\id 1TI - Patpatar NT [gfk] -Papua New Guinea 1997 (DBL 2014) \h 1 TIMOTI \toc1 No Luena Pakpakat ta Pol tupas Timoti \toc2 1 Timoti \toc3 1 Ti \mt1 No Luena \mt2 Pakpakat ta Pol tupas \mt1 TIMOTI \ip I palai bia Pol ga kis ra hala na harpidanau aras Rom (nes Apostolo 28). Pa da nunure timaan iesen i nanaas bia namur di ga halangalanga ise Pol ma Pol ga hatahun no uno aihat na hinahaan wara hinarpir ma no tahut na hinhinawas. Dahat nunure bia Pol ga wara hinahaan tano hanuo Spen (nes Rom 15.24, 28). Kaik gaam haan dak uras Spen ma ga tapukus uras tano mugurlamin Krit ing ga waak kapis Taitus kaia wara balbalaure no lotu (Taitus 1.5). Io, i nanaas bia namur Pol ga haan uras Miletus (2 Tim. 4.20) ma Epesas (1 Tim. 1.3) tano hanuo Esia. Ga waak tar Timoti kaia Epesas bia na balaure no lotu, gaam haan laah uras Masedonia (1 Tim. 1.3), ma mekaia Masedonia Pol ga pakat no uno luena pakpakat tupas Timoti aras Epesas ma no uno pakpakat tupas Taitus arau Krit, ma namur um ga haan u Nicopolis kenas tiga tes (Taitus 3.12). Io, ga haan laah baling, gaam haan uras Rom. Kenas Rom di ga wis kawase habaling Pol ma meram narako tano hala na harpidanau Pol ga pakat no uno airuo na pakpakat tupas Timoti (2 Tim. 1.16; 2.9). Namur dahin i nanaas bia di ga bu bing Pol (2 Tim. 4.6-8) ra tinohon 67 dak. \ip Io, ma ing Timoti a marawaan mon ie ga tiktika ma ne Pol tano uno airuo na hinahaan uras Masedonia ma Gris (Apostolo 16.1-4; 17.14-15; 18.5) ma tano uno aitul a hinahaan uras Epesas (Apostolo 19.22) ma Masedonia ma Gris baling (Apostolo 20.1-6). Timoti ga kis tika ma Pol aras Rom mah tano luena pakaan di ga bul Pol tano hala na harpidanau (Pilipai 1.1; Kolose 1.1; Pilemon 1). A bilai na ut na pinapalim ie tano tahut na hinhinawas ma Pol ga pakat iakan ra pakpakat tupas ie wara habalaraan Timoti utano uno harbalaurai tano lotu kenas Epesas. Pol ga hakatom Timoti uta ira tena harausur bisbis (1 Tim. 1.3-7; 4.1-8; 6.3-5; 6.20-21). Ga hausur ie bia na balaure no lotu hohe ma bia ira matanaiabar na lotu diet na tatalen hohe (2.1-15; 5.1-16; 6.6-10; 6.17-19) ma bia a mangana lualua sa na kure ma na harahut no lotu (3.1-13; 5.17-25). Pol ga manga haragat Timoti bia na tur dadas tano uno pinapalim na harbalaurai (1.18-19; 4.6; 4.10-16; 6.11-14). Iakan ra pakpakat a bilai na harausur ie wara gaie dahat katin, bia no lotu na ngan hohe ma bia ira lualua na lotu diet na harbalaurai hohe. \c 1 \s1 Pol ga haatne leh Timoti, no natine tutun ta Krais. \p \v 1 Iau Pol tiga apostolo ta Krais Jisas haruat ma no hartula ta God no udahat ut na harhalon ma Krais Jisas, aie no burena ta kaike dahat kis nanaho ma ra nurnuruan ine. \v 2 Ma iau pakat ken ra nianga ukaia ho ugu Timoti, no natigu tutun narako tano udahat nurnuruan ta Krais. \p Io, a harmarsai ma ra malum meram ho God no adahat Sus ma Krais Jisas no udahat Watong ukatiga ho ugu. \s1 Tigal ira tena harausur bisbis. \p \v 3 Iau sip bia nu kis baak kaia Epesas hoing iau ga haragat ugu bia iau ga wara hinahaan u Masedonia. Ari a tunotuno kaia diet hausur ma ra mes na mangana harausur bisbis. Ma iau sip bia nu kis kaia bia nugu tigal diet. \v 4 Ma nu tange hadadas mah huo ta diet bia waak diet nangnanget ma ira pirwase bisbis ma ira winawas na harmur ta ira hintubu diet. Kaike ra mangana linge huo i hathatahuat ira hargor bisbis mon. Ma pai