\id 1TI - SOKAREK Published 
\h 1 TIMOTI 
\toc3 1 Timoti 
\toc1 No Luaina Pakpakat tane Pol tupas TIMOTI 
\toc2 1 TIMOTI 
\mt1 No Luaina  
\mt2 Pakpakat tane Pol tupas  
\mt1 TIMOTI  
\ip I palai be Pol ga kis ra hala na harpadano tusu Rom (nes Apostolo 28). Pa dale nunure timaan iesene i nanaas be namur di ga halangalanga leise Pol ma ne Pol ga hatahun no nuno aihet na hinana ura hinarpir ma no tahut na hininaawas. Dait nunure be Pol ga ura hinana tano katano Spen (nes Rom 15:24, 28). Kaie igom hana dak utusu Spen ma iga tapukus utusu tano mugurlamin Krit ing iga waak kapis Taitus kaia ura balbalaure no lotu (Taitus 1:5). Io, i nanaas be namur Pol ga hana utusu Miletus (2 Tim. 4:20) ma Epesas (1 Tim. 1:3) tano katano Esia. Iga waak ter Timoti kaia Epesas be na balaure no lotu, igom hana leh utusu Masedonia (1 Tim. 1:3), ma mekaia Masedonia Pol ga pakat no nuno luaina pakpakat tupas Timoti tusu Epesas ma no nuno pakpakat tupas Taitus tua Krit, ma namur um iga hana u Nikopolis rusu tike tes (Taitus 3:12). Io, iga hana leh baling, igom hana utusu Rom. Tusu Rom di ga hiis kawase habaling Pol ma metuma naramon tano hala na harpadano Pol ga pakat no nuno airuo na pakpakat tupas Timoti (2 Tim. 1:16; 2:9). Namur dahine i nanaas be di ga ubu bing Pol (2 Tim. 4:6-8) ra tinohon 67 dak.  
\ip Io, ma ing Timoti a marawan mon ie ga tiktikai ma ne Pol tano nuno airuo na hinana utusu Masedonia ma Gris (Apostolo 16:1-4; 17:14-15; 18:5) ma tano nuno aitul a hinana utusu Epesas (Apostolo 19:22) ma Masedonia ma Gris baling (Apostolo 20:1-6). Timoti ga kis tikai ma ne Pol tusu Rom bileng tano luaina pana di ga bul Pol tano hala na harpadano (Pilipai 1:1; Kolose 1:1; Pilemon 1). A bilai na ut na pinapalim ie tano tahut na hininaawas ma ne Pol ga pakat ikin ra pakpakat tupas ie ura habalaraan Timoti utano nuno harbalaurai tano lotu rusu Epesas. Pol ga hakatom Timoti uta ira tena harausur harabota (1 Tim. 1:3-7; 4:1-8; 6:3-5; 6:20-21). Iga hausur ie be na balaure no lotu hohaam ma be ira matanabar na lotu di na tatalen hohaam (2:1-15; 5:1-16; 6:6-10; 6:17-19) ma be a mangana lilie so na kure ma ina harahut no lotu (3:1-13; 5:17-25). Pol ga manga haragat Timoti be na tur dades tano nuno pinapalim na harbalaurai (1:18-19; 4:6; 4:10-16; 6:11-14). Ikin ra pakpakat a bilai na harausur ie uta dait katiak, be no lotu na ngan hohaam ma be ira lilie tano lotu di na harbalaurai hohaam.  
\c 1  
\s1 Pol ga haatne leh Timoti, no natine tutuno tane Krais.  
\p
\v 1 Aiou Pol tike apostolo tane Krais Jisas haruat ma no hartule tane God no nudait ut na haralon ma ne Krais Jisas, aie no burwana ta kike dait kis nanahe ma ra nurnur ine.  
\v 2  \x - \xo 1:2 \xt Apostolo 16:1-3; Taitus 1:4\x*Ma iou pakat karek ra nianga ukaia ho ugo Timoti, no natigu tutuno naramon tano nudait nurnur tane Krais. \fig Paul ga pakpakat ukaia ho ne Timoti.|src="Paul to Timothy GS.tif" size="col" ref="1:1,2" \fig*  
\p Io, a harmarsai ma ra malum metuma hone God no Tama dait ma ne Krais Jisas no nudait Watong ukatika ho ugo.   
\s1 Tigel ira tena harausur harabota.  
\p
\v 3 Iou sip be nu kis baak kaia Epesas hoke iou ga haragat ugo be iou ga ura hinana u Masedonia. Ari turadi kaia di hausur ma ra mes na mangana harausur harabota. Ma iou sip be nu kis kaia be nuge tigel di.  
