\id TIT - Patpatar NT [gfk] -Papua New Guinea 1997 (DBL 2014) \h TAITUS \toc1 No Pakpakat ta Pol tupas Taitus \toc2 Taitus \toc3 Tai \mt2 No Pakpakat ta Pol tupas \mt1 TAITUS \ip Pol ga waak tar Taitus tano mugurlamin Krit bia na balaure no lotu kaia (nes no ula nianga ta 1 Timoti). Diet ira matanaiabar mekaia Krit diet ga manga sakena, kaik Pol ga manga iangianga ta ira bilai na tintalen ing i tahut bia ira matanaiabar na lotu ma ira lualua na lotu diet na mur (Taitus 2.2-13; 3.1-3). Bia da was Taitus 1.6-9 ma 1 Timoti 3.1-12 da nunure bia a mangana tunotuno hohe i tale bia na balaure ira matanaiabar na lotu. Pol ga hakatom Taitus bia na tibe pinpin diet ira sakana tena harausur bisbis (1.5; 1.10-16; 2.1; 2.7-8; 2.15; 3.9-11). I tahut bia ira lualua na lotu katin mah na nunure timaan 1 Timoti, 2 Timoti, ma Taitus bia diet na tale wara balbalaure timaan ira matanaiabar na lotu. \c 1 \p \v 1 Iau Pol tiga tultulai ta God ma a apostolo ta Jisas Krais, iau pakat ken ra nianga. Ma God ga tibe iau huo bia ni harahut ira nurnuruan ta ira matanaiabar ing God gate gilamis leh diet ma bia diet na mintate ira tutun ing God i te hapuasne. Ma kaiken ra tutun ing na lamus diet wara murmur God. \v 2 Ma no burena bia dahat nurnur ma dahat mintate ra tutun ta God kanong dahat kis kawase no nilon hathatika. God ga kukubus taar menalua sakit bia na tar kan ra nilon ta dahat. Ma God pai harabota. \v 3 Iesen tano pakana bung haruat ma no uno sinisip, God ga hapuasne no uno nianga uta iakan ra nilon. Ma ga tar no pinapalim na harpir tagu bia ni harpir ma iakan ra nianga. God no udahat ut na Harhalon, aie nong ga tange hadadas tagu bia iau ni harpir huo. \p \v 4 Io, iau pakat ken ra nianga ukaia ho ugu, Taitus, no natigu tutun tano nurnuruan dar bakut dar te hatur kawasei. \p A harmarsai ma ra malum tupas ugu meram ho God no adahat Sus ma Jisas Krais no udahat ut na Harhalon. \s1 Taitus na tibe ira kabinsit na lotu kanong a halengin ira sakana tena harausur. \p \v 5 Ma iau ga waak kapis ugu kaia Krit waing nu hatakodasne ira linge pa ga takodas baak, ma bia nu tibe ira kabinsit na lotu ta ira tamtaman hoing iau ga tange tar taam bia nu gil huo. \v 6 Na tahut bia tiga kabinsit na lotu na tiga mangana tunotuno hoken: na manga bilai ira uno magingin bia taie tikai na tale bia na kilam ie bia i te gil ira sakena; tikai mon no uno hahin; ira natine a ut na nurnuruan diet ma ira matanaiabar diet pa na tale bia diet na tange bia ira natine, a ut na patnau diet. \v 7 Ira kabinsit na lotu diet balaure ira pinapalim ta God. Io kaik, i tahut bia ira tintalen ta tiga kabinsit na lotu na manga bilai huo bia tikai pa na tale bia na kilam ie bia i te gil tiga sakena. Pa na tahut bia tiga kabinsit na tiga mangana tunotuno nong na hatamat habaling ie, bia na bala mamahien gasien, bia na tiga ut na minom, bia na ut na ngalngaluan, bia na ut na kalak kinewa. \v 8 Iesen na tahut bia na tiga ut na balbale leh ira tunotuno, bia na sip ira bilai, bia na balaure timaan ira uno masmasingan bia na takodas ma gamgamatien, ma bia na kure hadadas ira uno sinisip. \v 9 Ma na tahut bia tiga kabinsit na lotu na palim dit kaike ra nianga i tale bia da so ira udahat nurnuruan ine. Ma kaike ra nianga ing i haruat ma no udahat harausur. Ma na palim dit kaike ra nianga waing naga tale bia na haragat ira matanaiabar ma ra bilai na tutun na nianga ma bia na tale wara pirpir diet ing diet sukuane kaike ra nianga. \p \v 10 Na tahut bia ira kabinsit na lotu diet ira mangana tunotuno huo kanong halengin ira patnau ing diet ianga bia ma diet habato lamus ira matanaiabar. Ma tutun sakit ira Iudeia kaia nalamin ta diet, diet manga gil huo. \v 11 Muat na tigal diet bia diet pa na ianga kanong diet hanghagahe ira hatatamaan ma ira udiet harausur ing pai bilai bia diet na harausur ine. Iesen diet gil huo wara gaiena kinewa ma a sakana magingin iakano. \v 12 Ma tikai nalamin ta diet at, a tangesot