harahut dahat wara gilgil haruatne no sinisip ta God ing dahat gil ma ra nurnuruan. \v 5 Iau tange kan ra dadas na nianga huo waing dahat naga harmarsai hargilaas. Ma iakan ra magingin na harmarsai i la hanhanuat meram narako ta ira gamgamatien na bala dahat ma tano nurnuruan tutun. Ma iakan ra harmarsai i tahtahuat mah ing bia dahat mur ing dahat nunure tar bia i tahut. \v 6 Ma i tahut bia ni tange huo kanong ari diet te tamapas laah talur kaiken ra magingin ma diet te tahurus taar ta ira winor bia. \v 7 Diet sip bia diet na tena harausur ta ira harkurai ta Moses. Iesen diet pai nunure bia asa ing diet tangtange. Ma ira linge diet tange bia diet nunure tutun, taie, diet pai palai urie. \p \v 8 Io, dahat nunure bia ira harkurai ta Moses diet bilai ing bia dahat papalim me haruat ma no udiet mangana pinapalim. \v 9 Iesen dahat nunure mah bia ira harkurai pai kis uta diet ira ut na takodas. Taie. I kis uta ira holmatau, ira patnau, ira ut na sakena, ma uta diet ing diet tur talur God. I kis mah uta diet ing diet mur ira bilingana magingin kai napu, ma uta diet ing diet bu bing ira adiet sus ma ira pawasi diet, ma uta ira ut na harubu bingibing bia. \v 10 Ma i kis uta diet ing diet hilawa, ma uta ira tunaan ing diet noh tika baling ma ira tunaan, ma huo mah ira hahin. Ma i kis mah uta ira ut na harabota, diet ing diet kinau tunotuno, diet ing diet hinawas harabota ta ira pakana bung na harkurai, ma uta diet ing diet na gil ra mes na mangana linge sa i mes tano harausur i tutun. \v 11 Iakano harausur i haruat tano tahut na hinhinawas nong i hanuat meram ho God nong i manga daan. Ma i hinhinawas utano minarine. Ma iakano tahut na hinhinawas at nong God ga tar ie tagu bia ni harpir mei. \s1 Pol ga tanga tahut ta Krais utano no uno tamat na harmarsai. \p \v 12-13 Iau tanga tahut ta Krais Jisas no udahat Watong nong ga tar iakan ra baso tagu bia ni papalim mei. Iau tanga tahut tana kanong ga nes kilam iau bia a tunotuno iau nong gor gil haruatne ira uno sinisip. Io kaik, ga tar iakan ra pinapalim na tultulai tagu sukmaal bia nalua iau ga tange hagahei ma iau ga tiga dadas na ut na hinelar. Iesen iau pai ga palai ta ing iau ga gilgil kanong iau pai ga nurnur baak. Io kaik, God ga marse iau. \v 14 Ma no harmarsai meram ho no udahat Watong ukai ho iau ga manga tamat sakit. Ma ga haan tupas iau tika ma no magingin na nurnuruan ma no magingin na harmarsai hargilaas kanong iau tane Krais. \p \v 15 Io, iau ni tange tiga nianga nong i tutun sakit. Ma i tale bia da manga so no udahat nurnuruan tana. Ma i hoken: Krais Jisas ga hanuat ukai ra ula hanuo wara halhalon ira ut na sakena! Ma iau ing iau manga sakena ta diet bakut. \v 16 Ma iakano at no burena bia ga marse iau. Ma ga marse iau waing Krais Jisas na tale bia na hamines no uno tamat na bala maat ing ga halon iau. Ma iau ga sakena ta diet bakut, kaik iau tiga malalar ta diet ing diet na nurnur tana wara hathatur kawase no nilon hathatika. \v 17 Da pirlat hatikane no kapawena God nong pa nale maat ma pa di la nesnes ie. No uno tamat na kinkinis na harkurai i tur hathatika. Da hatamat hatikane no hinsana. \s1 Da harubu tano bilai na hinarubu. \p \v 18 Timoti, no natigu, kan ra dadas na nianga iau tar taam bia nu tar ta ira mes. Ma bia iau gil huo iau gil haruatne ira nianga ira tangesot diet ga luena tange utano num