\id 1CO - Patpatar NT [gfk] -Papua New Guinea 1997 (DBL 2014) \h 1 KORIN \toc1 No Luena Pakpakat ta Pol tupas ira Korin \toc2 1 Korin \toc3 1 Ko \mt1 No Luena \mt2 Pakpakat ta Pol tupas ira \mt1 KORIN \ip Pol ga so no lotu aras Korin tano uno airuo na hinahaan ma no tahut na hinhinawas (nes Apostolo 18.1-18). No pise na hala Korin a tamat na taman ie tano pakana bung Pol ga haan ukaia ma a haleng na tunotuno kaia diet ga mur ira bilingana magingin ma diet ga manga lotu tupas ira palim puo tika ma ira sakana gingilaan na hilawa. Io, tano uno aitul a hinahaan Pol ga kiskis aras Epesas (Apostolo 19.22) gaam ser leh ari a purpuruan tano lotu aras Korin (1 Korin 1.11). Pol ga hadade uta diet ira sigar Kristian kenas Korin bia ga manga dadas bia ari na hilau sukun ira udiet sakana magingin menalua. A tutun bia no Halhaliana Tanuo ga manga tabar timaan ira Kristian kaia Korin ma ira haleng na bilai na hartabar iesen diet pa ga lon timaan ma kaike ra hartabar. Diet ga lik bia diet manga mintot (1.18–2.16) ma diet ga manga hatamat diet (4.6-21). Tiga tunaan ga noh tika ma no hahin tano ana sus (5.1-8) ma diet ga lamus hargilasane diet bia diet na tur ra harkurai (6.1-11). Ma a mon harpaleng nalamin tano lotu mah (1.10-17; 3.1-23). Ma ari a mes na tunotuno diet ga hanuat meras Korin, diet gaam a tiri Pol uta ari a linge diet ira Kristian kaia Korin diet pa ga manga palai ine (7.1; 8.1; 12.1; 16.1). Io kaik, Pol ga pakat iakan ra pakpakat bia na hakatom diet ta ira udiet magingin sakena ma wara balbalu timaan ira udiet tiniri. Ga hinawase diet utano magingin na tinolen (7.1-40) ma bia tikai pa na hapuko no hinsakana narako ta Krais ma ira magingin i lik bia i tahut bia na gil ma sen no hinsakana i lik bia i sakena (8.1–11.1). Ga hinawase diet bia diet na lotu hohe ma ira udiet hartabar tano Halhaliana Tanuo (11.2–14.40) ma bia no tuntunut hut sukun ra minaat tiga tamat na suruno tano tahut na hinhinawas (15.1-58). \c 1 \p \v 1-2 Iau Pol nong God ga tatau leh iau haruat ma no uno sinisip bia iau tiga apostolo tane Krais Jisas. Ma mir ma no tasi dahat Sostenes, mir tule kan ra nianga tupas muat ira matanaiabar na lotu gar tane God ing muat kis kaia Korin, muat ing God i te bul hasisingen muat bia muat naga halhaal narako ta Krais Jisas, muat ing i te tatau leh muat bia muat ira uno matanaiabar tus tika ma diet bakut ta ira tamtaman ing diet lotu tupas no udahat Watong Jisas Krais, aie no audiet Watong ma no udahat mah. \p \v 3 A harmarsai ma ra malum tupas muat mekaia ho God no adahat Sus ma no Watong Jisas Krais. \s1 Pol ga tanga tahut tupas God uta ira Korin kanong God gate manga haidane diet ma ira kaba hartabar. \p \v 4 Iau la tangtanga tahut hait ta God uta muat kanong i te tabar bia muat narako ta Krais Jisas ma no uno harmarsai. \v 5 Iau tanga tahut tana kanong i te manga haidane muat ma ira kaba hartabar bakut, ta ira kaba mangana nianga ma ta ira kaba mangana mintot bakut. \v 6 Hokaiken God ga hatutun no hinhinawas uta Krais nalamin ta muat. \v 7 Io kaik, taie tiga hartabar bia i panim kaia nalamin ta muat ing u kiskis kawase ma ra tamat na masmasingan tano harapuasa tano udahat Watong Jisas Krais. \v 8 Ma na hatur hadadas mah muat tuk taar tano hauhawatine bia pa da nes leh ta sakena ta muat ta iakano bung tano udahat Watong Jisas Krais. \v 9 Ma God na gil haruatne ira linge ga kukubus bia na gil. Aie nong ga tatau leh muat bia muat na kap ra kinkinis tika ma no Natine Jisas Krais no udahat Watong. \s1 Pol ga tigal bia pa na mon harpaleng nalamin ta diet narako tano lotu. \p \v 10 Bar hinsakagu ta Krais, iau saring muat tano hinsa Jisas Krais no udahat Watong bia muat bakut, muat na haut tika harbasia ta muat ma na taie ta harpaleng kaia mah ta muat. Ma iau saring muat bia muat na tur tika ma tiga kapawena lilik mon. \v 11 Bar hinsakagu ta Krais, ari mekaia tano kabaan ta Kloi diet te hinawase iau bia a mon hargau kaia nalamin ta muat. \v 12 Ma i hokaiken, bia muat tikatikai muat la tangtange ari a linge i mes harbasia. Tikai i la tangtange bia, “Iau la murmur Pol.” Tiga mes i tange bia, “Iau la murmur Apolos.” Ma tiga mes mah i tange bia, “Iau la murmur Pita.” Ma tiga mes balik bia, “Iau la murmur Krais.” \v 13 Muat lik bia Krais audiet sen mon tari? Di ga lau Pol tano ula kabai wara gaie muat? Ma di ga baptais muat narako tano hinsa Pol? \v 14 Iau tanga tahut ta God bia iau pa ga baptais tari ta muat iesen Kirispus ma ne Gaius sen mon. \v 15 Io kaik, pai tale tikai bia na tange bia i te kap baptais narako tano hinsagu. \v 16 Io, ma iau lik leh mah no hatatamaan ta Sepanas ing iau ga baptais diet. Ma makaia um iau pai lik leh um tikai bia iau ga baptais. \v 17 Kanong warah, Krais pa ga tule iau bia ni baptais. Taie. Ga tule iau bia ni harpir utano tahut na hinhinawas. Ma sen pataie bia ni harpir ma ra mintot ma ra keskes na nianga gar na tunotuno mon, bia no kabai ta Krais kabi ngan bia a linge bia mon ie. \s1 No ula hanuo i nes hanapu no kabai ta Krais iesen aie balik nong i hamines no mintota ma no dadas ta God. \p \v 18 Iau tange huo kanong diet ing diet hanahaan tano ngaas na hiniruo, diet nes no nianga utano kabai bia a ba na lilik mon ie. Iesen dahat ing dahat kis taar tano uno harhalon, dahat nes kilam no nianga tano kabai bia aie no dadas ta God. \v 19 I hokaiken di ga pakat ing God ga tange, \q1 “Iau ni gil haliare ira mintot ta ira ut na mintota, \q1 ma iau ni waak se ira minminonas ta ira ut na minminonas.” \m \v 20 Ma he um ira minminonas na lilik ta ira ut na minminonas? A he um ira mintot ta ira tena harausur ta ira harkurai? Ma he mah no keskes ta diet ira ut na sa nianga? Tutun sakit God i te hamines bia ira mintot tano ula hanuo a ba na lilik mon. \v 21 Tano uno minminonas, God pa ga haut leh ira ut na minminonas tano ula hanuo bia diet na nunure ie. Diet ga nes kilam no tahut na hinhinawas bia a ba na lilik ie. Io kaik, God ga sip bia na papalim ma iakano hinhinawas wara halhalon diet ing diet nurnur. \v 22 Ira Iudeia diet la sipsip bia diet na nes ira dadas na hakilang wara hamines bia tiga linge i tutun. Ma ira Grik diet la sisilih ta ira mintot. \v 23 Iesen het ing het harpir utano Mesaia nong di ga lau tar ie tano ula kabai. Ta ira Iudeia a linge na tukatukai ta diet kanong diet malok tana. Ta ira Grik diet lik bia a ba na lilik mon iakan ra linge. \v 24 Iesen diet ing God i te tatau leh diet, diet ira Iudeia ma diet ira Grik mah, diet nes kilam Krais bia aie nong i hamines no dadas ta God ma no mintota ta God. \v 25 Kanong warah, no pinapalim ta God ing diet nes bia i hamines ra ba na lilik, i hamines balik ra minminonas i tamat ta ira minminonas ta ira tunotuno. Ma no uno pinapalim ing diet nes bia i tabales, i hamines balik ra baso i tamat ta ira baso ta ira tunotuno. \p \v 26 Kaba hinsakagu ta Krais, muat na lilik bia a mangana tunotuno sa muat ta iakano pakana bung ing God ga tatau leh muat. Pai halengin ta muat ing ira tunotuno diet ga nes kilam bia a lualua bia a ut na minminonas bia a ut na baso muat. \v 27 Iesen wara hahirhir ira ut na minminonas, God ga gilamis leh ira linge ing no ula hanuo i nes bia i hamines ra ba na lilik. Ma wara hahirhir ira ut na baso, God ga gilamis leh mah ira linge ing no ula hanuo i nes bia pata dindas tana. \v 28 Ga gilamis ira linge ing no ula hanuo i nes hanapu ma i miligiruane bia a linge bia, wara gilgil haliare ira linge diet lik bia i tamat. \v 29 God ga gilamis kaiken ra linge huo waing taie tikai pa naga sa butbut ra matmataan tana. \v 30 Iesen tano gingilaan ta God at muat kis narako ta Krais ma aie nong God te bul ie bia no udahat mintota. Ma aie no udahat mintota hokaiken kanong narako ta Krais God i te harkurai bia dahat takodas ma i te bul hasisingen dahat bia dahat naga halhaal ma i te kul halangalanga leh dahat mah. \v 31 Io kaik, hoing di ga pakat tano nianga ta God, “Sige nong i wara latlaat, i tahut bia na lat no Watong.” \c 2 \p \v 1 Bar hinsakagu ta Krais, ing iau ga haan tupas muat ma iau ga harpir utano hinhinawas ta God, iau pai ga hanuat hoing tiga keskes na ut na nianga na mintot. \v 2 Iau ga harpir huo kanong ing iau ga kis nalamin ta muat iau ga bul no nugu lilik bia pa ni lilik ta tiga mes na linge, iesen Jisas Krais ma no uno minaat tano ula kabai sen mon. \v 3 Taie ta baso tagu ing iau ga kis nalamin ta muat. Iau ga hanuat ma ra tamat na urur ma ra dinedar. \v 4 Ing iau ga harpir ma iau hinawas palai ta ira kukuraina ta ira nugu nianga, io, iau pai ga halawen muat ma ra nianga na mintot. Taie. No nugu hinhinawas ga hamines no dadas tano Halhaliana Tanuo. \v 5 Ma iau ga harpir huo waing ira numuat nurnuruan pa na suator ta ira mintot gar na tunotuno mon iesen na suator tano dadas ta God. \s1 No Halhaliana Tanuo nong i tar ra mintot ta ira tunotuno uta ira linge gar ta God. \p \v 6 Iesen mehet iangianga balik ma ra mangana mintot nalamin ta diet ing i matuko ira tanua diet tupas God. Ma sen mehet pai iangianga ta ira mintota u katin. Ma pataie mah ta ira mintota ta ira lulua kaiken ing diet wara patpataam. \v 7 Iesen mehet la harharpir ma ra mintota gar ta God nong ga susuhai nalua ta ira tunotuno ma sen i te hanuat puasa kaiken. Ma God ga puo tar menalua tano hathatahun ta ira linge bakut bia iakano mintot na manga hatahutne dahat. \v 8 Taie ta tiga nong ta diet ira lualua tano ula hanuo kaiken pa ga nunure iakano mintot. Taie. Ing bia diet gor nunure tar, diet pa gor lau no tamat na Watong taar tano ula kabai. \v 9 I hokaiken no nianga ta God di ga pakat ie i tange, \q1 “Ira linge ta God ing taie tiga nong pai nes ma pai hadade ma pai nunure, \q1 io, kaiken ra linge at God i te tagure wara gaie diet ing diet sip ie.” \m \v 10 Ma diet pa ga nunure kanong God i te hapuasne tar ie ta dahat ma no Tanuana. \p No Tanuo ta God i sisilih ta ira linge bakut. Tutun sakit, i sisilih mah ta ira linge aram narako tun at ta God. \v 11 Ma iakan i palai kanong no tanuana tiga nong, aie sen mon i tale bia na manga nunure timaan iakano tunotuno. Ira mes na tunotuno diet pai tale. Huo mah, taie ta tiga tunotuno i manga nunure timaan God, iesen no Tanuo ta God sen mon. \v 12 Dahat pai kap no mangana lilik tano ula hanuo. Taie. Dahat te kap no Tanuo meram ho God waing dahat naga nunure tar bia asa ing God i te tabar bia dahat me. \v 13 Ma kaiken ra linge ing het la iangianga urie. Ma sen het pai ianga ma ra mangana nianga ing het te harausur ine ta ira mintot gar na tunotuno. Taie. Het ianga ma ra mangana nianga ing no Tanuo i te hausur het ine. Het palpalas ira kukuraina ta ira linge gar tano Tanuo. Ma het gil huo ma ra mangana nianga ing mehet te kap mekaia hono Tanuo. \v 14 Sige nong pai hatur kawase no Halhaliana Tanuo pai bale leh ira linge ing i hanuat mekaia hono Tanuo gar ta God. Kanong warah, i lik bia diet a linge na ba. Ma pai tale