\id JAS - SOKAREK Published 
\h JEMES 
\toc3 Jemes 
\toc1 No Pakpakat tane Jemes 
\toc2 JEMES 
\mt2 No Pakpakat tane  
\mt1 Jemes  
\ip I nanaas be Jemes no tasine Jisas ga pakat ikin ra pakpakat. Aie no lilie tano lotu rusu Ierusalem bileng (nes Apostolo 15:13). Iga pakat ie tupas ari Iudeia ing di gate nurnur tane Krais (Jemes 1:1; 2:1). No surno ta ikin ra pakpakat horek, be \bd tikenong paile tale be na tange sene mon be i nurnur tane Krais. Pata. Ira nuno bilai na gingilaan na hamanis no nurnur tutuno. Ma be pata ta bilai na gingilaan tano nuno nilon, io, no nuno nurnur a linge bia ie (2:26). \bd* Ma ira harwalar ma ira harubaal ila walwalar ira nudait nurnur ura hamanis be i tutuno bileng (1:2-18). Waak dait hadade mon no tahut na hininaawas, iesene dait na gil haruatne ie (1:19-27). Jemes i manga iangianga ta ira gingilaan ta ira Kristian. Dait na balaure timaan ira karame dait (3:1-12), dait na kap no mangana minanes metuma nalu (3:13-18), ma dait na bul hanapu dait ma ra bilai na tintalen (4:1-17), dait nahula tur ra harkurai (5:1-11). Io, ma ari harausur tane Jemes i manga hutate dahine ta ira harausur tane Jisas ra Matiu 5-7.  
\c 1  
\p
\v 1  \x - \xo 1:1 \xt Matiu 13:55; Galesia 1:19; Apostolo 15:23; 1 Pita 1:1\x*Aiou Jemes, tike ut na tinaram tano pinapalim tane God ma no Watong Jisas Krais. Ma iou pakat karek ra nianga tupas mu ira sangahul ma iruo na huntunana tane Israel ing mu la kis harbasie ter tano ula hanuo.  
\p Aiou haatne mu ma karek ra nianga.   
\s1 Da tur dades ta ira tirih i walar ira nudait nurnur.  
\p
\v 2-3  \x - \xo 1:2-3 \xt Rom 5:3-5\x*\x - \xo 1:2-3 \xt 1 Pita 1:7\x*Bar hinsaagu tane Krais, i tahut be mu na manga laro be ira mangana harwalar i hana tupas mu, kinong mu nunure be kakarek ra tirih i walwalar ira numu nurnur na hamanis be ira numu nurnur pai nale puko, kaie mu nage tale ura tuntunur dades.  
\v 4 Ma ina tahut be mu na balaraan ura tuntunur dades hanana. Io kaie, ira numu nilon na tahuat timaan harsakit. Mu na tur dades hobi waing mu nage dades ma mu nage takados harsakit, ma be pa mu nale supi ta linge ura murmur timaan God.   
\s1 Da saring God be na hapalaine dait be dait na lon hohaam nalamin ta ira harwalar.  
\p
\v 5  \x - \xo 1:5 \xt Snd 2:3-6\x*Ing be ta tikenong ta mu i supi ter ra minminanes ura nilon mur no sinisip tane God, na sasaring tupas ie. Ma ne God na ter ie tana kinong i manga taguro ter ura hartabar hobi ma pai nale ngangare ie tano nuno sinsaring.  
\v 6 Iesene be na sasaring, na bilai be na nurnur ma pai nale iruo ira nuno lilik. No turadi nong i iruo ira nuno lilik i haruat ma ira paananoh tano tes ing a dadaip i puh ige lagures.  
\v 7-8 Ikino turadi hobi pai nale lik be na hatur kawase tike linge metuma hono Watong, kinong i harkatageh no nuno lilik. Na sip be na mur kinin ma ina mur tike mes balik.   
\p
\v 9 Be tike hinsaa dait tane Krais i hatur kawase ra kinkinis na maris, i tahut be na tangarot kinong a tabi hinsana ra matmataan tane God.  
\v 10  \x - \xo 1:10 \xt Ais 40:6-7\x*Ma hobi bileng tikenong i hatur kawase ra kinkinis na watong. I tahut be na tangarot be God na bul hasur no hinsana kinong na panim sukun no nuno kinkinis na watong hoke ira puspus na pito.  