pinapalim bia nu gil baak ie. Nu mur ira udiet nianga bia nugu harubu tano tahut na hinarubu. \v 19 Ma bia nu harubu huo nu nurnur hatika ta ira tutun God i te hapuasne, ma nu murmur ira magingin ing u nunure tar bia i tahut. Ma ari diet ga malok bia diet na gil huo, kaik ira udiet nurnuruan ta kaiken ra tutun i sakena hoing tiga mon i taparok ra ula maat. \v 20 Ma Haimenias ma Aleksanda dir te gil mah huo. Io, iau te tar se dir tano limane Sataan bia dir na harausur bia dir pa na tange hagahe God. \c 2 \s1 Dahat na sasaring uta ira tunotuno bakut kanong God i sip bia na halon diet bakut. \p \v 1 Io, no luena linge tano nugu nianga i hoken. Iau haragat dahat bia dahat na sasaring tupas God uta ira tunotuno bakut, ma bia dahat na tanga tahut tana uta diet. \v 2 I tahut bia dahat na sasaring uta ira tamat na lualua sakit, ma diet ira mes ing diet kap ra kinkinis na harkurai. Dahat na sasaring hokaiken waing dahat naga kap ra kinkinis na malum ma pa da helar ta dahat ing dahat lon mur God ta ira takodas na magingin. \v 3-4 Io, ing bia dahat na sasaring huo na tahut, ma na haguamane God no udahat ut na harhalon, nong i sip bia na halon ira tunotuno bakut, ma bia diet bakut diet na nunure ira tutun i te hapuasne. \v 5-6 Ma i tale bia ni tange huo kanong tiga kapawena God mon, ma tikai sen mon nong i lamus ira tunotuno ukaia ho God. Ma aie Krais Jisas, a tunotunoi, nong ga tar habaling ie wara kulkul halangalanga ira tunotuno bakut. Ma tano pakana bung haruat tano sinisip ta God, Krais ga gil huo, kaik ga suro haut bia God i sip bia na halon ira tunotuno bakut. \v 7 Iakano no burena bia God ga tibe iau bia ni apostolo ma ni ut na harpir ta diet ing diet pai Iudeia. Ma iau ga haan bia ni hausur diet bia diet na nurnur ta ira tutun God i te hapuasne. Iau tange ra tutun! Iau pai harabota! \p \v 8 Io, uta ira sinasaring um, iau sip bia ira tunaan ta ira subaan bakut diet na sasaring. Ma bia diet na tatik ira gamgamatien na lima diet, na tahut bia diet na gil huo ma pataie ta ngalngaluan bia a hargor. \s1 I tahut bia ira hahin diet na lon haruat ma no mangana kinkinis God i te tar ie ta diet. \p \v 9 Ma huo mah ira hahin. Iau sip bia ira hahin diet na sigasigam hoing ira mes na tunotuno bia. Waak diet manga hamar ira hi diet. Ma waak diet hamar habaling diet ma ra gol bia ra tulur a kalagi, bia ra sigasigam i tabi matana. \v 10 Iesen iau sip bia diet na hamar habaling diet ma ira bilai na tintalen haruat ma ira mangana hahin ing diet tange bia diet lotu tupas God. \v 11 Ma bia ira hahin diet na kap ra harausur, io, i tahut bia diet na kis matien ma diet na hanapu habaling diet. \v 12 Iau pai haut bia tiga hahin na hausur bia na kure tiga tunaan. Na kis matien mon. \v 13 Warah, kanong God ga luena hakisi Adam, ma namur, ne Iwa. \v 14 Ma pai Adam nong Sataan ga habatoi. Taie. Sataan ga habato no hahin, kaik no hahin gom lake no harkurai ta God. \v 15 Ma sen God na halon ra hahin ing bia diet gil hoken: diet na kakaha, ma diet na nurnur hatika tika ma ra harmarsai hargilaas, a gamgamatien bala diet, ma ra magingin takodas. \c 3 \s1 A mangana tunotuno sa ira kabinsit na lotu? \p \v 1 Io, iau ni tange habaling tiga nianga nong i tutun sakit. Ma i tale bia da manga so no udahat nurnuruan tana. Ma i hoken: ing bia sige tikai i sip bia na kap no kinkinis na kabinsit na lotu, io, i