\v 4  \x - \xo 1:4 \xt 1 Timoti 4:7; Taitus 1:14\x*Ma nu tange hadades bileng hobi ta di be waak di nangnanget ma ira pirwase harabota ma ira winawas na harmur ta ira hintubu di. Kike ra mangana linge hobi i hatawat ira hargor harabota mon. Ma paile harahut dait ura gilgil haruatne no sinisip tane God ing dait gil ma ra nurnur.  
\v 5 Iou tange kin ra dades na nianga hobi waing dait nage harmarsai harbasie. Ma ikin ra tintalen na harmarsai ila hananawat metuma naramon ta ira gamgamatien na tinga dait ma tano nurnur tutuno. Ma ikin ra harmarsai i tatahuat bileng ing be dait mur ing dait nunure ter be i tahut.  
\v 6 Ma i tahut be ni tange hobi kinong ari di te tamapas leh talur kakarek ra tintalen ma di te tahurus ter ta ira winor bia.  
\v 7 Di sip be di na tena harausur ta ira harkurai tane Moses. Iesene pa dile nunure be aso ing di tangtange. Ma ira linge di tange be di nunure tutuno, pata, pa dile palai urie.   
\p
\v 8  \x - \xo 1:8 \xt Rom 7:12,16\x*Io, dait nunure be ira harkurai tane Moses di bilai ing be dait papalim me haruat ma no nudi mangana pinapalim.  
\v 9 Iesene dait nunure bileng be ira harkurai paile kis uta di ira ut na takados. Pata. I kis uta ira holmatau, ira ul ba, ira ut na sana, ma uta dong ing di tur talur God. I kis bileng uta dong ing di mur ira bilingana tintalen kira napu, ma uta dong ing di ubu bing ira tama di ma ira etna di, ma uta ira ut na harubu bingibing bia.  
\v 10 Ma i kis uta dong ing di hilawa, ma uta ira tunana ing di noh tikai baling ma ira tunana, ma hobi bileng ira haine. Ma i kis bileng uta ira ut na harakale, dong ing di kuman turadi, dong ing di hinawas harakale ta ira pana bung na harkurai, ma uta dong ing di na gil ra mes na mangana linge so i mes tano harausur i tutuno.  
\v 11 Ikino harausur i haruat tano tahut na hininaawas nong i hanawat metuma hone God nong no haridan i kis tana. Ma i hininaawas utano minamar tana. Ma ikino tahut na hininaawas iat nong God ga ter ie tagu be ni harpir ma ie.   
\s1 Pol ga tanga tahut tane Krais utano nuno tamat na harmarsai.  
\p
\v 12-13  \x - \xo 1:12-13 \xt Apostolo 9:15; Galesia 1:15-16; 1 Korin 15:9-10\x*\x - \xo 1:12-13 \xt Apostolo 8:3; 9:1-5\x*Iou tanga tahut tane Krais Jisas no nudait Watong nong ga ter ikin ra baso tagu be ni papalim ma ie. Iou tanga tahut tana kinong iga nes kilam iou be a turadi iou nong gor gil haruatne ira nuno sinisip. Io kaie, iga ter ikin ra pinapalim na tultule tagu sukmaal be nalalie iou ga tange hagae ie ma iou ga tike dades na ut na hinaragawai. Iesene iou pai gale palai ta ing iou ga gilgil kinong iou pai gale nurnur baak. Io kaie, God ga marse iou.  
\v 14 Ma no harmarsai metuma hono nudait Watong ukira ho iou ga manga tamat sakit. Ma iga hana tupas iou tikai ma no tintalen na nurnur ma no tintalen na harmarsai harbasie kinong iou tane Krais.   
\p
\v 15  \x - \xo 1:15 \xt Luk 19:10\x*Io, iou ni tange tike nianga nong i tutuno sakit. Ma i tale be da manga so no nudait nurnur tana. Ma i horek: Krais Jisas ga hanawat ukira ra ula hanuo ura haalon ira ut na sana! Ma iou ing iou manga sana ta di bakut.  
\v 16 Ma ikinong iat no burwana be iga marse iou. Ma iga halon iou waing Krais Jisas na tale be na hamanis be na manga kis kawase ira tena sana ura lilik pukus. Ma iou ga sana ta di bakut, kaie iou tike hapupuo ta dong ing di na nurnur tana ura hatur kawase no nilon hathatikai.  
\v 17 Da pirlet hatikane no kapawena God nong pai nale mat ma pa di lale nesnes ie. No nuno tamat na kinkinis na harkurai i tur hatikai. Da hatamat hatikane no hinsana.   
\s1 Da harubu tano bilai na hinarubu.  