ie, ga tange bia, “Ira so tamaan na Krit, a ut na harabota diet. Diet haruat ma ra sakana rakaia. A malmalungana ma ra kas nian diet.” \v 13 Iakan ra hinhinawas i tutun. Io kaik, nu pir hamakmakis diet ta ira udiet sakena waing diet naga nurnur ta ira tutun na harausur. \v 14 Ma nu pir mah diet huo bia diet pa na taram ira pirwase bisbis ta ira Iudeia ma bia diet pa na mur ira harkurai ta ira tunotuno ing diet tamapas talur ira tutun ta God. \v 15 Diet ing diet gamgamatien, diet nes kilam ira linge bia i gamgamatien. Iesen diet ira bilinge na tabuna nurnuruan, diet pa na nes kilam tiga linge bia i gamgamatien. Io, pai palai ira udiet lilik, ma pai tale diet wara nesnes kilam no tahut ma no sakena. \v 16 Diet tange bia diet nunure God ma sen ira udiet gingilaan i harus ise diet. Diet ira ut na takmaluk ma a mangana tunotuno ing da miligiruane diet. Ma diet pai haruat bia diet na gil tiga bilai na pinapalim. \c 2 \s1 Ira mangana tunotuno diet na mur ira bilai na magingin i haruat tano harausur tutun. \p \v 1 Ma sen augu, nu tange ira linge i haruat ma ira bilai na tutun na harausur. \v 2 Na tahut bia ira nongtamat diet na mur ira palai na lilik, bia diet ira mangana tunotuno i tale bia da urur ta diet, ma bia diet na balaure timaan ira udiet sinisip. Ma na tahut bia diet na nurnur hatika ta ira tutun na harausur, bia ira udiet harmarsai hargilaas na tutun, ma bia diet na manga tur dadas ta ira tirtirih. \p \v 3 Ma huo iaat mon mah uta ira parana. Na tahut bia ira udiet tintalen na hamines bia diet urur ta God. Diet pa na pinas hagahe tikai ma diet pa na mame haitne ra wain. Iesen diet na hausur ira mes ta ira bilai na magingin. \v 4 Diet na gil huo bia diet na tale wara haragat ira bulahin bia diet na manga sip tutun ira sua diet ma ira nati diet. \v 5 Ma diet na haragat kaike ra bulahin mah bia diet na balaure timaan ira udiet sinisip bia na gamgamatien ira udiet tintalen, bia diet na tahut na ut na pinapalim kaia ra udiet hala, bia diet na marse ira tunotuno ma bia diet na hanapu diet ta ira sua diet. Na tahut bia diet na gil huo bia tikai pa na tange hagahe ira nianga gar ta God. \p \v 6 Ma huo iaat mon mah uta ira marawaan. Nu haragat diet bia diet na balaure timaan ira udiet sinisip uta ira linge bakut. \p \v 7 Ma augu, nu hamines ira num bilai na tintalen ta diet bia diet na sip wara murmur. Ma ing bia nu hausur ira tunotuno nu mur tiga mangana ngaas bia na tale diet bia diet na urur taam ma bia diet na nes kilam augu bia augu mah, u nurnur ta ira num nianga. \v 8 Ma nu hausur diet ma ira bilai na tutun na nianga bia tikai pa na tale bia na tange bia a mon nironga ta iakano ra harausur. Ma nu harausur huo bia diet ira am suk diet na hirhir kanong pa na tale diet wara tangtange hagahe dahat. \p \v 9-10 Ma ira maris na tultulai, nu haragat mah diet bia diet na taram ira udiet tamat uta ira linge bakut. Ma nu haragat diet bia diet na haguama ira udiet tamat ma bia diet pa na balu nianga ma bia diet pa na kinau tiga hana linge. Iesen i bilai bia diet na haminas habaling diet bia a mangana tutun na tunotuno diet. Diet na gil huo waing no harausur utane God no udahat ut na Harhalon na manga maririsuan sakit. \p \v 11 Iau tange huo kanong no harmarsai ta God i te hanuat puasa. Ma meram narako ta iakano harmarsai no uno pinapalim na harhalon i te haan tupas ira tunotuno bakut. \v 12 Ma no uno harmarsai i hausur dahat bia dahat na haan talur ira magingin pai gar ta God ma ira mangana sinisip ta iakan ra ula hanuo. Ma na hausur mah dahat bia dahat na balaure timaan ira udahat sinisip, bia dahat na lon takodas, ma bia dahat na mur ira magingin ta God katin ta iakan ra pakana bung. \v 13 Ma dahat na gilgil huo ing dahat kiskis kawase no harapuasa ta Krais Jisas, aie no udahat tamat na God ma no udahat ut na Harhalon. Ma no uno harapuasa na hanuat ma ra tamat na minamar ma na manga bilai sakit. Iakano nong dahat kiskis kawasei ma ra