\v 11 No kasasa ila hananahut ma ra tamat na mamahien ma ila rangrang bing ira pito. Ira puspusno ila pukpuko leh ma ila hagae no nuno marmaririsuan. Io, hoke iat mon bileng tano turadi nong i hatur kawase ra kinkinis na watong. Ing be i gilgil baak ira nuno binalaan, na panim sukun no nuno kinkinis na watong.   
\s1 Ira nudait sana sinisip i walar dait ura gilgil ra sasana.  
\p
\v 12 No haridan na kis tano turadi nong i tur dades ta ira harwalar kinong God na tabar ie ma no nilon be i hanawat palai be ikino turadi paile puko ta ira harwalar. Ma ne God ga kukubus ter ta dong ing di sip ie be na tabar di ma ikino nilon.  
\v 13 Ma be kakarek ra harwalar i hana tupas tikenong, waak i tange be, “God i walwalaam iou.” Pata. Paile tale be tike linge na walar God be nage gil ra sana. Ma aie iat pai nale walar ta tikenong.  
\v 14 Iesene ira harwalar na hana tupas tikenong horek: no nuno sana sinisip na lamus ie ma ina hakalak ie ura gilgil ra sasana.  
\v 15 Ma be no sana sinisip te tienen ter hoke ra haine, na kaho hapuasne ra sasana. Ma be no sasana te tamat haruat na kaho hapuasne no minat.  
\v 16 Bar hinsaagu tane Krais, iou marse mu. Waak mu bala leh ikin ra mangana linge nahula hakale mu.   
\p
\v 17 Ira bilai ma ira gamgamatien na hartabar bakut di la hananasur metuma hone God nong ga hakisi ira lulungo tuma ra mawe. Ma ne God pai lale kikios hoke ra ududuh ing be a kasasa i halaawas ie be na hakumkum ie.  
\v 18  \x - \xo 1:18 \xt Jon 1:13\x*Iga sip be na hatawat dait ma no hininaawas utano tutuno. Ma iga hatawat dait hobi waing dait na hanawat nuno matanabar iat. I nanaas be dait haruat ma ira luaina hartabar tupas ie ta ira nuno hakhakisi bakut.   
\s1 Waak dait hadade kapis mon no tahut na hininaawas. Dait na gil haruatne ie.  
\p
\v 19-20  \x - \xo 1:19-20 \xt Ecc 7:9\x*Bar hinsaagu tane Krais, iou marse mu. Mu na lilik timaan ta ikin iou ura tangtange ie. I tahut be mu bakut, mu na manga taguro ura hinadado. Iesene waak mu haiah ura nianga ma ura ngalngaluan kinong ira ngalngaluan ta ira turadi pai lale hatawat ira takadoswana tintalen God i sip be dait na gil.  
\v 21  \x - \xo 1:21 \xt Kolose 3:8; 1 Pita 2:1\x*Io kaie, mu na kap leise ira bilingana tintalen bakut tikai ma ira mangana sana gingilaan ta ira numu nilon. Mu na bul hanapu mu ma mu na kap usurane no nianga di ga so ie ta mu. Ikino nianga i tale be na halon mu.  
\v 22  \x - \xo 1:22 \xt Matiu 7:26; Rom 2:13\x*Waak mu hadade mon no nianga. Ing be mu hadade kapis mon ie, mu hakale habaling mu be a mangana turadi so mu. Iesene i tahut be mu na gil haruatne no nianga.  
\v 23 Ing be ta tikenong na hadade mon no nianga ma sene pai nale gil haruatne ie, aie hoke tike turadi nong i nes no matmataan tana ta tike linge na tirtirewa.  
\v 24 Io, ma be ite nes habaling ter ie, na hana leh. Ma kaie iat mon na lik luban be ila matmataan ter hohaam.  
\v 25  \x - \xo 1:25 \xt Rom 8:2; Jemes 2:12\x*Iesene no nianga tane God, aie hoke tike linge na tirtirewa bileng. Ma be tikenong i nanaas tana, i nes no harkurai nong i takados harsakit. Ma ikino harkurai nong ila halangalanga ise dait. Ma be i nes haitne ie, God na haidane ikino turadi ta ira linge i gil. Iesene waak i hadade mon no nianga ma ina lik luban ise ie. Pata. God na haidane ikino turadi nong i gil haruatne no nianga tane God.   