\p
\v 18 Timoti, no natigu, ikin ra dades na nianga iou ter tam be nu ter ta ira mes. Ma be iou gil hobi iou gil haruatne ira nianga ira tangetus di ga huna tange utano num pinapalim be nu gil baak ie. Nu mur ira nudi nianga be nuge harubu tano tahut na hinarubu.  
\v 19 Ma be nu harubu hobi nu nurnur hatikai ta ira tutuno God te hapuasne, ma nu murmur ira tintalen ing u nunure ter be i tahut. Ma ari di ga malok be di na gil hobi, kaie ira nudi nurnur ta kakarek ra tutuno i sana hoke tike mon i taparok ra ula mat.  
\v 20  \x - \xo 1:20 \xt 2 Timoti 4:14-15; 1 Korin 5:5\x*Ma ne Haimenias ma ne Aleksanda dur te gil bileng hobi. Io, iou te ter leise dur tano lumane Satan be dur na harausur be dur pai nale tange hagae God.   
\c 2  
\s1 Dait na sasaring uta ira turadi bakut kinong God i sip be na halon di bakut.  
\p
\v 1 Io, no luaina linge tano nugu nianga i horek. Iou haragat dait be dait na sasaring tupas God uta ira turadi bakut, ma be dait na tanga tahut tana uta di.  
\v 2 I tahut be dait na sasaring uta ira king, ma di ira mes ing di kap ra kinkinis na harkurai. Dait na sasaring hokakarek waing dait nage kap ra kinkinis na malum ma pa dale haragawai ta dait ing dait lon mur God ta ira takados na tintalen.  
\v 3-4 Io, ing be dait na sasaring hobi na tahut, ma ina halaro ne God no nudait ut na haralon, nong i sip be na halon ira turadi bakut, ma be di bakut di na nunure ira tutuno ite hapuasne.  
\v 5-6  \x - \xo 2:5-6 \xt Rom 3:29-30; Galesia 1:4\x*Ma i tale be ni tange hobi kinong tike kapawena God mon, ma tikenong sene mon nong i lamus ira turadi ukaia hone God. Ma aie ne Krais Jisas, a turadi ie, nong ga ter habaling ie ura kulkul halangalanga ira turadi bakut. Ma tano pana bung haruat tano sinisip tane God, Krais ga gil hobi, kaie igom suro haut be God i sip be na halon ira turadi bakut.  
\v 7  \x - \xo 2:7 \xt Apostolo 9:15; Galesia 2:7-8; 2 Timoti 1:11\x*Ikinong no burwana be God ga tibe iou be ni apostolo ma ni ut na harpir ta di ing pa dile Iudeia. Ma iou ga hana be ni hausur di be di na nurnur ta ira tutuno God te hapuasne. Iou tange ra tutuno! Iou paile harakale!   
\p
\v 8 Io, uta ira sinsaring um, iou sip be ira tunana ta ira katano bakut di na sasaring. Ma be di na tatik ira gamgamatien na luma di, na tahut be di na gil hobi ma pata ta ngalngaluan be ta hargor.   
\s1 I tahut be ira haine di na lon haruat ma no mangana kinkinis God te ter ie ta di.  
\p
\v 9  \x - \xo 2:9 \xt 1 Pita 3:3-5\x*Ma hobi bileng ira haine. Iou sip be ira haine di na sigasige hoke ira mes na turadi bia. Waak di manga hamar ira hi di. Ma waak di hamar habaling di ma ra gol be ma ra tulur a kalagi, be ira sigasige i tabi matana.  
\v 10  \x - \xo 2:10 \xt 1 Timoti 5:10\x*Iesene iou sip be di na hamar habaling di ma ira bilai na tintalen haruat ma ira mangana haine ing di tange be di lotu tupas God.  
\v 11 Ma be ira haine di na kap ra harausur, io, i tahut be di na kis matien ma di na hanapu habaling di.  
\v 12  \x - \xo 2:12 \xt 1 Korin 14:34\x*Iou paile haut be tike haine na hausur be na kure tike tunana. Na kis matien mon.  
\v 13  \x - \xo 2:13 \xt Stt 2:7,21-22; 1 Korin 11:8-9\x*Urah, kinong God ga huna hakisi Adam, ma namur, ne Iwa.  
\v 14  \x - \xo 2:14 \xt 2 Korin 11:3; Galesia 3:1-6\x*Ma pata be Adam nong Satan ga habota ie. Pata. Satan ga hakale no haine, kaie no haine gom lake no harkurai tane God.  
\v 15 Ma sene God na halon ira haine ing be di gil horek: di na kakaho, ma di na nurnur hatikai tikai ma ra harmarsai harbasie, a gamgamatien na tinga di, ma ra tintalen takados.   
