì liike nà tien'. Bi tì baa', ki laa' ujɛ wà isɛnpol dàan' wɔ nnɔ ya yɛnm jire' u kɛ *Yesu saan, ki guo, nɛ bujɛwaanbu cuo' bɛ.  
\v 36 Binib bà là te niʼsaan ki laa' tibont nnɔ kɛ tentien' ma bo nnɔ tɔke' bɛ *Yesu cère' ujɛ nnɔ faake' ma bo.  
\v 37 Nɛ bujɛwaanbu cuo' Gerasa ya tinfɛnm yaab kɛ cɛɛn. Nɛn nɛ cère' bi tɔke' *Yesu ki ye wɔ ń jɛnde biʼsaan. *Yesu liɛbe' ki kɔn' buñɛrbu, wɔ ń bure,  
\v 38 nɛ ujɛ wà isɛnpol dàan' wɔ nnɔ gbáanh wɔ ki teh wɔ ń cère wɔ ń paan uʼbo, nɛ *Yesu ŋa tuo', ki tɔke' wɔ ki ye:  
\v 39 «Liɛbe kí kun kí tì tɔke binib Uwien tien' nà kɛ ki de' ŋɛ.» Nɛ u bure', ki cuonh udu ni niʼkɛ saan, ki tɔkeh binib *Yesu tien' nà kɛ ki de' wɔ. 
\s1 Yesu cère' upii uba faake', ki mɛkre' kibupiik kiba mɔ 
\r (Matie 9:18-26; Mark 5:21-43) 
\p  
\v 40 *Yesu liɛbe' ki baa' miñunciɛnm ya gbaatɔl, nɛ linigol teke' wɔ, kimɛ biʼkɛ là gu wɔ nɛ.  
\v 41 Nɛ *Sufmbɛ ya taanl ya duku ya ciɛn uba, bi yih wɔ Yayirus, baa' ki lá gbaan' *Yesu ya nintuɔli, ki gbáan' wɔ ki ye wɔ ń dɛn uʼden,  
\v 42 kimɛ uʼbubaabk nɛ bun, ki benh kɛ̀ ń kpo; kì ŋmɔbe ibin piik nin ile nɛ. Nɛ *Yesu paan' uʼbo ki bure'. 
\p U joh ma nnɔ nɛ linigol pɛ uʼbo ki pɛbeh wɔ, wa ji tì freh ki fuoreh.  
\v 43 Upii uba mɔ te niʼsaan, ki laa' tifɛr ibin piik nin ile ta gben'. U jon' dɔktiɛmbɛ saan, ki ñɛnde' uʼlike kí tì gben'. Uba ŋa fre' ki buu' wɔ.  
\v 44 U baa' *Yesu ya puoli bó, ki lá mɛ' uʼwɛngolkaar ya ñɔgbɛn, nɛ uʼfɛr nnɔ pɔk ki gben' i ya tàan bo.  
\v 45 Nɛ *Yesu niire' ki ye: «Ŋmɛ mɛ' nni?» Biʼkɛ niɛ' ki ye ba mɛ' wɔ ma nnɔ nɛ Piɛr tɔke' wɔ ki ye: «Cɛnbaa, linigol là guɔn' ŋɛ nɔ nɛ pɛbeh ŋɛ.»  
\v 46 Nɛ *Yesu ye: «Unil uba mɛ' nni, kimɛ n laa' mituɔm miba ñɛn' nni.»  
\v 47 Upii nnɔ laa' wa ń fre kí bɔle, bujɛwaanbu cuo' wɔ, uʼgbɛnɛnt ŋɔh, nɛ u baa' ki lá gbaan' *Yesu ya nintuɔli, ki tɔke' wɔ binib kɛ ya nun bó, nà cère' u mɛ' wɔ nin u faake' i ya tàan bo ma bo.  
\v 48 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Nʼbisɛ, aʼtekjim nɛ ŋmiɛn' ŋɛ. Li joh nin uyɛnduɔn.»  
\v 49 *Yesu laan te ki lienh nɛ unil uba ñɛn' Yayirus donbó ki lá tuobe' bɛ usɛn ni, ki tɔke' Yayirus ki ye: «Aʼbisɛ kpo'-a! La ji ń li ŋmɔbe Cɛnbaa yɛnŋaabe.»  
\v 50 *Yesu cii' bi len' ma bo, nin nɛn kɛ ŋɔ u tɔke' Yayirus ki ye: «La fɛnge, teke nni kí ji baba, u li ŋmɛre.» 
\p  
\v 51 *Yesu tì baa' Yayirus den, nɛ ka cère' binib kɛ paan' uʼbo ki kɔn'. U cère' Piɛr nin San nin Saak nin kibupiik nnɔ ya naa nin kiʼbaa baba nɛ paan' uʼbo ki kɔn'.  
\v 52 Binib bà kɛ te niʼsaan nnɔ muɔh kiʼkuum bo nɛ ki kpìɛndeh. Nɛ *Yesu tɔke' bɛ ki ye: «La ji muɔh mɛn, ka kpo', kì gɔh nɛ.» 
\p  
\v 53 Nɛ bi lɛh Yesu, kimɛ bi bɛn ki ye kibuk nnɔ kpo'-a!  
\v 54 *Yesu cuo' kiʼnuɔ, ki tɔke' kɛ̀ ki ye: «Nʼbukɛ, fii.»  
\v 55 Nɛ kiʼnaank liɛbe' ní i ya tàan bo, kì fii' nɛ *Yesu ye bɛ ń de kɛ̀ tijier kɛ̀ ń ji.  
\v 56 Nì cuo' kiʼnaa nin kiʼbaa miyɔkm, nɛ *Yesu kpɛkpɛ' biʼbo ki ye bi la tɔke nil nà tien' nɔ. 
\c 9  
\s1 Yesu sɔn' uʼtondb piik nin bile 
\r (Matie 10:5-15; Mark 6:7-13) 
\p  
\v 1 *Yesu taan' uʼtondb piik nin bile, ki de' bɛ mituɔm nin usɛn bɛ ń li ŋuɔh isɛnpol kɛ ya bol binib saan, kí li buuh iwìɛn.  
\v 2 U sɔn' bɛ, bɛ ń li tɔkeh binib Uwien ya bɛl ya gbɛr, kí li buuh biwiɛnb,  
\v 3 nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «Ni joh la, ni la tuke bonn. Ni la tuke gbien, ki la tuke kɔl, ki la tuke jier, ki la tuke like, ki la tuke liɛr ile mɔ.  
\v 4 Ni tì baa' iden yà kɛ bi teke' nɛ la, ni li te nɛn saan kí tì baa lidaali là ni li siere udu nnɔ ni.  
\v 5 Udu wà ya nib ŋa teke' nɛ la, ní kpakpaare niʼtàan ya tɛngunku\f + \fr 9:5 \ft Sufmbɛ bo \fq kí kpakpaare itàan ya tɛngunku \ft ya tingi si: nà kɛ ji tu unil la, na yé uba yaar, nì ji yé uʼyaar nɛ.\f* kí wiɛ nɛ̀, kí siere. Nɛn nɛ li yé niʼsaan ya nib bo kudìɛku.»  
\v 6 Tɔ, bi bure', nɛ ki joh idu ni, ki tɔkeh binib tigbɛmɔnmɔnt, ki cèreh biwiɛnb faakreh niʼkɛ saan. 
\s1 Herod nuunh wɔ ń bɛnde Yesu yé udaan wà 
\r (Matie 14:1-12; Mark 6:14-29) 
\p  
\v 7 Gobina Herod cii' bi lienh *Yesu teh tibont tà kɛ nnɔ bó, nɛ ka bɛn u li maale kí ye bà. Kimɛ biba lienh ki teh: «San wà là siih binib Uwien ya ñunm nnɔ nɛ mɛkre',»  
\v 8 bitɔb lienh ki teh: «Eli nɛ liɛbe' ní», bitɔb mɔ lienh ki teh: «Uwien ya ñɔbonsɔknb bà là te uyo bo nnɔ ya uba nɛ mɛkre' ki liɛbe' ní.»  
\v 9 Nɛ Herod ye: «Min bugbɛn nɛ là cère' bi tùkre' San ya yul-a! N cii' bi lienh wà mɔ bó nɔ, uʼmɔ yé ŋmɛ nɛ?» Nɛ ki nuunh wɔ ń lɛ Yesu. 
\s1 Yesu jin' linigociɛnl liba 
\r (Matie 14:13-21; Mark 6:30-44; San 6:1-14) 
\p  
\v 10 *Yesu ya tondb liɛbe' ní, ki lá tɔke' wɔ bi tien' nà kɛ, nɛ u taa' bɛ ki jɛnde' bi tì te biʼbaba Bɛtsayida ya du bó ya kɛle.  
\v 11 Inigol nnɔ cii' u bure' ma nnɔ nɛ ki paan' uʼbo. *Yesu teke' bɛ, ki tɔkeh bɛ Uwien ya bɛl ya gbɛr, nɛ ki buuh biʼni bà yé biwiɛnb. 
\p  
\v 12 Uwien benh wù ń lu, nɛ uʼtondb piik nin bile nnɔ nɛkn' wɔ ki tɔke' wɔ ki ye: «Ti te ñiɛn ŋa te nà saan nɛ, cère linigol liɛ ń jo idu bó, kí tì nuun tijier nin gɔgɔbùol.»  
\v 13 Nɛ *Yesu ye: «Ninbi bugbɛn, de bɛ mɛn bɛ ń ji.» Nɛ bi ye: «Ti ŋmɔbe kpɔnɔ uŋun nin ijɛn ile baba nɛ, tiʼbugbɛn nɛ ŋa nín jon' ki tì dɛ' tijier ki lá de' biɛ ya nib kɛ ŋa ñí la.»  
\v 14 Bijɛb là li baa tɛn itur iŋun. Nɛ *Yesu tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Cère mɛn linigol nnɔ ń kɛ̀le tingi ni, icɛk icɛk binib piŋunŋun.» 
\p  
\v 15 Nɛ bi cère' biʼkɛ kɛ̀le' nnɔ.  
\v 16 Nɛ *Yesu yuure' kpɔnɔ uŋun nin ijɛn ile nnɔ, ki yaare' ki liike' paaki, ki faare' Uwien tuʼbo, ki kɔkuɔ', ki taa' ki de' uʼpanpaankaab bɛ ń gbiire linigol nnɔ.  
\v 17 Biʼkɛ ŋmɔn' ki gbo', nɛ bi tantaan' tijenjent tà sìen' nnɔ, ki gbien' ikpɛncub piik nin ile. 
\s1 Piɛr ye Yesu yé Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo nɛ 
\r (Matie 16:13-19; Mark 8:27-29) 
\p  
\v 18 Lidaali liba nɛ *Yesu jɛnde' ki tì kàareh, nɛ uʼpanpaankaab te uʼsaan. U niire' bɛ ki ye: «Inigol lienh ki teh n yé ŋmɛ nɛ?»  
\v 19 Nɛ bi jiin' wɔ ki ye: «Biba lienh ki teh a yé San wà siih binib Uwien ya ñunm nnɔ nɛ, bitɔb lienh ki teh a yé Eli nɛ, bitɔb mɔ lienh ki teh Uwien ya ñɔbonsɔnknb bà là te uyo bo nnɔ ya uba nɛ mɛkre' ki liɛbe' ní.»  
\v 20 Nɛ u niire' bɛ ki ye: «Ninbi nín teh n yé ŋmɛ nɛ?» Nɛ Piɛr jiin' wɔ ki ye: «A yé Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo nɛ.»  
\v 21 Nɛ *Yesu tùɔre' ki kpɛkpɛ' biʼbo ki ye bi la tɔke tù nil. 
\s1 Yesu len' uʼkuum nin uʼmɛkrm bó 
\r (Matie 16:24-28; Mark 8:30–9:1) 
\p  
\v 22 Yesu tɔke' bɛ ki ye: «Nì kpɛ Unil ya Bijɛ ń ji ijɛnd kí gbien nɛ. *Sufmbɛ ya ciɛnb nin bitɔtuɔrciɛnb nin *Yiko ya wɔnwɔknb li wiɛ uʼgbɛr, kí ku wɔ, nɛ wienta daali wɔ ń mɛkre bitɛnkpiib ni.» 
\p  
\v 23 Nɛ ki tɔke' biʼkɛ ki ye: «Unil yíe wɔ ń paan nʼbo la, u la tɔnge uʼba. Wɔ ń li yuunh uʼdɔpɔnpɔn daan kɛ daan ki bukeh ki paakeh nʼbo.  
\v 24 Kimɛ wà kɛ yíe wɔ ń fie uʼmiɛl la, wɔn nɛ li kpo kí juore fɛnm. Ama wà kɛ li tuo kí kpo min bo nnɔ, wɔn nɛ li ŋmɛre.  
\v 25 Unil laa' uŋɛndun wuu ni ya bont kɛ ŋɔ ki tì luo' limiɛl la, u laa' bɛ ya kpɛle?  
\v 26 Unil ye min nin nʼgbɛr ŋmɔbe wɔ ifɛ la, uyo wà Unil ya Bijɛ lá li baa ní kí li ŋmɔbe wɔn nin uʼBaa nin uʼtondb ya kpiɛke nnɔ, udaan mɔ li ŋmɔbe wɔ ifɛ nɛ.  
\v 27 N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, ninbi bà se niɛ saan nɔ ya biba li lɛ Uwien ya bɛl nɛ kí yaan kí kpo.» 
\s1 Yesu ya gbɛnɛnt lèbre' 
\r (Matie 17:1-8; Mark 9:2-8) 
\p  
\v 28 *Yesu len' ki gben' ma nnɔ, iwien iniin gɛ̀bre', nɛ u taa' Piɛr nin San nin Saak, ki don' lijuɔl liba bo wɔ ń tì kàare.  
\v 29 U tì te ki kàareh ma nnɔ nɛ uʼnun bó lèbre', uʼwɛngolkaar pende' kponkpon, ki dɔnbeh inun bó.  
\v 30 Nɛ bi laa' bijɛ bile uʼsaan bi tɔkeh tigbɛr. Moyis nin Eli nɛ.  
\v 31 Biʼmɔ windeh tein. Bi tɔkeh wɔ u li kpo Yerusalɛm ni ma bo ya gbɛr nɛ.  
\v 32 U ya yo ki laa' migùɔnm ñɔ̀nde' Piɛr nin u ya tɔb, nɛ bi dɔ ki gɔh. Bi fìnde', nɛ ki laa' *Yesu windeh ki dɔnbeh inun bó, ki laa' bijɛb bile nnɔ mɔ se uʼsaan.  
\v 33 Uyo wà, bijɛb nnɔ ye bɛ ń siere *Yesu saan nnɔ, nɛ Piɛr tɔke' wɔ ki ye: «Cɛnbaa, ti te niɛ saan ma nɔ nì mɔn nɛ. Cère tí pɔ ininbon\f + \fr 9:33 \ft Liike Matie 17:4.\f* ita, sin liba, Moyis liba, Eli mɔ liba.» Piɛr len' nnɔ, kimɛ wa bɛn u li len kí ye bà nɛ. 
\p  
\v 34 U lienh nnɔ uʼñɔbu ŋa laan lu', nɛ kutɛwɔlgbɔnku kuba baa' ki lá pibn' biʼbo. Kù pibndeh biʼbo uyo wà nnɔ nɛ bujɛwaanbu cuo' Piɛr nin uʼtɔb nnɔ.  
\v 35 U ya yo nɛ bi cii' uniɛke uba bó kutɛwɔlgbɔnku nnɔ ni u ye: «NʼBijɛ sɔ nɔ, n gɛ̀nde' wɔn nɛ. Li cengeh mɛn uʼbó.»  
\v 36 Uniɛke nnɔ tì ŋmile' uyo wà nnɔ, bi laa' *Yesu baba nɛ ji se. Nɛ bi bɔle' tigbɛr nnɔ biʼba ya bùol, ka tuo' ki tɔke' nil bi laa' nà nnɔ u ya yo. 
\s1 Yesu ŋɔre' usɛnpol kibuk kiba saan 
\r (Matie 17:14-18; Mark 9:14-27) 
\p  
\v 37 Kutaaku faa', nɛ bi jiire' ní lijuɔl nnɔ bo. Nɛ linigociɛnl tuobe' *Yesu usɛn bó.  
\v 38 Linigol nnɔ ni ujɛ uba wuure' ki ye: «Cɛnbaa, n gbáanh ŋɛ nɛ, muɔ nʼbijɛ, kimɛ u yé nʼbubaabk nɛ.  
\v 39 Usɛnpol uba nɛ sɔbe ki coh kɛ̀, ki cèreh kì ciikeh ki wuureh, kiʼgbɛnɛnt tɛreh, kuñinsɛnjujuku ñɛh kiʼñɔbu bó. Usɛnpol nnɔ bungreh kɛ̀ ki gbiekeh, nɛ ka wiɛnh kɛ̀ tonm.  
\v 40 N gbáan' aʼpanpaankaab bɛ ń ŋɔre usɛnpol nnɔ kiʼsaan, nɛ ba fre'.» 
\p  
\v 41 Nɛ *Yesu ye: «Ninbi fɛnfɛnnɔ ya nibɛ, na teke' Uwien ki jin', ki yé binib bà bre. N li wuɔke niʼsaan kí tì kpaan mila nɛ? N li ŋmɔbe sukle niʼbo kí tì kpaan mila nɛ? Nɛ ki tɔke' ujɛ nnɔ ki ye: ‹Taa aʼbijɛ ní.› »  
\v 42 Kibuk nnɔ we ní uyo wà nnɔ nɛ usɛnpol nnɔ tí gbɔ̀be' kɛ̀ tingi ni, ki cère' ki tɛreh. Nɛ *Yesu tiɛn' usɛnpol nnɔ bo, ki buu' kibuk nnɔ, ki taa' kɛ̀ ki de' kiʼbaa.  
\v 43 Nì cuo' linigol nnɔ kɛ miyɔkm nɛ bi lienh ki teh: «Uwien ŋmɔbe mituɔm.» 
\s1 Yesu tí len' uʼkuum nin uʼmɛkrm bó 
\r (Matie 17:22-23; Mark 9:30-32) 
\p *Yesu teh nà nnɔ bɛke' linigol nnɔ kɛ, nɛ u tɔke' uʼpanpaankaab ki ye:  
\v 44 «Tùɔre kí cenge mɛn n ye ń tɔke nɛ nà nɔ. Nà ń taande bi li taa Unil ya Bijɛ kí ŋukn binib.»  
\v 45 Nɛ ba cii' niʼtingi. Uwien nɛ bɔle' nɛ̀ ŋɔ bi la bɛnde. Nɛ ba kaabe' bɛ ń niire *Yesu niʼtingi mɔ. 
\s1 Ŋmɛ yé unikpɛkpiɛk-i? 
\r (Matie 18:1-5; Mark 9:33-37) 
\p  
\v 46 *Yesu ya panpaankaab cin' ki niɛh nin tɔb bɛ ń bɛnde wà yé biʼkɛ ya ciɛn nɛ.  
\v 47 *Yesu bɛn biʼyɛnmaale, nɛ ki taa' kibuk kiba ki sien' uʼba saan,  
\v 48 ki tɔke' bɛ ki ye: «Wà kɛ teke' kibuk tɛn kiɛ nʼyel bo la, u teke' min nɛ. Wà kɛ teke' nni la, u teke' wà sɔn' nni ní nnɔ nɛ. Imɔ̀n, wà yé uwaal niʼni la, wɔn nɛ yé niʼkɛ ya ciɛn.» 
\s1 Wà ŋa nɛn nɛ la, u se niʼciɛk bó nɛ 
\r (Mark 9:38-40) 
\p  
\v 49 Nɛn saan nɛ San tɔke' wɔ ki ye: «Cɛnbaa, ti laa' unil uba u ŋuɔh isɛnpol binib saan aʼyel bo. Wa pɛ aʼbo tɛn tinbi ma nnɔ nɛ ti pien' wɔ.»  
\v 50 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «La ji ń pien wɔ mɛn, kimɛ wà ŋa nɛn nɛ la, u se niʼciɛk bó nɛ.» 
\s1 Samari yaab biba ŋa teke' Yesu 
\p  
\v 51 Uyo wà *Yesu li liɛbe kí dùo paaki bó nnɔ nɛkn' ní. Nɛ u caan' ki ye u li jo Yerusalɛm nɛ, pèrm ŋa te len,  
\v 52 nɛ ki sɔn' uʼtondb bɛ ń liere usɛn. Bi bure' ki tì baa' Samari ya du uba ni, bɛ ń bonde kí li gu wɔ.  
\v 53 Ama udu nnɔ ya nib ŋa teke' wɔ, kimɛ u joh Yerusalɛm bó nɛ.  
\v 54 Uʼpanpaankaab Saak nin San laa' nnɔ ma nnɔ nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, a yíe tí cère umu ń jiire ní kí lá wi bɛ-ɛɛ?»  
\v 55 Nɛ *Yesu jiɛbe' ki liike' Saak nin San, ki kɔn' nin bɛ.  
\v 56 Nɛ wɔn nin uʼpanpaankaab siere' niʼsaan, ki bure' udutɔ bó. 
\s1 Binib bà yíe bɛ ń paan Yesu bo ya gbɛr 
\r (Matie 8:19-22) 
\p  
\v 57 Bi joh ma nnɔ nɛ ujɛ uba tɔke' *Yesu ki ye: «A joh nà bó kɛ la, n li pɛ aʼbo nɛ.»  
\v 58 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Iŋɛk ŋmɔbe ifɛle, inuɔn mɔ ŋmɔbe titer, ama Unil ya Bijɛ wɔn ŋa ŋmɔbe u li kpɔ̀kn nà saan yul.»  
\v 59 U tí tɔke' utɔ mɔ ki ye: «Paan nʼbo ní.» Nɛ u ye: «Yonbdaan, cɛ̀be nni ń jo kí tì sube nʼbaa ŋɔ kí liɛbe ní kí paan aʼbo.»  
\v 60 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Cère bitɛnkpiib ń li subeh biʼtɔb. Sin wɔn li joh kí tì li tɔkeh binib Uwien ya bɛl ya gbɛr.» 
\p  
\v 61 Nɛ utɔ mɔ tí tɔke' *Yesu ki ye: «Yonbdaan, n li paan aʼbo, ama cère ń kun kí tì cɛ̀be nʼden yaab ŋɔ.»  
\v 62 Nɛ *Yesu tɔke' uʼmɔ ki ye: «Wà kɛ ŋa teke' Uwien ya tuonl tinɔjɛr tule la, wa kpɛ wɔ ń sɔn Uwien ya bɛl ni ya tuonl.» 
\c 10  
\s1 Yesu sɔn' uʼpanpaankaab pilole nin bile 
\p  
\v 1 Ni ya puoli bó nɛ Yonbdaan *Yesu liɛbe' ki gɛ̀nde' binib pilole nin bile\f + \fr 10:1 \ft Bi kpiɛ' ki kɛle' tigbɔnt tà nnɔ ya tuba ni bi ye binib pilole nɛ.\f*, ki sɔn' bɛ, bilele bɛ ń liere kí jo wɔn bugbɛn li jo idu yà kɛ ni nnɔ.  
\v 2 Nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «Tijier ben' ki yɛbe, ama bà li taan tù ŋa yɛbe. Nɛn bo gbáan mɛn ukpɛdaan wɔ ń sɔn bitonsɔnb bɛ ń tì taan uʼjier.  
\v 3 Li joh mɛn. N sɔnh nɛ ma nɔ, ni li te tɛn mupebumu nɛ te ikɛ̀r ya siik ni.  
\v 4 Ni la tuke likbu, ki la tuke kɔl, ki la taa tacaan, ki la fuonde nil sɛn ni.  
\v 5 Ni kɔn' iden yà la, ní kpiɛ kí fuonde iden nnɔ ya nib kí ye: ‹Li te mɛn uyɛnduɔn ni.›  
\v 6 Unil te niʼsaan ki nuunh uyɛnduɔn la, u li lɛ niʼyɛnduɔn nnɔ. Nnɔ ŋa ñí la, niʼyɛnduɔn nnɔ li juore niʼyu nɛ.  
\v 7 Ní li te i ya den, ki la lèbre dentɔ, kí li jinh ki ñuh bi dienh nɛ nà, kimɛ utonsɔnl kɛ kpɛ bɛ ń li pɛ̀h wɔ nɛ.  