sip ra bilai na pinapalim. \v 2 Na tahut bia tiga kabinsit na lotu na tiga mangana tunotuno hoken: taie tikai na tale bia na kilam ie bia i te gil ira sakena; tikai mon no uno hahin; na palai no uno lilik; na balaure timaan ira uno masmasingan; ira mes diet na ru ie; a ut na balbale leh ira tunotuno; na petlaar wara hausur ira tunotuno; \v 3 pa na ut na minom; pa na ut na ngalngaluan ma sen na matien na tunotuno; pa na ut na harngangaar ma pa na kalak ira kinewa. \v 4 Na balaure timaan no uno hatatamaan. Na balaure ira natine bia diet na taram timaan ie, ma bia na gil huo, na gil tiga ngaas bia i tale bia da ru ie. \v 5 Ing bia tikai pai nunure wara balbalaure no uno hatatamaan, na balaure bihbihane ira matanaiabar na lotu gar ta God? \v 6 Ma pai bilai bia i sigar lilik pukus mon, kabi hatamat habaling ie ma no harkurai nong ga karat Sataan na karat mah ie. \v 7 Ma tiga mangana tunotunoi bia diet ing diet pai mekaia tano lotu, diet na ru ie ma diet kabi kilam ie bia i te gil ra sakena ma na taba tano kun ta Sataan. \s1 A mangana tunotuno sa ira mangana lualua ing da kilam diet bia a ut na harharahut na lotu? \p \v 8 Ma huo mah ta ira ut na harharahut na lotu. A mangana tunotuno diet i tale bia da urur ta diet. Diet pai mangana tunotuno bia airuo ra karame diet. Diet pa na ut na minom. Diet pa na ut na kalak kinewa. \v 9 Diet na tur dadas ta kaike God i te hapuasne bia dahat nurnuruan. Ma bia diet tur dadas huo diet na murmur ira magingin ing diet nunure tar bia i tahut. \v 10 Da luena walar diet ma bia pataie ta linge i tur bat diet, da haut bia diet na papalim na harharahut. \v 11 Ma huo mah ta ira hahin ing diet harharahut. A mangana tunotuno diet i tale bia da urur ta diet. Diet pa na pinpinas hagahe ta tikai; na palai ira udiet lilik; diet na tutun ta ira linge bakut. \v 12 Ma ira ut na harharahut, na tikai mon ira udiet hahin. Diet na balaure timaan ira nati diet tika ma diet bakut ta ira udiet hala. \v 13 Na tahut bia diet na gil timaan huo no pinapalim na harharahut kanong da ru diet, ma kaike ra mangana pinapalim na hadadas ira udiet nurnuruan ta Krais Jisas. \s1 No burena ta kan ra pakpakat bia dahat ira matanaiabar na lotu, dahat na mur God hohe. \p \v 14 A tutun iau pakat ken ra linge ukaia ho ugu iesen iau sip bia pa ni halis ma ni haan ukaia. \v 15 Iesen bia ing tiga linge i tur bat iau kaik pa nigi hanuat gasien, io, iau pakat kaiken ra linge bia nugu palai ta ira mangana tintalen i bilai bia no hatatamaan ta God na mur. Ma iakano hatatamaan aie ira matanaiabar na lotu tano lilona God. Ma diet haruat ma ra kasong nong i hadadas ira tutun God i hapuasne. \v 16 Ma i manga palai bia kaiken ra tutun i manga tamat sakit. Kaiken ra tutun ga susuhai nalua ma sen i te hanuat puasa. Ma i lamus dahat bia dahat na murmur God. No suruno ta kaiken ra tutun i hoken: \q1 Bia ga hanuat puasa, a tunotunoi, \q1 ma no Tanuo ga hamines bia a takodasianai. \q1 Ira angelo diet ga ngok tana, \q1 ma ta ira hunhuntunaan di ga harharpir utana. \q1 No ula hanuo diet ga nuruan ie, \q1 ma uram tano minamar naliu God ga kap haut ie. \c 4 \s1 Ira sakana tanuo ma ira ut na harababo diet na lamus harango tari ta ira harausur bisbis. \p \v 1 No Tanuo i hinawas palai bia tano hauhawatine ta ira pakana bung ari diet na tur talur kaike ra tutun dahat nurnur ine. Diet na mur