bia na palai ine kanong tikai na nunure kilam kaiken ra linge ma no harharahut tano Tanuo. \v 15 Iesen sige nong i hatur kawase no Halhaliana Tanuo i tale bia na nunure kilam ira linge bakut. Tiga mes na tunotuno balik pai tale bia na kure no magingin ta iakano tunotuno bia i tahut bia i sakena. \v 16 I hokaiken no nianga gar ta God di ga pakat ie i tange, \q1 “Pataie tikai i tale bia na nunure tar no lilik tano Watong. \q1 Ma sige i tale bia na hausur ie?” \m Iesen dahat, dahat hatur kawase no mangana lilik gar ta Krais. \c 3 \s1 Waak dahat tur harpaleng kanong dahat bakut gar ta Krais. \p \v 1 Ma pa ga tale iau bia ni haianga muat hoing ira tunotuno ing diet hatur kawase no Halhaliana Tanuo. Taie. Iau ga nes bia i tahut bia ni haianga muat hoing ira tunotuno ing diet mur ira magingin mekai napu. Muat ga ngan hoing ira bana ta ira numuat kinkinis narako ta Krais. \v 2-3 Iau ga tabar muat ma ra polona sus, taie bia a dadas na nian, kanong muat pai taguro pane. Tutun sakit, muat pai taguro kaiken kanong muat murmur baak ira magingin mekai napu. Ing muat harngangaar harbasia ma muat nes kalak ira kinkinis gar na mes, i hamines bia muat baak mekai napu ma muat lalon hoing ira tunotuno ta iakan ra ula hanuo mon. \v 4 Kanong ing tikai i tange bia, “Iau mur Pol” ma tiga mes balik bia, “Iau mur Apolos,” io, i hamines bia muat ira tunotuno tano ula hanuo mon. \p \v 5 Sige um iakano Apolos? Ma sige mah iakano Pol? Airuo tultulai mon dir ing muat ga nurnur ta ira udir nianga. Mir bakut tikatikai mir gil haruatne hoing no Watong i te tar ta mir bia mir na gil. \v 6 Iau ga saso ma Apolos ga kapkapal. Iesen God ga hakuburuan. \v 7 Io kaik, nong i saso ma nong i kapkapal, dir bakut a linge bia mon dir. Iesen nong i tamat, aie God nong i hakuburuan. \v 8 Nong i saso ma nong i kapkapal dir haruat mon. God na tar ra kunkulaan ta dir tikatikai, haruat ma ira udir pinapalim. \v 9 Mir papalim tika, mir ira iruo tunotuno gar ta God. Muat no lalong gar ta God. Muat no hala ing God ga gil ie. \p \v 10 Iau ga hatur ira kasong hoing tiga keskes na ut na gil hala, haruat ma ing God ga tar tagu bia ni gil huo. Tiga mes i pasum ira pinapalim ta kaike ra kasong. Iesen i tahut bia ira tunotuno bakut, tikatikai, diet na balaure bia diet na pasum habibihane ira pinapalim ta kaike ra kasong. \v 11 Kanong warah, pai tale tikai bia na hatur leh tiga mes na kasong ta kaike i te kis taar. Ma kaike ra kasong, ne Jisas Krais at mon. \v 12 Ari diet na pasum ira pinapalim ma ra gol bia ra siliwa bia ira bilai na maririsuan na haat. Ari a mes diet na pasum ira pinapalim ma ra daha mon bia ra tingari bia ra pagala bia. \v 13 Ira mangana pinapalim sa tikatikai i te gil na hanuat palai kanong iakano tamat na bung na hanuat ma na hapalaine. A mon iaah na hapalaine ira mangana pinapalim. Ma no iaah at na tun walar kaike ra pinapalim wara hamines bia i tahut bia i sakena. \v 14 Ing bia ira pinapalim auno ta tikai pa na doda, na kap ra bilai na harkul. \v 15 Ing bia no iaah i tun haliare ira pinapalim auno ta tikai, pa na hatur kawase ta linge. Aie balik na laka tano harhalon, iesen na ngan hoing bia di ras leh ie sukun ra karamena iaah. \p \v 16 Hohe, muat pai nunure bia muat no halhaliana hala gar ta God ma bia no Tanuo ta God i la kis taar ta muat? \v 17 Ing bia sige tikai i haliare no halhaliana hala gar ta God, God mah na haliarei, kanong no uno hala, auno tus ie ma i tur sisingen talur ira sakena. Ma muat at, muat iakano hala. \p \v 18 Waak muat lamus habato ira numuat lilik. Ing bia tikai ta muat i lik bia a ut na mintota ie hoing no ula hanuo i nes kilam tikai bia a mintatonai, io, i tahut bia na ba mon waing naga mintota tutun. \v 19 Kanong warah, asa ing no ula hanuo i nes kilam bia a linge na mintot, a ba na linge mon ie tano ninaas ta God. Hoing no nianga ta God di ga pakat ie i tange, \it “God i hakuni ira ut na mintota ta ira udiet keskes na lilik at.”\it* \v 20 Ma ira nianga ta God i tange mah bia, \it “No Watong i nunure tar ira lilik ta ira ut na mintota bia a linge bia mon ie.”\it* \v 21 Io kaik, waak bia tiga nong na sa butbut uta ira linge a tunotuno mon i tale bia na gil kanong anumuat ira linge bakut. \v 22 Pol, Apolos, Pita, iakan ra ula hanuo, a nilon, a minaat, ira linge kaiken ma ing mah namur, kaike ra linge bakut anumuat. \v 23 Ma gar ta Krais muat, ma Krais a gar ta God ie. \c 4 \s1 Pol ga hakatom ira Korin bia diet na ru ira apostolo. \p \v 1 Io kaik, i tahut bia ira tunotuno diet na nes kilam metal bia metal mon aitul a tultulai gar ta Krais ma bia metal ira aitul a tunotuno ing God i te bul tar no uno pinapalim ta metal bia metal na balaure timaan ira uno linge ing ga susuhai nalua ma kaiken i te hanuat puasa. \v 2 Ma kaike ra mangana tultulai huo, tiga linge i tamat, bia diet na gil haruatne hono sinisip tano udiet tamat i nuruan diet huo. \v 3 A linge bia mon tagu bia muat na nes murmur ira nugu tintalen bia i tahut bia i sakena. Ma pai tiga tamat na linge tagu bia ira tunotuno mon diet na nes murmur iau haruat ma ira udiet mangana harkurai. Ma iau at iau pai kure habaling iau bia iau bilai bia iau sakena. \v 4 Iau pai lik leh bia iau te gil tiga nironga, ma sen iakano mangana lilik pai hatutun bia iau takodas harsakit. Taie. No Watong at nong i nes murmur iau bia iau tahut bia iau sakena. \v 5 Io kaik, waak muat kurkure ta tiga nong kanong no pakana bung na harkurai pai hanuat baak. Waak muat harkurai huo menalua tano hinanuat tano Watong. Aie nong na hamadaraas ing i kis kumaan tano kankado ma na hapuasne ira lilik ma ira sinisip ing i kis narako ta ira tunotuno. Ma ta iakano pakana bung um ira matanaiabar tikatikai diet na hatur kawase ira udiet pirhakasing meram ho God at. \p \v 6 Bar hinsakagu ta Krais, iau tange kaiken ra linge bakut uta mir ma ne Apolos wara harharahut muat waing muat na kap harausur ta mir waing muat kabi lake ira nianga ta God di ga pakat. Iau sip bia muat na lon huo waing muat pa na lat tikai ma muat na hanapu no mes. \v 7 Sige i te hatamat muat? Hohe, God pai tabar muat ma ira linge kaike muat hatur kawase? Ma ing bia God ga tar kaike ra linge ta muat, wara bih muat sa butbut hoing bia muat at muat ga hatahuat kaike ra linge? \p \v 8 Kaiken um muat te hatur kawase ira linge haruat ma ira numuat sinisip! Ma muat te tonane um ra tamat na bunbulaan! Muat te watong um, ma mehet, pataie.\f + \fr 4.8 \ft Pol ga hasakit mon kanong ira Korin diet ga lik bia diet manga bilai ma diet ga nes hanapu Pol.\f* Gor tahut bia muat te watong tutun, mehet mah, het naga watong tika ma muat. \v 9 Gor tahut huo kanong i nanaas tagu bia God i te bul mehet ira apostolo hoing ira hiruo ing ira umri diet hamines hani. Mehet hoing diet ira hiruo ing di te kure bia diet na maat ma diet murmur hani ira umri ukaia tano udiet minaat. I hoing bia ira tunotuno tano ula hanuo bakut ma ira angelo mah, diet itame mehet huo. \v 10 Ta ira numuat ninaas, mehet ira ba wara gaiene Krais iesen muat ira ut na minminonas narako ta Krais! Muat lik bia a malmalungana het ma a ut na baso muat! Di ru muat ma sen di nes hanapu mehet. \v 11 Mehet la tamtaburungan ma het la marmaruk. A pulutuana mehet. Di la manga hagahe mehet ma taie ta ngasia mehet. I la ngan taar huo menalua tuk kaiken. \v 12 Mehet la paapalim dadas ma ira iruo lima mehet at. Ing di tange hagahe mehet, het la haidane diet. Ing di helar ta mehet, het pai suar ngangar. \v 13 Ing di tange ra sakana nianga uta mehet, het balu ma ra tahut na nianga. Mehet hoing ira sakana kurkuruan tano ula hanuo bakut ma ira bilingana bubuto tuk taar kaiken. \p \v 14 Ma iau pai pakat kaiken ra nianga wara hahirhir muat. Taie. Iesen wara hakatom muat hoing ira natigu ing iau manga sip muat. \v 15 I tutun bia a haleng sakit ira numuat ut na harbalaurai tano numuat kinkinis ta Krais. Iesen taie amuat ta haleng sus. Kanong warah, tano numuat kinkinis ta Krais iau ga ngan hoing no amuat sus ing iau ga tar no tahut na hinhinawas taar ta muat. \v 16 Io kaik, iau haragat muat bia muat na mur ira nugu tintalen. \v 17 No burena iakanong iau gi tule Timoti ukaia ho muat. Aie no natigu narako ta Krais ma iau manga sip ie ma a tutun na tunotunoi tano Watong. Na halilik leh muat tano nugu mangana nilon narako ta Krais, iakano mangana nilon nong i haruat ma ira harausur iau la tartar ta ira matanaiabar na lotu ta ira matahu katon. \p \v 18 Io, ma tari ta muat, muat te hatamat habaling muat kanong muat lik bia pa ni hanuat ukaia ho muat. \v 19 Iesen iau ni hanuat gasien ukai ho muat ing bia no Watong i sip huo. Ma iau ni nunure leh ira dadas ta kaiken ra ut na latlaat, ma pataie bia ira udiet nianga mon. \v 20 Hokaiken, no kinkinis na harkurai ma ra harbalaurai ta God pai nianga mon. A dadas at. \v 21 Muat sip hohe? Iau ni hanuat ukaia ho muat ma tiga dangadangat bia ma ra harmarsai tika ma ra magingin na matmatien na tunotuno? \c 5 \s1 I tahut bia ira matanaiabar na lotu diet na tule ise ira sakana tunotuno me nalamin ta diet. \p \v 1 Di hinawas hanahaan uta muat bia a mon magingin na hilawa kana nalamin ta muat. Ma i manga sakena. Ira tabuna nurnuruan diet pai la gilgil huo. Di tange bia tiga tunaan i la noh tika ma no hahin tano ana sus. \v 2 Ma muat ira ut na latlaat! Gor tahut bia muat gor manga tapunuk. I tahut bia muat gor tule se no tunotuno nong ga gil huo me nalamin ta muat. \v 3 A tutun bia no palatamaigu pai kis tika taar ma muat kaiken. Iesen no tanuagu i kis tika taar ma muat. Ma hoing bia iau kis tutun tika taar ma muat, iau te kure tano hinsa Jisas no udahat Watong bia no tunotuno nong i gil huo i gil ra sakena. \v 4-5 Ing no tanuagu i kis tika taar ma muat ma no dadas tano Watong Jisas i kis tika taar ma dahat, io, tano nugu lilik iau te kure bia muat na tar se iakan ra tunotuno tano lima Sataan kaik ira magingin tano palatamaine naga panim laah. Ma muat na gil huo tana waing no tanuana na laka tano harhalon tano bung gar tano Watong. \p \v 6 Ma pai tahut bia muat na latlaat. Hohe, muat pai nunure bia a pet na is na halalat tiga kidilona beret? \v 7 Muat na kap se ira tuarena is na magingin sakena waing muat naga bilai hoing tiga sigar beret ing pataie ta is tana. Tutun sakit, muat at hoing ira sigar beret. Ma muat na gil huo kanong di te bu bing Krais hoing no udahat nat na sipsip na hartabar utano Nian na Hinahaan Sakit. \v 8 Io kaik, i tahut bia dahat na murmur ira mangana magingin i haruat ma iakano Nian. Waak dahat mur ie ma ira matahu magingin sakena hoing bia a tuarena is. Taie. Dahat na mur ie ma ra tutun na gamgamatien na magingin hoira beret ing pataie ta is tana. \p \v 9 Ma iau ga pakpakat ukaia ho muat bia muat pa na manga lon tika ma ira tunotuno ing diet mur ra magingin na hilawa. \v 10 Tutun sakit, iau pai iangianga uta ira matanaiabar ta iakan ra ula hanuo ing diet ira hilawa, bia ira ut na nas kalak linge, bia ira ut na harauro, bia ira ut na lotu tupas ira palimpuo. Ing bia no kukuraina tano nugu nianga gor te ngan huo, gor tahut bia muat gaar haan sukun no ula hanuo. \v 11 Iesen taie. No kukuraina tutun tano nugu pakpakat bia waak muat manga lon tika ma tiga nong ing i tange bia a hinsaka muat ie ta Krais ma sen a hilawa ie, bia a ut na nes kalak linge ie, bia a ut na lotu tupas ira palimpuo, bia a ut na tanga hagaha ri ie, bia a ut na minom ie, bia a ut na harauro ie. Waak muat iaan mah tika ma tiga tunotuno huo. \p \v 12-13 Pai takodas bia ni kure ira tunotuno ing diet pai gar ta ira matanaiabar ta Krais. God na kure diet. Iesen i tahut bia muat na kure ira tunotuno ing diet nalamin ta muat ira matanaiabar gar ta Krais. I hoing no nianga ta God di ga pakat ie i tange, \it “Muat na tule ise no sakana tunotuno me nalamin ta muat.”