\p
\v 26  \x - \xo 1:26 \xt Sam 141:3\x*Be tikenong i lik be i murmur God iesene paile balaure timaan no karamena, io, tutuno sakit, paile mur iat God. Pata. I hakale habaling ie.  
\v 27 Be dait na mur God no nudait Mama, i sip be dait na mur ie horek. I sip be dait na kol ira tintana ma ira makoso ta ira nudi tirih. Ma i sip be dait na hana talur ira tintalen tano ula hanuo be kike ra tintalen pai nale habilinge dait. Ma ing be dait mur God hobi, God na nes kilam ikin ra tintalen be i gamgamatien harsakit ma pata ta bilinge tana.   
\c 2  
\s1 Waak di ru tikenong kinong a watong mon ie. Waak di mikiane tikenong kinong a maris mon ie.  
\p
\v 1  \x - \xo 2:1 \xt Apostolo 10:34; Jemes 2:9\x*Bar hinsaagu, mu nurnur tano nudait dades na Watong Jisas Krais ing i tamat no minamar tana. Io kaie, waak mu nes kilam ira mangana kinkinis ta ira turadi kaie mu nage mikiane tikenong ma mu nage ru no mes.  
\v 2 Be tikenong i lala tano numu kis hulungai ma ite sigasige ter ma ra kinasine ing a tabi matana ma i palai be a watong ie, mu na gil hohaam? Ma be tike maris balik na lala tano numu kis hulungai ma ite sigasige ter ma ra put na kinasine, mu na gil hohaam bileng?  
\v 3 Na ngan hohaam be mu na manga lik no turadi nong i sigasige ter ma ira bilai na kinasine ma mu na tange tana be, “Nu kis kira tano bilai na kinkinis.” Ma ina ngan hohaam bileng ing be mu na tange tano maris be, “Tur katika,” be, “Kis mon napu tano bilingana katano iou la bulbul ira kakigu kaia.”  
\v 4 Io, ing mu gil hobi, tutuno sakit mu te harpaleng nalamin ta mu. Mu te harkurai hobi kinong i hanawat metuma naramon ta ira numu sana lilik ma ta ira numu sana sinisip.   
\p
\v 5  \x - \xo 2:5 \xt 1 Korin 1:26-28\x*Bar hinsaagu tane Krais ing iou la sipsip mu, mu hadade timaan. Tutuno sakit be God ga gilamis ira maris mekira tano ula hanuo be di na watong ta ira nudi nurnur. Iga gilamis di be di na lala tano nuno kingdom, haruat ma no nuno kunubus ter ta dong ing di sip God.  
\v 6 Iesene mu, mu te malentak ta ira maris. Ma garim ta dong ing di la hangungut mu? Ma nesi ta dong ing di la sarsaret mu be mu na tur ra harkurai? Tutuno sakit, di mon ira watong.  
\v 7 Ma di iat di la tangtange hagae bileng no bilai na hinsana ikino nong i tinane ter mu.   
\p
\v 8  \x - \xo 2:8 \xt Matiu 19:19; Galesia 5:14\x*Iesene be mu tartaram no surno ta ira harkurai God te bul ter ta di ing i kure ma i balaure di, mu te lon takados. Ma ikino harkurai i tange horek: \qt “Nu marse tikenong hoke u marse habaling iat ugo.”\qt*  
\v 9  \x - \xo 2:9 \xt Lo 1:17\x*Iesene be mu nes kilam ira mangana kinkinis ta ira turadi kaie mu nage mikiane tikenong ma mu nage ru no mes, mu te gil ra sasana. Ira harkurai tane God di kure ugo be a ut na laka harkurai.  
\v 10  \x - \xo 2:10 \xt Matiu 5:19\x*Ma i tale be iou tange hobi kinong be nesi tikenong ila tartaram ira harkurai bakut ma sene be i puko ta tikenong, i nanaas be ite puko ta di bakut ira kaba harkurai.  
\v 11  \x - \xo 2:11 \xt KBk 20:13-14; Rom 13:9\x*Ma ikin i palai kinong nong ga tange be, \qt “Waak u noh tikai ma tikenong pata be a num ie,”\qt* ga tange bileng be, \qt “Waak u harubu bingibing bia.”\qt* Io, ing be paule puko tano tintalen na ninohon tikai ma tikenong pata be no num iesene be u te ubu bing bia mon tikenong, hohaam? Augo um tike ut na laka harkurai.  