ira tanuo harabota ma ira harausur ta ira sakana tanuo. \v 2 Kaiken ra harausur na hanuat mekaia ta ira ut na harababo. I hoing bia di ga tun ira udiet lilik ma ra mamahien, kaik diet pai palai bia asa i sakena ma asa i bilai. \v 3 Diet hausur ira matanaiabar bia diet pa na hartola ma bia diet pa na ien ari a mangana nian. Iesen God ga hakisi kaiken ra nian waing dahat ira ut na nurnuruan ing dahat nunure ira tutun God i te hapuasne, dahat naga luena tanga tahut urie ma namur um dahat naga ien. \v 4 I tale bia ni tange huo kanong ira linge God ga hakisi i bilai. Dahat pa na malok se tiga linge. I tale bia dahat na bale leh ira linge bakut ing bia dahat tanga tahut uram naliu urie. \v 5 Ma i tale bia da gil huo kanong no nianga gar ta God ma no magingin na sinasaring dir hinawas palai bia ken ra linge diet gar ta God, kaik diet gi gamgamatien. \s1 I tahut bia Timoti na balaure timaan habaling ie ma na lue timaan ira matanaiabar na lotu. \p \v 6 Ing bia nu tulus haminas kaiken ra linge ta ira hinsakaam gar ta Krais, io, augu tiga tahut na tultulai ta Krais Jisas. U te nurnur ta ira tutun God i te hapuasne ma u te murmur ira bilai na harausur. Io kaik, nu haut leh kaiken ra tutun ma kaiken ra harausur bia naga hapatpatuan ugu. \v 7 Waak u hutet ta ira sakana pirwase ing pa na hatahutne ugu. Iesen hadadas ugu ta ira linge gar ta God waing ken ra linge na harahut ugu wara murmur timaan God. \v 8 Bia tikai i hamamakan no palatamaine wara hinilau timaan, na harahut ie ta dahin mon. Iesen bia dahat murmur God, iakan ra magingin na harahut dahat ta ira linge bakut kanong na harahut dahat tano nilon katin ma tano nilon mah nong na hanuat namur. \v 9 Ma kaiken iau tange i tutun sakit. Ma i tale bia da manga so no udahat nurnuruan tana. \v 10 Io kaik, dahat manga baso kanong dahat kis nanaho ma ra nurnuruan tano udahat lilona God. Aie no ut na Harhalon ta ira tunotuno bakut, iesen tutun sakit bia na halon ira ut na nurnuruan. \p \v 11 Nu hausur ira matanaiabar ta ken ra linge ma nu tange hadadas ta diet bia diet na taram. \v 12 Pa nu haut leh tikai bia na nes habulbul ugu kanong a marawaan mon ugu. Iesen nu haminas habaling ugu ta ira ut na nurnuruan hoing tiga bilai na tunotuno ing diet na sip wara murmur. Nu haminas habaling ugu huo ma ira num nianga ma ira num tintalen. Ma huo mah ma no num harmarsai, no num nurnur, ma ira num gamgamatien na magingin. \v 13 Nu balaan wara waswas ira pakpakat ta God ra matmataan gar na haruat. Nu balaan mah wara harharpir ma wara hausur ira matanaiabar tuk taar bia ni hanuat. \v 14 Waak u lik habulbul no hartabar nong ga hanuat taar taam mekaia ra nianga ta ira tangesot tano pakana bung ing ira kabinsit na lotu diet ga bul ira lima diet taam. Kaia, nu papalim mei. \v 15 Nu tar no num kidilona nilon bakut ta kaiken ra linge waing ira matanaiabar bakut diet na nes bia u tahtahuat timaan. \v 16 Nu balaure timaan habaling ugu. Ma nu balaure timaan mah no num harausur. Nu gil haitne kaiken ra linge. Ing bia nu gil huo nu halon habaling ugu ma diet mah ing diet hadade ugu. \c 5 \s1 Timoti na pir ira matanaiabar na lotu hoing bia diet ira hinsakana. \p \v 1 Waak u ngaluane tiga nongtamat ta tiga nironga. Iesen pir mon ie hoing bia am sus ie, ma ira marawaan hoing bia a tasim diet. \v 2 Nu pir ira parana hoing no pawasim. Ma ira pokona