\c 3  
\s1 A mangana turadi so ira tena harbalaurai ta ira lotu?  
\p
\v 1  \x - \xo 3:1 \xt Apostolo 20:28\x*Io, iou ni tange habaling tike nianga nong i tutuno sakit. Ma i tale be da manga so no nudait nurnur tana. Ma i horek: ing be nesi tikenong i sip be na kap no kinkinis na tena harbalaurai ta ira lotu, io, i sip ra bilai na pinapalim.  
\v 2  \x - \xo 3:2 \xt Taitus 1:6-9\x*Na tahut be tike tena harbalaurai ta ira lotu na tike mangana turadi horek: pata tikenong na tale be na kilam ie be ite gil ira sasana, tikenong mon no nuno haine, na palai no nuno lilik, na balaure timaan ira nuno namnamas, ira mes di na ru ie, a ut na balbala leh ira turadi, na petlaar ura hausur ira turadi,  
\v 3 pai nale ut na minamo, pai nale ut na ngalngaluan ma sene be na matien na turadi, pai nale ut na harngangar ma pai nale kalak ira barbarat.  
\v 4 Na balaure timaan no nuno hatatamana. Na balaure ira natine be di na taram timaan ie, ma be na gil hobi, na gil tike ngas be i tale be da ru ie.  
\v 5 Ing be tikenong paile nunure ura balbalaure no nuno hatatamana, na balaure bibihane ira matanabar na lotu tane God?  
\v 6 Ma paile bilai be i sigar lilik pukus mon, nahula hatamat habaling ie ma no harkurai nong ga karet Satan na karet bileng ie.  
\v 7  \x - \xo 3:7 \xt 2 Korin 8:21\x*Ma tike mangana turadi ie be di ing pa dile mekaia tano lotu, di na ru ie ma di nahula kilam ie be ite gil ra sasana ma ina taba tano kun tane Satan.   
\s1 A mangana turadi so ira mangana lilie ing da kilam di be a ut na harharahut na lotu?  
\p
\v 8 Ma hobi bileng ta ira ut na harharahut na lotu. A mangana turadi di i tale be da urur ta di. Pa dile mangana turadi be airuo ra karame di. Pa di nale ut na minamo. Pa di nale ut na kalak barbarat.  
\v 9 Di na tur dades ta kike God te hapuasne be dait nurnur. Ma be di tur dades hobi di na murmur ira tintalen ing di nunure ter be i tahut.  
\v 10 Da huna walar di ma be pata ta linge i tur bat di, da haut be di na papalim na harharahut.  
\v 11  \x - \xo 3:11 \xt Taitus 2:3\x*Ma hobi bileng ta ira haine ing di harahut. A mangana turadi di i tale be da urur ta di. Pa di nale pinpines hagae ta tikenong, na palai ira nudi lilik, di na tutuno ta ira linge bakut.  
\v 12 Ma ira ut na harharahut, na tikenong mon ira nudi haine. Di na balaure timaan ira nati di tikai ma di bakut ta ira nudi hala.  
\v 13 Na tahut be di na gil timaan hobi no pinapalim na harharahut kinong da ru di, ma kike ra mangana pinapalim na hadades ira nudi nurnur tane Krais Jisas.   
\s1 No burwana ta ikin ra pakpakat be dait ira matanabar na lotu, dait na mur God hohaam.  
\p
\v 14 A tutuno iou pakat karek ra linge ukaia ho ugo iesene iou sip be pa nile halis ura hinana ukaia.  
\v 15 Iesene be ing tike linge i tur bat iou kaie pa nige hanawat haiah, io, iou pakat kakarek ra linge be nuge palai ta ira mangana tintalen i bilai be no hatatamana tane God na mur. Ma ikino hatatamana aie ira matanabar na lotu tano lilona God. Ma di haruat ma ra kasong nong i hadades ira tutuno God i hapuasne.  
\v 16  \x - \xo 3:16 \xt Jon 1:14; 2 Pita 3:3; 1 Jon 2:18\x*Ma i manga palai be kakarek ra tutuno i manga tamat sakit. Karek ra tutuno ga susuhai nalalie ma sene ite hanawat puasa. Ma i lamus dait be dait na murmur God. No surno ta kakarek ra tutuno i horek:  
\q1 Be iga hanawat puasa, a turadi ie,  
\q1 ma no Tanuo ga hamanis be a takadoswana ie.  
\q1 Ira angelo di ga nes ie,  
\q1 ma ta ira huntunana di ga harpir utana.  
\q1 No ula hanuo di ga nurnur tana,  
\q1 ma utuma tano minamar nalu God ga kap haut ie.   