\it* \c 6 \s1 Waak bia tikai gar ta God i tar no hinsakana ta Krais taar ta ira tabuna nurnuruan bia diet na kure hatakodasne no udir hargor. \p \v 1 Ing bia tikai i hargor ma no hinsakana ta Krais, hohe, na haan tupas ira ut na gil harkurai ing diet pai nunure God wara hatakodasne no linge? Waak tun at bia na gil huo! Na haan tupas ira matanaiabar tus ta God bia diet na kure. \v 2 Hohe, muat pai nunure bia ira matanaiabar tus ta God diet na kure no ula hanuo? Ma bia i tutun bia muat na kure no ula hanuo, hohe, pai tale muat bia muat na kure ira nat na linge? \v 3 Muat pai nunure bia dahat na kure ira angelo? Bia i tutun huo, dahat na manga tale bia dahat na kure ira linge ta iakan ra nilon. \v 4 Ing bia a mon mangana purpuruan huo nalamin ta muat, waak muat haan tupas diet ing diet pai kis tika ma muat wara kurkure hatakodasne ira linge. \v 5 Iau tange huo wara hahirhirne muat. Hohe, i tutun bia taie ta ut na mintot ta muat nong na tale bia na kure hatakodasne ira purpuruan nalamin ta muat ira haratasin ta Krais? \v 6 Iesen ari diet la tartar ira tasi diet narako ta Krais taar ra harkurai. Ma diet bale leh ira tabuna nurnuruan wara kurkure hatakodasne ira linge. \p \v 7 Ma bia muat la hanahaan tupas ira ut na gil harkurai wara hatakodasne ira hargor nalamin ta muat, i hamines bia muat te manga puko um. Iesen i tahut bia muat na bale leh balik tikai bia na harongane muat. Ma i tahut mah bia muat na haut leh tikai bia na karit leh ira numuat linge. \v 8 Iesen muat at, muat la karkarit ma muat la gilgil ronga. Ma muat la gilgil kaike ta ira tasi muat narako ta Krais. \v 9-10 Hohe, muat pai nunure bia ira sakantangunguana diet pa na hatur kawase no kinkinis na harkurai ma ra harbalaurai ta God? Waak muat lamus habato ira numuat lilik. Ira mangana tunotuno ing diet pa na hatur kawase no kinkinis na harkurai ma ra harbalaurai ta God, diet hoken: ira hilawa, ira ut na lotu tupas ira palimpuo, diet ing diet noh tika ma tikai gar na mes, diet ira tunaan ing diet noh tika baling ma tiga tunaan ma ira hahin ing diet gil mah huo, ira hisikoma, ira ut na nes kalak linge, ira ut na minom, ira ut na tanga hagaha ri, ma ira ut na harauro. \v 11 Ma ari ta muat huo nalua. Iesen no Tanuo tano udahat God ga kapal ise ira numuat sakena ma ga bul hasisingen muat wara uno tus ma ga kure bia muat takodas ra matmataan tana. Ma ga gil huo taar ta muat tano hinsane Jisas Krais no Watong. \s1 Waak dahat mur ira magingin na hilawa kanong ira palatamai dahat a sumsubana tano palatamaine Krais. \p \v 12 Ma tikai na tange bia, “Asa ing iau sip bia ni gil, i takodas bia ni gil.” Masa. Iesen ira linge bakut pai tale bia na hatahutne ugu. I tale bia ni tange mah, “Asa ing iau sip bia ni gil, i takodas bia ni gil.” Iesen iau malok bia ni kis ra hena ra harkurai ta tiga linge. \v 13 Tiga mes balik na tange bia, “Ira bala dahat wara nian, ma ira nian uta ira bala dahat.” Masa. Ma God na hapataam dir bakut. Iesen bia pai tutun bia ira palatamai dahat wara magingin na hilawa. Taie. Ira palatamai dahat wara gar tano Watong, ma no Watong i manga ngarau ta ira palatamai dahat. \v 14 God ga hatut no Watong sukun ra minaat ma no uno dadas. Ma na hatut mah dahat huo ma iakano dadas. \v 15 Hohe, muat pai nunure bia ira palatamai muat a sumsubana tano palatamaine no Watong? Ing bia i tutun huo, muat lik bia i takodas bia ni kap ira sumsubana tano palatamai Krais, ma ni pasum ma no palatamaine no hilawa? Taie tun at! \v 16 Hohe, muat pai palai bia ing tikai i pasum no palatamaine ma tiga hilawa, i hoing bia dir tiga kapawena mon ta ira palatamai dir? Iakan i palai kanong i hoing no nianga ta God di ga pakat ie i tange, “Dir na tiga kapawena mon ta ira palatamai dir.” \v 17 Iesen bia sige tikai i pasum habaling ie tano Watong, dir tikai mon tano Tanuo. \p \v 18 Muat na hilau sukun ira magingin na hilawa. Ira mes na magingin sakena ing tiga tunotuno na gil pai kis tano palatamaine no tunotuno. Iesen nong i mur ra magingin na hilawa i hagahe no palatamaine at ma iakano magingin sakena. \v 19 Hohe, muat pai nunure bia ira palatamai muat a hala tano Halhaliana Tanuo, ma i kis narako ta muat, ma muat te kap ie meram ho God? Ma muat pai nunure mah bia pai numuat at muat? \v 20 Taie. God ga kul halangalanga leh muat ma ra kunkulaan. Io kaik, i tahut bia muat na lat God ma ira palatamai muat. \c 7 \s1 Ira harakatom tano magingin na tinolen. \p \v 1 Io, ni tar um ra binabalu uta ira linge muat ga pakpakat urie. Muat tange bia pai tahut bia tikai na sigire tiga hahin. \v 2 Iesen ari ta muat diet murmur ira magingin na hilawa, io kaik, i tahut bia tiga tunaan na kis tika ma no uno hahin at, ma tiga hahin ma no uno tunaan at. \v 3 No tunaan na tar no palatamaine tano uno hahin, haruat ma no sinisip tano uno hahin, ma no hahin mah huo tano uno tunaan. \v 4 No hahin pai kure no palatamaine at. Taie. No uno tunaan i kurei. Ma no tunaan pai kure no palatamaine at. Taie. No uno hahin i kurei. \v 5 Waak bia tikai na mus bat no palatamaine tano suana kanong tano suana at ie. Ing bia mur haut tika i tale bia mur na kis harbasia ta dahin wara sinasaring. Iesen i tahut bia mur na hanuat tika baling, kanong ing bia mur pai balaure timaan ira numur sinisip, i tale bia Sataan na walaam mur huo. \v 6 Iau pai tar ra dadas na nianga ta mur bia mur na kis harbasia. Taie. Iau bale tar mon mur bia mur na gil huo. \v 7 Ma iau sip um bia ira tunotuno bakut diet gor haruat ma iau. Iesen a mon hartabar meram ho God tupas ira tunotuno tikatikai. Tikai i hatur kawase tiga hartabar wara tinolen ma tikai tiga mes na mangana hartabar bia na kis na lala. \p \v 8 Ma ta ira makosa iau wara tangtange hoken, bia i tahut bia diet na kis na lala taar mon hoing iau. \v 9 Iesen diet ing diet pai tale bia diet na kure hadadas ira udiet sinisip, i bilai bia diet na tola. Kanong warah, i bilai bia na tola ma pa na manga mamahien no uno sinisip wara utano ninahon tika. \p \v 10 Ma iau wara tartar kan ra harkurai tupas ira tinolen. Ma sen, pai iau mon, no Watong at. Ma i hoken. No hahin pa na haan sukun no uno tunaan. \v 11 Iesen bia ing i gil huo, na kis na lala hatika taar at. Ma bia i malok bia na kis na lala, na tapukus taar tano uno tunaan. Ma no tunaan pa na hilau talur no uno hahin. \p \v 12 Ma ta muat ira mes mah iau wara tangtange iakan ta muat. Iakan, anugu nianga at ie, pai tano Watong ie. Ma i hoken. Ing bia tiga tasi dahat ta Krais i te tole tiga hahin nong pai le nurnur ta Krais ma iakano hahin i kanan taar bia dir na kis tika, io, waak i se no uno hahin. \v 13 Ma ing bia tiga haini dahat ta Krais i te tole tiga tunaan nong pai le nurnur ta Krais ma iakano tunaan i kanan taar bia dir na kis tika, io, waak i se no uno tunaan. \v 14 Kanong warah, no tunaan nong pai nurnur i te kap ra gamgamatien na kinkinis narako tano kinkinis na tinolen ma no uno hahin. Ma huo mah tano hahin nong pai nurnur. I te kap ra gamgamatien na kinkinis narako tano kinkinis na tinolen ma no uno tunaan. Ma bia pai tutun huo, God pa gor tale bia na bale leh ira nati muat. Iesen pataie. Diet gamgamatien huo mah. \p \v 15 Iesen bia nong pai nurnur ta Krais i haan talur no suana, io, i tale bia da bale sei. Ma bia i ngan huo, io, taie tiga harkurai i hagut no tasi dahat bia no haini dahat ta Krais bia na kis taar tano uno tinolen. Iesen God i te tatau leh dahat bia dahat na kis ma ra malum. \v 16 Hokaiken, augu ra hahin, u nunure hohe bia pai tale augu bia nu halon no num tunaan? Ma augu ra tunaan mah, u nunure hohe bia pai tale augu bia nu halon no num hahin? \p \v 17 Iau haut leh muat bia muat na gil huo iesen i tahut bia tikatikai ta muat na kis taar tano mangana kinkinis na nilon nong no Watong i te bul tar tana. Tano pakana bung bia God ga tatau leh muat, muat bakut tikatikai, muat ga kis taar ta ira numuat mangana kinkinis huo. Io, waak muat walar um bia muat na kios ira numuat mangana kinkinis kaiken. Ma iau tar iakan ra harkurai ta ira matanaiabar na lotu ta ira tamtaman bakut. \v 18 Ing bia God ga tatau leh tiga tunaan nong di gate kut tar no palatamaine, io, waak i walar bia na ngan hoing tikai nong pa di kut baak ie. Ma ing bia God ga tatau leh tiga tunaan nong pa di kut baak ie, waak i haut leh bia da kut ie. \v 19 No magingin na kutkut ira palatamainari, a linge bia mon. Ma bia pa di kut mah tikai, a linge bia mah iakano. Iesen no tamat na linge, bia dahat na mur ira kaba harkurai ta God. \v 20 Muat bakut tikatikai, muat ga kis taar ta ira numuat mangana kinkinis na nilon tano pakana bung bia God ga tatau leh muat. Io, waak muat walar um bia muat na kios ira numuat mangana kinkinis kaiken. \v 21 Bia augu tiga tultulai tano pakana bung bia God ga tatau leh ugu, waak u ngarngarau utana. (Ma sen ing bia i tale ugu bia nu langalanga sukun no num kinkinis na tultulai, io, i tahut bia nu gil huo.) \v 22 Ma iau tange huo kanong bia tikai, a tultulai ie tano pakana bung bia no Watong ga tatau leh ie, io, narako tano Watong i ngan hoing tikai nong i langalanga sukun ra kinkinis na tultulai. Huo mah ta nong pa ga tultulai tano pakana bung bia God ga tatau leh ie. Kaiken i ngan hoing tiga tultulai gar ta Krais. \v 23 God ga kul halangalanga leh muat ma tiga but na kunkulaan. Io kaik, waak muat tultulai gar na tunotuno. \v 24 Bar hinsakagu ta Krais, muat bakut tikatikai, muat ga kis taar ta ira numuat mangana kinkinis na nilon tano pakana bung bia God ga tatau leh muat. Io, waak muat walar um bia muat na kios ira numuat mangana kinkinis kaiken. Muat na kis taar huo tika ma God. \p \v 25 Ma iau wara iangianga kaiken uta diet ira lala ing diet pai tola baak. Iau pai hatur kawase tiga harkurai mekaia hono Watong uta iakan. Iesen ni bul no nugu lilik mon. Ma no Watong i te marse iau bia iau tiga mangana tunotuno nong i tale muat bia muat na so ira numuat nurnuruan tana. \v 26 Iau palai tano purpuruan i hanuat taar nalamin ta muat. Io kaik, iau lik bia i tahut bia muat na kis