\v 8 Ni kɔn' udu wà ni, bi teke' nɛ la, ní li jinh bi li de nɛ nà,  
\v 9 kí li buuh biwiɛnb bà te niʼsaan, kí li tɔkeh bɛ ki teh Uwien ya bɛl nɛkn' bɛ ŋɔ.  
\v 10 Ama ni kɔn' udu wà ni, ba teke' nɛ la, jo mɛn binib taakeh nà saan kí tì tɔke bɛ kí ye:  
\v 11 ‹Niʼdu wuu ya tɛngunku kùa mɔnɔn tɛbn' tiʼtàan bo nɔ, ti pipre' kun nɛ kí wiɛ niʼbo. Ama ní nín li bɛn kí ye Uwien ya bɛl nɛkn' nɛ ŋɔ.›  
\v 12 *Yesu tí tɔke' bɛ ki ye: ‹N tɔkeh nɛ nɛ, lidaali là Uwien li bu binib tibuur nnɔ, binib nnɔ ya tudɛre li cɛn Sodɔm\f + \fr 10:12 \fq Sodɔm \ft yé uyo bo ya du uba nɛ. Uʼnib là teh ibiɛre cɛɛn nɛ.\f* yaab yu.› » 
\s1 Idu yà ŋa tuo' ki teke' Yesu ki jin' 
\r (Matie 11:20-24) 
\p  
\v 13 *Yesu tí len' ki ye: «Korasinn yaabɛ, nì bre niʼbo. Bɛtsayida yaabɛ, nì bre niʼmɔ bo. Kimɛ ni laa' miyɔkm ya bont tà niʼbùol nɔ, Tir nin Sidɔn yaab mɔ bi là laa' tù la, bi bi tien' tɛn bi kɛ mikuum nɛ, kí pùnpùkn mifɛntɛm ŋɔ kí wuɔn kí ye bi lèbre' biʼtetem nì wuɔke'.  
\v 14 Lidaali là Uwien li bu binib tibuur nnɔ, ni ya tudɛre li cɛn Tir nin Sidɔn yaab yu.  
\v 15 Ninbi Kapɛrnawum yaabɛ, ni maaleh ki teh Uwien li duon nɛ paaki nɛ-ɛɛ? U li jiin nɛ kutɛnkpiiku ni nɛ.» 
\p  
\v 16 *Yesu tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Wà cengeh niʼgbɛr la, u cengeh nʼyaar nɛ. Wà nɛn nɛ la, u nɛn min nɛ. Wà nɛn nni la, u nɛn wà sɔn' nni ní nɛ.» 
\s1 Yesu ya panpaankaab pilole nin bile nnɔ liɛbe' ní 
\p  
\v 17 *Yesu ya panpaankaab pilole nin bile nnɔ liɛbe' ní nin uyɛnsɔnge, ki tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, isɛnpol mɔnɔn tuonh tiʼñɔbu bó nɛ aʼyel bo.»  
\v 18 Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «N laa' *Satan cere' kutaaku bo tɛn utɛmɛknde ki lá lu'.  
\v 19 Liike mɛn, n de' nɛ mituɔm ní li taanh iwɛ nin inɛn bo, kí li ŋmɔbe mituɔm ki cɛn' unɛnnɛnd ya tuɔm kɛ. Bonn ŋa ń tien nɛ.  
\v 20 La li poknh mɛn isɛnpol tuo' niʼñɔbu bó ma nnɔ bo, ama li poknh mɛn Uwien kɛle' niʼyel paaki bó ma nnɔ bo.» 
\s1 Yesu ye wɔn bo ŋa ñí la, uba ŋa ń fre kí bɛnde Uwien 
\r (Matie 11:25-27; 13:16-17) 
\p  
\v 21 U ya yo nɛ *Mifuoñaanm cère' *Yesu ya yɛnm sɔnge cɛɛn nɛ u len' ki ye: «Baa, sin kutaaku nin kitink ya Yonbdaan, a bɔle' tibont tà biyɛnfodɛnb nin bibɛnbɛnb nnɔ, a taa' tù ki wuɔn' biwaab nɛ. Nɛn bo nɛ n pɛ̀keh ŋɛ. Imɔ̀n, Baa, a yíe nɛ ki tien' nnɔ.» 
\p  
\v 22 *Yesu tí len' ki ye: «NʼBaa nɛ taa' tibont kɛ ki ŋukn' nni. NʼBaa ŋa ñí la, uba ŋa bɛn min uʼBijɛ yé udaan wà. Min uʼBijɛ ŋa ñí la, uba mɔ ŋa bɛn nʼBaa yé udaan wà. Binib bà n yíe' ki taa' nʼBaa ki wuɔn' bɛ nnɔ mɔ bɛn u yé udaan wà.» 
\p  
\v 23 Nɛ ki jiɛbe' ki liike' uʼpanpaankaab, ki tɔke' bɛn baba ki ye: «Niʼnunbu laa' nà nɔ, Uwien ya mɔnm te niʼbo.  
\v 24 N tɔkeh nɛ nɛ, *Uwien ya ñɔbonsɔknb nin bibɛrb ligol là yíe bɛ ń lɛ ni lɛnh nà nɔ, nɛ ka laa' nɛ̀. Bi là yíe bɛ ń cii ni ciih nà nɔ, nɛ ka cii' nɛ̀.» 
\s1 Samari ya jɛnimɔ̀n uba ya gbɛr 
\p  
\v 25 Nɛn saan nɛ bà bɛn *yiko mɔnmɔnm nnɔ ya uba fii' ki sere' ki nuunh wɔ ń biike *Yesu nɛ ki niire' wɔ ki ye: «Uwɔnwɔknlɔ, n li tien mila kí lɛ limiɛl là ŋa ŋmɔbe gbenm-i?»  
\v 26 Nɛ *Yesu niire' wɔ ki ye: «Bɛ kɛle' *Yiko ya gbɔnku ni? A kàanh bɛ len-i?»  
\v 27 Nɛ u jiin' wɔ ki ye: «Li yíe aʼYonbdaan Uwien nin aʼfɛ̀l kɛ nin aʼtetem kɛ nin aʼtuɔm kɛ nin aʼyɛnmaale kɛ, kí li yíe aʼtɔ mɔ tɛn a yíe aʼba ma bo.»  
\v 28 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «A jiin' mɔnmɔnm. Li teh nnɔ kí lɛ limiɛl là ŋa ŋmɔbe gbenm.» 
\p  
\v 29 Ama u yíe wɔ ń wuɔn kí ye u cuube ma nnɔ, nɛ ki tí niire' *Yesu ki ye: «Ŋmɛ nɛ nín yé nʼtɔ?»  
\v 30 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Ujɛ uba nɛ là ñɛn' Yerusalɛm ki joh Seriko bó, ki tì lu' idukond ya nuɔ ni. Idukond nnɔ fie' uʼwɛnt kɛ, ki ñi' wɔ u tì benh wɔ ń kpo, nɛ ì siere' ki dàan' wɔ.  
\v 31 Nibonn yaam, utɔtuɔrkɛ uba mɔ kpe u ya sɛn ki lá lɛke' uʼbo, nɛ ki lɔke' ki gɛ̀bre'.  
\v 32 Nì te pupuki, nɛ Lefi ya bol ya nil uba mɔ kpe u ya sɛn ki mɔ lá lɛke' uʼbo, nɛ ki mɔ lɔke' ki gɛ̀bre'.  
\v 33 Ama Samari ya nil uba mɔ là joh usɛn ki tì baa' niʼsaan ki laa' wɔ, nɛ ki muɔ' wɔ micɛcɛkm cɛɛn.  
\v 34 U cuon' ki nɛkn' wɔ, ki taa' midaam mà bi yih mɛ̀ fɛn nnɔ ki sɔsɔkre' uʼgbìɛn, ki taa' mikpɔm ki tentien' yɛ̀, ki taa' tikpɛlcɛr ki lòlòle' yɛ̀, ki taa' wɔ ki jɛkn' wɔn bugbɛn ya ŋuun bo, ki taa' wɔ ki jon' ticɛndur tuba saan, ki tì liike' wɔ.  
\v 35 Kutaaku faa' nɛ u ñɛn' ilike ki de' ticɛndur nnɔ ya daan, ki tɔke' wɔ ki ye: ‹Liike nni wɔ. A ñɛn' ilike ki pukn' yii bó la, n lá liɛbe' ní la, min bugbɛn nɛ li pɛ̀ ŋɛ.› » 
\p  
\v 36 Nɛ *Yesu niire' wà bɛn *yiko nnɔ ki ye: «A ya bùol bijɛb bita nnɔ ni, ŋmɛ nɛ yíe wà lu' idukond ya nuɔ ni nnɔ?»  
\v 37 Nɛ u jiin' wɔ ki ye: «Wà muɔ' wɔ micɛcɛkm nnɔ.» Nɛ *Yesu ye: «Li joh ki mɔ ń tì ń li teh nnɔ.» 
\s1 Yesu jon' ki tì fuonde' Mart nin Mari 
\p  
\v 38 *Yesu nin uʼpanpaankaab te usɛn ni ki joh ma nnɔ nɛ ki tì baa' udu uba ni, nɛ upii uba teke' wɔ uʼden, bi yih wɔ Mart.  
\v 39 U ŋmɔbe ninsɛ uba, bi yih wɔ Mari. Mari nnɔ baa' ki lá kɛ̀le' Yonbdaan *Yesu saan, ki cengeh uʼgbɛr.  
\v 40 Ama Mart wɔn ya nun mɔ́n tijier ya tienm bo nɛ. Nɛn bo nɛ u kpiere' ní ki lá tɔke' *Yesu ki ye: «Yonbdaan, nʼninsɛ cɛ̀be' min baba nɛ itùon nɛ nà teh ŋɛ niba? Tɔke wɔ wɔ ń tore nni-a!»  
\v 41 Nɛ Yonbdaan tɔke' wɔ ki ye: «Mart, Mart, a cère' aʼnun mɔ́n tibont tà yɛbe bo nɛ, nɛn nɛ cère' a jieh.  
\v 42 Ama nibonn niba kpein nɛ yé nibonmɔ̀nn. Mari wɔn gɛ̀nde' nɛn nɛ. Uba ŋa ń fie nɛ̀ uʼsaan.» 
\c 11  
\s1 Yesu wɔkn' uʼpanpaankaab bi li kàareh ma bo 
\r (Matie 6:9-13; 7:7-11) 
\p  
\v 1 Lidaali liba nɛ *Yesu te niba saan ki kàareh. U kàare' ki tì gben', nɛ uʼpanpaankaab ya uba tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, San wà siih binib Uwien ya ñunm wɔkn' uʼpanpaankaab bi li kàareh ma bo nɛ, aʼmɔ ń wɔkn tɛ ti li kàareh ma bo.»  
\v 2 Nɛ *Yesu tɔke' bɛ ki ye: «Ni kàareh la, ní li teh: 
\q1 ‹TiʼBaa, 
\q1 cère binib kɛ ń li boh aʼyel, 
\q1 cère' aʼbɛl ń baa ní, 
\q1  
\v 3 Li dienh tɛ daanl kɛ daanl ya wentunl ya jier. 
\q1  
\v 4 Fère tɛ tiʼbiɛre, kimɛ tiʼmɔ fèreh bà kɛ biih tɛ nnɔ nɛ. 
\q1 La cère tí lu mibiikm ni.› » 
\p  
\v 5 *Yesu tí tɔke' bɛ ki ye: «Tɛntɛn, niʼni uba ń li ŋmɔbe jɔ, nɛ uʼjɔ nnɔ ń baa uʼden kuyɔku ya siik kí len kí ye: ‹Nʼjɔ, kpende nni kpɔnɔ uta,  
\v 6 kimɛ nʼjɔ uba nɛ ñɛn' usɛn ki baa' nʼden, nɛ ma ŋmɔbe jier ń de wɔ.›  
\v 7 Nɛ uʼjɔ nnɔ ń jiin kuduku ni ki ye: ‹La ŋmɔbe nni yɛnŋaabe, min nin nʼbumu kɛ duɔn' ki piin'-a, ma ń fre kí fii kí de ŋɛ.›  
\v 8 N tɔkeh nɛ nɛ, wa ń fii kí de wɔ kujɔtieku bo mɔnɔn la, u li fii kí de wɔ u yíe nà kɛ, u gbien' wɔ uyɛnŋaabe ma nnɔ bo.  
\v 9 Nɛn bo nɛ n tɔkeh nɛ, li miɛh mɛn, bi li pu nɛ; li nuunh mɛn, ni li lɛ; li ñih mɛn kunagɛnku, bi li pìire.  
\v 10 Kimɛ wà kɛ miɛh la, bi punh wɔ nɛ. Wà kɛ nuunh la, u lɛnh nɛ. Wà kɛ mɔ ñih kunagɛnku la, bi pìireh nɛ.  
\v 11 Niʼni uba ya buk miɛ' wɔ ujɛn la, u li de kɛ̀ uwɛ-ɛɛ?\f + \fr 11:11 \ft Bi kpiɛ' ki kɛle' tigbɔnt tà nnɔ ya tuba ni nì kɛle' ki ye: Niʼni uba ya buk miɛ' wɔ kpɔnɔ la, u li de kɛ̀ litɛnl-ii?\f* 
\v 12 Bii kì miɛ' wɔ lijènl la, u li de kɛ̀ unɛn-ii?  
\v 13 Ninbi bibiɛrdɛnb, ni bɛn ki dienh niʼbumu nà mɔn la, bɛ li tien niʼBaa wà te paaki bó ŋa ń cère *Mifuoñaanm ń jiire ní binib bà miɛh wɔ mɛ̀ nnɔ bo!» 
\s1 Biba ye Yesu ŋmɔbe Bɛlsebul ya tuɔm nɛ 
\r (Matie 12:22-30; Mark 3:20-27) 
\p  
\v 14 Ujɛ uba nɛ là te usɛnpol cère' uʼlɛnl tɛbe. *Yesu ŋɔre' usɛnpol nnɔ uʼsaan, nɛ u ji freh ki lienh. Nì bɛke' linigol cɛɛn.  
\v 15 Ama biʼni biba lienh ki teh u taah isɛnpol ya ciɛn Bɛlsebul ya tuɔm nɛ ki ŋuɔh isɛnpol binib saan. 
\p  
\v 16 Bitɔb mɔ yíe bɛ ń biike wɔ, nɛ ki tɔke' wɔ ki ye wɔ ń tien miyɔkm ya bonn nà li wuɔn kí ye uʼtuɔm ñɛn' Uwien saan nɛ.  
\v 17 Ama u bɛn biʼyɛnmaale ma nnɔ nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «Libɛl là kɛ ya nib bore' tɔb ki kɔnh biʼŋmiɛl ni la, libɛl nnɔ li juore fɛnm nɛ, nɛ liʼnib ya dur ń lulu tuʼtɔr bo.  
\v 18 Ni lienh ki teh n taah isɛnpol ya ciɛn Bɛlsebul ya tuɔm nɛ ki ŋuɔh isɛnpol binib saan bii ba? *Satan ya nib tɔh lituɔl biʼŋmiɛl ni la, uʼbɛl li tien mila ka ń juore fɛnm-i?  
\v 19 Ni ye min taah isɛnpol ya ciɛn Bɛlsebul ya tuɔm nɛ ki ŋuɔh isɛnpol binib saan la, niʼyaab taa' ŋmɛ ya tuɔm ki ŋuɔh isɛnpol binib saan? Niʼyaab teh ma bo nɛ li wuɔn kí ye na ŋmɔbe mɔ̀n.  
\v 20 Ama min taa' Uwien ya tuɔm nɛ ki ŋuɔh isɛnpol binib saan. Nɛn nɛ wuɔn' ki ye *Uwien ya bɛl baa' ní niʼsaan. 
\p  
\v 21 «Ufɛfaa bɛ̀le' uʼjɛkɔnwɛnt, ki kɛ ki gu uʼden la, niba ŋa ń tien uʼfaal.  
\v 22 Ama wà mɔ faa ki cɛn' wɔn pi' wɔ ki faake' nin wɔ la, u li fie uʼjɛkɔnwɛnt tà u du tuʼbo nnɔ kɛ, kí fie uʼfaal mɔ kí gbigbiire binib. 
\p  
\v 23 «Wà kɛ ŋa se nʼciɛk bó la, u nɛn nni nɛ. Wà kɛ ŋa taakeh ki toreh nni la, u kpiɛndeh nɛ.» 
\s1 Isɛnpol liɛbe' unil saan la, nì bre uʼbo ma bo 
\r (Matie 12:43-45) 
\p  
\v 24 «Usɛnpol siere' ki dàan unil la, u cuonh ki lindeh kupenpelku ni nɛ, ki nuunh u li kɛ̀le nà saan kí fuore. U tì luo' la, nɛ wɔ ń ye u li liɛbe kí tì ŋɛkn u là siere' ki dàan wà nnɔ nɛ.  
\v 25 U li liɛbe ní kí lɛ bi tùɔre' ki ŋɛ̀ŋɛ̀re' uʼkɔnkuɔn nnɔ, ki tien' tibonmɔnmɔnt len.  
\v 26 Nɛn saan nɛ u li jo kí tì taa ní isɛnpol ilole yà bre ki cɛn' wɔn, iʼkɛ ń lá ŋɛkn unil nnɔ kí li te, kí cère wɔ ń juore fɛnm kí cɛn u là te mikpiɛkm ma bo.» 
\s1 Uwien ya mɔnm li te binib bà bo 
\p  
\v 27 *Yesu laan biɛ ki lienh, nɛ upii uba len' ufaa bo linigol nnɔ ni ki ye: «Upii wà maa' ŋɛ ki ŋaan' ŋɛ nnɔ Uwien ya mɔnm te uʼbo.»  
\v 28 Nɛ *Yesu ye: «Binib bà cengeh Uwien ya gbɛr, ki boh tù nnɔ, Uwien ya mɔnm te bɛn bo nɛ.» 
\s1 Bi yíe Yesu ń tien miyɔkm ya bonn 
\r (Matie 12:38-42) 
\p  
\v 29 Binib taakeh *Yesu saan ki yɛbreh, nɛ u len' ki ye: «Fɛnfɛnnɔ ya nib biɛ yé bibiɛrdɛnb nɛ, ki nuunh bɛ ń lɛ miyɔkm ya bonn. *Uwien ya ñɔbonsɔknl Sonas ya yɔkm ya bonn baba ŋa ñí la, ba ji li lɛ yɔkm ya bontɔnn niba.  
\v 30 Uwien là tien' Sonas nà nnɔ là yé kudìɛku nɛ Ninif yaab bo. Nnɔ nɛ, u li tien Unil ya Bijɛ nà nnɔ mɔ li yé kudìɛku fɛnfɛnnɔ ya nib bo.  
\v 31 Uwien li bu binib tibuur lidaali là nnɔ, Seba ya piibɛr li fii kí biin fɛnfɛnnɔ ya nib, kimɛ u là ñɛn' ní fɔnfɔkm nɛ wɔ ń lá cenge Salomɔn ya yɛnfogbɛr. Ama unil uba te niɛ saan nɔ ki cɛn' Salomɔn.  
\v 32 Uwien li bu binib tibuur lidaali là nnɔ, Ninif ya nib mɔ li fii kí biin fɛnfɛnnɔ ya nib, kimɛ Sonas là tɔke' bɛ Uwien ya gbɛr, nɛ bi lèbre' biʼtetem. Ama unil te niɛ saan nɔ ki cɛn' Sonas.» 
\s1 Inun yé tigbɛnɛnt ya frl nɛ 
\r (Matie 5:15; 6:22-23) 
\p  
\v 33 «Uba ŋa ń sɛ frl kí taa lɛ̀ kí bɔle bii kí taa kusɛnku kí cubn liʼbo, ama u li taa lɛ̀ kí tuɔn likpɛnkpɛnl bo nɛ ŋɔ bà kɛ kɔh ní iden ni ń li lɛnh.  
\v 34 Aʼnunbu yé aʼgbɛnɛnt ya frl nɛ. Aʼnun mɔn la, aʼgbɛnɛnt kɛ te kuwenwenku ni nɛ. Aʼnun ŋa mɔn la, aʼgbɛnɛnt kɛ te licinñunl ni nɛ.  
\v 35 Nɛn bo, fìin kí liike kuwenwenku kùa te aʼbo nnɔ la li yé licinñunl-a!  
\v 36 Kuwenwenku wendeh ŋɛ, ka sìen' niba saan la, aʼgbɛnɛnt kɛ te kuʼni nɛ. Nì te tɛn lifrl là wien cɛɛn nɛ wendeh ŋɛ.» 
\s1 Yesu biin' Farisiɛnmbɛ nin Yiko ya wɔnwɔknb 
\r (Matie 23:1-36; Mark 12:38-40) 
\p  
\v 37 *Yesu len' ki gben', nɛ Farisiɛn uba yin' wɔ wɔ ń baa kí lá ji uʼden, nɛ u jon' Farisiɛn nnɔ den ki tì kɛ ki jinh.  
\v 38 Farisiɛn nnɔ laa' *Yesu jinh ka nire' ki paan' iyaajɛbok ye ma bo, nɛ nì cuo' wɔ miyɔkm.  
\v 39 Nɛ Yonbdaan tɔke' wɔ ki ye: «*Farisiɛnmbɛ, liike mɛn ni naan ma, ni ñikndeh ki cɛndeh isɛ̀n nin tiyer ya puoli nɛ, ama inasuyɛnmaale nin mibiɛrm nɛ gbe niʼfɛ̀l ni.  
\v 40 Ijɔr ninbi, na bɛn ki ye Uwien wà ñɛn' tibont tà ni lɛnh tù nnɔ, wɔn nɛ tien' unisaal ya fɛ̀l mɔ-ɔɔ?  
\v 41 Nɛn bo, taa mɛn ni ŋmɔbe tibont tà, kí pu bijiinb ŋɔ niʼbont kɛ la li ŋmɔbe jɔknt. 
\p  
\v 42 «Ninbi *Farisiɛnmbɛ, nì bre niʼbo, kimɛ ni gbiinh niʼninjo nin niʼgɔ̀nt nin niʼkpinfɛtɔr bolm piik nɛ, ki taah miba ki dienh Uwien, ama ka tɔnge ní li cuube, ka yíe Wien mɔ. Ni bi li teh nɛn nɛ, ki la sunde tibontɔr tà sìen' nnɔ mɔ bó. 
\p  
\v 43 «Ninbi *Farisiɛnmbɛ, nì bre niʼbo, kimɛ ni yíe ní li kaah binikpɛkpiɛkb ya kànkàan nɛ itáan ya dur ni, ki yíe binib ń li gbaandeh ki fuondeh nɛ mudaamu ni.  
\v 44 Nì bre niʼbo, kimɛ ni naan ikul yà bere' nib ŋa ji lɛnh yɛ̀, ki cuonh ki taanh iʼbo ka bɛn nɛ.» 
\p  
\v 45 Nɛ bà bɛn *yiko mɔnmɔnm nnɔ ya uba tɔke' wɔ ki ye: «Uwɔnwɔknlɔ, a lienh nnɔ ma nɔ, a sukreh tiʼmɔ nɛ-a!»  
\v 46 Nɛ *Yesu ye: «Ninbi bà bɛn *yiko mɔnmɔnm nnɔ, nì bre niʼmɔ bo, kimɛ ni cèreh binib tukeh itukkpɛkpiɛk nɛ ka toh niʼbugbɛn ń taa niʼnɔbil mɔnɔn kí mɛ yɛ̀.  
\v 47 Nì bre niʼbo, kimɛ ni mɛh *Uwien ya ñɔbonsɔknb bà là te uyo bo nnɔ ya kul nɛ, ki sunde'-a ki ye ni ya yaajɛb nɛ là ku' bɛ.  
\v 48 Ni teh nà nɛ wɔngeh ki teh ni tuo' niʼyaajɛb là tien' nà nnɔ nɛ, kimɛ bi là ku' *Uwien ya ñɔbonsɔknb, nɛ ninbi ji mɛh biʼkul.  
\v 49 Nɛn bo nɛ Uwien len' nin miyɛnfuom ki ye: ‹N li sɔn nʼñɔbonsɔknb nin bitondb biʼsaan. Bi li ku biʼni biba kí jɛ̀nde bitɔb.›  
\v 50 Nɛn nɛ li cère Uwien ń dɛre fɛnfɛnnɔ ya nib ya tub haali uŋɛndun ya cincinyo bi là ku' *Uwien ya ñɔbonsɔknb bà kɛ nnɔ bo ki lá tu fɛnfɛnnɔ,  
\v 51 kí cin Abɛl, ki tì baa' Sakari, wà bi là ku' wɔ Uwien ya duku ya luo bo nnɔ. N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, Uwien li dɛre fɛnfɛnnɔ ya nib ya tub binib nnɔ kɛ ya kuum bo. 