\c 4  
\s1 Ira sana tanuo ma ira ut na harababo di na lamus harara tari ta ira harausur harabota.  
\p
\v 1 No Tanuo i hinawas palai be tano haphapatam ta ira pana bung ari di na tur talur kike ra tutuno dait nurnur ine. Di na mur ira tanuo harakale ma ira harausur ta ira sana tanuo.  
\v 2 Karek ra harausur na hanawat mekaia ta ira ut na harababo. I hoke be di ga tun ira nudi lilik ma ra mamahien, kaie pa dile palai be aso i sana ma aso i bilai.  
\v 3  \x - \xo 4:3 \xt Stt 9:3; Rom 14:6; 1 Korin 10:30-31\x*Di hausur ira matanabar be pa di nale hartola ma be pa di nale en ari mangana nian. Iesene God ga hakisi kakarek ra nian waing dait ira ut na nurnur ing dait nunure ira tutuno God te hapuasne, dait nage huna tanga tahut urie ma namur um dait nage en.  
\v 4 I tale be ni tange hobi kinong ira linge God ga hakisi i bilai. Dait pai nale malok leise tike linge. I tale be dait na bala leh ira linge bakut ing be dait tanga tahut utuma nalu urie.  
\v 5 Ma i tale be da gil hobi kinong no nianga tane God ma no tintalen na sinsaring dur hinawas palai be karek ra linge di gar tane God, kaie di ge gamgamatien.   
\s1 I tahut be Timoti na balaure timaan habaling ie ma ina lie timaan ira matanabar na lotu.  
\p
\v 6 Ing be nu tulus hamanis kakarek ra linge ta ira hinsaam tane Krais, io, ugo tike tahut na tultule tane Krais Jisas. U te nurnur ta ira tutuno God te hapuasne ma u te murmur ira bilai na harausur. Io kaie, nu haut leh kakarek ra tutuno ma kakarek ra harausur be inage hapatpatuan ugo.  
\v 7  \x - \xo 4:7 \xt 1 Timoti 1:4\x*Waak u hutate ta ira sana pirwase ing pai nale hatahutne ugo. Iesene hadades ugo ta ira linge tane God waing karek ra linge na harahut ugo ura murmur timaan God.  
\v 8 Be tikenong i hamaman no palatamaine ura hinilo timaan, ina harahut ie ta dahine mon. Iesene be dait murmur God, ikin ra tintalen na harahut dait ta ira linge bakut kinong ina harahut dait tano nilon katiak ma tano nilon bileng nong na hanawat namur.  
\v 9 Ma kakarek iou tange i tutuno sakit. Ma i tale be da manga so no nudait nurnur tana.  
\v 10  \x - \xo 4:10 \xt 1 Timoti 2:3-4\x*Io kaie, dait manga baso kinong dait kis nanahe ma ra nurnur tano nudait lilona God. Aie no ut na Haralon ta ira turadi bakut, iesene tutuno sakit be na halon ira ut na nurnur.   
\p
\v 11 Nu hausur ira matanabar ta karek ra linge ma nu tange hadades ta di be di na taram.  
\v 12  \x - \xo 4:12 \xt Taitus 2:15\x*Pa nule haut leh tikenong be na nes habulbul ugo kinong a marawan mon ugo. Iesene nu hamanis habaling ugo ta ira ut na nurnur hoke tike bilai na turadi ing di na sip ura murmur. Nu hamanis habaling ugo hobi ma ira num nianga ma ira num tintalen. Ma hobi bileng ma no num harmarsai, no num nurnur, ma ira num gamgamatien na tintalen.  
\v 13 Nu balaan ura waswas ira pakpakat tane God ra matmataan gar na haruat. Nu balaan bileng ura harpir ma ura hausur ira matanabar tuk ter be ni hanawat.  
\v 14  \x - \xo 4:14 \xt 2 Timoti 1:6\x*Waak u lik habulbul no hartabar nong ga hanawat ter tam mekaia ra nianga ta ira tangetus tano pana bung ing ira tena harbalaurai tano lotu di ga bul ira luma di tam. Kaia, nu papalim ma ie.  
\v 15 Nu ter no num kudulena nilon bakut ta kakarek ra linge waing ira matanabar bakut di na nes be u tatahuat timaan.  
\v 16 Nu balaure timaan habaling ugo. Ma nu balaure timaan bileng no num harausur. Nu gil haitne kakarek ra linge. Ing be nu gil hobi nu halon habaling ugo ma di bileng ing di hadade ugo.   
\c 5  
\s1 Timoti na pir ira matanabar na lotu hoke be di ira hinsaana.  
\p
\v 1 Waak u ngaluane tike nongtamat ta tike sasana. Iesene pir mon ie hoke be a tamam ie, ma ira marawan hoke be a tasim di.  