taar at haruat ta ira numuat mangana kinkinis tikatikai. \v 27 Hohe, di te tar bat tiga hahin wara num? Waak u walar bia nu kutus no numur kunubus. U nunure tar bia pa di tar bat tar tikai wara num? Waak u sisilih bia nu tola. \v 28 Iesen, bia nu tola, pau le gil tiga sakena. Ma bia tiga lala na hahin na tola, pai le gil tiga sakena mah. Iesen bia tikai na tola, na kap ra tinirih ta iakan ra lon. Ma iau te ianga huo kanong iau wara turtur bat ira tinirih ta ira numuat lon. \p \v 29 Bar hinsakagu ta Krais, iau sip bia muat na palai ta tiga linge hoken, bia no pakana bung i te kumkum. Ma haburen leh kaiken, ing diet te tola, diet na lon hoing bia diet pai ga tola baak. \v 30 Diet ing diet susuah, diet na ngan hoing bia diet pai tapunuk. Diet ing diet kanakana, diet na ngan hoing bia diet pai guama. Diet ing diet te kukul, diet na ngan hoing bia diet pai tinane kaike ra linge. \v 31 Ma diet inge diet la paapalim ma ira linge ta iakan ra ula hanuo, diet na ngan hoing bia diet pai manga mur kaiken ra linge. Kanong warah, no mangaan tano ula hanuo i wara panpanim laah. \p \v 32 Iesen iau sip bia muat pa na ngarngarau. Nong pai tola i ngarngarau uta ira linge gar tano Watong waing naga haguama no Watong. \v 33 Ma sen nong i tola taar i ngarngarau uta ira linge tano ula hanuo, waing naga haguama no uno hahin. \v 34 Io kaik, ira uno sinisip i harpaleng. Ma ira bulahin ing diet pai tola baak, ma ira mes na lala na hahin mah, diet ngarngarau uta ira linge gar tano Watong, waing diet naga gamgamatien tano palatamai diet ma ira tanua diet mah. Iesen no hahin nong i tola taar i ngarngarau uta ira linge tano ula hanuo, waing naga haguama no uno tunaan. \v 35 Ma iau tange kaiken ra linge wara hatahutne muat. Iau pai sip bia ni tigal muat. Taie. Iau wara hatahuat ira magingin i haruat ta ira numuat matahu mangana kinkinis. Ma iau sip bia muat na mur timaan no Watong ma muat pa na tamapas laah ta dahin. \p \v 36 Ma iau wara iangianga uta tiga tunaan ing bia di te tar bat tiga hahin wara uno. Ing bia no tunaan i lik bia i hanghagahe no hahin kanong pai sip bia na tolei, ma bia i mamahien no uno lilik wara kinkinis tika mei, ma bia i lik bia i tahut bia dir na tola, io, i tahut bia na gil hoing i sip. Pai gil ra sakena. Dir na hartola. \v 37 Iesen no tunaan nong i te lik hadadas tano uno lilik bia pa na tola, ma taie tiga mes i te hagut ie huo, ma sen i te kure no uno sinisip at ma i te bul hawaat no uno lilik at bia pa na tola, io, iakan ra tunaan i gil ra tahut mah. \v 38 Io kaik, nong i tole no hahin i gil ra tahut, ma sen nong pai tolei i gil no linge i manga tahut. \p \v 39 Tiga hahin pai tale bia na haan sukun no uno tunaan bia no tunaan i lon taar baak. Iesen bia no uno tunaan i te maat, no hahin i langalanga taar bia na tole sige tikai ing i sip, ma sen iakano tunaan gar tano Watong ie. \v 40 Iesen tano nugu lilik, iau lik bia na manga kanakana ing bia i kis na lala baak. Ma iau lik mah bia iau hatur kawase tar no Tanuo ta God. \c 8 \s1 Tikai pa na ien ta nian ing bia iakano tintalen na hapuko no hinsakana ta Krais. \p \v 1 Ma iau wara iangianga uta ira nian na hartabar tupas ira palimpuo. I tutun bia dahat bakut, dahat te kap minminonas hoing muat la tangtange. No magingin na ut na mintot i gil tikai bia na lik hanapu ira mes. Iesen no magingin na ut na harmarsai i gil tikai bia na harahut ira mes. \v 2 Ing bia tikai i lik bia i nunure ari a linge, pai kap ra minminonas tutun. \v 3 Iesen sige tikai i sip God, God i nunure ie. \p \v 4 Hokaiken, iau ni ianga tano magingin na ienien ira nian di te hartabar taar ta ira palimpuo. Dahat nunure bia ira palimpuo a malalar mon ma taie tiga linge tun tana. Dahat nunure bia tiga God sen mon kana. \v 5 I tutun bia ari linge di kilam bia a god aram ra mawe ma kai napu ra pise mah. Ma tutun bia di hapupuo ra haleng na mangana god huo ma ira watong mah. \v 6 Iesen ta dahat, tiga God sen mon, ma aie no Mama nong no burena ta ira linge bakut. Ma dahat lon wara utana. Ma ta dahat, tiga Watong sen mon, ma aie ne Jisas Krais nong ga hakisi ira linge bakut, dahat gi lon tana. \p \v 7 Iesen balik, ira tunotuno bakut diet pai nunure iakan. Ari diet git manga murmur no magingin na lotu tupas ira palimpuo, ma bia diet ien ira mangana nian huo kaiken, diet ien ie hoing a hartabar ie taar ta ira palimpuo. Ira udiet lilik pai palai bia asa no tahut ma no sakena, kaik diet gi habilinge ira udiet nilon ing diet iaan. \v 8 Iesen ira nian pai tale bia na lamus tar dahat tupas God. Ing bia dahat pa na iaan huo, iakan pa na hagahe dahat. Ma bia dahat iaan, iakan pa na hatahutne dahat. \p \v 9 I tutun bia muat langalanga um wara nian haruat ma ira numuat sinisip. Iesen muat na harbalaurai bia no numuat mangana tintalen huo pa na ngan hoira linge bia diet ing pai palai ira udiet lilik bia asa no tahut ma no sakena, bia diet na tuke diet ine. \v 10 Iau tange huo kanong bia tikai nong no uno lilik pai palai huo, bia i nas ugu bia u te kap iakan ra minminonas ma u kis aram narako tano hala na lotu ta ira palimpuo ma u iaan kaia, io, bia i nas ugu bia u gil huo, no num tintalen huo na habalaraan ie bia na iaan ta kaike ra nian di te hartabar taar ta ira palimpuo. \v 11 Hokaiken, nong pai palai no uno lilik na mur no num minminonas, kaik na hiruo sakasaka. Ma aie no hinsakaam nong Krais ga maat wara gaiena. \v 12 Ma ing muat gil ra sakena taar ta ira hinsaka muat ta Krais huo, ma muat hagahe ira udiet lilik ing pai palai tano tahut ma no sakena, io, muat gil ra sakena taar ta Krais. \v 13 Io kaik, ing bia ira nian i burena bia no hinsakagu ta Krais na puko, io, pa ni ien ta urat baal, kabi hapuko no hinsakagu. \c 9 \s1 Gor takodas bia Pol na kap ta harharahut tano uno pinapalim tano tahut na hinhinawas, ma sen pa ga gil huo waing kabi tur bat tikai wara nurnur ta Krais. \p \v 1 Hohe, iau pai langalanga um bia ni mur ira nugu sinisip? Ma iau pai tiga apostolo? Ma iau pai ga nas Jisas no udahat Watong? Hohe, muat pai no hunena ira nugu pinapalim tupas no Watong? \v 2 Ing bia ari a mes diet lik bia iau pai apostolo, iesen tutun sakit, muat nes kilam iau bia iau tiga apostolo. Kanong warah, no numuat kinkinis narako tano Watong i hinawas tutun bia iau apostolo. \p \v 3-4 Uta diet ing diet bul hanapu iau, ira nugu nianga wara turtur bat iau i hoken: hohe, ing het papalim nalamin ta muat, pai takodas bia het na kap nian ma ra minom kaia ho muat? \v 5 Diet ira mes na apostolo ma ira tasine no Watong ma ne Pita mah, diet la tiktika haan ma ira udiet hahin ing diet nurnur. Hohe, pai takodas bia mehet mah, mehet na gil huo? \v 6 Ma hohe, i tahut bia mir sen mon ma ne Barnabas, mir na papalim uta ira numir nilon at? \p \v 7 Sige na papalim hoing tiga umri ma aie at na kul habaling ira linge i supi? Sige i so tiga lalong ma pa na ien ta nian tana? Ma sige i balaure tiga huna me ma pa na mame ta tirina sus mekaia? \v 8 Hohe, iau tange huo kanong ira mangana nilon ta ira tunotuno mon i ngan hokaike? Taie. Ira harkurai ta Moses i tange huo mah. \v 9 Narakoman ta ira harkurai di ga pakat bia, \it “Waak muat palakus no bulumakau ing i papaas papok ira pat na wit.”\it* Muat lik bia God i manga lilik uta ira bulumakau mon? \v 10 A tutun sakit, i tange iakan uta dahat. Tako, di ga pakat ie wara gaie dahat. Nong i tatol ma i bul tanakurua, i nurnur bia ana kaike ra nian, kaik i tahut bia na papalim huo. \v 11 Mehet ga papalim nalamin ta muat hoing ira ut na gil lalong waing muat naga kubur timaan ta ira linge gar ta God. Io kaik, muat lik bia i sakena bia muat na tabar mehet ma ari a linge gar tano ula hanuo? \v 12 Ing bia i takodas bia ira mes na kap iakan ra harharahut mekaia ho muat, tutun sakit, i takodas bia mehet mah, mehet na kap mah huo. \p Ga takodas bia mehet na gil huo iesen het pa ga gil. Taie. Mehet ga kanan bia het na harsomane ira haleng na tinirih waing het kabi halis dahin no hinahaan tano tahut na hinhinawas ta Krais. \v 13 Muat manga palai bia diet ing diet papalim narako tiga hala na lotu, diet la kapkap ira adiet nian mekaia. Masa. Diet la paapalim kaia ra suuh na hartabar ma diet la kapkap ira pinlawe diet kaia. \v 14 Ma hoing at mon mah, no Watong i te tange uta diet ing diet la harharpir ma no tahut na hinhinawas, bia diet na kap no udiet harkul meram narako ta iakano pinapalim. \p \v 15 Gor takodas bia muat na gil huo tagu iesen iau pa ga saring muat bia muat na gil. Ma iau pai pakat kaiken tupas muat kanong bia iau sip bia muat na gil huo tagu. Taie. Ing bia muat wara harharahut iau huo, na bilai bia ni maat baak waing muat pa na tale, kanong iau malok bia tikai na tur bat iau tano nugu latlaat tano ngaas iau mur ie tano nugu pinapalim na harpir. \v 16 Pai takodas bia ni latlaat ing bia ni harpir mon ma no tahut na hinhinawas kanong no Watong i sunang iau bia ni harpir huo. Maris tagu! Na manga sakena tagu bia iau pa ni harpir ma no tahut na hinhinawas. \v 17 Ing bia iau harpir kanong iau at iau sip bia ni gil huo, io, i tale bia ni kap ra harkul. Iesen, bia God i te hagut iau bia ni papalim huo, io, i nanaas bia iau gil haruatne mon no uno hartula tupas iau. \v 18 Io, asa um ira nugu kunkulaan? I hoken, bia ni harpir bia mon ma no tahut na hinhinawas, ma pataie ta harkul. Hokaiken, iau pai saring muat bia muat na harahut iau hoing i takodas bia muat na gil tagu tano nugu pinapalim tano tahut na hinhinawas. Ma iakano at mon no nugu kunkulaan. \p \v 19 I tutun bia iau pai kis ra hena ra harkurai auno ta tiga nong. Iesen iau ga kanan bia ni tultulai ta ira tunotuno bakut waing nigi petlaar bia ni lamus ta haleng ukaia ho Krais. \v 20 Ing iau ga kis nalamin ta ira Iudeia iau git lalon hoing ira Iudeia, bia nigi lamus diet. Iau pai kis ra hena ira harkurai ta Moses, iesen ing iau ga kis nalamin ta diet ing diet la kis taar ra hena kaike ra harkurai, io, iau git lalon hoing tikai i kis ra hena ira harkurai ta Moses bia nigi lamus diet mah. \v 21 Ing iau ga kis nalamin ta diet ing diet pai hatur kawase ira harkurai ta Moses, iau git lalon hoing tikai pai hatur kawase kaike ra harkurai, bia nigi lamus diet. Iesen pai tutun bia iau pai hatur kawase ira harkurai ta God. Taie. Iau kis ra hena ra harkurai ta Krais. \v 22 Ing iau ga kis nalamin ta diet ing pai manga palai ira udiet lilik tano tahut ma no sakena, io, iau git lalon hoing tikai ta diet bia nigi lamus diet mah. Ing iau kis nalamin ta ira mangana tunotuno sa, iau la lalon haruat ma diet. Iau la murmur ira matahu ngaas bakut huo, bia nigi petlaar bia ni halon tari. \v 23 Io, ma iau la gilgil um kaiken bakut huo wara gaiena no hinahaan tano tahut na hinhinawas, waing nigi kap no pinlawegu ta ira haridaan ta iakano tahut na hinhinawas. \p \v 24 Hohe, muat pai palai uta ira ut na hinilau ing diet la hilhilau harkoskos? Diet bakut diet la hilhilau, ma sen