\p  
\v 52 «Ninbi bà bɛn *yiko mɔnmɔnm nnɔ, nì bre niʼbo, kimɛ na dienh nib sɛn bɛ ń bɛnde Uwien. Ninbi ŋa pɛ Uwien ya sɛn bo, nɛ ki piendeh binib bà yíe bɛ ń paan uʼbo nnɔ mɔ.» 
\p  
\v 53 *Yesu ñɛn' uyo wà nnɔ, nɛ *Yiko ya wɔnwɔknb nin *Farisiɛnmbɛ taa' uʼbo ubenpiebe nɛ ki niireh wɔ iniire tigbɛr kɛ ya bol bo,  
\v 54 ki nuunh bɛ ń dɛle kí cuo wɔ uʼlenm ni. 
\c 12  
\s1 Li bɛn mɛn iñuɔn ilele ya nib bó 
\r (Matie 10:26-27) 
\p  
\v 1 U ya yo nɛ binib itur itur taan' *Yesu saan, haali ki tì pɛbeh tɔb. Nɛ *Yesu cin' ki tɔkeh uʼpanpaankaab ki teh: «Li bɛn mɛn *Farisiɛnmbɛ ya kpɔnɔ ya ñɔke bó, bi yé iñuɔn ilele ya nib nɛ.  
\v 2 Niba ŋa te ki buɔ ŋɔ ka lá li ñɛ upaan bo. Tigbɛr tuba mɔ ŋa te ki juore' kí li buɔ ŋɔ ba lá li bɛnde tù.  
\v 3 Ni len' nà kɛ licinñunl ni la, bi li cii nɛ̀ kuwenwenku ni nɛ. Ni bunbe' nà litubl ni kudubenku bó nnɔ, bi li kpaande nɛ̀ kuduku ya paaki nɛ.» 
\s1 Li fɛnge mɛn Uwien baba 
\r (Matie 10:28-31) 
\p  
\v 4 «Ninbi bà yé nʼjɔtieb nnɔ, n tɔkeh ninbi nɛ: la fɛnge mɛn bà kuuleh tigbɛnɛnt, ka ji li fre kí tien niba kí pukn.  
\v 5 N li wuɔn nɛ udaan wà nì kpɛ ní li fɛnge wɔ. Li fɛnge mɛn Uwien. Wɔn nɛ li fre kí cère ní kpo nɛ ki ŋmɔbe mituɔm wɔ ń taa nɛ kí wiɛ umu wà ŋa ń kpiin ni. N tɔkeh nɛ nɛ, li fɛnge mɛn wɔn. 
\p  
\v 6 «Bi li fre kí kuɔre inuɔn iŋun iŋɛ nɛ? Nin nɛn kɛ ŋɔ Uwien ŋa ń sunde iʼni uba mɔnɔn bó.  
\v 7 Nɛn bo, la fɛnge mɛn, kimɛ ni cɛn' inuɔn ligol. Uwien bɛn haali niʼyur mɔnɔn ya ñɔbu.» 
\s1 Li lienh binib ya nun bó ki teh a yé Yesu yɔ 
\r (Matie 10:32-33; 12:32; 10:19-20) 
\p  
\v 8 «N tɔkeh nɛ nɛ, wà kɛ lienh binib ya nun bó ki teh u yé nʼyɔ la, Unil ya Bijɛ mɔ li len Uwien ya tondb ya nun bó kí ye udaan mɔ yé uʼyɔ nɛ.  
\v 9 Ama wà kɛ lienh binib ya nun bó ki teh wa yé nʼyɔ la, nʼmɔ li len Uwien ya tondb ya nun bó kí ye udaan mɔ ŋa yé nʼyɔ.  
\v 10 Unil len' Unil ya Bijɛ bo fɛnfɛnm la, Uwien li fère wɔ. Ama unil suke' *Mifuoñaanm mɛn la, Uwien ŋa ń fère wɔ. 
\p  
\v 11 «Bi taa' nɛ ki jon' itáan ya dur ni bii tibuur ya ciɛnb saan bii udu ya ciɛnb saan bɛ ń bu nɛ tibuur uyo wà la, la nìin mɛn ni li len ma bo bii ni li len bà kí ñɛ len.  
\v 12 Kimɛ *Mifuoñaanm nɛ li cère ní bɛnde ni li len kí ye bà u ya yo.» 
\s1 Ufàadɛnjɔr uba ya kpɛnjɛnm 
\p  
\v 13 Linigol nnɔ ni ujɛ uba tɔke' *Yesu ki ye: «Cɛnbaa, tɔke nʼninjɛ kí ye wɔ ń gbiire tiʼbaa ya faal kí de nni n ya bó.»  
\v 14 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Ujɛ, ŋmɛ de' nni usɛn ń tùɔre niʼgbɛr bii ń gbiire nɛ niʼfaal-i?»  
\v 15 Nɛ ki tɔke' linigol nnɔ ki ye: «Li bɛn mɛn ki la cère niʼnun ń li fɔke lifaal bo, kimɛ unil ŋmɔbe lifaaciɛnl mɔnɔn la, na yé lɛn nɛ li cère wa ń kpo.» 
\p  
\v 16 Nɛ ki pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm ki ye: «Ufàadaan uba nɛ là te uʼkpàan lùon' cɛɛn.  
\v 17 Nɛ u maaleh uʼfɛ̀l ni ki teh: ‹N li tien mila? Kimɛ ma ji ŋmɔbe ń li cùɔn nà saan nʼjier.›  
\v 18 Nɛ ki ye: ‹N li tien ma sɔ: n li we nʼbɔnbuɔn kɛ nɛ, kí mɛ icɛnciɛn, kí cùɔn nʼjier nin nʼbont kɛ,  
\v 19 nɛ kí ye n ŋmɔbe lifaal lì yɛbe ki li baa nni ibin ibin. Nɛn bo, n li fuoreh nɛ, kí li jinh, ki ñuh, ki poknh.›  
\v 20 Nɛn saan nɛ Uwien tɔke' wɔ ki ye: ‹Ujɔr sin, a li kpo kuñɔnku kuu kɛ. A taan' lifaal là kɛ nɔ, ŋmɛ ji li si lɛ̀?›  
\v 21 Unil wà kɛ nuunh lifaal ki dòkndeh, ka ŋmɔbe nà yé lifaal Uwien ya nun bó nnɔ yaam mɔ te nnɔ nɛ.» 
\s1 La cère mɛn niʼnun ń li mɔ́n tijier nin tiwɛngolkaar bo 
\p  
\v 22 *Yesu tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Nɛn bo nɛ n tɔkeh nɛ ki teh ni la cère nɛ̀ ń li wiɛbe nɛ ni li tien ma kí li fuobe bo, ní li maaleh ki teh: ‹Ti li ji ba?› Ki la cère nɛ̀ ń li wiɛbe nɛ niʼgbɛnɛnt bo, ní li maaleh ki teh: ‹Ti li gole ba?›  
\v 23 Kimɛ limiɛl cɛn' tijier, nɛ tigbɛnɛnt mɔ cɛn' tiwɛngolkaar.  
\v 24 Maale mɛn kí liike ikankaan te ma bo. Ya koh, ka ceh, ka ŋmɔbe bɔnbuɔn, ka ŋmɔbe jieblibùol. Ama Uwien nɛ jindeh yɛ̀. Na nín cɛn' inuɔn-ii?  
\v 25 Niʼni ŋmɛ nɛ uʼnìinm ni, u li fre kí fɔkn uʼmiɛl waamu kí pukn-i?  
\v 26 Na nín li fre kí tien nibonwawaann ma nɔ, bɛ tien' ni nìinh tibontɔr bo?  
\v 27 Maale mɛn kí liike tisir puh ma bo. Ta loh kunkum, ka loh kpɛlcɛr mɔ. Ama n tɔkeh nɛ nɛ, ubɛr Salomɔn nin uʼfàaciɛnl kɛ wa là gole' kpɛlcɛr tù mɔn ki baa' mipuum nnɔ ya miba mɔnɔn.  
\v 28 Uwien cèreh timɔsir tà te kubaaku ni dinnɔ ki li wun teke umu puh mipúmɔnmɔnm la, bɛ li cère wa ń tien ninbi binib mimɔnm kí cɛn timuɔr-i? Niʼtekjim nɛ pɔre' nɛ.  
\v 29 Ninbi la cère mɛn niʼnun ń li mɔ́n ni li ji bà nin ni li ñu bà bo, ki la cère iyɛnmaale ń li jɛ̀ndeh nɛ.  
\v 30 Kimɛ uŋɛndun yaab bà ŋa pɛ Uwien ya sɛn bo ya nun nɛ mɔ́n tu ya bont kɛ bo. Ama ninbi bɛn wɔn, niʼBaa Uwien bɛn ki ye ni ciɛke tù.  
\v 31 Nɛn bo, cère mɛn niʼnun ń li mɔ́n *Uwien ya bɛl bo, u li taa tibont nnɔ kí pukn nɛ.  
\v 32 Kicɛkwawaak ya nibɛ, la fɛnge mɛn, kimɛ niʼBaa Uwien yíe ní li te uʼbɛl ni nɛ.» 
\s1 Lifaal là ŋa ŋmɔbe gbenm 
\r (Matie 6:19-21) 
\p  
\v 33 «Kuɔre mɛn ni ŋmɔbe nà, kí taa ilike nnɔ kí pu bijiinb, ŋɔ kí li ŋmɔbe muliksɔrmu mùa ŋa ń saa, kí li ŋmɔbe Uwien saan lifaal là ŋa ŋmɔbe gbenm. Nasu ŋa ń nɛkn nɛn saan, kuotuul mɔ ŋa te niʼsaan kí mɔ lɛ̀.  
\v 34 Kimɛ niʼfaal te nà saan la, niʼfɛ̀l mɔ dɔ nɛn saan nɛ.» 
\s1 Bonde mɛn kí li gu Yonbdaan 
\p  
\v 35 «Li bondeh mɛn niʼba, ki la cère niʼfr ń kpíin.  
\v 36 Li te mɛn tɛn bitonsɔnb bà gu uyo wà biʼcɛnbaa ñɛn' upiikuɔn bó ki lá ñi' kunagɛnku la, bɛ ń pɔk kí pìire nnɔ.  
\v 37 Uwien ya mɔnm te bitonsɔnb bà biʼcɛnbaa li baa ki lɛ bà gɔh nnɔ bo. N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, u li taa uʼtonsɔnkpɛlcɛr kí gole kí cère bɛn nɛ ń kɛ̀le, wɔn ń taa tijier kí gbiire bɛ.  
\v 38 U baa' kuyɔku ya siik bii ukuojɛmuɔyo mɔnɔn ki laa' bi bonde' la, Uwien ya mɔnm te biʼbo.  
\v 39 Ni bɛn ki ye ududaan bi bɛn uyo wà unasu li baa la, wa bi li cère nasu ń kɔ uʼden.  
\v 40 Niʼmɔ ń bonde kí li gu, kimɛ uyo wà na maaleh ki teh Unil ya Bijɛ li baa ní nnɔ, u ya yo nɛ u li baa.» 
\s1 Utonsɔnl wà mɔn nin wà bre ya gbɛr 
\r (Matie 24:45-51) 
\p  
\v 41 Nɛn saan nɛ Piɛr niire' *Yesu ki ye: «Yonbdaan, a pɔn' tinbi nɛ mikpɛnjɛnm miɛ bii a pɔn' mɛ̀ binib kɛ nɛ?»  
\v 42 Nɛ u jiin' wɔ ki ye: «U lɛ tonsɔnl ba nɛ ŋmɔbe mibɛnm uʼcɛnbaa du uʼbo? Wɔn si: wà ya cɛnbaa li de wɔ ticiɛnt wɔ ń li likeh uʼtonsɔntɔb, kí li loh bɛ tijier uyo wà nì kpɛ nɛ.  
\v 43 Utonsɔnl nnɔ ya cɛnbaa baa' ki laa' u sɔnh lituonl nnɔ liʼdonbó la, Uwien ya mɔnm li te utonsɔnl bugbɛn bo.  
\v 44 N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, uʼcɛnbaa li de wɔ ticiɛnt wɔ ń li likeh uʼbont kɛ.  
\v 45 Ama nʼba la, utonsɔnl nnɔ li maale uʼyɛnm ni kí ye uʼcɛnbaa li wuɔke, nɛ kí cin kí li ñih uʼtonsɔntɔb, bijɛb nin bipiib kɛ, kí li jinh, ki ñuh ki yibeh.  
\v 46 Utonsɔnl nnɔ ya cɛnbaa li baa ní lidaali là nin uyo wà wa maaleh ki teh u li baa, nɛ kí bien uʼgbɛn cɛɛn, kí cère wɔ ń lɛ bà ŋa tuo' Uwien ya ñɔbu bó li lɛ utudɛre wà nnɔ. 
\p  
\v 47 «Utonsɔnl wà bɛn uʼcɛnbaa yíe ma, ka bonde' bonn, ka tien' uʼcɛnbaa yíe ma la, bi li bien u ya gbɛn nɛ kí gbien.  
\v 48 Ama utonsɔnl wà ŋa bɛn uʼcɛnbaa yíe ma, ki sɔnh lituonl là kpɛ bɛ ń ñì wɔ mɔnɔn la, bi li ñì wɔ waamu nɛ. Nɛn bo nɛ bi de' wà nì yɛbe la, bi niireh wɔn nɛ bi de' wɔ nà nnɔ bó ki gbiekeh. Bi guun' wà tibont tù yɛbe la, bi niireh wɔn nɛ tuʼbó ki gbiekeh.» 
\s1 Na yé ñɔkpaan, nì yé umaapàare nɛ 
\r (Matie 10:34-36) 
\p  
\v 49 «N tuke umu nɛ ki lá wiɛ' kitink bo, nɛ n bi yíe wù ń pɔk kí teke nɛ.  
\v 50 N li jɛ̀nde kí tì kɛnde. Ma jɛ̀nde' ki tì gben' la, nʼyɛnm ŋa ń duɔn.  
\v 51 Ni maaleh ki teh n tuke uñɔkpaan nɛ ki baa' uŋɛndun wuu ni-ii? Na te nnɔ, n tɔkeh nɛ nɛ, n tuke umaapàare nɛ ki baa'.  
\v 52 Kimɛ fɛnfɛnnɔ kí taa kí li joh, binib biŋun te iden iba la, bi li pàare tɔb. Bita li nɛn bile, bile nnɔ mɔ li nɛn bita. 
\q1  
\v 53 Bibaa li nɛn uʼbijɛ, 
\q1 uʼbijɛ mɔ li nɛn wɔ; 
\q1 binaa li nɛn uʼbisɛ, 
\q1 uʼbisɛ mɔ li nɛn wɔ; 
\q1 upii li nɛn uʼyaabisɛ, 
\q1 uʼyaabisɛ mɔ li nɛn wɔ.» 
\s1 Binib ŋa ciih Uwien teh tibont tà fɛnfɛnnɔ nɔ ya tingi 
\r (Matie 16:2-3) 
\p  
\v 54 *Yesu tɔke' linigol nnɔ ki ye: «Ni laa' titɛwɔlgbɔnt te nintuɔli bó la, ni pɔk tɔkeh ki teh: ‹utaa li nii nɛ›, nɛ wɔ ń nii.  
\v 55 Mitafaam ñɛn' unɔgɛn bó ní la, ni tɔkeh ki teh kutòntònku li cùun, nɛ kù ń cùun.  
\v 56 Ninbi iñuɔn ilele ya nibɛ, ni freh ki sekndeh ki bɛndeh kutaaku nin kitink ya bont teteh ma bo, bɛ tien' na fre' ki sekn' ki bɛnde' Uwien teh tibont tà fɛnfɛnnɔ nɔ ya tingi?» 
\s1 A bii' unil la, cuo uʼdunl tonm 
\r (Matie 5:25-26) 
\p  
\v 57 «Bɛ tien' ninbi bugbɛn ŋa freh ki maaleh ki bɛndeh nà mɔn-i?  
\v 58 Sin nin unil ŋmɔbe mimaam, nɛ u tuke mɛ̀ kí jo tibuur la, cère ní gben mɛ̀ uyo wà ni laan te usɛn ni. Nnɔ ŋa ñí la, u li taa ŋɛ kí tì ŋukn tibuur ya ciɛn, uʼmɔ ń taa ŋɛ kí tì ŋukn lipɛkl ya ciɛn wɔ ń pɛkn ŋɛ.  
\v 59 N tɔkeh ŋɛ nɛ, ŋa tì pɛ̀n' ki gben' tibuur ya like la, ŋa ń ñɛ len.» 
\c 13  
\s1 Lèbre mɛn niʼtetem 
\p  
\v 1 U ya yo nɛ binib biba baa' ki lá tɔke' *Yesu ki ye Galile yaab biba là te ki teh lituɔrl ki dienh Uwien, nɛ Pilat ku' bɛ.  
\v 2 Nɛ *Yesu jiin' bɛ ki ye: «Ni maaleh ki teh Galile ya nib nnɔ là yé bibiɛrdɛnb ki cɛn' Galile ya nitɔb nɛ cère' bi jɛ̀nde' bɛ nnɔ-ɔɔ?  
\v 3 Na te nnɔ. N tɔkeh nɛ nɛ, na lèbre' niʼtetem la, niʼkɛ mɔ li kpo nnɔ nɛ.»  
\v 4 *Yesu tí len' ki ye: «Likpɛnkpɛnfɔfɔkrl là lu' ki ku' bijɛb piik nin biniin Silowe ni ma nnɔ, ni maaleh ki teh bi là teh ibiɛre ki cɛn' Yerusalɛm ya nitɔb kɛ nɛ-ɛɛ?  
\v 5 Na te nnɔ. N tɔkeh nɛ nɛ, na lèbre' niʼtetem la, niʼkɛ mɔ li kpo nnɔ nɛ.» 
\s1 Busubu bùa ŋa lùonh ya kpɛnjɛnm 
\p  
\v 6 Nɛ ki pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm ki ye: «Bukɛnkɛnbu buba nɛ là se ujɛ uba ya kpàabu ni. Nì tete nɛ u lá baa' wɔ ń liike bù lùon' bii bua lùon'-i? Nɛ ki laa' bua lùon'.  
\v 7 Nɛ u tɔke' uʼtonsɔnl wà gu bukpàabu nnɔ ki ye: ‹Ibin ita sɔ n baa' ma kɛ ń pùɔ ikɛnkɛn busubu buu bo la, ma lɛnh bonn. Gɛ bù, la cère bù ń ji ń li se ki teknh kitink ya sensenm fɛnm.›  
\v 8 Nɛ utonsɔnl nnɔ tɔke' wɔ ki ye: ‹Cɛnbaa, dàan bù libinl liɛ nɔ, ń gbii buʼñiɛl, kí nuun tiwɛnt ya bint kí tien bù.  
\v 9 Nʼba la, libinl là we ní nɔ, bù li lùon. Bua lùon' la, á ji ń gɛ bù.› » 
\s1 Yesu cère' upii uba faake' Saba ya daali 
\p  
\v 10 *Saba uba ya daali nɛ *Yesu te Sufmbɛ ya taanl ya duku kuba ni, ki wɔknh binib Uwien ya gbɛr.  
\v 11 Ki laa' upii uba mɔ te len, usɛnpol ŋaake wɔ, ki tien' wɔ uwiɛn ibin piik nin iniin, u bɔ ka freh ki yaareh.  
\v 12 *Yesu laa' wɔ, ki yin' wɔ, nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Upii, a laa' aʼba,»  
\v 13 ki taa' uʼnuɔ ki paan' uʼbo, nɛ u yaare' i ya tàan bo, ki cin' ki pɛ̀keh Uwien. 
\p  
\v 14 *Yesu cère' upii nnɔ faake' *Saba ya daali ma nnɔ nɛ litaanl ya duku nnɔ ya ciɛn ya benku ni ben' nɛ u tɔke' linigol nnɔ ki ye: «Ni ŋmɔbe iwien iluob nɛ ní li sɔnh itùon. Ni li bàareh i ya wien nɛ u buuh nɛ, na yé *Saba ya daali nɛ ni li bàareh u buuh nɛ.» 
\p  
\v 15 Nɛ Yonbdaan *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Ninbi iñuɔn ilele ya nibɛ, niʼni ŋmɛ ŋa ñɛndeh uʼnɛ bii uʼŋuun *Saba ya daali ki tì ñundeh?  
\v 16 Upii wuɔ yé *Abraham ya yaabil nɛ, nɛ *Satan cère' u bun ibin piik nin iniin ka ń fre kí yaare. Ma bi li cère wɔ ń faake *Saba ya daali bii?»  
\v 17 *Yesu len' nnɔ ma nnɔ nɛ ifɛ cuo' binib bà kɛ niɛh nin wɔ miniɛm nnɔ. Ama linigol nnɔ kɛ ya yɛnm sɔnge' u tien' miyɔkm ya bont tà kɛ nnɔ bo. 
\s1 Mibim mà ñilke ya kpɛnjɛnm 
\r (Matie 13:31-32; Mark 4:30-32) 
\p  
\v 18 Nɛn saan nɛ *Yesu ye: «Uwien ya bɛl naan ba? N li taa ba kí nɛnge lɛ̀?  
\v 19 Lì naan mibim mà bi yih mɛ̀ mutaar ujɛ uba taa' ki bule' uʼkpàabu ni nɛ. Mì pɛn' ki kpére' ki tɔn' isigben, nɛ inuɔn tereh iʼbo ki kɔh.» 
\s1 Kpɔnɔ ya ñɔke ya kpɛnjɛnm 
\r (Matie 13:33) 
\p  
\v 20 *Yesu tí ye: «N tí li taa ba kí nɛnge Uwien ya bɛl-i?  
\v 21 Lì naan kpɔnɔ ya ñɔke wà upii uba bun' kpɔnɔyom mà dindin, ki taa' wù ki tien' len, kpɔnɔ nnɔ kɛ nuule' nɛ.» 
\s1 Ni li ñɛ bunañɔbu bùa kí kɔ 
\r (Matie 7:13-14, 21-23) 
\p  
\v 22 *Yesu joh Yerusalɛm, nɛ ki ñɛh iducɛnciɛn nin iduwawaale ni ki wɔknh binib Uwien ya gbɛr.  
\v 23 Nɛ udaan uba niire' wɔ ki ye: «Yonbdaan, bà li ŋmɛre ŋa yɛbe nɛ-ɛɛ?» Nɛ *Yesu tɔke' bɛ ki ye:  
\v 24 «Cère mɛn niʼnun n li mɔ́n ní ñɛ bunañɔbu bùa wiɛbe kí kɔ. N tɔkeh nɛ nɛ, kimɛ binib bà yɛbe li nuunh bɛ ń ñɛ bù kí kɔ ka ń fre.  
\v 25 Uyo uba ududaan lá li fii kí pìin bunañɔbu, nɛ ni juore' kí li se saali ki ñih kunagɛnku ki teh: ‹Yonbdaan, pìire tɛ bunañɔbu.› U li tɔke nɛ kí ye: ‹Ma bɛn ni yé nà bó yaab.›  
\v 26 Nɛn saan nɛ ni li lienh ki teh: ‹Tinbi nin sin nɛ là taakeh ki jinh ki ñuh. A là te tiʼdu ya sɛnjɛ ni nɛ ki wɔknh binib Uwien ya gbɛr.›  
\v 27 Nɛ wɔ ń tɔke nɛ kí ye: ‹N tɔkeh nɛ nɛ, jɛnde mɛn nʼsaan, ma bɛn ni yé nà bó yaab. Ninbi, niʼkɛ teh nà bre nɛ.›  
\v 28 Nɛn nɛ cère' bi li juon nɛ saali, ní li muɔh ki ŋmɔnh iñɔgbɛn uyo wà ni li lɛ *Abraham nin *Isaak nin Sakɔb nin *Uwien ya ñɔbonsɔknb kɛ te Uwien ya bɛl ni nnɔ.  
\v 29 Binib li ñɛ lɛnpuoli bó ní nin nintuɔli bó ní nin ikɛle kɛ ní kí lá kɛ̀le kí ji tijier Uwien ya bɛl ni.  
\v 30 Nnɔ nɛ bà paan' puoli ya biba lá li liere usɛn. Bà mɔ liere' usɛn ya biba lá li paan puoli.» 