\v 12  \x - \xo 2:12 \xt Galesia 6:2; Jemes 1:25; 1 Pita 2:16\x*Ma no harkurai nong i halangalanga ise mu na kure mu. Io kaie, i tahut be mu na balaure timaan ira numu nianga ma ira numu gingilaan.  
\v 13  \x - \xo 2:13 \xt Matiu 5:7; 18:32-35\x*Mu na balaure timaan hobi kinong tano pana bung be God na gil no harkurai, pai nale marse nong pai gale marse ira mes. Iesene ing be tikenong na ter ra harmarsai, no harkurai pai nale karet ie.   
\s1 Ira nudait nurnur a minamatwana ing be paile kis tikai ma ira bilai na tintalen.  
\p
\v 14 Bar hinsaagu tane Krais, na harahut tuno hohaam be tikenong i tange be i nurnur tane Krais ma pata ta bilai na tintalen i hamanis? Pai nale harahut ie. Ma i tale be ikino mangana nurnur na halon ie? Pata.  
\v 15  \x - \xo 2:15 \xt 1 Jon 3:17\x*Ma hohaam be tike tasim be tike hainim naramon tane Krais na hanawat ma paile haruat ira nuno sigasige ma i supi nian bileng?  
\v 16 Ma mu lik hohaam be tikenong ta mu na tange mon tana be, “Kom kaia, nu hana tatahun. Ma iou sip be nu silihe ra sigasige ma be nu ian timaan.” Ing be na tange hobi iesene pai nale banot kakarek ra nuno mangana sunupi, mu lik be kakarek ra nianga mon na harahut ie? Pata.  
\v 17 Ma hobi bileng be tikenong na tange be i nurnur tane Krais ma sene no nuno nurnur paile kis tikai ma ira bilai na tintalen. Ikino mangana nurnur a minamatwana mon ie kinong aie sene mon kanaia.   
\p
\v 18  \x - \xo 2:18 \xt Galesia 5:6\x*Io, ma tikenong na tange be, “Tike turadi ila mon nurnur. Tike mes balik ila mon ira bilai na tintalen.” Iesene be ni tange, Kaia, nu walar ura hamanis tagu no num nurnur ing be pata ta bilai na tintalen tana. Paule tale. Iesene ira nugu bilai na tintalen iat na hamanis hapalaine tam no nugu nurnur.  
\v 19 U nurnur be tike kapawena God mon. U lik be ikinong i manga tahut? Pata. Ira sana tanuo di nurnur ter hobi bileng. Iesene di la daader ma ra bunurut.  
\v 20 A ba ugo! Iou ni hamanis tam be a linge bia mon no num nurnur ing be paile kis tikai ma ra bilai na tintalen bileng. Io, nu hadado baak.  
\v 21  \x - \xo 2:21 \xt Stt 22:9-12\x*Hohaam tano hintubu dait Abraham? God ga kure be i takados ra matmataan tana urah? Kinong Abraham ga bul Aisak no natine tano hator na tun hartabar hoke tike hartabar tupas God. Io kaie, God ga nes no nuno bilai na tintalen igom kure be i takados.  
\v 22  \x - \xo 2:22 \xt Hibru 11:17-18\x*Io, iou sip be nu palai tano nuno mangana nurnur. No nuno nurnur ga hana tikai ma ira nuno bilai na tintalen. Io kaie, no nuno nurnur ga hanawat tutuno kinong iga tikai ma ira bilai na tintalen.  
\v 23  \x - \xo 2:23 \xt Stt 15:6; 2Sto 20:7; Ais 41:8\x*Ma no nianga tane God di ga pakat ie ga tutuno um ing iga tange horek: \qt “Abraham ga nurnur tane God ma ne God ga was leh no nuno nurnur be Abraham i takados ra matmataan tana.”\qt* Ma di ga kilam ie be no harwis tane God.  
\v 24 Io, i palai um, be God na nes ira bilai na tintalen ta tikenong, kaie nage kure be ikino turadi i takados ra matmataan tana. Ma ing be tikenong na nurnur sene mon, God pai nale kure be ikino turadi i takados.  