tikai sen mon na kap no bilai na linge di tabar nong i lua mei. Io, i tahut bia muat na hilau timaan um waing muat naga lua. \v 25 Ma diet bakut ing diet laka ta ira mangana minamagu huo, diet pai mur ira udiet sinisip ma sen diet la walwalar ma ra but na baso bia diet naga manga tahut ta kaiken ra minamagu. Ma diet gil um huo wara kapkap no linge di tabar nong i lua mei, a balaparik nong na mahiawa ma na pataam. Iesen dahat gil huo wara kapkap no linge nong na kis hathatika. \v 26 Io kaik, iau pai hilau hurhurbit. Taie. Iau la hilhilau takodas. Ma iau pai harubu hoing tikai i tubul mauho mon. \v 27 Taie. Iau kure hadadas no palatamaigu bia na mur timaan ira nugu sinisip, bia kabi di kap se iau ma pa nigi lua um tano harkoskos. Masa. Kabi di kap se iau namur ta ing iau te pir tar ira mes. \c 10 \s1 Ira linge ga haan tupas ira hintubu diet ira Israel hoira malalar ta dahat wara hakhakatom dahat. \p \v 1 Bar hinsakagu ta Krais, iau sip bia muat na palai bia ira hintubu dahat, diet bakut diet ga hanahaan menapu tano bahuto ma diet bakut diet ga haan kutus nalamin tano Tes Dardaraan. \v 2 Diet bakut diet ga kap baptais mekaia hono bahuto ma tano Tes, i hinawas palai bia diet ira matanaiabar gar ta Moses. \v 3 Diet bakut diet ga ien tiga kapawena nian mon, a mangana nian mekaia ho God. \v 4 Ma diet bakut diet ga mame tiga kapawena minom mon, a mangana minom mekaia ho God. Iakan i palai kanong diet git mamom tano haat kis, a mangana haat mekaia ho God. Ma iakano haat kis, ne Krais mon ie. \v 5 Iesen God pa ga kanakana balik uta ira haleng sakit ta diet. Ma iakan i palai kanong ira udiet turangan ga noh hurhurbit tano hanuo bia. \v 6 Ma kaiken ra linge ga haan tupas diet hoira malalar ta dahat wara hakhakatom dahat bia dahat kabi sip ira sakana linge hoing diet ga gil. \v 7 Ma waak muat lotu tupas ira palimpuo hoing ari ta diet, diet ga gil. Hoing di ga pakat tano nianga ta God, “Ira matanaiabar diet ga kis napu wara nian ma wara minom, ma diet ga taman tut um wara gilgil ra sakana minamagu ma ira hahin.” \v 8 Waak dahat mur ra magingin na hilawa hoing ari ta diet, diet ga gil. Io, ma tiga bung mon, airuo sangahul ma itul na arip ta diet ga maat. \v 9 Waak dahat walwalar no Watong hoing ari ta diet, diet ga gil, ma ira sui gaam karat bing diet. \v 10 Ma waak dahat ngurungur hoing ari ta diet, diet ga gil, ma no angelo na harhagahai gaam haliare diet. \p \v 11 Kaiken ra linge ga haan tupas diet hoira malalar na hinarkatom ta dahat. Ma di ga pakat kaiken wara pirpir dahat, dahat ing no hauhawatine ta ira pakana bung i te haan tupas um dahat. \v 12 Io kaik, ing u lik bia u tur dadas taar, nu harbalaurai timaan bia kabu puko. \v 13 Ira mangana walwalaam ing i haan tupas muat, i haruat mon ma ing i haan tupas ira tunotuno bakut. God na gil haruat ta ira uno nianga, kaik i tale bia dahat na so ira udahat nurnuruan tana. Pa na bale tar tiga walwalaam bia na tupas muat ing muat pai petlaar bia muat na tur dadas ine. Taie. Ma ing bia tiga harwalaam na hanuat taar ta muat, God na tagure no ngaas bia muat naga haan pas ie waing muat naga tale bia muat na tur dadas ra hena no harwalaam. \s1 Pai tale bia tikai na laka tano nian gar tano Watong, ma nong gar na tadaar mah. \p \v 14 Io kaik, ira bilai na harwis, i tahut bia muat na hilau pas no magingin na lotu tupas ira palimpuo. \v 15 Iau iangianga tupas muat ing i bilai taar ira numuat minminonas, bia muat na nunure kilam ira nugu nianga bia i tahut bia pai tahut. \v 16 A tutun sakit, ing dahat mom ta iakano gingop nong dahat tanga tahut tupas God utana, io, i ngan hoing bia dahat laka tano pakpakilai tano dene Krais. A tutun mah, ing dahat pidik no beret ma dahat ien ie, dahat laka tano pakpakilai tano palatamaine Krais. \v 17 Tiga kapawena beret mon, kaik dahat ira halengin dahat tiga kapawena palatamai dahat mon kanong dahat bakut dahat iaan tika ta iakanong tiga kapawena beret. \p \v 18 Muat na lik leh ira matanaiabar na Israel. A tutun sakit, diet ing diet ien ira urat ing di hartabar me, io, diet laka tano pakpakilai ta iakano suuh na hartabar. \v 19 Ing bia iau tange huo muat lik bia iau tange bia a hartabar tupas tiga palimpuo a tamat na linge ie, ma bia tiga palimpuo at a dadas na linge mah ie? \v 20 Taie, a linge bia mon. Iesen iau tange bia diet ing diet pai nurnur, diet tamtabar ira tadaar, ma pataie bia God. Ma iau pai sip bia muat na laka ta ira pakpakilai ta ira tadaar. \v 21 Pai tale bia muat na mom tano gingop tano Watong ma tano gingop gar na tadaar mah. Ma pai tale bia muat na iaan tano suuh na nian gar tano Watong ma tano suuh gar na tadaar mah. \v 22 Ing bia dahat gil huo dahat na hatatik no ngalngaluan gar tano Watong kanong i sip bia dahat na lotu tupas sen mon ie. Hohe, dahat manga dadas tana, kaik dahat gi gil huo? \s1 Dahat langalanga taar wara murmur ira udahat sinisip, iesen waak dahat hatirih no lilik auno tiga mes. \p \v 23 Di tange bia, “Asa ing dahat sip bia dahat na gil, i takodas bia dahat na gil.” Masa. Iesen ira linge bakut pai tale bia na hatahutne muat. Di tange bia asa ing diet sip bia diet na gil, i takodas bia diet na gil. Iesen ira linge bakut pai tale bia na harahut. \v 24 Waak tikai i gilgil ira linge ing na harahut ie. Na gilgil ira linge ing na harahut ira mes. \p \v 25-26 I tahut bia muat na ien ta sa ing di suhurane tano subaan di la suhsuhurane ira urat kaia. Waak muat hatirih ira numuat lilik bia i takodas bia muat na ien bia pataie, kanong \it “gar tano Watong no ula hanuo ma ira linge bakut i la kis taar tana.”\it* \p \v 27 Ing bia tikai nong pai nurnur i suko muat wara nian kaia ra uno hala, ma muat sip bia muat na haan, io, i tahut bia muat na ien ta sa ing i palau muat me. Waak bia muat na hatirih no numuat lilik bia muat na iaan bia taie. \v 28 Iesen bia tiga nong i tange ta muat bia, “Di te hartabar tupas ira palimpuo ma kaiken ra urat,” io, waak muat ra ienien. I tahut bia muat na lilik uta nong i tange huo ta muat. Ma waak muat ien mah kanong pai tahut bia muat na hatirih no lilik auno tikai. \v 29 Iau pai ianga uta ira numuat lilik. Taie. Iau ianga utano lilik auno no mes. Io kaik, wara bih no lilik auno tiga mes na kure iau ta ira linge i tale bia ni gil ma ing pai tahut bia ni gil? \v 30 Ing bia iau tanga tahut tupas God uta ira linge iau ien, wara bih di tange hagahe iau uta kaike ra linge iau te tanga tahut urie? \v 31 Io kaik, ing bia muat na iaan bia muat na mom, ma ta sa ing muat na gil, i tahut bia muat na gil ie wara hatamat God. \v 32 Waak muat ra hatirih ira nilon audiet ira Iudeia ma diet ing diet pai Iudeia, ma ira matanaiabar na lotu ta God mah. \v 33 I tahut bia muat na lon hoing iau lon huo. Iau mur no mangana nilon bia ira matanaiabar bakut diet na kalak ira nugu tintalen bakut. Iau pai lilik uta ira linge na hatahutne iau at, iesen bia ing na hatahutne ira matanaiabar bakut, waing diet naga hatur kawase no harhalon. \c 11 \m \v 1 Muat na mur ira nugu tintalen hoing iau la murmur Krais. \s1 Ira takodasiana magingin ta ira tunaan ma ira hahin ing diet sasaring ma diet ianga na tangesot. \p \v 2 Io, ma iau pirlat muat kanong muat la liklik kawase iau ta ira linge bakut ma muat palim dit ira harausur ing iau ga tar hakari ukaia ho muat. \p \v 3 Ma iau sip bia muat na madaraas bia Krais no ulu diet ira tunaan, i kukuraina bia no udiet lualua. Ma no tunaan no uluno no hahin, i kukuraina mah bia no uno lualua. Ma huo mah God no ulune Krais. \v 4 Bia ta tiga tunaan i sasaring bia i ianga na tangesot ma i pulus tar no uluno, i bul hanapu no uno lualua. \v 5 Ma bia tiga hahin i sasaring bia i ianga na tangesot ma pai pulus no uluno, i bul hanapu no uno lualua. I haruat ma tiga hahin di te gar se ira hine. \v 6 Ma ing bia tiga hahin pa na pulus no uluno huo, i tahut bia da gar se ira hine. Ing bia a linge na hirhir bia da kut hakumkum ira hine bia da gar se, io, na tahut bia no hahin na pulus no uluno. \p \v 7 Waak tiga tunaan na pulus no uluno kanong aie no malalar ta God ma aie i hamhamines no minamar gar ta God. Iesen tiga hahin i hamhamines no minamar gar na tunaan. \v 8 Iakan i palai kanong no tunaan pa ga tahuat laah tano hahin. Taie. No hahin ga tahuat tano tunaan. \v 9 Huo mah, God pa ga gil no tunaan wara gaiena no hahin. Taie. Ga gil no hahin wara gaiena no tunaan. \v 10 Io kaik, i tahut bia tiga hahin na mon tiga hakilang tano uluno wara hamhamines bia i kis taar ra harkurai. Ma ira angelo tiga burena mah bia tiga hahin na mon tiga hakilang huo. \p \v 11 A tutun, iesen tano udiet kinkinis tano Watong, no hahin pai tale bia na tange bia pai supi no tunaan ma no tunaan mah pai tale bia na tange bia pai supi no hahin. \v 12 Kanong warah, hoing no hahin ga tahuat laah tano tunaan, ma ira tunaan, a hahin i kaha diet mah. Iesen ira linge bakut diet tahuat laah ta God. \v 13 Muat at muat na lilik ta iakan bia i takodas ing bia tiga hahin na sasaring tupas God ma pai pulus no uluno. \v 14 Ira udahat ninanaas ta ira tunotuno i hamines bia a linge na hirhir bia i taltalona no hine tiga tunaan. \v 15 Iesen i hamines mah bia ing i taltalona no hine tiga hahin, no minarine iakanong, kanong God i te tar no taltalona hine tana hoing tiga pupulus. \v 16 Ing bia sige tikai i ngurungur uta iakan, taie numehet ta tiga mes na mangana magingin. Ma diet ira matanaiabar na lotu ta God ta ira tamtaman diet pai mur mah tiga mes na magingin. \s1 Ing dahat wara ienien no nian gar tano Watong, i tahut bia dahat na lilik timaan uta ira udahat magingin ing dahat gil hargilasane ta dahat bia dahat kabi kap ra harpidanau. \p \v 17 Io, ma ta kaiken ra linge iau wara hauhausur muat ine, pa ni lat muat kanong ta ira numuat kis hulungai muat pai gil ira bilai. Taie. Muat gil ira magingin na harhagahai. \v 18 Ma no luena linge iau wara tangtangei, aie hoken, bia iau te ser leh bia ing muat la hanhanuat hurlungen wara lotu, a mon harpaleng i la kis taar nalamin ta muat. Ma haleng na linge iau te hadade iau lik bia i tutun. \v 19 (Tutun sakit, a mon tuntunur na harpaleng na hanuat nalamin ta muat wara hamhamines bia sige ta muat ing God i nes kilam bia i tahut.) \v 20 Ma ing muat hanuat hurlungen ta ira numuat kis hulungai, taie bia no nian gar tano Watong iakanong ing muat iaan tana. \v 21 Kanong warah, ing muat iaiaan, tikatikai at i dadas bia na huna ien ira ana nian ma pa na kis kawase ira mes. Tikai i taburungan baak ma tiga mes i te talau um ma no minom. \v 22 Hohe, pataie ta ngasia muat bia muat na iaan ma muat na mom kaia? Muat sip bia muat na lik hanapu no kis hulungai ta ira matanaiabar na lotu gar ta God? Ma muat sip bia muat na hahirhir diet ira maris? Iau ni tange hohe ta muat? I takodas bia ni lat muat uta iakan ra magingin? Taie tun at, pa ni lat muat. \p \v 23-24 Iau tange bia pa ni lat muat huo kanong no harausur iau ga tar