\s1 Yesu kpìɛndeh Yerusalɛm bo 
\r (Matie 23:37-39) 
\p  
\v 31 U ya yo nɛ *Farisiɛnmbɛ biba nɛkn' *Yesu ki tɔke' wɔ ki ye: «Siere libùol liɛ kí li joh, kimɛ Herod yíe wɔ ń ku ŋɛ nɛ.»  
\v 32 Nɛ *Yesu tɔke' bɛ kí ye: «Li joh mɛn kí tì tɔke u ya tiibe ki ye: ‹Dinnɔ n ŋuɔh isɛnpol binib saan, ki cèreh biwiɛnb faakreh, ki tí li wun tien nnɔ wenli mɔ, nɛ nʼtuonl ń gben wienta daali.›  
\v 33 Ama n li cuon dinnɔ nin wenli nin daalibó nɛ kí baa Yerusalɛm, kimɛ na kpɛ *Uwien ya ñɔbonsɔknl ń kpo niba saan, ki kɛnde' Yerusalɛm ni.» 
\p  
\v 34 Nɛ ki ye: «Yerusalɛm, Yerusalɛm, a kuuleh *Uwien ya ñɔbonsɔknb, ki yèkreh u sɔnh binib bà aʼsaan nnɔ itɛn ki kuuleh bɛ. Uyo kɛ n là yíe ń taan aʼnib nʼba saan tɛn ukuoñɔ taakeh uʼbumu uʼfiɛbe ni ma bo, nɛ ba tuo'.  
\v 35 Liike mɛn Uwien sɛln' nɛ niʼkɔnkuɔn ma. N tɔkeh nɛ nɛ, na ji li lɛ nni, kí tì baa uyo wà ni li len kí ye: ‹Uwien ya mɔnm ń li te wà we ní Yonbdaan ya yel bo nnɔ bo.› » 
\c 14  
\s1 Yesu cère' uwiɛn uba faake' Saba ya daali 
\p  
\v 1 *Saba uba ya daali nɛ *Yesu jon' *Farisiɛnmbɛ ya ciɛn uba den wɔ ń tì ji tijier, nɛ binib bà te niʼsaan nnɔ sieke wɔ.  
\v 2 Ujɛ uba mɔ te niʼsaan ki se *Yesu ya nun bó uʼgbɛnɛnt cɔncuɔn',  
\v 3 nɛ *Yesu niire' bà bɛn *yiko mɔnmɔnm nnɔ nin *Farisiɛnmbɛ ki ye: «Unil ŋmɔbe usɛn wɔ ń buu biwiɛnb *Saba ya daali bii wa ŋmɔbe?»  
\v 4 Bi ŋmin, nɛ *Yesu mɛ' ujɛ nnɔ ki cère' u faake', nɛ u cɛ̀be' wɔ u bure'.  
\v 5 Nɛ u niire' bɛ ki ye: «Niʼni ŋmɛ ya buk bii uʼnɛ lu' liñunbunl ni *Saba ya daali la, wa ń ñɛn wɔ i ya tàan bo?»  
\v 6 Nɛ ba fre' ki jiin' wɔ uʼniire nnɔ. 
\s1 Yesu tɔkeh binib ukànkàan ya gbɛr 
\p  
\v 7 *Yesu laa' bi yin' binib bà tijier ya jim nnɔ gɛ̀ndeh binikpɛkpiɛkb ya kànkàan ki kaah, nɛ u pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm ki ye:  
\v 8 «Unil yin' ŋɛ upiikuɔn ya jier ya jim la, la jo kí tì kɛ̀le binikpɛkpiɛkb ya kànkàan. Nba la, u yin' uba mɔ u cɛn' ŋɛ uʼmɔ ń lá baa ní,  
\v 9 nɛ wà yin' niʼkɛ bile nnɔ ń baa kí lá tɔke ŋɛ kí ye: ‹Cère ujɛ wuɔ ń kɛ̀le a kɛ nà saan nɔ.› Nɛ a fii kí tì kɛ̀le puoli bó nin ifɛ.  
\v 10 Nɛn bo, unil yin' ŋɛ tijier ya jim la, jo kí tì kɛ̀le puoli bó, ŋɔ wà yin' ŋɛ nnɔ lá baa' la, wɔ ń tɔke ŋɛ kí ye: ‹Nʼjɔ, dɛn inun bó ní.› Nɛn saan nɛ nì li yé aʼbo ukpiɛke sin nin bà kɛ jinh tijier nnɔ ya nun bó.  
\v 11 Kimɛ wà kɛ kpiɛkreh uʼba la, Uwien li yuɔn wɔ. Wà kɛ jiindeh uʼba tingi la, Uwien li kpiɛke wɔ.» 
\p  
\v 12 Nɛ *Yesu tɔke' wà yin' wɔ tijier ya jim nnɔ ki ye: «A ye á yin binib tijier ya jim la, la yin aʼjɔtieb, ki la yin aʼninjiɛb, ki la yin a kpi nin bà, ki la yin aʼkɔnkuɔnlieb bà yé bifàadɛnb, kimɛ biʼmɔ li fre kí yin ŋɛ á ji kí jiin.  
\v 13 Ama a ye á yin binib tijier ya jim la, yin bijiinb nin itɛjenb nin iwɔ̀b nin ijùɔn.  
\v 14 Uwien ya mɔnm li te aʼbo, kimɛ bɛn ŋa ŋmɔbe niba bɛ ń jiin ŋɛ. Uwien nɛ li su ŋɛ uyo wà u li cère binimɔ̀nb ń mɛkre bitɛnkpiib ni nnɔ.» 
\s1 Tipiikuɔnjier ya kpɛnjɛnm 
\r (Matie 22:1-10) 
\p  
\v 15 Wɔn nin binib bà jinh tijier nnɔ ya uba cii' u len' ma bo nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Bà li ji tijier Uwien ya bɛl ni nnɔ, Uwien ya mɔnm te biʼbo.»  
\v 16 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Ujɛ uba nɛ là tien' tijier tù yɛbe, ki yin' binib ligol bɛ ń baa kí lá ji.  
\v 17 Tijier nnɔ ya jijiyo baa' nɛ u sɔn' uʼtonsɔnl u nɔn' ki tɔke' bɛ kí ye bɛ ń dɛn bi bonde' niʼkɛ ki gben'-a.  
\v 18 Nɛ biʼkɛ yìe', a li ye bi kpaan' iyɛ nɛ. Ukpiɛk ye: ‹Tien' nni kafala, ma ń fre kí baa, kimɛ n dɛ' bukpàabu nɛ ki yíe ń jo kí tì liike bù.›  
\v 19 Utɔ ye: ‹Tien' nni kafala, ma ń fre kí baa, kimɛ n dɛ' inajɛ piik nɛ ki yíe ń jo kí tì wɔkn yɛ̀.›  
\v 20 Utɔ mɔ ye: ‹N laan kuɔn' upii sɔ, nɛn bo nɛ ma ń fre kí baa.›  
\v 21 Nɛ utonsɔnl nnɔ liɛbe' uʼcɛnbaa saan, ki tì tɔke' wɔ biʼkɛ len' ma bo. Nɛn saan nɛ uʼcɛnbaa nnɔ ya benku ni ben', nɛ u tɔke' uʼtonsɔnl nnɔ ki ye: ‹Jo tontonm isɛnjɛ nin musɛnbumu ni, kí tì taa ní bijiinb nin itɛjenb nin ijùɔn nin iwɔ̀b, bɛ ń baa kí lá ji.›  
\v 22 Nɛ utonsɔnl nnɔ liɛbe' ní ki lá tɔke' uʼcɛnbaa ki ye: ‹Cɛnbaa, n tien' a ye ma nnɔ, ama mifɛnm biɛ ki sìen'.›  
\v 23 Nɛ uʼcɛnbaa tɔke' wɔ ki ye: ‹Nnɔ la, jo isɛn ni nin ikpàan ni, kí tì cɛ́kn binib bɛ ń baa ŋɔ nʼden ń gbe.  
\v 24 N tɔkeh nɛ nɛ, binib bà n là kpiɛ' ki yin' bɛ nnɔ uba mɔnɔn ŋa ń lèn nʼjier.› » 
\s1 Dàan mɛn tibont kɛ kí paan Yesu bo 
\r (Matie 10:37-38) 
\p  
\v 25 *Yesu joh ma nnɔ nɛ binib pɛ uʼbo ki yɛbe. U jiɛbe' ki liike' bɛ, nɛ ki tɔke' bɛ ki ye:  
\v 26 «Unil baa' wɔ ń paan nʼbo, ka yíe nni ki cɛn' uʼnaa nin uʼbaa nin uʼpo nin uʼbumu nin uʼninjiɛb nin uʼninsiɛb nin uʼmiɛl mɔnɔn la, wa kpɛ wɔ ń li yé nʼpanpaankɛ.  
\v 27 Unil wà kɛ ŋa yuunh uʼdɔpɔnpɔn ki bukeh ki paakeh nʼbo la, wa ń fre kí li yé nʼpanpaankɛ.  
\v 28 Niʼni ŋmɛ nɛ yíe wɔ ń mɛ kuduku la, wa ń kpiɛ kí kɛ̀le kí bù kí liike uʼlike li baa bii ya ń baa?  
\v 29 Wà tien' nnɔ ŋɔ ki pu' kuduku nnɔ ka fre' ki mɛn' ki faa' kù la, binib bà kɛ li lɛ kuduku nnɔ li lɛ̀ wɔ nɛ,  
\v 30 kí len kí ye: ‹Liike mɛn udaan wuɔ cin' ki mɛh kuduku nɛ ka fre' ki faa' kù.›  
\v 31 U lɛ bɛr ba nɛ ŋmɔbe sojambɛ itur piik ki yíe wɔ ń jo kí tì jɛ̀ke' ubɛrtɔ wà ŋmɔbe sojambɛ itur pile, ŋɔ ka ń kpiɛ kí kɛ̀le kí maale kí liike, u li fre kí taa uʼsojambɛ itur piik nnɔ kí tuobe ubɛrtɔ wà ŋmɔbe sojambɛ itur pile nnɔ bii wa ń fre?  
\v 32 U laa' wa ń fre la, wɔn nnɔ laan te fɔkm ma nnɔ, u li sɔn ucɛndɛnduol nɛ wɔ ń cende wɔ usɛn ni kí tɔke wɔ kí ye wɔ ń cère bɛ ń gben tigbɛr nnɔ.  
\v 33 Nnɔ nɛ niʼni wà kɛ ŋa dàan' u ŋmɔbe nà kɛ la, wa ń fre kí li yé nʼpanpaankɛ.» 
\s1 Miyaam ya kpɛnjɛnm 
\r (Matie 5:13; Mark 9:50) 
\p  
\v 34 «Miyaam yé nibonn nà mɔn nɛ. Ama mì saa' ka ji ŋmɛ la, niba ŋa te kí ji ń fre kí ŋmaake mɛ̀.  
\v 35 Mì li juore fɛnm nɛ, ma ji li ŋmɔbe tuonl. Bi li taa mɛ̀ kí wule nɛ. Wà ŋmɔbe litubl la, wɔ ń cii.» 
\c 15  
\s1 Upe wà bole' ya kpɛnjɛnm 
\r (Matie 18:12-14) 
\p  
\v 1 Bilɛnpotekb nin bibiɛrdɛntɔb kɛ nɛkndeh *Yesu saan bɛ ń cenge uʼgbɛr.  
\v 2 Nɛ *Farisiɛnmbɛ nin Yiko ya wɔnwɔknb bunbeh uʼbo ki teh: «Ujɛ wuɔ teknh bibiɛrdɛnb nɛ ki taakeh ki jinh nin bɛ.» 
\p  
\v 3 Nɛn saan nɛ *Yesu pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm ki ye:  
\v 4 «Niʼni ŋmɛ ŋmɔbe ipe kobk ŋɔ uba bole' la, wa ń cère ipe piwɛ nin iwɛ yà sìen' nnɔ kumuɔku ni, kí jo kí tì nuun wà bole' nnɔ haali kí tì lɛ wɔ?  
\v 5 U tì laa' wɔ la, uʼyɛnm li sɔnge nɛ wɔ ń yuure wɔ kí buke.  
\v 6 U tì baa' iden la, u li yin uʼjɔtieb nin uʼkɔnkuɔnlieb, kí tɔke bɛ kí ye: ‹Cère mɛn tí li poknh, kimɛ n laa' nʼpe wà là bole' nnɔ.›  
\v 7 Nnɔ nɛ n tɔkeh nɛ, ubiɛrdaan uba mɔnɔn lèbre' uʼtetem la, Uwien ya yɛnm li sɔnge uʼbo kí cɛn binib piwɛ nin biwɛ bà cuube ka ŋmɔbe bɛ ń lèbre biʼtetem nnɔ bo.» 
\s1 Bulikbu bùa bole' ya kpɛnjɛnm 
\p  
\v 8 «U lɛ pii ba ŋmɔbe milikbim piik ŋɔ miba bole' la, wa ń sɛ lifrl, kí ŋɛ̀re kuduku, kí tùɔre kí nuun kí tì lɛ mɛ̀?  
\v 9 U tì laa' mɛ̀ la, u li yin uʼjɔtieb nin uʼkɔnkuɔnlieb kí tɔke bɛ kí ye: ‹Cère mɛn tí li poknh, kimɛ n laa' nʼlikbu bùa là bole' nnɔ.›  
\v 10 Nnɔ nɛ n tɔkeh nɛ, ubiɛrdaan uba mɔnɔn lèbre' uʼtetem la, Uwien ya tondb li pokn uʼbo.» 
\s1 Kibuk kà gaare' ya kpɛnjɛnm 
\p  
\v 11 *Yesu tí ye: «Ujɛ uba nɛ là te ki ŋmɔbe bijiɛb bile.  
\v 12 Nɛ uwaal tɔke' uʼbaa ki ye: ‹NʼBaa, gbiire aʼfaal kí taa n lá li ji nà bó kí de nni.› Nɛ uʼbaa gbiire' uʼfaal ki de' biʼkɛ bi ya bó.  
\v 13 Na wuɔke', nɛ uwaal nnɔ taan' uʼfaal kɛ, ki bure' fɔnfɔkm udu uba bó, ki tì te niʼbó ki teh fɛnfɛnm, ki ñɛnde' uʼfaal kɛ.  
\v 14 U tì ñɛnde' niʼkɛ ki gben', nɛ mikònciɛnm miba lu' udu nnɔ ni. U ya yo nɛ tijiint kɔn' wɔ.  
\v 15 Nɛn saan nɛ u jon' udu nnɔ ya jɛ uba saan wɔ ń taa wɔ lituonl, nɛ ujɛ nnɔ jon' wɔ uʼkpàabó u tì gu fangambɛ.  
\v 16 U yíe wɔ ń ji fangambɛ nnɔ ya jier mɔnɔn, ama uba ŋa dienh wɔ tù.  
\v 17 Nɛ u maale' uʼyɛnm ni ki ye: ‹Nʼbaa ya tonsɔnb kɛ jinh ki gbiɛh nɛ, nɛ mikònm benh mɛ̀ ń ku min niɛ saan.  
\v 18 N li fii kí liɛbe nʼbaa bó, kí tì tɔke wɔ kí ye: «NʼBaa, n bii' Uwien, ki bii' aʼmɔ.  
\v 19 Ma ji kpɛ á yin nni aʼbijɛ. Li teh nni tɛn n yé aʼtonsɔnb ya uba nɛ.» ›  
\v 20 Nɛ ki fii' ki liɛbeh uʼbaa bó. 
\p «U tì tuo iden, ki laan biɛ ki te fɔkm, nɛ uʼbaa laa' wɔ, nì cuo' wɔ micɛcɛkm, nɛ u sɛn' ki tuobe' wɔ usɛn bó, ki lɔkn' wɔ.  
\v 21 Nɛ uʼbijɛ tɔke' wɔ ki ye: ‹Nʼbaa, n bii' Uwien, ki bii' aʼmɔ. Ma ji kpɛ á yin nni aʼbijɛ.›  
\v 22 Ama uʼbaa tɔke' uʼtonsɔnb ki ye: ‹Taa mɛn liliɛrmɔnmɔnl ní tonm kí lá goln wɔ, kí piln wɔ miflìm, kí cɛkn wɔ itacaan,  
\v 23 kí taa ní unafanfaan wà gbenge, kí lá kòre, tí jele kunacenku.  
\v 24 Kimɛ n là maaleh ki teh nʼbijɛ wuɔ nɔ kpo' nɛ, jaan u fuobe. U là bole' nɛ, nɛ n piire' wɔ.› Nɛ bi cin' ki jeleh kunacenku. 
\p  
\v 25 «U ya yo ki laa' uʼbijɛ uciɛn te ukpàabó nɛ. U ñɛn' ukpàabó ní ki lá tuo iden, nɛ ki cii' inacenjelgangaan nin kujaanku bó.  
\v 26 Nɛ u yin' bitonsɔnb ya uba, ki niire' wɔ nà tien'.  
\v 27 Nɛ u tɔke' wɔ ki ye: ‹Aʼwaakɛ nɛ liɛbe' ní. U liɛbe' ní nin laanfiɛ ma nnɔ, nɛ aʼbaa cère' bi kòre' unafanfaan wà gbenge.›  
\v 28 U cii' nnɔ ma nnɔ nɛ uʼbenku ni ben', u jɛ' ka kɔn', nɛ uʼbaa ñɛn' ki gbáan' wɔ.  
\v 29 Nɛ u tɔke' uʼbaa ki ye: ‹Liike, n sɔnh ŋɛ itùon ibin ibin nɛ, ka yìe' aʼñɔbu bó fiebu, ama ŋa de' nni wɔbuk mɔnɔn, min nin nʼjɔtieb ń jele kunacenku.  
\v 30 Ama aʼbijɛ wuɔ, wɔn là paan' ijɛnkpend bo nɛ, ki tì ñɛnde' aʼfaal ki lá liɛbe' ní, nɛ a kòre' wɔ unafanfaan wà gbenge-a!›  
\v 31 Nɛ uʼbaa jiin' wɔ ki ye: ‹Nʼbukɛ, sin te nʼsaan uyo kɛ nɛ. Sin nɛ si n ŋmɔbe tibont tà kɛ.  
\v 32 Aʼwaakɛ wɔn, n là maaleh ki teh u kpo' nɛ, jaan u fuobe. U là bole' nɛ, nɛ n piire' wɔ. Nɛn bo nɛ nì kpɛ tí jele kunacenku kí pokn.› » 
\c 16  
\s1 Utonsɔnl wà ŋmɔbe miyɛnfuom 
\p  
\v 1 *Yesu tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Ufàadaan uba nɛ là te ki ŋmɔbe utonsɔnl uba u likeh uʼbont kɛ. Bi linde' uʼpuoli bó ki lá tɔke' uʼcɛnbaa ki ye u ñɛ̀ndeh uʼfaal nɛ.  
\v 2 Nɛ uʼcɛnbaa yin' wɔ ki lá niire' wɔ ki ye: ‹N ciih bi lienh aʼbo bɛ ya gbɛr sɔ? Wuɔn nni a tentien' nʼbont ma bo, kimɛ ŋa ji li yé nʼtonsɔnl.›  
\v 3 Nɛ utonsɔnl nnɔ maale' uʼyɛnm ni ki ye: ‹Nʼcɛnbaa li ñɛn nni lituonl ni ma, n li tien mila? Ma ŋmɔbe tuɔm ń ko kpàar-a! Ki ye n li miɛh mɔ la, nì ŋmɔbe nni ifɛ nɛ.  
\v 4 Tɔ, n bɛn n li tien ma ŋɔ nʼcɛnbaa ñɛn' nni lituonl ni la, biba ń teke nni biʼden.›  
\v 5 Nɛ ki yih bà ŋmɔbe uʼcɛnbaa ya fɛ̀nl nnɔ uba uba, nɛ ki niire' ukpiɛk ki ye: ‹A ŋmɔbe nʼcɛnbaa ya fɛ̀nl iŋɛ?›  
\v 6 Nɛ u ye: ‹Mikpɔm tikucinwawaart\f + \fr 16:6 \ft Bi yih \fq tikucinwawaart \ft nnɔ nɛ bat. Kuba li fre kí teke tɛn litr pita nin uluob.\f* kobk.› Nɛ u tɔke' wɔ ki ye: ‹Taa aʼfɛ̀nl ya gbɔnku ní kí kɛ̀le tonm, kí kɛle tikucinwawaart piŋun.›  
\v 7 Nɛ ki niire' utɔ ki ye: ‹Sin, aʼmɔ ŋmɔbe uʼfɛ̀nl iŋɛ?› Nɛ u ye: ‹Iji tibɔtɔcɛnciɛnt\f + \fr 16:7 \ft Bi yih \fq tibɔtɔcɛnciɛnt \ft nnɔ nɛ Kɔr. Kuba li fre kí teke tɛn litr kobiita nin piluob.\f* kobk.› Nɛ u tɔke' uʼmɔ ki ye: ‹Taa aʼfɛ̀nl ya gbɔnku kí kɛle tibɔtɔcɛnciɛnt piniin.›  
\v 8 Utonsɔnl wà ŋa ŋmɔbe gbɛmɔ̀nt nnɔ ya cɛnbaa cii' nnɔ ma nnɔ, nɛ ki pɛ̀ke' wɔ ki ye u ŋmɔbe miyɛnfuom nɛ ki tien' nnɔ. Kimɛ uŋɛndun wuu ya nib ŋmɔbe miyɛnfuom biʼtɔb bo ki cɛn' bà yé Uwien yaab. 
\p  
\v 9 «N tɔkeh nɛ nɛ, ní li taah uŋɛndun wuu ni ya faal là lɛreh binib, ki coh binib kujɔtieku, ŋɔ lì lá gben' la, Uwien ń teke nɛ uʼden yà tuu ki te ni.  
\v 10 Wà yé unimɔ̀n nibonwawaann ni la, u li yé unimɔ̀n nɛ niboncɛnciɛnn mɔ ni. Wà ŋa yé nimɔ̀n bonwawaann ni la, wa ń li yé nimɔ̀n boncɛnciɛnn mɔ ni.  
\v 11 Na yé nimɔ̀nb uŋɛndun wuu ya faal ni la, ŋmɛ ji li de nɛ lifaamɔ̀nl-i?  
\v 12 Na likeh utɔ ya bont mɔnmɔnm la, ŋmɛ ji li de nɛ niʼyaar-i? 
\p  
\v 13 «Utonsɔnl uba ŋa ń fre kí li pɛ cɛnbaambɛ bile bo. U li nɛn uba nɛ, kí li yíe utɔ. U li se uba ya ciɛk bó nɛ, kí li likeh utɔ fɛnm. Na ń fre kí li pɛ Uwien bo ki liɛbe' ki pɛ ilike mɔ bo.» 
\s1 Yesu len' tigbɛtɔr tù yɛbe 
\r (Matie 11:12-13; 5:31-32; Mark 10:11-12) 
\p  
\v 14 *Farisiɛnmbɛ cii' *Yesu len' tigbɛr tà kɛ nnɔ nɛ ki lɛh wɔ, kimɛ bi yíe ilike ki gbien'.  
\v 15 Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Ninbi, ni yé binib bà yih niʼba binimɔ̀nb nɛ binib ya nun bó, ama Uwien bɛn niʼfɛ̀l ni te ma bo, kimɛ binib likeh nà tɛn nì yé nibonmɔ̀nn la, nì yé fɛnm nɛ Uwien ya nun bó. 
\p  
\v 16 «Uwien de' Moyis *yiko wà nnɔ, binib là pɛ wɔn nin *Uwien ya ñɔbonsɔknb ya gbɛr bo nɛ ki tì baa' San ya yo. Kí ñɛ u ya yo nɛ bi tɔke' binib Uwien ya bɛl ya gbɛmɔnmɔnt, nɛ unil kɛ mɔ̀h ki nuunh wɔ ń kɔ liʼni nin ufaa.  
\v 17 Nin nɛn kɛ ŋɔ nì faa nin Yiko ya gbɛyɔyɔl liba mɔnɔn ń juore fɛnm ki cɛn' kutaaku nin kitink ya gbenm. 
\p  
\v 18 «Ujɛ wà kɛ wiɛ' uʼpo ki tí kuɔn' upiitɔ la, u tien' linaŋmaal nɛ. Upii ya cɛ wiɛ' wɔ, ujɛtɔ kuɔn' wɔ la, ujɛ nnɔ mɔ tien' linaŋmaal nɛ.» 