\v 2 Nu pir ira hatong hoke no etnam. Ma ira poona haine ma ira bulahine nu pir di ma ra gamgamatien na tintalen hoke ira hainim.   
\s1 Ira makoso tutuno sene mon no lotu na balaure.  
\p
\v 3 Nu ru ira makoso na haine ing di makoso tutuno.  
\v 4 Iesene be tike makoso a mon natine be a mon tubuno, io, i tahut be kike ra tubuno ma ira natine di na huna gil baak ira nudi bilai na tintalen nalamin ta ira nudi hatatamana iat. I tahut be di na balu ra harharahut ta ira tama di ma ira etna di hobi. Ma di na gil hobi kinong ikin ra mangana tintalen na halaro God.  
\v 5 No makoso tutuno nong aie sene, pata tikenong ura balbalaure ie, io, ikino makoso te kis nanahe ma ra nurnur tane God ma i sasaring hatikai ta ira kaba bungbung, ra kasasa ma ra bung bileng be God na harahut ie ta ira nuno sunupi.  
\v 6 Ma sene be tike makoso i sip be na halaro mon no palatamaine, io, a tutuno be i lon ter baak iesene ite mat.  
\v 7 Io, nu tange hadades ter karek ra linge bileng ta ira matanabar na lotu be di na taram, kaie tikenong pai nale tale be na kilam di be a mon sasana ta di.  
\v 8 Ma sene be tikenong pai nale balaure no nuno hatatamana iat ma ira hinsaana bileng, io, ite hana talur ira tutuno tane God nong dait nurnur ine. Ma i manga sana ta di ing pa dile nurnur.   
\p
\v 9-10 I tahut be da bul halala tike makoso ta di ira kaba makoso tutuno ing be a mangana makoso horek: be a liman ma tike na sangahul na tinohon ira nuno ma be ite sakit bileng, be tike mon no nuno tunana, be ira matanabar di nunure be ite gil ira bilai na harharahut, be igate halon bulu, be ite bala leh ira wasire, be ite gis kaki di ira matanabar tane God, be ite harahut dong ing di mon tirih, ma be ite gil bakut ira haleng na mangana bilai na harharahut.   
\p
\v 11 Iesene waak u bul halala ira makoso ing paile tamat ira nudi tinohon baak. Urah, kinong ing be di na kilingane ira mangana sinisip ta ira palatamai idi, pa di nale manga lilik utane Krais, ma di na sip be di na tola baling.  
\v 12 Ma be di gil hobi di tur ra harkurai kinong di te kutus ira nudi luaina kukubus tane Krais.  
\v 13  \x - \xo 5:13 \xt 2 Tesalonaika 3:11\x*Ma pata be ikinong sene mon. Ing di harkol harbasie ta ira hala, di hasurum bia ira nudi pana bung. Ma no linge i sana ta ikinong be di harpines ma di gogooto ura tangtange ira sana nianga uta ira linge gar na mes.  
\v 14  \x - \xo 5:14 \xt 1 Korin 7:9\x*Io kaie, ta ira makoso ing paile tamat ira nudi tinohon, io, iou sip be di na tola baling, be di na hapuar bulu, be di na gil timaan hala, ma be pa di nale ter mahuo ta ira nudait ebar ura tangtange hagae dait.  
\v 15 Io, iou tange hobi kinong ari te tamapas leh ter tane Satan.  
\v 16 Be tike ut na nurnur na haine i balaura makoso, io, i tahut be na gilgil hobi ta di. Paile tahut be no lotu na pusak no tirih na harbalaurai ta tike mangana makoso hobi. No lotu na harahut dong ing di makoso tutuno.   
\s1 Da kul ma da kure ma da tibe ira tena harbalaurai ta ira lotu hohaam.  
\p
\v 17 Ira tena harbalaurai tano lotu ing di manga harahut timaan no lotu ma no nudi kinkinis na lilie, io, da hatamat no nudi kunkulaan. Ma ikin i manga tutuno ta dong ing di manga nanget ura harpir ma ura hausur ira matanabar.  
\v 18  \x - \xo 5:18 \xt 1 Korin 9:9; Matiu 10:10\x*Ma ikin i palai kinong ira pakpakat tane God i tange be, \qt “Waak u hiis no hono no bulumakau ing be i papasuane leise ira pala wit.” \qt* Ma tike nianga i tange, “I takados be da kul ing i papalim.”   