hahin ma ira bulahin nu pir diet ma ra gamgamatien na magingin hoira hainim. \s1 Ira makosa tutun sen mon no lotu na balaure. \p \v 3 Nu ru ira makosa na hahin ing diet makosa tutun. \v 4 Iesen bia tiga makosa a mon natine bia a mon tubuno, io, i tahut bia kaike ra tubuno ma ira natine diet na luena gil baak ira udiet bilai na magingin nalamin ta ira udiet hatatamaan at. I tahut bia diet na balu ra harharahut ta ira adiet sus ma pawasi diet huo. Ma diet na gil huo kanong iakan ra mangana magingin na haguama God. \v 5 No makosa tutun nong aie sen, taie tiga nong wara balbalaurei, io, iakano makosa i te kis nanaho ma ra nurnuruan ta God ma i sasaring hatika ta ira kaba bungbung, ra kasakes ma ra bung mah bia God na harahut ie ta ira uno sunupi. \v 6 Ma sen bia tiga makosa i sip bia na haguama mon no palatamaine, io, a tutun bia i lon taar baak iesen i te maat. \v 7 Io, nu tange hadadas ta ken ra linge mah ta ira matanaiabar na lotu bia diet na taram, kaik tikai pa na tale bia na kilam diet bia a mon nironga ta diet. \v 8 Ma sen bia tikai pa na balaure no uno hatatamaan at ma ira hinsakana mah, io, i te haan talur ira tutun ta God nong dahat nurnur ine. Ma i manga sakena ta diet ing diet pai nurnur. \p \v 9-10 I tahut bia da bul halaka tiga makosa ta diet ira kaba makosa tutun ing bia a mangana makosa hoken: bia a liman ma tikai na sangahul na tinahon ira uno ma bia i te sakit mah, bia tikai mon no uno tunaan, bia ira matanaiabar diet nunure bia i te gil ira bilai na harharahut, bia gate halon bulu, bia i te bale leh ira wasire, bia i te gis kaki diet ira matanaiabar gar ta God, bia te harahut diet ing diet mon tinirih, ma bia te gil bakut ira halengin na mangana bilai na harharahut. \p \v 11 Iesen waak u bul halaka ira makosa ing pai tamat ira udiet tinahon baak. Warah, kanong ing diet kilingane ira mangana sinisip ta ira palatamai diet, diet pai manga lilik ta Krais, ma diet sip bia diet na tola baal. \v 12 Ma bia diet gil huo diet tur ra harkurai kanong diet te kutus ira udiet luena kukubus ta Krais. \v 13 Ma pai iakano sen mon. Ing diet harkol harbasia ta ira hala, diet hasurum bia ira udiet pakana bung. Ma no linge i sakena ta iakano bia diet harharpinaas ma diet gotgota wara tangtange ira sakana nianga uta ira linge gar na mes. \v 14 Io kaik, ta ira makosa ing pai tamat ira udiet tinahon, io, iau sip bia diet na tola baal, bia diet na hapuar bulu, bia diet na gil timaan hala, ma bia diet pa na tar mauho ta ira adahat suk wara tangtange hagahe dahat. \v 15 Io, iau tange huo kanong ari te tamapas laah taar ta Sataan. \v 16 Bia tiga ut na nurnuruan na hahin i balaura makosa, io, i tahut bia na gilgil huo ta diet. Pai tahut bia no lotu na pusak no tinirih na harbalaurai ta tiga mangana makosa huo. No lotu na harahut diet ing diet makosa tutun. \s1 Da kul ma da kure ma da tibe ira kabinsit na lotu hohe. \p \v 17 Ira kabinsit ing diet manga harahut timaan no lotu ma no udiet kinkinis na lualua, io, da hatamat no udiet kunkulaan. Ma iakan i manga tutun ta diet ing diet manga nanget wara harharpir ma wara hauhausur ira matanaiabar. \v 18 Ma iakan i palai kanong ira pakpakat ta God i tange bia, \it “Waak u wis no hana no bulumakau ing bia i papasuane se ira pala wit.”