\s1 Ufàadaan uba nin Lasaar ya gbɛr 
\p  
\v 19 «Ufàadaan uba nɛ là te, ki guoh tiwɛnmɔnmɔnt tà ŋmɔbe kudaaku, ki teh tinacent idaan kɛ, ki jinh nà ŋmɛ, ki poknh.  
\v 20 Ucɛcɛkdaan uba mɔ là dɔ ufàadaan nnɔ ya nañɔjɛbu saan inɛl yèyèke' wɔ niʼkɛ saan, bi yih wɔ Lasaar.  
\v 21 U yíe wɔ ń ji ijieyɔyɔl yà ñɛh ufàadaan nnɔ ya tebl bo ki luh nnɔ mɔnɔn ka ń lɛ. Isɛngbɛle nɛ bàareh ki lá liɛreh uʼnɛl nnɔ.  
\v 22 Nì tete nɛ ucɛcɛkdaan nnɔ lá kpo'. Nɛ Uwien ya tondb baa' ki lá yuure' wɔ ki don' paaki bó *Abraham saan. Ufàadaan nnɔ mɔ lá kpo', nɛ bi sube' wɔ.  
\v 23 U te kutɛnkpiiku ni ki jɛ̀ndeh, nɛ ki lá yaare' ki laa' *Abraham fɔnfɔkm, ki laa' Lasaar mɔ te uʼsaan.  
\v 24 Nɛ u wuure' ki ye: ‹Nʼbaa *Abraham, muɔ nni micɛcɛkm, kí sɔn Lasaar wɔ ń tì taa uʼnɔbijom, kí tuun miñunm ni kí lá sèkn nʼlɛnl, kimɛ n jɛ̀ndeh umu wuu ni ki gbiekeh nɛ.›  
\v 25 Nɛ *Abraham tɔke' wɔ ki ye: ‹Nʼbukɛ, tiɛre kí ye a là fuobe ma nnɔ, a là te liwiel ni nɛ, nɛ Lasaar te ijɛnd ni. Fɛnfɛnnɔ Lasaar ji te uyɛnsɔnge ni nɛ niɛ saan, nɛ sin te ijɛnd ni.  
\v 26 Nitɔnn mɔ si: kubùoku kùa ñɔ ka ŋmɔbe biɛn nɛ te tinbi nin ninbi ya siik ni, ŋɔ unil yíe wɔ ń ñɛ tiʼsaan kí jo niʼbó la, u la fre, uba mɔ ŋa ń fre kí ñɛ niʼsaan kí baa tiʼbùol.›  
\v 27 Nɛ ufàadaan nnɔ tɔke' *Abraham ki ye: ‹Wee, nʼbaa, nì te nnɔ la, n gbáanh ŋɛ nɛ, sɔn Lasaar wɔ ń jo nʼbaa den  
\v 28 kimɛ nʼninjiɛb biŋun sìen' niʼbó. Wɔ ń tì gbiere bɛ, ŋɔ bi la baa niɛ saan, ki mɔ ń lá li jɛ̀ndeh.›  
\v 29 Nɛ *Abraham tɔke' wɔ ki ye: ‹Bi ŋmɔbe Uwien de' Moyis *yiko wà nnɔ nin *Uwien ya ñɔbonsɔknb ya gbɛr. Bɛ ń li pɛ *yiko nnɔ bo, kí li cengeh tigbɛr nnɔ teh bà.›  
\v 30 Nɛ u ye: ‹Nʼbaa *Abraham, na te nnɔ, ba ń cii, ama unil ñɛn' kutɛnkpiiku ni ki jon' biʼsaan la, bi li lèbre biʼtetem.›  
\v 31 Nɛ *Abraham tɔke' wɔ ki ye: ‹Ba paan' Uwien de' Moyis *yiko wà nnɔ bo, ka cenge' *Uwien ya ñɔbonsɔknb ya gbɛr la, unil mɛkre' bitɛnkpiib ni mɔnɔn la, ba ń tuo kí lèbre biʼtetem.› » 
\c 17  
\s1 La cère uba ń tùre Uwien ya sɛn 
\r (Matie 18:6-7, 21-22; Mark 9:42) 
\p  
\v 1 *Yesu tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Nà li cère binib ń tùre Uwien ya sɛn ŋa lì li lúo, ama wà li cère utɔ ń tùre nnɔ, nì bre uʼbo.  
\v 2 Bi bi taa' linɛ̀ciɛnl ki jɔn' uʼtule ni, ki ture' wɔ ki wiɛ' miñunciɛnm ni la, nì bi li tu uʼbo, nin wɔ ń cère ibaan yiɛ ya uba ń tùre Uwien ya sɛn.  
\v 3 Nɛn bo, li bɛn mɛn. 
\p Aʼtɔ bii' ŋɛ la, wuɔn wɔ uʼbiil. U tuo' ki ye u bii' la, á fère wɔ.  
\v 4 U bii' ŋɛ uwien uba bolm milole, ki baa' aʼsaan bolm milole ki tɔke' ki ye u bii' ŋɛ la, á fère wɔ.» 
\s1 Mitekjim ya gbɛr 
\r (Matie 17:19-20) 
\p  
\v 5 Nɛ uʼtondb tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, cère tiʼtekjim ń yɛbre kí pukn.»  
\v 6 Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Ni bi ŋmɔbe mitekjim mì waa tɛn kusiiku kùa bi yih kù mutaar nnɔ ya bim mɔnɔn la, ni bi li tɔke busubu buu kí ye bù ń ŋɛbe buʼba kí tì caan miñunciɛnm ni, nɛ bù ń tuo niʼñɔbu bó.» 
\s1 Utonsɔnl bi li sɔnh ma bo uʼcɛnbaa ya bùol 
\p  
\v 7 «Niʼni ŋmɛ ŋmɔbe utonsɔnl u koh wɔ bukpàabu bii u kpaah wɔ tiwɛnt, ki ñɛn' niʼbó ní la, u li tɔke wɔ kí ye: ‹Dɛn tonm kí lá ji?›  
\v 8 Na te nnɔ. U li tɔke wɔ kí ye: ‹Lèbre aʼkpɛlcɛr, kí tien tijier, kí taa kí lá sien nni ń ji kí ñu kí tì gben kí yaan aʼmɔ ń ji kí ñu.›  
\v 9 Utonsɔnl tien' uʼcɛnbaa ye wɔ ń tien nà la, u li de wɔ faala-aa?  
\v 10 Niʼmɔ yaam te nnɔ nɛ. Ni tien' Uwien ye ní tien nà kɛ la, ní tɔke kí ye: ‹Ti yé bitonsɔnb bà ŋa nuunh bɛ ń pɛ̀ke tɛ nɛ, ti tien' ti bi li tien nà nɛ.› » 
\s1 Yesu cère' ijend piik lùore' 
\p  
\v 11 *Yesu joh Yerusalɛm ma nnɔ, nɛ ki ñɛn' Samari nin Galile ya tinbiɛn.  
\v 12 U tì kɔh udu uba ni uyo wà nnɔ, nɛ ijend piik tobreh wɔ usɛn bó, ki te fɔnfɔkm,  
\v 13 ki lienh ufaa bo ki teh: «Cɛnbaa Yesu, muɔ tɛ micɛcɛkm.»  
\v 14 *Yesu laa' yɛ̀ nɛ ki tɔke' yɛ̀ ki ye: «Li joh mɛn bitɔtuɔrkaab saan bɛ ń tì fìin nɛ.» 
\p Ì joh ma nnɔ nɛ ki lùore'.  
\v 15 Biʼni uba laa' u lùore' ma nnɔ, nɛ ki liɛbe' ní ki lá pɛ̀keh Uwien ufaa bo,  
\v 16 nɛ ki gbaan' *Yesu ya nintuɔli, ki faare' wɔ. Ujɛ bugbɛn yé Samari ya nil nɛ.  
\v 17 Nɛn saan nɛ *Yesu ye: «Ijend piik nnɔ kɛ ŋa lùore' bi? Biwɛ nnɔ nín te lɛ saan-i?  
\v 18 Ucaan wuɔ baba ŋa ñí la, biʼni uba mɔnɔn ŋa maale' wɔ ń liɛbe ní kí kpiɛke Uwien-a!»  
\v 19 Nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Fii, kí li joh, aʼtekjim nɛ ŋmiɛn' ŋɛ.» 
\s1 Uwien ya bɛl li baa ní 
\r (Matie 24:23-28, 37-41) 
\p  
\v 20 *Farisiɛnmbɛ niire' *Yesu ki ye: «Uwien ya bɛl li baa ní u lɛ yo ba?» Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Uwien ya bɛl ya baam ŋa yé bonn nà binib lɛnh nɛ̀.  
\v 21 Ba ń ye: ‹Liike mɛn lì te niɛ saan bii lì te niɛ bó.› Kimɛ Uwien ya bɛl te niʼni nɛ.» 
\p  
\v 22 Nɛ ki tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Uyo uba we ní, niʼnun li mɔ́n ní tien Unil ya Bijɛ saan liwentunl liba mɔnɔn, ka ń lɛ wɔ.  
\v 23 Bi li tɔke nɛ kí ye: ‹Liike mɛn, u te niɛ bó,› bii ‹U te niɛ saan.› La jo mɛn, ki la jekbeh.  
\v 24 Kimɛ utɛmɛknde ñɛh kutaaku ya kɛle uba, ki muɔreh ki tì bàareh ukɛltɔ ma bo nnɔ, Unil ya Bijɛ yaam mɔ li te nnɔ nɛ lidaali là u li baa ní nnɔ.  
\v 25 Ama nì kpɛ wɔ ń ji ijɛnd kí gbien nɛ. Fɛnfɛnnɔ ya nib li wiɛ uʼgbɛr nɛ kí yaan tibont nnɔ kɛ ń tien.  
\v 26 Nì là te ma bo Nowe ya yo nnɔ, Unil ya Bijɛ ya babaayo mɔ lá li te nnɔ nɛ.  
\v 27 Binib là jinh nɛ ki ñuh, bijɛb kuɔndeh bipiib, bipiib mɔ kunh ticɛr, ki tì baa' lidaali là Nowe kɔn' buñɛrciɛnbu, nɛ miwuɔm kɔn' ki jin' biʼkɛ.  
\v 28 Bii nì li te tɛn nì là te ma bo Lɔt ya yo nɛ. Binib là jinh nɛ ki ñuh, ki teh ukpenkpende, ki koh tikpàar, ki mɛh tidur.  
\v 29 Ama lidaali là Lɔt ñɛn' Sodɔm ya du ni nnɔ, nɛ umu nin mitɛnñɔkjiɛm ñɛn' paaki bó ní utaa yaam ki lá ku' biʼkɛ.  
\v 30 Lidaali là Unil ya Bijɛ lá li puɔ niʼbó ní nnɔ, nì li te nnɔ nɛ. 
\p  
\v 31 «U ya yo wà te kudulɛkaaku ya paaki, uʼwɛnt te kuduku ni la, u la jiire kí kɔ kí taa tù. Wà mɔ te ikpàan bó la, u la liɛbe kí kun.  
\v 32 Tiɛre mɛn Lɔt ya po bó.  
\v 33 Wà nuunh wɔ ń fie uʼmiɛl la, wɔn nɛ li kpo kí juore fɛnm. Wà li tuo kí kpo min bo nnɔ, wɔn nɛ li lɛ limiɛl.  
\v 34 N tɔkeh nɛ nɛ, niʼdaali ya ñɔnku, binib bile li dɔ gado uba bo, bɛ ń taa uba kí dàan utɔ.  
\v 35 Bipiib bile li tɛ ki nàanh unɛgɔn uba bo, bɛ ń taa uba kí dàan utɔ.  
\v 36 [Bijɛb bile li te bukpàabu ni, bɛ ń taa uba kí dàan utɔ.]\f + \fr 17:36 \ft Bi kpiɛ' ki kɛle' tigbɔnt tà nnɔ ya tuba ni migbiirm 36 ŋa te tuʼni.\f*» 
\p  
\v 37 Nɛ uʼpanpaankaab niire' wɔ ki ye: «Yonbdaan, nì li tien lɛ saan-i?» Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Liwɛnkpil te nà saan la, inɛnyobl taakeh nɛn nɛ.» 
\c 18  
\s1 Ukpopii uba nin tibuur ya nil uba ya gbɛr 
\p  
\v 1 Nɛ *Yesu pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm, wɔ ń wuɔn bɛ kí ye nì mɔn bɛ ń li kàareh uyo kɛ nɛ, ki la cère biʼgbɛnɛnt ń ŋɛnde.  
\v 2 U tɔke' ki ye: «Tibuur ya nil uba nɛ là te udu uba ni, ka fɛnge Wien, ka boh nib.  
\v 3 Ukpopii uba mɔ là te udu nnɔ ni, ki bàareh uʼsaan, ki tɔkeh wɔ ki teh: ‹Liike min nin nʼnɛnnɛnd ya gbɛr tuu kí kun nni imɔ̀n.›  
\v 4 U tuu ki yìenh nì tì wuɔke', nɛ u maale' uʼyɛnm ni ki ye: ‹Nin ma fɛnge Wien, ka boh nib ma kɛ nnɔ,  
\v 5 n li kun wɔ imɔ̀n nɛ, kimɛ u gbien' nni uyɛnŋaabe nɛ. Ma kun' wɔ mɔ̀n la, u li tuu ki bàareh nɛ nʼyɛnm ń tì ñɛ nʼba ni.› » 
\p  
\v 6 *Yesu tí tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Ni cii' tibuur ya nil wà ŋa buh buur tuʼdonbó nnɔ len' ma bo-a!  
\v 7 Uwien nɛ ŋa ji li kun uʼnigɛndkaab bà muɔh ki yih wɔ ñɔnku nin wien ni nnɔ imɔ̀n-ii? U li taande-ee?  
\v 8 N tɔkeh nɛ nɛ, u li kun bɛ imɔ̀n na ń taande. Ama Unil ya Bijɛ lá li baa ní uyo wà nnɔ, u li biɛ kí lɛ binib ŋmɔbe mitekjim kitink kiɛ bo-oo?» 
\s1 Farisiɛn uba nin ulɛnpotekl uba ya gbɛr 
\p  
\v 9 *Yesu tí pɔn' mikpɛnjɛnm wɔ ń wuɔn binib bà maaleh ki teh bi cuube ki yindeh binitɔb nnɔ.  
\v 10 U ye: «Bijɛb bile nɛ don' Uwien ya duku bó, bɛ ń tì kàare. Uba yé Farisiɛn, nɛ utɔ yé ulɛnpotekl.  
\v 11 Farisiɛn nnɔ se nɛ ki kàareh uʼyɛnm ni ki teh: ‹Uwien, n faareh ŋɛ nin ma te tɛn binitɔb te ma nnɔ bo. Ma suh, ka teh nà bre, ka teh naŋmaal, ka te tɛn ulɛnpotekl wuɔ nɔ.  
\v 12 N lùoh buñɔbu bolm mile nɛ iwien ilole ni. N lɛnh nà kɛ nnɔ, n gbiinh nɛ̀ bolm piik nɛ, ki taah miba ki dienh ŋɛ.›  
\v 13 Ama ulɛnpotekl nnɔ, wɔn se fɔnfɔkm nɛ, ka kaabe wɔ ń yaare kí liike paaki bó mɔnɔn, ki gbiknh liyul ki teh: ‹O, Uwien muɔ min ubiɛrdaan micɛcɛkm.›  
\v 14 N tɔkeh nɛ nɛ, Uwien bù' ulɛnpotekl nnɔ nɛ ugbɛmɔ̀ndaan, u kun', nà yé Farisiɛn nnɔ, kimɛ wà kɛ kpiɛkreh uʼba la, Uwien li yuɔn wɔ nɛ. Wà kɛ jiindeh uʼba tingi la, Uwien li kpiɛke wɔ nɛ.» 
\s1 Yesu nin mucɛnfɛndmu 
\r (Matie 19:13-15; Mark 10:13-16) 
\p  
\v 15 Binib tukeh mucɛnfɛndmu ki bàareh *Yesu saan ŋɔ wɔ ń taa uʼnuɔ kí mɛ mù. Uʼpanpaankaab laa' nnɔ ma nnɔ, nɛ ki kɔnh nin bɛ.  
\v 16 Ama *Yesu cère' bi taa' mù ki baa' uʼsaan, nɛ u ye: «Cère mɛn mubuwawaamu mù ń li bàareh nʼsaan. La piendeh mù mɛn, kimɛ binib bà te tɛn mubumu nɛ si Uwien ya bɛl.  
\v 17 N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, wà kɛ ŋa teke' Uwien ya bɛl ya gbɛr kibuk yaam la, wa ń kɔ liʼni.» 
\s1 Ufàadaan uba ya gbɛr 
\r (Matie 19:16-30; Mark 10:17-31) 
\p  
\v 18 *Sufmbɛ ya ciɛn uba niire' *Yesu ki ye: «Cɛnbaa wà mɔn, n li tien mila kí lɛ limiɛl là ŋa ŋmɔbe gbenm-i?»  
\v 19 Nɛ *Yesu ye: «Bɛ tien' a yih nni wà mɔn-i? Uwien baba ŋa ñí la, uba ŋa mɔn.  
\v 20 A bɛn iwɔb yà ye: ‹La teh naŋmaal, ki la ku nil, ki la suh, ki la nɛndeh nib bo, kí li boh aʼnaa nin aʼbaa nnɔ.› »  
\v 21 Nɛ uciɛn nnɔ tɔke' wɔ ki ye: «N boh niʼkɛ haali nʼbuwaam ni nɛ.»  
\v 22 *Yesu cii' nnɔ ma nnɔ nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Nibonn niba biɛ ki pɔre' ŋɛ. Kuɔre a ŋmɔbe tibont tà kɛ, kí taa ilike nnɔ kí de bijiinb, kí li ŋmɔbe lifaal paaki bó, ŋɔ kí baa kí lá paan nʼbo.»  
\v 23 Ama u cii' nnɔ ma nnɔ nɛ uʼyɛnm saa' ki gbien', kimɛ uʼfaal yɛbe. 
\p  
\v 24 *Yesu laa' uʼyɛnm saa' ma nnɔ nɛ u ye: «Nì faa ki gbien' nin binib bà ŋmɔbe lifaal ń kɔ Uwien ya bɛl ni.  
\v 25 Nì faa nin ufàadaan ń kɔ Uwien ya bɛl ni ki cɛn' nin ñɔkma ń càare mikpɛlpienbonm ni.»  
\v 26 Nɛ binib bà cengeh uʼbó nnɔ ye: «O, nì te nnɔ la, ŋmɛ li fre kí ŋmɛre?»  
\v 27 Nɛ *Yesu ye: «Binib nɛ ŋa ń fre, Uwien wɔn ŋa gbɛle' niba.» 
\p  
\v 28 Nɛ Piɛr tɔke' wɔ ki ye: «Tinbi wɔn la, ti dàan' tiʼfaal nɛ ki paan' aʼbo-a!»  
\v 29 Nɛ *Yesu tɔke' bɛ ki ye: «N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, unil wà kɛ dàan' uʼden bii uʼpo bii uʼninjiɛb bii uʼnaa bii uʼbaa bii uʼbumu, Uwien ya bɛl bo la,  
\v 30 u li lɛ haali kí tì gɛ̀bre tibont tà kɛ u dàan' tù nnɔ fɛnfɛnnɔ wuɔ nɔ. Nɛ uyo wà we ní nnɔ, u li lɛ limiɛl là ŋa ŋmɔbe gbenm mɔ.» 
\s1 Yesu len' uʼkuum nin uʼmɛkrm bó nta bo 
\r (Matie 20:17-19; Mark 10:32-34) 
\p  
\v 31 *Yesu nin uʼpanpaankaab piik nin bile nnɔ cuonh ki joh, nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Li cengeh mɛn, ti doh Yerusalɛm bó sɔ, *Uwien ya ñɔbonsɔknb là kɛle' nà kɛ Unil ya Bijɛ bo nnɔ li tien nɛ.  
\v 32 Kimɛ bi li taa wɔ kí ŋukn bà ŋa yé Sufmbɛ, bɛ ń lɛ̀ wɔ, kí jɛ̀nde wɔ, kí cɛre uʼbo tiñinsɛnt,  
\v 33 kí ñì wɔ inalɛbe, kí yaan kí ku wɔ, nɛ wienta daali wɔ ń mɛkre bitɛnkpiib ni.»  
\v 34 Uʼpanpaankaab nnɔ ŋa cii' niʼtingi, kimɛ iñɔbon nnɔ ya tingi buɔ nɛ, nɛ ba bɛnde' ì ye yɛ̀ ń ye bà. 
\s1 Yesu likre' ujuɔn uba 
\r (Matie 20:29-34; Mark 10:46-52) 
\p  
\v 35 *Yesu tì nɛkn' Seriko ya du ni. Ujuɔn uba là te udu nnɔ ni, ki kaah sɛngbaal ki miɛh binib tibont.  
\v 36 U cii' linigol gɛ̀breh ma nnɔ nɛ u niire' ki ye: «Bɛ teh nɔ?»  
\v 37 Nɛ bi tɔke' wɔ ki ye: «Nasarɛt ya *Yesu nɛ gɛ̀breh.»  
\v 38 Nɛ u yin' ufaa bo ki ye: «Yesu, *Dafid ya yaabile, muɔ nni micɛcɛkm.»  
\v 39 Binib bà le *Yesu usɛn nnɔ tɛngeh uʼbo ki teh wɔ ń ŋmile, ama u tùɔreh ki wuureh nɛ ki teh: «*Dafid ya yaabile, muɔ nni micɛcɛkm.»  
\v 40 Nɛ *Yesu sere' ki ye bɛ ń taa wɔ ní. U nɛkn' *ma nnɔ nɛ Yesu niire' wɔ ki ye:  
\v 41 «A yíe ń tien bà kí de ŋɛ?» Nɛ u ye: «Yonbdaan, n yíe ń likre nɛ.»  
\v 42 Nɛ *Yesu ye: «Likre, aʼtekjim nɛ ŋmiɛn' ŋɛ.»  
\v 43 U likre' i ya tàan bo, nɛ ki paan' uʼbo, ki pɛ̀keh Uwien. Binib nnɔ kɛ laa' nnɔ ma nnɔ nɛ ki mɔ pɛ̀keh Uwien. 
\c 19  
\s1 Ulɛnpotekl uba teke' Yesu uʼden 
\p  
\v 1 *Yesu kɔn' Seriko ya du ni, ki joh wɔ ń càare.  
\v 2 Ujɛ uba là te len, bi yih wɔ Sase, u yé bilɛnpotekb ya ciɛn nɛ, ki yé ufàadaan mɔ,  
\v 3 ki nuunh wɔ ń lɛ *Yesu kí bɛnde wɔ. Ama linigol te ma nnɔ, wa fre' ki laa' wɔ, kimɛ u yé kinijenjenk nɛ.  
\v 4 Nɛ u sɛn' ki liere' usɛn ki tì don' busubu buba, *Yesu li gɛ̀bre nà saan, ŋɔ u lá gɛ̀breh la, wɔ ń lɛ wɔ.  
\v 5 *Yesu tì baa' niʼsaan, ki yaare' ki liike', nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Sase, jiire ní tonm, kimɛ dinnɔ wuɔ nɔ nì kpɛ ń gɔ aʼden nɛ.» 
\p  
\v 6 U jiire' ní tonm, nɛ ki teke' *Yesu nin uyɛnsɔnge.  
\v 7 Linigol nnɔ laa' nnɔ ma nnɔ nɛ biʼkɛ bunbeh ki teh: «U jon' ki tì càan' ubiɛrdaan nɛ.» 
\p  
\v 8 Nɛ Sase fii', ki sere', ki tɔke' Yonbdaan ki ye: «Yonbdaan a bɛn-ii! N li gbiire nʼfaal mile kí taa miba kí de bijiinb. N là jin' unil ya bonn la, n li jiin nɛ̀ bolm minan nɛ kí de udaan.»  
\v 9 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Dinnɔ Uŋmiɛnl baa' iden yii, kimɛ aʼmɔ yé *Abraham ya yaabil nɛ.  
\v 10 Unil ya Bijɛ baa' wɔ ń lá nuun bà bole' nɛ, kí ŋmiɛn bɛ.» 
\s1 Bitonsɔnb bita ya kpɛnjɛnm 
\r (Matie 25:14-30) 
\p  
\v 11 Binib bà cengeh *Yesu ya gbɛr nnɔ maaleh ki teh u nɛke Yerusalɛm ma nnɔ, bi li pɔk kí lɛ Uwien ya bɛl i ya tàan bo nɛ, nɛ u tí pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm,  
\v 12 ki ye: «Unikpɛkpiɛk uba là yíe wɔ ń jo udu uba bó nì fɔke, bɛ ń tì jin wɔ libɛl wɔ ń liɛbe ní.  