\p
\v 19  \x - \xo 5:19 \xt 2 Korin 13:1\x*Iesene be airuo be aitul duhat na kilam tike tena harbalaurai tano lotu be ite gil ta sasana, ma duhat na haut tikai, io, nu haut leh no nuduhat nianga. Ma ing be tikenong mon i kilam tike tena harbalaurai tano lotu be ite gil ta sasana, waak u haut leh no nuno nianga.  
\v 20  \x - \xo 5:20 \xt Epesas 5:11\x*Ma di ira tena harbalaurai um ing di gil ra sasana, nu bor di ra matmataan ta di bakut waing di ira mes bileng di nage burut.  
\v 21 Ra matmataan tane God ma ne Krais Jisas tikai ma ira angelo ing igate gilamis di, iou ter ikin ra tamat na dades na nianga tam horek: nu palim hadikdikit karek ra nianga ma nu mur tike ngas sene mon ta ira mangana turadi bakut. Waak u kure hagae tari ma nu tur ma tari.   
\p
\v 22 Waak u raurawaan ura bul lumam ta tike turadi be na hanawat tike lilie. Nuhula ter burwana maraas leh ta ira nuno sasana. Ma sene be augo, nu gamgamatien.  
\v 23 Pa nule mama taho sene mon iesene nu kap ta da wain ura harahut no tingam ma ira num minaset.  
\v 24 Ira sana tintalen tari i manga kis palai. Ma tano pana bung be dong ing di te gil kike ra sasana di na tur ra harkurai, io, ira nudi sana tintalen te huna harapuasa kaia ra harkurai. Ma sene ira sasana ta ira mes balik na hanawat palai namur.  
\v 25 Io, i hobi bileng ta ira bilai na tintalen. Ira bilai na tintalen i kis palai. Ma ira bilai na tintalen ing pa dile kis palai paile tale be kike ra bilai na tintalen na susuhai.   
\c 6  
\s1 Ira ut na nurnur ing di ira maris na tultule, di na manga papalim timaan ta ira nudi tamat.  
\p
\v 1  \x - \xo 6:1 \xt Epesas 6:5\x*I tahut be di ra maris na tultule di na manga ru timaan ira nudi tamat waing tari pai nale tange hagae no hinsane God ma no nudait harausur.  
\v 2  \x - \xo 6:2 \xt Pilemon 16\x*Ma hobi bileng ta ira maris na tultule ing ira nudi tamat di te ut na nurnur. Waak kike ra tultule na lik be, “No nugu tamat, a tasigu tane Krais mon,” kaie na lik hamaman ie. Iesene na tahut be na lik horek: “No nugu tamat, a ut na nurnur bileng ie nong iou ni ter no nugu harmarsai tana.” Io kaie, ina manga papalim balik tana.  
\s1 Ira tena harausur harabota di na hatawat ra haleng na mangana sasana ma di na manga hangungut habaling di.  
\p Nu hausur ma nu pir ira matanabar ta kakarek ra linge.  
\v 3-5  \x - \xo 6:3-5 \xt Galesia 1:6-9\x*\x - \xo 6:3-5 \xt 2 Timoti 3:8; 4:4; Taitus 1:14\x*Ing be tikenong na hausur ma tike mes na mangana harausur nong paile haruat ma ira bilai na tutuno na nianga tano nudait Watong Jisas Krais, ma be paile haruat bileng ma ira harausur ta ira tintalen ura murmur timaan God, io, ikino turadi i hatamat habaling ie ma paile nunure ta linge. Iesene i sip be na hargor uta ira nianga bia mon. Ma ikin pai nale harahut. Na haragawai mon. Ma ikin ra mangana hargor na hatawat ra lilik saasa, ra bala ngungut, ra tanga hagae tikenong, ra sana lilik na hartutung, ma ra hargor hait nalamin ta ira turadi ing di harus ise ter ira tutuno tane God ma i ba ira nudi lilik. Karek ra mangana turadi di lik be no tintalen na murmur God na harahut di ura kapkap barbarat.   
\p
\v 6  \x - \xo 6:6 \xt 1 Timoti 4:8; Pilipai 4:11-12; Hibru 13:5\x*Iesene i tutuno balik be no tintalen na murmur God na harahut dait ing be dait bala malum ura kapkap ta haleng linge tano ula hanuo.  
\v 7  \x - \xo 6:7 \xt Jop 1:21\x*Io, ing di ga kaho dait, dait pai gale kap ta linge ukira tano ula hanuo. Ma be dait na hana talur ikin ra ula hanuo pa dait nale kap bileng tike linge.  
\v 8 Iesene be a mon nian ma a mon sigasige ta dait, dait na lik be i haruat.  
\v 9 Ma sene be dong ing di sip be di na watong tano barbarat, di na puko ter ta ira harwalar. Di na taba ta ira mangana sinisip ta ira ul ba ing na hagae di. Ma kike ra sinisip na manga hagae tutuno iat di.  