\it* Ma tiga nianga i tange, “I takodas bia da kul ing i papalim.” \p \v 19 Iesen bia airuo bia aitul dal na kilam tiga kabinsit bia i te gil ta sakena, ma dal na haut tika, io, nu haut leh no udal nianga. Ma ing bia tikai mon i kilam tiga kabinsit na lotu bia i te gil ta sakena, waak u haut leh no uno nianga. \v 20 Ma diet ira kabinsit um ing diet gil ra sakena, nu bor diet ra matmataan ta diet bakut waing diet ira mes mah diet naga burut. \v 21 Ra matmataan ta God ma Krais Jisas tika ma ira angelo ing gate gilamis diet, iau tar iakan ra tamat na dadas na nianga taam hoken: nu palim hadikdikit ken ra nianga ma nu mur tiga ngaas sen mon ta ira mangana tunotuno bakut. Waak u kure hagahe tari ma nu tur ma tari. \p \v 22 Waak u raurawaan wara bul lumaam ta tiga tunotuno bia na hanuat tiga lualua. Kabu tar bura na maraas laah ta ira uno sakena. Ma sen bia augu, nu gamgamatien. \v 23 Pa nu mama taah sen mon iesen nu kap ta da wain wara harharahut no balaam ma ira num minaset. \v 24 Ira magingin sakena tari i manga kis palai. Ma tano pakana bung bia diet ing diet te gil kaike ra sakena diet na tur ra harkurai, io, ira udiet sakana magingin i te luena puasa kaia ra harkurai. Ma sen ira sakena ta ira mes balik na hanuat palai namur. \v 25 Io, i huo mah ta ira bilai na magingin. Ira bilai na magingin i kis palai. Ma ira bilai na magingin ing diet pai kis palai pai tale bia kaike ra bilai na magingin na susuhai. \c 6 \s1 Ira ut na nurnuruan ing diet ira maris na tultulai, diet na manga papalim timaan ta ira udiet tamat. \p \v 1 I tahut bia diet ira maris na tultulai diet na manga ru timaan ira udiet tamat waing tari pa na tange hagahe no hinsa God ma no udahat harharausur. \v 2 Ma huo mah ta ira maris na tultulai ing ira udiet tamat diet te ut na nurnuruan. Waak kaike ra tultulai na lik bia, “No nugu tamat, a tasigu ta Krais mon,” kaik na lik hamamakan ie. Iesen na tahut bia na lik hoken: “No nugu tamat, a ut na nurnuruan mah ie nong iau ni tar no nugu harmarsai tana.” Io kaik, na manga papalim balik tana. \s1 Ira tena harausur bisbis diet na hatahuat ra haleng na mangana sakena ma diet na manga hangungut habaling diet. \p Nu hausur ma nu pir ira matanaiabar ta kaiken ra linge. \v 3-5 Ing bia tikai na hausur ma tiga mes na mangana harausur nong pai haruat ma ira bilai na tutun na nianga tano udahat Watong Jisas Krais, ma bia pai haruat mah ma ira harausur ta ira magingin wara murmur timaan God, io, iakano tunotuno i hatamat habaling ie ma pai nunure ta linge. Iesen i sip bia na hargor uta ira nianga bia mon. Ma iakan pa na harahut. Na hagahai mon. Ma iakan ra mangana hargor na hatahuat ra lilik sakasaka, ra bala ngungut, ra tanga hagahe tikai, ra sakana lilik na hartutung, ma ra hargau hait nalamin ta ira tunotuno ing diet harus ise tar ira tutun ta God ma i ba ira udiet lilik. Kaiken ra mangana tunotuno diet lik bia no magingin na murmur God na harahut diet wara kapkap kinewa. \p \v 6 Iesen i tutun balik bia no magingin na murmur God na harahut dahat ing bia dahat bala maat wara kapkap ta halengin linge tano ula hanuo. \v 7 Io, ing di ga kaha dahat, dahat pa ga kap ta linge ukai tano ula hanuo. Ma bia dahat na haan talur iakan ra ula hanuo dahat pa na kap mah tiga linge. \v 8 Iesen bia a mon nian ma a mon kiniasi dahat, dahat na lik bia i haruat. \v 9 Ma sen bia diet ing diet sip bia diet na watong tano kinewa, diet na puko taar ta ira harwalaam. Diet na taba