ta muat iau ga kap leh tano Watong ma i hoken, bia tano bung at di ga harus ise no Watong Jisas, ga raun leh no beret, gaam tanga tahut urie, gaam pidik ie, ma ga tange bia, “Iakan no tamaigu wara gaie muat. Muat na gil huo wara liklik kawase iau.” \v 25 Hoing at mon mah, manamur ma no nian, ga raun leh no gingop na wain ma ga tange bia, “Iakan ra gingop na wain i haruat tano degu nong na hatutun no sigar kunubus meram ho God. Ma ing muat na la maamei, muat na gil huo wara liklik kawase iau.” \v 26 Hokaiken, ta ira pakaan bakut ing muat na ien iakan ra beret ma muat na mame ira wain ta iakan ra gingop, muat na hinhinawas utano minaat tano Watong tuk taar bia na hanuat. \p \v 27 Io kaik, sige tikai i ien no beret tano Watong ma i mame ira uno wain tano gingop ma pai mur ira magingin i takodas ta kaiken ra nian ma ra minom, io, i hoing bia i te gil hagahe no tamaine ma no dena no Watong. \v 28 Iesen i tahut bia tikatikai na lilik ta ira uno magingin huo bia i bilai bia taie, menalua ta ing bia na ien no beret ma na mom tano gingop na wain. \v 29 Kanong warah, sige tikai i iaan ma i mom ma pai lilik bia a mangana linge sa no palatamaine Krais, na kap ra harpidanau ing i iaan ma i mom huo. \v 30 Ma iakanong no burena bia haleng nalamin ta muat diet maset ma taie um audiet ta dadas, ma ari mah diet te maat. \v 31 Iesen bia dahat gor huna lilik ta ira udahat magingin, dahat pa gor kap ra harpidanau. \v 32 Ing no Watong i hapidanau dahat ira uno harpidanau i hausur dahat waing God pa na kure hagahe dahat tika ma no ula hanuo. \p \v 33 Io kaik, bar hinsakagu ta Krais, ing muat hanuat hurlungen wara nian huo, i tahut bia muat na kis kawase hargilasane muat. \v 34 Ing bia tikai i taburungan, i tahut bia na iaan kaia ra ngasiana waing muat kabi kap ra harpidanau ing muat hanuat hurlungen. \p Io, ma ing ni hanuat um, iau ni hatakodasne kaike ra mes na linge nalamin ta muat. \c 12 \s1 No kapawena Halhaliana Tanuo i tar ira matahu hartabar. \p \v 1 Io, ma bar hinsakagu ta Krais, iau sip bia muat na palai uta ira hartabar mekaia hono Halhaliana Tanuo. \v 2 Muat nunure bia tano pakana bung muat pa ga nurnur baak, bia di git lamlamus harongane muat ta ira matahu ngaas wara lalotu tupas ira palimpuo ing diet pai tale bia diet na ianga. \v 3 Io kaik, iau hapalaine ta muat bia no Halhaliana Tanuo pa na gil tikai bia na manga tange haliare Jisas. Ma tikai pai tale bia na tange, “Jisas, aie no Watong,” ing bia no Halhaliana Tanuo pai luei bia na tange huo. \p \v 4 Ma ari a matahu hartabar kana iesen tiga kapawena Halhaliana Tanuo mon. \v 5 Ari a matahu pinapalim na harharahut iesen tiga kapawena Watong mon. \v 6 Ari a matahu dadas wara pakpakile ira linge, iesen tiga kapawena God mon nong i la pakpakile bakut kaike ra linge nalamin ta ira tunotuno bakut. \p \v 7 Ma God i la hamhamines ta diet tikatikai bia no Halhaliana Tanuo i gil ira uno gingilaan nalamin ta diet wara harharahut diet bakut. \v 8 No Tanuo i tabar tikai ma ra hinhinawas na mintot. Ma iakano Tanuo at mah i tabar tiga mes ma ra hinhinawas na harapalai. \v 9 Ma iakano Tanuo at mah i tar no nurnuruan ta tiga mes. Ma iakano kapawena Tanuo i tabar tiga mes ma ira mangana hartabar wara halangalanga ira minaset. \v 10 Na tabar tiga mes ma ira dadas wara gilgil ira tamat na gingilaan na kinarup. Ta tiga mes na tar ra nianga gar na tangesot. Ma ta tiga mes na tar ra hartabar na nesnes kilam nianga ing na nunure bia iakano nianga i hanuat mekaia hono Halhaliana Tanuo bia taie. Ma ta tiga mes na tar ra hartabar na nianga ta ira mes na mangana nianga. Ma ta tiga mes na tar ra hartabar na pinapalas uta kaike ra mangana nianga. \v 11 Iesen tiga kapawena Halhaliana Tanuo mon i gilgil kaiken ra linge bakut. Ma i la palpalau harbasiane tikatikai hoing i sip bia na palau diet huo. \s1 Dahat ira sumsubaan tano palatamaine Krais. \p \v 12 No palatamaine no tunotuno tiga kapawena linge mon, iesen a haleng na sumsubaan balik tana. I tutun bia i haleng ira uno sumsubaan iesen kaike ra sumsubaan diet gil tiga palatamaine mon. Ma i huo mah ta Krais. \v 13 Ma hokaiken dahat ga kap ra baptais tano Tanuo waing dahat naga kis narako ta tiga palatamaine ta tikai mon. Taie ta linge bia dahat a Iudeia bia a Grik bia a tultulai bia dahat pai tultulai. God ga hamamo dahat ma tiga kapawena Tanuo mon bia dahat na mom tana. \p \v 14 Taie bia tiga subaan sen mon tano palatamaine no tunotuno. A haleng na sumsubaan diet kis tana. \v 15 Ing bia no kakine na tange bia, “Iau pai a lumana, kaik iau pai subaan tano palatamaine,” io, iakanong pai tiga burena bia da nes ie bia aie pai tiga subaan tano palatamaine. \v 16 Ma ing bia no talingana na tange bia, “Iau pai no matana, kaik iau pai subaan tano palatamaine,” io, iakanong pai tiga burena bia da nes ie bia aie pai tiga subaan tano palatamaine mah. \v 17 Ing bia no kidilona palatamaine no tunotuno gor tiga matana sen mon, gor la hanhadoda hohe? Ma bia no kidilona palatamaine gor talingana sen mon, gor la huhurane ira linge hohe? \v 18 Iesen God i te bul timaan balik ira kaba sumsubaan bakut tano palatamainari hoing i sip bia na gil huo tana. \v 19 Ing bia kaike ra sumsubaan diet gor tiga kidilona subaan mon, pai tale bia diet na gil no palatamaine. \v 20 Iesen i tutun balik bia haleng sakit ira kaba sumsubaan ma sen tiga kapawena palatamaine mon. \p \v 21 Ma pai tale bia no matana na tange tano lumana bia, “Iau pai supi ugu,” ma bia no uluno na tange mah tano kakine huo. \v 22 Iesen kaike ra sumsubaan tano palatamaine ing di lik bia pai dadas, no palatamainari i manga supi balik. \v 23 Ma ira sumsubaan ing dahat nes bia pai manga bilai, kaiken balik dahat manga ru. Ma ira hirhiruana subaan, dahat hasulu bat. \v 24 Iesen ira subaan i bilai bia da nes, dahat pai manga nagarane. Ma God i te bul tikane ira sumsubaan tano palatamainari ma i te tar ra tamat na kinkinis na urur ta ira subaan ing dahat lik bia dahat pa na manga ru. \v 25 Ma i te gil huo waing kabi mon kinkinis na harpaleng nalamin tano palatamainari ma sen bia ira kaba sumsubaan diet na tar tiga kapawena mangana harharahut harbasia ta diet bakut. \v 26 Ma bia tiga subaan i kap ra ngunngutaan, diet ira sumsubaan bakut diet kap mah iakano ra ngunngutaan. Ma bia di hatamat tiga subaan, ira sumsubaan bakut diet guama tika mei. \p \v 27 Ma muat um, muat no palatamaine Krais. Ma muat bakut tikatikai muat ira sumsubaan harbasia tana. \v 28 Ma aram narako ta ira matanaiabar na lotu God i te bul timaan tar ira sumsubaan. Io, no luena, no kinkinis na apostolo, no airuo, no kinkinis na ut na tangesot, ma no aitul tana, no kinkinis na tena harausur. Ma namur ta kaiken i te tibe bia ari diet na gil ra tamat na gingilaan na kinarup ma bia tari diet na kap ira mangana hartabar wara halangalanga ira minaset. I tibe mah bia ari wara harharahut, ma ari wara hatakodasne ira pinapalim ta ira matanaiabar ma ra bilai na minminonas, ma ari wara nianga ta ira mes na mangana nianga. \v 29 Hohe, diet bakut diet ira apostolo? Diet bakut diet ira tangesot? Diet bakut diet ira tena harausur? Diet bakut diet gil ira tamat na gingilaan na kinarup? \v 30 Diet bakut diet hatur kawase ira mangana hartabar wara halangalanga ira minaset? Diet bakut diet ianga ma ira mes na mangana nianga? Diet bakut diet palas kaike ra mangana nianga? Taie! \v 31 Iesen i tahut bia muat na manga sip bia muat na kap ira hartabar ing diet manga tamat. \p Ma iau ni hamines um ta muat tiga ngaas nong i bilai sakit. \c 13 \s1 Ira hartabar na tanuo ing dahat hatur kawase, a linge bia bakut ing bia dahat pai harmarsai. \p \v 1 Ing bia iau iangianga ma ira mes na mangana nianga ta ira tunotuno ma ta ira angelo mah, ma sen iau pai harmarsai, io, iau haruat ma tiga laalit i harat bia, bia ho tiga hik i kakel bia. \v 2 Ing bia iau hatur kawase no hartabar na nianga gar na tangesot ma iau tale bia ni palai ta ira linge bakut i susuhai ma i manga tamat no nugu mintot, ma iau hatur kawase a mangana nurnuruan i tale bia na hakari ira uladih, iesen bia iau pai harmarsai, a linge bia mon iau. \v 3 Ing bia iau tar bakut se ira nugu bunbulaan taar ta ira maris, ma bia iau bale leh ira tunotuno bia diet na tun no palatamaigu, iesen bia iau pai harmarsai, pa na hatahutne iau ta dahin. \p \v 4 No magingin na harmarsai, a bala maat ma i gil ira tahut. Pai nes kalak ira kinkinis gar na mes, pai sa butbut, ma pai hatamat habaling ie. \v 5 Pai mur ra pusukana magingin, pai lilik uta ira linge ing na hatahutne sen mon ie, pai ngalngaluan gasien, ma pai lik kawase ira nironga di gil tar tana. \v 6 No magingin na harmarsai pai guama ta ira sakena iesen i kanakana pane ira tutun. \v 7 Pa nale basomah. I la nurnur hathatika, i la dadas taar no uno lilik uta ira linge na hanuat baak, ma i la tur dadas hathatika ra hena ira tinirih. \p \v 8 No magingin na harmarsai pa nale puko. Iesen bia a mon hartabar na nianga na tangesot, na panim laah. Bia a hartabar na nianga ta ira mes na mangana nianga, na pataam. Ma bia a hartabar na hinhinawas harapalai, na panim laah mah. \v 9 Iakan i palai kanong dahat nunure a subana mon ta ira linge bakut ma dahat ianga na tangesot uta ari a linge sen mon mah. \v 10 Iesen bia no hapataamnei na hanuat, kaiken ra linge ing diet papalim ma ra sumsubana mon, diet na panim laah. \v 11 Ing iau ga bulu siksik iau ga iangianga hoing ira nat na bulu, ma iau ga lilik hoira nat na bulu ma iau ga mintate ira linge hoira nat na bulu. Ing bia iau te tunotuno um iau bul se ira tintalen na bana unamurugu. \v 12 Kaiken dahat nanaas hoing tiga tirtirewa i nanaas baboh. Iesen namur dahat na harnasnaas. Ma kaiken iau nunure mon a dahin. Ma namur iau ni nunure ira linge bakut hoing God i la nunure timaan tar iau. \p \v 13 Io, ma kaiken ra itul a linge dal la kis taar: a nurnuruan, a dadas na lilik uta ira linge bia na hanuat baak, ma a harmarsai. Iesen no harmarsai i tamat sakit ta dal bakut. \c 14 \s1 Ing bia tikai i ianga na tangesot nalamin ta ira matanaiabar na lotu, ma ira tunotuno diet pai tale bia diet na hadade kilam ira uno nianga, io, pai harahut diet. \p \v 1 Muat na murmur no magingin na harmarsai. Ma i tahut mah bia muat na sip ira hartabar mekaia hono Halhaliana Tanuo. Iesen i tahut bia muat na manga sip no hartabar na nianga na tangesot. \v 2 Iau tange huo kanong nong i ianga ma no hartabar na mes na mangana nianga, pai iangianga taar ta ira tunotuno. Taie. I iangianga tupas God. Taie tikai pai hadade kilam. Iesen ma no dadas tano Halhaliana Tanuo i tange ira linge i susuhai. \v 3 Iesen nong i ianga na tangesot i iangianga taar ta ira tunotuno wara hanhadadas diet ma wara harharagat diet ma wara hamhabalaraan diet. \v 4 Nong i ianga ma no hartabar na mes na mangana nianga i hadadas habaling ie. Iesen nong i ianga na tangesot i hadadas diet ira matanaiabar na