\v 25  \x - \xo 2:25 \xt Jos 2:1-21; Hibru 11:31\x*Ma hobi bileng tane Rahap no hilawa. God ga nes ie ing be iga bala leh ira munmunhuat na umri ta ira Israel ma iga tule leise di ter tike mes na ngas. Io, God ga nes ira nuno bilai na tintalen kaie igom kure be i takados.  
\v 26 Io kaie, i horek ta ira palatamai dait. A minamatwana ing be paile kis tikai ma ira tanua dait. Ma i haruat bileng ira nudait nurnur. A minamatwana ing be paile kis tikai ma ira bilai na tintalen.   
\c 3  
\s1 Dait na balaure timaan ira karame dait.  
\p
\v 1 Bar hinsaagu tane Krais, i tutuno be ira matanabar na tur ra harkurai tane God. Iesene dait nunure be no nuno harkurai na manga dades ta dait ira tena harausur. Io kaie, waak be ta haleng ta mu na tena harausur.  
\v 2 Iou tange hobi kinong dait bakut dait la pukpuko ta haleng na mangana tintalen. Ma ing be tikenong pai nale puko ta ira nuno nianga, aie tike ut na takados harsakit. Ma ina tale be na balaure timaan bileng no nuno kudulena nilon bakut.  
\v 3 Dait la bulbul ira pala riam ta ira ho di ira hos be di na taram dait. Kaie dait ge tale be dait na gau leh no palatamaine bakut.  
\v 4 Ma i ngan hobi ta ira tamat na mon bileng. Di manga tamat ma di la hanana ma ira but na dadaip. Iesene tano murmur tano mon tike not no wasa ila kis ter ing i tale be tikenong na gau leh ie haruat ma no nuno sinisip.  
\v 5 Ma hobi bileng ta ira karame dait. A not no katano mon ta ira palatamai dait iesene i tale be na latlaat ta ira tamat na linge ing no turadi i gil. Nes baak! Tike not no kalamena eh i tale be na tun tike but na pito.  
\v 6  \x - \xo 3:6 \xt Matiu 12:36-37; 15:11,18-19\x*Ma ira karame dait i haruat ma ra eh bileng. Ma i hoke be ira sasana tano ula hanuo bakut i papalim ma ira karame dait. Aie no katano ta ira palatamai dait ila halemlem ter ira sasana tano palatamai dait. Ma ila tuntun hagae no kudulena turadi bakut hoke tike eh. Ma i hoke be ikino eh i hanawat merasi ra ula eh iat tane Satan. \fig Tike not no karamena eh i tale be na tun tike but na pito.|src="James 3:6 GS.tif" size="col" ref="3:6" \fig*  
\v 7-8  \x - \xo 3:7-8 \xt Rom 3:13\x*Ma ira karame dait ila haragawai hobi kinong pata tikenong i tale be na halasen ie. Ira turadi di tale be di na halasen ira raaia ma ira mangana mon. Ma di tale be di na halasen ira aen ma ira humangana linge di la kaskase. Ma sene pata tikenong paile tale be na halasen timaan no karamena. Ila tur taguro ter ura gilgil ira sasana. Ma i haruat ma ra si i taguro ter ura gilgilale tikenong ma no malmalena.  
\v 9 Ma ikin ra karame dait, dait la pirpirlet no Watong no nudait Mama ma ie, ma dait la tangtange hagae ira turadi bileng ma ie. Ma kike ra turadi ing God ga hakisi di haruat tano nuno tintalen.  
\v 10 Metuma naramon tano kapawena hono tike turadi na haidane tikenong ma ina tange hagae tikenong. Bar hinsaagu tane Krais, kike paile tale be na ngan hobi!  
\v 11 A malmalena taho ma ra ududuh na taho pai lale selsel huat tike puat sene mon.  
\v 12 Bar hinsaagu, tike ina papus bileng pai lale huhuei ta puspusna olip. Ma no hililorna gerep pai lale huhuei ta puspusna papus. Ma no tes pai lale terter no ududuh na taho.   
\s1 Nesi a ut na minanes tutuno?  
\p
\v 13 Hohaam, ari nalamin ta mu di ira ut na minminanes? Ma di palai bileng tano tahut ma no sasana? Ing be hobi i tahut be di na hamanis ira nudi minminanes horek: na bilai ira nudi nilon ma di na gil ira bilai na tintalen hoke tike matien na turadi nong a minaneswana tuno ie.  