\v 13 Nɛn saan nɛ u yin' uʼtonsɔnb piik, ki de' unil kɛ milikbim, nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: ‹Taa mɛn kí li teh ukpenkpende, kí tì baa uyo wà n li liɛbe ní.›  
\v 14 Uʼdu ni ya nib là nɛn wɔ, nɛ ki sɔn' binib ki ye bɛ ń upaan uʼbo kí tì tɔke ubɛrciɛn kí ye: ‹Ta yíe ujɛ wuɔ ń li ye tiʼbɛr.›  
\v 15 Ama u jin' libɛl nnɔ, ki liɛbe' ki kun' ní, nɛ ki yin' uʼtonsɔnb bà u là de' bɛ ilike nnɔ ŋɔ wɔ ń liike wà kɛ tien' ukpenkpende, ki laa' kpɛle wà.  
\v 16 Ukpiɛk baa', ki lá tɔke' wɔ ki ye: ‹Cɛnbaa, a là de' nni milikbim mà nnɔ, n taa' mɛ̀ ki tien' ukpenkpende, ki laa' piik ki pukn'.›  
\v 17 Nɛ u tɔke' wɔ ki ye: ‹Nì mɔn. A yé utonsɔnmɔnmɔn nɛ. A tien' unimɔ̀n nibonwawaann ni ma nɔ, n li cère a li likeh idu piik.›  
\v 18 Nɛ nle mɔ baa', ki lá tɔke' wɔ ki ye: ‹Cɛnbaa, a là de' nni milikbim mà nnɔ, n taa' mɛ̀ ki tien' ukpenkpende, ki laa' miŋun ki pukn'.›  
\v 19 Nɛ u tɔke' uʼmɔ ki ye: ‹Li yé idu iŋun ya ciɛn.›  
\v 20 Nɛ utɔ mɔ baa', ki lá tɔke' wɔ ki ye: ‹Cɛnbaa, liike, aʼlikbim nnɔ sɔ. N là pɔbn' mɛ̀ kukpɛlciɛku ni nɛ ki bɔle'.  
\v 21 Kimɛ n fɛnge ŋɛ nɛ. Aʼgbɛr faa nɛ, a yuunh ŋa ble' nà, nɛ ki ceh ŋa bule' nà.›  
\v 22 Nɛ u tɔke' wɔ ki ye: ‹Utonsɔnbiɛrɔ sin, a len' ki lòle' aʼba nɛ. N li ñi nɛn bo nɛ kí bu ŋɛ tibuur. A ye a bɛn nʼbó, nʼgbɛr faa nɛ, n yuunh ma ble' nà, nɛ ki ceh ma bule' nà.  
\v 23 Bɛ tien' ŋa nín taa' nʼlike ki tì ble' banki n lá baa' ní la, ń lɛ nʼlike nin kpɛle kí pukn-i?›  
\v 24 Nɛ ki tɔke' bà te niʼsaan nnɔ ki ye: ‹Fie mɛn uʼsaan milikbim nnɔ, kí taa kí pukn wà ŋmɔbe milikbim piik nnɔ.›  
\v 25 Nɛ bi tɔke' wɔ ki ye: ‹Cɛnbaa, u ŋmɔbe milikbim piik-a!›  
\v 26 Nɛ u ye: ‹N tɔkeh nɛ nɛ, wà kɛ ŋmɔbe la, bi li de wɔn nɛ kí pukn. Wà ŋa ŋmɔbe la, bi li tonde kí fie u ŋmɔbe nà waamu nnɔ mɔnɔn nɛ.  
\v 27 Nʼnɛnnɛndb bɛn wɔn, ba là yíe ń li yé biʼbɛr. Nɛn bo, taa mɛn bɛ ní, kí lá kòkòre bɛ nʼnun bó.› » 
\s1 Binib kpiɛkreh Yesu u tì kɔn' Yerusalɛm ni 
\r (Matie 21:1-11; Mark 11:1-11; San 12:12-19) 
\p  
\v 28 *Yesu pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm nnɔ ki tì gben', nɛ ki liere' bɛ usɛn bi doh Yerusalɛm bó.  
\v 29 U tì nɛkn' Bɛtifaaje nin Betani ya du. Ì te lijuɔl liba saan nɛ, bi yih lɛ̀ Olifi ya siin ya juɔl. Nɛn saan nɛ u sɔn' uʼpanpaankaab bile  
\v 30 ki ye: «Li joh mɛn udu wà te inun bó nɔ ni. Ni tì kɔn' uʼni la, ni li lɛ uŋuunfanfaan uba lùo. Uba ŋa laan jɛ̀ke' wɔ. Ní lore wɔ kí taa ní.  
\v 31 Unil niire' nɛ ki ye bɛ tien' ni loreh wɔ la, ní tɔke wɔ kí ye: ‹Yonbdaan nɛ ciɛke wɔ.› » 
\p  
\v 32 *Yesu sɔn' bà nnɔ, bure' ki tì laa' tibont nnɔ kɛ te tɛn u bi tɔke' bɛ ma bo.  
\v 33 Bi loreh uŋuunfanfaan nnɔ uyo wà nnɔ, nɛ uʼdɛnb niire' bɛ ki ye: «Bɛ tien' ni loreh wɔ?»  
\v 34 Nɛ bi jiin' bɛ ki ye: «Yonbdaan nɛ ciɛke wɔ.»  
\v 35 Nɛ ki tuke wɔ ki baa' *Yesu saan, nɛ ki taa' biʼliɛrgbengt ki paan' uŋuunfanfaan nnɔ bo, ki cère' *Yesu jɛ̀ke'.  
\v 36 U joh ma nnɔ nɛ binib taah biʼliɛrgbengt ki pɛ̀reh usɛn ni. \fig Yesu ya kɔm Yerusalɛm ni|src="lb00315c.tif" size="span" loc="LUK 19:35-38" copy="Louise Bass" ref="Luk 19:36" \fig* 
\v 37 U tì nɛkn' Yerusalɛm ki baa' Olifi ya siin ya juɔl ya tintindbùol, nɛ uʼpanpaankaab kɛ ligol cin' ki poknh, ki lienh ufaa bo ki pɛ̀keh Uwien bi là laa' *Yesu tien' miyɔkm ya bont tà kɛ nnɔ bo, 
\q1  
\v 38 ki wuureh ki teh: 
\q1 «Uwien ya mɔnm ń li te 
\q1 ubɛr wà we ní Yonbdaan ya yel bo nnɔ bo. 
\q1 Uyɛnduɔn ń li te paaki bó, 
\q1 pɛ̀ke mɛn Uwien paaki bó.» 
\p  
\v 39 *Farisiɛnmbɛ bà te linigol nnɔ ni ya biba tɔke' *Yesu ki ye: «Cɛnbaa, tɔke aʼpanpaankaab biɛ bɛ ń ŋmile.»  
\v 40 Nɛ *Yesu tɔke' bɛ ki ye: «N tɔkeh nɛ nɛ, bi ŋmile' mɔnɔn la, itɛn li wuure kí pɛ̀ke nni nɛ.» 
\s1 Yesu muɔh Yerusalɛm bo 
\p  
\v 41 *Yesu nɛkn' Yerusalɛm ya du, ki laa' wù ma nnɔ nɛ ki muɔh uʼbo,  
\v 42 ki teh: «Yerusalɛm, a bi bɛn uyɛnduɔn ya sɛn dinnɔ la, nì bi li mɔn aʼbo. Ama fɛnfɛnnɔ ŋa ji li lɛ wù, kimɛ u buɔ nɛ.  
\v 43 Uyo uba we ní aʼnɛnnɛndb lá li ñɛ niʼkɛ bó ní kí lá jebe ŋɛ,  
\v 44 kí ku aʼnib kɛ, kí bere aʼdur kɛ, ka ń cère tɛnl liba ń juore kí li pɛ tɔl bo, kimɛ ŋa bɛnde' uyo wà Uwien baa' wɔ ń tore ŋɛ.» 
\s1 Yesu ŋɔre' ikpenkpend Uwien ya duku ya luo bo 
\r (Matie 21:12-17; Mark 11:15-19; San 2:13-22) 
\p  
\v 45 *Yesu kɔn' Uwien ya duku ya luo bo, nɛ ki cin' ki ŋuɔh bà kuɔreh tibont uʼbo nnɔ ki ñɛndeh. 
\q1  
\v 46 Nɛ ki tɔkeh bɛ ki teh: 
\q1 «Nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: 
\q1 ‹Nʼduku li yé ikaare ya duku nɛ, 
\q1 ama ninbi taa' kù ki tien' binasub ya tantaanbùol nɛ.› » 
\p  
\v 47 Idaan kɛ *Yesu te Uwien ya duku ya luo bo nɛ, ki wɔknh binib Uwien ya gbɛr. Nɛ bitɔtuɔrciɛnb nin *Yiko ya wɔnwɔknb nin *Sufmbɛ ya ciɛnb nuunh bɛ ń ku wɔ,  
\v 48 ka laa' bi li ñɛ isɛn yà, kimɛ binib kɛ ya nun mɔ́n bɛ ń cenge uʼgbɛr nɛ. 
\c 20  
\s1 Bi niire' Yesu wà de' wɔ usɛn wɔ ń tien u teh nà nɔ 
\r (Matie 21:23-27; Mark 11:27-33) 
\p  
\v 1 Lidaali liba nɛ *Yesu te Uwien ya duku ya luo bo, ki wɔknh binib Uwien ya gbɛr, ki tɔkeh bɛ tigbɛmɔnmɔnt, nɛ bitɔtuɔrciɛnb nin *Yiko ya wɔnwɔknb nin *Sufmbɛ ya ciɛnb baa',  
\v 2 ki lá niire' wɔ ki ye: «Tɔke tɛ, a ŋmɔbe usɛn a tien' a teh nà nɔ-ɔɔ? Ŋmɛ nɛ de' ŋɛ u ya sɛn-i?»  
\v 3 Nɛ u jiin' bɛ ki ye: «Nʼmɔ li niire nɛ iniire iba nɛ. Tɔke nni mɛn.  
\v 4 San là siih binib Uwien ya ñunm ma nnɔ, ŋmɛ là de' wɔ usɛn-i? Uwien bii binib nɛ?» 
\p  
\v 5 Nɛn saan nɛ bi tɔkeh tɔb ki teh: «Ti ye Uwien nɛ de' wɔ usɛn la, u li niire tɛ kí ye: ‹Bɛ tien' ta là teke' wɔ ki jin'-i?›  
\v 6 Ti tí ye binib nɛ de' wɔ usɛn la, linigol liɛ li yèke tɛ itɛn kí ku tɛ, kimɛ biʼkɛ tuo' ki ye San là yé *Uwien ya ñɔbonsɔknl nɛ.»  
\v 7 Nɛ bi jiin' *Yesu ki ye ba bɛn wà là de' San usɛn.  
\v 8 Nɛ uʼmɔ ye: «Nʼmɔ ŋa bɛn, ka ń tɔke nɛ wà de' nni usɛn ń tien n teh nà nɔ mɔ.» 
\s1 Bikpàab bà bre ya kpɛnjɛnm 
\r (Matie 21:33-46; Mark 12:1-12) 
\p  
\v 9 Ni ya puoli bó nɛ u pɔn' binib mikpɛnjɛnm ki ye: «Ujɛ uba nɛ là ŋmɔbe bukpàabu, ki caan' bukpàabu nnɔ ni tisir tà bi taah tuʼbii ki ŋɛh fɛn nnɔ, ki taa' bù ki guun' bikpàab biba, nɛ ki bure' usɛn, ki tì wuɔke' niʼbó.  
\v 10 Uyo wà isibii nnɔ tì ben' nnɔ, nɛ u sɔn' utonsɔnl uba bikpàab nnɔ saan bɛ ń tì de wɔ u ya bó ní. Ama bikpàab nnɔ tì ñi' wɔ, ki ŋɔre' wɔ u bure' inɔpien.  
\v 11 Nɛ u tí sɔn' utonsɔntɔ, bi tí ñi' uʼmɔ, ki suke' wɔ, ki ŋɔre' uʼmɔ u bure' inɔpien.  
\v 12 Nɛ u tí liɛbe' ki sɔn' nta, bi tí ñi' uʼmɔ ki bunbunge' wɔ, nɛ ki ŋɔre' wɔ.  
\v 13 Nɛ ukpɛdaan nnɔ ye: ‹N li tien mila? N li sɔn nʼbijɛ wà n yíe wɔ nɛ. Nba la, bi li tì bo wɔn.›  
\v 14 Ama bikpàab nnɔ laa' uʼbijɛ nnɔ we ní ma nnɔ, nɛ bi tɔke' tɔb ki ye: ‹Wɔn nɛ yé uʼfaajil, cère mɛn tí ku wɔ ŋɔ lifaal nnɔ ń juore tiʼyaal.›  
\v 15 Nɛ bi ñɛn' wɔ ukpɛgbɛ, ki tì ku' wɔ. 
\p «Nɛn bo ukpɛdaan nnɔ li tien bɛ mila?  
\v 16 U li baa kí lá ku bikpàab nnɔ, nɛ kí taa bukpàabu nnɔ kí guun bikpɛtɔb.» 
\p Linigol nnɔ cii' u len' nnɔ ma nnɔ, nɛ bi ye: «Uwien la cère nɛ̀ ń tien.» 
\p  
\v 17 *Yesu caan' biʼbo inun nɛ ki ye: «Na te nnɔ la, nà kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: 
\q1 ‹Litɛnl là bidumɛb wiɛ' lɛ̀ nnɔ, 
\q1 lɛn nɛ lá tien' litɛnkpiɛkl là co kuduku› nnɔ ya tingi si ba?» 
\m  
\v 18 Wà kɛ lu' litɛnl nnɔ bo la, u li kɔkuɔ nɛ. Litɛnl nnɔ lu' wà mɔ bo la, lì li mɛmɛre wɔ nɛ.  
\v 19 *Yiko ya wɔnwɔknb nin bitɔtuɔrciɛnb bɛnde' ki ye *Yesu pɔn' bɛn nɛ mikpɛnjɛnm nnɔ. Nɛn bo nɛ bi nun mɔ́n bɛ ń cuo wɔ i ya tàan bo, nɛ ki fɛnge' linigol nnɔ. 
\s1 Sesa ya lɛnpolike 
\r (Matie 22:15-22; Mark 12:13-17) 
\p  
\v 20 U ya yo nɛ bi cin' ki pingeh Yesu, nɛ ki sɔn' bifinfiinb biba uʼsaan, bɛ ń li teh tɛn bi yé binimɔ̀nb nɛ ki yíe bɛ ń cenge uʼgbɛr, ŋɔ kí dule uʼlenm bo kí cuo wɔ, kí ŋukn udu nnɔ ya gobina. Wɔn nɛ ŋmɔbe mituɔm udu nnɔ bo.  
\v 21 Nɛ bi baa' ki lá niire' wɔ ki ye: «Cɛnbaa, ti bɛn ki ye a lienh nà nin a wɔknh binib nà kɛ nnɔ cuube nɛ, ki bɛn ki ye ŋa boh uba ki cɛn' utɔ, ki wɔknh mɔnmɔnm binib li tien ma kí li pɛ Uwien ya sɛn bo.  
\v 22 Tɔke tɛ, ti ŋmɔbe usɛn tí li pɛ̀h lɛnpo ki dienh ubɛrciɛn Sesa bii ta ŋmɔbe?» 
\p  
\v 23 Ama *Yesu bɛn biʼcekn nɛ ki tɔke' bɛ ki ye:  
\v 24 «Wuɔn nni mɛn milikbim miba.» Bi wuɔn' wɔ, nɛ u niire' bɛ ki ye: «Ŋmɛ si kunɛnnɛnku nin liyel là te miʼbo nɔ?» Nɛ bi ye: «Ubɛrciɛn Sesa.»  
\v 25 Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Taa mɛn nà yé Sesa yaann kí de Sesa, kí taa nà mɔ yé Uwien yaann kí de Uwien.»  
\v 26 Ba fre' ki laa' bi li dule nà bo kí cuo *Yesu uʼlenm ni binib ya nun bó. Uʼlenm ni, u jiin' biʼniire ma bo nnɔ cuo' bɛ miyɔkm, nɛ ba ji ye niba. 
\s1 Bitɛnkpiib ya mɛkrm ya gbɛr 
\r (Matie 22:23-33; Mark 12:18-27) 
\p  
\v 27 Saduseyɛnmbɛ biba mɔ nɛkn' Yesu. Bɛn nɛ lienh ki teh bitɛnkpiib ŋa ń mɛkre nnɔ. Bi niire' wɔ  
\v 28 ki ye: «Cɛnbaa, Moyis là kɛle' yiko ki de' tɛ ki ye: ‹Unil ya ninjɛ kpo' ki cère' uʼpo, ka ŋmɔbe buk la, wɔ ń kere ukpopii nnɔ, kí maa mubumu kí de uʼninjɛ wà kpo' nnɔ.›  
\v 29 Tɔ, ninjiɛb bilole biba nɛ là te, nɛ ukpiɛk lá kuɔn' upii, ki kpo', ka maa' buk.  
\v 30 Nɛ ulie kere' ukpopii nnɔ, ki mɔ kpo', ka maa' buk.  
\v 31 Nta mɔ tien' nnɔ, ki mɔ kpo', ka maa' buk. Bi teteh nnɔ nɛ jɛb bilole nnɔ kɛ tì kuɔn' upii nnɔ ki bòn', ki kpo', ka maa' buk.  
\v 32 Upii nnɔ mɔ tì fɔre' ki kpo'.  
\v 33 Tɔ, bitɛnkpiib lá mɛkre' uyo wà la, ŋmɛ li si upii nnɔ? Kimɛ biʼkɛ bilole kuɔn' wɔ ki tì bòn' nɛ.» 
\p  
\v 34 Nɛ *Yesu tɔke' bɛ ki ye: «Uŋɛndun wuu ni nɛ bijɛb kuɔndeh bipiib, bipiib kunh ticɛr.  
\v 35 Ama binib bà Uwien ye bi kpɛ bɛ ń mɛkre bitɛnkpiib ni, kí li yé uŋɛndun wà we ní yaab nnɔ; wun ni jɛb ŋa ń kuɔn piib, bipiib mɔ ŋa ń kun cɛr.  
\v 36 Ba ji li kpo, kimɛ bi li te tɛn Uwien ya tondb nɛ. Bi li mɛkre ma nnɔ, bi li yé Uwien ya bumu nɛ.  
\v 37 Moyis mɔnɔn là wuɔn' tɛ nì wien ki ye bà kpo' li mɛkre. U laa' nà saan kufɛtuku kuba kù teknh umu ka wih nnɔ, u yin' Yonbdaan ki ye *Abraham nin *Isaak nin Sakɔb ya Wien nɛ.  
\v 38 Uwien ŋa yé tɛnkpiib ya Wien, u yé bà fuobe ya Wien nɛ, kimɛ wɔn bo biʼkɛ fuobe nɛ.» 
\p  
\v 39 Nɛ *Yiko ya wɔnwɔknb biba tɔke' *Yesu ki ye: «Cɛnbaa, a len' mɔnmɔnm.»  
\v 40 Nɛ uba ŋa ji kaabe' wɔ ń niire wɔ niire niba bo. 
\s1 Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo nin Dafid ya gbɛr 
\r (Matie 22:41-46; Mark 12:35-37) 
\p  
\v 41 Nɛ *Yesu niire' bɛ ki ye: «Nì tien' mila, binib lienh ki teh Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo yé *Dafid ya yaabil-i?  
\v 42 Kimɛ *Dafid bugbɛn là len' Uwien ya yuon ya gbɔnku ni ki ye: 
\q1 ‹Yonbdaan Uwien tɔke' nʼYonbdaan ki ye: 
\q1 Kɛ̀le nʼnɔjie bó, 
\q1  
\v 43 kí tì baa uyo wà n li cère á tɛ aʼnɛnnɛndb bo litaal.› 
\m  
\v 44 *Dafid yih *Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo uʼYonbdaan la, u ji tien' mila ki liɛbe' ki yé uʼyaabil mɔ?» 
\s1 Li bɛn mɛn Yiko ya wɔnwɔknb bó 
\r (Matie 23:1-36; Mark 12:38-40) 
\p  
\v 45 Linigol nnɔ cengeh *Yesu ya gbɛr, nɛ u tɔke' uʼpanpaankaab ki ye:  
\v 46 «Li bɛn mɛn *Yiko ya wɔnwɔknb bó. Bi yíe bɛ ń li guoh tiliɛrgbengt nɛ ki gaakeh, ki yíe binib ń li gbaandeh ki fuondeh bɛ mudaamu ni, ki yíe bɛ ń li kaah binikpɛkpiɛkb ya kànkàan itáan ya dur nin tinacent ni.  
\v 47 Bɛn nɛ jinh ki pendeh bikpopiib, ki kàareh nì wuɔkreh ŋɔ binib ń ye bi yé binimɔ̀nb. Uwien li dɛre biʼtub kí gbien kí cɛn binitɔb.» 
\c 21  
\s1 Ukpopiicɛcɛkdaan uba ya pum 
\r (Mark 12:41-44) 
\p  
\v 1 *Yesu liike', ki laa' bifàadɛnb bàareh ki kpìendeh ilike Uwien ya pum ya likkpienbùol,  
\v 2 ki laa' ukpopiicɛcɛkdaan uba mɔ baa' ki lá kpìen' milikbim mile.  
\v 3 Nɛ u ye: «N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, ukpopicɛcɛkdaan wuɔ kpìen' ilike ki cɛn' biʼkɛ.  
\v 4 Kimɛ biʼkɛ de' ka pɔkre' biʼlike ya pɔkl. Ama wɔn yé ucɛcɛkdaan nɛ, nɛ ki tonde' u ŋmɔbe nà kɛ nnɔ ki baa', ki lá kpìen'.» 
\s1 Bi lá li bere Uwien ya duku 
\r (Matie 24:1-2; Mark 13:1-2) 
\p  
\v 5 Binib lienh Uwien ya duku ya gbɛr ki teh bi taa' itɛn yà ki mɛn' kù nnɔ nin binib pun' Uwien tibont tà, bi taa' ki tien' kuʼni nnɔ mɔn cɛɛn. Nɛ *Yesu tɔke' bɛ ki ye:  
\v 6 «Ni likeh nà nɔ, uyo uba we ní, tɛnl ŋa ń juore kí li pɛ tɔl bo, bi li bere niʼkɛ nɛ.» 
\s1 Ijɛnd ya yo lá li te ma bo 
\r (Matie 24:3-14; Mark 13:3-13) 
\p  
\v 7 Nɛ bi niire' wɔ ki ye: «Cɛnbaa, nì li tien nnɔ u lɛ yo ba? Ku lɛ dìɛku ba li wuɔn tɛ kí ye uyo baa'?»  
\v 8 Nɛ u jiin' bɛ ki ye: «Li bɛn mɛn, ki la cère uba ń tuln nɛ. Kimɛ binib lá li baa ki yɛbe, kí li ŋmɔbe nʼyel ki teh bi yé min nɛ, kí tɔke kí ye uyo nnɔ baa' ŋɔ. Ni la paan biʼbo.  
\v 9 Ni lá cii' binib tɔh lituɔl kɔnkɔnm, ki cii' binib yìenh biʼbɛrb ya ñuɔn bó la, ni la cère nɛ̀ ń cuo nɛ jɛwaanbu, kimɛ tu ya bont kɛ li tien nɛ kí yaan. Ama na yé uŋɛndun li pɔk kí gben i ya tàan bo nɛ.» 
\p  
\v 10 Nɛn saan nɛ u tí tɔke' bɛ ki ye: «Linibol liba li jɛ̀ke linibotɔl. Libɛl liba ya nib mɔ li jɛ̀ke libɛtɔl yaab.  
\v 11 Kitink li jènge kí gbien, nɛ mikònm nin iwiɛnbiɛre mɔ ń lu bùol, bùol. Micincilnciɛnm li tien kutaaku bo. 
\p  
\v 12 «Ama kí yaan nɛn kɛ ń tien nnɔ, bi li cuo nɛ, kí jɛ̀nde nɛ, kí cère bɛ ń bu nɛ tibuur *Sufmbɛ ya táan ya dur ni, kí taa nɛ kí jon lipɛkl. Min bo nɛ bi lá li tuke nɛ kí jon tibuur bibɛrb nin idu ya ciɛnb saan.  