lotu. \v 5 Iau sip bia gor tale muat bia muat bakut muat na iangianga ma no hartabar na mes na mangana nianga. Iesen iau manga sip bia gor tale bia muat na ianga na tangesot. Nong i ianga na tangesot i tamat ta dir ma nong i ianga ma ra mes na mangana nianga. Iesen bia nong i ianga ma ra mes na mangana nianga na palas no uno nianga waing naga hadadas ira matanaiabar na lotu, io, dir haruat ma nong i ianga na tangesot. \p \v 6 Io, ma bar hinsakagu ta Krais, bia ni haan tupas muat ma ni me ianga ma ra mes na mangana nianga iau gil ra tahut hohe ta muat ing bia iau pai hapuasne ira linge i susuhai bia iau pai tar ra hinhinawas harapalai bia iau pai ianga na tangesot ma bia iau pai tar ra harausur? \v 7 Ma huo mah ta ira linge ing taie ta nilon ta diet ma a mon inga diet hoira tulaal bia a ngaap. I tale hohe bia tikai na hadade kilam ira inga dir ing bia dir pai mur timaan no kaungana tiga ninge? \v 8 Ma ing bia no hik pai tatau timaan, sige um na hanuat wara hinarubu? \v 9 Huo mah ta muat. Ing bia muat pai ianga ma ra mangana nianga i tale bia da hadade kilam, i tale hohe bia tiga nong na palai bia asa ing muat tangtange? Na hoing bia muat haianga mauho. \v 10 I nanaas bia a haleng sakit ira matahu nianga tano ula hanuo. Ma diet bakut, diet la haphapuasne ira lilik ta ira tunotuno. \v 11 Iesen bia iau pai hadade kilam no nianga tikai i tangtangei, iau ni nunure kilam bia a mes ie, ma aie na nunure kilam iau bia a mes iau. \v 12 Ma huo mah nalamin ta muat. Muat manga sip bia muat na hatur kawase ira hartabar tano Halhaliana Tanuo. Io kaik, i tahut bia muat na walar bia muat na hatur kawase ira mangana hartabar ing na manga hadadas ira matanaiabar na lotu. \p \v 13 Ma iakano no burena bia ing sige tikai i iangianga ma ra mes na nianga i tahut bia na sasaring tano hartabar bia naga talei bia na palas mah no uno nianga. \v 14 Iau tange huo kanong bia ing iau sasaring ma ra mes na nianga, no tanuagu i sasaring ma sen no nugu lilik pai gil tiga linge. \v 15 Io, ni biha um? Iau ni sasaring ma no tanuagu iesen i tahut bia ni palai ma no nugu lilik mah uta ira linge iau sasaring urie. Iau ni inge ma no tanuagu iesen i tahut bia ni palai ma no nugu lilik mah uta ira linge iau inge urie. \v 16 Ma sen bia u tanga tahut uram ho God ma no tanuaam sen mon, i tale hohe balik bia tikai ta diet ing diet pai palai na tange ‘Amen’ tano num sinsaring? Pa na talei kanong pai nunure bia asa ing u tangtange. \v 17 A tutun bia no num sinasaring i tahut iesen pai hadadas no mes na tunotuno. \p \v 18 Iau tanga tahut tupas God bia ta dahat bakut iau no tunotuno nong e la manga iangianga ma ra mes na mangana nianga. \v 19 Iesen nalamin ta ira matanaiabar na lotu iau sip bia ni tange ra liman na katona nianga ing i tale bia da hadade kilam, ma waak um bia iau tange ra sangahul na arip na katona nianga ma ra mes na mangana nianga. \p \v 20 Bar hinsakagu ta Krais, waak muat liilik hoing ira nat na bulu. Ta ira sakana magingin i tahut bia muat na tatalen hoira bana iesen ta ira numuat lilik muat na ngan hoing ira tamat na tunotuno. \v 21 Ira harkurai ta God ing di ga pakat i tange bia no Watong i tange hoken: \q1 “Iau ni haianga iakan ra matanaiabar ma ra nianga gar na mes na tunotuno. \q1 Iau ni haianga diet ma ira ha diet ira tunotuno me tapaka. \q1 A linge bia be ni haianga diet huo, diet pa na taram iau.” \m \v 22 Hokaiken, no hartabar na nianga ta ira mes na mangana nianga a hakilang ie taar ta diet ing diet pai nurnur, ma pataie bia a hakilang ie tupas diet ing diet nurnur taar. Iesen no hartabar na nianga na tangesot a hakilang ie taar ta diet ing diet nurnur, ma pataie bia a hakilang ie tupas diet ing diet pai nurnur. \v 23 Io kaik, bia ira matanaiabar na lotu bakut diet hanuat hurlungen ma ira tunotuno bakut diet ianga ma ra mes na mangana nianga ma bia ari ing diet pai manga palai ta ira numuat gingilaan bia ari a tabuna nurnur diet na laka, tutun sakit diet na tange bia muat iangianga hoira ba. \v 24 Iesen bia tiga tabuna nurnur, bia tikai nong pai manga palai ta ira numuat mangana gingilaan na laka ma ira tunotuno bakut diet iangianga na tangesot, io, na hadade diet bakut ma na palai bia a ut na sakena ie ma diet bakut diet na nunure kilam ie bia a mangana tunotuno sa ie. \v 25 Ma ira linge i manga susuhai aram narako tano balana na hanuat palai. Io kaik, na tutudung napu ma na lotu tupas God ma na tange bia, “Tutun sakit, God i kis nalamin ta muat!” \s1 Ing ira matanaiabar na lotu diet hanuat hurlungen, waak diet ianga harburungburung. Diet na mur tiga bilai na harmur na nianga. \p \v 26 Io, ma dahat na biha um ta kaiken iau te tange? Ing bia muat na hanuat hurlungen, i tahut bia tikai na tar tiga ninge, tiga mes na tar ra harausur, tiga mes na tar ra nianga wara haphapuasne ira linge i susuhai, tiga mes na ianga ma ra mes na mangana nianga, ma tiga mes na palas no nianga. Ta ira linge bakut ing muat na gil, i tahut bia muat na gil wara hadadas ira matanaiabar na lotu. \v 27 Ing bia muat wara nianga ma ra mes na mangana nianga, i tale bia airuo bia aitul dal na ianga. Iesen pa na lake bia aitul. Ma dal na ianga tikatikai, tikai na lua ma tiga mes na mur. Ma tiga tamat na linge, bia dal sip bia dal na ianga, i tahut bia tiga nong na palas ira udal nianga. \v 28 Ma bia taie tari wara palpalas ira nianga, i tahut bia nong i wara nianga na kis matien nalamin ta ira matanaiabar na lotu ma na haianga God aram narako tano balana at. \v 29 Ma i tahut bia airuo bia aitul dal na ianga na tangesot, ma ira mes diet na nes kilam ira udal nianga bia i tutun bia taie. \v 30 Ma bia God i tar ra nianga puasa ta tiga nong ing i kis taar, io, no tunotuno nong i luena ianga na hapataam no uno nianga. \v 31 I tahut bia muat na gil huo kanong i tale muat bakut bia muat na ianga na tangesot, tikai na lua ma tikai na mur leh ie. Ma muat na ianga na tangesot huo waing ira tunotuno bakut diet na kap ra harausur ma ra nianga na haragat. \v 32 Ma diet ing diet ianga na tangesot diet haruat bia diet na kure timaan no udiet hartabar na nianga na tangesot. \v 33 Ma i tale bia diet na gil huo kanong God pai tiga mangana god nong i tar ra haraba bia. Taie. I tar ra malum. Ma i la gilgil huo nalamin ta ira uno matanaiabar na lotu ta ira tamtaman bakut. \p \v 34 Ing ira matanaiabar na lotu diet hanuat hurlungen i tahut bia ira hahin diet na kis matien kanong pai takodas bia diet na ianga. Iesen i tahut bia diet na bul hanapu habaling diet hoing no harkurai ta Moses i tange. \v 35 Bia diet sip bia diet na palai uta tiga linge, i tahut bia diet na tiri ira udiet tunaan kaia ta ira ngasia diet, kanong a linge na hirhir bia tiga hahin na ianga kaia nalamin tano kis hulungai ta ira matanaiabar na lotu. \p \v 36 Hohe, no nianga ta God ga hanuat mekaia ho muat? Bia muat lik bia iakano nianga ga haan tupas muat sen mon? \v 37 Ing bia sige tikai i lik bia aie tiga ut na tangesot bia aie tiga tunotuno gar tano Halhaliana Tanuo, i tahut bia na nes kilam bia kaiken ra linge iau pakpakat tupas muat, a harkurai tano Watong ie. \v 38 Iesen ing bia tiga nong pai nes kilam iakan huo, pa da lik leh ie. \p \v 39 Io kaik, bar hinsakagu ta Krais, i tahut bia muat na manga sip bia muat na ianga na tangesot, ma waak muat tigal tikai bia na ianga ma ra mes na mangana nianga. \v 40 Iesen i tahut bia muat na mur tiga takodasiana ngaas ma ra bilai na harmur ta ira linge bakut muat gil. \c 15 \s1 No minaat ma no tuntunut hut ta Krais no suruno tano tahut na hinhinawas. \p \v 1 Io, ma bar hinsakagu ta Krais iau sip bia ni halilik muat tano tahut na hinhinawas iau ga harpir taar ta muat mei. Ma iakano tahut na hinhinawas at nong muat ga kap usurane ma muat te tur taar tana. \v 2 Ma ta iakan ra tahut na hinhinawas God i halhalon muat ing bia muat palim dit ira nianga iau ga pir tar ta muat. Ing bia taie, muat te nurnur bia. \p \v 3-5 Hokaiken, iakanong nong di ga tar ie tagu, iau tar mah ie ta muat. Ma iakano i manga tamat sakit, bia Krais ga maat wara gaiena ira udahat sakana magingin hoing no nianga ta God di ga pakat ie i tange huo, ma bia di ga halakai tano midi, ma bia God ga hatut habaling ie tano aitul a bung hoing no nianga ta God di ga pakat ie i tange huo mah, ma bia ga harapuasa taar ta Pita ma namur ta ira sangahul ma iruo na apostolo. \v 6 Ma tiga pakaan mah namur ga harapuasa taar ta ira hinsaka dahat ta Krais, ira udiet winawas i lake ra liman na maar. A haleng sakit ta diet, diet lon baak katin ma sen bia ari diet te maat. \v 7 Ma namur mah ga harapuasa taar ta Jemes, ma namur um ta diet bakut ira apostolo. \p \v 8 Ma namur ta diet bakut ga harapuasa taar tagu, iau hoing tiga hana bulu di ga kaha kaboh. \v 9 Ma i tale bia ni tange huo kanong iau no hansiksik ta ira kaba apostolo ma pai haruat tun at bia da kilam iau tiga apostolo kanong iau ga helar ta ira matanaiabar na lotu gar ta God. \v 10 Ma sen God ga tabar bia mon iau ma no uno harmarsai, kaik a mangana tunotuno at mon iau huo. Ma no uno harmarsai pa ga tupas bia iau. Taie. Iau ga manga papalim dadas ta diet bakut, iesen pataie bia iau, no harmarsai nong God ga tabar bia mon iau mei ga papalim huo. \v 11 Io kaik, bia iau bia diet, mehet bakut mehet la harharpir ma iakan ra hinhinawas at. Ma iakano nong muat ga nurnur tana. \s1 No tuntunut hut ta Krais i hamines bia ira minaat mah, diet na tut hut baling. \p \v 12 Iesen ing bia het la harharpir bia God ga hatut habaling Krais sukun ra minaat, i tale hohe bia ari ta muat diet na tange bia taie ta tuntunut hut baling? \v 13 Bia ing i tutun bia taie ta tuntunut baling sukun ra minaat, io, Krais mah um pa ga tut hut baling. \v 14 Ma ing bia God pa ga hatut habaling Krais, ira numehet harpir um a linge bia mon ma ira numuat nurnuruan i te linge bia mah. \v 15 Ma bia i tutun huo bia pataie ta tuntunut hut baling ta ira minaat, tiga linge i tamat mah ta iakanong, ma i hoken, bia i te tur palai bia mehet te harabota uta God kanong het te hinawas bia God ga hatut Krais sukun ra minaat. Iesen ing bia pa na hatut habaling ira minaat, io, a tutun bia pa ga hatut Krais. \v 16 Iakan i palai kanong bia ing ira minaat pa na tut hut baling, io, Krais mah pa ga tut hut baling. \v 17 Ma ing bia God pa ga hatut habaling Krais, ira numuat nurnuruan a linge bia. Ma muat kis taar at baak ta ira numuat sakana magingin. \v 18 Ma bia i tutun huo, diet ing diet te maat narako tano udiet kinkinis ta Krais, diet te hiruo um. \v 19 Ing bia dahat te nanaho ma ra nurnuruan ta Krais uta iakan ra nilon kai napu sen mon, io, a maris dahat ta ira tunotuno bakut. \p \v 20 Iesen i tutun at bia God ga hatut habaling Krais sukun ra minaat ma bia Krais no luena nong i hatutun bia diet ira mes na minaat diet na tut hut baling mah. \v 21 Ma i palai huo kanong no magingin na minaat ga hanuat, i burena tiga tunotuno mon, kaik no tuntunut hut sukun ra minaat i hanuat mah tiga tunotuno mon. \v 22 Hokaiken, ira tunotuno bakut tano udiet kinkinis ta Adam, diet maat. Huo mah diet bakut tano udiet kinkinis ta Krais, diet na lon huat baling. \v 23 Iesen tikatikai na lon huat baling haruat tano uno pakana bung at. Krais no luena ta diet bakut. Namur, bia Krais na hanuat, diet ira uno, diet na lon huat. \v 24 Namur um no haphapataam na hanuat ma ta iakano pakana bung Krais na tar ira linge tano uno kinkinis na harkurai ma ra harbalaurai taar ta God no ana Sus. Ma Krais na gil huo ing i te paas hasur diet bakut ing diet te kap ra kinkinis na harkurai, diet ira ut na harbalaurai, ma diet ira mes na dadas na lualua mah. \v 25 Na ngan huo kanong a tutun sakit Krais na kap no uno kinkinis na harkurai tuk taar bia na bul hasur ira suk ana menapu ta ira lapara kakine. \v 26 Ma no hauhawatine ta ira suk ana ing diet na hiruo huo, no magingin na minaat. \v 27 Ma i palai bia na ngan huo kanong hoing no nianga ta God di ga pakat ie i tange bia, \it “I te bul hasur ira linge bakut menapu ta ira lapara kakine.”