\v 14 Iesene ing be mu lilik saasa ter ta ira mes ma mu nes kalak ira nudi mahuo na lilie, waak mu lik hatamat habaling mu. Ing mu na gil hobi mu harakale mon. Ma ira numu nianga pai nale haut leh ira linge God i kilam be i tutuno.  
\v 15 Ing be mu gil hobi, kike ra numu mangana minanes pai lale hananawat metuma nalu. Pata. I hanawat mekira napu tano ula hanuo. Paile hanawat metuma ra Halhaaliena Tanuo. Pata. I hanawat mekaia ta ira sana tanuo.  
\v 16 Tano katano be ira turadi di lilik saasa ter ta ira mes ma di nes kalak ira nudi mahuo na lilie, a mon kinkinis harbasie ta di ma ira humangana sana tintalen.  
\v 17 Iesene no luaina linge tano minanes metuma nalu be i gamgamatien. Ma a malum i kis tana bileng ma ila murmur ra matmatien na tintalen. Ila be taguro ter ura hahaut leh no tutuno. I hung ma ra harmarsai ma i manga huei ma ra bilai na pinapalim. Pai nale harababo ma pai nale kis harpaleng.  
\v 18  \x - \xo 3:18 \xt Matiu 5:9; Hibru 12:11\x*No turadi nong i lon ma ra malum ma ila terter ra malum nalamin ta ira matanabar na hatawat ira tintalen takados kaia ta di ira turadi.   
\c 4  
\s1 Dait na hanapu habaling dait tane God.  
\p
\v 1  \x - \xo 4:1 \xt Rom 7:23\x*Meha um kakarek ra mangana hinarubu ma ra harngangar nalamin ta mu? I hanawat me naramon ta ira numu sinisip na larolaro bia mon. Ma kakarek ra mangana sinisip ing ila haarubu ma ira bilbilai naramon ta ira numu nilon.  
\v 2 Mu la sipsip tari linge ma sene pa mu le hatur kawase di. Io kaie, mu la hagae ira mes na turadi. Mu la nesnes kalak ira linge gar na mes iesene paile tale be mu na kap. Io kaie, mu la harngangar ma mu la haarubu. Pa mu le hatur kawase kinong pa mu le saring God urie.  
\v 3 Ma ing mu la saasaring, pa mu lale hatur kawase kinong mu sasaring uta ira linge ing na hatawat ira numu gungunuama bia mon. Io kaie, God pai nale bala ter ira linge mu saring kinong i rara ira numu lilik.  
\v 4  \x - \xo 4:4 \xt Rom 8:7; 1 Jon 2:15\x*Pa mu le tutuno tane God. Mu hoke ra hilawa na haine i noh tikai ma tike mes na tunana. Hohaam, pa mu le nunure ing be augo tike harwis tano ula hanuo, u la malmalentakuane God? Tutuno sakit, nesi tikenong i sip be na harwis ma no ula hanuo, a ebar tane God um ie.  
\v 5 Waak be mu lik be ira nianga tane God di ga pakat i ianga bia mon. Pata. I tange be God ga hakisi dait ma a mon tanua dait. Kaie i manga sip be dait na mur sene mon ie.  
\v 6  \x - \xo 4:6 \xt Snd 3:34; 1 Pita 5:5\x*Ma no harmarsai tane God tupas dait i manga tamat ta ira nudait sana sinisip. I hoke no nianga tane God di ga pakat ie i tange, \qt “God la sungsungute dong ing di hatamat habaling di. Ma ila terter no nuno harmarsai ta dong ing di hanapu habaling di.” \qt*   
\p
\v 7  \x - \xo 4:7 \xt Epesas 6:12\x*Io kaie, i tahut be mu na hanapu ter mu tane God. Mu na sungute Satan ma ina hilo talur mu.  
\v 8  \x - \xo 4:8 \xt Sek 1:3; Mal 3:7; Ais 1:16\x*Mu na hana hutate tane God ma ne God na hana hutate ta mu. Mu ira ut na sana, i tahut be mu na kap leise ira sasana ta ira numu nilon hoke tikenong i taptapir ise ira bilinge tano lumana. Ma mu ing i harkatageh ira numu lilik ma ira numu sinisip, mu na hagamgamatien ira tinga mu.  
\v 9 Ma i tahut be mu na gil hobi ma ra tapunuk ma ra tamat na sunuah. Waak mu riiris ma ra gungunuama. Na takados be mu na suah ma a maguruh na puko burung mu.  
