\id MAT GLW \ide UTF-8 \h MATA \toc3 MT \toc2 Mata \toc1 ƏLBƏG MARAW TƏDVAD MATA \mt2 ƏLBƏG MARAW TƏDVAD \mt1 MATA \c 1 \s Əlbǝg tǝghǝr kǝ Yesu Kǝristi \p \v 1 Kakaɗ tǝghǝr kǝ hulfa Yesu Kǝristi, zǝra Dauda kwa ghǝravaan ndakwani zǝra Ibrahim. \b \li \v 2 Ibrahim wa yaa Ishaku, \li ya nǝ Ishaku kǝ Yakuba, \li ya nǝ Yakub kǝ Yahuda ard zaraabahaana. \li \v 3 Ya nǝ Yahuda kǝ Ferez ard Zera. Babbaatǝr Tamara. \li Ya nǝ Ferez kǝ Hezron, \li ya nǝ Hezron kǝ Aram, \li \v 4 ya nǝ Aram kǝ Amminadab, \li ya nǝ Amminadab kǝ Nashon, \li ya nǝ Nashon kǝ Salmon. \li \v 5 Ya nǝ Salmon kǝ Bowaz, ɗaaga babbaan Rahab. \li Ya nǝ Bowaz kǝ Obed, ɗaaga babbaan Rut. \li Ya nǝ Obed kǝ Yesse, \li \v 6 ya nǝ Yesse kǝ Tlǝkes Dauda. \b \li Ya nǝ Dauda kǝ Saluman, ɗaaga babbaan Betshaba, kwandza uusa Uri wura. \li \v 7 Ya nǝ Saluman kǝ Rehobowam, \li ya nǝ Rehobowam kǝ Abija, \li ya nǝ Abija kǝ Asa, \li \v 8 ya nǝ Asa kǝ Yehoshafat, \li ya nǝ Yehoshafat kǝ Yoram, \li ya nǝ Yoram kǝ Uzziya, \li \v 9 ya nǝ Uzziya kǝ Yotam, \li ya nǝ Yotam kǝ Ahaz, \li ya nǝ Ahaz kǝ Hezekaya, \li \v 10 ya nǝ Hezekaya kǝ Manasse, \li ya nǝ Manasse kǝ Aman, \li ya nǝ Aman kǝ Yosiya, \li \v 11 ya nǝ Yosiya kǝ Yekoniya ard zaraabahaan sartakwa hutsavtǝra nǝ uudah damma Babila kiyava ɛɛva. \b \li \v 12 Tǝhalakwa lanngavtǝrda nǝ iitǝr damma Babila, kaa yigayig nǝ Yekoniya kǝ Shayeltiyel, \li ya nǝ Shayeltiyel kǝ Zerubbabela, \li \v 13 ya nǝ Zerubbabel kǝ Abihud, \li ya nǝ Abihud kǝ Eliyakim, \li ya nǝ Eliyakim kǝ Azor, \li \v 14 ya nǝ Azor kǝ Zadok, \li ya nǝ Zadok kǝ Akim, \li ya nǝ Akim kǝ Eliyud, \li \v 15 ya nǝ Eliyud kǝ Eliyazar, \li ya nǝ Eliyazar kǝ Mattan, \li ya nǝ Mattan kǝ Yakub, \li \v 16 ya nǝ Yakub kǝ Isuvu zhiila Maryam, \li Maryam wa yaayig kǝ Yesu kwa ɗahav dǝ Kǝristi. \b \m \v 17 Baɗǝm nǝ hulfaatǝr ciigǝt tǝ Ibrahim dat Dauda, hulf kǝlawa tar uufaɗa, ciigǝt tǝ Dauda damma sarta kwa hutsavtǝra nǝ yaa Izraˈila damma Babila kiyava ɛɛva, hulf kǝlawa tar uufaɗa, ciigǝt ma sarta ɛɛvǝr ma Babila da tǝ sarta yiga Kǝristi, hulf kǝlaawa tar uufaɗa. \s Yiga Yesu Kǝristi \p \v 18 Wan nǝ ɗuuli yava nǝ Yesu Kǝristi. Ma sartǝn ndza ɓǝlghara nǝ Isuvu kǝ dzǝgwambǝr kǝ Maryam babba Yesu. Lakuti kǝsgaan kiyava uusa, kaa dlǝghǝgadlǝghǝg kǝ iin kǝ huɗ tǝdvad Shǝɗǝkwa Daadamazhigǝla. \v 19 Nahabi nǝ Isuvu jambuwaan kǝ tsǝgar zhǝru mataataka uudah biya, aɗaba uuda jiirjiir nǝ iina. Kaa ɓaa dabariya tagwav kǝ iin dǝ vakaiy ma ɗyamɗyamǝra. \v 20 Masartǝn ba ndzǝgaan nǝ iin ba dzamaghǝra, kaa tlǝgaraatlǝg zǝrɓǝlga Yaazhigǝl ma sǝnnga, aiyama taa kǝ iina, “Isuvu zǝra Dauda, gǝdzbi kǝ kǝssa Maryam kiyava uusagh biya, aɗaba huɗɗǝn dǝvakai nǝ iinna dǝga Shiɗkwa Daadamazhigǝla. \v 21 Da yigaan kǝ zǝra, agha da farva kǝ ɗaag Yesu, aɗaba iin wada katta uudahaan sagal ma haipahaatǝra.” \p \v 22 Dzǝghardzǝg wanahaan baɗǝm mbakyarvad righǝvant nǝ dǝgiti tagada nǝ Yaazhigǝl tǝdvad tlayang taakiya, \q1 \v 23 “Pakwara dǝghwa da dlǝghgaan kǝ huuɗa, da ya kǝ zǝra, \q2 da fǝvarva ɗaag Immanuela.” \m Dǝgiti tuuk vakai nǝ Immanuela, “Daadamazhigǝl ǝmtaɗ dǝ kǝmiyamma.” \p \v 24 Ciyit ba nǝ Isuvu ma haara, kaa gatǝgaan kǝ iin kǝ dǝgiti taga nǝ zǝrbǝlga Yaazhigǝla. Kaa kǝsguukǝsǝg nǝ Isuvu kǝ Maryam nal kǝ uusaana. \v 25 Farabi kǝ dzaghǝr biya, bamma tǝhala kwa yaa nǝ iin kǝ zǝraana, farva kǝ iin kǝ ɗaag Yesu. \c 2 \s Nǝghararaanǝghǝg nǝ lii sǝrgasǝrǝg kǝ dǝgit kǝ Kǝristi \p \v 1 Tǝhalakwa yava nǝ Yesu ma kǝssa Bitalahami ma larda Yahudiya ma zamana Tlǝkǝs Hirudus, kaa sagat kǝ lii sǝrgasǝrǝg kǝ dǝgit tǝghǝr kwadladl dagat damma Wurshalima. \v 2 Kaa ndavǝg kǝ iitǝr taakiya, “Mǝr nǝ tlǝksa Yahudahǝn kwa yavan ni? Aɗaba kǝmnda nǝghǝga kwadladlaan sagat dǝ sǝga, iin wa kǝmaa sagau nǝmnd sa ɓagarnǝs kwatnahǝra.” \p \v 3 Cinngha ba nǝ Tlǝkǝs Hirudus ǝndkwana, kaa ba uushig kǝ ghǝrana, baz uudaha Wurshaliim baɗǝmma. \v 4 Kaa dzahgantdzahǝg kǝ iin kǝ maalmaalah ma zhiila kǝsuufah ard lii tsaga adzahadzaha Muusa, ndavtǝru kǝ iin kǝ vakavaki da yaav dǝ Kǝristina. \p \v 5 Am nǝ iitǝr taa kǝ iina, “Ma kǝsa Bitalahamiya, malarda Yahudiya. Aɗaba vinda bandkwah nǝ tlayanng taakiya, \q1 \v 6 “ ‘Kǝgh Bitalahami ma larda Yahud ndakwani, \q2 agha ǝnkykwah bi nǝng ma lii kwara Yahud biya. \q1 Aɗaba da sagal ma kǝgh nǝ dadda kwarga, \q2 kwada piya uudahar Izraila.’ ” \p \v 7 Kaa ɗahtǝrǝtɗahǝg kǝ Hirudus kǝ lii sǝrgasǝrg kǝ dǝgitǝn damma dlǝmmbaava, kaa nǝghǝgaakanǝghǝg kǝ iin vakaatǝr kǝ kalkala sarti nǝghara nǝ iitǝr kǝ kwadladlǝna. \v 8 Kaa ɓǝltǝrǝtɓǝlǝg kǝ iin damma Baitalahami amaa, “Damdǝg ndan ndavamndavǝg bad hǝnkal kǝ vakavaki dǝ zǝriina, tǝhala kwama tlamaraatlǝga, am saas am tagǝwana, ghǝravar ndakwani ǝn dagal da ɓagarnǝs kwatnaha.” \p \v 9 Ghyǝngara ba nǝ iitǝr kǝ cinnga ǝlbǝga tlǝkǝsna, kaa dagalaatǝr kǝ iitǝra, dlaɓa ka dagal kǝ iitǝr gata kwadladlǝn nǝghara nǝ iitǝr tǝvuukwatǝra, tangw da vakavakǝn ghaca nǝ iin tǝghǝr kǝ zǝriina. \v 10 Nǝghara ba nǝ iitǝr kǝ kwadladlǝna, kaa hwaɗag kǝ iitǝr ba vaivaiya. \v 11 Daragha ba nǝ iitǝr damma hǝnyahiina, kaa nǝghǝganǝghǝg kǝ iitǝr kǝ zǝriina ard babbaan Maryam, ar kǝla kǝ ghunj tǝvuukwana ar ɓaganǝs kǝ kwatnaha. Tǝhalakwaha, ar palna kǝ kadlangngahaatǝr ar vǝlar kǝ adawana ard tǝrshan lubban ard mur. \v 12 Kaa gwiyaghǝra daas kǝ iitǝr damma kǝsaatǝr tǝ ɗuuli tlǝrna, aɗaba ɓǝlatǝraaɓǝlǝg nǝ Daadamazhigǝl kǝ magi ma sǝnng taakiya, aa gwiya darbi daa da vak Hirudus biya. \s Əmndǝraraǝmndǝrǝg nǝ Isuvu ard Maryam damma Masara \p \v 13 Daral ba nǝ iitǝra, kaa tsǝgwatsug kǝ zǝrbǝlga Daadamazhigǝl vak Isuvu ma sǝnnga amaa, “Ciiga, kǝsantkǝsǝg kǝ zǝrna ard babbaana ǝmndǝramǝmndǝrǝg damma haaya Masara. Ndzamandzǝg vaakwaha, bamma tagankuratag lakuti am gwiyaghǝra saasa, aɗaba da gatǝgaan nǝ Hirudus kǝ zǝrǝn kiyava tsǝgaana.” \p \v 14 Kaa ciig kǝ Isuvu kavǝɗa, kǝsant kǝ zǝrna ard babbaana, kaa dagal kǝ iin damma haaya Masara. \v 15 Ndza kǝ iin vaakwaha tangwa damma sarta kwa ǝmtsa nǝ Hirudusa. Kwana dzǝghaar mbakyarvad righǝvant nǝ dǝgiti tagada nǝ Yaazhigǝl tǝdvad tlayanng taakiya, “Ɗahanant saa ma Masar kǝ zǝrara.” \s Ciɓavaciɓǝg nǝ zǝr zarhah ma larda Yahudiya \p \v 16 Nǝghaaka ba nǝ Hirudus taakiya, ɗyamɗyamǝr wa marararda lii sǝrga dǝgitna, kaa badza ǝrviɗmahuɗ kǝ iin ba vaivaiya. Kaa ba ɓǝlgantɓǝlg kǝ iin kǝ uudah da ciɓa zaraa ghwalvaha kwama Bitalahami baɗǝmma ard kǝsahaanǝn hǝrz dǝ iina, ciigǝt tǝ zǝr vuunj dat zǝra hǝi buwa, kalkal dǝ sartǝn tagarar nǝ lii sǝrgasǝrgǝn kǝ ǝlbǝg tǝghǝr kǝ zǝriina. \v 17 Ma sarta kwahiin wa righavant nǝ dǝgiti tagavda tǝdvad tlayang Irmi taakiya, \q1 \v 18 “Cinngavacinng nǝ huulǝg ma Rama, \q2 huulǝga badzǝga ǝrviɗmahuɗ ba vaivaiya, \q1 kats Rahil wa tuug mbakyarvad zarhaana, \q2 lawalǝg baz fa ǝrviɗya \q2 aɗaba zarhaani ǝmtsaharaǝmtsahǝga.” \s Gwiyaghǝra saas ma Masar damma Nazaret \p \v 19 Tǝhala ǝmtsǝga Hirudusa, kaa tsugwatsug kǝ zǝrɓǝlga Yaazhigǝl vak Isuvu ma sǝnng ma Masara, \v 20 amaa, “Ciiga kǝsantkǝsant kǝ zǝrna ard babbaana, gwig da damma haaya Izraila, adaba lii gata tsa shifǝga zǝrna, ǝmtsaharaǝmtsahǝga.” \v 21 Kaa ba ciig kǝ iin kǝsant kǝ zǝrna ard babbaana, kaa daas kǝ iin damma Izraila. \p \v 22 Cinngha ba nǝ iin taakiya Arkilayus zǝra Hirudus guyugwig kǝ daddaana, kwara larda Yahuda, kaa gǝdzǝg kǝ gwuya daas da vaakwaha. Bǝlavara ba nǝ magi ma sǝnnga, kaa kyǝha daas kǝ iin damma Galili. \v 23 Kaa dagal kǝ iin ndza ma kǝsiin kwa ɗahav dǝ Nazarata. Righavant ǝndkwan nǝ dǝgiti tagara nǝ tlayangah taakiya, “Da ɗahav dǝ uuda Nazarata.” \c 3 \s Əlbǝg maraw tǝdvad Yuhwan dadda tsuufǝga \p \v 1 Ma hǝnngahaatsa, sǝghalsǝg nǝ Yuhwan dadda tsuufǝg da taa ǝlbǝg maraw ma tǝghala ma larda Galili, \v 2 taakiya, “Pǝlampǝlǝg kǝ ghǝra aɗaba tlǝksǝra Daadamazhigǝl ba hǝrza.” \v 3 Kwan wa ndza taga nǝ tlayang Ishay kǝ ǝlbǝg tǝghǝrǝna, taakiya, \q1 “Mǝng nǝ uud ɗaag ma tǝghala, amaa, \q2 ‘Ɓadlamarnaɓadlǝg kǝ ɗuul kǝ Yaazhigǝla, \q2 am ɓadlarna kǝ ɗuulaan ba ndǝɗɗa.’ ” \p \v 4 Sǝɗavi tsǝguv nǝ Yuhwan ɓagava dǝ guja adlugwama, dǝga ndzǝɗa huɗaana ɓagava dǝ hǝluwa. Dǝgzǝgaana ndza ayayuwa ard yuwa mamma. \v 5 Kaa ba sagau kǝ uudaha Wurshslim ard uudaha larda Yahudiya baɗǝmma, baz lii ma lardǝn dǝ Zaagha Judan da vakaana. \v 6 Kaa tagaan kǝ iitǝr kǝ haipahaatǝra, ɓagtǝra kǝ iin kǝ tsuufǝg ma Zaagha Judan. \p \v 7 Nǝgha ba nǝ iin kǝ Farisah ard Sadukiyah ba ɗyak da vakaan kiyava ɓagtǝr tsuufǝga, kaa amaa taa kǝ iitǝra, “Kuram faɗǝga ghavalahaan dǝ gurna! Warwaa ghudkura harɗa ngǝdlgarwa kǝ dlaɗa Daadamazhigǝlǝn sagauni? \v 8 Ɓagamɓag kǝ dǝgitahi da mardamarg taaki pǝlamapǝlǝg kǝ ghǝra. \v 9 Tsam bi kǝ kusǝgh taakiya, ‘Ibrahim nǝ daadamnd biya.’ Ən tagkurtaga, virɗigaravirɗig nǝ Daadamazhigǝl kǝ zarh kǝ Ibrahim dǝ kwanahaan kǝ akuraha. \v 10 Bavǝtbǝg nǝ hiil tǝ suuha uufa, badǝm nǝ uufi lawalǝg kǝ yazǝr marawa, ghudvars ɓǝlǝvdǝm damma kaara. \p \v 11 “Ən ɓagkur dǝ yu nai kǝ tsuufǝg kiyava mara taaki pǝlamapǝlǝg kǝ ghǝra, mǝng nǝ dadda kwa jakwaraajig dǝ ndanngǝr da sagau tǝ halara, tlanalbi nai aandzu kǝ kǝssa kimbakaan biya. Da ɓagkur dǝ Shǝɗkwa Daadamazhigǝla, ard kaar nǝ iin kǝ tsuufǝga. \v 12 Kuwa bǝgaan bamma dǝvaana, da bǝggrzha kǝ hǝiyaana, da hutsǝdaan kǝ hǝiyaan damma kuvǝraana, da haars kǝ kaar kǝ hyahya dǝ kaari maay ǝmtsǝg biya.” \s Ɓagavaraɓag tsuufǝg kǝ Yesu \p \v 13 Sagha ma kwahiin kǝ sart nǝ Yesu saama Galili, kaa dagal kǝ iin damma zaagha Wurdǝn kwakyarvad ɓagara nǝ Yuhwan kǝ tsuufǝga. \v 14 Naha tsǝharvatsǝg nǝ Yuhwana, amaa taa kǝ iina, “Kai ndakwi mana naa magha ɓagwi nǝng kǝ tsuufǝga, agha sagau ndar dlaɓ nǝng sa vakari?” \p \v 15 Ngugharangu nǝ Yesu amaa, “Aandz bandkwah ndakwana, aɗaba kalkalaan righvant nǝ dǝgiti naag nǝ Daadamazhigǝla.” Kaa haigaranthaig kǝ Yuhwana. \p \v 16 Tǝhalakwa ɓagavara nǝ tsuufǝg kǝ Yesu, bad sagalaan ma yuwa, kaa wurgǝtwurg kǝ ghǝrazhigǝla, dlaɓa kaa nǝghǝganǝghǝg kǝ Shiɗǝkwa Daadamazhigǝl saay da tǝghǝr kǝ iin band garava kakura. \v 17 Kaa cinngvacinnga nǝ ghai sii ma ghǝrazhigǝl taakiya, “Kwana iin nǝ zǝrara, ǝn waigaana dlaɓa ǝn cinngaan kǝ ǝmtakǝraan ba vaivaiya.” \c 4 \s Fǝshafǝshig nǝ Shatanah kǝ Yesu \p \v 1 Ngal langaan nǝ Shiɗǝkwa Daadamazhigǝl kǝ Yesu damma tǝghala, kiyava fǝshgaan kǝ Shatanaha. \v 2 Tǝhala kǝsgaana Yesu kǝ adǝla hǝng kwul uufaɗ ard vang kwul uufaɗa. Tǝhalakwaha kaa njǝkǝnjiig kǝ waiya. \v 3 Kaa sagau kǝ Shatanaha, amaa taa kǝ iina, “Magha ba zǝra Daadamazhigǝla, nǝdalnǝg ci kǝ akurǝn kǝ bruudiya.” \p \v 4 Kaa ngwangug nǝ Yesu amaa, “Vindavavindǝg ma kakaɗ Daadamazhigǝl taakiya, \q1 “ ‘Dǝgzǝg kalti bi wa hǝkya shifǝga uudbiya, \q2 bamma ǝlbǝgahi sagal vak Daadamazhigǝl baɗǝmma.’ ” \p \v 5 Kaa lanngaan kǝ Shatanah kǝ Yesu damma Wurshalima kǝss ɗyak caccuwanacaccuwana. Ngal lanngdit dat ghǝra vǝgya Daadamazhigǝla. \v 6 Aiyama taa kǝ iina, “Magha ba zǝra Daadamazhigǝla, dzǝvǝg ndan daaya. Aɗaba vindavavindǝg taakiya, \q1 “‘Da tagarta nǝ Daadamazhigǝl kǝ zǝrɓǝlgahaan, \q2 ar da tsǝkǝs kǝ dǝv \q2 haik kǝ tsǝgaan kǝ shigahagh tǝ akura.’ ” \p \v 7 Ngugharangug nǝ Yesu, taa kǝ iina, “Vindavavindǝg dlaɓ taakiya, ‘Fǝsh bi kǝ Yaazhigǝl Daadamazhigǝlagh biya.’ ” \p \v 8 Ngal gwiya lanngaan nǝ Shatanah damma ghǝra aghw ba kyakkwa, kaa margardmarg kǝ iin kǝ tlǝksǝraha duni ard ndangǝrahaatǝr baɗǝmma. \v 9 Aiyam nǝ shatanah taa kǝ iina, “Ən vǝlakvǝlǝg kǝ kwanahaan baɗǝmma akwama kǝlghakǝlǝg kǝ ghwunj tǝvuukwara, agha ɓagwǝs kǝ kwatnahǝra.” \p \v 10 Ngugharangug nǝ Yesu amaa, “Yagh vaakwan Shatanaha, aɗaba vindavavindǝg taakiya, \q1 “ ‘Ɓagarɓag kǝ kwatnahǝr kǝ Yaazhigǝl Daadamazhigǝlagha, \q2 ba iin pall wagha da ɓagarnǝs nǝng kǝ kwatnahǝra.’ ” \p \v 11 Kaa dagalaan kǝ Shatanaha, kaa sagau kǝ zarabǝlga ar mǝlaruwa. \s Fǝgharzhafǝg nǝ Yesu kǝ ɓa tlǝraan ma Galili \p \v 12 Cinngha ba nǝ Yesu taaki viyavǝtviig nǝ Yuhwana, ngal dagal kǝ iin damma Galili. \v 13 Ɗuwars kǝ iin kǝ Nazarat kaa dagal da ndzǝga ma Kafarnahum, kwandza tǝvǝgh kǝ yuwahaiya, tǝ ghaala dǝ larda Zebulun ard Naftali. \v 14 Tǝdvadkwan kǝ ɗuul wa righǝvant nǝ dǝgiti tagada nǝ tlayang Ishai taakiya, \q1 \v 15 “Larda Zebulun ard larda Naftali ma Galili, \q2 larda lii ar Yahudah biya. \q1 Lardǝn hǝrz dǝ yuwahayin \q2 tangw damma gyilga zaagha Wurduna. \q1 \v 16 Uudahi ar ndzǝgama gurtla \q2 nǝgharanǝghǝg kǝ parakrakǝr ba vaivaiya, \q1 lii ndzǝga ma shiɗkwa ǝmtsǝg dlaɓa, \q2 sǝghawisǝg nǝ parak da tǝghǝr kǝ iitǝra.” \p \v 17 Ciigǝt tǝ kwahiin kǝ sart wa fǝgharzha nǝ Yesu kǝ taa ǝlbǝg maraw taakiya, “Pǝlampǝlǝg kǝ ghǝra aɗaba tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝl ba hǝrza.” \s Ɗahatǝrǝtɗahǝg nǝ Yesu kǝ lii vaiya kilf uufaɗa \p \v 18 Tǝ ɗuula dagal nǝ Yesu tǝvǝgh kǝ Yuwahaiya Galili, kaa nǝghǝganǝghǝg kǝ iin kǝ zarha baabah buwa, Siman kwa ɗahav dǝ Bitrusa, ard zǝra babbaan Andrawusa, ar ɓǝla amshiya vaiya kilfatǝr ma yuwahaiya, aɗaba ar lii vaiya kilf nǝ iitǝra. \p \v 19 Am Yesu taa kǝ iitǝra, “Gatamkwagatǝga, ǝnda nǝkurdalnǝg kǝ lii vaiya uudah da vakara.” \v 20 Batwatsǝra ar ɗuwars kǝ dǝgaha vaiya kilfaatǝra, kaa gata Yesu kǝ iitǝra. \p \v 21 Tǝghǝrdǝga dagala, kaa gwuya nǝghǝganǝghǝg kǝ iin kǝ zarha baabah buwa, Yakuba ard zǝra babbaan Yuhwana zarha Zabadi. Ar ma pɛrayu ǝmtaɗ dǝ daddaatǝr Zabadi, ar ɓadla amshiya vaiya kilfatǝra, kaa ɗahtǝrǝt kǝ iina. \v 22 Batwatsǝra kaa ɗuugarsɗuug kǝ iitǝr kǝ pɛrayuwaatǝr ard daddaatǝra, kaa gata Yesu kǝ iitǝra. \s Mǝlatǝrumǝlǝg nǝ Yesu kǝ uudah ba ɗyaka \p \v 23 Gwaivagwaig nǝ Yesu ma Galili baɗǝmma, tsagtǝr dǝgit ma guda dzugwazhigǝla, dlaɓa taa ǝlbǝg marawa tlǝkǝsǝra Daadamazhigǝla, mbahǝgaan dlaɓ aandzu hulfa kwar kǝ kuzaha, ard lii yang biya. \v 24 Cinngalcinng nǝ ǝlbǝg tǝghǝr kǝ iin baɗǝmma ma haaya Suuriya. Kaa ba lanngaan kǝ uudah kǝ lii dǝ kuzah baɗǝmma, ard lii yangbiyah shahshaha, ard lii hǝɓa dlaɗa, ard makwayaha, ard lii ciɓǝg nǝ Shatanah baz lii ǝmtsamtsan nǝ vǝgh mbahavtǝrambahǝg baɗǝmma. \v 25 Kaa gatǝgaan kǝ dzahava uudah ba ɗyaka ma Galili, dlaɓa ard lii ma larda Dikafulis ard Wurshalima, ard lii ma larda Yahudiya baz lii gyilga zaagha Wurdǝna. \c 5 \s Taa ǝlbǝg maraw tǝ aghwaa \p \v 1 Nǝghgha ba nǝ Yesu kǝ dzahava uudah baɗyaka, kaa dagat kǝ iin damma ghwaa, cǝhura kǝ iina. Kaa ba dagau kǝ mbǝrzahaan da vakaana. \v 2 Ngal farzha kǝ iin tsagtǝr dǝgita. \s Barka \q1 \v 3 “Ar dǝ bark nǝ lii sǝrgasǝrg kǝ hǝtsǝgalhǝtsǝgaatǝr ma gata Daadamazhigǝla, \q2 aɗaba tlǝksǝra ghǝrazhigǝl dǝgaatǝra. \q1 \v 4 Ar dǝ bark nǝ lii dǝ badzǝga rǝviɗmahuuɗa, \q2 aɗaba da tagǝvtǝrtag nǝ dzǝgwagha. \q1 \v 5 Ar dǝ bark kanadiyaha, \q2 aɗaba ar da gwigaan kǝ duniya. \q1 \v 6 Ar dǝ bark nǝ lii kǝma ɓa dǝgiti naag Daadamazhigǝla, \q2 aɗaba ar da baghǝga. \q1 \v 7 Ar dǝ bark nǝ lii mara zhuwadaala, \q2 aɗaba da marvǝtǝrmarǝg nǝ zhuwadaala. \q1 \v 8 Ar dǝ bark nǝ lii caɗaɗ nǝ ǝrviɗmahuda, \q2 aɗaba ar da nǝghǝganǝhǝg kǝ Daadamazhigǝla. \q1 \v 9 Ar dǝ bark nǝ lii fa gabǝra, \q2 aɗaba da ɗahvǝtǝrɗahǝg dǝ zarha Daadamazhigǝla. \q1 \v 10 Ar dǝ bark nǝ lii hǝɓa dlaɗ kwakyarvad ɓa hɛrǝrra, \q2 aɗaɓa tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝla dǝgaatǝra.” \p \v 11 “Am dǝ bark nǝ uurama, akwama ar ɗaava kuram nǝ uudaha, ar vǝlkur kǝ dlaɗa, dlaɓa ar ɓagkura kǝ dǝga kǝlaadǝrah shahshah mbakyarvad kaiya. \v 12 Dlayamdlaiga am hwaɗag ba vaivaiya, mbakyarvad am da tlǝkǝnatlǝg kǝ dǝgshigaru baɗyak ma ghǝrazhigǝla. Aɗaba vǝlartǝr bandkwah nǝ uudah kǝ dlaɗ kǝ tlayanngahi sarǝv lakuti kǝskurama. \s Iizha ard paraka \p \v 13 “Kuram nǝ iizha duniya. Akwama maadlai nashnash nǝ iizh biya, da gwiya gwivdaa ndar nǝ nashnashani? Maadlai tlǝraan biya, bamma ɗivda dagala, hapǝna nǝ uudaha. \p \v 14 “Kuram parak duniya. Akwama favafǝg nǝ kǝs tǝ gavala shiɓvǝna biya. \v 15 Maay mbiyav nǝ kaara jahuramba humbvara kǝghai biya, bamma hǝrtǝvǝt tǝ dǝga hǝrtǝgaan vakavaki da ba parakrak kǝ uudahi hǝnnyah baɗǝma. \v 16 Bandkwah dlaɓa, parakaruwa aandz ba pǝripǝri tǝvuukwa uudaha, kiyava nǝghǝganǝghǝg kǝ iitǝr kǝ dǝgitah marawi am ɓag nǝ uurama, ar da fǝgaarafǝg kǝ Daadaruwi ma ghǝrazhigǝla. \s Tsag tǝghǝr kǝ adzahadzaha \p \v 17 “Tlatlam bi taakiya sanhi mbakyarvad ǝn kalarwut kǝ Adzahadzah Musa ard tsaga tlayanngah nai biya, sanhi mbakyarvad ǝn righanta. \v 18 Ba jiirjiir wan tagkurtaga, lakuti ghyǝng nǝ zhigǝla ard haaya, maay nǝ dǝgit aandzu ba hǝɗikǝn ma vindǝga Adzahadzaha Muus kwada nig biya, bamma righavantrighǝg baɗǝmma. \v 19 Mbakyarvad kwaha baɗǝm daddakwa kǝladakǝlǝg aandzu ba pal ma adzahadzahahaan hǝɗikǝnna, tsagtǝru dlaɓ kǝ kǝla adzahadzahahaan kǝ uudaha, da ɗahav nǝ iin daddakwa ǝnkykwah ma tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝla. Baɗǝm nǝ daddakwa gatǝgaan kǝ adzahadzahiina, dlaɓa tsagartsag kǝ uudaha, da ɗahav nǝ iin dǝ uud maamal ma tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝla. \v 20 Ən tagkurtaga, akwama jamtǝruubi kǝ lii tsaga adzahadzaha Muus ard Farisah dǝ jiir biya, am dǝgaa bi damma tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝl biya. \s Tsag tǝghǝr kǝ nguɗa ǝrviɗya \p \v 21 “Cinngamacinng ndza tagavtǝrdatag kǝ daadijaharu taakiya, ‘Tsǝbi kǝ shifǝg biya, baɗǝm daddakwa tsǝga shifǝga, da tǝvartǝg nǝ shariya.’ \v 22 Aiciya ǝn tagkurtaga, baɗǝm nǝ daddakwa nguɗa ǝrviɗmahuɗ dǝ zǝraabaana, da tǝvartǝg nǝ shariya. Daddakwa ɗahgarva zǝraabaan taakiya maay nǝ dǝgiti agha tuukvakai biya, da lanngav damma guda ta shariya, dlaɓa daddakwa ɗahgarva zǝraabaan dǝ dlaga, dlaiyaan ɓǝlǝvdǝm damma kaara faiya. \p \v 23 “Kwakyarvad kwaha, akwamagha ɗiya baiku tǝ bagadiya kyulǝga, kaa dzamnadzamǝg kǝskǝgh taakiya hǝkyakahǝkyig nǝ zǝraabagh ma ǝrviɗmahaɗaana, \v 24 faffǝg kǝ baikuwaghǝn tǝvuukwa bagadi ndana, dǝga agha ɓaga kǝ gabǝrǝr dǝ zǝraabagh bazǝngwa. Ka sagau kǝskǝgh da ɗiya baikuwagha. \p \v 25 “Akwama da ɗiya ghunjagh nǝ uudana, ɓag kǝ gabǝrǝr dǝ iin tǝ watswats tǝghǝrdǝg lakuti damma guda ta shari. Akwama maay ǝndkwah biya, da langaklang davak alkali, alkali dlaɓa da langaklang davak yaa dela, ar ɓǝlkadǝm ma guda bǝrfina. \v 26 Bak jiira wan tagaktaga, lakuti sǝkadasǝg nǝ uud vaakwaha, bamma pǝlghapǝlǝg kǝ kwaɓi gatak nǝ uud baɗǝmma. \s Tsag tǝghǝr kǝ ɓa gwaragwara \p \v 27 “Cinngamacinng ndza tagavdatag taakiya, ‘Ɓagam bi kǝ gwaragwar biya.’ \v 28 Aiciya ǝn tagkurtag, baɗǝm nǝ daddakwa vazǝna dǝkhǝra, dlaɓa kaa kǝmgaan kǝ iina, ɓagaaɓag kǝ gwaragwar dǝ vakai ma ǝrviɗmahuɗaana. \v 29 Akwama fǝkaa kǝ ɓa haip nǝ gyiya dǝvaakaffagha, tǝdatǝɗǝga agha ɓǝldana. Ngulǝm maay ba nǝ uuɓiya vǝghagh pal tǝghǝr kwada ɓǝlǝvdǝm nǝ vǝghagh baɗǝm damma kaara faiya. \v 30 Akwama fǝkaa kǝ ɓa haip nǝ dǝvaakaffagha, ghwudaghudǝga agha ɓǝldana. Ngulǝm maay ba nǝ uuɓiya vǝghagh pal tǝghǝr kwada ɓǝlǝvdǝm nǝ vǝghagh baɗǝm damma kaara faiya. \s Tsag tǝghǝr kǝ tagwavǝgh dǝ uusa \p \v 31 “Tagavdatag dlaɓ taakiya, ‘Daddakwa tagwavatagw dǝ uusaana, barari ghudara kǝ kakaɗa tagwavǝgh dǝ iina.’ \v 32 Aiciya dǝgiti ǝn tagkurnaiya in taakiya, akwama tagwavatagw nǝ uudan dǝ uusaan kwakyarvad haipa gwaragwar biya, fadǝmfǝg ma ɗuula ɓa gwaragwara. Baɗǝm daddakwa kǝsguukǝsǝga, ɓa ba gwaragwar dǝ iina. \s Tsag tǝghǝr kǝ zangwaɗǝga \p \v 33 “Gwaastaana, cinngamacing tagavtǝratag kǝ daadijaharu taakiya, ‘Kǝldabi kǝ lanngiyagh biya, bamma agha righant kǝ langiyi tǝghara nǝnng kǝ Yaazhigǝla.’ \v 34 Aiciya dǝgiti ǝn tagkurnaiya in taakiya, zambi kǝ ngwaɗǝg ba linnglinng biya, aandzu dǝ ghǝrazhigǝl biya aɗaba vaka ndzǝgana Daadamazhigǝla. \v 35 Zambi dlaɓ kǝ ngwaɗǝg dǝ haay biya, aɗaba vaka fa shiga Daadamazhigǝla, bi dǝ Wurshalima aɗaba iin nǝ kǝssa Tlǝkǝs ɗyaka. \v 36 Zǝbi dlaɓ kǝ ngwaɗǝg dǝ ghǝragh biya aɗaba agha nǝdalbi kǝ guja ghǝragh aandzu pall kǝ maɗukwa bi gyangw biya. \v 37 Dǝgiti ɓagaaɓaga kǝ maraw kǝ taga iin taakiya, ‘Aana,’ bi ‘Əndkwah biya’, majuujig ma kwana, aasǝgal vak shatanaha. \s Tsag tǝghǝr kǝ ɓagar hɛrrǝr kǝ tlǝghuma \p \v 38 “Cinngamacinng tagavdatag taakiya, ‘Gyiya dlakulva gyiya, tlǝrɗ dlaɓa dlakulva tlǝrɗa.’ \v 39 Dǝgiti ǝn tagkur naiya, akwama naa ɓa dǝgit ghwaɗ nǝ uudan tǝ kǝgha, ɓagarbi kǝ uushav biya, ma ɓǝlakaɓǝlǝg nǝ uudan kǝ mahupeng tǝ uumǝla dǝvaakaffa, agha guyarant ghyaba kwah palla. \v 40 Akwama ɗiyakaaɗiig nǝ uudan kǝ ghunnj kwakyarvad kǝskava kǝ angyuwagha, agha vǝlar baz amugdiyagha. \v 41 Akwama fakaafǝg nǝ gwarǝɗ kǝ dagala mil palla, dǝgdagal ǝmtaɗ dǝ iin kǝ dǝga mil buwa. \v 42 Akwama ghalaaghalǝg nǝ uudan kǝ dǝgit vakagha, agha vǝlara. Dlaɓa ma sǝghǝvsǝg nǝ uudan sa kǝla gǝmau vakagha, piyarda biya. \s Waig kǝ tlǝghumagha \p \v 43 “Cinngamacinng tagavdatag taakiya, ‘Waig kǝ zǝraabagha, agha ɗuwant kǝ tlǝghumagha.’ \v 44 Aiciya, ǝn tagkurtaga, wayamwaig kǝ tlǝghumaharuwa, dzǝgwamtǝrdzǝgw kǝ zhigǝl kǝ lii vǝlkur dlaɗa \v 45 Tǝdvad ɓakwan wam da nǝg nǝ uuram kǝ zarha Daadaru kwama ghǝrazhigǝla, kwa fǝgara kǝ faci kǝ ɓa parakrakǝr tǝghǝr kǝ yaa daddaha jiira ard lii ɓa kǝlaadǝra, hyitǝrhyig dlaɓ kǝ yu kǝ yaa daddaha jira ard yaa daddaha kǝlaadǝra. \v 46 Akwamam waiya ba lii waiya kuram nǝ uurama, auci nǝ dǝgshigi am da tlǝkǝna nǝ uurami? Aandzu lii dzaha hadam ndakwi ar ɓagaan bandkwana. \v 47 Akwamam tagtǝr bak zaraabaharu nǝ uuram kǝ uusa, auci gǝrgǝraru dǝ kyalma uudahi? Aandzu kǝrdiyah ndakwi ar ɓagaan bandkwaha. \v 48 Mbakyarvad kwaha, namalnǝg kǝ yaa daddaha jiira band Daadaru kwama ghǝrazhigǝla. \c 6 \s Tsag tǝghǝr kǝ ɗiya baiku \p \v 1 “Famfǝg kǝ hyǝmiya aa nal bi nǝ gata Daadamazhigǝlaru kǝ dǝga nǝgha gyi biya, aɗaba ma ɓagamaɓag ǝndkwaha, am da tlǝkna bi kǝ dǝgshigaru vak Daadaruwi kwama ghǝrazhigǝl biya. \p \v 2 “Mbakyarvad kwaha, akwamagha da vǝlgar dǝgit kǝ uuda, kutbi ma ghai bandkwa ɓag nǝ muniyah ma guda dzǝgwazhigǝl ard dǝ ɗuulah kiyava dlǝbǝvtǝrǝt biya, ba jiirjiira wan tagkurtaga, cauwaracaug kǝ dǝgshigaatǝr ba ma kwahiina. \v 3 Akwma agha da mǝlgaru kǝ dadda kwa maay dǝ vakai biya, aa sǝrabi nǝ dǝvaa ghyaɓagh kǝ dǝgiti ɓag nǝ dǝvaa kafagh biya. \v 4 Aɗaba dǝgaha jiirjiiri kwa ɓagha nǝnng shiɓashiɓana, nǝghǝganǝghǝg daadagh baɗǝm kǝ dǝgitah ɓagha nǝng shiɓashiɓana, da vǝlakvǝlǝg kǝ dǝgshǝgagha. \s Tsag tǝghǝr kǝ dzǝgwazhigǝla \p \v 5 “Akwamam da dzǝgwazhigǝla, ɓagam bi ǝndkwa ɓag nǝ muniyah biya, aɗaba ar naaba dzǝgw vaka ghacgan kǝ zhigǝla ma guda dzǝgwazhigǝla ard barama ɗuula kiyava nǝghtǝrnǝghǝg kǝ uudaha. Ba jiir wan tagkurtaga, tlarkǝnatlǝg kǝ dǝgshigaatǝra. \v 6 Akwamagha da dzǝgwazhigǝla, dǝg daadama gudagha, agha hǝdarduwa. Agha dzǝgwa kǝ zhigǝl kǝ Daadaghi kwa nǝghva biya, Daadaghi kwa nǝghǝganǝghǝg kǝ dǝgiti ɓagav shiɓashiɓana, da vǝlakvǝlǝg kǝ dǝgshigagha. \p \v 7 “Akwamam dzǝgwazhigǝla, gwayamars bi ǝnd lii sǝrgabi kǝ Daadamazhigǝl biya, aɗaba ar tlatla taaki ma dzǝgwaradzǝgw kǝ zhigǝl tlaɗɗa da cinngtǝrnuu ǝndkwah nǝ Daadamazhigǝla. \v 8 Ɓagam bi ǝnd dǝgaatǝr biya, Aɗaba sǝrgasǝrg nǝ Daadaru kǝ dǝgiti am naag nǝ uuram lakuti am ghalgaana. \p \v 9 “Dzǝgwamdzǝgw kǝ zhigǝl ǝndkwana. \b \q1 “ ‘Daadamnd kwama ghǝrazhigǝla, \q2 aa fǝvaarafǝg nǝ ɗaagagha, \q1 \v 10 tlǝksǝragha aasasǝga, dǝgiti agha naag nǝng aa ɓagvǝnaɓag ma duni \q2 bandkwa ɓagav ma ghǝrazhigǝla. \q1 \v 11 Vǝlkǝmndvǝlǝg kǝ dǝgzǝg haniina dlaɓa ba kǝlahǝnga. \q1 \v 12 Ɓǝshkǝmndanaɓǝshig kǝ haipahamnda, \q2 bandkwa kǝm ɓǝshtǝr nǝmnd kǝ lii ɓagkǝmnd haipaha. \q1 \v 13 Langkǝmnd bi da vaka fǝshig biya, \q2 katkǝmndkatǝg vak Shatanaha.’ \p \v 14 “Aɗaba ma ɓǝshamtǝrnaɓǝshig kǝ lii ɓagarkura haipa, Daadaruwi ma ghǝrazhigǝl ndakwi da ɓǝshkurnaɓǝshiga. \v 15 Akwama ɓǝshamtǝrnaa bi kǝ haipahaatǝr kǝ uudah biya, da ɓǝshkurna bi dlaɓ nǝ Daadaru kǝ haipaharu biya. \s Tsag tǝghǝr kǝ kǝsa andǝla \p \v 16 “Akwamam da kǝsa andǝla, badzam bi kǝ huɗvǝgaru ǝnd kwa ɓag muniyah biya, ar badzǝda kǝ huɗvǝgaatǝr kiyav sǝrvan taakiya ar kǝsa andǝla, bak jiirjiira wan tagkur naiya, tlarkǝnatlǝg kǝ dǝgshigahaatǝra. \v 17 Akwamagha kǝsa andǝla, agha barda kǝ huɗvǝgagha, agha massa kǝ wal tǝ ghǝragha, \v 18 aɗaba aa nǝghvaakai taakiya agha kǝsa andǝl biya. Daadaghi kwa nǝghǝva biya, dlaɓa kwa nǝghǝganǝghǝg kǝ dǝgǝti ɓagav shiɓashiɓana, da vǝlakvǝlǝg kǝ dǝgshigagha. \s Tsag tǝghǝr kǝ dzaha alman ma ghǝrazhigǝla \p \v 19 “Dzahamar bi kǝ alman kǝ ghǝraru ma duni biya, vakavaki da badzǝdabadzǝg nǝ agatla ard kwalaviyavi biya, ɗlaɓa ard vakavaki da dǝgaadǝg nǝ gǝlah ar ghǝluwa. \v 20 Bammam dzaharu kǝ alman kǝ ghǝraru ma ghǝrazhigǝla, vakavaki da badzǝda bi nǝ agatla ard kwalaviyavi biya, dlaɓa vakavaki da dǝgaa bi nǝ gǝlah ar da ghǝlu biya. \v 21 Aɗaba vakavaki da almanagha, dzamaghǝragh ndakwi ba vaakwaha. \s Paraka vǝgha \p \v 22 “Gyiya band kaara jahurammb nǝ iin kǝ vǝgha, akwama ba lapi nǝ gyiyahagh, baɗǝm nǝ vǝghagh da ba parak ba vaivaiya. \v 23 Akwama yang bi nǝ gyiyahagh biya, baɗǝm nǝ vǝghagh ba gurtla. Akwama nalnǝg nǝ paraka vǝghagh kǝ gurtla, ba jiirjiira da ba ɗyak ba vaivai nǝ gurtlǝna! \s Ɓagar kwatnah kǝ Daadamazhigǝla bi duniya \p \v 24 “Maay wa ɓagarnǝsɓag kǝ kwatnahǝr kǝ dadda hǝnyahah bu biya, bi ɗuwant kwa palla, nahant kwa palla, bi hǝkyina kǝ palla nenna kǝ palla, ɓaga bi taakiya am nahant kǝ Daadamazhigǝla am nahant kǝ kwaɓ biya. \s Ndavam biya \p \v 25 “Mbakyarvad kwaha, ǝn tagkurtaga ndavam bi kǝ dǝgiti am da zǝgaru nǝ uuram kǝ shifǝgaru biya, ard dǝgiti am da hǝɓǝg nǝ uuram biya, dlaɓa ard ɗuuli am da tlǝkǝna nǝ uuram kǝ sǝɗav dat vǝgharu biya. Mbats juu bi nǝ shifǝg kǝ dǝgzǝg biya? Nii juu bi ha nǝ vǝgh kǝ sǝɗavahi? \v 26 Vazamvazǝg kǝ ɗiikah ndana, ar maay riig biya, ar maay ghuda hǝi biya, ar maay dlaɓ dzaagaan damma kuvǝr biya, bakǝvakwaha gǝltǝrgǝlǝg Daadaruwi kwama ghǝrazhigǝla, jamtǝru bi nǝ uuram kǝ iitǝr dǝ ndangǝr biya? \v 27 War ma kuram mbakyarvad dzama dǝgiti tǝ ghǝraan fǝgarnaafǝg kǝ hǝnngah aandzu ba hǝɗikǝn kǝ ghǝraani? \p \v 28 “Aujilbǝg kǝskuram dzama sǝɗavi am da nguɗǝg nǝ uurami? Vazamvazǝg kǝ ɗuuli ghubarǝg nǝ kwadladlah ndana, ar maay ɓa tlǝra aandzu haa sǝɗav biya. \v 29 Bakǝvakwaha ǝn tagkurtaga, aandzu Saluman ma ndzǝgana ndangǝraan ndakwi tapghǝnai kǝ caɗvacaɗǝg ǝnd palǝraatǝr biya \v 30 Aitsaa, akwama caɗnacaɗǝg Daadamazhigǝl kǝ kazhakwa tǝghal ǝndkwana, kwar mǝng haniina dlakadur ɓǝlvǝtǝrdǝm damma kaara, kyakaɗaava kuram ha wada vǝlkur bi nǝ iin kǝ sǝɗav hi? Kuram lii hǝtsahǝtsan fadghǝrna. \p \v 31 “Mbakyarvad kwaha, ndavam bi taakiya, ‘Auwa kǝm da zǝg nǝmndi?’ Bi ‘Auwa kǝmnda hǝɓɓǝg nǝmndi?’ Bi ‘Auwa nǝ dǝgiti kǝmnda nguɗǝg nǝmndi?’ \v 32 Aɗabad kwaha lii sǝrga bi kǝ Daadamazhigǝl biya, iitǝr lii gata kwanahaan kǝ dǝgitah baɗǝmma. Sǝrgasǝrǝg nǝ Daadaru kwama ghǝrazhigǝl taakiya am naagaan kǝ kwanahaan kǝ dǝgitaha. \v 33 Gatamgatǝg kǝ tlǝkǝsǝra Daadamazhigǝl ba zǝnngwa, ard dǝgiti naag nǝ iina. Da vǝlkurvǝlǝg kǝ kwanahaan kǝ dǝgitah baɗǝmma. \v 34 Mbakyarvad kwaha, ndavambi kǝ dlakadur biya, aɗaba dlakadur sagau bad dlaɗaana, dlaɗa hinan ndakwi tlaltlǝg kwakyarvad haniina. \c 7 \s Tar bi kǝ shari kǝ uudah biya \p \v 1 “Tar bi kǝ shari kǝ uudah biya. Akwama ɓaghiniɓaga, ar da taktǝg nǝ uudaha kǝ shariya. \v 2 Aɗaba hulfa shariyi am tǝgar nǝ uuram kǝ uudaha, da tǝkur bandkwah nǝ uud kǝ shariya, kuwǝn am kurgar nǝ uuram kǝ uudah dǝ vakaiya, da kurkur bad vakai nǝ uuda. \v 3 Aujilbǝg agha vaza zǝr afǝsafǝsa dǝga dakari ma gyiya zǝraabagh kwal fataaɗ kǝskǝgh tǝ gugyǝmba dakari ma gyiyaghi? \v 4 Agha tagar ndar kǝ zǝraabagh taakiya, ‘Ən sǝkadasǝg kǝ zǝr afǝsafǝsa dǝga dakarǝn ma gyiyaghǝn,’ mbats kǝgh ndakwani gugyǝmba dakar wa ma gyiyaghi? \v 5 Kǝgh muunina, kǝsdakǝsǝg kǝ gugyǝmba dakarǝn ma gyiyaghǝn ndana, kiyava nǝghǝganǝghǝg kǝskǝgh ba caɗaɗɗa lakuti agha da kǝsa zǝr afǝsagǝsa dǝga dakarǝn ma gyiya zǝraabaghǝna. \p \v 6 “Vǝlamtǝr bi kǝ ghǝgyah kǝ dǝgiti caccuwanacaccuwanan biya, aɗaba ar da gwiyav ar tahkurdana. Vǝlamtǝr bi dlaɓ kǝ jindararu kǝ ghavzah biya, aɗaba ar da hapgaana. \s Ghalamghalǝga, gatamgatǝga, ngadlamngadlǝga \p \v 7 “Ghalamghalǝga, da vǝlǝkurvǝlǝg nǝ uuda, gatamgatǝga, am da tlǝkǝnatlǝga, ngadlamngadlǝga, da wurkurwurǝg nǝ uud kǝ ghaiya wakyagha. \v 8 Aandzu kwar kǝ dadda ghalǝga vǝlvarvǝlǝga, aandzu kwar kǝ dadda gatǝga tlǝkǝnatlǝga, aandzu kwar kǝ dadda ngadla wakyagha da wurvarwurǝg nǝ wakyagha. \v 9 War ma kuram daadaha, akwama ghalaaghalǝg nǝ zǝraan kǝ bruudi, vǝlar kǝ akuri?. \v 10 Nii ma ghalaaghalǝg nǝ zǝran kǝ kilfa, vǝlar kǝ ghaval dlakulvaan hi? \v 11 Akwama kurami dangw huɗaharu am sǝrgasǝrǝg kǝ vǝlǝga dǝgit maraw kǝ zarharuwa, kyakaɗava daadaruwi ma ghǝrazhigǝli kaci wa da vǝltǝr bi kǝ dǝgitah maraw kǝ lii ghalǝgan biya! \p \v 12 “Baɗǝm nǝ dǝgitahi am naag nǝ uuram ɓagkura nǝ uudaha, kuram ndakwani ɓagamtǝrɓaga. Aɗaba kwan wa tagada nǝ adzahadzaha Muus ard tlayanha. \s Ghaiya wakyagh jǝghwa \p \v 13 “Tamtǝg kǝ ghaiya wakyaghǝn jǝghwna, aɗaba ɗuula daas da vaka ǝmtsǝga ba bahahha, dlaɓa kwanǝn kǝ ɗuula ba tsalalla. Lii tǝgaana ar ba dyaka. \v 14 Ɗuula tlǝkǝna shifǝga. Ba jǝghwa nǝ iina, dlaɓa dladlaɗ nǝ tǝgaana. Lii tǝgaana ar maay ɗyak biya. \s Nǝghvaakanǝghǝg nǝ uuf tǝdvad zǝraana \p \v 15 “Famfǝg kǝ hyǝmmi tǝ tlayangaha fiidfiida kwar sahasagaw da vakaru dǝ garava tughaha, ma huɗmahuɗa ar jagajagaan band ghǝgyaha tǝghala. \v 16 Am da nǝghǝtǝraakanǝghǝg tǝdvad tlǝrahaatǝra. Cagvacag nǝ zarha inabi tǝ uufa takka? Nii cagvacag ha nǝ zǝra ghǝgyiv tǝ zaz hi? \v 17 Bandkwah dlaɓ makwar kǝ uufi marawa yaa ba zǝr marawa, uufi ghwaɗa, ya zǝr ghwaɗa. \v 18 Maay nǝ uufi maraw ya zǝr ghwaɗ biya, dlaɓa uufi ghwaɗa yiga bi kǝ zǝr maraw biya. \v 19 Baɗǝm nǝ uufi maay ya zǝr maraw biya, aa ghudvarsghudǝga, ɓǝlvdǝm damma kaara. \v 20 Mbakyarvad kwaha am da nǝghǝgaakanǝghǝg kǝ tlayanngaha fiidfiid tǝdvad tlǝrahaatǝra. \s Ən sǝrkur biya \p \v 21 “Ɗǝm bi dadda kwa taa kǝskai ‘Yaazhigǝl, Yaazhigǝl’ da daas damma tlǝksǝra ghǝrazhigǝl biya, bamma dadda kwa ɓagaaɓag kǝ dǝgiti naag nǝ Daadar kwama ghǝrazhigǝla. \v 22 Daghuvala ta shariya, ar da tagwatag nǝ uudaha baɗyak taakiya, ‘Yaazhigǝl, Yaazhigǝl, tagamnda bi kǝ ǝlbǝg maraw ma ɗaagagh biya? Lagwamndada bi kǝ shatanah ma ɗaagagh biya? Ɓagamda bi kǝ dǝgaha jappǝr baɗyak ma ɗaagagh biya?’ \v 23 Tǝhala kwaha, ǝnda tagtǝrtag taakiya, ‘Ən sǝrkur bi ba dǝm biya. Yagham vakar kǝlaadahaana.’ \s Yaa daddaha ndǝrǝg buwa \p \v 24 “Mbakyarvad kwaha baɗǝm daddakwa cinnghacinng kǝ ǝlbǝgara, dlaɓa ɓagaan kǝ tlǝr dǝ vakaiya, da nǝg band dadda dabari kwa ndǝraa vǝgyaan tǝ akurna. \v 25 Hyiyaa ba nǝ yuwa, kaa righǝtrighǝg nǝ zaagha kǝla saasa, fǝɗ ndakwi tsa saas dat hǝnyahiina, bakǝvakwaha dlǝghana biya, aɗaba ndǝrava tǝ akura. \p \v 26 “Baɗǝm daddakwa cinnghacinng kǝ ǝlbǝgara, dlaɓa ɓagaa bi kǝ tlǝr dǝ vakai biya, ba kalkal dǝ dlagǝn kwa ndǝraa hǝnyahaan tǝ sǝghǝla. \v 27 Hyiyaa ba nǝ yuwa, righǝtrighǝg nǝ zaagha, fǝd ndakwi tsa saas dat hǝnyahiin, kaa dlǝga, dlagaadlag bafakya.” \p \v 28 Ghyǝnga ba nǝ Yesu tagtǝr kwanahaan kǝ dǝgitaha, kaa ba ɓa jappǝr kǝ uudah dǝ tsagaanana. \v 29 Aɗaba tsagatǝr band daddakwa dǝ ndzǝɗa, gǝrgǝr dǝ tsaga lii tsaga adzahadzaha Muusa. \c 8 \s Mbǝghanambǝg Yesu kǝ dadda vǝca \p \v 1 Sahi ba nǝ Yesu sii ma aghwa, kaa gatǝgaan kǝ uudaha baɗyaka \v 2 Kaa sagau kǝ dadda vǝc da vakaana, kǝla kǝ iin kǝ ghunj tǝvuukwaana amaa, “Yaazhigǝla, ma haighanthaiga, mbǝkwimbǝga.” \p \v 3 Kaa vǝlla dǝv kǝ Yesu tapǝna kǝ dadda vǝcna amaa, “Haiyananthaiga, mbambǝga.” Batwatswatsǝra, kaa mbǝgambǝg kǝ iina. \v 4 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Faffǝg kǝ hyǝmmiya tagar bi aandzu kǝ war kǝ dǝgiti aa dzǝgardzǝgǝn biya, dǝg mardamarǝg kǝ ghǝragh vak zhiila kǝsuufa, agha vǝlda kǝ baiku bandkwa tagada na adzahadzaha Musa. Ɓagnaɓag kwana kiyava fadghǝr kǝ dlamakǝlaawa taakiya mbǝghambǝga.” \s Mbǝghanambǝg nǝ Yesu kǝ kwatanaha tlauja Rum maamala \p \v 5 Dagha ba nǝ Yesu damma Kafarnahum, ngal dagau kǝ tlauja Rum maamal da vakaan da ghalgaan taakiya, \v 6 “Yaazhigǝla, kwatnahar hǝngan hǝnyah ǝmtsamtsan nǝ vǝgha, hǝɓa dlaɗ ba vaivaiya.” \p \v 7 Aiyam Yesu taa kǝ iina, “Ən dagau da mbǝgaana.” \p \v 8 Kaa ngugwamgug kǝ tlauj maamalna amaa, “Yaazhigǝla, tlanal bi nai kǝskǝgh kǝ sagau sa vǝgyar biya, tagdatag ba kǝ ǝlbǝg kalti kwatnahar da mbǝga. \v 9 Aɗaba kai dǝghǝrar ndakwani ǝn mazhangyil kǝ kwarǝga uuda, mǝng dlaɓ tlaujah mazhangyil kǝskaiya, ǝn tagardatag kǝ pallaatǝr taakiya, ‘Dǝga,’ kaa dagauwa. Kwatlǝrǝn dlaɓ ǝn ɗaagantdaaga taakiya, ‘Sawa,’ sagauwa, Akwama taganartag dlaɓ kǝ kwatlǝrǝna, ‘Ɓagnaɓag kǝ dǝgit ǝntkwaha,’ kaa ɓagaana.” \p \v 10 Cinngha ba nǝ Yesu ǝndkwaha, kaa ɓa jappǝr kǝ iina, aiyama kǝ lii gatǝgaana, “Ən tagkurtag kǝ jiira, tapanna bi kǝ tlǝkǝnatlǝg kǝ uud dǝ fadghǝr ǝndkwan ma Izrail biya. \v 11 Ən tagkurtaga, baɗyak nǝ uudah ar da sii dǝ sǝga ard sagat dǝ sǝga ar da cihurgan ǝmtaɗ dǝ Ibrahim ard Ishaku ard Yakub vaka za kaffa hwaɗag ma tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝla. \v 12 Aɗaba uudahi ɓadlavtǝrna kǝ iitǝr nǝ tlǝksǝra ghǝrazhigǝla, da ɗiivtǝrdǝm damma gurtla, vakavaki ar da tuug nǝ iitǝr ard ghwada dǝv dǝ tlǝrɗa.” \p \v 13 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ tlauja maamalǝna, “Dǝgdaasa, da ɓagakɓag nǝ uud mbakyarvad fadghǝragha.” Kaa mbǝg nǝ kwatnaha nǝ iina batwatsǝra. \s Mbǝhanambǝg nǝ Yesu kǝ babba uusa Bitrus \p \v 14 Dagha ba nǝ Yesu da vǝgya Bitrusa, kaa nǝghǝganǝghǝg kǝ iin kǝ babba uusa Bitrus ɓǝlgan njǝkǝn fǝɗa. \v 15 Tapǝna kǝ iin kǝ dǝva uusiina, kaa mbǝgambǝg kǝ iin tuuk kǝ fǝɗiina, ngal ciiga ɓagtǝra kǝ dǝgzǝga. \s Mbaghanambǝg nǝ Yesu kǝ uudah ba ɗyaka \p \v 16 Ɓǝlaa ba hwaasa, kaa sǝdǝvsǝga kǝ uudah kǝ lii ciɓǝg shatanah baɗyak da vak Yesu, tagada ba ǝlbǝg kalti, ngal sagal shatanahahaan ma vǝghaatǝra, mbahǝnan baz lii yangbiya. \v 17 Tǝdvad kwan wa righavant nǝ dǝgiti tagavda tǝdvad tlayang Ishay taakiya, \q1 “Kǝsakiyamaarakǝsǝg kǝ kuzahamiyama, \q2 dlaɓa kǝskiyamaaran kǝ yangbiyahamiyama.” \s Dlaɗ ma gata Yesu \p \v 18 Nǝgha ba nǝ Yesu kǝ uudah baɗyak faɗǝga tǝghǝr kǝ iina, ngal tagartag kǝ iin kǝ mbǝrzahaan maraa dzǝva dagal dat ghyaba kwah kǝ ghaiya yuwa haiya. \v 19 Ngal sagau kǝ dadda tsaga adzahadzah da vakaana, amaa taa kǝ iina, “Dadda tsaga dǝgita, ǝn gatakgatǝg badǝm vakavaki agha dagal nǝnga.” \p \v 20 Ngugharangug nǝ Yesu amaa, “Mbayakaha ar da afkahaatǝra, ɗiikaha dlaɓa mǝng vakavaka hǝnnganahaatǝra, Zǝra Uuda maay vaka hǝnnganan biya.” \p \v 21 Am nǝ pall ma mbǝrzahaan taa kǝ iina, “Yaazhigǝla, ǝn dǝgaadǝg ndan ǝn hǝɗnan kǝ daadara.” \p \v 22 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Gatkwagatǝga, aa hǝɗarhǝɗǝg lii ǝmtsaharaǝmtsahǝg kǝ zaraabahaatǝri ǝmtsaraǝmtsǝga.” \s Kyaɓalghanakyaɓalǝg nǝ Yesu kǝ kalangasa \p \v 23 Dagha ba nǝ Yesu damma pɛrayuwa, kaa gatǝgaan kǝ mbǝrzahaana. \v 24 Kaa ciig kǝ ghabag ard fǝɗ ma yuwahaiya, fǝgharzhafǝg baz yu ghubǝɗa saas damma pɛrayuwa, Yesu dlaba hǝnahaara. \v 25 Kaa dagau kǝ mbǝrzahaan ar ciyanta, am nǝ iitǝra, “Yaazhigǝla, katkǝmndkatǝga wakǝm tǝ ɗuula ǝmtsǝga.” \p \v 26 Aiyama taa kǝ iitǝra, “Aujilbǝg kǝskuram gǝdzǝg ǝndkwani, kuramǝn dǝ fadghǝr hǝɗiikǝna?” Kaa ciig kǝ iin cagara kǝ gyi kǝ fǝɗǝn ard ghubǝɗǝga yuwa, kaa kyaɓalǝgakyaɓalǝga. \p \v 27 Kaa ɓa jappǝr kǝ mbǝrzahaana, aiyam nǝ iitǝra, “Hulfakwar kǝ uud wana, baz fǝɗ ard ghubǝɗǝga yu ar cinngarnucinngni?” \s Mbǝghanambǝg nǝ Yesu kǝ lii ciɓǝg nǝ shatanaha \p \v 28 Tsǝgwa ba nǝ Yesu ma haaya Garisaha, kaa sagau kǝ uudah bu kwa ciɓtǝr shatanah sa vak Yesu, gǝdzǝvtǝrgǝdzǝg ba vaivaiya, aɗaba ar ndzǝga bamma gǝtlaha, maay wa ta kwahiin kǝ ɗuul biya. \v 29 Kaa huulǝg kǝ iitǝr ar taakiya, “Au lambagh dǝ kǝmnd Zǝra Daadamazhigǝli? Agha sa vǝlkǝmnd dlaɗ ba sart ndakwani ɓagaa biya?” \p \v 30 Mǝng nǝ maandala agyaragyara ghavzah ar piig kǝ dagalaatǝra. \v 31 Ngal ba ghalgaan kǝ shatanahaan kǝ Yesu taakiya, “Akwama sǝghkǝmndadasǝga, ɗiikǝmndarsɗiig damma gyǝɗya ghavdzahaana.” \p \v 32 Aiyama taa kǝ iitǝra, “Damdǝg ciya,” Kaa daas kǝ iitǝr damma ghavzahiina. Baɗǝm gyǝɗya ghavzǝn kaa ǝmdǝra daay kǝ iitǝr bawatswats damma yuwahaiya, ngal ruug kǝ iitǝra. \p \v 33 Kaa ǝmndǝra daas kǝ lii piya ghavzahaana. Daragha ba nǝ iitǝr damma kǝssa, kaa tagaan kǝ iitǝr kǝ dǝgitahi dzǝghaar dǝ lii ciɓtǝr nǝ shatanahǝn baɗǝmma. \v 34 Ngal sagal kǝ uudah ma kǝsiin baɗǝm da tlǝgaraa Yesu. Nǝghara ba nǝ iitǝra, kaa ghalgaan kǝ iitǝr maa ɗuwars kǝ lardaatǝra. \c 9 \s Mbǝghanambǝg nǝ Yesu kǝ daddkwa ǝmtsamtsan nǝ vǝgha \p \v 1 Kaa daas kǝ Yesu damma pɛrayuwa, ngal dagal tǝghǝra yu damma Kafarnahum, kǝssi ghubara nǝ iina. \v 2 Kaa sagau kǝ uudah dǝ daddakwa ǝmtsamtsan nǝ vǝgha hǝngan tǝ kǝjja, nǝghǝgha ba nǝ Yesu kǝ fadghǝratǝra, aiyama kǝ daddakwa ǝmtsaǝmtsan nǝ vǝghǝna “Zǝrara, ndavbiya, ɓǝshakanaɓǝshǝg nǝ uud kǝ haipahagha.” \p \v 3 Cinngara ba nǝ lii tsaga adzahadzaha ǝndkwaha, kaa takǝvatag kǝ iitǝr mataatakaatǝr taakiya, “Kwanǝn kǝ uuda badza ɗaaga Daadamazhigǝla!” \p \v 4 Nǝghakanǝghǝg nǝ Yesu kǝ dzamaghǝraatǝra, amaa kǝ iitǝra, “Aujibǝg am dzama kǝlaadǝr ma ǝrvidmahuɗaruwi? \v 5 Kwar wa tsaftsaf kǝ taga, taakiya, ‘Bǝshakanaɓǝshǝg nǝ uud kǝ haipahagha nii ciiga dǝgdagalhi?’ \v 6 Ən naagaan am sǝran taakiya Zǝra Uuda dǝ ndzǝɗa ɓǝsha haipah ma duniya.” Kaa amaa taa kǝ daddakwa ǝmtsamtsan nǝ vǝghna, “Ciig kǝssǝg kǝjjagha dǝg daas dahǝnyaha.” \p \v 7 Tǝhalakwaha, kaa ciig kǝ uudanǝna, ngal daas kǝ iin da vǝgyaana. \v 8 Nǝghara ba nǝ dzahava dlamakǝlaawa ǝndkwaha, kaa gǝdzǝg kǝ iitǝra, ar gala Daadamazhigǝla kwa vǝlgar hulfa kwan kǝ ndzǝɗ kǝ uudaha. \s Ɗaaghantɗag nǝ Yesu kǝ Matiyu \p \v 9 Ɗughars ba nǝ Yesu kǝ vakavaka kwahiina, kaa nǝghǝganǝhǝg kǝ iina kǝ uuda nǝ iin kwa ɗahav dǝ Matiyu cihurgan vaka cauwa hadama. Am Yesu taa kǝ iina “Gatkwagatǝga” ngal ciig kǝ iin kaa gatǝgaana. \p \v 10 Tǝhalakwaha, kaa za kaf kǝ Yesu ma vǝgya Matiyu, ngal sagau kǝ lii cauwa hadama ard yaa daddaha haip ba ɗyaka ar cihuran buud za kaf kǝ iitǝr dǝ iina ard mbǝrzahaana. \p \v 11 Nǝghǝra ba nǝ Farisiyah ǝntkwaha, ngal am nǝ iitǝr taa kǝ mbǝrzahaana, “Aujibǝg kǝ dadda hǝnyaharu za kaf ǝmtaɗ dǝ lii cauwa hadama ard yaa daddaha haipi?” \p \v 12 Cinngha ba nǝ Yesu ǝntkwaha, aiyama, “Lii yanga maay lambatǝr dǝ dadda mba uud biya, bamma lii yang biya. \v 13 Damdǝg tsagamtsag kǝ dǝgiti tuuk vakai wanǝna, ‘Zhuwadaal wan naag nai vakaruwa kyulǝgg biya.’ Sanhi da ɗaa lii jiir bi nai biya, sanhi mbakyarvad yaa daddaha haipa.” \s Ndavǝg tǝghǝr kǝ kǝssa andǝla \p \v 14 Kaa dagau nǝ mbǝrzaha Yuhwana dadda tsuufǝg davak Yesu, am nǝ iitǝra, “Aujilbg kǝskǝmnd ard Farisiyah kǝm kǝsgaan ka andǝla, kwakyarvadau kǝ mbǝrzahah ar maay kǝsgani?” \p \v 15 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Ar badzǝgaan nǝ tsaghwaha zhiila ghuula kǝ ǝrvidmahuɗ ma bar ǝmtaɗ dǝ zhiila ghuula? Da sagau sarta kwa da kǝsav zhiila ghuula dagal vakatǝra, ar da kǝssǝg ma kwah sarta nǝ iitǝra kǝ andǝla. \p \v 16 “Maay wa ghudgǝtghudǝg kǝ daala sǝɗav tlappant tǝ ǝnghura sǝɗav biya aɗaba da tǝhgaan kǝ ǝnghura sǝɗav na, tǝhgaana, da jǝguujǝg kwa ndza wura. \v 17 Maay wa ɗiya daala yuwa inabi damma ǝnghura ambǝla hǝllu biya, akwama ɗiyavdǝmɗiiga, ciɓgaan kǝ ǝnghura ambǝla hǝllwuna, ɗiya dagal nǝ yuwa inabiya badzǝgaan kǝ ambǝla hǝlluwa. Daala yuwa inabi ɗiyav bamma daala ambǝla hǝlluwa tǝvad kwah wa da ɗiigal bi nǝ iin biya dlaɓa ciɓǝgai nǝ ambǝla hǝllu biya.” \s Dǝghwa Yayirus ard uus kwa kǝla avǝza \p \v 18 Ma sarta taa kwanǝn kǝ Yesu, kaa sagau nǝ maala ma guda dzǝgwazhigǝla da vakaana, kǝla kǝ ghuunj tǝvuukwana, amaa, “Dǝghwar aa ǝmtsǝga ba ndakwana, asǝg tapnatapǝg da ciiga.” \p \v 19 Kaa dagal kǝ Yesu ard mbǝrzahaan gata uuda nǝ iina. \p \v 20 Mǝng nǝ uusiin viigaan kǝlawa tar buwa kǝla avǝza, ka dagau kǝ iina gyilga Yesu tapǝna kǝ ghaiya sǝɗavaana. \v 21 Amaa ma ǝrviɗmahuɗaana, “Akwama tapannatapǝg aandzu ba ghaiya sǝɗavaan kaltiya, ǝn da mbǝga.” \p \v 22 Gwiyavǝt ba nǝ Yesu kaa nǝghǝganǝghǝga, aiyama, “Ndav bi dǝghwar biya, fadghǝragha mɓakanambǝga.” Batwatsǝra, kaa mbǝga kǝ uusina. \p \v 23 Dagha ba nǝ Yesu da vǝgya maala ma guda dzǝgwazhigǝlǝna, kaa nǝhganǝhǝg kǝ iin kǝ lii fǝrta faakila ard dzahava dlamaa kǝlaaw ar tuuga. \v 24 Aiyam nǝ Yesu, “Ciyamciig vaakwana, ǝmtsabi nǝ dughwiin biya, hǝnnahaara.” Kaa ɓagar ghuɓasǝga nenneg kǝ iitǝra. \v 25 Lagwavtǝrda ba nǝ uudah da gyǝmala, kaa daas kǝ iina hǝkyinan kǝ dǝva dughwiina, ngal ciiga. \v 26 Kaa cinngalcinng nǝ ǝlbǝg tǝghǝr kǝ iin aandzu taakwara. \s Mbǝghanambǝg nǝ Yesu kǝ gulfaha ard matangaha \p \v 27 Ɗughars ba nǝ Yesu kǝ vakavak kǝ iina, kaa ba gatǝgaan kǝ gulfah buwa ar ɗaag bad halavuwa ndzǝɗaatǝr ar taakiya, “Zhukǝmndaalazhug, Zǝra Dauda!” \p \v 28 Dagha ba nǝ Yesu damma kwatlǝrǝn kǝ hǝnyaha, kaa daas kǝ gulfah bu da vakaana, aiyama taa kǝ iitǝra, “Famdǝghǝrtfǝg taakiya ǝn mbǝkurambǝga?” \p Aiyam nǝ iitǝra, “Aana, Yaazhigǝla.” \p \v 29 Tǝhala kwaha, kaa tapǝna kǝ iin kǝ gyiyahaatǝra aiyama, “Tǝdvad fadhǝraruwa, mbǝkurmbǝg nǝ uuda?” \v 30 Ngal wurǝg kǝ gyiyahaatǝra, tǝhala kwaha ka ɓǝltǝra nǝ Yesu kǝ magi ba vaivaiya amaa, “Tagamarbi aandzu kǝ war biya.” \p \v 31 Daral ba nǝ iitǝra, kaa ba kutǝgaan kǝ iitǝr kǝ ǝlbǝgǝn tǝghǝr kǝ iin aandzu takwar ma lardiina. \p \v 32 Ar tǝ ɗuula sagala, kaa sǝvardǝvsǝg nǝ daddakwa mamghant nǝ shatanaha kǝ Yesu. \v 33 Savda ba nǝ Satanahna, kaa fǝgarzhafǝg kǝ uuda nǝ iin kǝ taa ghaiya, kaa ɓa jappǝr kǝ dzahava dlama kǝlaawa, aiyam nǝ iitǝra, “Ba dǝm tapavnai kǝ nǝghǝganǝghǝg kǝ hulfa kwan kǝ dǝgit ma Izrail biya.” \p \v 34 Aiyam Farisiyaha, “Abi lagw dǝ ndzǝɗa maala Shatanah nǝ iin kǝ shatanaha.” \s Zhuwatǝrdaalazhuug nǝ Yesu kǝ uudaha \p \v 35 Tǝhala kwaha, kaa gwaivagwaig kǝ Yesu ma kǝssaha ard gǝdzǝr kǝssaha, tsagtǝrtsag ma guda dzugwazhigǝla, tagtǝr ǝlbǝg maraw tǝghǝr kǝ tlǝkǝsǝra Daadamazhigǝla, mbahtǝran dlaɓ kǝ uudahi dǝ kuzah shahshaha ard lii yang biya. \v 36 Nǝgha ba nǝ iin kǝ dzahava dlamaa kǝlaaw baɗyaka, kaa zhutǝrdalaazhuuga. Aɗaba ar hǝɓa dlaɗa maay wa mǝltǝrumǝlǝg biya, ar band tughwahǝn kwal dadda piiga. \v 37 Aiyama taa kǝ mbǝrzahaana, “Tlǝra ghuda hǝi ba ɗyaka, dlaɓa lii ɓa tlǝra ar ba ǝnkykwahha. \v 38 Mbakyarvad kwaha, ghalamghalǝg kǝ dadda guhha maa dzǝgaraa kǝ lii ɓaa tlǝra, maraa ghudara kǝ hǝiya.” \c 10 \s Ɗaghantɗaag nǝ Yesu kǝ mbǝrzahaana \p \v 1 Kaa ɗahtǝrantɗahǝg nǝ Yesu kǝ mbǝrzahaan kǝlaawa tar buwa. Vǝlatǝrvǝlǝg kǝ ndzǝɗa lagwa shatanaha ar mbaha kuzah shahshaha ard lii yang biya. \v 2 Wan nǝ ɗaagaha mbǝrzah kǝlaawa tar buna. Dǝga zǝnngwa iin nǝ Siman kwa ɗahav dǝ Bitrus ard dǝ zǝra babbaan Andrawus ard Yakubu zǝra Zabadi ard zǝra babbaan Yuhwana, \v 3 ard Filigus ard Batalomi ard Tuma ard Matiyu dadda cauwa hadama ard Yakubu zǝra Halfa ard Taddiyus, \v 4 Siman kwa naagaan kǝ za vukwa kǝsaana, ard Yahuda Iskariyoti kwa zuu langiya Yesu. \s Ɓǝlatǝrǝtɓǝlǝg nǝ Yesu kǝ kǝlaawa tar buwa \p \v 5 Ɓǝlatǝrǝtɓǝlǝg nǝ Yesu kǝ mbǝrzahaan kǝlaawa tar buna, amaa taa kǝ iitǝra, “Dam bi davak lii ar Yahudah biya, ɗlaɓa dam bi damma kǝssa Samariyah biya. \v 6 Dlakulva kwaha damdǝg da vak tughaha uudaha Izraila kwa zaharazahǝga. \v 7 Damdǝg tagamtǝrtag kǝ ǝlbǝg marawa taakiya, ‘Tlǝksǝra ghǝrazhigǝla hǝrzǝthǝrzǝga.’ \v 8 Mbahamtǝrmbahǝg kǝ lii yang biya, ciyamtǝrciig kǝ lii ǝmtsaharaǝmtsahǝga, mbahamtǝrmbahǝg kǝ magyagulfaha, lagwamlagw kǝ Shatanaha. Tlamkǝna ba gyaagyaana vǝlamtǝrvǝlǝg ba gyaagyaana. \v 9 Kǝsam bi kǝ adawana, aandzu agwalɛl, aandzu vǝrzhagan ma ambǝlaru biya. \v 10 Kǝsam bi kǝ ambǝl mam dagal biya, aandzu sǝɗav buwa, aandzu kimbak aandzu zad biya, aɗaba dadda ɓa tlǝra dlaikǝndlaig nǝ dǝgshigaana. \p \v 11 “Baɗǝm nǝ kǝsa ard gǝdzǝr kǝssahi am dǝgaa nǝ uurama, gatamgatǝg kǝ uuda jiirjiir am ndzan ma vǝgyaana tangw damma sarti am da ciig nǝ uurama. \v 12 Akwama damaghan da hǝnyahiina, tagamtǝrtag taakiya, ‘Gabǝrǝr tǝghǝr kǝskurama.’ \v 13 Akwama uudaha jiirjiir wa ma hǝnyahiina, gabǝraruwa aa ndzandzǝg tǝghǝr kǝ iitǝra, akwama uudaha jiirjiir biya, gabǝraruwa gwiya saa kǝskurama. \v 14 Baɗǝm daddakwa lawalǝg kǝ dlǝgha kurama, ard cinnga ǝlbǝgaruwa, pangamdapang kǝ alagwat tǝ shigaharuwu akwamam da ɗuwa kǝsaatǝra. \v 15 Bak jiir wan tagkur naiya, da zhuvtǝrdaala kǝ uudaha Sadum ard Gumara tǝghǝr kǝ uudaha kǝssiin daghuvala ta shariya. \s Dlaɗ kwada sagauwa \p \v 16 “Wan ɓǝlkurɓǝlǝg band tuughwah ma taataka ghǝgyaha tǝghala, mbakyarvad kwaha ndzamandzǝg ba ɗyamɗyam band ghavala, dlaɓa am nal kalaliyah band kakuura. \v 17 Famfǝg kǝ hyǝmmi dǝ uudah aɗaba ar da langkurlang damma guda ta shariya, ar da ɓalkura kiiɓ ma guda dzǝgwazhigǝlaatǝra. \v 18 Ar da langkurlang da tǝvuukwa maamaalah ard tlǝkǝssah mbakyarvad kaiya, kiyava taa ǝlbǝg maraw kǝskuram tǝvuukwatǝra ard tǝvuukwa lii ar yahudah biya. \v 19 Akwama langarkurdalanga, ndavam bi kǝ dǝgiti am da tag nǝ uuram biya, ard ɗuuli am da tag nǝ uuram biya, aɗaba da vǝlkurvǝlǝg nǝ uud kǝ dǝga tagga. \v 20 Aɗaba kuram bi wada taaghai biya, shǝɗkwa Daadaru wa da taaghai mbakyarvad kurama. \p \v 21 “Zǝraaba da za lanngiya zǝraabaan da tsǝvana, daada da za lanngiya zǝraana, zarha ar da ciitǝrant kǝ yaatǝra da ciɓǝvtǝrana. \v 22 Uudah baɗǝm ar da naakur bi mbakyarvad ɗaagara, dlaɓa baɗǝm daddakwa ghacaghacig dat ghalaana, da tlǝkǝnatlǝg kǝ katǝga. \v 23 Akwamar vǝlkur dlaɗ ma kwatlǝrǝn kǝssa, ǝmndǝraǝmdǝrga damma kǝssi tǝvuukwa, jiira wan takur naiya lakuti am tsǝgarvaratsǝg kǝ kǝsaha Izraila baɗǝmma, da saaya nǝ Zǝra Uuda. \p \v 24 “Daddakwa tsaga dǝgit vak kǝ uuda jiguubi kǝ dadda tsagar dǝgit biya, jiguubi dlaba nǝ kwatnah kǝ dadda hǝnyahaan biya. \v 25 Tlǝgaltlǝg nǝ dadda tsaga dǝgit vak kǝ uuda, nal band dadda tsagar dǝgita, dlaɓa kwatnah band dadda hǝnnyahaana. Akwamar ɗaag dǝ Baˈalzabul kǝ dadda hǝnnyaha, ar da ɗaatǝr dǝ kwa juujig kǝ Baˈalzabul kǝ uudahi ma hǝnnyahiina. \s Daddakwa da Gǝdzava \p \v 26 “Mbakyarvad kwaha, gǝdzamtǝr biya, aɗaba maay nǝ dǝgiti hǝɗahǝdan kwa da maay wurav biya, dlaɓa maay nǝ dǝgiti shiɓashiɓan kwa da sǝrvaaka biya. \v 27 Dǝgiti taagankur nai magurtla, tagamtag bat ɓalaɓala, dǝgiti cinngama nǝ uram da gǝlagǝla, tlǝhamtlǝhǝg tǝ ghǝra guda. \v 28 Gǝdzam bi kǝ lii tsǝgatsǝg kǝ vǝgha biya aɗaba ar maay dǝ ndzǝɗa tsa shifǝg biya, gǝdzamgǝdzǝg kǝ dadda kwa tsǝgatsǝg kǝ vǝgh ard shifǝg ma kaarafaiya. \v 29 Maay kwan vǝlav nǝ caakwah bu tǝ kwaɓ pal biya? Bakǝvakwaha maay aandzu pallǝratǝr ɓǝladagal da tǝ haay kwal sǝrga bi kǝ daadaru biya. \v 30 Baz guujaha ghǝraharu ndakwani kǝdlakǝdlana. \v 31 Mbakyarvad kwaha, ndavam biya, jamujig nǝ uuram kǝ caakwah baɗyak dǝ ndanngǝra. \s Mara haiganthaig dǝ Kǝristi tǝvuukwa uudaha \p \v 32 “Baɗǝm daddakwa haiyakuthaig kǝskai tǝvuukwa uudaha, kai ndakwi ǝn da haiganthaiga dǝ iin tǝvuukwa Daadar kwa ma ghǝrazhigǝla. \v 33 Aiciya, badǝm daddakwa haiyakut bi tǝvuukwa uudah biya, kai ndakwani ǝn da haigant bi dǝ iin tǝvuukwa Daadar kwa ma ghǝrazhigǝl biya. \s Sandi gabbǝrǝr bi nai biya ba tagwazhatagwazha \p \v 34 “Tlatlam bi taakiya sanhi kwakyarvad ǝn vǝlkur kǝ gabǝrǝr nai damma duni biya, maaya, sanhi kwakyarvad ǝn vǝlkur kǝ gabǝrǝr biya, ba tagwazhatagwazha. \v 35 Sandi tagwazhatagwazha, adaba \q1 “ ‘zǝra da ɓa dau dǝ daddaana, \q2 dughwa da ɓa dau dǝ babbaana, \q1 ghuul dlaɓa dǝ ɓa dau dǝ jikkan uusa. \q2 \v 36 Uudaha hǝnnyahaan kǝ uudan \q2 war da ɓa dau dǝ iina.’ \p \v 37 “Badǝm nǝ daddakwa waiya daddaan bi babbaana tǝghǝr kǝskaiya, tlǝgal bi kǝ nǝg kǝ dǝgar biya. Dlaɓa baɗǝm nǝ daddakwa waiya zǝraan bi dǝghwaana tǝghǝr kǝskaiya tlǝgal bi kǝ nǝg kǝ dǝgar biya. \v 38 Badǝm nǝ daddakwa kǝsǝghanti kǝ tlaɓahǝrtǝgaan ngal gata kai biya, tlǝgal bi kǝ nǝg kǝ dǝgar biya. \v 39 Baɗǝm nǝ daddakwa naa kata shifǝgaana, ɓǝlgaan dagala. Baɗǝm nǝ daddakwa ɓǝlda shifǝgaan kwakyarvad kaiya aa fǝgabadfǝga. \s Tlǝraha dǝgshiga \p \v 40 “Baɗǝm nǝ daddakwa dlǝghakuradlǝghǝga, dlǝghakwidlǝghǝg kǝskaiya, baɗǝm nǝ daddakwa dlǝghakwidlǝghǝga, dlaghaadlǝghǝg kǝ daddakwa ɓǝlkwadi kaiya. \v 41 Baɗǝm nǝ daddakwa dlaghaadlǝghǝg kǝ tlayanga kwakyarvad tlayang nǝ iina, da tlǝkǝnatlǝg kǝ dǝgshiga tlayanga. Dlaɓa badǝm nǝ daddakwa dlaghaadlǝghǝg kǝ uuda jirjira kwakyarvad uuda jirjira nǝ iina, da tlǝkǝnatlǝga kǝ dǝgshiga uuda jirjiira. \v 42 Baɗǝm nǝ daddakwa vǝlgar kuwa yu lǝmcikcik kǝ pall ma lii hǝɗiikǝn kwakyarvad mbǝrzar nǝ iina, ǝn takurtaga da pilwai nǝ dǝgshigaan biya.” \c 11 \s Yesu ard Yuhwan dadda tsuufǝga \p \v 1 Ghyǝnga ba nǝ Yesu kǝ tagtǝr dǝgitah kǝ mbǝrzahaan kǝlaawa tar buwa, kaa dagal kǝ iin damma kǝsaha Galili da tsagtǝr dǝgitah ard taa ǝlbǝg maraw kǝ uudaha. \p \v 2 Ma sarta kwahiina Yuhwan dadda tsuufǝga ndza ma guda birfǝna, cinngha ba nǝ iin kǝ dǝgitahi ɓag nǝ Yesu, kaa ɓǝlgantɓǝlǝg kǝ iin kǝ mbǝrzahaan da vakaana. \v 3 Ar ndavaru taakiya, “Kǝgh wagha da saayin nii, kǝm paka kwatlǝrǝnhi?” \p \v 4 Am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Gwiyamagwig daas am tagar kǝ Yuhwan kǝ dǝgiti amaa nǝghǝga nǝ uurama, ard dǝgiti amaa cinnga nǝ uurama. \v 5 Gulfaha ar nǝghǝganǝghǝga, ghurɗikaha ar dagala, yaa daddaha vǝca mbahavtǝrambahǝga matanngaha ar cinngacinnga, uudahi ǝmtsaharaǝmtsahǝga ciyavtǝrǝtciiga, dlaɓa tagǝvtǝrtag nǝ ǝlbǝg marawa kǝ talagaha. \v 6 Dǝ bark nǝ daddakwa tǝrɗa bi tǝ ɗuul mbakyarvad kai biya.” \p \v 7 Ar tǝghǝrdǝga ciya dagal nǝ mbǝrzaha Yuhwana, kaa fǝgarzhafǝg kǝ Yesu kǝ taa ǝlbǝg tǝghǝr kǝ Yuhwan vak dlamakǝlaawa, “Au wamaa dagal nǝ uuram da vazǝgaan ma tǝghali? Amaa da vaza kazhakwahaanǝn tlaɗtlaɗǝn kwa gajag nǝ fǝɗ na? \v 8 Au kaci wa damal nǝ uuram da vazǝgaani? Daddakwa caɗva ma sǝɗav marawna? Udahi ndzǝga ma vǝgya tlǝkǝsa iitǝr wa nguɗa sǝɗavah marawa. \v 9 Au kaci wa damal nǝ uuram da vazǝgaani? Tlayannga? Ən tagkurtaga, juujig vavvaan kǝ tlayannga. \v 10 Kwan wa vindava nǝ ǝlbǝg tǝghǝr taakiya, \q1 “ ‘Ən da ɓǝlgaan kǝ zǝrɓǝlgar tǝvuukwagha, \q2 kwada ɓadlak ɗuul lakuti agha da saaya.’ \m \v 11 “Ən tagkurtag kǝ jiira, ma huɗa uudah kwa yaa nǝ ǝnghwasaha, maay wa juujig kǝ Yuhwan dadda tsuufǝg dǝ ɗyakǝr biya. Bakǝva kwaha, daddakwa ǝngykwah ma tlǝksǝra ghǝrazhigǝl juujig kǝ iin dǝ ɗyakǝra. \v 12 Cigǝt ma zamana Yuhwan dadda tsuufǝga damma kwanǝn kǝ zamana, tlǝksǝra ghǝrazhigǝl hǝɓa ba dlaɗ ma dǝva kǝlaadaha, lii vǝlgar dlaɗɗiina, iitǝr wanaa pǝrɗa tlǝksǝra ghǝrazhigǝl bad ndzǝɗa. \v 13 Aɗaba adzahadzaha Muusa ard kakaɗa tlayanngaha baɗǝm tagardatag kǝ tlayanngǝr tǝghǝr kǝ tlǝksǝra ghǝrazhigǝl lakuti saay nǝ Yuhwana. \v 14 Dlaɓa akwamam haiyamanthaig dǝ kwanǝna, Ili wa ndza tagavda nǝ ǝlbǝg tǝghǝr taakiya da saayna, iin nǝ Yuhwana. \v 15 Dadda kwad hyǝmmiya, aa cinnga. \p \v 16 “Ən da gǝrǝg dau nai kǝ kwanǝn kǝ zamani? Ar band zarhah cihurgan tǝ ɓala kasukwa ar ɗaa ghǝrahaatǝr ar taakiya, \q1 \v 17 “ ‘Kǝm fǝrtǝkura kǝ faakila, \q2 lamwalǝg kǝ shakalga, \q1 kǝm ɓǝlkura kǝ ǝngsa taa dzǝgwagha, \q2 lamwalǝg kǝ tuuga.’ \m \v 18 “Sahi ba nǝ Yuhwan dadda tsuufǝga maay zǝgaana maay hǝɓǝgaan biya, aiyam nǝ uurama, ‘Shatanah wa ma vǝghaana.’ \v 19 Sahi ba nǝ Zǝra Uuda zǝgaana hǝɓǝgaana, ar taakiya, ‘Wayam dadda tlǝhuɗa ard dadda hǝɓa kya, tsaghwa lii cauwa hadama ard yaadaddaha haipaha.’ Bakǝvakwaha nǝghvaakanǝghǝg nǝ dabariya Daadamazhigǝl tǝdvad tlǝrahaana.” \s Kǝsahi larwa kǝ pǝlara ghǝra \p \v 20 Kaa cagtǝraacag nǝ Yesu kǝ gyi kǝ kǝsahi kwa ɓagaa nǝ iin kǝ dǝgaha jappǝr baɗyaka, aɗaba pǝlar bi kǝ ghǝr biya. \v 21 “Dǝga zhuwadaal kǝ sǝkǝgh Korazin! Dǝga zhuwadaal kǝ sǝkǝgh Betsaida! Akwama ɓagava ma Taya ard Sidun nǝ dǝgaha jappǝrahaanǝn ɓagavǝna vakaruwǝna, ma pǝlara bawur kǝ ghǝra. Maa tsǝgwarǝvtsǝgw kǝ akacakaca ar kutǝr kǝ aftsa. \v 22 Aici wan tagkurtaga, daghuvala ta shariya da zhutǝrdaala kǝ Taya ard Sidun nǝ Daadamazhigǝla tǝghǝr kǝ sǝkurama. \v 23 Kǝgh Kafarnahuma! Magha tlǝg nǝng da fǝkaarafǝg nǝ uud damma ghǝrazhigǝla? Maaya! Da fǝkaara bi nǝ uud biya, agha dii ba kǝ kaara faya, akwama ɓagava ma Sadum nǝ tlǝra jappǝrahaan ɓagav ma kǝsaharuwǝna, maa ba ndzǝgaan gwastaana. \v 24 Aiciya wan tagkurtaga, daghuvala ta shariya, da zhuvardaala kǝ Sadum tǝghǝr kǝskǝgha.” \s Asamasǝg sa vakara aɗaba am tlǝkǝna kǝ ɗiyakuɗǝga \p \v 25 Ma sarta kwaha wa tagaa nǝ Yesu taakiya, “Ən tagak uus Daada, Yaazhigǝla ghǝrazhigǝl ard duniya, aɗaba shiɓǝghtǝrvashiɓǝg kǝ dǝgitahaanǝn kǝ lii dǝ dabariya ard lii sǝrgasǝrga, kaa martǝrdamarǝg kǝskǝghǝg kǝ zǝr zarhaha. \v 26 Bandkwah, Daada, aɗaba kwan nǝ dǝgiti ɓagakaɓag kǝ marawa. \p \v 27 “Badǝm nǝ dǝgitaha, vǝlghwavǝlǝg nǝ Daadara. Maay wa sǝrgasǝrǝg kǝ Zǝriin biya bamma Daada. Dlaɓa maay wa sǝrgasǝrǝg kǝ Daadiin biya, bamma Zǝriina ard kwa haigant Zǝriin marardana. \p \v 28 “Asamasǝg sa vakara, baɗǝmaru lii kuɗaralkuɗǝga ard lii sǝpa kadlannga, ǝn kǝskuraran am tlǝkkǝna kǝ diyakuɗǝga. \v 29 Cinngamcinng kǝ dǝgiti ǝn tagkur naiya, bandkwa bǝlvar nǝ zuuki ma kungy kǝ kawa uusǝga, am tsagaan dlaɓa vakara. Aɗaba kaiya ǝn kalaliya ǝn maay naaghǝr biya, dlaɓa am tlǝknatlǝg kǝ gabǝr ma ǝrviɗmahuɗaharuwa. \v 30 Aɗɗaba zuukiyara ba tsaftsafa, kadlanngahara maay ɗǝmɗǝm biya.” \c 12 \s Ndavǝg tǝghǝr kǝ faciya ngiiga \p \v 1 Daghuvala faciya ngiiga Yahudaha, ghudadagal nǝ Yesu ard mbǝrzahaan ma guha hǝiya, ngal fǝgharzafǝg nǝ mbǝrzahaan kǝ kala ghǝra hǝiya ar zǝggaana aɗaba njǝtǝr waiya. \v 2 Nǝghara ba nǝ Farisiyah ǝndkwaha, am nǝ iitǝr taa kǝ Yesu, “Zharga, mbǝrzahagh ar ɓa dǝgiti dzah kǝ ɓagaan daghuvala ngiiga.” \p \v 3 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Mbats karantamabi kǝ dǝgiti ɓagaa nǝ Dauda ard lii ǝmtaɗ dǝ iin ma sartakwa ndza njitǝr nǝ waiy biya? \v 4 Kaa daas kǝ iin damma vǝgya Daadamazhigǝla kǝsant kǝ iin kǝ bǝruudi kwa favtǝra ba kǝrkangyǝkwa kǝ zhiila kǝsa uufah zuwa, vǝltǝr baz lii ǝmtaɗ dǝ iin kwa dzah zǝgaan kǝ iitǝra. \v 5 Nii karantamabi ha ma Adzahadzaha Muus kwa kǝlarda nǝ zhiila kǝssufah kǝ adzahadzaha ngiig ma vǝgya Daadamazhigǝla, mbats nal bi kǝ haip kǝ iitǝr biya? \v 6 Ən tagkurtaga, wan nǝ daddakwa juujig kǝ vǝgya Daadamazhigǝl vaakwana. \v 7 Akwamamaa sǝrgasǝrǝg kǝ dǝgiti tuuk vakai nǝ ǝlbǝgahaan kwa taakiya, ‘Zhuwadaal wan naag naiya, kyuulǝg biya, mamaa maay ghaza daddakwa maay dǝ haip biya.’ \v 8 Aɗaba Zǝra Uuda iin yaazhigǝla faciya ngiiga.” \s Daddakwa ǝmtsamǝmtsan nǝ vǝgha \p \v 9 Kaa ɗugarsɗuug kǝ Yesu kǝ vakavakintsa, ngal daas kǝ iin damma guda dzǝgwazhigǝlatǝra. \v 10 Ndza mǝng nǝ uuda nǝ iin ǝmtsamǝmtsan nǝ dǝv vakwahiina, kaa ndavgarundavǝg kǝ iitǝr kǝ Yesu, taakiya, “Haighanthaig nǝ adzahadzah mbǝvna nǝ uuda daghuvala Faciya Ngiiga?” Ndavararu kwakyarvad ar tlǝkǝna kǝ iin dǝ haipa. \p \v 11 Aiyama taa kǝ iitǝra, “Akwama mǝng nǝ daddakwa dǝ tuugh pal makurama, ma dahi damma afǝkka daghuvala Faciya Ngiiga, mbats maay kǝsgaan nǝ dadda tuughǝn sagat biya? \v 12 Abi ndanng ba nǝ uud tǝghǝr kǝ tuugha. Mbakyarvad kwaha kalkalan ɓagvǝna nǝ harǝr daghuvala Faciya Ngiiga.” \v 13 Aiyama taa kǝ uudanena, “Vǝlǝg kǝ dǝvaagha.” \p Kaa vǝlgaan kǝ iin kǝ dǝvaana, ngal mbǝg kǝ dǝvaan bandkwa pallna. \v 14 Kaa dagal kǝ Farisah da diya sawariya ma taatakatǝra tǝghǝr kǝ ɗuuli ar da tsǝg nǝ iitǝr kǝ Yesu. \s Righǝtrighǝg nǝ tlayanngǝra Ishaiya \p \v 15 Nǝghǝghaaka ba nǝ Yesu ǝndkwaha, ngal ɗuugarsɗuug kǝ iin kǝ vakavakiina, kaa gatǝgaan kǝ uudah badyaka, mbahtǝra kǝ lii yanng bi baɗǝmma. \v 16 Ɓǝltǝra kǝ magi taakiya, aa tagarar bi aandzu ǝndwar biya. \v 17 Tǝdvad kwan wa righavant nǝ dǝgiti tagada nǝ tlayang Ishaya taakiya, \q1 \v 18 “Wan kwatnahar kwa kǝsanaaka naiya, \q2 ǝn waigaana, ǝn cinngaan kǝ ǝmtakǝraan ba vaivaya. \q1 Ən da righǝgaan dǝ shǝɗkwara, \q2 iin wada tagtǝr ǝlbǝga shariya jiir kǝ uudaha. \q1 \v 19 Da maay ɓala agajaw bi taa ǝlbǝg dǝ caagyi biya, \q2 da cinngvabi nǝ ghaiyaan tǝ ɗuul biya. \q1 \v 20 Da maay kǝla ghuvi hǝrzh kǝ kǝlǝg biya, \q2 da maay ǝmtsa kaara jahurambi kwa hǝrz kǝ ǝmtsǝg biya, \q1 bamma da fǝgharaafǝg kǝ jira zuu kǝ fiira. \q2 \v 21 Fantara uuda dǝgshiga ba tǝ ɗaagaana.” \s Yesu ard maala shatanaha \p \v 22 Kaa sǝdǝvsǝg nǝ uudah kǝ makwai kwa mamghant nǝ shatanaha dlaɓa gulfa da vak Yesu, ngal mbǝnan kǝ iin kǝ uuda nǝ iina, farhza kǝ taaghai kaa nǝghǝganǝgha. \v 23 Kaa ɓa japǝr kǝ dlamaa kǝlaaw baɗǝmma, aiyam nǝ iitǝra, “Aitsa Zǝra Dauda bi wan kwanya?” \p \v 24 Cinngara ba nǝ Farisiyah ǝndkwaha, aiyam nǝ iitǝra, “Abi lagw dǝ ndzǝɗa Baˈalzabul tlǝkǝsa shatanaha nǝ uudanǝn kǝ shatanaha.” \p \v 25 Nǝghaakanǝghǝg nǝ Yesu kǝ dzama ghǝraatǝra, aiyama taa kǝ iitǝra, “Baɗǝm nǝ tlǝksǝri tagwazhatagw hutsǝg buwa ar ɓa tlǝghum dǝ ghǝrahaatǝra, kwanǝn kǝ tlǝksǝr da zǝlma biya, bandkwah dlaɓ nǝ kǝsa bi hǝnnyah ma tagwazhatagw hutsǝg buwa, ar ɓa tlǝghum dǝ ghǝrahaatǝra da badzǝga. \v 26 Akwama lagwan nǝ shatanah kǝ shatanaha, ɓa uushav dǝ ghǝraana, da ɓag ndar kaci nǝ tlǝksǝraan kǝ ndzǝɗi? \v 27 Akwaman lagw dǝ ndzǝɗa Baˈalzabul nai kǝ shatanaha, mbǝrzaharuwum? Ar lagw dǝ ndzaɗa wari? Mbǝrzaharuwa wa da tǝkur shari tǝghǝr kwanǝnna. \v 28 Akwaman lagw dǝ ndzǝɗa Shiɗkwa Daadamazhigǝla nai kǝ shatanaha, mbats tlǝksǝra Daadamazhigǝla sǝghawiisǝg da tǝghǝr kǝskurama. \p \v 29 “Maay wa dǝgaadǝg da vǝgya dadda ndzǝɗ hutsavarvan nǝ almanan biya, ba zǝnngwa bamma takwasavant nǝ dadda ndzǝɗǝna, lakuti hutsǝvarvahutsǝg nǝ almanana. \p \v 30 “Daddakwa maay ǝmtaɗ dǝ kai biya, tlǝghumar nǝ iina, dlaɓ daddakwa mǝlghwad bi kǝ dzahgaan biya, kwazǝg bad kwazǝga. \v 31 Mbakyarvad kwaha, ǝn tagkurtaga, da ɓǝshivtǝrnaɓǝshig kǝ uudah aandzu hulfa kwar kǝ haip ard badza ɗaaga kwa ɓagara nǝ iitǝra, aiciya, daddakwa badza ɗaaga Shiɗǝkwa Daadamazhigǝl da ɓǝshvarna biya. \v 32 Akwama tagadatag nǝ uudan kǝ ǝlbǝga nennig tǝ Zǝra Uuda da ɓǝshvarnaɓshiga, aiciya, baɗǝm nǝ daddakwa nǝnna Shiɗkwa Daadamazhigǝla da ɓǝshvarna bi ba dǝm biya. \s Nǝghvakanǝghǝg nǝ uuf tǝdvad zǝrna \p \v 33 “Uuf marawa yaa zǝr marawa, uufi ghwaɗa yaa ba zǝr ghwaɗa, ma kwar kǝ uufa nǝghvaakanǝghǝg tǝdvad zarhaana. \v 34 Kuram faɗǝga ghavalahaan kǝlaadahna, am da tag ndar nǝ uuram kǝ dǝgitah maraw kuram ndakwani am kǝladahi? Abi, dǝgiti ma ǝrviɗmahuɗ wa tag nǝ ghaiya. \v 35 Uuda jiira ba jiir wa sagal ma ǝrviɗmahuɗaana, uudi kǝlaada ba kǝlaadǝr wa sagal ma ǝrviɗmahuɗaana. \p \v 36 “Ən takurtaga, baɗǝm nǝ ǝlbǝgah ghwaɗ kwa tagarda nǝ uudaha, ar da tagaan daghuvala ta shariya. \v 37 Aɗaba tǝdvad ǝlbǝgahagh wada tak nǝ uud kǝ shariya, bi da maay nǝ uud ghazakghazǝg biya, bi da ghazǝka nǝ uuda.” \s Dǝga sǝrga \p \v 38 Am kyalǝma lii tsaga adzahadzah ard Farisiyah taa kǝ Yesu, “Dadda tsaga dǝgita, makǝmaa naagaan magha markǝmndadan kǝ dǝga sǝrga.” \p \v 39 Ngwatǝrangug nǝ Yesu amaa, “Uudaha zamana ar kǝlaadaha, dlaɓa ar za lanngiya Daadamazhigǝla. Ar gata maa marǝvtǝrda nǝ dǝga sǝrga, maay watlǝrǝn kǝ dǝga sǝrgi da marǝvtǝrmarǝg biya, bamma dǝga tlayang Yunana. \v 40 Bandkwa ɓagaa nǝ Yunan kǝ hǝng hǝkǝrɗ baz avǝɗ baz faci ma huɗa kilfa. Da bandkwah dlaɓ nǝ Zǝra Uud da ɓa hǝng hǝkǝrɗ baz avǝɗ baz faci ma kusǝgha haaya. \v 41 Daghuvala ta shariya, uudaha Neneva ar da ciig ǝmtaɗ dǝ uudaha zamana, ar martǝrda kǝ uudaha zamanǝn taakiya ar ghazaghazana, aɗaba pǝlara mbakyarvad ǝlɓǝg marawǝn tagada nǝ Yunan nǝ iitǝr kǝ ghǝra. Wan ci, nǝ daddakwa juujig kǝ Yunan vaakwana. \v 42 Daghuvala ta shariya, da ciig nǝ tlǝkǝssa Sheba uusa ǝmtaɗ dǝ uudaha zamanǝna. Martǝrdan taakiya ghazaraghazǝga, aɗaba ghǝravaana sal vaka bǝtky sa cinnga dabariya Salumana. Wan ci, daddakwa juujig kǝ Salumana vaakwana.” \s Gwiyaghǝra saasa Shatanaha \p \v 43 “Akwama salsǝg nǝ Shatanah ma vǝgha uuda, kaa gwaiyav kǝ iin gata vakavaka ɗiyakudǝg tlakǝna biya, aɗaba maay nǝ yu vakavaka kwahiin biya. \v 44 Ngal ba tagan taakiya, ‘Ən guya daas da vakavaki sanal naiya.’ Akwama guyaagwig daasa, tlǝgharaatlǝg kǝ hǝnyahǝn maay aandzu ǝndwar biya, dlaɓa hyaɗahyɗana ɓadlaɓadlana. \v 45 Kaa dagal kǝ iin dzǝgdaan kǝ kwatlǝrǝn kǝ shatanah uuɗiffa kwa jaruujig kǝ iin dǝ kǝlaadǝra, kaa daas kǝ iitǝr ar ndzan vaakwaha. Tǝhalakwaha ndzǝgana uudanǝna, da jǝguujig kǝ ndzǝganaanǝn ndza wurǝn kǝ badzǝga. Da bandkwah dlaɓ nǝ uudaha zamanǝn dǝ kǝlaadǝra.” \s Babba Yesu ard zaraabahaana \p \v 46 Tǝghǝrdǝga tagtǝr ǝlbǝg nǝ Yesu kǝ uudaha, kaa sagau kǝ babbaana ard zarha babbaan ar ghacan gyimala, ar naa taaghai dǝ iina. \v 47 Am nǝ uuda nǝ iin taa kǝ Yesu, “Wai baabagha ard dǝ zarhabaabagh ar ghacga gyimala, ar naa taaghai dǝ kǝgha.” \p \v 48 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ uudanǝnna, “War nǝ baabara ard zarha baabarni?” \v 49 Kaa maraa mbǝrzahaan kǝ iin dǝ dǝva aiyama, “Wan nǝ baaba ra ard zaraabahar vaakwana. \v 50 Baɗǝm nǝ daddakwa ɓa dǝgiti naag nǝ daadar kwa ma ghǝrazhigǝla, iin zǝraabara, ard dǝghwa baabara ard baabara.” \c 13 \s Garava dadda riiga \p \v 1 Ba daghuvala kwahiin kǝ faciya, kaa sǝgalsǝg nǝ Yesu hǝnyahiina, ngal dagal kǝ iin cǝhuran tǝ ghaiya yuwa haiya. \v 2 Kaa faɗav kǝ uudah baɗyak sa tǝghǝr kǝ iina, mbakyarvad kwaha kaa daas kǝ iin damma pɛra yuwa cǝhurana. Kaa ghacgaghacǝg kǝ uudah tǝ ghaiya gardza. \v 3 Kaa tagtǝrtag kǝ iin kǝ dǝgitah baɗyak dǝ garava, amaa, “Mǝng dadda riig kwa dal da riiga. \v 4 Riig nǝ iina, kaa ɓalgalɓalǝg kǝ kyalǝma hulf dat ɗuula, kaa caguucag kǝ ɗiikaha. \v 5 Kyalǝm ɓalal dat caccahǝlaw vakavaki maay nǝ haay ɗyak biya, kaa laghǝr ba watswatsa aɗaba maay nǝ haay ɗyak biya. \v 6 Ghwut ba nǝ faciya, ngal fuug kǝ iitǝra, aɗaba baharabi kǝ tlali vaivai biya, kaa ghulǝg kǝ iitǝra. \v 7 Kyalǝm ɓalal damma takka, kaa ghwubararaa nǝ takka, tsarva kǝ ɓǝlauwa. \v 8 Kyalm ɓalal dat haay marawa, kaa ya zǝr dǝrmǝkka, kyalǝm kul ǝngkwaha, kyalǝm dlaɓ kul hǝkǝrɗa. \v 9 Dadda kwad hyǝmiya cinngaana aa cinnga.” \s Dǝgiti tuuk vakai nǝ garavǝna \p \v 10 Kaa dagau kǝ mbǝrzah davakaan ar ndavaru taakiya, “Aujibǝg agha tagtǝr bad garav kǝ ǝlbǝg kǝ uudahi?” \v 11 Kaa ngutǝraangug kǝ Yesu, amaa, “Haiyakuranthaig nǝ uud am sǝra kǝ dǝgiti shǝɓashǝɓan ma tlǝkǝsǝra Daadamazhigǝla, kiyava iitǝra vǝlavtǝr biya. \v 12 Aɗaba baɗǝm dadda kwad dǝgita, da fǝvarnaafǝga baɗyaka, dlaɓa da jǝguujig tǝ iin ba vaivaiya, dadda kwa maay dǝ vakai biya, da kǝsvarǝvkǝssǝg aandzu ba hǝɗikǝni dǝ vakai nǝ iina. \v 13 In wan tagtǝr nai kǝ ǝlbǝg dǝ garavna, \q1 “ ‘Aandzu ar vazǝgaana ar nǝghǝga biya, \q2 aandzu ar cinngaana, ar cinnga biya \q2 dlaɓa ar nǝghǝgaaka biya.’ \p \v 14 “Righǝtrighǝg nǝ tlayangngǝra Ishaya tǝghǝr kǝ iitǝr taakiya, \q1 “ ‘Am da cinngaana \q2 am da cinngaaka biya, \q1 am da vazǝgaana, \q2 ba dǝm am da nǝghǝgaaka biya. \q1 \v 15 Aɗaba uudahaan ba dǝkdǝk nǝ ǝrvidmahuɗaatǝra, \q2 ar cinnga ba dlah dǝ hyǝmiyahaatǝra, \q1 dlaɓa ar hǝɗardu kǝ gyiyahaatǝra. \q1 Maa maay ǝndkwah biya, maraa nǝghǝganǝg dǝ gyiyahaatǝra, \q2 maraa cinngacinng dǝ hyǝmiyahaatǝra \q2 dlaɓa maa nǝgharaakanǝghǝg ma ǝrvidmahuɗaatǝra \q2 ar pǝla kǝ ghǝra ǝn mbǝtǝrnana.’ \m \v 16 “Bark nǝ gyiyaharuwa aɗaba ar nǝghǝganǝghǝga, dlaba hyimmǝyaharu ar cinngacinnga. \v 17 Bak jiira ǝn tagkurtaga, tlayangaha ard uudaha jirjira ba ɗyaka, naharnahǝg kǝ vazza dǝgiti nǝghama nǝ uurama, nǝghara biya, ard dǝgiti cinngama nǝ uurama, cinngara biya. \s Tagadatǝg nǝ Yesu kǝ dǝgiti tuuk vakai nǝ garava dadda riigna. \p \v 18 “Wan nǝ dǝgiti tuuk vakai nǝ garava dadda riigna. \v 19 Badǝm dadda kwa cinnghacinng kǝ ǝlbǝg tǝghǝr kǝ tlǝksǝra, dlaɓa nǝghaaka biya. Kaa sagau kǝ shatanaha ghǝldan kǝ ǝlbǝgǝn sagal ma ǝrviɗmahuɗaana, kwanǝn kǝ hulfa iin wa ɓalal dat ɗuula. \v 20 Hulfǝn ɓalal dat caccahǝlawna, iin garava uudahanǝn cinngaracinng kǝ ǝlbǝgna, dlaɓa dlǝgharadlǝghǝg bad hwaɗǝga. \v 21 Aɗaba baabi kǝ tlali biya, fadghǝraan ba dǝga sart hǝɗiikǝna, sǝghǝv ba dlaɗ kwakyarvad ǝlbǝgiina, kaa tagwzhatagw kǝ iin dǝ fadghǝrana. \v 22 Hulfǝn kwa ɓalal damma takkǝna, iin garava uudi cinnghacinnga kǝ ǝlbǝga Daadamazhigǝla, dzama kadlannga duniya ard hyahǝra, tsǝgharvatsǝg kǝ ɓǝlauwa yaa bi kǝ zǝr biya. \v 23 Hulfǝn riyava tǝ haay marwna iin garava dadda kwa cinnghacinnga kǝ ǝlbǝga Daadamazhigǝla dlaɓa nǝghǝghaakanǝghǝga, ngal yaa kǝ zǝra, kwana dǝrmǝkka, kwana kul unkwaha, kwana kul hǝkǝrɗa.” \s Garava dlǝgh ma hǝiya \p \v 24 Vǝlatǝrvǝlǝg nǝ Yesu kǝ kwatlǝrn ke garava, amaa, “Da gǝrav nǝ tlǝksǝra ghǝrazhigǝl dǝ uudi riiya hulf maraw ma guhaana. \v 25 Ma sartǝn hǝnna haar nǝ uudah baɗǝmma, kaa dagal kǝ dadda tlǝghuman riiyars kǝ dlǝgh miizhangyil hǝiyina, ngal dasaana. \v 26 Ghubara ba nǝ hǝiya yaak kǝ zǝra, dlǝgh ndakwani ghubaraghubarga. \p \v 27 “Kaa sagau kǝ kwatnahahaan ar tagar kǝ dadda hǝnyahaatǝr taakiya, ‘Dadda hǝnyaha, mbats hulf maraw bi wa riigha nǝng ma guhaghǝn biya? Aa sǝga ndar ka ci nǝ dlǝghi?’ \p \v 28 “Aiyama taa kǝ iitǝra, ‘Dadda tlǝghum wa ɓagaa kwaha.’ \p “Aiyam nǝ kwatnahaan taa kǝ iin, ‘Agha naagaan kǝm taɗdan kǝ dlǝghahaana?’ \p \v 29 “Amaa taa kǝ iitǝra, ‘Taɗam biya, aa nali vaka taɗa dlǝgh kǝskuram am taɗdan baz hǝi biya. \v 30 Aɗuwamtǝrɗuug aa ghubararghubarg ba ǝmtaɗ tangw damma sarta ghuda hǝiya, ma kwah kǝ sarta ǝn da tagtǝrtag nai kǝ lii ghuda hǝiya ar da farzha aghwa dlǝgha ar ngwaɗant aɗagwal aɗagwala hǝvars kaara, dzahvant nǝ hǝiya ɗiivǝdǝm damma kuvǝra.’ ” \s Garava hulfa zǝra mastad \p \v 31 Vǝlatǝrvǝlǝg nǝ Yesu kǝ kwatlǝrn kǝ garava, amaa, “Tlǝksǝra ghǝrazhigǝla band hulfa zǝra mastad kwa riiya nǝ uudan ma guhaana. \v 32 Iin wa mishish ma hulfah badǝmma, akwama ghubaraghubarga, juguujig kǝ dǝgitahi riiva ma ɗyaghar baɗǝmma kaa nǝg kǝ uufa, kaa ɓa vǝgyahaatǝr kǝ ɗiikah tǝ dǝvahaana.” \s Garava Yista \p \v 33 Gwiya vǝlatǝrvǝlǝg nǝ Yesu kǝ kwatlǝrn kǝ garava amaa, “Tlǝksǝra ghǝrazhigǝla band yista kwa kǝɗghant nǝ uusiin dǝ taasa ahupi hǝkǝrɗa, kaa uushigǝtuushig kǝ ahupiyin baɗǝm dǝ yistina.” \p \v 34 Tagatǝrtag nǝ Yesu kǝ dzahava uudah baɗǝm kǝ dǝgitah dǝ garava. Maay nǝ dǝgiti tagatǝr nǝ iin kwal garav biya. \v 35 Tǝdvad kwan wa rǝghvant nǝ dǝgiti tagada nǝ tlayang Ishaya taakiya, \q1 “Ən da tagaan kǝ ǝlbǝg dǝ garavaha, \q2 dǝgiti ndza shǝɓashǝɓan gwil fǝgarzha duni, ǝn da tagaana.” \s Dǝgiti tuuk vakai nǝ garava dlǝgh ma guha \p \v 36 Kaa ɗutǝrǝsɗuug nǝ Yesu kǝ dzahava uudaha, kaa daas kǝ iin da hǝnyaha. Ngal tlǝgaraatlǝg kǝ mbǝrzahaana, am nǝ iitǝr taa kǝ iina, “Tagkǝmndtag kǝ dǝgiti tuuk vakai nǝ garava dlǝgh ma guhna.” \p \v 37 Kaa ngutǝrangug nǝ Yesu amaa, “Dadda kwa riiya hulf marawa, iin Zǝra Uuda. \v 38 Guhna iin nǝ duniya, hulf marawna, iin zarha tlǝksǝra Daadamazhigǝla. Dlǝghna iitǝr zarha shatanah. \v 39 Dadda tlǝghumǝn riiya dlǝghna, iin shatanaha. Sarta ghwuda hǝina, iin ghyǝnnga duniya, lii ghuda hǝiya iitǝr nǝ zarhaɓǝlga Daadamazhigǝla. \p \v 40 “Bandkwa dzahav nǝ dlǝgh hǝvars nǝ kaara, da band kwah daghuvala ghyǝnnga duniya. \v 41 Da ɓǝlgaan Zǝra Uud kǝ zarhaɓǝlgaana, ar da dzahaant baɗǝm kǝ dǝgitahi fǝgara uudah kǝ ɓa haipa, baz lii ɓa tlǝra kǝlaɗǝr baɗǝmma, ar da lagwtǝrda dagal ma tlǝksǝraana. \v 42 Ar da ɗiitǝrdǝm damma kaara faaya, vakwaha ar da tuuga ar da ghwada dǝv dǝ tlǝrɗa. \v 43 Tǝhalakwaha ar da mbiig band faciya nǝ uudaha jiirjiira ma tlǝksǝra daddaatǝra. Dadda kwa dǝ hyǝmiya cinngaana aa cinnga. \s Garava alman kwa shiɓashiɓana \p \v 44 “Tlǝksǝra ghǝrazhigǝla band almani kwa shiɓavǝna ma guuha, kwa tlǝkǝna nǝ uudana ngal gwiya shiɓnanna, mbakyarvad ɗyakǝra hwaɗaga kaa valǝt kǝ dǝgahaani dǝvakai nǝ iin baɗǝmma, ngal sǝgwa kǝ guuhiina. \s Garava akur kwa ndannga \p \v 45 “Gwastǝna, tlǝksǝra ghǝrazhigǝla band zǝra kasǝkwa, kwa gata akura ndannga. \v 46 Tlǝkǝna ba nǝ iin kǝ akurǝn ndanng pal ba vaivaina, ngal valǝt kǝ dǝgahaan baɗǝm sǝgwa kǝ iina. \s Garava amshiya vaiya kilfa \p \v 47 “Gwastǝna dlaɓa, tlǝksǝra ghǝrazhigǝla band amshiya vaiya kilfa kwa ɓǝlavdǝm damma yuwahaiya, vaiyitvaig kilfah shahshaha. \v 48 Righǝt ba nǝ iina, ngal tǝɗdatǝɗǝg kǝ yaa daddaha vaiya kilf dat ghaiya gardza, ar dzǝraakan kǝ kilfahi marawa, ar ɗiivǝdǝm damma alghwa ɗiivǝdan nǝ wa maraw biya. \v 49 Da band kwah daghuvala ghyǝnnga duniya, ar da sagau nǝ zarhaɓǝlga Daadamazhigǝla, ar da tagwtǝrzha kǝ kǝlaadah sagal ma uudaha jiirjiira. \v 50 Ar da ɗiitǝrdǝm kǝ kǝlaadah damma kaara faiya, vakavaki ar da tuug nǝ iitǝra ar ghwada dǝv dǝ tlǝrɗa.” \s Daala almana ard ǝnghuraana \p \v 51 Am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Nǝghamaakanǝghǝg kǝ kwanahaan baɗǝmma?” Kaa ngug kǝ iitǝra takiya, “Aana.” \p \v 52 Aiyama taa kǝ iitǝra, “Mbakyarvad kwaha baɗǝm dadda tsaga adzahadzaha kwa nalnǝg kǝ mbǝrz ma tlǝksǝra ghǝrazhigǝla, band dadda hǝnyaha kwa sadda daala almana ard ǝnghura alman vaka fǝgaana.” \s Maay nǝ Tlayanng dǝ ndanng ma kǝssaan biya \p \v 53 Ghyǝnng ba nǝ Yesu tagtǝr dǝgitah dǝ garava, kaa dagalaan kǝ iina. \v 54 Dagha ba nǝ Yesu damma kǝssana, kaa fǝgarzhafǝg kǝ iin tsagtǝr dǝgit kǝ uudah ma guda dzǝgwazhigǝlaatǝra, kaa ɓa jappǝr kǝ iitǝra, ar taakiya, “Aa tlǝkǝna mǝr nǝ uudanǝn kǝ hulfa kwan kǝ dabari ard dǝ ndzǝɗa ɓa tlǝraha jappǝrni? \v 55 Zǝra kafintini wan kwan biya? Babbaani wa ɗahav dǝ Maryam biya? Zarhaababani nǝ Yakuba, Isuvu, Siman ard Yahud biya? \v 56 Dughwaha babbaan bi wa ǝmtaɗ dǝ kǝmyamǝn biya? Tlakǝnamǝr kaci nǝ iin kǝ kwanahaan baɗǝmmi?” \v 57 Kaa badzǝg kǝ ǝrvidmahuɗatǝra. \p Am Yesu taa kǝ iitǝra, “Bamma kǝsaana ard hǝnyhaan wa maay nǝ tlayanng dǝ ndanng biya.” \v 58 Ɓagaa bi nǝ iin kǝ dǝgaha jappǝr ɗyak vakwah biya, adaba ar maay dǝ fadghǝr biya. \c 14 \s Əmtsǝga Yuhwana dadda tsuufǝga \p \v 1 Ma sarta kwah wa cinngha nǝ Tlǝkǝs Hirudus kǝ ǝlbǝg tǝghǝr kǝ Yesu. \v 2 Amaa taa kǝ kwatnahahaana, “Kwan kǝ uuda, Yuhwan dadda tsuufǝg waa ciigǝt ma gǝtlaha, iin waa tlǝkǝna nǝ iin kǝ ndzǝɗa ɓa dǝgaha jappǝrahaana.” \p \v 3 Aɗaba ndza viyǝtviig nǝ Hirudus kǝ Yuhwana, takwasanta, ɓǝldǝm damma guda bǝrfin kwakyarvad Hirudiya, uusa zǝra babbaan Filigusa. \v 4 Aɗaba ndza tagartag nǝ Yuhwan kǝ Hirudus taakiya, kalkalaan bi kǝ iin kǝssa Hirudiya biya. \v 5 Bakǝvakwaha nahanahǝg nǝ Hirudus kǝ tsa Yuhwana, ndza gǝdza gyiya uudaha, aɗaba haiyaranthaig nǝ uudah taakiya tlayanga nǝ iina. \p \v 6 Sǝgha ba nǝ sarta ɓa kwaanda Hirudusa, kaa shakalǝg kǝ dughwa Hirudiya tǝ vuukwa ghulabaha, fǝgharaafǝg kǝ Hirudus kǝ cinnga ǝmtaakǝr ba vaivaiya. \v 7 Tǝgharatǝg kǝ langyiya baz zǝgara gwaɗǝg taakiya, da vǝlǝgarvǝlǝg kǝ dǝgiti ghalǝg nǝ iin baɗǝmma. \p \v 8 Ngal diigaradiig nǝ babbaan kǝ sawariya dǝgiti da tag nǝ iina, amaa, “Aa vǝlwavǝlǝg nǝ uud kǝ ghǝra Yuhwan dadda Tsuufǝg bandakwan ma kwatama.” \p \v 9 Cinnguu bi nǝ tlǝkǝs kǝ ǝmtakǝra ǝlbǝgiin biya, aɗaba mbakyarvad ngwaɗǝgi zaa nǝ iin tǝvuukwa ghwulabahaana, ngal tagaan kǝ iin taaki aa vǝlvarvǝlǝg nǝ dǝgiti naag nǝ iina. \v 10 Ɓǝlant kǝ uud damma guda bǝrfina ghudva ghǝr tǝ Yuhwana. \v 11 Sǝvdaa nǝ ghǝraan ma kwatama, vǝlǝvar kǝ dughwiina, kaa lanngardaa kǝ iin kǝ babbaana. \v 12 Kaa sagau kǝ mbǝrzaha Yuhwana ar kǝssant kǝ tlǝwa vǝghaan ar hǝɗǝnana, tǝhala kwaha ngal daagal kǝ iitǝr ar tagar kǝ Yesu. \s Tlatǝrtlǝg nǝ Yesu kǝ uudah alfu dlǝb dǝ dǝgzǝga \p \v 13 Cinngha ba nǝ Yesu ǝndkwaha, kaa daas kǝ iin damma pɛra yuwa, ngal dagal da vakavaki maay aandzu ǝndwar biya, ndzan ba daghuvaana. Cinngara ba nǝ uudaha, kaa sagal kǝ iitǝr ma kǝssahaatǝra, ngal dagal kǝ iitǝr gatǝgaana. \v 14 Sǝghal ba nǝ iin ma pɛra yuwa, kaa nǝghǝganǝghǝg kǝ iin kǝ uudah ba ɗyaka. Ngal zhutǝrdaalazhuuga, dlaɓa mbǝhtǝra kǝ lii yang bi ma iitǝra. \p \v 15 Dǝm ba faci kǝ ɓǝladaaya, kaa dagau kǝ mbǝrzahan da vaakana, am nǝ iitǝra, “Kwan kǝ vakavaka maay aandzu ndǝwar biya, dlaɓa hǝrz faci kǝ ɓǝladaaya. Ɗutǝrsɗuug kǝ uudaha kiyava dagal kǝ iitǝr damma kǝsah ar gatu kǝ dǝgzǝga.” \p \v 16 Aiyama nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Maay nǝ tlǝra dagalaatǝr biya. Vǝlamtǝrvǝlǝg nǝ uuram kǝ dǝgzǝga.” \p \v 17 Am nǝ iitǝra taa kǝ iina, “Dǝgiti vakamnd vaakwana, ba bǝruudi dlǝɓa ard kilf bu kaltiya.” \p \v 18 Aiyama, “Anakam da vakara.” \v 19 Ngal tagtǝrtag kǝ iin kǝ uudah aa cahwararacahwarǝg tǝ kazhakwa, kaa kǝsgantkǝsǝg kǝ iin kǝ bǝruudi dlǝɓ ard kilf buwa, dzǝgant kǝ iin kǝ ghǝraan damma ghǝrzhigǝla, tagar kǝ uus kǝ Daadamazhigǝla. Tǝhalakwaha, lahǝna kǝ bǝruudina vǝltǝr kǝ mbǝrzahana ar tagwtǝrna kǝ uudaha. \v 20 Baɗǝmmaatǝr zaruuzǝga tlatǝrtlǝga, ar dzahaant nǝ mbǝrzahaan kǝ ghwadǝgahaani tǝmaatǝmga, righantrighǝg kǝ alghw kǝlaawa tar buwa. \v 21 Uudahi zaruuzǝga tamaha ghwalvah alfu dlǝɓa, maay ba nǝ zǝrha ard ǝnghwasah biya. \s Yesu dal tǝghǝra yuwa \p \v 22 Bad ghyǝngaatǝr waha, kaa fǝtǝraafǝg nǝ Yesu kǝ mbǝrzahaan damma pǝra yuwa, kiyava dagal kǝ iitǝr zungw tǝghǝr kǝ iin dat ghyaba kwah kǝ gardza, aɗaba paka salama uudah nǝ iina. \v 23 Tǝhalakwa salamada nǝ iin kǝ uudaha, ngal dagat kǝ iin da dzǝgwazhigǝla ma aghw ba daghuvaana, ɓǝlgharaaɓǝlǝg baz avǝɗ vaakwah ba daghuvaana. \v 24 Ma kwahiina sarta ndza ma taataka yuwahaiya nǝ pɛrayuwa, kaa tsǝgaan kǝ fǝɗ kǝ ghubǝɗǝga yu dat pɛrayuwa, aɗaba ndza ba gyar nǝ fǝɗ dǝ pɛrayuwa. \p \v 25 Tamaha karfe hǝkǝrɗa avǝɗa, kaa happa dagal kǝ Yesu tǝghǝra yuwa da vak mbǝrzahaana. \v 26 Nǝghara ba nǝ mbǝrzahaan kǝ iin happa dagal dǝ shig tǝghǝra yuwa, kaa gǝdzǝg kǝ iitǝra. Ar hulǝg mbakyarvad dladlawa ar taakiya, “Dadda kwa sǝgal tǝ afka.” \p \v 27 Bat watsǝra, kaa tagtǝrtag kǝ Yesu taakiya, “Ndavam biya, ba kaiya, gǝdzam biya.” \p \v 28 Kaa ngug kǝ Bitrus amaa, “Yaazhigǝla, akwama ba kǝgha, ɗaakwaɗaag sa vakaagh tǝghǝra yuwa.” \p \v 29 Aiyam nǝ Yesu, “Asǝga.” Kaa sagal kǝ Bitrusa ma pɛrayuwa, farzha kǝ dagal tǝghǝra yuwa da vak Yesu. \v 30 Nǝghǝgha ba nǝ iin kǝ fǝɗ ciyǝtciig bad ndzǝɗa, kaa gǝdzǝg kǝ iina aɗaba fǝgharzhafǝg nǝ yu kǝ ndǝgaana. Kaa huulǝg kǝ iin amaa, “Katkwakatǝg, Yaazhigǝla.” \p \v 31 Bat watsǝra kaa vǝlǝgaan kǝ Yesu kǝ dǝvaan viyita, aiyama “Kǝgh dadda hǝtsahǝtsan nǝ fadghǝrna, aujilbǝg agha ɓa ndawndawi?” \p \v 32 Daragha ba nǝ iitǝra damma pɛrayuwa, kaa kyaɓalgakyaɓalǝg kǝ fǝdna. \v 33 Kaa ɓagarnǝsɓag nǝ lii ma pɛrayuwǝn kǝ kwatnahǝr kǝ Yesu, ar taakiya, “Bak jiijiira agha Zǝra Daadamazhigǝla.” \s Mbahghanambahǝg nǝ Yesu kǝ lii yang bi ma Janisarat \p \v 34 Dzǝvara ba nǝ iitǝr kǝ yuwa haiya, ar tsugwa ma Janisarat. \v 35 Nǝgharaaka ba nǝ uudaha kǝsiin kǝ Yesu, kaa bǝla ghai kǝ iitǝr damma kǝsahi tǝghǝr kǝ iitǝr baɗǝmma, ar sardǝv kǝ lii yang bi badǝmma. \v 36 Kaa ghalgaan kǝ iitǝr maa ɗuutǝrnaa kǝ lii yang bi maraa tapnan aandzu ghaaya sǝɗavaana, baɗǝm lii taparnatapǝga mbaharambahǝga. \c 15 \s Dǝga Daadiija tlǝvuukwaha \p \v 1 Tǝhalakwaha kaa sagau kǝ kyalǝma Farisiyaha ard lii tsaga adzahadzah sagal ma Wurshalim da vak Yesu am nǝ iitǝra, \v 2 “Aujilbǝg kǝ mbǝrzahagh ar kǝlla dǝga daadijaha tlǝvuukwahi? Aɗaba ar maay bara dǝv lakwti ar da zaa kaf biya.” \p \v 3 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Kuramǝm, aujilbǝg kǝskuram am kǝlla adzahadzaha Daadamazhigǝl kwakyarvad dǝga daadijahawi? \v 4 Am nǝ Daadamazhigǝla, ‘Faarafǝg kǝ daadagh ard baabagha,’ dlaɓa ‘Baɗǝm dadda ɗaava daddaana bi babbaana, barari tsavva.’ \v 5 Kuram am tsagtǝrtsag kǝ uudah taakiya, akwama mǝng nǝ uudani dǝ dǝgit kwada mǝlgaru kǝ daddaana bi babbaana, ngal tagaan taakiya, ‘Baɗǝm nǝ dǝgiti mammaa da tlǝkǝna nǝ uuram vakara, fanarafǝg kǝ Daadamazhigǝla.’ Mbakyarvad kwaha fǝghaara bi kǝ daddaan ard babbaan dǝvakai biya. \v 6 Mbakyarvad dǝgaha daadijaruwa, namdalnǝg nǝ uuram kǝ ǝlbǝga Daadamazhigǝl kǝ dǝga lakǝra. \v 7 Kuram muuniyahaana! Mbats ba jiir nǝ tlayanngǝrǝn tagada nǝ Ishaiya tǝghǝr kǝskuram taakiya, \q1 \v 8 “‘Udahaana, ar fǝkwara bat vaa ghai kalti, \q2 ǝrviɗmahuɗaatǝr bitky dǝ kaiya. \q1 \v 9 Ar ɓaggwa ba gyaan kǝ kwatnahǝra, \q2 ar tsaga adzahadzaha uudah tǝghǝr kǝ ǝlbǝga Daadamazhigǝla.’” \s Dǝgiti fǝgaraa uud kǝ ndzǝga kwadlamb tǝvuukwa Daadamazhigǝla \p \v 10 Ɗahatǝrǝtɗahǝg nǝ Yesu kǝ dzahava uudah da vakaana, amaa taa kǝ iitǝra, “Cinngamcinnga am nǝghaakana. \v 11 Dǝgiti daadamma ghaiya kǝ uud bi wa fǝgara kwadlambǝr kǝ uud tǝvuukwa Daadamazhigǝl biya. Bamma dǝgiti sagal ma ghaiyaana.” \p \v 12 Kaa sagau kǝ mbǝrzahaan da vak Yesu am nǝ iitǝra, “Agha sǝrgasǝrg taaki aandzaa badzgalbadzǝg nǝ ǝrviɗya Farisiyah sarta kwaraa cinnga nǝ iitǝr kǝ ǝlbǝgna?” \p \v 13 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Baɗǝm nǝ riigi kwa riiya nǝ Daadari ma ghǝrazhigǝl biya, da taɗava. \v 14 Aaɗuwamtǝrɗuuga. Ar gulfah nǝ iitǝra, lii taɗa gulfaha. Akwama gulf wa taɗa gulfa, ba bǝrkuɗaatǝr ar mbǝɗa daay damma afǝka.” \p \v 15 Aiyam nǝ Bitrus taa kǝ iina, “Tagkǝmndtagg kǝ dǝgiti tuuk vakai nǝ garavna.” \p \v 16 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Mbats gwaastǝn nǝghamaaka biya? \v 17 Baɗǝm nǝ dǝgiti zǝguu nǝ uuda, ba zǝnngw da bak ghaiyaana, kaa damma huɗaana, tǝhala kwaha kaa sagal ma vǝghaana. \v 18 Dǝgiti aa sagal ma ghaiya uuda, aa sǝgal bamma ǝrviɗmahuɗaana. Iin wa fǝgara ndzǝgaana kwadlambǝr kǝ uud tǝvuukwa Daadamazhigǝla. \v 19 Aɗaba sagal bamma ǝrviɗmahuuɗ nǝ dzama dǝgit ghwaɗa, ndǝ tsa sifǝga, ɓa gwaragwara, ɓa gǝlla, shiida fiida, ard badza ɗaaga. \v 20 Kwanahaan wa fǝgaraa ndzǝgaana kwadlambǝr kǝ uud tǝvuukwa Daadamazhigǝla, za kaf kwaal bara dǝv bi wa fǝgaraa ndzǝgan kwadlambǝr kǝ uud tǝvuukwa Daadamazhigǝl biya.” \s Fadghǝra uusa yaa Kanˈana \p \v 21 Ɗughars ba nǝ Yesu kwahiin kǝ vakavaka, ngal dagal kǝ iin damma larda Taya ard Sidon, \v 22 Kaa huula saas kǝ uusa yaa Kanˈana, amaa, “Zhukwadalaazhuug, Yaazhigǝla, Zǝra Dauda. Mǝng nǝ dǝghwar kwa vǝlgar nǝ shatanah kǝ dlaɗ ba vaivaiya.” \p \v 23 Tagghar bi nǝ Yesu aandzu ndau biya, kaa ba sagau kǝ mbǝrzahaa da ghalgaana, aiyam nǝ iitǝra, “Lagwarslagw kǝ uusna, aɗaba gata kǝmyamma dlaɓa mbakiyammbǝg dǝ huulǝga.” \p \v 24 Ngwatǝrangug nǝ Yesu amaa, “Ɓǝlakwadi mbakyarvad tughwaha Israˈilǝn zaharazahǝgǝn nǝ uuda, mbakyarvad uudahi tlǝrǝn biya.” \p \v 25 Ngal sagau kǝ iin kǝlla kǝ ghunnj tǝvuukwana amaa, “Yaazhigǝla, mǝlwadmǝlga.” \p \v 26 Aiyamaa, “Kalkalaan bi kǝ kǝsvant nǝ kaffa zarh ɓǝlǝvtǝrda kǝ ghǝgyah biya.” \p \v 27 Amaa, “Aana, bandkwah, Yaazhigǝla, aandzu ghǝgyaha ar cagaan kǝ pashpasha kaffi ɓalgal vaka zǝg kǝ dadda hǝnyahaatǝra.” \p \v 28 Kaa ngugarangugg kǝ Yesu amaa, “Uusǝna, fadghǝragh ndzǝɗandzǝɗana, tsakatsǝg nǝ uud kǝ puutagha.” Bat watsǝr kaa mbǝgambǝg kǝ dǝghwaana. \s Mbahghanambahǝg nǝ Yesu kǝ uudah baɗyaka \p \v 29 Ciyit ba vaakwahiin nǝ Yesu kaa ta ghaiya Yuwa haiya Galili. Ngal dagat kǝ iin dat kungula aghwa, cǝhurana. \v 30 Kaa sagau kǝ uudah baɗyak da vakaan dǝ ghurɗikaha, gulfaha, lii ǝmtsamtsan nǝ uuɓiya, makwayaha, ard uudahi tlǝrǝn baɗyaka, ar ɗiitǝra tǝvuukwana. Ngal mbahtǝrana. \v 31 Nǝghgha ba nǝ uudah kǝ makwayah ar taa ghaiya, lii ǝmtsamtsan nǝ uuɓiya, uuɓiyatǝr nalnǝg balapiya, ghurɗikah ar dagala, gulfah dlaɓ ar nǝghǝganǝghǝga. Kaa galla Daadamazhigǝla yaa Izraˈila kǝ iitǝr baɗǝmma. \s Vǝlatǝrvǝlǝg nǝ Yesu kǝ dǝga zǝg kǝ uudah alfu uufaɗa \p \v 32 Tǝhala kwaha, ngal ɗahtǝrǝtɗahǝg nǝ Yesu kǝ mbǝrzahaan amaa, “Ən ɓa zhuwadaala kwanǝn kǝ uudaha, hǝngah hǝkǝrɗ wan kwana ar ba ǝmtaɗ dǝ kaiya, ba kwal dǝgzǝga. Ən naay kǝ ɗutǝrǝsɗuug daas dǝ wai biya, aɗaba haik ɗiya haar kǝ iitǝr tǝghǝrdǝga.” \p \v 33 Am nǝ mbǝrzah taa kǝ iina, “Da tlǝvkǝna mǝr nǝ dǝgzǝgǝn da tlǝtǝraara kǝ uudahaan ma tǝghal vaakwani?” \p \v 34 Kaa ndavtǝruundavǝg kǝ Yesu taakiya, “Ɗummba bruudi ngwɛn wa vakaruwi?” \p Aiyam nǝ iitǝra, “Uuɗiifa ard mishish kilf hǝɗiikǝna.” \p \v 35 Kaa fǝtǝraafǝg kǝ iin kǝ dlamakǝlaaw cahwargan tǝ haaya. \v 36 Kǝsant kǝ iin kǝ ɗummba bruudi uuɗiifǝn ard kilfna, tagar kǝ iin kǝ uus kǝ Daadamazhigǝla lahnana. Vǝltǝr kǝ iin kǝ mbǝrzahaana, kaa vǝltǝr nǝ mbǝrzahaan kǝ uudaha. \v 37 Baɗǝmaatǝr zaruuzǝga, tlatǝrtlǝga, kaa dzahgantdzahǝg nǝ mbǝrzahaan kǝ ghwadgahaan ar rɛghant kǝ alǝghwah uuɗiifa. \v 38 Uudahi zaruuzǝga, tamaha damma ghwalvah alfu uufaɗa, maay ba nǝ ǝnghwasah ard zarh biya. \v 39 Salamada ba nǝ iin kǝ uudaha, kaa damma pɛra yuwa, ngal dagal damma haaya Magadan. \c 16 \s Gata dǝga sǝrga \p \v 1 Sarǝvsǝg nǝ Farisiyaha ard Sadukiyah da vak Yesu kiyava fishǝgaan kǝ iitǝra, kaa ghalgaan kǝ iitǝr ma martǝrdan kǝ dǝga sǝrǝg kwa da mara taakiya, sǝghhi vak Daadamazhigǝla. \v 2 Ngutǝrnaguga, amaa, “Akwama ɓǝlaaɓǝlǝg nǝ hwaasa, ma nǝghǝmanǝghǝg kǝ zhigǝla ba kyanga, am tagaan taakiya da maraw nǝ kǝs dlakaduura. \v 3 Akwama nǝghamanǝghǝg kǝ zhigǝl ba kyanga dlakaduur wur ciyitciig nǝ ghabaga, am tagaan taakiya, ‘Da hyiyav nǝ yuwa hiinanna.’ Am nǝghǝgaakanǝghǝg tsau kǝ ndzǝgana zhigǝla. Ɗǝmakurvaa ndar kaci nǝghǝgaaka ndzǝgan kwanǝn kǝ zamani? \v 4 Uudaha zamana ar maay dǝ jiir tǝvuukwa Daadamazhigǝl biya, dlaɓa ar kǝladaha. Ar nagan mara nǝgha kǝ dǝga sǝrga, da maay marvǝtǝrmarǝg nǝ watlǝrn kǝ dǝga sǝrǝg biya, bamma dǝga sǝrǝga Yunana.” \p Kaa ɗuutǝrsɗuug kǝ iin ngal dagalaana. \s Yista Farisiyah ard Sadukiyaha \p \v 5 Daral ba nǝ mbǝrzahaan dat ghyaba kwah kǝ gardza yuwa haiya, mbats viyaatǝraviig nǝ kǝsa bruudiya. \v 6 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Famfǝg kǝ hyǝmiya, dlaɓa am fǝgaan kǝ taaɗ tǝ yista Farisiyah ard Sadukiyaha.” \p \v 7 Kaa fagarzhafǝg kǝ iitǝr tagaan ma taatakatǝr taakiya, “Mbakyarvad kǝsyamant bi kǝ bruudi nii?” \p \v 8 Nǝghghaaka ba nǝ Yesu ǝndkwana, aiyama, “Kuuram lii hǝtsahǝtsan nǝ fadghǝra, aujilbǝg am taaki am maay dǝ bruudi biyi? \v 9 Mbats gwastǝn nǝghamaaka biya? Viiyakuraviig nǝ ɗuuli gǝlantǝrǝt nai kǝ uudah alfu dlǝɓ dǝ ɗummba bruudi dlǝɓa? Alghwa ngwɛn wa dzahamant nǝ uurami? \v 10 Nii ma sarta kwa gǝlantǝrǝt nai kǝ uudah alfu uufaɗ dǝ ɗummba bruudi uudifna, alghw ngwɛn wa dzahamant nǝ uurami? \v 11 Aujibǝg nǝghǝghaamaka bi taakiya ǝn tag tǝghǝr kǝ bruudi bi nai kǝ ǝlbǝgǝn biyi? Amaaya, famfǝg kǝ hǝnkal tǝ yista Farisiyaha ard Sadukiyaha.” \p \v 12 Tǝhalakwah wa nǝgharaaka nǝ mbǝrzahaan taakiya, tagtǝr taaki aa farfǝg kǝ hǝnkal tǝ yistin kwa ɗiiyav ma bruudiyin biya, mbats tagtǝr taakiya aa farfǝg kǝ hǝnkal dǝ tsagaana Farisiyaha ard Sadukiyaha. \s Ɓagaaɓag nǝ Bitrus kǝ shiid taaki Yesu iin Kǝristi \p \v 13 Sǝghal ba nǝ Yesu damma larda Kaisariya Filibi, kaa ndavtǝrundavǝg kǝ iin kǝ mbǝrzahaana, amaa, “War nǝ Zǝra Uud mar tagaan nǝ uudahi?” \p \v 14 Aiyam nǝ iitǝra, “Kyalm ar taakiya Yuhwan dadda tsuufǝga, kyalmah ar taakiya, tlayanga Iliya, kyalmah dlaɓa ar taakiya Irimiya bi pal ma tlayangaha.” \p \v 15 Aiyama taa kǝ iitǝra, “Kuramǝm ǝn war nai mam tlǝg nǝ ghǝraruwi?” \p \v 16 Kaa ngwangug kǝ Siman Bitrusa taakiya, “Kǝgh nǝ Kǝristi, Zǝra Daadamazhigǝla kwa dǝ shifǝga.” \p \v 17 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Agha dǝ bark nǝng, Siman zǝra Yunana, aɗaba uud bi wa markada kwanǝn biya, aa markada nǝ Daadar ma ghǝrazhigǝla. \v 18 Ən tagaktaga, agha Bitrus nǝnga, agha band akur kwa ndǝra nǝ uudan kǝ hǝngah tǝ vakaiya, ǝn da ɓaatlǝr dǝ kǝgh nai kǝ fǝtǝrna ndzǝɗ kǝ yaa daddaha gata kaiya, kwa da maay nǝ ǝmtsǝg dǝ ndzǝɗa tǝghǝr kǝ iitǝr biya. \v 19 Ən da vǝlakvǝlǝg kǝ dǝga wura tlǝksǝra ghǝrazhigǝla, dlaɓa badǝm nǝ dǝgiti agha ngwuɗǝgant nǝng ma duniya, da ngwuɗav ma ghǝrazhigǝla, baɗǝm dǝgiti agha pǝlnanǝng ma duniya, da pǝlav ma ghǝrazhigǝla.” \v 20 Ɓǝlatǝraaɓǝlǝg nǝ Yesu kǝ magyi kǝ mbǝrzahaan ba vaivai aa tagarar bi aandzu ndǝwar taakiya kai nǝ Kǝristi biya. \s Tagadatag Yesu tǝghǝr kǝ ǝmtsǝgaana \p \v 21 Ciigǝt ma kwahiin kǝ sart wa tagatǝr nǝ Yesu kǝ mbǝrzahaan taakiya, barari dagal damma Wurshalima, da hǝɓuu kǝ dlaɗa shahshaha, ma dǝv kǝ maalaha ard maala zhiila kǝssufah ard lii tsaga adzahadzaha, da tsǝvana, tǝ hǝng hǝkǝrɗa da ciivant dǝ shifǝga. \p \v 22 Ngal tǝɗant nǝ Bitrus damma dlǝmmbaava, cagaraa kǝ gyiya, amaa, “Aa tsanttsǝg nǝ Daadamazhigǝla, Yaazhigǝla, da dzǝgaar bi nǝ wan dǝ kǝgh ba dǝm biya.” \p \v 23 Kaa gwiyav nǝ Yesu da vak Bitrus, amaa, “Yagh vakar Shatanaha, agha akura mbǝɗa uud tǝ ɗuul nǝng vakara, agha dzamaghǝr band uuda dǝg shiga ndǝ Daadamazhigǝl biya.” \p \v 24 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ mbǝrzahaana, “Baɗǝm dadda kwa na gata kaiya, bamma ɗugharsɗuug kǝ ghǝraana, kǝsant kǝ tlaɓa hǝrtǝgaana, gatǝkwagatǝga. \v 25 Aɗaba baɗǝm dadda kwa na kata shifǝgaana, da ɓǝgaan dagala, Badǝm nǝ daddakwa ɓǝlda shifǝgaan mbakyarvad kaiya da tlǝknatlǝga. \v 26 Au peɗaan kǝ uud akwama tlakǝnatlǝg kǝ duni baɗǝmma, tǝhalakwaha ɓǝldan kǝ shifǝgaani? Nii auwa da vǝlǝda nǝ uudan dlakulva shifǝgaani? \v 27 Zǝra Uuda da sii dǝ zǝrɓǝlgahaan ma ndangǝra Daddaana, da vǝlgarvǝlg kǝ dǝg shigaan aandzu war kalkala dǝgiti ɓagaa nǝ iina. \v 28 Ən takurtaga, mǝng nǝ kyalma uudahi ghaciga vakwanǝnna ar da maay ǝmtsǝg biya bamma nǝghǝgharanghǝg kǝ saay Zǝra Uuda ma tlǝkǝsǝraana.” \c 17 \s Gwiyavǝtgwiig nǝ ndzǝgana Yesu \p \v 1 Tǝhala hǝngah ǝngkwaha kaa langtǝrdǝtlang nǝ Yesu kǝ Bitrus, ard Yakubu, ard zǝrababba Yakub, kwa iin nǝ Yuhwan, dagat damma ghǝra aghwa ba kyakw ba daghuvaatǝra. \v 2 Kaa gwivǝtgwiig nǝ ndzǝganan tǝvuukwatǝra, baz huɗǝvǝgaan ndakwi mbiig band faciya, sǝdavaan ndakwi kaa nǝg kǝ maɗǝkw ba tǝlla. \v 3 Batwatsǝra kaa tsǝgwatsugw kǝ tlayang Musa ard tlayang Iliya. Kaa taa ghai kǝ iitǝr dǝ Yesu. \p \v 4 Aiyam Bitrus taa kǝ Yesu, “Yaazhigǝla, marawa nǝ ndzǝgana miyam vaakwana. Akwama haighanthaiga ǝn tafǝgan kǝ tsakwamah hǝkǝrɗa, pal kǝskǝgha, pal kǝ Musa, pal kiyava Iliya.” \p \v 5 Ma sartǝn ba ndzǝgaan taa ghai nǝ Bitrusa, kaa hǝɗtǝrduhǝɗǝg nǝ akummba, kaa cinngvacinng nǝ ghai sagal ma akumb taakiya, “Kwana iin zǝrara, kwan waig naiya, ǝn cinngaan kǝ ǝmtakǝraan ba vaivaiya. Cinngamarnucinnga.” \p \v 6 Cinngara ba nǝ mbǝrzahaan ǝndkwaha, kaa gǝdzǝgǝtgǝdzǝg kǝ iitǝr ba vaivaiya, baz mbǝɗa damma haay kǝ iitǝra. \v 7 Kaa sagau kǝ Yesu taptǝrnana amaa, “Ciyamciiga, gǝdzam biya.” \v 8 Kaparant ba nǝ iitǝr kǝ ghǝra, nǝghara bi aandzu ndǝwar biya, nǝghara ba Yesu daghuvaana. \p \v 9 Ar tǝghǝrdǝga saay nǝ iitǝr ma aghwa, am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Tagamarbi aandzu kǝ war kǝ dǝgiti amaa nǝghǝga nǝ uuram biya, bamma ciyavantciig Zǝra Uud ma gǝtlah dǝ shifǝga.” \p \v 10 Kaa ndavgarundavǝg nǝ mbǝrzahaan taakiya, “Aujibǝg kǝ lii tsaga adzahadzaha Muus ar taakiya, barari bamma tlayang Iliya wada saay ba zǝnngwi?” \p \v 11 Kaa ngutǝrangug kǝ Yesu taakiya, “Ba pakatta da saay nǝ Iliya, da ɓadlǝna kǝ dǝgitah ba ɗǝmma. \v 12 Ən tagkurtag ciya, sahi ba wur nǝ iliya, nǝgharaaka bi kǝ iin biya, baz ɓagar dǝgitahi naaghant nǝ ghǝraatǝra. Bandkwah dlaɓa Zǝra Uud da hǝɓgaan kǝ dlaɗ mizha dǝvaatǝra.” \p \v 13 Ngal nǝghǝgaakanǝghǝg kǝ mbǝrzahaan taakiya, tagtǝr tǝghǝr kǝ Yuhwan dadda tsuufǝga. \s Mbǝghanambǝg nǝ Yesu kǝ zǝr kwad shiɗkwa shatanaha \p \v 14 Daral ba nǝ iitǝr da vaka dzahava dlamaa kǝlaawa, kaa sagau kǝ uuda nǝ iin da vak Yesu kǝla kǝ iin kǝ ghunnj tǝvuukwana, \v 15 amaa, “Yaazhigǝla, zhuwardaalazhuug yagh kǝ zǝrara, tsagwara nǝ shiɗkwa shatanaha, hǝɓgaan dlaɓ kǝ dlaɗ ba vaivaiya. Shiga ngwɛn wan ba ɓalgaan damma kaara ard yuwa. \v 16 Langandalang davak mbǝrzahagha, pǝletǝrvaapileg nǝ mbǝgaana.” \p \v 17 Kaa ngugarangug nǝ Yesu amaa, “Kuram uudaha zamanna, am maay dǝ fadghǝr biya, am ɓa kǝlaadǝra, ǝn da zǝlma ǝmkyangar nai dǝ kurami? Ən da zǝlma ǝmkyangar nai ɓǝshkur kwanahaani? Ayakam kǝ zǝriin sa vaakwana.” \v 18 Kaa cagaraacag nǝ Yesu kǝ gyi kǝ shiɗkwa Shatanhna, kaa ɗugarsɗuug kǝ shiɗkwa shatanah kǝ zǝriina, batwatsǝra ngal mbǝg kǝ iina. \p \v 19 Kaa sagau kǝ mbǝrzah sa vak Yesu ma sartǝn maay aandzu ndǝwar vakaan biya, am nǝ iitǝr taa kǝ iina, “Aujilbǝg kǝskǝmnd pǝlekǝmndvaa lagwa shiɗkwa Shatanahiini?” \p \v 20 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Kwakyarvad hǝtsalhǝtsǝg nǝ fadghǝraruwa, ǝn tagkurtag kǝ jiira, akwamaa mǝng nǝ fadghǝraru ba hǝɗikǝn band zǝra mastada, mammaa tagardatag kǝ aghwǝn taakiya, ‘Ciig vaakwana, dǝg da vaakwaha,’ maa ciiga. Maa maay nǝ dǝgiti pilkurvaapilǝg biya. \v 21 Lagwguvda bi nǝ hulfa kwanahaan biya, bamma tǝdvad dzǝgwazhigǝla ard kǝsa andǝla.” \f + \fr 17.21\fr* Kyalma vindǝgahi ndza wura ar maay dǝ kwanǝn kǝ aay biya. \f* \s Gwiya tagatag nǝ Yesu kǝ ǝlbǝg tǝghǝr kǝ ǝmtsǝgaana \p \v 22 Dzaharvǝt ba nǝ mbǝrzahǝn ma Galili, kaa tagtǝrtag nǝ Yesu taakiya, “Da vǝlav Zǝra Uud damma dǝv kǝ uudaha, \v 23 ar da tsǝgaana. Tǝ hǝnga hǝkǝrɗ ta ciivant dǝ shifǝga.” Kaa tsǝtǝratsǝg kǝ vǝgh ba vaivai kǝ mbǝrzahaana. \s Ɗiya hadama vǝgya Daadamazhigǝla \p \v 24 Daragha ba nǝ Yesu ard mbǝrzahaan damma Kafarnahum, kaa tlǝgaraatlǝg nǝ lii cauwa hadam kwakyarvad vǝgya Daadamazhigǝl kǝ Bitrusa, am nǝ iitǝr taa kǝ iina, “Maay nǝ dadda kwa tsagkur dǝgit ɗiya hadam kwakyarvad vǝgya Daadamazhigǝl biya?” \p \v 25 Aiyam nǝ Bitrusa, “Ɗigaana.” Dagha ba nǝ Bitrus da hǝnyaha, kaa fǝgarzhafǝg nǝ Yesu kǝ tagar ghaiy taakiya, “Au wagha nǝghǝga nǝng tǝghǝr kǝ ndavǝgni? Ar caug vak war nǝ tlǝksaha duni kǝ hadam, ar caug vak zarhaatǝr nii, ar caug vak uudahi tlǝrǝn hi?” \p \v 26 Ngwa ba nǝ Bitrus taakiya, “Vak uudahi tlǝrna.” Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Mbats maay nǝ zarhaatǝr ɗigaan biya. \v 27 Bakǝvakwaha, haik badza ǝrviɗmahuɗ kǝ iitǝr dǝ kǝmya, dǝg damma yuwa haiya ɓǝlǝg kǝ kwanjara, agha wurant kǝ ghaiya kilfi agha fǝgarzha nǝng kǝ vigaana, agha da tlǝknatlǝg kǝ kwaɓi da tlǝgaltlǝg kǝ pǝlgaana, agha kǝsant kǝ kwaɓiina, agha ɗiya kǝ hadamagh ard dǝgara.” \c 18 \s Kwa Juujig dǝ ɗyakǝr ma tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝla \p \v 1 Ma kwahiin kǝ sarta, kaa sagau kǝ mbǝrzah da ndavgaru kǝ Yesu taakiya, “War kaci wa juujig baɗǝm kǝ ɗyakǝr ma tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝli?” \p \v 2 Kaa ɗahant kǝ iin kǝ zǝrzǝriin sa vakaana, ghacnan ma taatakaatǝra. \v 3 Aiyama, “Bak jiira wan tagkurtaga, akwama namal bi band zǝrzarhǝn biya, am tapna bi kǝ daa damma tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝl biya. \v 4 Mbakyarvad kwaha, baɗǝm daddakwa fǝsauna ghǝraan band zǝrzǝrǝna, iin wa ɗyak ma tlǝkǝsǝra ghǝrazhigǝla. \v 5 Baɗǝm dadda kwa dlǝghaadlǝghǝg kǝ zǝrzǝr ndǝ kwanǝn ma ɗaagara, dlǝghakwidlǝghǝg kǝskaiya. \s Dǝgiti fǝgaraa uud kǝ ɓa haipa \p \v 6 “Baɗǝm nǝ daddakwa fǝgara pal ma zarhahaan kwar fadghǝr tǝ kai kǝ ɓa haipa, da ngulǝm ba nguɗvardǝm nǝ akura vaar ɗyak ma kuungy ɓǝlvdǝm damma yuwa haiya kiyava ndǝgaana. \v 7 Dǝga zhuwadaal kǝ duniya kwakyarvad dǝgitahi fǝgaraa uudah kǝ ɓa haipa, barari sagau nǝ dǝgitahi da fǝgaraa uudah kǝ ɓa haipa, dǝga zhuwadaal kǝ dadda kwa sagau tǝdvad iina. \p \v 8 “Akwama fǝkaa kǝ ɓa haip nǝ dǝvagh bi shigagha, ghuddaghudǝg agha ɓǝldana. Da ngulǝm agha tlǝkkǝna kǝ shifǝga damma zǝrazǝr dǝ dǝv palla bi shig palla, tǝghǝr kwa da ɓǝlvdǝm nǝ uud damma kaara fai dǝ dǝvahagh buwa ard shigahagh buwa. \v 9 Akwama gyiyagh wa fǝkaa ɓa haipa, tǝɗdatǝɗǝg agha ɓǝldana. Da ngulǝm agha tlǝkǝna kǝ shifǝga damma zǝrazǝr dǝ gyi palla, tǝghǝr kwada bǝlkadǝm nǝ uud damma kaara faiya dǝ gyiyahagh ba bǝrkuɗa. \s Garava tuugh kwa zaazǝga \p \v 10 “Famfǝg kǝ hyimiya, nɛnnɛmbi aandzu kwar pal ma zarhahaan biya. Ən tagkurtaga, zǝrɓǝlgahaatǝr ba kǝlaa hǝnng ma ghǝraazhigǝla ar nǝghǝganǝghǝg kǝ huɗvǝga Daadar ma ghǝrazhigǝla. \v 11 Aɗaba sahi ba kǝrkangyakw nǝ Zǝra Uud da kata lii zaraazǝga. \p \v 12 “Mam tlǝg nǝ uuram, akwama dǝ tuughah dǝrmǝk nǝ uudana, kaa zaazǝg pallaatǝra, abi ɗuugaan kǝ kul vaslaambaɗ tar vaslaambaɗǝn vaka piig kaa dagal da gata pallǝn aa zaazǝgǝn? \v 13 Bak jiir wan tagkur naiya, akwama tlakǝnatlǝg kǝ tuugh na zǝgazǝgna, hwaɗagaana juujig kǝ kul vaslambaɗ tar vaslambaɗǝn kwa zahara bi na. \v 14 Band kwah dlaɓa nǝ Daadaru ma ghǝrazhigǝla naabi zaan aandzu pall ma zǝrzarhahaan biya. \s Akwama ɓagaaɓag nǝ zǝraab kǝ haipa \p \v 15 “Akwama ɓagakaɓag nǝ zǝraabagh kǝ haipa, tagarnaatag kǝ haipaana, aandz ba kǝghar dǝ iina. Akwama cinngakanaacinnga gwighǝdaagwiig kǝ ndzǝganaru dǝ zǝraabagha. \v 16 Akwama cinngakanaa biya, agha gwiya dagal dǝ uud pal bi uudah buwa, kiyava cinngva nǝ ǝlbǝg tǝdvad shida uudah buwa bi hǝkǝrɗa. \v 17 Akwama lawalǝg nǝ zǝraabagh kǝ cinngtǝrcinnga, agha tagtǝr kǝ yaa daddaha gata Yesu, akwama lawalǝg kǝ cinngtǝrcinnga, nǝdalnǝg band kǝrdiya bi band dadda dza hadama. \p \v 18 “Bak jiir wan tagkur naiya, badǝm nǝ dǝgiti am nguɗǝgant nǝ uuram ma duniya, nguɗanguɗa ma ghǝrazhigǝla, dǝgiti am pǝlna nǝ uuram ma duniya, da pǝlav ma ghǝrazhigǝla. \p \v 19 “Ən gwiya tagkurtaga, akwama haiyaranthaig nǝ uudah bu ma kuram kǝ ghala dǝgit ma duniya, da ɓagtǝrɓag nǝ Daadar kwama ghǝrazhigǝla. \v 20 Baɗǝm vakavaki dzahvǝt nǝ uudah buwa bi hǝkǝrɗa ma ɗaagara, ǝn ba ǝmtaɗ dǝ iitǝra.” \s Garava kwatnah kwa maay ɓǝshgaan biya \p \v 21 Kaa sagau kǝ Bitrus da vak Yesu, amaa taa kǝ iina, “Yaazhigǝla, da ɓagwi shig ngwɛɛn nǝ zǝraabar kǝ haip lakuti ǝn ɓǝsharnaani? Ɓagaɓag damma shig uuɗiffa?” \p \v 22 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Shig uuɗif kalti biya, shig uuɗif damma kul uuɗifa. \v 23 Mbakyarvad kwaha, da gǝrav nǝ tlǝksǝra ghǝrazhigǝl dǝ tlǝksa kwa naa kǝdla dǝgahaan kwama dǝv kǝ kwanahahaana. \v 24 Fǝgharzha ba nǝ tlǝks kǝ kǝdlǝgaana, kaa sǝvardǝvsǝg nǝ uudi gatǝg nǝ iin tǝ ambǝla adawan alfu kǝlaawa. \v 25 Pilgharvaa ba nǝ pǝlgaana, kaa tagaan kǝ tlǝkǝsǝn taakiya, aa vǝlvǝtvǝlǝg baz iina baz uusaana baz zarhaana baz dǝgitahi dǝ vakai nǝ iin baɗǝmma kiyava pǝlgaana. \v 26 Kaa ghalgaan kǝ kwatnahaanǝn kǝla kǝ ghunnj tǝvuukwana, aiyama, ‘Fǝwifǝg kǝ huɗa ǝn da pǝlakpǝlǝg baɗǝmma.’ \p \v 27 “Kaa zhugardaalazhuug nǝ dadda hǝnyahaan kǝ kwatnahǝn ɓǝsharna kǝ gǝmauwaan ba ɗǝmma ɗuwars dagalaana. \p \v 28 “Bad sagala kwatnahǝn waha, kaa nǝghǝganǝghǝg kǝ iin kǝ tsaghwa tlǝraan kwa gatǝg nǝ iin tǝ gǝmauwa sǝll kǝlaawa, ngal viyit kǝ iin hǝkyarna kǝ mbakulera, amaa, ‘Pǝlwipǝlǝg kǝ gǝmauwi ǝn gatak naiya.’ \v 29 Ngal kǝlgakǝlǝg nǝ tsaghwa tlǝraanǝn kǝ ghunnj tǝvuukwan ghalgaana, amaa, ‘Fǝwifǝg kǝ huɗa ǝn da pǝlakpǝlga.’ \v 30 Lawalǝg nǝ kwatnahǝn kǝ cinngaana, ngal ɓǝldǝm kǝ iin damma guda bǝrfina, bamma pǝlaapǝlǝg kǝ gǝmauwaana. \v 31 Cinngara ba nǝ tsaghwaha tlǝraan kǝ dǝgiti dzǝghaardzǝgna, cinngaru bi kǝ ǝmtakǝraan biya, kaa dagal kǝ iitǝr ar tagar kǝ dadda hǝnyahaatǝr kǝ dǝgiti dzǝghaardzǝg baɗǝmma. \v 32 Kaa ɗahgantɗahǝg nǝ dadda hǝnyahǝn kǝ kwatnahǝna, amaa taa kǝ iina, ‘Agha kǝlaada kwatnah nǝnnga, ɓǝshankanaaɓǝshig nai kǝ gǝmauwǝn baɗǝm mbakyarvad ghalgagha. \v 33 Mbats kalkalaan bi kǝskǝgh agha zhuwardaala kǝ tsaghwa tlǝragh band kwana zhuukadaala naiyin biya?’ \v 34 Tsaatsǝg nǝ ǝrviɗmahuuɗ kǝ tlǝks ba vaivaiya, vǝlda kiyava vǝlgar dlaɗa, bamma pǝlaapǝlǝg kǝ gǝmauwiin baɗǝmma. \p \v 35 “Da ɓagtǝr bandkwan nǝ Daadar kwa ma ghǝrazhigǝl kǝ lii larwalǝg kǝ ɓǝshtǝrna kǝ zǝraabahaatǝr bad ǝrviɗmahuɗ palla.” \c 19 \s Tsagaana Yesu tǝghǝr kǝ tagwavǝgh dǝ uusa \p \v 1 Ghyǝnnga ba nǝ Yesu kǝ taa kwanahaan kǝ dǝgitaha, kaa ɗugarsɗuug kǝ iin kǝ larda Galili damma larda Yahuda, kwa tǝ gyaba kwah kǝ Zaagha Judan. \v 2 Kaa gatǝgaan kǝ uudah baɗyaka, dlaɓa mbahghanambahǝg kǝ lii dǝ kuzah vaakwaha. \p \v 3 Kaa sagau kǝ kyalma Farisiyah da fishgaana, am nǝ iitǝr taa kǝ iina, “Tǝdvad tsagaana Muusa, kalkalaan kǝ uudan tagwavǝgha dǝ uusaan aandzu tǝghǝr kǝ hulfa kwar kǝ dǝgiti ɓaga nǝ iina?” \p \v 4 Kaa ngutǝrangug kǝ Yesu amaa, “Mbats, karantama bi taakiya, bamma daa zǝnngwa, Dadda Virɗiga, ‘ndǝraandǝrǝg kǝ ghwalva ard uus biya?’ \v 5 Amaa dlaɓa, ‘Mbakyarvad kwaha, ɗuugaan nǝ uud kǝ daddaana ard babbaan ǝmtsǝvǝt tǝ uusaana, ba bǝrkuɗ ar da nǝg kǝ vǝgh palla.’ \v 6 Ar madlai vǝgh buwa biya, naralnǝg kǝ vǝgha palla, dǝgiti aa matlǝgant nǝ Daadamazhigǝla, aa tagw bi nǝ uud biya.” \p \v 7 Aiyam nǝ iitǝra kǝ iina, “Ma ba ǝndǝkwah tsauwa, aujilbǝg kǝ Musa taga taakiya, barari ghudvara nǝ kakaɗa tagwavǝgh kǝ uusa, dlaɓa lagwvarsi?” \p \v 8 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Mbakyarvad dǝkdǝka ghǝraruwa wa haiyakurant musa taakiya, aa ghudvarghudǝg nǝ kakkaɗa tagwavǝgh kǝ uusa, ndza ǝndkwah bi ma daa zǝnngw biya. \v 9 Ən tagkurtaga, baɗǝm daddakwa tagwvǝgha dǝ uusaana, ma maay kwakyarvad gwaragwar biya, ma kǝsuukǝsǝg kǝ kwatlǝrn kǝ uusa, ɓaa ba gwaragwar dǝ iina.” \p \v 10 Aiyam nǝ mbǝrzah taa kǝ iina, “Akwama bandkwan nǝ ndzagana zhiila ard uusa, mbats ndzǝga kwal kǝsa uusa wa marawa.” \p \v 11 Am Yesu taa kǝ iitǝra, “Ɗǝm bi nǝ uudahi haiganthaig kǝ ǝlbǝgǝn biya, bamma lii haitǝrant nǝ Daadamazhigǝla. \v 12 Mǝng nǝ lii yavvǝtǝra kǝɓkya, ar da kǝsguu bi kǝ uus biya, mǝng nǝ lii datlatǝrǝt nǝ uudaha, mǝng dlaɓ nǝ lii hayarant nǝ iitǝr bad ghǝraatǝr taakiya, ar maay da kǝsa uus mbakyarvad gata tlǝksǝra ghǝrazhigǝl biya. Baɗǝm daddakwa haiganthaig kǝ ǝlbǝgna aa haiyanthaiga.” \s Fatǝraafǝg nǝ Yesu kǝ dǝv kǝ zǝrzarha \p \v 13 Tǝhalakwaha, kaa sǝgardǝvsǝg nǝ uudah kǝ zarhaha kǝ Yesu kiyava fǝtǝra dǝva, dlaɓa dzǝgwtǝra kǝ zhigǝla. Nǝghara ba nǝ mbǝrzahaan ǝndkwaha, kaa cagtǝraacag kǝ iitǝr kǝ gyi kǝ lii sarardǝvsǝgna. \p \v 14 Am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Ɗuwamtǝrɗuug kǝ zarha sa vakara, tsamtǝrǝva biya, aɗaba tlǝksǝra ghǝrazhigǝla dǝga hulfa kwan kǝ zarha.” \v 15 Fatǝrnaa ba nǝ iin kǝ dǝva, ngal mǝla dagalaana. \s Dadda hyahha \p \v 16 Mǝng nǝ uuda nǝ iina sǝghǝv sa vak Yesu amaa “Dadda tsaga dǝgita, awan nǝ dǝgit maraw ǝn da ɓag nai ǝn tlǝkna kǝ shifǝga tangw damma zǝrazǝri?” \p \v 17 Aiyama nǝ Yesu taa kǝ iina, “Aujilbǝg agha ndavakai tǝghǝr kǝ dǝgiti marauwi? Ba Daadamazhigǝla pal wa marauwa. Akwama agha naagaan agha tlǝkna kǝ shifǝga tangw damma zǝrazǝra, tsufanttsufǝg kǝ kwanahaan kǝ adzahadzahaha.” \p \v 18 Aiyama taa kǝ Yesu, “Kwar kǝ adzahadzahahi?” \p Am Yesu taa kǝ iina, “‘Tsǝbi kǝ shifǝga biya, ɓag bi kǝ gwaragwar biya, ɓag bi kǝ gǝl biya, ghudars bi dlaɓ kǝ fiid kǝ uud biya, \v 19 faarafǝg kǝ daadagha ard baabagha,’ dlaɓa ‘agha wayant kǝ tlǝgharaawakyaghagh band ghǝragha.’ ” \p \v 20 Am nǝ daala zǝrǝn taa kǝ Yesu, “Tsufananttsufǝg baɗǝm kǝ kwanahaana, au dlaɓ wa tǝmgwani?” \p \v 21 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Akwama agha naagaan agha nal kǝ uuda jiijiira, valǝtvalǝg kǝ dǝgahagh baɗǝmma, agha tagwarda kǝ talagaha, agha da tlǝkǝnatlǝg kǝ dǝgshigah ma ghǝrazhigǝla, kaa gatkwagatǝg kǝskǝgha.” \p \v 22 Cinngha ba nǝ daala zǝrǝn kǝ ǝlbǝgna, kaa badzǝdabadzǝg kǝ iin kǝ ǝrviɗmahuɗa, aɗaba dadda hyah nǝ iin ba vaivaiya, kaa ba mǝla dagalaana. \p \v 23 Aiyam nǝ Yesu kǝ mbǝrzahaana, “Ən takurtaga, da dǝgaa ba dlah nǝ dadda hyah damma tlǝksǝra ghǝrazhigǝla. \v 24 Ən gwiya tagkurtaga, da tsaftsaf kǝ adlǝgwam dagal tǝ ɗuula liipǝr tǝghǝr kǝ dadda hyah daa damma tlǝksǝra Daadamazhigǝla.” \p \v 25 Cinnghara ba nǝ mbǝrzahaan ǝndkwaha, kaa ɓa jappǝr kǝ iitǝra, ba vaivaiya aiyam nǝ iitǝra, “Ma ba ǝndkwan tsaa, war kaci wada tlǝkǝna katǝgi?” \p \v 26 Ngal zhartǝrzharǝg kǝ Yesu, amaa taa kǝ iitǝr, “Kwan kǝ dǝgita ɓaga bi vak uud biya, vak Daadamazhigǝla ɓagaɓag nǝ wanahaan baɗǝmma.” \p \v 27 Aiyam Bitrus taa kǝ iina, “Wai ci, ɗuwamndarɗug kǝ dǝgahamnd baɗǝmma kwakyarvad gata kǝgha. Au ci wa kǝmnda tlǝkna nǝmndi?” \p \v 28 Am Yesu taa kǝ iitra, “Jiir wan tagkur naiya, ma zamanǝn kwa da sagauna, Zǝra Uuda da cihurga tǝ avǝda kwargaan ma tlǝksǝraan kwa ndanga, kuramǝn gatamkwagatǝgna, kuram wam da cihurga tǝ avǝdah kǝlaawa tar buwa, kiyava kwara kuɗigaha yaa Izraila kǝlaawa tar buwa. \v 29 Baɗǝm nǝ dadda kwa ɗugars vǝgyaha, bi zǝraabahaana, bi dughaha babbaana, bi daddaana bi babaana bi uusaana, bi zarhaana ard guhah kwakyarvad kaiya, da tlǝkǝnatlǝg juujig kwah shig dǝrmǝkka, da tlǝkna dlaɓa kǝ shifǝg tangw damma zǝrazǝra. \v 30 Da baɗyaka nǝ uudaha zǝnngwa ar da nǝg kǝ dǝga hala, dǝga hala dlaɓa ar da nǝg kǝ dǝga zǝnngwa. \c 20 \s Garava lii ɓa tlǝr ma guha inabi \p \v 1 “Tlǝksǝra ghǝrazhigǝla da band dadda hǝnyhiin kwa dal ba wurkǝs da gata bariyamah kiyava ɓa tlǝr ma guha inabiyaana. \v 2 Kaa tagvatag kǝ iitǝr kǝ gana kwab kwa ɗivar kǝ baryam ma vannga, ngal lanngtǝrdan damma guhaana. \p \v 3 “Tamaha karfi vaslambaɗa dlakadura, kaa gwiya dagal kǝ iin dlaɓa, kaa nǝghǝganǝghǝg kǝ iin kǝ uudahiin ar ghacga ba gyagyaan tǝ ɓalla kasukwa. \v 4 Aiyama taa kǝ iitǝra, ‘Kuram ndakwani damdǝg damma guhara, ǝn da ɗiikurɗiig ba marauwa.’ \v 5 Kaa dagal kǝ iitǝra. \p “Kaa gwiya dagal kǝ iin dǝ vaci tǝghǝra, dlaɓa ard kalkala karfi hǝkǝrɗa hwaasa, ɓagtǝra bandkwa ɓagatǝra nǝ iin kǝ uudahaatsa. \v 6 Damma karfi dlǝɓa hwaasa, kaa gwiya dagal tlǝtǝraa kǝ uudahiin ar ghacga ba gyagyaana, amaa taa kǝ iitǝra, ‘Aujilbǝg bǝrnif vanng am ndzǝga ba gyagyaani?’ \p \v 7 “Aiyam nǝ iitǝr taa kǝ iina, ‘Aɗaba maay dadda kwa vǝlkǝmnd tlǝra ɓag biya.’ \p “Amaa taa kǝ iitǝra, ‘Kuram ndakwani damdǝg da ɓatlǝr ma guhara.’ \p \v 8 “Ɓǝlaa ba nǝ hwaasa, kaa ba tagartag nǝ dadda guhǝn kǝ daddakwa mǝlgaru kǝ fa hyimmi tǝ guhna, ‘Ɗahtǝrantɗahǝg kǝ lii ɓa tlǝrǝn agha ɗiitǝra kǝ kwaɓa tlǝraatǝra, farzhafǝg dǝ dǝga hala dat dǝga zǝnngwa.’ \p \v 9 “Lii dalar tamaha damma karfi dlǝɓa hwaasana, ma waratǝr dlǝgha dǝgiti diivar kǝ baryam ma vannga. \v 10 Lii fararzha dagal ba zǝnngwna, tlatlar taakiya da jiguujig nǝ kwaɓatǝr kǝ dǝga kyalma uudaha, ghǝravaatǝr ndakwani ma waraatǝr dlǝgha ba dǝgiti diivar kǝ baryam ma vannga. \v 11 Cauwara ba nǝ iitǝra, kaa zavgarǝv ghaiy kǝ iitǝr kǝ dadda guha. \v 12 Ar taakiya, ‘Lii araa sǝgal tǝhalǝna, araa ɓaga ba tlǝra aawa palla, agha ɗiikǝmnda ba kalkal dǝ iitǝra, kǝmǝndi kǝma vannga ba ɓa tlǝra, aɗuug ci kǝ dlaɗa faciyi kǝmnda hǝɓguu nǝmnda.’ \p \v 13 “Kaa ngwarangug kǝ iin kǝ pall ma taatakaatǝra, amaa, ‘Tsaghwara zangku biya, tagikǝvai kǝ gan taakiya, ǝn da ɗiyak kwaɓi ɗiivar kǝ baryam ma vanga biya? \v 14 Cauwacaug kǝ dlayagha dǝg daasagha, na naagant ba nai kǝ diitǝr kǝ lii aa sǝgal tǝhala kalkal dǝgiti na vǝlak naiya. \v 15 Mbats ǝn maay dǝ ndzǝɗa ɓa dǝgiti na naagant nǝ ghǝrar dǝ kwaɓar biya? Nii agha shilg kwakyarvad ǝn ɓa hɛrǝr ba vaivaihi?’ \p \v 16 “Ar da nǝg band kwan nǝ dǝga hal kǝ dǝga zǝnngwa, dǝga zǝnngwa ar da nǝg kǝ dǝga hala.” \s Gwiya tagadatag nǝ Yesu kǝ ǝlbǝg tǝghǝr kǝ ǝmtsǝgaana \p \v 17 Tǝ ɗuula dagat damma Wurshalim nǝ Yesu ard mbǝrzahaana, kaa ɗahtǝrǝtɗahǝg damma gyaba, amaa taa kǝ iitǝra, \v 18 “Kiyam dagat damma Wurshalima vakavaki da vǝlav nǝ Zǝra Uuda damma dǝv kǝ maalah ma zhiila kǝsuufah ard lii tsaga adzahadzaha, ar da ghudara kǝ sharia ǝmtsǝga. \v 19 Tǝhalakwaha ar da vǝltǝr damma dǝv kǝ lii Yahudah biya, ar da nengaana ar da kalaakana, da hǝrtǝvǝta, tǝ hǝnga hǝkǝrɗ da civanta.” \s Ghalǝga babba Yakuba ard Yuhwana \p \v 20 Kaa sagau nǝ babba zarha Zabadi dǝ zarhaan da ghalǝg vak Yesu, kǝla kǝ iin kǝ ghunj tǝvuukwaana ngal ghala dǝgit vakaana. \p \v 21 Aiyama taa kǝ iina, “Au wa nag nǝngi?” \p Am nǝ uusiin taa kǝ Yesu, “Haiyanthaig yaan kǝ zarharǝn buna ma pal cǝhura tǝ dǝva kafagha, pal tǝ dǝva ghyaɓagh ma tlǝksǝragha.” \v 22 Am nǝ Yesu taa kǝ zarhahina, “Am sǝrgai kǝ dǝgiti am ghalǝg nǝ uuram biya. Am hǝɓgahǝɓǝg kǝ dlaɗǝn ǝn da hǝɓǝg naina?” \p Aiyam nǝ iitǝra, “Kǝm hǝɓgahǝɓǝga.” \p \v 23 Amaa taa kǝ iitǝra, “Ba pakat am da hǝɓǝgahǝɓǝg kǝ dlaɗara, ndzǝgan tǝ dǝvaa kafara ma dǝva ghyaɓara kai bi wa dǝ ndzǝɗa vǝlgaan biya, kwanahaan kǝ vakavakaha, ɓadlavtǝrna kǝ lii dzǝratǝraaka nǝ Daadar kwa ma ghǝrazhigǝla.” \p \v 24 Cinnghara ba nǝ mbǝrzahaan kǝlaawǝn ǝndkwaha, kaa badzǝdabadzǝg kǝ iitǝr kǝ ǝrviɗmahuɗ dǝ zarhabaabahǝn buwna. \v 25 Kaa ɗahtǝrǝtɗahǝg nǝ Yesu baɗǝmmaatǝra, amaa, “Am sǝrgasǝrg taakiya tlǝksahi kwar Yahudah biya ar fǝtǝra ngǝɗǝp kǝ uudahatǝra, maalahatǝr ndakwani ar martǝr ndzǝɗa kǝ uudahatǝra. \v 26 Da ǝndkwah bi ma taatakaru biya. Dlakulvakwaha, badǝm daddakwa naa nǝg kǝ maal ma kurama, barari nal kǝ kwatnaharuwa. \v 27 Dlaɓa baɗǝm nǝ dadda kwa naa nǝg kǝ maal ma kurama, barari naal kǝ ɛɛvaruwa. \v 28 Bandkwah dlaɓ nǝ Zǝra Uuda sahi bi mbakyarvad ɓagvarnǝs kwatnahǝr biya, sahi mbakyarvad ɓa kwatnahǝra, vǝlda dlaɓ kǝ shifǝgaan kiyava vara uudah baɗyaka.” \s Warghantwarǝg nǝ Yesu kǝ gyiya gulfah buwa \p \v 29 Ar tǝ ɗuula ɗuwa Yariku nǝ Yesu ard mbǝzahaana, kaa gatǝgaan kǝ uudah baɗyak dagala. \v 30 Mǝng nǝ gulfah bu ar cihurga tǝ ghyaba ɗuula, cinngara ba nǝ iitǝr taakiya Yesu wa ghuda dagala, kaa dzǝgantdzǝg kǝ iitǝr kǝ ghaiya, am nǝ iitǝra, “Yaazhigǝla, Zǝra Dauda! Zhukǝmdaalazhuuga!” \p \v 31 Kaa cagtǝraacag nǝ uudah kǝ gyiya, ar tagtǝr taaki aa ndzarandzǝg ba ɗǝwa. Ar gwiya dzǝgant kǝ ghai bad halavuwa ndzǝɗahatǝr ar taakiya, “Yaazhigǝla, Zǝra Dauda! Zhukǝmndaalazhuuga!” \p \v 32 Kaa ghacgaghacig kǝ Yesu, ɗahtǝrǝt amaa taa kǝ iitǝra, “Auwam nag nǝ uuram ǝn ɓagkurani?” \p \v 33 Aiyam nǝ iitǝra, “Yaazhigǝla, kǝm naa magha wurkǝmndant kǝ gyiyahamnda.” \p \v 34 Ngal zhutǝrdaalazhuug kǝ Yesu, tapnan kǝ gyiyahaatǝra, batwatsǝra kaa wurgǝtwurǝg kǝ gyiyahaatǝra, ngal gata Yesu kǝ iitǝra. \c 21 \s Daghan nǝ Yesu damma Wurshalima \p \v 1 Hǝrzarǝt ba nǝ Yesu ard mbǝrzahaan damma Bǝtafaji gǝdzǝrkǝsa kwa hǝrz dǝ Wurshalima vaka Aghwa Uufaha Zaitun, kaa ɓǝlgantɓǝlǝg kǝ iin kǝ mbǝrzah buwa. \v 2 Amaa taa kǝ iitǝra, “Damdǝg daadamma kǝsǝn tǝvuukwaruna. Bad daasaruwa am da nǝghǝganǝghǝg ka aghyunngw nguɗgan dǝ zǝraan tǝvǝgha, pǝlamtǝrdaapǝlǝg am sǝtǝrdaa sa vaakara. \v 3 Akwama ndavakurundavǝg nǝ uudana, tagamartag taakiya, Yaazhigǝl wa naatǝrnaaga, da gwiya saas dǝ iitǝr ba ndakwana.” \p \v 4 Dzaghaar kiyava righa dǝgiti tagada nǝ tlayanng taakiya, \q1 \v 5 “Tagamtǝrtag kǝ uudaha Wurshalima, \q2 ‘Wayam nǝ tlǝksaru da vakaaruwa, \q1 kalaaliya uuda nǝ iina, dagal tǝ aghyunngwa, \q2 zǝra aghyunngw wa dagal nǝ iin tǝ vakaiya.’ ” \p \v 6 Kaa dagal kǝ mbǝrzahaana ar ɓagnan bandkwa tagatǝr nǝ Yesu. \v 7 Ar sardǝv kǝ aghyunngwiin baz zǝraana, ar ɓala kǝ sǝɗavahaatǝr tǝ iitǝra, kaa ba ɗalgaan kǝ Yesu cihura tǝ vakaiya. \v 8 Kaa ɓala sǝɗavahaatǝr nǝ uudah ba ɗyak tǝ ɗuula, kyalmah dlaɓa ar kala kǝ aabayah tǝ uuf ar ɓala kǝ iitǝr tǝ ɗuula. \v 9 Uudahi mǝlara dagal tǝvuukaana ard lii gatǝg mahala ar dzǝgant kǝ ghai ar taakiya, \q1 “Galyamgalǝg kǝ Zǝra Dauda. \q2 Barǝk kǝ dadda kwa sagau ma ɗaaga Yaazhigǝla! \q2 Galyamgalǝg kǝ Daadamazhigǝla!” \p \v 10 Dagha ba nǝ Yesu damma Wurshalima, kaa cigǝtciig kǝ hǝnkala uudah baɗǝm ma kǝsiin ar taakiya, “War wa nǝ iin kǝ uudi?” \p \v 11 Aiyam nǝ uudahǝn dagal gata Yesuwǝn taa kǝ iitǝra, “Kwan iin nǝ tlayang Yesu, kwa sǝghal ma Nazarat ma Galili.” \s Yesu ma vǝgya Daadamazhigǝla \p \v 12 Dagha ba nǝ Yesu damma gaagazaiya vǝgya Daadamazhigǝla, lagwatǝrda kǝ lii vǝla dǝgitah ard lii sagwa dǝgitah ma vakai baɗǝmma, tlagars kǝ iin kǝ tibǝra lii mɓǝɗa kwaɓa ard avǝdaha lii vǝla takalamasara. \v 13 Amaa taa kǝ iitǝra, “Vindavavindǝga taakiya, \q1 “ ‘Vǝgyar da ɗahav dǝ Vǝgya Daadamazhigǝla,’ \q2 namdalnǝg nǝ uuram kǝ ‘zazza shiɓa gǝlaha.’ ” \p \v 14 Kaa sagau kǝ gulfah ard ghurɗikaha da vakaan ma Vǝgya Daadamazhigǝla, mbǝttǝrana. \v 15 Nǝghara ba nǝ maalah ma zhiila kǝsuufah ard lii tsaga adzahadzah kǝ dǝga japǝrǝn ɓǝgaa nǝ Yesu na, ard ɗiya cauwa zarh ma gaagazaiya Vǝgya Daadamazhigǝla, ar taakiya, “Galiyamgalǝg kǝ Zǝra Dauda.” Kaa badza ǝrviɗmahuɗ kǝ iitǝra. \p \v 16 Aiyam nǝ iitǝr taa kǝ Yesu, “Agha cinngacinng kǝ dǝgiti ar tag nǝ zarhahaan kwana?” \p Kaa ngwangug nǝ Yesu amaa, “Mbats tapamnai kǝ karantǝgaan ma kaɗkaɗa ǝlbǝga Daadamazhigǝl vindavindan taakiya, \q1 “ ‘Yaazhigǝla, kǝgh wa tagh taaki agha ɗaag tǝdvad ghaiya zarhaha ard vuunjah \q2 nǝng kǝ galgagh sagal biya’?” \p \v 17 Tǝhalakwaha, kaa ɗuutǝrsɗuug kǝ iin ma kǝsiina, kaa ba mǝla dagal damma Betani, ngal hǝnng kǝ iin vaakwaha. \s Tlafaatlafǝg nǝ Yesu kǝ uufa ghǝgyiva \p \v 18 Wurraa ba nǝ kǝsa, kaa gwiyaghǝra saas kǝ Yesu damma Wurshalima ngal njǝkǝnnjiig kǝ wai tǝ ghǝrdǝga. \v 19 Nǝghgha ba nǝ Yesu kǝ uufa ghǝgyiv tǝ ghaiya ɗuula, kaa dagau kǝ iin da tǝvǝgh kǝ uufina, tlakǝna bi aandzu dau tǝvakai biya, ba hyǝmiya. Amaa taa kǝ uufiina, “Ba dǝm agha maadlai gwiya ya zǝr biya.” Tǝhala kwaha kaa ghulǝg kǝ uufiina. \p \v 20 Nǝghara ba nǝ mbǝrzahaan ǝndkwana, kaa ɓaa jappǝr kǝ iitǝr ba vaivaya. Aiyam nǝ iitǝra, “Aujilbǝg kǝ uufǝn aa ghulgal ba watswatsi?” \p \v 21 Kaa ngutǝrang kǝ Yesu, amaa, “Bak jiir wan tagkurtaga, akwamamma mǝng dǝ fadghǝra, dlaɓa am maay ɓaa ndaundau biya, mammaa ɓagaɓag kwa juujigg kǝ dǝgiti na ɓagara nai kǝ uuffa ghǝgyivna, am tagardatag dlaɓ kǝ aghwǝn taakiya, ‘Ciig vaakwana dǝg damma yuwa haiya,’ maa ciiga. \v 22 Akwama famdǝghǝrǝtfǝga, baɗǝm nǝ dǝgiti am ghalga nǝ uurama vak Daadamazhigǝla ma dzǝgwazhigǝla, am tlǝkǝnatlǝga.” \s Ndavǝg tǝghǝr kǝ ndzǝɗa Yesu \p \v 23 Dagha ba nǝ Yesu damma gaagazaiya Vǝgya Daadamazhigǝla, kaa tsagtǝr dǝgit kǝ uudah, ngal sagau kǝ maalah ma zhiila kǝsuufah ard maalah tǝghǝr kǝ dlamaa kǝlaaw da vakaana, am nǝ iitǝr taa kǝ iina, “Agha ɓag dǝ kwar kǝ ndzǝɗ nǝng kǝ kwanahaan kǝ dǝgitahi? Dlaɓa vǝlakak war kǝ ndzǝɗi?” \p \v 24 Kaa ngutǝrangug kǝ Yesu taakiya, “Ən ndavkurundavǝg ghǝravar kǝ ndavǝg palla. Akwama tagamwitaga, ghǝravar ndakwani ǝn tagkurtag kǝ ndzǝɗi ǝn ɓag nai kǝ tlǝr dǝ vakaiya. \v 25 Ndzǝɗǝn ndza dǝ vakai Yuhwan dadda tsuufǝgǝn tsaa, vǝlghar nǝ Daadamazhigǝl nii uudhi?” \p Kaa tagkǝvatag kǝ iitǝr mataatakatǝra, taakiya, “Akwama tagiyamatag taakiya, ‘Sahi vak Daadamazhigǝla,’ da tagaan taakiya, ‘Aujilbǝg ci famdǝghǝrǝt bi tǝ iin biyi?’ \v 26 Akwama tagiyamatag taakiya, ‘Vak uuda,’ kiyam gǝdza dǝgǝti ar da ɓagkiyam nǝ uudaha, aɗaba baɗǝm nǝ uudah haiyaranthaig taakiya ndza tlayanga nǝ Yuhwana.” \p \v 27 Kaa ngugarangug kǝ iitǝr kǝ Yesu taakiya, “Sǝramdai kǝ vakavaki sal dǝ ndzǝɗiin biya.” Am Yesu taa kǝ iitǝra, “Ghǝravar ndakwani ǝn maay tagkurtag, kǝ ndzǝɗi ǝn ɓag nai kǝ kwanahaan kǝ dǝgitah biya. \s Garava dadda kwad zaraa ghalvah buwa \p \v 28 “Au wamaa tlǝg uurami? Mǝng nǝ uuda nǝ iin dǝ zaraa ghwalvah buwa, kaa dagau da vak kǝ dǝga zǝnngwa, amaa taa kǝ iina, ‘Zǝrara, dǝg da ɓa ɓatlǝr ma guha inabi hinana.’ \p \v 29 “Aiyam nǝ zǝrǝn taa kǝ iina, ‘Ən maay dagal biya,’ tǝhalakwaha, kaa ɗayaghǝr kǝ iin kaa ba dagala. \p \v 30 “Ngal dagau kǝ daadiin da vak kǝ dǝga buwa, tagar kǝ iin kǝ dǝgiti taghar nǝ iin kǝ zǝngwna, kaa ngwangug kǝ zǝriin taakiya, ‘Iiya, ǝn dagau, daada,’ tǝhalakwaha lǝwa kǝ dagala. \p \v 31 “Ma iitǝr buna tsaa, warwa ɓagaa dǝgiti naag daddaatǝri?” \p Aiyam nǝ iitǝra, “Dǝga zǝnngwa.” \p Am nǝ Yesu taa kǝ iitǝr dlaɓa, “Bak jiira ǝn tagkurtaga, lii cauwa hadahama ard tandaha ar da dǝgaa nǝ iitǝr damma tlǝksǝra Daadamazhigǝl tǝghǝr kǝskurama. \v 32 Aɗaba sahisǝg nǝ Yuhwan da markurd ɗuula jiirjiira, famdǝghǝrǝt bi nǝ uuram tǝ iin biya. Lii cauwa hadama ard tandaha fardghǝrǝtfǝg tǝ iina. Bakǝvakwaha, ndzaa tǝhala nǝghǝganǝghǝgaru kwana, lamwalǝg kǝ pǝlaghǝr am fǝdghǝrǝt tǝ iina. \s Garav tǝghǝr kǝ lii cauwara mbuuca guha \p \v 33 “Kaa tagtǝrtag kǝ Yesu kǝ garava. Mǝng nǝ uuda nǝ iin kwa ɓagaa guha inabi, ɓǝlaraa kǝ ghǝrgha, tǝfa kǝ vaka pǝrtsa zǝra inabi, dlaɓa ndǝrǝt kǝ gud ba tlaɗ kiyava dadda uufakyauwa. Vǝltǝr kǝ mbuucaan kǝ yaa daddaha uusǝga, kaa dagal kǝ iin damma lardi tlǝrna. \v 34 Ɓagaa ba sarta caa zǝra inabi, kaa ɓǝlgantɓǝlǝg kǝ iin kwatǝnahahaan davak lii cauwar mbuuca guhǝna, kiyava sǝgarda zarha inabi ma guha. \p \v 35 “Ngal viigǝtviig nǝ lii cauwar mbuucin kǝ kwatnahahaana, ar kalaaka kǝ palla, ar tsa kǝ palla, ar ɗawala kǝ kwah dǝ akura. \v 36 Gwiya ɓǝlant kǝ kwatlǝrn kǝ kwatanahah baɗyaka kwa jarujig kǝ lii ndza zǝnngwa, ngal ɓagaan kǝ lii cauwar mbuucin band kwa ɓagartǝra nǝ iitǝra kǝ lii ndza zǝnngwa. \v 37 Tǝhalakwah baɗǝmma, kaa ɓǝlgantɓǝlǝg nǝ dadda guhǝn kǝ zǝraan da vak lii cauwara mbuucna, amaa, ‘Mbatak ar da fǝgaarafǝg kǝ zǝrarna.’ \p \v 38 “Nǝghara ban lii cauwara mbuuca guhǝn kǝ zǝrna, kaa tagkǝvatag kǝ iitǝr mataatakatǝr taakiya, ‘Wan ci dadda kwada gwigaana, na tsiyamatsǝga, kiyava nǝg guhiin kǝ dǝga miyamma.’ \v 39 Ar viyǝt, ar ɗuuldan da gyilga ghǝrgha, ar tsana. \p \v 40 “Aitsaa, akwama saghaasǝg nǝ dadda guhǝna, au kaci wa da ɓagtǝr nǝ iin kǝ lii cauwara mbuuca guhni?” \p \v 41 Am nǝ iitǝr taa kǝ iina, “Da ciɓan kǝ kǝlaadahaan vǝlatǝr nǝ iin kǝ mbuuca guhna, da vǝltǝr kǝ guhiin kǝ uudahitlǝrn kwar da vǝlgar dlaiyaan ma kadlannga guhiina.” \p \v 42 Am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Mbats tapamnai karantǝgaan ma kakkaɗa Daadamazhigǝl biya? \b \q1 “ ‘Akuri ɗuwarars nǝ yaa daddaha ndǝrga, \q2 iin wa nal kǝ akura nɗǝrǝg marawa. \q1 Kwana tlǝra Yaazhigǝla, \q2 dǝga jappǝr dlaɓ ma gyiyahaamnda.’ \p \v 43 “Mbakyarvad kwaha, ǝn tagkurtaga, da cauwav nǝ tlǝksǝra Daadamazhigǝl vakaruwa, da vǝlǝvtǝr kǝ uudahi tlǝrǝn kwar da ɓa dǝgitahi naag nǝ Daadamazhigǝla. \v 44 Baɗǝm daddakwa mbǝɗǝga da tuuk kwanǝn kǝ akurna, kalǝg ba hwɛɓhwɛɓa, dlaɓa uudani ɓǝlhi na akurǝn da tǝghǝr kǝ iina, ɗǝgaan ba tukwtukwa.” \p \v 45 Cinngara ba nǝ maalah ma zhiila kǝsuufah ard Farisiyah kǝ garavahaan tagada nǝ iina, kaa nǝghǝgaakanǝghǝg kǝ iitǝr taakiya tag tǝghǝr kǝ iitǝra. \v 46 Kaa gata ɗuula viigaan kǝ iitǝra, gǝdzar gyiya uudaha, aɗaba kǝsarantkǝsǝg nǝ uudah kǝ iin taakiya tlayannga. \c 22 \s Garava hwaɗaga kǝsa uusa \p \v 1 Gwiya tagatǝrtag nǝ Yesu kǝ kwatlǝrǝn kǝ garava, amaa, \v 2 “Tlǝksǝra ghǝrazhigǝl band tlǝks kwa ɓagghara hwaɗaga kǝsa uus kǝ zǝraana. \v 3 Kaa ɓǝlgantɓǝlǝg kǝ iin kwatnahahaan da tagtǝr kǝ lii ɗahavtǝrɗahǝgǝn da vaka hwaɗaga kǝsa uusna, larwalǝg nǝ uudahiin kǝ sagauwa. \p \v 4 “Ngal gwiya ɓǝltǝrǝtɓǝlǝg kwatlǝrǝn kǝ kwatnahah amaa, ‘Tagamtǝrtag kǝ uudahaan ɗahavtǝrɗahgǝn taakiya, “Wa ɓadlannaɓadlǝg nǝ dǝgzǝga, haravahǝrǝg nǝ kauwaha ard tlah ngatlangatlana, wa gyǝnngavagyǝnng ɓadla dǝgitah baɗǝmma. Aa sarasǝg sa vaka hwaɗagiina.” ’ \p \v 5 “Far bi nǝ iitǝr kǝ hyǝmi biya, kaa mǝla dagalaatǝra. Kwana dal damma guhaana, kwatlǝrǝn dal da ɓa kasukwana. \v 6 Kyalǝmah dlaɓa ar vaitǝrǝt kǝ kwatnahahaana, ar kaltǝraakana, ar ciɓtǝrana. \v 7 Kaa badza ǝrviɗmahuuɗ kǝ tlǝksǝn ba vaivaiya. Ngal ɓǝlgantɓǝlǝg kǝ iin kǝ tlaujahaana, ar vaitǝrǝta, ar ciɓtǝra kǝ lii ciɓara shifǝgna, ar haar kǝ kaar kǝ kǝsaatǝra. \p \v 8 “Tǝhalakwaha, amaa taa kǝ kwatnahahaana, ‘Ghyǝnngavaghyǝng nǝ ɓadla vaka hwaɗga kǝssa uusna, lii ɗahantǝr nai da vaka hwaɗaga kǝsa uusna, maa dlaitǝr bi kǝ sagau biya. \v 9 Mbakyarvad kwaha, tamtǝg kǝ baabura, ɗahamatǝrɗahǝg kǝ uudahi am tlǝgara nǝ uuram baɗǝmma, aa sarsǝg da vaka hwaɗaga kǝsa uusa.’ \v 10 Kaa ba dagal kǝ kwatnahaanǝn tǝ baabur baabur ar ɗahant kǝ uudahi tlararaa nǝ iitǝra baɗǝmma, lii kǝlaadaha ard lii ɓa dǝga jiijiira, righǝtrighǝg nǝ vaka hwaɗag dǝ ghulabaha. \p \v 11 “Daghan ba nǝ tlǝksǝn da vaza ghulabaha vaka hwaɗaga, kaa nǝghǝganǝghǝg kǝ iin kǝ uuda nǝ iin kwa tsǝguv bi kǝ sǝɗava hwaɗag biya. \v 12 Aiyama taa kǝ uuda nǝ iina, ‘Tsaghwa, aghaa sǝgaa ndar nǝng da vaka hwaɗagǝn ba kwal tsǝguv sǝɗava hwaɗaga kǝsa uusi?’ Pilgharvaapilǝg nǝ dǝga tag kǝ uuda nǝ iina. \p \v 13 “Am tlǝksǝn taa kǝ kwatnahahaana, ‘Ngwaɗamnanguɗǝg kǝ dǝvaahaan ard shigahaana, ɓǝlamdaɓǝlǝg da gyimala, damma gurtla, vaakwaha da tuug ǝmtaɗ dǝ ghwada dǝv dǝ tlǝrɗa.’ \p \v 14 “Baɗyak nǝ uudahi ɗahavtǝrantɗahǝga, ba hǝɗiikǝn nǝ lii dzǝravtǝraakadzǝga.” \s Ndavǝg tǝghǝr kǝ ɗiigar hadam kǝ Kaisar \p \v 15 Kaa ɗiya sawari kǝ Farisiyaha tǝghǝr kǝ ɗuuli ar da ngar nǝ iitǝr kǝ dlǝgǝd kǝ Yesu tǝdvaɗ ǝlbǝgahi da tag nǝ iina. \v 16 Kaa ɓǝlgantɓǝlǝg kǝ iitǝr kǝ mbǝrzahaatǝr ard kyalma uudaha Hirudus da vak Yesu, am nǝ iitǝra, “Dadda tsaga dǝgit, kǝm sǝrgasǝrǝg taakiya agha uuda jiirjiira, agha tsaga ɗuula Daadamazhigǝl ba jiirjiira, agha maay dlaɓ fa dagar ma uudah biya, kǝsghankǝsǝg kǝ uudah ba kalkala. \v 17 Tagkǝmndtag kǝ jiira, kalkalaan nii kǝskǝmnd ɗiigar hadam kǝ Kaisara kalkalaaan bi hii?” \p \v 18 Nǝghaakanǝghǝg nǝ Yesu kǝ kǝlaadǝraatǝra, amaa taa kǝ iitǝra, “Kuram muniyahaana, aujilbǝg am fǝsha kaiyi? \v 19 Maramwadamarǝg ndan kǝ kwaɓiin ɗiyav dǝ hadamna.” \p Ngal ar sardǝv kǝ kwaɓiina. \v 20 Aiyama taa kǝ iitǝra, “Dzakǝva wara ard ɗaaga war wa nǝ iin tǝvakaini?” \p \v 21 Kaa ngug kǝ iitǝra, “Dǝga Kaisara.” \p Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Vǝlamarvǝlǝg kǝ Kaisar kǝ dǝga Kaisar, am vǝlar kǝ Daadamazhigǝl kǝ dǝga Daadamazhigǝla.” \p \v 22 Cinngara ba nǝ iitǝr ǝndkwaha, kaa ɓa jappǝr kǝ iitǝra, ar ɗuwarsa. Kaa mǝla dagalaatǝr kǝ iitǝra. \s Ndavǝg tǝghǝr kǝ ciig ma gǝtlaha \p \v 23 Ba daghuvala kwahiina, mǝng nǝ kyalma Sadukiyaha, iitǝr wa fardghǝrǝt bi taaki mǝng ciig ma gǝtlah biya, sarǝv sa vak Yesu dǝ ndavǝga, \v 24 am nǝ iitǝra, “Dadda tsaga dǝgita, vindakǝmndavindǝg Musa taakiya, akwama ǝmtsaaǝmtsǝg nǝ uudan kwal yiga kǝ zǝr dǝ uusaana, kǝsgaan nǝ zǝrababbaan kǝ uusiin kiyav yaagar zarh kǝ zǝra babbaana. \v 25 Ndza mǝng nǝ zarha baabah uudif ma taatakamnda, kǝsuu nǝ yag kǝ uussa, ǝmtsan ba kwal yiga kǝ zǝra, kaa kǝsguukǝsǝg kǝ zǝra babbaan kǝ uusaana. \v 26 Dzǝghaar bandkwah dǝ zǝra buwa, baz zǝra hǝkǝrɗa, tanngw dat zǝra uuɗiifa. \v 27 Tǝhalakwaha kaa ǝmtsǝgaǝmtsǝg nǝ uusiina. \v 28 Aici tsaa, da nǝg kǝ uusa warkaci nǝ iin pal ma iitǝr daghuvala ciig ma ghǝtlah? Aɗaba uuɗiffa ǝmtaɗaatǝr kǝsarukǝsǝga.” \p \v 29 Am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Dzamaghǝraru kalkal biya, aɗaba am sǝrgai kǝ ǝlbǝga Daadamazhigǝl vinndavinndan biya, dlaɓa am sǝrgai kǝ ndzǝɗa Daadamazhigǝl biya. \v 30 Daghuvala ciig ma gǝtlaha, da maay nǝ ghwalvah kǝsa uuss biya, da maay dlaɓ pǝghwav nǝ dǝghwah da vǝgya zhiil biya. Ar da nǝg band zarha ɓǝlga Daadamazhigǝla. \v 31 Dlaɓa tǝghǝr kǝ ciig ma gǝtlaha, karantama bi kǝ dǝgiti tagakur nǝ Daadamazhigǝl taakiya, \v 32 ‘Kai nǝ Daadamazhigǝla Ibrahim, Daadamazhigǝla Ishaku, ard Daadamazhigǝla Yakub biya’? Daadamazhigǝla lii dǝ shifǝg nǝ iina, dǝga lii ǝmtsaharaǝmtsahǝg biya.” \p \v 33 Cinngara ba nǝ uudah ǝndkwana, kaa ɓa jappǝr kǝ iitǝr tǝdvad tsagaanaana. \s Adzahadzah kwa juujig kǝ ɗyaka \p \v 34 Cinngara ba nǝ Farisiyah taakiya piletǝvaatag nǝ dǝga tag kǝ Sadukiyah vak Yesu, kaa dzahav kǝ iitǝr. \v 35 Mǝng nǝ dadda tsaga adzahadzaha Mus ma taatakatǝr kwa fǝsha Yesu dǝ ndavǝga. \v 36 Amaa, “Dadda tsaga dǝgit, kwar ka adzahadzah wa juujig ma adzahadzah baɗǝmmi?” \p \v 37 Ngugharangug nǝ Yesu amaa, “ ‘Wayantwaig kǝ Yaazhigǝl Daadamazhigǝlagh bad ǝrviɗmahuɗagh baɗǝmma, baz shifǝgagh baɗǝmma, baz hǝnkalagh baɗǝmma.’ \v 38 Kwana iin nǝ adzahadzaha zǝnngwa, dlaɓ iin wa juujig baɗǝmma. \v 39 Dǝga bu ndakwi band dǝga zǝnngwa, ‘Wayantwaig kǝ tlǝgharaawakyaghagh band ghǝragha.’ \v 40 Baɗǝm nǝ adzahadzaha Musa ard tlayangngaha araa haciga bat kwanahaan ka adzahadzah buna.” \s Ndavǝg tǝghǝr kǝ Kǝristi \p \v 41 Dzaharvǝt ba nǝ Farisihyah vak palla, kaa ndavtǝruundavǝg nǝ Yesu, \v 42 amaa, “Auwa tlatlǝg nǝ ghǝraru tǝghǝr kǝ Kǝristi? Zǝra war ni nii?” \p Aiyam nǝ iitǝr taa kǝ iina, “Zǝra Dauda.” \p \v 43 Am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Ɓagaa ndar ci nǝ Daud tǝdvad ndzǝɗa Shiɗǝkw Daadamazhigǝl ɗaha dǝ, ‘Yaazhigǝli’? Am nǝ Dauda, \q1 \v 44 “‘Am nǝ Yaazhigǝl taa kǝ Yaazhigǝlara, \q2 “Cihuracihurǝg tǝ dǝvaa kafara \q1 bamma nandalnǝg kǝ tlǝghumahagh \q2 da mizhangyil kǝ shigahagha.” ’ \m \v 45 “Akwama ɗaag dǝ Kǝristi nǝ Daud kǝ ‘Yaazhigǝl tsaa,’ Nǝgal ndar kaci nǝ Kǝristi kǝ zǝraani?” \p \v 46 Maay wa ngugharangug biya. Ciigǝt daghuvala kwahiina maay wa gwiya shughana gyiya ndavgharundavǝg biya. \c 23 \s Tagadatag nǝ Yesu kǝ dǝgiti shiɓashiɓan tǝghǝr kǝ Farisaha ard lii tsaga adzahadzaha \p \v 1 Am Yesu taa kǝ dzaha dlamaa kǝlaawa ard mbǝrzahaana, \v 2 “Vǝlavtǝr kǝ lii tsaga adzahadzaha ard Farisiyah nǝ ndzǝɗa tsaga adzahadzaha Musa. \v 3 Mbakyarvad kwaha, famfǝg kǝ hǝnkal kǝ ɓa dǝgitahi ar tsagkur nǝ iitǝra, ɓagam bi kǝ dǝgiti ar ɓag nǝ iitǝr biya. Aɗaba ar maay ɓa dǝgiti ar tsag nǝ iitǝr biya. \v 4 Ar ngwaɗant kǝ kadlanngah kwa ɗǝmɗǝma, ar faatǝra kǝ uudah ma ghǝra, ghǝravaatǝr ndakwani ar maay mǝltǝrumǝlǝg aandzu dǝ zǝra dǝv pal biya. \p \v 5 “Baɗǝm nǝ dǝgitahi ar ɓag nǝ iitǝra, ar ɓag ba kiyava nǝghǝganǝghǝg kǝ uudaha, ar mbaghant kǝ ǝlbǝga Daadamazhigǝl ba maandala, ar ngwaɗǝt tǝ ghaiya uuvǝgaatǝra, dlaɓa ar kutǝr kǝ sǝɗav kwada apatsapats ba tlaɗ tlaɗ tuuk ghaiyaana. \v 6 Ar naa ba vǝlvǝtǝr vaka ndzǝgan marawa vaka ɓa hwaɗaga, ard dǝga ndzǝgan ndannga ma guda dzǝgwazhigǝla. \v 7 Ar naa ba fǝvtǝraaran dǝ taa uus ma kasukwa, dlaɓa ar naa ba ɗahvǝtǝr dǝ ‘Dadda Tsaga Dǝgita’. \v 8 Aiciya, aa ɗaakur bi nǝ uud dǝ ‘Dadda Tsaga Dǝgiti’ biya, aɗaba Dadda Tsagkur Dǝgit ba palla, am ba zaraabah baɗǝmma. \v 9 Ɗahambi aandzu war dǝ ‘Daada,’ ma duni biya, aɗaba ba pal nǝ Daada kǝskurama, kwama ghǝrazhigǝla. \v 10 Aa ɗahkur bi dlaɓ nǝ uud dǝ ‘Tlǝvuukw’ biya, aɗaba ba pal nǝ Tlǝvuukw kǝskurama, iin nǝ Kǝristi. \v 11 Baɗǝm nǝ dadda kwa ɗyak ma kuurama, aa nǝdalnǝg kǝ ghǝraan kǝ kwatnahaaruwa. \v 12 Baɗǝm dadda kwa fǝgaara ghǝrana da nenneva, dadda kwa nenna ghǝraana, da fǝvaarafǝga. \s Dǝga zhuwadaalah uuɗif kǝ lii tsaga adzahadzaha Musa ard Farisaha \p \v 13 “Dǝga zhuwadaal kǝsǝkuram lii tsaga adzahadzaha Musa ard Farisaha, muniyaha! Hǝɗamarduhǝɗǝg nǝ uuram kǝ ɗuula daa damma tlǝksǝra ghǝrazhigǝla. Kuram dǝ ghǝravaru ndakwi damagha biya, dlaɓa ɓǝlamtǝrnaa bi kǝ lii naa daas biya. \v 14 Dǝga zhuwadaal kǝ sǝkuram lii tsaga adzahadzaha Musa ard Farisiyaha, muuniyaha! Am naa ba zaa kadlanga ǝngwasahi ruuwa zaalahatǝra, am naa ba dzǝgwazhigǝl ba tlaɗa kiyava nǝghǝkurnǝghǝg kǝ uuda, mbakyarvad kwaha, da vǝlkurvǝlǝg nǝ uud kǝ dlaɗ ba vaivaya.\f + \fr 23.14 \fr* Kyalma vindǝgahi ndza wura ar maay dǝ kwan kǝ aay biya.\f* \p \v 15 “Dǝga zhuwadaal kǝ sǝkurama lii tsaga adzahadzaha ard Farisiyaha, muuniyaha! Am dahadagal damma kǝsah shahshah dlaɓa am dzava yuwa haiya kiyava tlǝkna dadda pǝlaghǝr aandzu ba palla, akwama tlamkǝnatlǝga, am nǝdal kǝ zǝra kaara fai juujig kǝskurama. \v 16 Dǝga zhuwadaal kǝskuram gulfaha lii martǝr ɗuul kǝ uudaha! Am taakiya, ‘Baɗǝm nǝ dadda kwa zaazǝg kǝ ngwaɗǝg dǝ vǝgya Daadamazhigǝla maay nǝ dǝgit tǝ vakai biya, baɗǝm nǝ dadda kwa zaazǝg kǝ ngwaɗǝg dǝ adawan kwa ma vǝgya Daadamazhigǝla, barari viigaan nǝ ngwaɗǝga.’ \v 17 Kuram dlagah gulfaha, kwar wa juujig dǝ ɗyaka, adawan nii, vǝgya Daadamazhigǝli kwa ɗǝfghaaka adawanhi? \v 18 Am taagaan taakiya, ‘Baɗǝm dadda kwa zǝgga ngwaɗǝg dǝ bagadiya, maay dǝgit tǝ vakai biya, aɗaba baɗǝm dadda kwa zǝgga ngwaɗǝg dǝ vǝlga gyagyaan kwa ɗiyav tǝ bagadiya, barari viigaan nǝ ngwaɗǝga.’ \v 19 Kuram gulfahaana, kwar wa juujig kǝ ɗyakǝra! Vǝlga gyagyaan nii bagadi kwa pǝsha vǝlga gyagyaan hi? \v 20 Mbakyarvad kwaha, baɗǝm dadda kwa zǝgga ngwaɗǝg dǝ bagadiya kyulǝga, zaazǝg kǝ ngwaɗǝg dǝ vakaiya ard dǝgitahi tǝ vakai baɗǝmma. \v 21 Baɗǝm dadda kwa zǝgga ngwaɗǝg dǝ vǝgya Daadamazhigǝla, zaazǝg kǝ ngwaɗǝg dǝ vakaiya ard Daadamazhigǝl kwa ndzǝga ma vakaiya. \v 22 Baɗǝm daddakwa zǝgga ngwaɗǝg dǝ ghǝrazhigǝla, zaazǝg kǝ ngwaɗǝg dǝ avǝda kwarga Daadamazhigǝla ard dadda kwa cihurga tǝ vakaiya. \p \v 23 “Dǝga zhuwadaal kǝ sǝkuram lii tsaga adzahadzaha ard Farisiyaha, muuniyahaana! Am sagal dǝ pal ma kǝlaaw ma kadlangaha caccakuram ǝnd kyimba, araariya ard mbakila, lamwalǝg kǝ ɓaa dǝgitah kwa juujig kǝ maraw ma adzahadzaha, ǝnd jiira, zhuwadaala ard fadghǝra, kwanahaan wa maa dlaiyaan kǝskuram kǝ ɓagaan ba kwal ɗugars kǝskuram kǝ ɓaa kyalmahaana. \v 24 Kuuram gulfaha lii martǝr ɗuul kǝ uudaha, am rahgarzharahǝg kǝ dǝgiti ǝngykwah ǝnd dǝg pǝghyiga, bakǝvakwaha, am ndǝgaan kǝ adlǝgwama. \p \v 25 “Dǝga zhuwadaal kǝskuram lii tsaga adzahadzaha ard Farisiyaha, muuniyaha! Am bar ba ilgaan kǝ kuwa ard dafa, aɗaba mahuɗmahaɗa righarighan dǝ dlǝrmǝg ard naaghǝra. \v 26 Kǝgh gulfa zhiila Farisiya, farzhafǝg kǝ bara huɗa kuwa ard huɗa dafa, aɗaba ilgaan ndakwani nal ba cuwaɗaɗɗa. \p \v 27 “Dǝga zhuwadaal kǝskuram lii tsaga adzahadzah ard Farisiyaha, muuniyaha! Am band gǝtlah kwa masavǝt nǝ dǝgit tǝll tǝ vakaiya, kwa maraw kǝ vazǝg tǝ ɓalaɓala, mahuɗmahuɗa righarighan dǝ tlatla uudahi ǝmtsaharaǝmtshǝga ard dǝgitahi ghwaɗghwaɗa. \v 28 Am band kwah ghǝravaruwa, mar zharkurzharǝg nǝ uudah tǝ ɓalaɓala, am band uudaha jirjira, mbats mahuɗmahuɗa, am righarighan dǝ muuniyira ard kǝlaadǝra. \p \v 29 “Dǝga zhuwadaal kǝskurama, lii tsaga adzahadzaha ard Farisiyah, muuniyaha! Aɗaba am ndara gǝtlaha tlayanngaha, dlaɓa am caɗa gǝtlaha uudaha jiirjiira. \v 30 Am tagaan dlaɓ taakiya, ‘Akwama kǝmnda ndza mǝng nǝmnd ma zamana daadijahamnda, maa mǝlamntǝrubi kǝ ɗiya avǝza tlayanngah biya.’ \v 31 Tǝdvad kwah wa maramda nǝ uuram taakiya, kuram zarha lii ciɓara tlayanngha. \v 32 Bam zavukw dǝ ghyǝnnga tlǝraha kǝlaadǝrǝn kwa fǝgharzha nǝ daadijaru kǝ ɓagaana. \v 33 Kuram ghavalahaana, kuram faɗǝga ghavalahaan dǝ gurna! Am da ngǝdlgarwa ndandar nǝ uuram kǝ kaara faiyi? \v 34 Mbakyarvad kwah wan ɓǝlkur nai kǝ tlaiyangaha ard lii ɗyamɗyamǝr ard lii tsaga adzahadzaha Musa, am da ciɓgaan kǝ kyalmaha, am da hǝrtǝt kǝ kyalmaha, dlaɓa am da ɓaltǝra kǝ tsǝg kǝ kyalmah ma guda dzǝgwazhigǝlaruwa, baz gatǝrgatǝg kǝskuram damma kǝssaha, am vǝltǝr dlaɗa. \v 35 Aɗabad kwaha, da gwiya daa damma kunngyaru nǝ avǝza uudaha jiijiir kwa ciɓava ma duniya, ciigǝt tǝ avǝza Habil uuda jiirjiir tangw da tǝ avǝza Zakariya zǝra Berekiya, kwa tsama nǝ uuram ma taataka bagadi ard vǝgya Daadamazhigǝla. \v 36 Bak jiirjiir wan tagkur naiya, baɗǝm nǝ wanahaan da dzǝgaardzǝg dǝ uudaha zamana. \s Zhughardaalazhuug nǝ Yesu kǝ Wurshalima \p \v 37 “Au wan Wurshalima, Wurshalima! Lii ciɓa tlaiyannga Daadamazhigǝla, lii ɗawala lii ɓǝlavant da vakaruwa, shig ngwan kǝskai na dzaha kuram band kwa dzahǝg nǝ ghwacik kǝ zarhaan damma dlambakaana, lamwalǝg nǝ uurama. \v 38 Waici, ɗuwakurna ɗuug nǝ uud kǝ vǝgyaru nalnǝg kǝ kwazaha. \v 39 Wan tagkurtag ciya, am da maadlai nǝghkwanǝghǝg biya, da ba daghuvala kwam da taag nǝ uuram taakiya, ‘Dǝ bark nǝ dadda kwa sagau ma ɗaaga Yaazhigǝla.’ ” \c 24 \s Tagatag nǝ Yesu kǝ ǝlbǝg tǝghǝr kǝ dlaga Vǝgya Daadamazhigǝla \p \v 1 Sǝghal ba nǝ Yesu ma Vǝgya Daadamazhigǝla, kaa mǝla dagalaana, kaa margardamarǝg nǝ mbǝrzahaan kǝ vǝgya Daadamazhigǝl ndǝrandǝrana. \v 2 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Am nǝghǝganǝghǝg ba ɗǝmma nǝ wanahaan ndǝrandǝranna? Bak jir wan tagkur naiya, maay na akur aanji pal da Ɗuuvars tǝghǝr kǝ zǝrabaan biya. Da tlagav saaya baɗǝmma.” \s Fazha dlaɗa \p \v 3 Cihurgan nǝ Yesu ta Aghwa Zaituna, kaa dagau kǝ mbǝrzahaan da vakaana ba daghuvaatǝra, aiyam nǝ iitǝra, “Takǝmndtaga da dzǝgaar hǝr nǝ wanǝn kǝ dǝgiti? Au nǝ dǝgiti kǝm da sǝrgaaka nǝmnd taakiya agha hǝrzh saaya ard ghyinnga zamani?” \p \v 4 Ngwatǝrangug nǝ Yesu, amaa taa kǝ iitǝra, “Famfǝg kǝ hyǝmiya, aa valkurdai nǝ uud biya. \v 5 Aɗaba uudah ba ɗyaka ar da sagau ma ɗaagara ar taakiya, iitǝr nǝ Kǝristiya, ar da valgaan kǝ uudah ba ɗyaka. \v 6 Am da cinngacinng kǝ ǝlbǝga ghwaava ard dlahalǝg ghwaava, gǝdzam biya, aɗaba kwanahaan kǝ dǝgitaha barari bamma dzǝghardzǝga, halavuwaana sǝghǝvbi ndan biya. \v 7 Larda da dǝgaradǝg kǝ kwatlǝrn kǝ Larda dǝ ghwaava. Tlǝksǝra da dǝgara kǝ kwatlǝrn kǝ tlǝksǝr dǝ ghwaava. Da sagau nǝ waiya, haay ndakwani da gajagav vakavak shahshaha. \v 8 Baɗǝmma wanahaan ba fǝgarzhan ndana. \v 9 Tǝhala kwaha ar da vaikurvaiga, ar da vǝlkur kǝ dlaɗa, ar da ciɓkurana, ar da naakur bi nǝ uudah mbakyarvad ɗaagar biya. \v 10 Ma kwahiin kǝ sarta da ba dyak nǝ uudahi da ɗuwa fadghǝraatǝra, ar da zuu kǝ langyiya zǝraabaahatǝra, dlaɓa ar da naabi kǝ zarabahaatǝr biya. \v 11 Tlayannga fiidfiidah ar da sagau badyaka, ar da valda kǝ uudah baɗyaka. \v 12 Mbakyarvad ɗyakǝra kǝlaadǝra, wayakǝva uudah baɗyak da maadlaiya. \v 13 Baɗǝm daddakwa ɓǝshgaan tanngw dat halavuwana da tlǝkǝnatlǝg katǝga \v 14 Kwan kǝ ǝlbǝg marawa tlǝksǝra ghǝrazhigǝlna da tagav aanji takwar ma duniya, kwakyarvad nal kǝ shiid kǝ uudah baɗǝmma, tǝhalakwaha kaa da sagau nǝ halavuwana. \s Dlaɗa kwa laakalaakana \p \v 15 “Akwama nǝghamanaghǝg kǝ dǝgit dzah kwada sa dǝ ǝmtsǝg ghaciga ma vǝgya Daadamazhigǝla, bandkwa tagada nǝ tlayang Daniyela, dadda karantǝgaana aa nǝghaakanǝghǝga, \v 16 lii ndzǝga ma Yahudiya, aa mdǝrarǝmdǝrǝg damma aghwaha. \v 17 Dadda kwa tǝghǝra guda, aa sabi saay sa kǝssa dǝgit hǝnnyah biya. \v 18 Dadda kwa ma guuh dlaɓa, aa gwi bi saas sa kǝssa sǝdavaan biya. \v 19 Da dǝga zhuwadaal kǝ ǝngwasahi ǝnhuɗa ard lii dǝ zar ma dlaaga ma kwanǝn kǝ sarta. \v 20 Dzǝgwamdzǝgw kǝ zhigǝla aa sabi nǝ ǝmdǝrgǝn ma sarta akuhya ard sarta faciya ngiig biya. \v 21 Aɗaba ma kwahiin kǝ sarta da hǝɓav nǝ dlaɗ ba vaivaiy kwa tapavnai hǝɓgaan gwil fazha duni tangw samma haniina, da maadlabi hǝɓav hulfaan biya. \p \v 22 “Maa maay mbakyarvad gulavnagulǝg hǝnngahǝn biya, maa maay nǝ uuda dǝgshig tǝmǝg dǝ shifǝg biya, mbakyarvad uudahaan dzǝravtǝraakaanǝna, da gulav nǝ hǝngaha. \v 23 Ma sarta kwahiina, akwama tagakuratag nǝ uud taakiya, ‘Wanam Kǝristi vaakwana!’ bi ‘Wai vaakwaha!’ haiyamant biya! \v 24 Aɗaba da sagau nǝ Kǝristiya fiidfiida ard tlayanngaha fiidfiida, ar da ɓagaan kǝ dǝgaha sǝrga ard dǝgaha jappǝr baɗyak kiyava vala uudaha, akwama ɓagaaɓaga baz lii dzǝravtǝraakana. \v 25 Aiciya, wa tagankurtag bamma sarta. \p \v 26 “Mbakyarvad kwaha, akwama tagakurtag nǝ uud taakiya, ‘Wai nǝ iin ma tǝghala,’ dambi dagal biya. Akwma tagakuratag nǝ uud taakiya, ‘Wai nǝ iin ma huɗa guda,’ haiyamant biya. \v 27 Bandkwa wukyiɗǝg nǝ zhigǝl sagatsǝg ba parakrak tanngw dagata. Da band kwah nǝ saaya Zǝra Uuda. \v 28 Vakavaki dǝ dǝgiti ǝmtsaǝmtsana, ar dzahav vaakwah guumbaha. \s Saaya Zǝra Uuda \p \v 29 “Tǝhala hǝɓa dlaɗa nǝghǝgaraa gyina, \q1 “ ‘Da ba niknik nǝ faciya, \q2 kyil dlaɓa da maay mara parakaan biya, \q1 da ɓala saay nǝ kwadladlah tǝ zhigǝla, \q2 da gajagav nǝ dǝgitah ɗyak ɗyak tǝ zhigǝla.’ \p \v 30 “Tǝhala kwaha, da nǝghvanǝghǝg nǝ dǝga sǝrga Zǝra Uud tǝ zhigǝla. Baɗǝm nǝ uudaha duniya ar da tuug mbakyarvad dladlawa. Ar da nǝghǝganǝghǝg kǝ Zǝra Uud sii ma akumba dǝ ndzǝɗa ard dǝ ndanngǝr ba vaivaiya. \v 31 Da ɓǝlgaan kǝ zarha ɓǝlgaan da fǝrta dǝraw kwa tuug ba vaivaiya, ar da dzahant kǝ lii dzǝravtǝraaka sagatsǝga, dii dǝ dǝga, saa dǝ sǝga, dagal dǝ dǝga ciigǝt ma ngyila zhigǝl dat ghaalaana. \s Tsag tǝghǝr kǝ uufa ghǝgyiva \p \v 32 “Tsagamtsag kǝ ndzǝgana uufa ghǝgiva. Akwama fǝgharzgafǝg nǝ dǝvahaan kǝ ɗa daala ndaɗa, dlaɓa farzha kǝ daala hyǝmiya, sǝramasǝrǝg taakiya hǝrz nǝ madara. \v 33 Bandkwah dlaɓ akwama nǝghamanǝghǝg kǝ dǝgitahaan tagankur nai baɗǝmma, sǝramasǝrǝg taaki hǝrzǝthǝrzǝg nǝ sart ba mbɛv dǝ ghaiya guda. \v 34 Bak jiir wan tagkur naiya, uudaha zamanǝnna ar da maay ǝmtsǝg biya, bamma dzǝghardzǝg nǝ wanahaan kǝ dǝgit baɗǝmma. \v 35 Zhigǝla ard haaya ar da ghyinnga, ǝlbǝgara da maay ghyinng biya. \s Maay wa sǝrgasǝrg kǝ sarta saaya Zǝra Uud biya \p \v 36 “Maay wa sǝrgasǝrǝg kǝ sart ma faciyi da dzǝgaar wanǝn kǝ dǝgit biya, aanji Zarha ɓǝlga Daadamazhigǝli ma zhigǝla ma zǝraana, ba Daadiin kaltiya. \v 37 Bandkwa ɓagava ma zamana Nuhu, da dzǝgaar bandkwah daghuvala saaya Zǝra Uuda. \v 38 Band ma kwah kǝ sart lakwti kǝ sagaw kǝ yu kǝlg ɗyaka, ar zǝgaan nǝ uudaha, ar hǝɓgaana, ar gaan nǝ ghwalvah kǝ uusa, pǝghwav dlaɓ nǝ dǝghwaha da vǝgya zhiila, tanngw damma sarti dagha nǝ Nuhu damma pɛrayuwa. \v 39 Lakuti ar nǝghǝgaakanǝghǝg kǝ dǝgiti dagala, nǝghar bak tlǝtǝraatlǝg nǝ ghavala yu kǝlg ɗyak hutstru ba ɗǝmma. Da band kwah dlaɓ nǝ saaya Zǝra Uuda. \v 40 Ma kwahiin kǝ sarta, da nǝghvanǝghǝg nǝ uudah bu ɓatlǝr ma guha, da kǝsvant palla, da Ɗuuvars wa palla. \v 41 Da nǝghvanǝghǝg nǝ ǝnghwasah bu ar haiya vaar ǝmtaɗa, da kǝsvant palla, da Ɗuuvars wa palla. \p \v 42 “Mbakyarvad kwaha ndzamandzǝg ba ɓadlaɓadlana, aɗaba am sǝrgai kǝ sarti da saay nǝ Yaazhigǝlaru biya. \v 43 Sǝramasǝrǝg taakiya, akwamaa sǝrgasǝrǝg nǝ dadda hǝnyah kǝ sart da sagau nǝ gǝl da vǝgyaan kavǝɗa, maa maay hǝna haar biya, dlaɓa maa ɗugarnaai kǝ gǝlǝn da vǝgyaan biya. \v 44 Mbakyarvad kwaha, kuram ndakwani ɓadlamvǝghaɓadlǝga, aɗaba am sǝrgai kǝ sarti da sii nǝ Zǝra Uud biya. \s Kwatnah kwa fǝvdǝghǝrǝtfǝga ard kwa fǝvdǝghǝrǝt biya \p \v 45 “War kaci kwatnahǝn kwa fǝvdǝghǝrǝtfǝgǝna, kwad dabari, kwa fǝghardǝm nǝ dadda hǝnnyahaan kǝ vǝgyaan ma dǝvaan kiya fa hyimi kǝ iin tǝ vakaiyana, dlaɓ vǝltǝr kǝ kaf kǝ kyalma kwatnah bamma sarti? \v 46 Dǝ bark nǝ kwatnahǝn kwada tlǝgara nǝ dadda hǝnyahaan ɓa tlǝr ma sǝghaasǝga. \v 47 Bak jiir wan tagkur naiya, da fǝgardǝmfǝg kǝ kadlanngahaan baɗǝm damma dǝvaan kǝ kiyava fa hyimmi tǝ vakaiya. \v 48 Mbatak dadda nguɗi kwatanahǝna, dlaɓa tagaratag kǝ ghǝraan taakiya, ‘Da maay dadda hǝnnyahar saas wats biya,’ \v 49 da farzha kǝ iin kǝ kala tsaghwaha tlǝraana, dlaɓa zǝgaan kaa hǝɓgaan dǝ lii hǝɓa kya. \v 50 Akwama ɓagaaɓag ǝndkwaha, da saas dadda hǝnnyahaan daghuvali maay ma taɗaan biya dlaɓa ma sarti sǝrgabi nǝ iin biya. \v 51 Da tlǝkǝntlǝgg nǝ dadda hǝnyahaan dǝ tsǝg ba vaivaiya, dlaɓa da vǝlar kǝ dlaɗ ǝmtaɗ dǝ muuniyaha, vaakwaha da tuug nǝ uuda ǝmtaɗ dǝ ghwada dǝv dǝ tlǝrɗa. \c 25 \s Garava dǝghwah kǝlaawa \p \v 1 “Ma kwahiin kǝ sarta, da gǝrav nǝ tlǝksǝra ghǝrazhigǝl dǝ dǝghwah kǝlaawa kwa kǝsarant kaaraha jahuramb da vaka dlǝgha zhiila ghuula. \v 2 Dlǝɓ ma iitǝra ar dlagaha, dlǝɓ dlaɓa ar ɗyamɗyama. \v 3 Ma sarta kwa kǝsarant nǝ dlagahaan kǝ kaaraha jahurambatǝra, kǝsarantbi kǝ wal vakaatǝr biya. \v 4 Lii ɗyamɗyamna kǝsarantkǝsǝg kǝ kaaraha jahuramb baz wal ma mǝrt vakaatǝra. \v 5 Zǝlamazǝlmǝg nǝ zhiila ghuulǝn lakwti sagauwa, kaa njitǝrnjiig kǝ haara, ngal ba tsǝtǝratsǝg kǝ haara. \p \v 6 “Ma kyakyaka avǝɗa, ngal cinngvacinng nǝ ɗaag taakiya, ‘Wanam zhiila ghuula! Asama sa dlǝghgaana.’ \v 7 Kaa ba ciig kǝ dǝghwahaan kǝlaaw ǝmtaɗaatǝra, ar ɓadlǝna kǝ kaaraha jahurammbatǝra. \v 8 Am nǝ dlagahaan taa kǝ lii ɗyamɗyamna, ‘Gamkǝmndugǝg yaru kǝ wal ba hǝɗiikǝna, aɗaba naa ǝmtsǝg nǝ kaaraha jahurambamnda.’ \v 9 Aiyam nǝ lii ɗyamɗyamǝn taa kǝ iitǝra, ‘Maaya, da tlǝkiyamaara biya. Ngulǝm dam da vak lii vǝlgaan am sǝgwa kǝ dǝgaruwa.’ \v 10 Daral ba nǝ iitǝr da sǝgwa walna, lakwti saas kǝ iitǝra, sǝghaasǝg nǝ zhiila ghuula, kaa daas kǝ lii ɓadlarvǝghaɓadlǝg ǝmtaɗ dǝ iina da vaka hwaɗaga, kaa hǝɗvarduhǝɗǝg nǝ wakyagha. \p \v 11 “Tǝhalakwaha, kaa sǝgaasǝg kǝ dlaga dǝghwahaan dlǝɓna, am nǝ iitǝra, ‘Dadda ndannga, Dadda ndannga, wurkǝmndantwurg kǝ wakyagha!’ \v 12 Kaa ngutǝrangug nǝ zhiilaghuulǝn taakiya, ‘Bak jiira wan tagkur naiya, Ən sǝrkur biya.’ \p \v 13 “Mbakyarvad kwaha ndzamandzǝg ba ɓadlaɓadlana, aɗaba am sǝrgai kǝ faciya ma sart biya. \s Garava kwanahah hǝkǝrɗa \p \v 14 “Tlǝksǝra Daadamazhigǝla band garava uudi kwada dagal dǝ dǝga, kaa ɗahtǝrǝt kǝ kwatnahaan fǝtǝrdǝm kǝ dǝgahaan da mizha dǝvaatǝra. \v 15 Vǝlar kǝ pall kǝ adawan alfu dlǝɓa, pall dlaɓ vǝlar kǝ adawan alfu buwa, vǝlar dlaɓ kwatlǝrǝn kǝ adawan alfu palla, makwaraatǝr vǝlghar ba kalkala ndzǝɗaana, Kaa dagalaana. \v 16 Kaa fǝgarzhafǝg kǝ dadda kwa cauwa adawan alfu dlǝɓǝn kǝ mbǝɗa dǝv bat watsǝra, kaa ba tlǝnatlǝg kǝ iin kǝ yu alfu dlǝɓ tuuk vakaiya. \v 17 Bandkwah dlaɓ dadda kwa cauwa adawan alfu buna, tlakǝna kǝ yu alfu bu tuuk vakaiya. \v 18 Kiyava dadda kwa cauwa adawan alfu pallǝna, nǝghǝghar bak kwaɗǝgakwaɗǝg kǝ affǝk hǝɗnan kǝ kwaɓa dadda hǝnyahaanǝna. \p \v 19 “Tǝhala zǝlmazǝlmǝga, kaa gwiyaghǝra saas kǝ dadda hǝnyaha kwatnahahaan kiyava sǝrgasǝrǝg kǝ dǝgiti ɓagara nǝ iitǝr dǝ kwaɓiina. \v 20 Kaa sagau kǝ dadda kwa cauwa adawan alfu dlǝɓǝn dǝ kwatlǝrǝn kǝ alfu dlǝɓa amaa, ‘Dadda hǝnyaha, adawan alfu dlǝɓ wa vǝlghwa nǝnnga. Wan nǝ yu alfu dlǝɓ naa tlǝkǝna nai tuuk vakaiya.’ \v 21 Am nǝ dadda hǝnyahaan taa kǝ iina, ‘Uusa, kwatnaha jiijiira, kwa fǝvdǝghǝrǝtfǝg tǝ vakaiya. Fǝvdǝghǝrǝtfǝg tsau dǝ kǝgh tǝghǝr kǝ zǝr dǝgit hǝdikǝna, ǝn da vǝlakvǝlǝg kǝ tlǝri juujig kwana. Asǝg sa dlaig ǝmtaɗ dǝ kaiya.’ \p \v 22 “Kaa sagau kǝ dadda kwa cauwa alfu buwa adawana, amaa, ‘Dadda hǝnyaha, alfu buwa adawan wa vǝlghwa nǝnnga. Wan nǝ yu alfu bu naa tlǝkǝna nai tuuk vakaiya.’ \v 23 Am nǝ dadda hǝnyahaan taa kǝ iina, ‘Uus, kwatnaha jiijiira, kwa fǝvdǝghǝrǝtfǝg tǝ vakaiya. Fǝvdǝghǝrǝtfǝg tsau dǝ kǝgh tǝghǝr kǝ dǝgit hǝdikǝna, ǝn da vǝlakvǝlǝg kǝ tlǝri juujig kwana. Asǝg sa dlaig ǝmtaɗ dǝ kaiya.’ \p \v 24 “Kaa sagau kǝ dadda kwa cauwa alfu adawan pallna, amaa, ‘Dadda hǝnyaha, ǝn sǝrgasǝrg mbǝlɛmbǝlɛn ɓagakǝv dǝ kǝgha, agha ghuda hii vakavaki riigha biya. Agha vai ba dzaha dǝgit vakavaki kutgha biya. \v 25 Iin wa gǝdzakut kaiya, ǝn kwaɗa kǝ afka ǝn hǝɗnanna. Na kǝ dǝgagha.’ \p \v 26 “Am nǝ dadda hǝnyahaan taa kǝ iina, ‘Kǝgh, kwatnahǝn kǝlaadna, mandǝlghna! Mbats agha sǝrgasǝrǝg taakiya ǝn ghuda hii vakavaki riyana biya, dlaɓa ǝn vai ba dzaha dǝgit vakavaki kutana biya. \v 27 Maa fǝghwifǝg kǝ kwaɓar ma banka, maa bad saasar ǝn tlǝkǝna kǝ yu tuuk vakaiya! \v 28 Mbakyarvad kwaha, cauwamarvacaug kǝ alfuwa adawan pallna am vǝlar kǝ dadda kwad alfu kǝlaawna. \v 29 Aɗaba baɗǝm nǝ daddakwa dǝ dǝgita, da fǝvarnaafǝga tlǝkna baɗyaka. Kwa maay dǝ vakai biya, aanji hǝɗikǝni dǝ vakai nǝ iina, da cauwav vakaana. \v 30 Ɓǝlamdǝmɓǝlǝg kǝ kǝlaada kwatnahǝn damma gurtla. Vaakwaha da tuug ǝmtaɗ dǝ ghwada dǝv dǝ tlǝrɗa.’ \s Tughaha ard aagwaha guja \p \v 31 “Ma Sarti da saay nǝ Zǝra Uud ma ndanngǝraan ǝmtaɗ dǝ zarha ɓǝlga Daadamazhigǝl baɗǝmma, ngal da cihura tǝ avǝd ndanng ma tlǝkǝsǝraana. \v 32 Da dzahvant nǝ uudaha duni badǝm da tǝvuukwana, da wahtǝrzha kǝ uudah hutsǝg buwa, bandkwa wahgarzh nǝ dadda piya alman kǝ tughah ard aagwaha guja. \v 33 Da dzant kǝ tughah damma dǝvaa kafaana, aagwah da tǝ dǝvaa ghyaɓaana. \p \v 34 “Tǝkalakwah da tagtǝrtag nǝ tlǝkǝs kǝ lii tǝ dǝvaa kafaanǝn taakiya, ‘Asamasǝg nǝ uuramǝn fakura nǝ Daadar kǝ barkna! Na dlǝghamadlǝghǝg kǝ tlǝksǝrǝn ɓadlakurna Daadamazhigǝl bamma fazha duniya. \v 35 Aɗaba sarta kwandza njǝkwa nǝ waiya, vǝlamwavǝlǝg nǝ kǝ dǝga zǝga. Sarta kwandza njǝkwa nǝ andǝla, gamwadgǝg kǝ yuwa hǝɓǝga. Ndzan ghulaba, dlǝghamkwidlǝghǝga. \v 36 Ndzan maay dǝ sǝɗav biya, vǝlamwavǝlǝg kǝ sǝɗava. Ndzan yang biya, famwufǝg kǝ hyimiya. Ndzan ma guda bǝrfina, nǝghamwanǝghǝga.’ \p \v 37 “Tǝhalakwaha, kaa da ngugarngug nǝ uudaha jiijiir taakiya, ‘Yaazhigǝl, nǝghamnd kak hǝr nǝmnd njak wai kǝm vǝlak kǝ dǝga zǝgi? Bii njak nǝ andǝl kǝm gǝgku kǝ yuwa hǝɓǝgi? \v 38 Nǝghamnd kak hǝr nǝmnd agha ghulab kǝm dlǝghkani? Bii agha maay dǝ sǝɗav kǝm vǝlak kǝ saɗavi? \v 39 Nǝghamnd kak hǝr nǝmnd agha yangbiya, bii agha ma guda bǝrfin kǝm nǝghkaani?’ \p \v 40 “Kaa da ngutǝrangug nǝ tlǝsksǝn taakiya, ‘Ba jiir wan tagkur naiya, ɓagamaraɓag tsau kǝ daddakwa hǝɗiikǝn pall ma kwanahaan kǝ zaraabaharna, bakalkal amaa ɓagwi ba kǝskaiya.’ \p \v 41 “Tǝhakwah da tagtǝrtaag kǝ lii tǝ dǝvaa ghyaɓaan taakiya, ‘Yagham vakar lii tlafatlafanǝnna, damdǝg damma kaara fai kwa maay ghyinng ba dǝm biya, kwa ɓadlavarna kǝ Shatanah ard zarha ɓǝlgaana. \v 42 Aɗaba ndza njǝkwa nǝ waiya, vǝlamwa bi kǝ dǝga zǝg biya. Ndza njikwa nǝ andǝla, gamwad bi kǝ yu biya. \v 43 Ndzan ghulaba, dlǝghamkwi biya, ndzan maay dǝ sǝɗav biya, vǝlamwabi kǝ sǝɗav biya, ndzan yang biya, dlaɓa ndzan ma guda bǝrfina nǝghamwa biya.’ \p \v 44 “Ghǝravaatǝr ndakwani ar da ngug taakiya, ‘Yaazhigǝla, nǝghamnd kak hǝr nǝmnd agha ɓǝsha wai, bi njak nǝ andǝl, bi agha ghulaba, bi agha maay dǝ sǝɗav, bi agha yang biya, bi agha ma guda bǝrfina kǝm lǝwa kǝ fǝku hyǝmiyi?’ \p \v 45 “Kaa da ngutǝrngug taakiya, ‘Bak jiir wan tagkur naiya, ɓagamara bi tsau kǝ dadda kwa hǝɗiikǝn pall ma uudahaanǝn biya, ɓagamwi bi kǝskai biya.’ \p \v 46 “Kwanahaan kǝ uudaha, ar da hǝɓa dlaɗ tangw damma zǝrazǝra, uudaha jiikiira ar damma shifǝga tangw damma zǝrazǝra.” \c 26 \s Ɗiyaraɗiig nǝ tlǝvuukwah kǝ sawariya tsa Yesu \p \v 1 Ghyǝnnga ba Yesu kǝ tagtǝr kwanahaan kǝ dǝgitah baɗǝmma, aiyama taa kǝ mbǝrzahaana, \v 2 “Am sǝrgasǝrǝg taakiya tǝmaa ba hǝnng bu kǝ Hwaɗaga Haarakǝsa Dzava Hǝnyaha, da vǝlǝvda dlaɓ nǝ Zǝra Uuda da hǝrtǝvǝta.” \p \v 3 Kaa dzahav kǝ maalah ma zhiila kǝsauufah ard tlǝvuukwah tǝghǝr kǝ uudaha ma vǝgya maal ba tingting ma zhiila kǝsauufah, kwa ɗahav dǝ Kayafa. \v 4 Kaa ba ɗiya sawariya viya Yesu kǝ iitǝr da gǝlagǝl kiyava tsǝgaan kǝ iitǝra. \v 5 Aiyam nǝ iitǝra, “Ɓag yam bi sarta hwaɗag biya, haik kǝ ciya hǝnkal kǝ uudaha.” \s Ɗiyavaraɗiig nǝ walla tǝrshǝn kǝ Yesu ma Bǝtani \p \v 6 Ma sartǝn ndza ma Bitani nǝ Yesu ma vǝgya Siman kwandza njakǝn vǝcca. \v 7 Kaa sagau nǝ uusiin da vak Yesu dǝ mǝrta kwa ɓagava dǝ akura onis, righarighan dǝ tǝrshǝn bǝtbǝt kwa ba pir ganan ɗiyarǝt dat ghǝr ma sartǝn ndza zaa dǝga zǝg nǝ iina. \v 8 Nǝghǝghara ba nǝ mbǝrzahǝn ǝndkwaha, kaa badzǝg kǝ ǝrviɗmahuɗatǝra, aiyam nǝ iitǝra ma taatakatǝra, “Badza ba dǝgiti nǝ wanna. \v 9 Maa vǝlavu nǝ tǝrshinna, maa tlavkǝnatlǝg nǝ kwaɓ ba ɗyaka maa vǝlavtǝrvǝlǝg kǝ talagaha.” \p \v 10 Sǝrghaakasǝrǝg tsau nǝ Yesu kǝ dǝgiti ar tag nǝ iitǝra aiyama taa kǝ iitǝra, “Aujilbǝg am gaghya uusǝn ǝndkwani? Abi dǝgit maraw wa ɓagwi nǝ iina. \v 11 Ba kǝlaa hǝnga am ba ǝmtaɗ dǝ talagaha, ǝn maay nai ǝmtaɗ dǝ kuram kǝlaa hǝnng biya. \v 12 Kwan kǝ tǝrshinǝn aa ɗaigǝt nǝ iin tǝ vǝgharna, aa ɓag kwakyarvad ɓadla hǝɗa kaiya. \v 13 Bak jiijiir wan tagkur naiya, baɗǝm nǝ vakavaki da tagav nǝ ǝlbǝg maraw ma duni baɗǝmma, da ba tagav nǝ dǝgiti ɓagaa nǝ uusǝn kiyava dzamgaana.” \s Haighanthaig nǝ Yahuda kǝ vǝla Yesu \p \v 14 Kaa ba dagal kǝ pal ma mbǝrzah kǝlaawa tar buwna, kwa ɗahav dǝ Yahuda Iskariyuti, da vak maalah ma zhiila kǝsauufaha. \v 15 Aiyama, “Awam da vǝlgwa nǝ uuram, akwama vǝlankurvǝlǝgi?” Ar vǝlar kǝ sǝl kul hǝkǝrɗa. \v 16 Ciigǝt tǝ kwahiin kǝ sarta wa fǝgharzha nǝ iin kǝ gata ɗuul vǝltǝr Yesu. \s Zuuzǝg Yesu kǝ dǝga zǝga Hwaɗaga Dzava Hǝnnyah ǝmtaɗ dǝ mbǝrzahaana \p \v 17 Daghuvala zǝngwa Hwaɗaga Haara kǝssa bǝruudi kwal yista, kaa sagau nǝ mbǝrzahaan da vak Yesu, am nǝ iitǝr taa kǝ iina, “Vaakwar wagha naag nǝng ma kǝmǝnda ɓadlkana kǝ dǝgazǝg Hwaɗaga Haara kǝssa dzava hǝnyah kiyava zǝgaan kǝskǝghi?” \p \v 18 Aiyama, “Damdǝg damma huɗa kǝsa da vak uuda nǝ iina, tagamartaga, ‘Daada tsaga dǝgiti, waa taakiya, ɓagaaɓag nǝ sart kwan da zǝg nai kǝ dǝga zǝga Hwaɗaga Haarakǝsa Dzava Hǝnyah ma vǝgyagh ǝmtaɗ dǝ mbǝrzahaara.’ ” \p \v 19 Kaa ɓagaan kǝ mbǝrzahaan bandkwa tagatǝr nǝ Yesu kǝ ɓagaana, kaa ɓadlnaɓadlǝg kǝ iitǝr kǝ dǝga zǝga Hwaɗaga Haarakǝsa Dzava Hǝnyaha. \p \v 20 Ɓǝlaa ba hwaasa, ngal cihuran da za dǝga zǝga ǝmtaɗ dǝ mbǝrzahaan kǝlaawa tar buwa. \v 21 Ar tǝghǝrdǝga za dǝga zǝga, am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Bak jiijiir wan tagkur naiya, palla ma kurama da vǝla kaiya.” \p \v 22 Kaa njitǝrnjiig ba vaivaiya, ar farzha kǝ ndavgarundavǝg ba da palla palla ar taakiya, “Kai ni, Yaazhigǝla?” \v 23 Kaa ngutǝranguga amaa, “Daddakwa za dǝga zǝg ǝmtaɗ dǝ kaiya ma kuwa, iin wa da vǝla kaiya. \v 24 Zǝra Uuda da ǝmtsǝg bandkwa vindava ma kakkaɗa Daadamazhigǝl tǝghǝr kǝ iina. Dǝga zhuwadaal kǝ daddakwa da vǝla Zǝra Uuda! Ngulǝn maa yava bi nǝ uuda nǝ iin biya.” \p \v 25 Aiyam nǝ Yahud kwa vǝlǝt Yesu na, “Kai ni, dadda tsaga dǝgita?” \p Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Kǝgh ndakwani taghǝdataga.” \s Za Jibiya Yaazhigǝla \p \v 26 Ar tǝghǝrdǝga za dǝga zǝga, kaa kǝsgantkǝsǝg nǝ Yesu kǝ bǝruudiya, tagar kǝ uus kǝ Daadamazhigǝla, lahnan vǝltǝr kǝ mbǝrzahaana, amaa, “Namamma zamzǝga, kwana iin nǝ vǝghara.” \p \v 27 Kaa kǝsgantkǝsǝg kǝ iin kǝ kuwa yuwa inabiya, tagar kǝ uus kǝ Daadamazhigǝla, vǝltǝra amaa, “Hǝɓamhǝɓǝg baɗǝmaruwa. \v 28 Kwana iin nǝ avǝzara dǝga righa lanngiya kwa ɗiyavda mbakyarvad uudah baɗyaka, kiyava ɓǝsha haipahaatǝra. \v 29 Ən tagkurtaga, ǝn madlai da gwiya hǝɓa yuwa inabiyin biya, bamma daghuvali ǝn da hubǝg nai kǝ daalaan ǝmtaɗ dǝ kuram ma tlǝksǝra Daadara.” \p \v 30 Ɓǝlara ba Yesu ard mbǝrzahaan kǝ ǝngsa, kaa sagal kǝ iitǝra, ngal ba dagat kǝ iitǝr damma Aghwa kwa dǝ Uufaha Zaitun. \s Da ɓala agajawa sǝrgabi kǝ Yesu nǝ Bitrusa \p \v 31 Am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Bamma huɗa avǝɗna, baɗǝmaru am da mbǝɗǝg ma fadghǝraru am da ɗukusa, mbakyarvad dǝgiti da dzǝgaar dǝ kaiya, aɗaba ba vindavindan taakiya, \q1 “ ‘Ənda tsǝgaan kǝ dadda piiya almana, \q2 da kwazǝg nǝ agyaragyara tughwaha.’ \m \v 32 “Tǝhala kwama da ciyakutciig nǝ uud dǝ shiifǝga, ǝn da dǝgaa nai tǝghǝr kǝskuram damma Galili.” \p \v 33 Am nǝ Bitrus taa kǝ iina, “Aanji ar mbǝɗan ma fadghǝraatǝr baɗǝm mbakyarvad dǝgiti da dzǝgaar dǝ kǝgha, ǝn da maay nai biya.” \p \v 34 Am nǝ Yesu taa kǝ iina, “Bak jiir wan tagak naiya, bamma huɗa avǝɗna, lakuti wiig kǝ ghwatkala, agha da ɓagaan kǝ agajawa sǝrkwai shig hǝkǝrda.” \p \v 35 Aiyam nǝ Bitrus taa kǝ iina, “Aanji ǝn da ǝmtsǝg ǝmtaɗ dǝ kǝgha, ǝn da maay ɓagaan kǝ agajawa sǝra kǝgh biya.” \p Tagarar bandkwah dlaɓ nǝ mbǝrzah baɗǝmma. \s Dzǝgwadzǝg nǝ Yesu kǝ zhigǝl ma Getsamani \p \v 36 Kaa dagal kǝ Yesu ard mbǝrzahaan damma Getsamani, aiymaa taa kǝ mbǝrzahaana, “Ndzamandzǝg vaakwana, ǝn dagal da dzǝgwazhigǝl vaakwaha.” \v 37 Kaa ba dagal kǝ iin dǝ Bitrus ard zarha Zabadi buwa, ngal mbǝkǝnmbǝga dlaɓa kaa badza ǝrviɗmahuud kǝ iina. \v 38 Amaa dlaɓ taa kǝ iitǝra, “Badzǝga ǝrvidmahuɗǝn ǝn dǝvakai naina, anǝgha ba tsakwitsǝga. Ndzamandzǝg vaakwana, uufamuufǝg ǝmtaɗ dǝ kaiya.” \p \v 39 Gavǝt ba nǝ iin dagal da tǝvuukw hǝɗiikǝna, ngal tsǝɗi kǝ iin kǝ ghǝraan damma haay dzǝgwa kǝ zhigǝla, amaa, “Daadara, akwama ɓagaaɓaga, kǝswaarakǝssǝg kǝ kwanǝn kuwa dlaɗa, bakǝvakwaha, gat bi kǝ dǝgiti ǝn naag nai biya, bamma dǝgiti agha naag nǝnnga.” \p \v 40 Sagha ba nǝ iin savak mbǝrzahaana, tlatǝra hǝna haara, amaa taa kǝ Bitrusa, “Mbats am uufǝgabi kǝ dǝga aau pal ǝmtaɗ dǝ kai biya. \v 41 Uufamuufǝga am dzǝgwaan dlaɓ kǝ zhigǝl haik dagau kǝskuram damma fǝshiga, shiɗǝkw naagaana, vǝgh wa ɗǝmɗǝma.” \p \v 42 Kaa gwiya dagal kǝ iin kǝ dǝga buwa, dzǝgwa kǝ zhigǝl amaa, “Daadara akwama da ghudkwaarabi nǝ wan kǝ dlaɗ bamma hǝɓanuuhǝɓǝga, aandzandzǝg bat naagagha.” \v 43 Gwiyaghǝra ba nǝ iin saasa, tlatǝra ba hǝna haara, Aɗaba haar wa ma gyiyaatǝra. \p \v 44 Kaa gwiya ɗutǝrǝsɗuug kǝ Yesu, ngal ba gwiya dagal da dzǝgwazhigǝl kǝ dǝga hǝkǝrɗa, kaa gwiya tagaan kǝ iin kǝ ǝlbǝgi tagada nǝ iin wura. \v 45 Kaa saas kǝ iin da vak mbǝrzahaan amaa taa kǝ iitǝra, “Gwaastǝn am badlaɓ ba hǝnahaar am ɗiya kuɗga? Wa ɓagaaɓag ci nǝ sart kwada vǝlav nǝ Zǝra Uuda damma dǝv kǝ yaa dadda haipa. \v 46 Ciyamciiga, jiyam dagala. Wa sǝghaasǝg nǝ dadda vǝla kaiya.” \s Viyavǝtviig Yesu \p \v 47 Ba ndzǝgaan Yesu ba taa ghaiya, ka sagau kǝ Yahuda pall ma kǝlaawa tar buwna, ǝmtaɗ dǝ dzahava dlamaa kǝlaaw baɗyak dǝ katsakarah ard dǝ zadaha, ɓǝlartǝr nǝ maalah ma zhiila kǝsauuf ard dǝ tlǝvuukwaha. \v 48 Aɗaba tagatǝrdatag daddakwa da vǝlgaanǝn kǝ dǝga sǝrgi da marg nǝ iin taakiya, “Dadda kwanda ɓǝrhug nai na, iin nǝ uuda nǝ iin viyamviiga.” \p \v 49 Bad saasaana, kaa dagau kǝ iin da tǝvǝgh kǝ Yesu amaa taa kǝ iina, “Uus, dadda tsaga dǝgita!” Kaa bǝrhugaan kǝ Yahuda. \p \v 50 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Tsaghwa, ɓag kǝ dǝgiti aa sǝkadsǝga.” \p Kaa sagau kǝ uudahiin, ar viyit kǝ Yesu ar hǝkynana. \v 51 Nǝghǝgha ba nǝ pal ma lii ǝmtaɗ dǝ Yesu ǝntkwaha, ngal tǝɗda kǝ katsakaraan ghudarda kǝ hyimmi kǝ kwatnaha maal ba tingting ma zhiila kǝsauufaha. \v 52 Am nǝ Yesu taa kǝ iina, “Gwidǝmgwiig kǝ katsakaragh damma kumbǝghaana, aɗaba baɗǝm daddakwa tǝɗda katsakara, da tsǝg ba katsakara. \v 53 Mam tlǝg nǝ uuram ǝn ɗahgant bi kǝ Daadar, tlǝgwadi ba watswats kǝ zarha ɓǝlg kwa juujig kǝ dakwala tlaujah kǝlaawa tar bu biya? \v 54 Ai ci tsaa, da righav ndandar wa tagada nǝ Əlbǝga Daadamazhigǝl vindavindan taaki ba pakat wanǝn kǝ dǝgit dzǝgardzǝgi?” \p \v 55 Ma kwahiin kǝ sarta amaa taa kǝ uudahiina, “Amaa sagau dǝ katsakarah ard dǝ zadah da viya kai bandgi ǝn dadda zaa ɗuula? Ba kǝla hǝnnga ǝn bamma gaagazaiya Vǝgya Daadamazhigǝl ǝn tsaga dǝgita, viyamkwa biya. \v 56 Baɗǝm wanahaan dzǝghaar ba kiyava righa dǝgiti vindara nǝ tlayanngah ma Əlbǝga Daadamazhigǝl vindavindana.” Cinngaraba nǝ mbǝzahaan kwanǝnna, kaa ta dagalaatǝr kǝ iitǝr baɗǝm ar ɗuwarsa. \s Yesu tǝvuukwa lii ma gyiɗya \p \v 57 Kaa lanngaan kǝ lii viyarǝt Yesu dagal da vak Kayafa, zhiila kǝsauuf maamaala, vakavaki dzaharvǝt nǝ maalaha lii tsaga adzahadzah ard tlǝvuukwaha. \v 58 Kaa gatǝrgatǝg kǝ Bitrus mahal mahal ba bitky tangw dat ghaiya wakyagha zhiila kǝsauuf maamaala, kaa daas kǝ iin damma gaagazayan cihura ǝmtaɗ dǝ lii uufa wakyagh kiyava vaza dǝgiti da dzǝgardzǝga \v 59 Kaa ba gata shiidaha fiid kwada tagav tǝghǝr kǝ Yesu nǝ zhiila kǝsauufah maamaal ard lii ma gyiɗ baɗǝmma, kiyava tsǝgaan kǝ iitǝra. \v 60 Tlarkǝna biya, bakǝvakwaha mǝng nǝ kyalma uudah ba ɗyak sarǝv sa ɓa shiida fiida. Tǝhalakwaha kaa sagau kǝ uudah buwa \v 61 aiyam nǝ iitǝra, “Kwan kǝ uuda wa taga taaki, ‘Ən dlagnadlag kǝ vǝgya Daadamazhigǝla, ǝn gwiya ndǝrǝt bamma hǝng hǝkǝrɗa.’ ” \p \v 62 Kaa ciig kǝ maal ba tingting ma zhiila kǝsauufaha, amaa taa kǝ Yesu, “Agha maay dǝ ǝlbǝg biya? Shiidǝn tag nǝ uudahaan tǝghǝr kǝskǝghǝnmi?” \v 63 Mbǝɗabi Yesu kǝ ghaiyaan biya. Aiyam maal ba tingting ma zhiila kǝssauufah taa kǝ iina, “Aɗabad Daadamazhigǝl kwad shifǝga, tagkǝmndtag akwama kǝgh Kǝristi, Zǝra Daadamazhigǝla.” \p \v 64 Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Band kwagha tagda nǝnnga. Ən tagkurtag baɗǝmma, ciigǝt ndakwana am da nǝghǝganǝghǝg kǝ Zǝra Uuda cihurgan tǝ dǝvaa kafa Dadda Ndzǝɗa, sii ma akumba zhigǝla.” \p \v 65 Kaa tahdatahǝg kǝ maal ba tingting ma zhiila kǝsauufah kǝ sǝɗavaan mbakyarvad badzǝga ǝrviɗmahuuɗ amaa, “Badzadabadzǝg kǝ ɗaaga Daadamazhigǝla! Kwar kaci kǝ shiid wa kiyam gwiya naag nǝmyami? Amaa cinngacinng aa badza ɗaaga Daadamazhigǝla. \v 66 Au wamaa nǝghǝga nǝ uurami?” \p Kaa ngugangug kǝ iitǝr taakiya, “Tlaltlǝg maa tsǝvana!” \p \v 67 Kaa tafgarvatafǝg kǝ iitǝr kǝ ashaghwvai ma huɗvǝga, ar dlaghara kǝ tsǝga, ar ɓalara kǝ mahupennga, \v 68 ar taakiya, “Tagkǝmndtag kǝ tlayanngǝra, akwama ba kǝgh nǝ Kǝristiya, tag kǝ dadda kwa tsaktsǝga!” \s Ɓalaaɓalǝg Bitrus kǝ agajawa sǝrgabi kǝ Yesu \p \v 69 Ma kwaniin kǝ sarta, ndza cihurgan ma gaagazaya hǝnnyahiina Bitrusa, kaa sagau nǝ dǝghwiin ɓatlǝr hǝnyahiin da vakaan amaa taa kǝ iina, “Abi ghǝravagh ndakwi agha ǝmtaɗ dǝ Yesu uuda Galilin!” \p \v 70 Kaa ɓala gajau kǝ Bitrus tǝvuukwatǝr baɗǝmma, amaa, “Ən sǝrgabi nai kǝ dǝgiti agha tag nǝng tǝghǝr biya.” \v 71 Saal ba nǝ iin samma bǝrcama, kaa nǝghǝganǝghǝg nǝ dughwi tlǝrǝn kwa ɓa tlǝr ma hǝnyahiina, amaa taa kǝ lii ghacga vaakwahiina, “Kwanǝn kǝ uud araa ndzaa ǝmtaɗ dǝ Yesu uuda Nazarat!” \p \v 72 Kaa gwiya ɓala agajau kǝ Bitrus baz zaha ngwaɗǝg taakiya, “Ən sǝrga bi var kǝ uudanǝn biya.” \p \v 73 Tǝhala zǝlam ba hǝɗikǝna, kaa sagau kǝ lii ghacga vaakwahiin davak Bitrusa, am nǝ iitǝra, “Ba pakat kǝgh ndakwani agha pal nǝng ma iitǝr yaana. Ghayi agha tag nǝng wa markadamarǝga.” \p \v 74 Ngal farzha kǝ tlafa ghǝraana, ndaha ngwaɗǝga, taakiya, “Ən sǝrgai var kǝ uudanǝn biya.” \p Tǝhala kwaha kaa wiig kǝ ghwatkala. \v 75 Kaa dzamnadzamǝg Bitrus kǝ ǝlbǝgi tagghar Yesu taakiya, “Lakuti wiig nǝ ghwatkal hinana, agha da ɓagaan kǝ agajawa sǝrkwai shig hǝkǝrɗa.” Kaa dagal kǝ Bitrus da gyimal ngal tuug kǝ iin ba vaivaiya. \c 27 \s Yesu tǝvuukwa Gumna Bilatus \p \v 1 Wura ba kǝssa, kaa ɗǝya sawariya tsa Yesu kǝ maalaha zhiila kǝsauufa ard tlǝvuukwaha dlamaa kǝlaawa badǝmma. \v 2 Ar ngwaɗarna kǝ dǝva, kaa langan kǝ iitǝr dagala, ar vǝlar kǝ gumna Bilatus. \s Əmtsǝga Yahuda \p \v 3 Nǝghǝgha ban Yahud kwa vǝlǝt Yesu taakiya, ghudavardaghudǝg shariya ǝmtsǝg kǝ Yesu, kaa mbǝkǝnmbǝg ma ǝrviɗya, ngal daas kǝ iin davak lii maamal ma zhiila kǝsauufah ard tlǝvuukwaha, gwitǝrdan kǝ sǝl kul hǝkǝrɗa adawanǝn cauwa nǝ iinna. \v 4 Amaa, “Ɓaganaɓag kǝ haipa kwa vǝlanǝt nai kǝ dadda kwa maay dǝ haipǝn kiyava tsǝgga.” \p Aiyam nǝ iitǝra, “Au lambamǝndi? Waigagh kǝskǝgha.” \p \v 5 Ɗiida kǝ iin kǝ kwaɓa adawanǝn ma Vǝgya Daadamazhigǝla, ngal dagal hǝrtǝt kǝ ghǝraana. \p \v 6 Ar cagant maalaha zhiila kǝsauufahǝn kǝ kwaɓǝna, amaa nǝ iitǝra, “Dzah laɓa kwaɓiin dǝ kwaɓ Vǝgya Daadamazhigǝla, aɗaba kwaɓa avǝza.” \v 7 Kaa ɗiya sawari kǝ iitǝr tǝghǝr kwaɓiina, ar sǝgwa kǝ vakavak vak lii ndǝra shakka, aɗaba nal kǝ vaka hǝɗa zǝr ndzǝgaha. \v 8 Kwakyarvad kwan wa ɗahav nǝ iin gwastaan dǝ vaka avǝzna. \p \v 9 Tǝdvad kwan wa righavant nǝ dǝgiti tagada nǝ tlaiyanng Irmi taakiya, “Kǝsavantkǝsǝg nǝ sǝl kwul hǝkǝrɗa adawana, kwaɓi haiyarant nǝ uudaha Israil kǝ ɗiigaan tǝ iina. \v 10 Ar sǝgwa kǝ vakavaka vak lii ndǝra shak dǝ vakaiya, bandkwa tagghwa Yaazhigǝla.” \s Yesu tǝvuukwa Bilatus \p \v 11 Ma sartǝn ghacgan nǝ Yesu tǝvuukwa gumna, kaa ndavgarundavǝg kǝ gumǝn taakiya, “Kǝgh nǝ tlǝkessa Yahudaha?” \p Aiyam nǝ Yesu taa kǝ iina, “Bandkwa agha tagda nǝnnga.” \p \v 12 Kaa ghwadgarnǝs ǝlbǝg kǝ maalaha zhiila kǝsauufah ard tlǝvuukwaha, tagatǝr bi nǝ Yesu aanji ndau biya. \p \v 13 Aiyam nǝ Bilatus taa kǝ iina, “Agha cinnga bi kǝ ǝlbǝgahaan ar tag nǝ iitǝr tǝghǝr kǝskǝghǝn biya?” \p \v 14 Ngughara bi Yesu kǝ ndavǝg aanji pal biya, kaa ba ɓa jappǝr kǝ gumǝn ba vaivaiya. \s Ghudavardaghudǝg shariya ǝmtsǝg kǝ Yesu \p \v 15 Ma kwar kǝ sarta Hwaɗaga Haarakǝsa Dzava Hǝnyaha, nǝtnǝg gumǝn kǝ ɓǝla uud pal sagal ma guda bǝrfin kwa naag nǝ uudaha. \v 16 Ma kwahiin kǝ sart ndza mǝng nǝ ɛɛvya kwa sǝrvasǝrg ba vaivai ma guda bǝrfin ɗaagaan Barabbas. \v 17 Dzaharvǝt ba dlamaa kǝlaawa, kaa ba ndavtǝrundavǝg kǝ Bilatus taakiya, “War wam naag nǝ uuram ǝn ɓǝlkurǝsi? Barabbas nii Yesu kwa ɗahav dǝ Kristiyinhi?” \v 18 Aɗaba sǝrghaakasǝrǝg Bilatus taakiya kwakyarvad shilǝg wa vǝlarda nǝ iitǝr kǝ Yesu. \p \v 19 Cihurgan tǝ avǝda ta shari Bilatusa, kaa ɓǝlgantɓǝlǝg nǝ uusaan kǝ ghaiya amaa, “Aa tap bi kǝ uuda jiijiirǝn biya, aɗaɓa mbakwambǝg nǝ dlaɗ ma sǝng haniin tǝghǝr kǝ iina.” \p \v 20 Kaa shahtǝrshahǝg kǝ maalaha zhiila kǝsuufah kǝ dlamakǝlaaw aa tagartag taakiya aa ɓǝlvarsɓǝlǝg nǝ Barabbas, aa tsǝvatsǝg nǝ Yesu. \v 21 Kaa gwiya tagtǝrtag kǝ gumnǝn taakiya, “Kwar ma uudahaan buna wam naag nǝ uuram ǝn ɓǝlkurnǝsi?” \p Aiyam nǝ iitǝra “Barabbas.” \p \v 22 Aiyam nǝ Bilatus taa kǝ iitǝra, “Auci wanda ɓag nai dǝ Yesu kwa ɗahav dǝ Kǝristini?” Kaa ngugangug kǝ iitǝr baɗǝm taakiya, “Aa hǝrtǝvǝthǝrtǝga!” \p \v 23 Am nǝ Bilatusa, “Kwakyarvad auwi? Au nǝ haipi aa ɓaga nǝ iini?” Bakǝvakwaha, gwiya fararaa bad fǝg nǝ uudah kǝ ɗiya cauwa, ar taakiya, “Aa hǝrtǝvǝthǝrtǝga!” \p \v 24 Nǝghǝgha ba nǝ Bilatus taakiya maay nǝ dǝgiti da ɓagaɓag nǝ iin biya, dlaɓa uudaha ar naa ciya jaaga, kaa gǝt kǝ iin kǝ yu barda kǝ dǝvahaan tǝvuukwa uudaha, amaa, “Zhigǝlaa dǝvar ma kunngya, tlǝkwibi nǝ avǝza uuda jiijiirǝn biya. Ba kwa vakaruci waha.” \p \v 25 Kaa ngugangug kǝ uudah baɗǝmma, am nǝ iitǝra, “Dǝgshiga avǝzaana aa dǝg damma kungyamnda ard zarhamnda!” \p \v 26 Kaa ɓǝltǝrnǝsɓǝlǝg kǝ iin kǝ Barabbas. Tǝhalakwa dlaghavaru kiiɓ kǝ Yesu, vǝlda kǝ iin kiyava hǝrtǝvǝta. \s Nenernenig tlaujah kǝ Yesu \p \v 27 Tǝhalakwaha, kaa langaan kǝ tlaujaha gumǝn damma gaagazaiya vǝgya gumna, ar dzaharaa kǝ dakwala tlaujah baɗǝm da tǝghǝr kǝ iina, \v 28 ar sǝɗardan kǝ sǝɗava, ar tsugɗǝm ma sǝɗav kyang hulfa dǝga tlǝksaha. \v 29 Ar ɓagara kǝ dzakwa kwarǝg dǝ dǝga taka, ar farǝm maghǝra, ar faraa kǝ hǝkya zad ma dǝvaa kafaana, tǝhalakwaha ar kǝla kǝ ghunj tǝvuukwan ar nenigaan ar taakiya, “Kǝm ma barkagh tlǝksa Yahudaha!” \v 30 Ar tafarva kǝ ashaghwvaiya, ar cauwarva kǝ zadiina, kaa kalgaan kǝ iitǝr dǝ zad maghǝra. \v 31 Ghyǝngara ba nǝ iitǝr kǝ nenigaana, ar sǝɗardan kǝ sǝɗavǝn kyangna, ar tsugwardǝm kǝ sǝɗavahaana. Kaa langaan kǝ iitǝr kiyava hǝrtǝga. \s Hǝrtavǝthǝrtǝg nǝ Yesu \p \v 32 Ar tǝghǝrdǝga dagala, kaa fadzaghǝr kǝ iitǝr dǝ zhiila Sayirin, ɗaagaan Siman, kaa fǝraafǝg kǝ iitǝr kǝsa tlaɓa hǝrta Yesu bad ndzǝɗa. \v 33 Daral ba nǝ iitǝr da vakavaki ɗahav dǝ Golgota, dǝgiti tuukvakai nǝ Golgota, iin kuwa ghǝra. \v 34 Kaa vǝlgarvǝlǝg kǝ iitǝr kǝ yuwa inabi laɓalaɓan dǝ dǝgit ɗyahɗyaha kiyava hǝɓgaana, tapghana ba nǝ iina, lǝwa kǝ hǝɓgaana. \p \v 35 Hǝtaret ba nǝ iitǝra, kaa ba tagwnatagw kǝ iitǝr kǝ sǝɗavahaan tǝdvad tsa tsatsa. \v 36 Tǝhalakwaha, kaa cahwarga cahwarǝg kǝ iitǝr vaakwahiin ar uufǝgaana. \v 37 Kaa bǝgǝtbǝg kǝ iitǝr kǝ haipaan vindavindan tǝvaghǝraan taakiya, “KWANA IIN NƏ YESU TLƏKSA YAHUDAHA.” \v 38 Kaa hǝtǝvǝthǝrtǝg dlaɓ nǝ gǝlah bu ǝmtaɗ dǝ iina, pal tǝ dǝvaa kafaana, pal tǝ dǝvaa ghyaɓaana. \p \v 39 Uudahi ar tǝ ɗuula dagala ar nenigaana, ar gajaga ghǝra, \v 40 ar taakiya, “Kǝghi tagh taakiya agha dlagnadlag kǝ Vǝgya Daadamazhigǝl agha gwiya ndǝrǝt bamma hǝng hǝkǝrɗa, katǝgci kǝ ghǝragha, akwamma agha ba zǝra Daadamazhigǝla, asǝgci saay tǝ tlaɓa hǝrtǝgǝn ndana!” \v 41 Nenner bandkwah dlaɓ nǝ maalaha zhiila kǝsauufaha ard lii tsaga adzahadzaha Muusa ard tlǝvuukwaha, ar taakiya, \v 42 “Katghantkatǝg kǝ uudahi tlǝrna, pilgharvaapilǝg kata ghǝraana. Akwama ba iin nǝ tlǝksa yaa Israˈila, aa sasǝgci saay ndan tǝ tlaɓa hǝrtǝgna, lakwti kǝmnda fǝdghǝrǝtfǝg dǝ iina \v 43 Tsaghǝr tǝ Daadamazhigǝl tsauwa, aa katǝgci nǝ Daadamazhigǝl ndakwana, akwama ba naagaana, aɗaba tagadatag taakiya, ‘Ən Zǝra Daadamazhigǝla.’ ” \v 44 Bandkwah dlaɓ nǝ gǝlah buna kwa hǝrtavtǝrǝt ǝmtaɗ dǝ iina, ghǝravatǝr ndakwani nenǝrnenga. \s Əmtsǝga Yesu \p \v 45 Ciigǝt dǝ vaci tǝghǝra, tangw damma karfe hǝkǝrɗa hwaasa, hǝɗgharduhǝɗǝg nǝ gurtl kǝ lard baɗǝmma. \v 46 Tamaha karfe hǝkǝrɗa faciya hwaasa kaa dzǝghantdzǝg nǝ Yesu kǝ ghaiya, amaa, “Eloi, Eloi, lama sabaktani?” Iin taakiya, “Daadamazhigǝlara, Daadamazhigǝlara, fiighkwada kwakyarvadawi?” \p \v 47 Cinngaraba nǝ kyalma uudahi ghaciga vaakwahiin ǝndkwaha, am nǝ iitǝra, “Iliya wa ɗaag nǝ uudanǝnna.” \v 48 Bat watswatsǝra kaa ǝmndǝrg kǝ pallǝraatǝra sǝdaa kǝ abarabara, rǝmndaa kǝ iin ma yuwa zǝra inabi kwarekreka, fǝt tǝ zad vǝlar kiyava hǝɓga. \p \v 49 Am kyalma, “Ɗuwamarsɗuug ndana, vaziyamvazǝg mbatak da sii nǝ Iliya da katǝgaana.” \p \v 50 Kaa gwiya dzǝgantdzǝg nǝ Yesu kǝ ghai bad halavuuwa ndzǝɗaana, tǝhalakwaha vǝlda kǝ shifǝgaana. \p \v 51 Bamma kwahiin kǝ sart wa tǝhǝm ɓǝlɛɓǝlɛ\f + \fr 27.51 \fr*\fk Ɓǝlɛɓǝlɛ: \fk*Iin sǝɗav kwa hǝɗavardu nǝ ghaiya gud kwa Juujig kǝ Caccuwanacaccuwanan ma Vǝgya Daadamazhigǝla.\f* kwama Vǝgya Daadamazhigǝl hutsǝg buwa, ciigǝt maghǝr damma suuha. Kaa gajagav kǝ haaya, akurah dlaɓa caɓaracaɓǝga. \v 52 Kaa wargǝtwarǝg kǝ gǝtlaha, baɗyak nǝ uudaha jiijiiri ǝmtsaharaǝmtsahǝga, ciyarǝtciig dǝ shifǝga, \v 53 saharalsahǝg ma gǝtlahaatǝra. Tǝhala ciiga Yesu ma gǝtlaha kaa daas kǝ iitǝr damma gǝdǝrkǝs caccuwanacaccuwana, nǝghartǝrnǝghǝg nǝ uudah baɗyaka. \p \v 54 Ma sartǝn nǝghǝgha nǝ tlauja Roma maamaalǝn ard lii uufa Yesu kǝ gajagava haaya ard dǝgiti dzǝghaardzǝg baɗǝmma, kaa gǝdzǝg kǝ iitǝr ba vaivaiya, aiyam nǝ iitǝra, “Ba pakata, ndza Zǝra Daadamazhigǝla!” \p \v 55 Mǝng dlaɓ nǝ kyalǝma ǝngwasah baɗyak kwa gatar Yesu kǝsantaan ma Galili ar ba mǝlgarumǝlga. Kaa ghacigaghacig kǝ iitǝr ba ndzaɗɗa, ar vaza dǝgiti dzǝgaardzǝga \v 56 Ma iitǝra mǝng nǝ Maryam Magadala, ard Maryam babba Yakuba ard Isuvu, dlaɓa ard babba zarha Zabadi. \s Hǝɗa Yesu \p \v 57 Ɓǝlaa ba hwaasa, kaa sagau kǝ dadda hyahiina, zhiil Arimatiya, ɗaagaana Isuvu, gharavaan ndakwani mbǝrza Yesu. \v 58 Kaa dagau kǝ iin davak Bilatus da ghala tluuwa vǝgha Yesu. Ngal ba vǝlgavǝlǝg nǝ Bilatus kǝ ɗuula kǝsgaana. \v 59 Kaa kǝsgantkǝsǝg nǝ Isuvu kǝ tlǝwa vǝgha Yesu, faɗant ma kǝlpakan kwal laliya. \v 60 Fǝdǝm kǝ iin ma daala gǝtlaana, kwa hurghana nǝ iin ma kura. Hǝɗardu kǝ iin kǝ ghaiya gǝtliin dǝ maandala akura, kaa ba dagalaana. \v 61 Maryam Magadala, ard kwa pal kǝ Maryam ar cuhurgan ba gyakaɗ dǝ gǝtliina. \s Lii uufa gǝtliina \p \v 62 Wurga kǝsaana, tǝhala Faciya Ɓadlavǝgha\f + \fr 27.62 \fr*\fk Wurga kǝsaana, tǝhala Faciya Ɓadlavǝgha:\fk* Sǝvda iin faciya ngiiga Yahudaha.\f* kaa dzahvǝtdzahǝg nǝ maalaha zhiila kǝsauufah ard Farisah tǝvuukwa Bilatus, \v 63 Aiyam nǝ iitǝra, “Kǝm ma barkagha. Dzamamndnadzamǝg kǝ dǝgiti taga dadda vala uudǝn sarta kwan ndza dǝ shifǝg nǝ iin amaa, ‘Ən da ciig dǝ shiifǝg tǝhala hǝng hǝkǝrɗa.’ \v 64 Mbakyarvad kwaha, fǝtǝraafǝg kǝ uudah da uufa gǝtlǝn ba vaivaiya tangw dat hǝng hǝkǝrɗa, haik kǝ dagal kǝ mbǝrzahaan da ghǝla tluuwa vǝghaana, aɗaba ar da tagtǝrtag kǝ uudah taaki ciyitciig ma gǝtlaha. Valga hala da jǝguujig kǝ valga zǝngw ba vaivaiya.” \p \v 65 Aiyam Bilatus taa kǝ iitǝra, “Dzǝgamǝtdzǝg kǝ tlaujaha, damdǝg da uufǝgaana, ɓagamɓag kǝlaa ndzǝɗaruwa.” \p \v 66 Kaa dagal kǝ iitǝr da uufa gǝtliina, ar tsǝt kǝ dǝga sǝrga tlǝkǝs tǝ akura gǝtliina, dlaɓa ar fǝtǝraa kǝ tlaujah kǝ uufǝgaana. \c 28 \s Ciiga Yesu ma gǝtlaha \p \v 1 Dal ba faciya ngiiga Yahudaha, daghuvala laad ba wur kǝsa, kaa dagal kǝ Maryam Magdaliya ard kwa pallǝn kǝ Maryam da zhara gǝtla. \v 2 Kaa gajagvǝtgajag haay baɗyakɗyaka, aɗaba zǝr ɓǝlga Daadamazhigǝl wa sahi ma zhigǝl da tlǝgarwa akurǝn kwa hǝɗavardu dǝ gǝtlna, cihura tǝvakaiya. \v 3 Ndzǝganan mbiig band wukyiɗǝga. Sǝɗavaan maɗǝkw ba tǝll band tluuzha. \v 4 Nǝghǝghara ba lii uufǝgaana, kaa gǝdzgǝtgǝdzǝg kǝ iitǝr ba vaivaiya, tǝg nǝ vǝghaatǝra, ar mbǝɗa damma haay bandgi ǝmtsaharaǝmtsahǝga. \p \v 5 Am Zǝr ɓǝlga Daadamazhigǝlǝn taa kǝ ǝnghwasahaana, “Gǝdzam biya, ǝn sǝrgasǝrǝg am gata Yesu kwa hǝrtavǝtta. \v 6 Maay vaakwan biya, ciyitciiga band kwa tagada nǝ iina, wan vakavaki hǝnngavna nǝ iina. \v 7 Damdǝg ba watswatsa tagamtǝrtag kǝ mbǝrzahaan taakiya, ‘Ciyitciig ma gǝtlaha, wada dǝgaa nǝ iin tǝghǝr kǝskuram damma Galili, am da nǝghǝga vaakwaha.’ Əna sǝgga bak tagkur kwanǝnna.” \p \v 8 Kaa hadzala dagal kǝ ǝngwasahiin vaka gǝtliina, gǝdzarǝtgǝdzǝga bakǝvakwaha ar dlaig ba vaivaiya, kaa ǝmdǝra daas kǝ iitǝr ar tagtǝr kǝ mbǝrzaha Yesu. \v 9 Kaa tlǝtǝraatlǝg kǝ Yesu bad ghǝraana, amaa taa kǝ iitǝra, “Gabǝr tǝghǝr kǝskurama!” Kaa gavva daas kǝ iitǝr ba mbɛɛv da tǝvǝgh kǝ iina, ngal bǝrhwa shigahaan kǝ iitǝr ar ɓagarnǝs kwatnaha. \v 10 Am nǝ Yesu taa kǝ iitǝra, “Gǝdzam biya. Damdǝg tagamtǝrtag kǝ zaraabahar aa dardǝg damma Galili, ar da nǝghǝkwa vaakwaha.” \s Əlbǝgi dardaa lii uufa gǝtla \p \v 11 Ar tǝghǝrdǝga daas nǝ ǝnghwasahiina, kaa daas kǝ kyalǝma lii uufa gǝtlahǝn damma kǝssa, kaa tagtǝrtag kǝ iitǝr kǝ dǝgiti dzǝghaardzǝg baɗǝm kǝ maalah ma zhiila kǝsauufaha. \v 12 Dzahavǝt ba nǝ maalah ma zhiila kǝsauufah ard tlǝvuukwaha dlamaa kǝlaawa, kaa ɗǝya sawari kǝ iitǝr ar vǝltǝr kǝ kwaɓ baɗyak kǝ tlaujaha. \v 13 Aiyam nǝ iitǝra, “Tagamtǝrtag kǝ uudah taaki, ‘Mbǝrzahaan wa ghǝlarda kavǝɗ ma sarta kwa tsakǝmnda haara.’ \v 14 Aanji dǝm nǝ ǝlbǝgǝn damma hyǝmmi kǝ gumna, kǝm da tagartag nǝmnd kǝ ǝlbǝga, am da maay hǝɓa dlaɗ biya.” \p \v 15 Kaa caugacaug kǝ tlaujah kǝ kwaɓiina, ar tagda band kwaa tagavtǝra. Kwanǝn kǝ ǝlbǝga, gwastaan ar ba kutgaan Yahudaha. \s Tlǝri vǝlatǝr nǝ Yesu kǝ mbǝrzahaana \p \v 16 Kaa dagal kǝ mbǝrzahaan kǝlaawa tǝmkikǝn damma Galili, damma aghwǝn tagatǝr nǝ Yesu taaki aa dzarghǝradzǝga. \v 17 Nǝghara ba nǝ iitǝra, kaa ɓagar kwatnahǝr kǝ iitǝra, bakǝvakwaha, kyalmatǝr ɓagar ndaundauwa. \v 18 Kaa saas kǝ Yesu sa tǝvǝgh kǝ iitǝr amaa, “Vǝlghwavǝlǝg nǝ uud kǝ ndzǝɗ baɗǝm ma ghǝrazhigǝla ard duniya. \v 19 Mbakyarvad kwaha, damdǝg namtǝrdanǝg kǝ uudaha duni kǝ mbǝzahar baɗǝmma, am ɓagtǝra kǝ tsuufǝg ma ɗaaga Daada, ma ɗaaga Zǝra, ard Shiɗkw Daadamazhigǝla. \v 20 Tsagamtǝrtsag kǝ dǝgitahi tagankur nai baɗǝm aa faraarafǝga. Ba pakata ǝn ba ǝmtaɗ dǝ kuram ba kǝlaa hǝnnga tangwa damma ghyinnga zamana.”