\it* Ma bia i tange bia ira linge bakut i te bul menapu ta ira lapara kakine, i palai bia no kukuraina pai kasar mah God, aie at nong ga bul ira linge bakut menapu ta Krais. \v 28 Ma bia God i te gil kaiken ira linge bakut, namur um no Natine na kis ra hena iakanong nong ga bul ira linge bakut menapu tana. Ma na ngan huo waing God naga harkurai ta ira linge bakut. \p \v 29 Ma bia i tutun bia pataie ta tuntunut hut baling, diet ing diet kap ira baptais wara gaie diet ira minaat, diet na biha um? Ing bia God pa na hatut habaling at um ira minaat, wara bih ira matanaiabar diet na kap baptais wara gaie diet ira minaat? \v 30 Ma mehet mah, wara bih bia mehet na kanan bia het na harsomane haitne ira haraubaal? \v 31 Kaba hinsakagu ta Krais, i hutet bia ni hiruo ta ira kaba bungbung bakut. Iau sasalim bia i tutun. Bia ing i tutun bia iau latlaat uta muat narako ta Krais Jisas no udahat Watong, iau sasalim bia i tutun mah bia i hutet bia ni hiruo huo. \v 32 Ing bia iau mur ra mangana lilik ta ira tunotuno mon mekai tano ula hanuo ma iau ga harubu ma diet ing diet hoing ira dadas na rakaia kai Epesas, i hatahutne iau hohe? Ing bia God pa na hatut ira minaat, \it “i tahut bia dahat na iaan ma dahat na mom kanong marakan dahat na maat.”\it* \v 33 Waak bia tiga nong na lamus harongane muat. Hoing di tange, “Ing bia muat na harwis ma ira ut na sakena, diet na hagahe ira numuat tahut na tintalen.” \v 34 Muat na kap habaling ra palai na lilik hoing i takodas bia muat na gil huo. Waak um muat gilgil ira sakena. Iau tange huo kanong ari ta muat diet pai nunure tun at God. Ma iau tange huo mah wara hahirhir muat. \s1 Ira palatamai dahat na tut hut baling hohe? \p \v 35 Iesen tikai na tiri bia, “I tale hohe bia ira minaat diet na tut hut baling? A mangana tamai diet hohe ing diet na tut hut baling mei?” \v 36 U ianga hoira ba! Bia u bus tiga pat na daha tano pise ma bia pai maat baak pa na kubur hut. \v 37 Ma bia u la bubus, u bus no pat na daha mon, hoing tiga pat na wit bia tiga mes na linge. Pau bus no mangana tamaine nong na tahuat namur. \v 38 Iesen God i tar tana no mangana tamaine i sip bia na tar ie tana. Ma i tar tiga mangana tamaine ta ira mangana patine tikatikai. \v 39 Ira tamainari bakut pai tiga mangaan mon. Tiga mangana tamai diet ira tunotuno, a mes na mangana tamai diet ira wawaguai, a mes at ira maan ma a mes at ira kirip. \v 40 Ira linge aram ra mawe a mon tamai diet ma ing mekai ra pise a mon tamai diet mah. Iesen tiga mangana minarine ira tamai diet ira linge aram ra mawe ma tiga mes na mangana minamar ta ira tamai diet ira linge mekai ra pise. \v 41 Tiga mangana minamar tano kasakes, tiga mes tano teka, ma a mes ta ira tiding. Ma ira minamar ta ira tiding i mes harbasia tikatikai. \p \v 42 Na ngan huo mah tano tuntunut hut baling ta ira minaat. No tamaine nong di bus ie na marota. Iesen bia na tut hut baling, pai tale bia na marota. \v 43 Ing di bus ie a linge na milmiligiruan. Ma ing i tut hut, a mon minamar tana. Ing di bus ie a tabalesuanai. Ma ing i tut hut, a mon dadas tana. \v 44 Ing di bus ie a mangana tamainari mekai napu. Ma ing i tut hut, a mangana tamainari tano Halhaliana Tanuo. Ma ing bia a mon mangana tamainari mekai napu, io, a mon mangana tamainari mah tano Halhaliana Tanuo. \v 45 Hokaiken, di ga pakat tano nianga ta God bia, “No luena \it tunotuno Adam, God ga hakisii bia a lilonai mekai napu.”\it* No mes na Adam, no hauhawatine, nong i tar ra nilon ma no Tanuo. \v 46 Nong gar tano Tanuo pai luena hanuat, iesen bia nong mekai napu, ma namur um, nong gar tano Tanuo. \v 47 No luena tunotuno di ga gil ie ma ra kaabus, kaik a gar na pisei. No iruo na tunotuno a gar tano mawei. \v 48 Diet ing gar tano pise, diet haruat ma iakano gar tano pise. Ma diet ing gar tano mawe, diet haruat ma iakano gar tano mawe. \v 49 Dahat te tatalen hoing iakano gar tano pise, kaik i tahut bia dahat na tatalen mah hoing iakano gar tano mawe. \p \v 50 Ma no ngaas utano linge iau tangtange ta muat, aie hoken, bia iakan ra mangana tamai dahat a urat ma ra de i kis tana pai tale bia na sola tano kinkinis na harkurai ma ra harbalaurai ta God. Huo mah, nong na marota pa na sola tano katon bia taie ta marotuana linge kaia. \v 51-52 Muat hadade baak! Iau hinawase muat ta tiga linge nong ga susuhai menalua ma i te hanuat palai kaiken, bia dahat bakut dahat pa na maat iesen tano hauhawatine ta ira pakana bung ing no tahur na kakel dahat na kukuas gasien sakit hoing tikai i hapula mata. No tahur na kakel huo ma God na hatut ira minaat ma pai tale bia diet na marota um. Ma dahat, dahat na kukuas. \v 53 Na ngan huo kanong God i te kure bia nong i la marmarota na kikios ma pa na tale um bia na marota, ma nong i tale bia na maat na kikios ma pa na tale um bia na maat. \v 54 Ma tano pakana bung bia no marotuana na kikios taar ta nong pai tale bia na marota ma no minatine na kikios taar ta nong pai tale bia na maat, io, no nianga ta God di ga pakat ie na hanuat tutun hoken bia, \it “God ga haliare hasakitne no magingin na minaat ing ga paas hasur ie.” \it* \q1 \v 55 “Awai ra minaat, ie he um no num baso wara papaas hasur ira suk naam? \q1 Ma ie he um no num dadas wara harding?” \m \v 56 No harding tano minaat, ira magingin sakena. Ma bia di bul ra harkurai, io, kaike ra harkurai i tar ra dadas ta ira magingin sakena. \v 57 Iesen dahat na tanga tahut tupas God. Tano udahat Watong Jisas Krais, God i te tar ra baso ta dahat bia na tale dahat wara papaas hasur iakan ra suk na dahat. \p \v 58 Io kaik, bar bilai na hinsakagu ta Krais, i tahut bia muat na tur dadas ma waak ta tiga linge i hamagile muat. Muat na tar hakidilona haitne muat tano pinapalim gar tano Watong kanong muat nunure bia muat pai papalim bia tupas no Watong. \c 16 \s1 Diet na bul hulungan ira udiet kinewa hohe, wara uta diet ira matanaiabar na lotu kenam Ierusalem. \p \v 1 Io, ma iau wara nianga utano numuat bulbul hulungan ira kinewa uta ira matanaiabar tus ta God. Muat na gil hoing iau ga tange ta ira matanaiabar na lotu kenas Galesia bia diet na gil. \v 2 Ira Sade tikatikai muat na bulbul se ta kinewa haruat ma ira numuat kalkalaat, muat kabi supi um bia muat na bul hulungan tano pakana bung bia ni hanuat. \v 3 Ma bia iau te haan tupas muat iau ni pakat ari a hinhinawas palai ma iau ni tar ta ira tunotuno ing muat na gilamis. Ma iau ni tule diet tika ma ira pakpakat bia diet na kap no numuat hartabar uram Ierusalem. \v 4 Ma ing bia i takodas taar mon bia iau ni haan mah, io, diet na tika ma iau. \s1 Pol ga hinawas palai utano uno sinisip bia na haan tupas ira Korin, ma uta ira hinahaan ta Timoti ma Apolos mah. \p \v 5 Ma bia iau te haan sakit no hanuo Masedonia iau ni haan tupas muat. Ma iau tange huo kanong a tutun bia iau ni haan uras Masedonia. \v 6 Ma iau lik bia i tale dak bia ni kis halis dahin kaia ho muat, bia iau ni kis hasakitne se no tinahon na labur kaia. Io kaik, muat naga harahut iau tano nugu hinahaan bia ing iau hanahaan uhe. \v 7 Iau pai kanan bia ni nes muat kaiken ma ni kis basia ta mon ma ni haan harsakit. Taie. Iau manga sip bia ni kis halis baak ma muat ing bia no Watong na bale tar iau. \v 8-9 Iesen iau ni kiskis kai Epesas tuk taar tano bung na Pentikos kanong a mon mauho i taguro pane iau utano pinapalim a mon hunena tana, ma halengin kai diet wara turtur bat iau. \p \v 10 Ma ing Timoti na haan tupas muat, iau sip bia muat na bale leh ie bia pa na burte tiga linge ing i kis nalamin ta muat. Kanong warah, aie mah i la puspusak no pinapalim tano Watong hoing iau. \v 11 Io kaik, waak ta tiga nong i nas hanapui. Muat na tur tulei ma ra malum waing naga tapukus baling ukai ho iau. Ma iau tange huo kanong iau kis kawasei tika ma ira tasi dahat. \p \v 12 Io, ma iau wara nianga utano tasi dahat Apolos. Iau ga manga haragat ie bia na tika ma ira tasi dahat tupas muat. Ga malok tun at bia na haan kaiken iesen na haan namur ing bia a mon mauho utana. \s1 Pol ga haragat ira Korin bia diet na tur dadas ma diet na bul hanapu diet ta ira bilai na ut na pinapalim. \p \v 13 I tahut bia muat na harbalaurai ma muat na tur dadas ta ira linge muat nurnur ine. Muat na balaraan ma muat na baso. \v 14 Ma muat na gil ira linge bakut ma ra harmarsai. \p \v 15-16 Muat nunure tar bia no hatatamaan tane Sepanas, diet ira luena ta diet ing diet ga lilik pukus aras Akaia. Ma diet te tar habaling diet wara harharahut ira matanaiabar tus ta God. Ma iau haragat muat, bar hinsakagu ta Krais, bia muat na bul hanapu muat ta ira mangana tunotuno huo ma ta ira tunotuno bakut ing diet tur tika ta iakan ra pinapalim ma diet laka tana ma ra baso. \v 17 Iau guama utano hinanuat ta Sepanas ma ne Portunatus ma ne Akaikus. Pai tale bia muat bakut muat na hanuat ukai ho iau iesen i nanaas bia dal kaiken dal te kap no numuat mauho wara nesnes iau. \v 18 Dal te habilai no nugu nilon ma ira numuat mah. Io kaik, i tahut bia muat na nes kilam ira mangana tunotuno huo bia i takodas bia da urur ta diet. \s1 Pol ga haatne ira Korin. \p \v 19 Ira matanaiabar na lotu ta ira tamtaman kai Esia, diet haatne leh muat. Akuila ma ne Pirisila, dir tange ra bilai na haratna ta muat narako tano udahat kinkinis tano Watong. Ma huo mah ira matanaiabar na lotu ing diet la kis hulungai tano ngasia dir. \v 20 Ma ira hinsaka dahat ta Krais kai, diet haatne leh mah muat. Muat na haatne harbasiane muat ma muat na gawane harbasiane muat ma ra tahut na magingin. \p \v 21 Iau Pol, iau pakat iakan ra haratna ma no limagu at. \p \v 22 Sige tikai pai sip no Watong, God na haliare tun at ie. Watong, nu mai! \p \v 23 No harmarsai tano Watong Jisas na kis tika ma muat. \p \v 24 Iau tar no nugu harmarsai ta muat bakut narako ta Krais Jisas. Tutun sakit.