\v 10  \x - \xo 4:10 \xt Jop 5:11; 1 Pita 5:6\x*Mu na hasiksik mu ra matmataan tano Watong ma no Watong na hatamat mu.   
\p
\v 11 Bar hinsaagu tane Krais, waak mu tange hagae harbasiane mu. Nesi tikenong i tange hagae no hinsaana tane Krais be i kure hagae ie, i hoke be i tange hagae ma i kure hagae no harkurai tane God. Ma ing be u kure hagae no harkurai tane God i nanaas ter be augo nong pau lale tartaram ikino harkurai. U te bul hatamat ugo hoke tikenong i tale be na kure ikino harkurai ma ina bul no nuno lilik be no harkurai i tahut be i sana.  
\v 12  \x - \xo 4:12 \xt Rom 2:1; 14:4\x*God sene mon nong ga ter ra harkurai. Aie sene mon nong na kure ira turadi. Ma aie sene mon i petlaar ura haralon ma ura halhaliarai. Iesene nesi balik ugo nong u kure hagae tike mes na turadi?   
\p
\v 13  \x - \xo 4:13 \xt Luk 12:18-20\x*Ari ta mu, mu la pingpingit be, “Katiak be maraan dait na hana ukaia ta ikin ra taman be ta kin ra mes. Dait na papalim kaia tike tinohon ura pakila barbarat.” Io kaie, i tahut be mu ing mu tange hobi, mu na hadade timaan!  
\v 14  \x - \xo 4:14 \xt Snd 27:1; Sam 39:5,11\x*Mu tange hobi iesene pa mu le nunure be ira numu nilon na gil hohaam maraan. Mu haruat ma ra buah. Na kis dahine te mon ma ina panim leh baling.  
\v 15 Waak mu tange hobi. I tahut be mu na tange horek: “Ing be no Watong i sip hobi, dait na lon ma dait na gil kin be ikin.”  
\v 16 Iesene mu balik, mu la hatamat habaling mu ma mu la latlaat ta ira linge mu na gil. Ira tintalen na latlaat hobi i sana.  
\v 17  \x - \xo 4:17 \xt Luk 12:47\x*Io kaie, nesi ta tikenong i nunure ter ira bilai ma paile gil, ite gil ra sasana.   
\c 5  
\s1 God na hapadano ira watong ing di hagae ira maris.  
\p
\v 1 Mu ira watong, mu hadade timaan! Na tahut be mu na manga suah utano tamat na tirih, dahine um ma ina hana tupas mu.  
\v 2  \x - \xo 5:2 \xt Matiu 6:19\x*Ira numu tamat na bunbulaan na marato ma ira ipas di na en hagae ira kinasi mu.  
\v 3 Ira numu mangin na pilpilkuto. Ma kike ra mangin i pilpilkuto na hinawas palai be mu te gil ra sasana. Ma ikino hininaawas na hagae mu hoke ra eh i tun hadodo tike linge. A tutuno be no haphapatam ta ira pana bung ite hanawat um, iesene mu te bul hasisingen balik ira numu but na bunbulaan!  
\v 4  \x - \xo 5:4 \xt Lo 24:14-15\x*Pa mu le ter ira nudi kunkulaan ing di papalim ta ira numu lalong. Ma di kilam mu be mu te gil kakarek ra sasana. Ma dong ing di kap hulungan ira numu matukena nian, di sasaring marmaris tupas God. Ma no Watong, no Tamat na Umri, ite hadade di ma ina taram.  
\v 5  \x - \xo 5:5 \xt Luk 16:25\x*Ira numu nilon kira ra ula hanuo ite hung ma ira bilai na linge sakit. Ma mu te banot ira numu nilon ma ira linge mu ga sip ura halaro habaling mu. Hoke tikenong na tabar hatamat tike bulumakau utano bung da bing ie, mu te tabar hatamat habaling mu utano tamat na bung na hiniruo.  
\v 6 Mu te kure hagae ira takados na turadi. Mu te kure bing di. Ma pa dile ngangare mu.   
\s1 Dait na bala patpat ma dait na tur dades ta ira tirih.  