\v 13 Nnɔ nɛ ni li yé nʼmɔ̀nkunb biʼsaan.  
\v 14 Taa mɛn kí ble niʼyul ni kí ye na ń li nuunh ni li tì len ma kí ŋmɛre.  
\v 15 Kimɛ min nɛ li tɔke nɛ, ni li tì len ma bo nin miyɛnfuom, ŋɔ niʼnɛnnɛndb ya uba la fre kí niɛ nin nɛ, ki la fre kí len kí jiin nɛ.  
\v 16 Haali niʼbaambɛ nin niʼnaambɛ nin niʼninjiɛb nin niʼyaab nin niʼjɔtieb mɔnɔn li kuɔre nɛ. Nɛ bi li ku niʼni biba.  
\v 17 Min bo nɛ binib kɛ li nɛn nɛ.  
\v 18 Ama niʼni uba mɔnɔn ya yul ŋa ń gàare.  
\v 19 Ni mìnde' ijɛnd kɛ ni la, ni li lɛ limiɛl là ŋa ŋmɔbe gbenm.» 
\s1 Bi lá li bere Yerusalɛm ya du 
\r (Matie 24:15-21; Mark 13:14-19) 
\p  
\v 20 «Ni lá laa' sojambɛ jebe' Yerusalɛm ya du uyo wà la, li bɛn mɛn kí ye bi li bere wù, na ń taande.  
\v 21 Uyo nnɔ lá baa' la, bà te Sude ya tinfɛnm ni nnɔ, bɛ ń sɛn kí jo ijuɔn bó. Bà mɔ te Yerusalɛm ni la, bɛ ń sɛn kí ñɛ uʼni. Bà mɔ te idugbaan bó la, bi la ji ń kɔ udu ya benku ni.  
\v 22 Kimɛ u ya yo nɛ Uwien li dɛre Yerusalɛm ya nib ya tub, ŋɔ nà kɛ kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni nnɔ ń tien.  
\v 23 U ya yo, bipiib bà punbe' nin bà ŋmɔbe mubumu mùa ŋaanh, li ŋmɔbe micɛcɛkm nɛ, kimɛ Uwien ya benku ni ben' udu nnɔ ya nib bo ma nnɔ, bi li jɛ̀nde kí gbien.  
\v 24 Bi li ku biba nin kijusiek, kí cuo bitɔb kí jon inibol kɛ ya du bó, nɛ bà ŋa yé *Sufmbɛ nnɔ li ŋuuke Yerusalɛm bugbɛn kí tì baa uyo wà Uwien sien' nnɔ.» 
\s1 Unil ya Bijɛ ya baam ya gbɛr 
\r (Matie 24:29-31; Mark 13:24-27) 
\p  
\v 25 «Micincilnm ya bont li tien uwien nin uŋmaal nin iŋmaabii bo. Iñungbegbel li fii miñunciɛnm bo, kí li ŋmɔbe kuwaaku kí gbien, kí ŋaabe binib ya yɛnm ba ji li bɛn bi li tien ma.  
\v 26 Tibont tà ŋmɔbe paaki bó mituɔm li jènge, binib li maaleh nà li tu uŋɛndun wuu nɔ bo nɛ biʼfɛ̀l ń sɛn kí tì kɛnde.  
\v 27 U ya yo nɛ bi li lɛ Unil ya Bijɛ te kutɛwɔlgbɔnku ni, ki we ní, ki ŋmɔbe ufaa nin ukpiɛke ki gbien'.  
\v 28 Ni lá laa' tu ya bont kɛ cin' ki teh la, ní cuo niʼba, kí cère niʼyul ń li cɛ, kimɛ niʼŋmɛŋmɛryo nɛkn' ní ŋɔ.» 
\s1 Bukɛnkɛnbu ya kpɛnjɛnm 
\p  
\v 29 Yesu tí pɔn' bɛ mikpɛnjɛnm ki ye: «Sekn mɛn bukɛnkɛnbu nin isitɔ kɛ.  
\v 30 Ni lá laa' ì bundeh la, ninbi nin niʼyul bɛn kí ye nì nɛke uñalɛnd nɛ.  
\v 31 Niʼmɔ yaam te nnɔ nɛ. Ni lá laa' tibont nnɔ teh la, ní li bɛn kí ye Uwien ya bɛl nɛkn' ní ŋɔ. 
\p  
\v 32 «N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, tibont nnɔ kɛ li tien, kí lɛ fɛnfɛnnɔ ya nib biɛ ŋa laan kpo' ki gben'.  
\v 33 Kutaaku nin kitink li gben, ama nʼgbɛr tun ŋa ŋmɔbe tù ń gben.» 
\s1 La gɔh mɛn ŋɔ Unil ya bijɛ ya baam la pìln nɛ 
\p  
\v 34 «Liike mɛn niʼyul bo, ki la cère tidɛyibr nin ujinciɛn nin uŋɛndun ya bont ya nuunm ń yɛbre niʼfɛ̀l ni ŋɔ Unil ya Bijɛ ya babaadaali la pìln nɛ,  
\v 35 tɛn bubɛbu pìlndeh ijɛn ma bo, kimɛ Unil ya Bijɛ ya baam li ci binib bà kɛ te utingbɛn bo nɛ.  
\v 36 La gɔh mɛn, kí li kàareh uyo kɛ, ŋɔ kí lɛ mituɔm kí ñɛ ijɛnd yà kɛ we ní nnɔ ni, kí fre kí sere Unil ya Bijɛ ya nun bó.» 
\p  
\v 37 Uwien ni la, *Yesu te Uwien ya duku ya luo bo nɛ ki wɔknh binib Uwien ya gbɛr, nɛ nì biire' la, u joh ki tì gɔh Olifi ya siin ya juɔl bo.  
\v 38 Nɛ udu ya nib kɛ bàareh uʼsaan Uwien ya duku ya luo bo kutɛnŋɛsɔnsɔnku ki cengeh uʼgbɛr. 
\c 22  
\s1 Bi kpaan' iyɛ bɛ ń ku Yesu 
\r (Matie 26:1-5, 14-16; Mark 14:1-2, 10-11; San 11:45-53) 
\p  
\v 1 Kpɔnɔ wà ŋa ŋmɔbe ñɔke ya nacenku kùa bi yih kù *Sufmbɛ ya Pak nnɔ nɛkn' ní.  
\v 2 Nɛ bitɔtuɔrciɛnb nin *Yiko ya wɔnwɔknb nuunh bi li tien ma kí ku Yesu, nɛ ki ji fɛnge udu ya nib. 
\s1 Sudas yíe wɔ ń kuɔre Yesu 
\r (Mark 14:10-11; Matie 26:14-16) 
\p  
\v 3 Nɛn saan nɛ *Satan kɔn' Sudas Iskariyɔt ya fɛ̀l ni. U yé *Yesu ya panpaakaab piik nin bile nnɔ ya uba nɛ.  
\v 4 U jon' bitɔtuɔrciɛnb nin Uwien ya duku ya guguurb ya ciɛnb saan, wɔ ń tì tɔke bɛ u li tien ma kí taa *Yesu kí ŋukn bɛ.  
\v 5 Biʼyɛnm sɔnge' cɛɛn, nɛ bi kpaan' buñɔbu ki ye bi li de wɔ ilike.  
\v 6 U tuo', nɛ ki nuunh u li ñɛ isɛn yà kí taa *Yesu kí ŋukn bɛ ki la cère linigol nnɔ ń bɛnde. 
\s1 Yesu nin uʼpanpaankaab jele' Sufmbɛ ya Pak 
\r (Matie 26:17-29; Mark 14:12-26) 
\p  
\v 7 Lidaali là bi jeleh kpɔnɔ wà ŋa ŋmɔbe ñɔke ya nacenku nnɔ baa'. Nɛn daali nɛ bi kòreh *Sufmbɛ ya Pak ya pefanfaan.  
\v 8 Nɛ *Yesu sɔn' Piɛr nin San ki tɔke' bɛ ki ye: «Jo mɛn kí tì tien tɛ Pak ya jier tí ji.»  
\v 9 Nɛ bi niire' wɔ ki ye: «A yíe tí tien kuʼjier lɛ saan-i?»  
\v 10 Nɛ u ye: «Cenge mɛn, ni tì kɔn' udu ni la, ni li lɛ ujɛ uba tuke liñuncuɔl ki cendeh nɛ. Ní paan uʼbo, kí tì kɔ u li kɔ iden yà ni nnɔ ni,  
\v 11 kí tɔke udendaan ki ye: ‹TiʼCɛnbaa ye wɔn nin uʼpanpaankaab li ji Pak ya nacenku ya jier ku lɛ duku ni?›  
\v 12 U li wuɔn nɛ lidutɔtuɔl ya paaki ya duciɛnku kuba, bi bonde' kù ŋɔ. Ní tien kunacenku nnɔ ya jier kun ni.»  
\v 13 Bi bure', ki tì baa' ki laa' *Yesu bi tɔke' bɛ ki ye bi li lɛ nà nnɔ kɛ, nɛ ki tien' kunacenku nnɔ ya jier. 
\s1 Yonbdaan ya jier 
\r (Matie 26:26-30; Mark 14:22-26; 1 Korɛnt 11:23-25) 
\p  
\v 14 Tijier nnɔ ya jijiyo baa', nɛ *Yesu nin uʼtondb kɛ̀le' ki jinh.  
\v 15 Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Nʼnun là mɔ́n min nin ninbi ń taan kí ji kunacenku ya jier nɛ kí yaan ń jɛ̀nde.  
\v 16 N tɔkeh nɛ nɛ, kimɛ ma ji li ji kuʼjier kí tì baa uyo wà kuʼtingi li tùɔre kí wende Uwien ya bɛl ni.» 
\p  
\v 17 Nɛ ki taa' midaam, ki faare' Uwien ki ye: «Teke mɛn midaam miɛ kí gbiire.  
\v 18 N tɔkeh nɛ nɛ, ma ji li faa kí ñu sibii ya daam, kí tì baa uyo wà Uwien ya bɛl li baa ní.» 
\p  
\v 19 Nɛ ki taa' kpɔnɔ, ki faare' Uwien, ki kɔkuɔ', ki taa' ki de' bɛ, nɛ ki ye: «Nà sɔ yé nʼgbɛnɛnt, n taa' ki de' nɛ. Li teh mɛn nnɔ kí li tiɛn nʼbó.»  
\v 20 Bi jin' ki tì gben', nɛ u taa' midaam mɔ, ki faare' Uwien, nɛ ki ye: Midaam miɛ yé nʼsɛ̀m nɛ, ki wɔngeh ki teh Uwien cuo' nin binib kujɔtiefɛ̀nku. Ninbi bo nɛ mì li puube. 
\p  
\v 21 «Liike mɛn, wà li kuɔre nni nnɔ kɛ niɛ saan ki jinh nin nni.  
\v 22 Unil ya Bijɛ li kpo Uwien sien' wɔ ma bo nɛ. Ama unil wà li kuɔre wɔ nnɔ, nì bre udaan bo.  
\v 23 Nɛ uʼpanpaankaab cin' ki niireh tɔb ki teh: ‹Tiʼni ŋmɛ li tien ni ya bonn-i?› » 
\s1 Yesu ya panpaankaab findeh ticiɛnt bo 
\r (Matie 18:1; 20:25-28; Mark 9:34; 10:42-45) 
\p  
\v 24 Uyo uba nɛ *Yesu ya panpaankaab findeh nin tɔb wà li yé uciɛn biʼni.  
\v 25 Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Idu ya bɛrb wɔbndeh iʼnib nɛ, nɛ bà ŋmɔbe ticiɛnt biʼbo cèreh bi yih bɛ binimɔ̀nb.  
\v 26 Ninbi yaam ŋa te nnɔ. Wà yé uciɛn niʼni la, wɔ ń tien uʼba uwaal. Wà yé usɛnlier la, wɔ ń tien uʼba utonsɔnl.  
\v 27 Wà teh tijier nin wà jinh, ŋmɛ cɛn' utɔ? Na yé wà jinh-ii? Nin nɛn kɛ ŋɔ min te niʼni tɛn utonsɔnl nɛ. 
\p  
\v 28 «Ninbi nɛ ñikn' ka siere' ki dàan' nni uyo wà kɛ nì faa nʼbo.  
\v 29 Nɛn bo, nʼBaa cère' uʼbɛl yé nʼyaal ma nnɔ, nʼmɔ li cère lɛ̀ ń li yé niʼyaal,  
\v 30 ŋɔ ní li jinh ki ñuh nin nni nʼbɛl ni, kí kɛ̀le mubɛrbiɛmu bo, kí bu Israyɛl yaab ya baamul piik nin ile nnɔ tibuur.» 
\s1 Yesu tɔke' Piɛr ki ye u li niɛ kí ye wa bɛn wɔ 
\r (Matie 26:31-35; Mark 14:27-31; San 13:36-38) 
\p  
\v 31 *Yesu tɔke' Simɔn ki ye: «Simɔn, Simɔn, liike *Satan miɛ' usɛn wɔ ń yoyoke nɛ tɛn bi yoknh kufenku ma bo ki ñɛndeh mibim nɛ.  
\v 32 Ama n kàare' ki de' sin ŋɔ aʼtekjim la pɔre ŋɛ. Uyo wà a liɛbe' ní ki paan' nʼbo la, á saake aʼninjiɛb ya gbɛnɛnt.»  
\v 33 Nɛ Piɛr tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, n li tuo bɛ ń pɛkn min nin sin, bii kí kpo nin ŋɛ mɔnɔn-a!»  
\v 34 Nɛ *Yesu ye: «Piɛr, n tɔkeh ŋɛ nɛ, dinnɔ mɔnɔn, a li niɛ bolm mita kí ye ŋa bɛn nni nɛ kí yaan ukuojɛ ń muɔ.» 
\s1 Bonde mɛn niʼba, nì yé lituɔl nɛ niʼbo 
\p  
\v 35 Nɛ ki niire' bɛ ki ye: «N là sɔn' nɛ ma, ki ye ni la tuke like, ki la tuke kɔl, ki la taa tacaan nnɔ, ni là luo' niba-aa?» Nɛ bi ye: «Ta là luo' niba.»  
\v 36 Nɛ u ye: «Fɛnfɛnnɔ wà ŋmɔbe bulikbu la, wɔ ń li tuke. Wà mɔ ŋmɔbe likɔl la, wɔ ń li tuke. Wà ŋa ŋmɔbe jusiek la, wɔ ń kuɔre uʼliɛrku kí dɛ.  
\v 37 N tɔkeh nɛ nɛ, kimɛ nà kɛle' nʼbo *Uwien ya gbɔnku ni nnɔ li tien nɛ. 
\q1 Nì kɛle' ki ye: 
\q1 ‹Bi kaan' wɔ ki kpɔbn' idukond bó nɛ›, 
\q1 ‹bi li mɔnbe kí tien nni nnɔ nɛ fɛnfɛnnɔ.› » 
\p  
\v 38 Nɛ bi ye: «Yonbdaan, liike-a mujusiemu mule sɔ.» Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Nì li dɛ̀kre.» 
\s1 Yesu kàare' Olifi ya siin ya juɔl bo 
\r (Matie 26:36-46; Mark 14:32-42) 
\p  
\v 39 *Yesu ñɛn' niʼsaan ki jon' Olifi ya siin ya juɔl bo tɛn u tì ń joh uyo kɛ ma bo, nɛ uʼpanpaankaab mɔ paan' uʼbo.  
\v 40 U tì baa' niʼsaan, nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «Li kàareh mɛn ŋɔ ki la lu biikm ni.»  
\v 41 Nɛ ki dàan' bɛ, ki jɛnde' waamu, ki gbaan' ki kàareh  
\v 42 ki teh: «NʼBaa, a yíe la, cère ijɛnd yiɛ ń jɛnde nni. Ama la cère n ya yíem ń tien, cère aʼyaam ń tien.» [  
\v 43 Nɛn saan nɛ Uwien ya tond uba ñɛn' paaki bó ní, ki baa' uʼsaan ki saake' uʼgbɛnɛnt.  
\v 44 *Yesu ya yɛnm saa' ki tì kɛnde', nɛ u tùɔre' ki kàare' nin inunmɔ́n; nɛ kutòntònku ñɛh wɔ ki naan misɛ̀m ki tuoreh tingi ni.]\f + \fr 22:44 \ft Bi kpiɛ' ki kɛle' tigbɔnt tà nnɔ ya tuba ni migbiirm 43 nin 44 ŋa te tuʼni.\f* 
\p  
\v 45 U kàare' ki gben' nɛ ki fii' ki liɛbe' uʼpanpaankaab bita nnɔ saan, ki laa' biʼyɛnm saa' ki gbien', bi dɔ ki gɔh,  
\v 46 nɛ u ye: «O! Nì tuo', ni dɔ ki gɔh-ɔɔ? Fii mɛn, kí li kàareh ŋɔ ki la lu biikm ni.» 
\s1 Yesu ya cuom 
\r (Matie 26:47-56; Mark 14:43-50; San 18:3-11) 
\p  
\v 47 *Yesu laan biɛ ki lienh nɛ linigol liba puɔ' biʼbo, bi yih wà Sudas, u yé *Yesu ya panpaankaab piik nin bile ya uba nnɔ le bɛ usɛn. U nɛkn' *Yesu nɛ ki lɔkn' wɔ.  
\v 48 Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Sudas! A li lɔkn Unil ya Bijɛ nɛ kí kuɔre wɔ-ɔɔ!»  
\v 49 *Bà te nin Yesu nnɔ laa' nà benh nɛ̀ ń tien, nɛ ki niire' wɔ ki ye: «Yonbdaan, tí taa mujusiemu kí gɛgɛ bɛ-ɛɛ?»  
\v 50 Nɛ biʼni uba taa' kijusiek ki gɛ' ki paare' bitɔtuɔrciɛnb ya ciɛn ya tonsɔnl uba ya nɔjietubl.  
\v 51 Nɛ *Yesu ye: «Dàan mɛn, nì li dɛ̀kre», nɛ ki mɛ' utonsɔnl nnɔ ya tubl nnɔ ki cère' u faake'.  
\v 52 Nɛ ki tɔke' bitɔtuɔrciɛnb nin Uwien ya duku ya guguurb ya ciɛnb nin *Sufmbɛ ya ciɛnb bà baa' bɛ ń lá cuo wɔ nnɔ ki ye: «Ni tuke mujusiemu nin ilɛnbɛn ní lá cuo nni tɛn n yé udukond nɛ-a!  
\v 53 N là te nin nɛ Uwien ya duku ya luo bo idaan kɛ, nɛ na cuo' nni. Ama fɛnfɛnnɔ ninbi nin ubiɛrɔ ya tuɔm ya yo nɛ baa'.» 
\s1 Piɛr niɛ' ki ye wa bɛn Yesu 
\r (Matie 26:57-58, 69-75; Mark 14:53-54, 66-72; San 18:12-18, 25-27) 
\p  
\v 54 Nɛn saan nɛ bi cuo' *Yesu ki taa' wɔ ki jon' bitɔtuɔrciɛnb ya ciɛn den. Nɛ Piɛr pɛ biʼbo ki te fɔnfɔkm.  
\v 55 Bi sɛ̀re' umu uluo ya siik, nɛ ki kɛ̀le' ki jebe' wù. Piɛr mɔ baa' ki kɛ̀le' biʼni.  
\v 56 Upiitonsɔnl uba laa' wɔ u kɛ umu saan, nɛ u caan' uʼbo inun ki ye: «Ujɛ wuɔ nɔ mɔ bi te nin *Yesu nɛ.»  
\v 57 Nɛ u niɛ' ki ye: «Upii, ma bɛn wɔ.»  
\v 58 Nì pukn' waamu, nɛ unitɔ mɔ laa' wɔ, ki tɔke' wɔ ki ye: «Aʼmɔ yé bi ya uba nɛ.» Nɛ Piɛr ye: «Kayi! Ma yé biʼyɔ.»  
\v 59 Nì tien tɛn kukurku kuba, nɛ unitɔ mɔ len' ki ye: «Nì yé imɔ̀n nɛ, ujɛ wuɔ mɔ bi te nin *Yesu nɛ, kimɛ u yé Galile yɔ nɛ.»  
\v 60 Nɛ Piɛr jiin' wɔ ki ye: «Ujɛ, ma bɛn a ye a ye bà.» U laan biɛ ki lienh nɛ ukuojɛ pɔk ki muɔ'.  
\v 61 U ya yo nɛ Yonbdaan jiɛbe' ki caan' Piɛr bo inun. Nɛ Piɛr tiɛre' Yonbdaan bi tɔke' wɔ ma ki ye: «Dinnɔ, a li niɛ bolm mita kí ye ŋa bɛn nni nɛ kí yaan ukuojɛ ń muɔ nnɔ.»  
\v 62 Nɛ u fii' ki ñɛn' saali, ki tì muɔ' ki gbiɛnde' cɛɛn. 
\s1 Biguguurb sukreh Yesu ki yieke ki ñih wɔ 
\r (Matie 26:67-68; Mark 14:65) 
\p  
\v 63 Nɛn saan nɛ binib bà gu *Yesu nnɔ lɛh wɔ, ki yieke ki ñih wɔ,  
\v 64 ki taa' kukpɛlciɛku ki pibn' uʼnun bó, ki tɔkeh wɔ ki teh: «Bukre' wà ñi' ŋɛ.»  
\v 65 Nɛ ki liɛbe' ki sukreh wɔ isuk mɔ ì yɛbe. 
\s1 Sufmbɛ ya buur ya cɛkl yaab bun' Yesu tibuur 
\p  
\v 66 Nì faa' kutɛnŋɛsɔnsɔnku, nɛ *Sufmbɛ ya ciɛnb nin bitɔtuɔrciɛnb nin *Yiko ya wɔnwɔknb taan', ki cère' bi taa' *Yesu ki baa' biʼbuur ya cɛkl yaab saan.  
\v 67 Nɛ bi niire' wɔ ki ye: «A yé Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo nɛ la, tɔke tɛ.» Nɛ u jiin' bɛ ki ye: «N tɔke' nɛ mɔnɔn la, na lì li teke kí ji.  
\v 68 N tí niire' nɛ iniire mɔ la, na ń jiin nni.  
\v 69 Ama kí ñɛ fɛnfɛnnɔ kí taa kí li joh, Unil ya Bijɛ li kɛ̀le Uwien, mituɔm kɛ ya daan ya jie bó.»  
\v 70 Nɛ biʼkɛ ye: «Nɛn mɛn la, a yé Uwien ya Bijɛ nɛ-a!» Nɛ *Yesu jiin' bɛ ki ye: «Ninbi mɔnɔn len' bù te, n yé wɔn nɛ.»  
\v 71 Nɛn saan nɛ bi ye: «Ta ji nuunh mɔ̀nkunl, tinbi mɔnɔn cii' uʼñɔbu ni.» 
\c 23  
\s1 Bi tuke Yesu ki jon' Pilat saan tibuur 
\r (Matie 27:1-2, 11-14; Mark 15:1-5; San 18:28-38) 
\p  
\v 1 Nɛ biʼkɛ fii', ki taa' *Yesu ki jon' Pilat saan,  
\v 2 ki cin' ki biindeh wɔ ki teh: «Ti laa' ujɛ wuɔ sureh tiʼdu ya nib nɛ bɛ ń kpre, ki tɔkeh bɛ ki teh, bi la ji ń li pɛ̀h ubɛrciɛn Sesa lɛnpo, ki teh u yé Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo, ubɛr nɛ.»  
\v 3 Nɛ Pilat niire' wɔ ki ye: «Sin, a yé *Sufmbɛ ya bɛr nɛ-ɛɛ?» Nɛ u jiin' wɔ ki ye: «Sin nɛ ye nnɔ.»  
\v 4 Nɛ Pilat tɔke' bitɔtuɔrciɛnb nin linigol nnɔ ki ye: «Ma laa' ujɛ wuɔ ya biil.»  
\v 5 Nɛ bi ñiikeh ki teh: «U wɔknh Sude ya tinfɛnm kɛ ni nɛ, ki cèreh binib kpreh. U cin' Galile ya tinfɛnm ni nɛ, ki ŋmɔŋmɔbe ki lá baa' niɛ saan.» 
\s1 Herod bun' Yesu tibuur 
\p  
\v 6 Pilat cii' nnɔ ma nnɔ, nɛ ki niire' ki ye: «Ujɛ bugbɛn yé Galile yɔ nɛ-ɛɛ?»  