\v 10  \x - \xo 6:10 \xt Epesas 5:5\x*Iou tange hobi kinong no sinisip uta barbarat, aie tike burwana ta haleng na mangana sasana. Ma ari di te so no nudi sinisip ter kaia, kaie di te hana tapa leh ta ira tutuno dait nurnur ine ma di te hangungut habaling di ma ra tamat na harangunngutaan.   
\s1 I tahut be Timoti na mur ira bilai na tintalen ma ina balaure timaan no dades na nianga tano lotu.  
\p
\v 11  \x - \xo 6:11 \xt 2 Timoti 2:22\x*Ma sene be augo, augo tike turadi tane God. Nu hilo sukun kike ra linge. Ma nu manga mur no taktakadoswana tintalen, no tintalen ura murmur timaan God, no tintalen na nurnur, no tintalen na harmarsai harbasie, no tintalen na tuntunur dades ta ira harwalar, ma no tintalen na matmatien.  
\v 12  \x - \xo 6:12 \xt 1 Korin 9:25-26; 2 Timoti 4:7\x*Nu harubu tano tahut na hinarubu haruat ma ira tutuno dait nurnur ine. Nu sangahe leh ikino nilon hathatikai nong God gate tato ugo be nu hatur kawase ie. Ma iga tato leh ugo tano pana bung u ga tange no num bilai na hininaawas palai tano num nurnur ra matmataan ta ira haleng.  
\v 13-14  \x - \xo 6:13-14 \xt Jon 18:36-37\x*Iou sunang ugo ra matmataan tane God nong i ter lon ta ira linge bakut, ma ra matmataan tane Krais Jisas nong ga ter no bilai na hininaawas palai ter tane Pontias Pailat, be nu balaure no nianga u te hatur kawase ie. Nu balaure ie be tikenong pai nale habilinge ie ma be tikenong pai nale tange hagae ie. Ma nu gil hobi tuk ter be no nudait Watong Jisas Krais na hanawat puasa.  
\v 15  \x - \xo 6:15 \xt Ninanaas 17:14\x*Ma ina hanawat tano pana bung iat be God i sip be na hanawat tana. Aie no kapawena Ut na Harkurai nong no haridan i kis tana. Aie no Tamat na King ta ira king bakut ma aie no Tamat na Watong ta ira watong bakut.  
\v 16 Aie sene mon nong pai nale mat. Ma i kis tano tamat na lulungo nong paile tale be tikenong na hana hutate tana. Pata tikenong pai lale nesnes baak ie ma paile tale be na nes bileng ie. Aie, da ru ie, ma ina kis na harkurai hathatikai.   
\s1 Ira watong di na harahut ira matanabar, kaie di nage tagure ira nudi tamat na bunbulaan tuma nalu.  
\p
\v 17  \x - \xo 6:17 \xt Luk 12:20\x*Nu ianga dades ta dong ing di te hatur kawase ra kinkinis na watong ta ikin ra ula hanuo be pa di nale sabutbut ma be pa di nale so no nudi nurnur ta ira barbarat be na hatahutne di. Paile tale be tikenong na so no nuno nurnur ta ira barbarat kinong pai nale kis lawas. Iesene i tahut be di na kis kawase ira tahut na linge metuma hone God ma ra nurnur. Aie nong i manga tabar timaan dait ma ira bilai na linge ura halaro dait.  
\v 18 Nu haragat di be di na gil ira bilai na tintalen ma be di na watong ta ira nudi pinapalim na harharahut ma di na taguro ura hartabar harbasie.  
\v 19  \x - \xo 6:19 \xt Matiu 6:20\x*Ing be di gil hobi di na tagure nudi ta tamat na bunbulaan unamur. Ma kakarek ra mangana bunbulaan na tur dades. Na tahut be di na gil hobi waing di nage hatur kawase no nilon nong a nilon tutuno ie.   
\s1 I tahut be Timoti na tur talur ira sana nianga harabota.  
\p
\v 20 Timoti, ing God ga ter tam be nu manga palim holane, nu balaure timaan. Nu tur talur ira nianga bia ta ikin ra ula hanuo. Ma ira nianga di ise ura sungsungute no harausur tutuno, nu tur talur bileng ie. Karek ra mangana nianga di tange be a nianga ta ira ut na minanes, sene be paile tutuno.  
\v 21  \x - \xo 6:21 \xt 1 Timoti 1:6; 2 Timoti 2:18\x*Ari di te tange be di hatur kawase karek ra mangana nianga, kaie di te tamapas leh ta ira tutuno dait nurnur ine.  
\p A harmarsai na kis ta mu.