nurnuruan. \v 14 Ma Krais Jisas aie nong ga tar habaling at ie wara gaie dahat bia na kul halangalanga dahat sukun ira magingin i sukuane ira sinisip ta God, ma bia na hagamgamatien dahat wara uno at. Ma a mangana tunotuno sa dahat? Dahat manga sip bia dahat na gil ira bilai na magingin. \p \v 15 Kaiken ra linge mon ing nu hausur ira tunotuno urie. Nu haragat diet ma nu pir diet uta ira udiet sakena. Ma nu gil huo hoing tikai nong i te kap a tamat na kinkinis na lualua. Waak tiga nong i nes habulbul ugu. \c 3 \s1 I tahut bia da gil ra bilai kanong nalua dahat ira ut na sakena iesen God i te halon dahat. \p \v 1-2 Nu halilik ira tunotuno bia diet na lon hoken: diet na taram ma diet na hanapu diet ta ira lualua ma ira ut na gil harkurai, diet na taguro wara gilgil ira bilai na magingin, diet pa na tange hagahe tikai, diet pa na harngangaar, diet na harwis timaan ma ira tunotuno, ma diet na matien na tunotuno ta ira matanaiabar bakut. \p \v 3 I tahut bia dahat na lon huo kanong dahat baak mah dahat ga ul ba huo ma dahat ga ut na takahaat. Dahat mah, di ga lamus habato dahat ma dahat ga tultulai ta ira udahat sakana sinisip ma ira gungunuama bia. Ma dahat ga hasurum ira udahat nilon ta ira sakana magingin hoken: dahat git sipsip wara hanghagahe ira mes, dahat git liilik sakasaka ta ira linge gar na mes ma dahat git malmalentakuane harbasiane dahat. \v 4-5 Iesen bia ga harapuasa taar bia God no udahat ut na Harhalon ga wara gilgil ra tahut ta dahat ma ga manga sip dahat, io, ga halon dahat. Ma pa ga halon dahat kanong dahat ga gil ira takodasuana magingin. Taie. Ga halon dahat kanong ga marse dahat. Ma ga halon dahat ma no Halhaliana Tanuo nong ga kapal dahat kaik gaam kaha hasigarine dahat ma gaam tar ra sigar nilon ta dahat. \v 6 Ma iakanong, no Halhaliana Tanuo nong God ga manga burange bus dahat mei narako ta Jisas Krais no udahat ut na Harhalon. \v 7 Ma ga gil huo waing dahat naga hatur kawase no nilon hathatika nong dahat nanaho ma ra nurnuruan utana. Ma iakano nilon nong God gate hakiskis tar dahat mei. Ma dahat na hatur kawase iakano nilon kanong aram narako tano uno harmarsai nong ga tabar bia dahat mei, i te kure bia dahat takodas ra matmataan tana. \v 8 Ma kaiken ra nianga i tutun sakit. \p Io, iau sip bia nu tange hadadas kaiken ra linge bia diet ing diet te nurnur ta God diet na manga nanget wara gilgil ira bilai na magingin. Kaiken ra linge diet tahut ma diet na hatahutne ira tunotuno bakut. \v 9 Iesen nu tur talur ira ba na hargor. Ma waak u manga ianga uta ira haleng na hintubu nari menalua sakit. Ma nu haan sukun ira mangana harngangaar uta ira harkurai ta Moses. Warah, kanong kaiken ra mangana magingin pa na harahut ira tunotuno. Taie. Diet pa na hatahutne tiga linge. \v 10-11 Ing bia tikai na laka ma na paleng ira matanaiabar, io, nu hakatom ie airuo pakaan. Ma ing bia pa na taram, nu tur talur ie kanong u nunure bia tiga mangana tunotuno huo i te tamapas laah ta ira bilai ma i la gilgil ira sakena. Iakano tunotuno i nunure bia i gil ra sakena ma sen i gilgil at. \s1 Pol ga hapataam no uno pakpakat ma ari a sinasaring tupas Taitus. \p \v 12 Iau ni tule Artemas bia Tikikus tupas ugu, ma ing sige tikai ta dir na haan tupas ugu, nu walar ma ra baso bia nu hanuat ukai ho iau kenas Nikopolis kanong iau te bul no nugu lilik bia iau ni me kis kaia tano pakana bung na harat. \v 13 Ma bia Apolos ma ne Senas no ut na mintot ta ira harkurai na haan tupas ugu, nu manga walar bia nu harahut dir ta ira linge dir na supi tano udir hinahaan. \v 14 Na tahut bia ira udar matanaiabar diet na harausur wara gilgil ira bilai na pinapalim na harmarsai wara banbanot ira tamat na sunupi gar na mes. Pai tahut bia ira udiet nilon pataie ta hunena. \p \v 15 Diet bakut ken ho iau diet haatne ugu. Ma diet ing diet marse mehet haruat ta ira tutun dahat nurnur ine, io, nu hinawase diet bia mehet haatne diet. \p No harmarsai ta God na kis ta muat bakut.