\v 7 Pilat cii' *Yesu ñɛn' Galile ma nnɔ, nɛ u ye bɛ ń taa wɔ kí jo Herod saan, kimɛ Herod nɛ likeh Galile ya nib, ki te Yerusalɛm ni i ya dɛn.  
\v 8 Herod laa' *Yesu ma nnɔ, nɛ uʼyɛnm sɔnge cɛɛn, kimɛ u là cii' uʼbó, nɛ ki nuunh wɔ ń lɛ wɔ nì tì wuɔke', ki daan wɔ ń tien miyɔkm ya bonn ŋɔ wɔ ń lɛ.  
\v 9 U niire' *Yesu iniire ì yɛbe, ama *Yesu ŋa jiin' wɔ ñɔbonl.  
\v 10 Bitɔtuɔrciɛnb nin *Yiko ya wɔnwɔknb mɔ te niʼsaan ki biindeh wɔ ufaa bo.  
\v 11 Herod nin uʼsɔjambɛ liike' wɔ fɛnm, ki lɛ̀' wɔ, nɛ Herod taa' kuliɛrku kuba, kù mɔn cɛɛn ki goln' wɔ, ki cère' bi taa' wɔ ki jiin' Pilat saan.  
\v 12 Herod nin Pilat ŋa là ŋmɛ. Nɛn daali nɛ bi ŋmaake'. 
\s1 Bi bun' Yesu tibuur ki ye u kpɛ mikuum 
\r (Matie 27:15-26; Mark 15:6-15; San 18:39–19:16) 
\p  
\v 13 Nɛn saan nɛ Pilat yin' bitɔtuɔrciɛnb nin *Sufmbɛ ya ciɛnb nin udu ya nib,  
\v 14 ki tɔke' bɛ ki ye: «Ni taa' ujɛ wuɔ ki baa' nʼsaan ki ye u gaandeh binib nɛ. Nɛn bo nɛ n bun' wɔ tibuur niʼkɛ ya nun bó, ki niire' wɔ iniire ni biindeh wɔ isɛn yà ni nnɔ, ka laa' u bii' bà.  
\v 15 Herod mɔ ŋa laa' u bii' bà. Nɛn bo nɛ u jiin' wɔ ní tiʼsaan. Tɔ, wa tien' nà kpɛ kuum.  
\v 16 Nɛn bo, n li cère bɛ ń ñì wɔ nɛ, kí taa wɔ kí wiɛ.»  
\v 17 [Binl kɛ binl, kunacenku nnɔ ya yo la, Pilat ñɛndeh lipɛkl ya nil uba nɛ ki wiɛnh.]\f + \fr 23:17 \ft Bi kpiɛ' ki kɛle' tigbɔnt tà nnɔ ya tuba ni migbiirm 17 ŋa te tuʼni.\f* 
\v 18 Nɛ biʼkɛ taan' ki wuure' ki ye: «Ku ujɛ wuɔ nɔ, kí wiɛ tɛ Barabas.»  
\v 19 Bi là cuo' Barabas ki pɛkn', kimɛ u là cère' binib kpi' udu ni, nɛ ki ku' unil mɔ. 
\p  
\v 20 Pilat yíe wɔ ń wiɛ *Yesu ma nnɔ, nɛn nɛ cère' u liɛbe' ki len' nin binib nnɔ.  
\v 21 Ama bɛ ń wuureh nɛ ki teh: «Kpɛ wɔ udɔpɔnpɔn bo! Kpɛ wɔ udɔpɔnpɔn bo!»  
\v 22 Nɛ u tí niire' bɛ nta bo ki ye: «U tɛ́n ki bii' li lɛ biil bɛ nɛ? Min ŋa laa' u tien' nà nì kpɛ kuum. N li cère bɛ ń ñì wɔ nɛ, kí taa wɔ kí wiɛ.»  
\v 23 Ama bi ñiikeh ki wuureh ufaa bo nɛ ki teh bɛ ń kpɛ wɔ udɔpɔnpɔn bo. Bi wuure' ki tì faake'  
\v 24 nin Pilat, nɛ u gbɛle' ki tuo' bi ye ma.  
\v 25 U pɛkre' Barabas wà là cère' binib kpi' udu ni, ki ku unil mɔ nnɔ ki wiɛ'. Bi là ye wɔ ń wiɛ' wɔn nɛ. Ama *Yesu wɔn, u taa' wɔ ki de' bɛ bɛ ń tì tien wɔ bi yíe ma nɛ. 
\s1 Bi kpɛ' Yesu udɔpɔnpɔn bo 
\r (Matie 27:32-44; Mark 15:21-32; San 19:17-27) 
\p  
\v 26 Bi taa' *Yesu ki bure'. Bi joh ma nnɔ nɛ ki tì cende' ujɛ uba bi yih wɔ Simɔn, u yé Sirɛnn ya du ya nil nɛ, ki ñɛn' ikpàan bó ní. Bi cuo' ujɛ bugbɛn ki wɔbn' ki bukn' wɔ udɔpɔnpɔn nɛ u pɛ *Yesu ya puoli bó.  
\v 27 Linigociɛnl pɛ *Yesu bo. Biʼni biba yé bipiib nɛ, ki muɔh ki kpìɛndeh uʼbo.  
\v 28 *Yesu jiɛbe' ki liike' bɛ, nɛ ki ye: «Yerusalɛm ya piibɛ, la muɔh mɛn min bo, li muɔh mɛn ninbi nin niʼbumu bo.  
\v 29 Kimɛ uyo uba we ní bi li len kí ye: ‹Bipiib bà yé iŋɔl, ka maa', ka ŋaan' nnɔ yaam tu.›  
\v 30 U ya yo nɛ binib li tɔke ijuɔn kí ye: ‹Bere mɛn kí ñɛkn tiʼbo›, kí tɔke igbɛngbɛn mɔ kí ye: ‹Lèkn mɛn tiʼbo.›  
\v 31 Kimɛ bi teh udɔsɔnge nɔ la, bi ji li tien mila udɔkuon-i?» 
\p  
\v 32 Bi là tuke' idukond ile mɔ, bɛ ń tì taan kí ku yɛn nin Yesu.  
\v 33 Bi tì baa' niba saan, bi yih nɛ̀ «Kuyukpɔbku ya Bùol.» Nɛn saan nɛ bi kpɛ' *Yesu udɔpɔnpɔn bo, nɛ ki kpɛ' idukond ile nnɔ mɔ. Bi kpɛ' uba uʼnɔjie bó, ki kpɛ' utɔ uʼnɔgɛn bó.  
\v 34 [Nɛ *Yesu ye: «NʼBaa, fère bɛ biʼbiɛre, kimɛ ba bɛn bi teh nà.»]\f + \fr 23:34 \ft Bi kpiɛ' ki kɛle' tigbɔnt tà nnɔ ya tuba ni, \fq «NʼBaa, fère bɛ biʼbiɛre, kimɛ ba bɛn bi teh nà» \ft ŋa te tuʼni.\f* Sojambɛ taa' uʼwɛngolkaar ki fùɔre' imúɔn ki gbiire' tù.  
\v 35 Nɛ udu ya nib se ki likeh. *Sufmbɛ ya ciɛnb bɛn lɛh *Yesu nɛ ki teh: «U ŋmiɛn' bitɔb nɛ. U yé Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo la, wɔ ń ŋmiɛn uʼba mɔ.»  
\v 36 Sojambɛ nnɔ mɔ sukreh wɔ, ki nɛkn' wɔ ki taa' midɛŋmiŋmiikm ki tɛnde' wɔ,  
\v 37 nɛ ki ye: «A yé *Sufmbɛ ya bɛr la, ŋmiɛn aʼba-a!»  
\v 38 Bi là kɛle' ki tɛbn' uʼyul ya paaki bó, ki ye: «*Sufmbɛ ya bɛr sɔ nɔ.» 
\p  
\v 39 Idukond yà bi kpɛ' yɛ̀ idɔpɔnpɔn bo nnɔ ya uba mɔ sukreh wɔ ki teh: «Ŋa yé Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo bi? Ŋmiɛn aʼba ŋɔ kí ŋmiɛn tiʼmɔ!»  
\v 40 Nɛ udukondtɔ nnɔ tiɛn' uʼbo ki ye: «Tinbi nin wɔn taan' ki laa' utudɛre uba, nɛ ŋa fɛnge Wien-a!  
\v 41 Tinbi yaam kpɛ' utudɛre wuu nɛ, kimɛ bi tien' tɛ tiʼtùon kpɛ ma bo nɛ. Ama wɔn ŋa tien' biɛre iba.»  
\v 42 Nɛ ki ye: «Yesu, a lá jin' aʼbɛl uyo wà la, á li tiɛn nʼbó.»  
\v 43 Nɛ *Yesu jiin' wɔ ki ye: «N tɔkeh ŋɛ imɔ̀n nɛ, dinnɔ mɔnɔn a li te nin nni Uwien den nɛ.» 
\s1 Yesu ya kuum udɔpɔnpɔn bo 
\r (Matie 27:45-56; Mark 15:33-41; San 19:28-30) 
\p  
\v 44 Nì là tuo kuwensiiku ya yo nɛ, nì ci' ki bìike' utingbɛn kɛ bo ki tì baa' kutaajuɔku tikur tuta ya yo.  
\v 45 Wien ŋa ji ñɛh nɛ kukpɛlcɛkpɛkpiɛku kùa bore' Uwien ya duku ni bolm mile nnɔ kɛre' kuʼsiik ni.  
\v 46 U ya yo nɛ *Yesu wuure' ufaa bo ki ye: «NʼBaa, n taa' nʼmiɛl ki ŋukn' ŋɛ.» U len' nnɔ ki tì gben', nɛ ki kpo'.  
\v 47 Sojambɛ kobk ya ciɛn laa' nnɔ ma nnɔ, nɛ ki pɛ̀ke' Uwien ki ye: «Ujɛ wuɔ mɔnbe ki yé ugbɛmɔ̀ndaan nɛ.» 
\p  
\v 48 Binib bà kɛ baa' ligol bɛ ń lá liike nnɔ, laa' tibont tà kɛ tien', nɛ ki liɛbe' ki kunh nin uyɛnsaa.  
\v 49 Binib bà kɛ bɛn wɔ nin bipiib bà ñɛn' Galile ya tinfɛnm bó ní, ki pɛ uʼbo nnɔ, se fɔnfɔkm ki likeh. 
\s1 Yesu ya subm 
\r (Matie 27:57-61; Mark 15:42-47; San 19:38-42) 
\p  
\v 50-51 Ujɛ uba là te, bi yih wɔ Yosɛf, u ñɛn' *Sufmbɛ ya du uba ni, nɛ bi yih wù Arimate. U là yé *Sufmbɛ ya buur ya cɛkl yaab ya uba nɛ, ki cuube, ki yé unimɔ̀n, ki gu Uwien ya bɛl li baa ní uyo wà. Wa là tuo' uʼtɔb ye bɛ ń tien ma, nɛ ka kuɔn' uʼba biʼtùon ni.  
\v 52 U jon' Pilat saan ki tì tɔke' wɔ ki ye wɔ ń cɛ̀be wɔ *Yesu ya gbɛnɛnt ŋɔ wɔ ń jiin tù udɔpɔnpɔn bo kí tì sube.  
\v 53 Pilat tuo', nɛ Yosɛf jiin' *Yesu ya gbɛnɛnt udɔpɔnpɔn bo, ki taa' kukpɛlciɛku ki tɛntɛn' tù, ki taa' ki tì ble' ufɛle ni. Bi là cube' ufɛle nnɔ kujɔtɛnku kuba ya kɛle ni nɛ, ka laan sube' nil len\f + \fr 23:53 \ft Liike Matie 27:60.\f*.  
\v 54 Ni là yé lidaali là bi bondeh Saba nɛ, nɛ Saba bugbɛn benh wɔ ń cin. 
\p  
\v 55 Bipiib bà là ñɛn' Galile ya tinfɛnm bó ní ki pɛ *Yesu bo nnɔ, paan' Yosɛf bo, ki tì laa' ufɛle nnɔ, ki laa' bi taa' *Yesu ya gbɛnɛnt ki ble' len ma bo.  
\v 56 Bipiib nnɔ liɛbe' ki kun', ki tì bonde' lɛfina nin mikpɔm. Nɛ ki juore' ki fuore' *Saba ya daali liwɔbl ye ma bo. 
\c 24  
\s1 Yesu mɛkre' bitɛnkpiib ni 
\r (Matie 28:1-10; Mark 16:1-8; San 20:1-10) 
\p  
\v 1 *Saba ya daali gɛ̀bre', kutaaku kùa li faa nnɔ, nɛ bipiib nnɔ wɔre' ki fii', ki taa' bi là bonde' mikpɔm mà miʼnu ŋmɛ nnɔ ki jon' likul bó.  
\v 2 Bi tì baa', ki laa' kutɛnku kùa bi là taa' ki bìin' likul nnɔ ŋa ji bi.  
\v 3 Nɛ bi kɔn' ka laa' Yonbdaan *Yesu ya gbɛnɛnt.  
\v 4 Nì bɛke' bɛ cɛɛn nɛ ba ji bɛn bi li ye bà. I ya tàan bo nɛ bi laa' bijɛb bile baa' ki lá sere' biʼsaan, ki guo tikpɛlcɛr tù windeh ki dɔnbeh inun bó.  
\v 5 Bujɛwaanbu cuo' bipiib nnɔ, nɛ ba ji kaabe' ki liike' bijɛb nnɔ, nɛ bi niire' bɛ ki ye: «Bɛ tien' ni nuunh unifuob bitɛnkpiib ni?  
\v 6 Wa ji te niɛ saan. U mɛkre'-a. Tiɛre mɛn u là tɔke' nɛ ki ye bà uyo wà u laan là te Galile ni nnɔ.  
\v 7 U là ye ‹nì kpɛ bɛ ń taa Unil ya Bijɛ kí ŋukn bibiɛrdɛnb, bɛ ń kpɛ wɔ udɔpɔnpɔn bo, ŋɔ wienta daali wɔ ń mɛkre bitɛnkpiib ni nɛ.› » 
\p  
\v 8 Nɛn saan nɛ bipiib nnɔ tiɛre' *Yesu la len' ki ye bà.  
\v 9 Bi siere' likul nnɔ saan ki liɛbe' ki kun', ki taa' tigbɛr nnɔ kɛ ki tɔke' *Yesu ya tondb piik nin uba nnɔ nin binitɔb bà kɛ mɔ là pɛ uʼbo nnɔ.  
\v 10 Bipiib nnɔ ya yel si: Mari Madelɛnn nin Sann nin Mari Saak ya naa. Bɛn nin bipiitɔb nɛ taa' tigbɛr nnɔ ki tɔke' *Yesu ya tondb.  
\v 11 Bi tɔke' bɛ ma nnɔ nɛ bi maaleh ki teh nì yé mijɔ̀rlenm nɛ, nɛ ka teke' tigbɛr nnɔ ki jin'.  
\v 12 Nɛn saan nɛ Piɛr fii' ki sɛn' ki jon' likul nnɔ saan, ki gbìen' ki liike', ki laa' kukpɛlciɛku nnɔ baba nɛ dɔ len. Nibonn nà tien' nnɔ cuo' wɔ miyɔkm cɛɛn, nɛ u liɛbe' ki kun'. 
\s1 Yesu cère' uʼpanpaankaab bile laa' wɔ Emayus ya sɛn ni 
\r (Mark 16:12-13) 
\p  
\v 13 Nɛn daali nɛ *Yesu ya panpaankaab ya bile joh udu uba bó bi yih wù Emayus. Kí ñɛ Yerusalɛm kí tì baa udu nnɔ nì te tɛn kɔnsini piik nin uba nɛ.  
\v 14 Bi joh ma nnɔ nɛ ki lienh tibont tà kɛ tien' nnɔ bó.  
\v 15 Bi lienh ki niɛh nin tɔb uyo wà nnɔ, nɛ *Yesu nɛ̀nde' bɛ, bi tɔke ki joh.  
\v 16 Nì libe' biʼyɛnm nɛ ba bɛnde' wɔ.  
\v 17 U niire' bɛ ki ye: «Ni cuonh ki lienh bɛ ya gbɛr nɛ?» Biʼyɛnm saa' nɛ bi sere'.  
\v 18 Biʼni bi yih wà Kleyopas nnɔ jiin' wɔ ki ye: «N maale' ki ye sin baba nɛ te Yerusalɛm ni, ka bɛn nà tien' len idɛn yiɛ nɔ.»  
\v 19 Nɛ u ye: «Bɛ ya bonn tien'-i?» Nɛ bi tɔke' wɔ ki ye: «Ti lienh nà tu' Nasarɛt ya *Yesu nnɔ ya gbɛr nɛ. U là yé *Uwien ya ñɔbonsɔknl nɛ, ki ŋmɔbe mituɔm uʼlenm nin uʼtùon kɛ ni, binib nin Uwien ya nun bó.  
\v 20 Ama tiʼyaab bà yé bitɔtuɔrciɛnb nin tiʼdu ya ciɛnb taa' wɔ ki tì ŋukn' Erom ya ciɛnb, bi bun' wɔ ki ye u kpɛ mikuum, nɛ ki kpɛ' wɔ udɔpɔnpɔn bo.  
\v 21 Tinbi là daan ki ye wɔn nɛ li teke tinbi Israyɛl yaab kí wiɛ. Nin tiʼdɛndɛnl kɛ ŋɔ tibont nnɔ kɛ tien' ma dinnɔ wienta sɔ.  
\v 22 Ama tiʼcɛkl ya piib biba tɔke' tɛ tigbɛr tuba tù jin' tɛ. Bi wɔre' ki fii' ki jon' likul bó,  
\v 23 ka tì laa' *Yesu ya gbɛnɛnt, nɛ ki liɛbe' ní ki lá tɔke' tɛ ki ye Uwien ya tondb biba baa' biʼsaan ki tɔke' bɛ ki ye u fuobe.  
\v 24 Nɛ tiʼyaab biba mɔ jon' likul nnɔ bó, ki tì laa' nì te tɛn bipiib nnɔ len' ma nɛ. Ama wɔn wɔn, ba laa' wɔ.» 
\p  
\v 25 Nɛ *Yesu tɔke' bɛ ki ye: «O, bijɛbɛ, mibɛnm nɛ pɔre' nɛ. Na teke' *Uwien ya ñɔbonsɔknb là len' nà kɛ nnɔ tonm.  
\v 26 Nì kpɛ Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo ń jɛ̀nde nɛ kí yaan Uwien ń kpiɛke wɔ.»  
\v 27 Nɛ ki cin' ki tɔkeh bɛ nà kɛ kɛle' uʼbo Uwien ya gbɔnt ni nnɔ. U cin' ki tɔkeh bɛ Moyis là kɛle' nà uʼbo nɛ ki tì baa' *Uwien ya ñɔbonsɔknb kɛ mɔ là kɛle' nà. 
\p  
\v 28 Bi tì nɛkn' bi joh udu wà ni nnɔ, nɛ *Yesu tien' tɛn u ye wɔ ń gɛ̀bre nɛ.  
\v 29 Nɛ bi cɛ́kn' wɔ ki ye wɔ ń juore biʼsaan, uwien benh wù ń lu nɛ, nì li biire na ń wuɔke. Nɛ u juore' biʼsaan.  
\v 30 Bi kɛ̀le' bɛ ń ji uyo wà nnɔ, nɛ u yuure' kpɔnɔ, ki faare' Uwien, ki kɔkuɔ' ki de' bɛ.  
\v 31 Nɛn saan nɛ biʼyɛnm cìbre', bi bɛnde' wɔ, nɛ u pɔk ki fele'.  
\v 32 Nɛ bi tɔke' tɔb ki ye: «U bi lienh ki tùɔreh ki tɔkeh tɛ *Uwien ya gbɔnku ya gbɛr ya tingi usɛn ni ma nnɔ, nà bi siɛnh tiʼfɛ̀l ni tɛn umu-uu?» 
\p  
\v 33 Nɛ bi fii' ki liɛbe' Yerusalɛm i ya tàan bo ki tì laa' *Yesu ya tondb piik nin uba nnɔ nin binitɔb taan' ki te.  
\v 34 Bi tɔke' bipanpaankaab bile nnɔ ki ye: «Yonbdaan mɔnbe ki mɛkre'. U cère' Simɔn laa' wɔ.»  
\v 35 Nɛ bipanpaankaab bile nnɔ mɔ tɔke' bɛ nà tien' usɛn ni, ki tɔke' bɛ ki ye bi bɛnde' wɔ uyo wà u kɔkuɔ' kpɔnɔ nnɔ nɛ. 
\s1 Yesu cère' uʼpanpaakaab piik nin uba laa' wɔ 
\r (Matie 28:16-20; Mark 16:14-18; San 20:19-23; Itùon 1:6-8) 
\p  
\v 36 Bi lienh biʼñɔbu ŋa lu', nɛ *Yesu baa' ki lá sere' biʼsiik ni, ki tɔke' bɛ ki ye: «Li te mɛn uyɛnduɔn ni.»  
\v 37 Nì fɛ̀nde' bɛ ki gbien', bujɛwaanbu cuo' bɛ, kimɛ bi maaleh ki teh nì yé ufɛnfɛnd nɛ.  
\v 38 Nɛ u niire' bɛ ki ye: «Bɛ tien' nì cuo' nɛ bujɛwaanbu, ni maaleh milele?  
\v 39 Liike mɛn nʼnuɔ nin nʼtàan, min lì nɛ. Mɛ nni mɛn kí liike, ni li lɛ n ŋmɔbe tigbɛnɛnt nin ikpɔb. Fɛnfɛnd ŋa ŋmɔbe gbɛnɛnt ki niireh nin kpɔbl.»  
\v 40 U lienh nnɔ uyo wà nnɔ, nɛ ki wɔngeh bɛ uʼnuɔ nin uʼtàan.  
\v 41 Nɛn saan nɛ biʼyɛnm sɔnge', ama ba laan teke' ki jin' ki gben', ki biɛ ki te miyɔkm ni. Nɛ u niire' bɛ ki ye: «Nì ŋmɔbe niba libùol liɛ ní ji-ii?»  
\v 42 Bi de' wɔ lijɛnjenpulkaal liba.  
\v 43 Nɛ u teke', ki ŋmɔn' biʼnun bó. 
\p  
\v 44 Nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «N laan là te nin nɛ uyo wà nnɔ, n là tɔke' nɛ ki ye: nì kpɛ Moyis là kɛle' nà nin *Uwien ya ñɔbonsɔknb là kɛle' nà nin nà kɛ kɛle' Uwien ya yuon ya gbɔnku ni nʼbo nnɔ, kɛ ń tien nɛ.» 
\p  
\v 45 Nɛn saan nɛ u cìbre' biʼyɛnm bɛ ń fre kí cii nà kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni nnɔ ya tingi.  
\v 46 Nɛ ki tí tɔke' bɛ ki ye: «Nì kɛle' ki ye nì kpɛ Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo ń jɛ̀nde, kí kpo kí mɛkre bitɛnkpiib ni wienta daali.  
\v 47 Bi li tɔke uŋɛndun ya nib kɛ nʼgbɛr, kí ye bɛ ń lèbre biʼtetem ŋɔ Uwien ń fère bɛ biʼbiɛre. Bi li cin Yerusalɛm ni nɛ kí li tɔkeh tù.  
\v 48 Ninbi nɛ yé nʼmɔ̀nkunb tibont nnɔ kɛ bo.  
\v 49 Min nin nʼyul nɛ li cère ní lɛ nʼBaa là pùon' ki ye u li de nɛ nà nnɔ. Ní li te Yerusalɛm ni, kí tì baa lidaali là ni li lɛ mituɔm mà li ñɛ paaki bó ní nnɔ.» 
\s1 Yesu don' paaki bó ma bo 
\r (Mark 16:19-20; Itùon 1:9-11) 
\p  
\v 50 *Yesu taa' bɛ ki jon' Betani ya du bó ya kɛle, ki tì yuon' uʼnuɔ ki tien' bɛ Uwien ya mɔnm.  
\v 51 U teh bɛ Uwien ya mɔnm uyo wà nnɔ, nɛ ki dàan' bɛ, Uwien cère' u don' paaki bó.  
\v 52 Bi gbaan' ki kpiɛke' wɔ, nɛ ki liɛbe' Yerusalɛm nin uyɛnsɔngciɛn.  
\v 53 Bi là tuu ki te Uwien ya duku ya luo bo nɛ ki pɛ̀keh Uwien.