\p
\v 7  \x - \xo 5:7 \xt Lo 11:14; Jer 5:24\x*Bar hinsaagu tane Krais, be kakarek ra tirih na hana tupas mu, na tahut be mu na bala patpat tuk ter tano bung na hinanawat tano Watong. Mu na lilik uta ira ut na sinso. Tike ut na sinso i manga supi ter ira matukena nian tano nuno lalong. Kaie i kis kawase be na matuko. Na bala patpat ter tuk be no pana bung no bata ite pataam.  
\v 8  \x - \xo 5:8 \xt Rom 13:11-12; 1 Pita 4:7\x*Na tahut be mu bileng, mu na bala patpat ter ma mu na balaraan, kinong ite hutate um be no Watong na hanawat.  
\v 9 Bar hinsaagu, waak mu ngut harbasiane mu, mu nahula tur ra harkurai. Nes baak! No Ut na Bul Harkurai ite manga hutate um, hoke be i tur ter ra matanahala ma i ura nilala.  
\v 10 Bar hinsaagu, mu na lik leh ira tangetus ing di git harpir kinong no Watong ga tule di. Di ga bala patpat ma di ga tur dades ta ira tirih. Na tahut be mu na mur ira nudi mangana tintalen hobi.  
\v 11  \x - \xo 5:11 \xt KBk 34:6; Jop 1:21-22; 2:10; Sam 103:8\x*Tutuno sakit, dong ing di ga tur dades, da nes kilam di be no haridan i kis ta di. Mu te hadade no hininaawas utane Iop be iga tur dades ta ira tirih. Ma mu palai tano haphapatam tano pir be no Watong ga harahut ie hohaam. Mu palai be no Watong i hung ma ra harmarsai.   
\p
\v 12  \x - \xo 5:12 \xt Matiu 5:34-37\x*Bar hinsaagu, tike linge i manga tamat sakit ma i horek: waak u hasasalim ura hatutuno ira num nianga. Waak u hasasalim utuma nalu be ukira na pu be ta tike mes na linge bileng. Sene be i tale be nu haut mon be nu harus. Ira harkurai tane God nahula karet ugo.   
\s1 Dait na sasaring uta di ira ina minaset ma dait na lamus pukus ira ut na sana.  
\p
\v 13 Ing be tikenong nalamin ta mu i kilingane ra tirih, i tahut be na sasaring. Ing be tikenong i laro, i bilai be na inge na pirpirlet tupas God.  
\v 14  \x - \xo 5:14 \xt Mak 6:13\x*Ma ing be tikenong i manga maset, i tahut be na tato uta ira tena harbalaurai tano lotu waing di nage sasaring utana. Ma ing di saasaring di na salap ie ma ra wel ma no dades tano hinsana no Watong.  
\v 15  \x - \xo 5:15 \xt Mak 16:18\x*Di na sasaring ma ra nurnur. Ma kakarek ra mangana sinsaring na halon no ina minaset. No Watong na halangalanga ie, kaie nage tut sukun no nuno hator. Ma ing be a nuno ta sana tintalen bileng kanaia, God na lik luban leise.  
\v 16 Hobi kaie, i tahut be mu na hapuasne harbasiane ira numu sana tintalen. Ma ina tahut be mu na sasaring harbasie uta mu be mu na langalanga sukun ira numu minaset. No pinapalim tano sinsaring ta tike ut na takados i manga dades.  
\v 17  \x - \xo 5:17 \xt 1Kng 17:1; 18:1\x*Elaija a turadi mon ie hoke dait. Iga sasaring ma ra tutuno be pai nale bata. Ma pata ta bata ra itul a tinohon ma subana.  
\v 18  \x - \xo 5:18 \xt 1Kng 18:42-45\x*Tike pana baling iga sasaring ma no bata ga puko sur metuma ra mawe. Ma ira nian ga kubur baling tano pu.   
\p
\v 19-20  \x - \xo 5:19-20 \xt Galesia 6:1\x*\x - \xo 5:19-20 \xt Snd 10:12; 1 Pita 4:8\x*Bar hinsaagu tane Krais, ing be tikenong nalamin ta mu i tamapas sukun no takados na ngas tano nuno nilon, ma tikenong i lamus pukus ie, na tahut be na lilik ta ikin: nesi tikenong i lamus pukus tike ut na sasana sukun no nuno sana ngas i halon ie sukun ra minat. Ma ina tagure no ngas hobi be God nage tale ura sungsuge leise kike ra haleng na sana tintalen.