ta ira mangana sinisip ta ira ul ba ing na hagahe diet. Ma kaike ra sinisip na manga haliare tun at diet. \v 10 Iau tange huo kanong no sinisip wara gaiena kinewa, aie tiga burena ta haleng na mangana sakena. Ma ari diet te so no udiet sinisip taar kaia, kaik diet te haan tapaka laah ta ira tutun dahat nurnur ine ma diet te hangungut habal diet ma ra tamat na harangunngutaan. \s1 I tahut bia Timoti na mur ira bilai na magingin ma na balaure timaan no dadas na nianga tano lotu. \p \v 11 Ma sen bia augu, augu tiga tunotuno ta God. Nu hilau sukun kaike ra linge. Ma nu manga mur no taktakodasuana magingin, no magingin wara murmur timaan God, no magingin na nurnuruan, no magingin na harmarsai hargilaas, no magingin na tuntunur dadas ta ira harwalar, ma no magingin na matmatien. \v 12 Nu harubu tano tahut na hinarubu haruat ma ira tutun dahat nurnur ine. Nu sangau leh iakano nilon hathatikai nong God gate tau ugu bia nu hatur kawasei. Ma ga tau leh ugu tano pakana bung u ga tange no num bilai na hinhinawas palai tano num nurnuruan ra matmataan ta ira haleng. \v 13-14 Iau sunang ugu ra matmataan ta God nong i tar lon ta ira linge bakut, ma ra matmataan ta Krais Jisas nong ga tar no bilai na hinhinawas palai taar tane Pontias Pailat, bia nu balaure no nianga u te hatur kawasei. Nu balaurei bia tikai pa na habilingei ma bia tikai pa na tange hagahei. Ma nu gil huo tuk taar bia no udahat Watong Jisas Krais na hanuat puasa. \v 15 Ma na hanuat tano pakana bung at bia God i sip bia na hanuat huo. God nong i daan. Aie no kapawena Ut na Harkurai. Aie no Tamat na Lualua ta ira lualua bakut ma aie no Tamat na Watong ta ira watong bakut. \v 16 Aie sen mon nong pa na maat. Ma i kis tano tamat na lulungo nong pai tale bia tikai na haan hutet tana. Taie tikai pai la nesnes baak ie ma pai tale bia na nes mah ie. Aie, da ru ie, ma na kis na harkurai hathatikai. \s1 Ira watong diet na harahut ira matanaiabar, kaik diet naga tagure ira udiet tamat na bunbulaan aram naliu. \p \v 17 Nu ianga dadas ta diet ing diet te hatur kawase ra kinkinis na watong ta iakan ra ula hanuo bia diet pa na butbut ma bia diet pa na so no udiet nurnuruan ta ira kinewa bia na hatahutne diet. Pai tale bia tikai na so no uno nurnuruan ta ira kinewa kanong pa na kis lawas. Iesen i tahut bia diet na kis kawase ira tahut na linge meram ho God ma ra nurnuruan. Aie nong i manga tabar timaan dahat ma ira bilai na linge wara haguama dahat. \v 18 Nu haragat diet bia diet na gil ira bilai na magingin ma bia diet na watong ta ira udiet pinapalim na harharahut ma diet na taguro wara harhartabar hargilaas. \v 19 Ing bia diet gil huo diet na tagure audiet ta tamat na bunbulaan wara unamur. Ma kaiken ra mangana bunbulaan na tur dadas. Na tahut bia diet na gil huo waing diet naga hatur kawase no nilon nong a nilon tutun ie. \s1 I tahut bia Timoti na tur talur ira sakana nianga bisbis. \p \v 20 Timoti, ing God ga tar taam bia nu manga palim holane, nu balaure timaan. Nu tur talur ira nianga bia ta kan ra ula hanuo. Ma ira nianga di se wara suksukuane no harausur tutun, nu tur talur mah ie. Kaiken ra mangana nianga di tange bia a nianga ta ira ut na mintot, sen bia pai tutun. \v 21 Ari diet te tange bia diet hatur kawase ken ra mangana nianga, kaik diet te tamapas laah ta ira tutun dahat nurnur ine. \p A harmarsai ta muat.